NIEUWS BUITENLAND

OORLOG IN OEKRAÏNE

ANP

In de maanden mei en juni lijkt het in de oorlog tussen Rusland en Oekraïne

uitsluitend om het oosten van Oekraïne te gaan, de Donbas. Poetin wil die koste wat kost inlijven, ook al is er intussen weinig meer van over. Na acht jaar vechten is de industrie er compleet vernietigd. 'Donbas is verloren, wie er ook wint', kopt de Volkskrant. Begin juli lijkt het Oekraïense leger niet opgewassen tegen het Russische geweld. De laatste bewoners trekken weg. Verloren heeft het land de oorlog dan nog niet. In de zomer begint Oekraïne een offensief in het zuiden. In Kiev spreekt men over de herovering – inclusief de Krim. Hier is Rusland in de verdediging, schrijft NRC. De krant citeert het Britse ministerie van Defensie: ‘Ruslands oorlog in Oekraïne gaat een nieuwe fase in’. Toch betekent dit nog niet dat de winst ook maar een beetje in de buurt is, waarschuwt Trouw. Oekraïne heeft geen manschappen beschikbaar voor een Krim-offensief nu troepen tegelijkertijd vechten bij Cherson, Zaporizja, Charkov en in de Donbas. Voorlopig is het doel volgens de krant terreinwinst maken in het zuiden bij de stad Cherson, en gaat dat maar langzaam.

KERNCENTRALE

Ook zijn er grote zorgen over een kerncentrale in bezet gebied, die van Zaporizja, de krachtigste kerncentrale in Europa. De Russen lijken het complex om te bouwen tot een vesting. Niemand schiet op een kerncentrale van 5.700 megawatt, is de gedachte hierachter. De Oekraïners hebben gezegd de kerncentrale te ontzien in hun heroveringsplannen, maar begin augustus is er twijfel over een droneaanval er vlakbij. Moskou en Kiev beschuldigen elkaar ervan. Het Internationaal Atoomenergieagentschap waarschuwt al voor een nucleaire ramp.

OORLOGSECONOMIE

Oekraïne is door de Russische invasie niet alleen in een oorlog beland, maar ook in een oorlogseconomie, schrijft De Morgen. De prijzen stijgen en het banenverlies is groot. De kosten van eten zijn volgens de Nationale Bank van Oekraïne sinds vorig jaar met 35 procent gestegen, de kosten van brandstof met 90 procent. Bovendien zijn veel mensen hun baan kwijt. Het aantal banen is volgens de internationale arbeidsorganisatie ILO met 30 procent gedaald naar 4,8 miljoen. De eerste maanden hielden de Oekraïners het nog uit door reserves aan te spreken en geld te lenen, na een half jaar oorlog zijn de bodems van de spaarpotten in zicht. Huisbazen hebben de huur gehalveerd en soms opgeschort. Dat helpt de huurders, maar leidt wel tot minder geld in omloop. In een gehalveerde economie komt er zo niet genoeg binnen om de oorlog te betalen. Volgens het IMF komt Oekraïne maandelijks 5 miljard euro tekort op zijn begroting.

APENPOKKENVIRUS

Een nieuw virus trekt in de zomer de wereld over. Het zogenaamde apenpokkenvirus, wat niets met apen te maken

heeft. Eind juli worden de eerste doden gemeld en meldt het Europese bureau van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) dat het meer sterfgevallen verwacht. De organisatie heeft de apenpokkenuitbraak dan al uitgeroepen tot een internationale noodtoestand. Het virus gaat in Afrika rond onder knaagdieren, waarvandaan het af en toe overspringt naar de mens, via bijvoorbeeld beten of bloed. Buiten Afrika horen uitbraken eigenlijk uit te doven, schrijft De Standaard. Dat het virus in augustus toch in meer dan 70 landen is vastgesteld, is dus niet helemaal verklaarbaar. Maar, stelt de WHO gerust, er is ook weer geen reden voor grote bezorgdheid. De mensen die doodgingen hadden ook andere kwalen. De meeste patiënten genezen vanzelf en ernstige complicaties zijn zeldzaam.

ISABEL INFANTES / THE ECONOMIST

BORIS JOHNSON STAPT OP

Het Engelse opinieblad The Economist zette een foto van Johnson die vastzit in een kabelbaan op het omslag, met daarboven de tekst, Clownfall. Britain after Boris.

Het vertrek van premier Boris Johnson als leider van de Britse Conservatieve Partij is begin juli een feit. Zijn positie is onhoudbaar geworden, schrijft NRC. Tientallen leden van zijn regering zijn op dat moment al weggelopen. Johnson zal ook aftreden als premier van het VK. Maar niet nu meteen, zegt hij wanneer hij zijn vertrek als partijleider aankondigt. De directe aanleiding van de kabinetscrisis is het grensoverschrijdende gedrag van een Conservatief Lagerhuislid. Johnson wist hiervan, maar benoemde hem toch in zijn kabinet. Hij ontkende op de hoogte te zijn, maar moest later toegeven dat hij dat wel was. Het was voor de Conservatieve Partij het zoveelste bewijs van gedraai van de Britse premier.

ALWÉÉR NIEUWE WEERRECORDS

Een ‘monsterhittegolf’ van meer dan 9 weken in China. De magische grens van 40 graden Celsius overschreden in het Verenigd Koninkrijk. Extreme hitte in de VS: in 1 week (de

derde week van juli) gaan de hitterecords in minstens veertien steden eraan. De hevigste regenval ooit in zuiden van Pakistan. Het bosbrandinformatiesysteem van de Europese Commissie (EFFIS) bestempelt 2022 als een recordjaar wat bosbranden betreft.' Het is maar een greep uit het hoofdstuk weerrecords van deze zomer. Records die niet feestelijk zijn, maar pijn doen. Nooit eerder waren de gevolgen van de opwarming van de aarde zo onheilspellend voelbaar, schrijft de Volkskrant. Door de droogte is er hongersnood in Somalië, en zijn er voedseltekorten in Ethiopië en Kenia. Meer dan duizend mensen bezwijken aan de hitte in Spanje en Portugal. In Spanje is begin augustus al 246.278 hectare bos verloren gegaan, in Roemenië 150.528 hectare, Portugal 75.277 hectare en Frankrijk 61.289 hectare. Slovenië kampt in juli met de grootste brand uit zijn geschiedenis en ook in Duitsland, Kroatië, Oostenrijk en Griekenland zijn er branden.

Het Romeinse beeld op de achterbank

INVAL IN TRUMPS LANDHUIS

Staatsgeheimen horen in een kluis. Ook als je president bent neem je die niet

mee naar huis. Donald Trump dacht daar anders over, toen hij in 2020 de verkiezingen verloor. De FBI viel in augustus Trumps landgoed Mar-a-Lago binnen. 27 dozen met documenten namen ze mee. De inval volgde na vermoedens dat Trump mogelijk de Spionagewet en andere wetten heeft overtreden, schrijft De Telegraaf. Een huiszoeking bij een oud-president is zeer uitzonderlijk. Het lijkt daarom aannemelijk dat de FBI sterke aanwijzingen heeft dat Donald Trump fout zat. Zijn aanhang is niettemin woedend, net als Trump zelf. Tegelijk zijn er ook mede-Republikeinen die hun steun aan de voormalige president een beetje hebben bijgesteld. Of de meegenomen documenten de grootste bedreiging voor Trump zijn, wagen insiders te betwijfelen. De uitkomsten van het onderzoek naar de bestorming van het Capitool op 6 januari 2021 bevatten mogelijk nóg explosiever materiaal. Het is langzamerhand ook wel duidelijk wat er gebeurd is en hoe bijzonder de expresident zich gedragen heeft. Witte Huis-medewerker Cassidy Hutchinson onthulde dat Trump zich wilde aansluiten bij de meute die het Capitool bestormde, ook al wist hij dat sommige mensen bewapend waren. Zijn beveiligingsteam weigerde de toenmalige president naar het Capitool te rijden omdat het gevaarlijk zou zijn, waarop hij in woede ontstak.

ANP

De authoriteiten bij het landgoed Mar-a-Lago van Donald Trump

KRINGLOOPVONDST VAN DE EEUW

Een Amerikaanse vrouw tikte onbewust een 2000 jaar oud Romeins beeld op de

kop. Wiens hoofd het is, is nog een beetje de vraag. Kunsthandelaar Laura Young vond de antieke kop in 2018 in de Goodwill Store. Hij stond onder een tafel, met een gele prijssticker: 34,99 dollar (33 euro). 'Best veel geld voor de kringloop', zou ze later zeggen, maar ze zag er handel in. Het beeld is waarschijnlijk afkomstig uit een Duitse collectie en na de oorlog door een Amerikaanse militair naar Texas verscheept, schrijft de PZC. Handelen in roofgoed is verboden. Young schakelde een advocaat in die met de Beierse autoriteiten onderhandelde over de teruggave. Beieren betaalt de kosten voor taxatie, onderzoek en transport van het beeld. Young krijgt een onbekend 'vindersloon'.

STEEDS MEER NEDERLANDERS VAST IN BELGIË

In vier jaar tijd is het aantal Nederlandse gedetineerden in België met ruim een

kwart toegenomen. Dat schrijft Het Laatste Nieuws en bevestigt het Belgische ministerie van Justitie. Momenteel zitten 363 Nederlanders opgesloten in een Belgische cel. Dat waren er in 2018 nog 285. Na Marokkanen (861) en Algerijnen (509) zijn Nederlanders de grootste groep buitenlanders. De gevangenispopulatie is ook in zijn geheel toegenomen. Op 1 januari zaten 10.614 mensen in de gevangenis, meer dan er plaats is (9.600). Vanwege de overbevolking in Belgische gevangenissen is de regering van plan de komende jaren gevangenen vervroegd vrij te laten. Plegers van zware misdrijven, zoals terrorisme of zedenmisdrijven, zullen hiervoor niet in aanmerking komen.

DENNIS SCHUTIJSER BEZOEKT GEDETINEERDEN IN ECUADOR

OVERLEVEN IN EEN GEVAARLIJK LAND

De cultuur van Latijns-Amerika is op een bepaalde manier verbonden met geweld. Dat merkt Dennis Schutijser dagelijks. Als humanistisch geestelijk verzorger bezoekt hij Nederlanders die in Ecuador in de gevangenis zitten, waar je elke dag grote risico’s loopt. 'Iedereen zit er in een overlevingssituatie. Ik heb daar geen passende adviezen voor. Wel onderzoek ik samen met de mensen of een bepaalde strategie werkt of niet.' TEKST: Marjolein van Rotterdam

Een van de eerste keren dat hij op bezoek ging in een gevangenis, staat hem nog helder voor de geest. 'Spannend was het wel, ja', vertelt Dennis Schutijser (44), sinds 2018 humanistisch geestelijk verzorger in Ecuador. Hij wordt door verschillende hekken gelaten, klik, open, klik weer in het slot, tot hij op een grote binnenplaats komt. Daar verlaat de bewaker hem. Doffe dreun, de deur valt in het slot, bewaker weg. 'Je cliënt komt eraan, tot ziens, zei hij nog. Dat hoop je dan maar… Op de binnenplaats was het druk. Er hing spanning in de lucht. Na een kwartier wachten kwam de jongen aangelopen. Net op dat moment zwaaide de deur achter mij weer open en stonden er drie bewapende militairen. ‘Jij moet weg!’, schreeuwden ze. ‘Opdonderen, er is een situatie.’ Uiteindelijk gebeurde er op dat moment niets. Maar in die gevangenis is het altijd nerveus. Iedereen weet dat er doden vallen.'

GEWELD

Dennis woont sinds een jaar of 10 in Ecuador, samen met zijn Ecuadoriaanse vrouw en twee kinderen. Hij heeft een baan aan de universiteit én geeft workshops praktische filosofie. Zijn eigen leven is dat van een bevoorrecht iemand – vindt hij ook zelf. Toch merkt hij elke dag weer hoe gevaarlijk Ecuador is. 'Het land heeft een financiële klap gehad van de coronacrisis. Anders dan in andere landen was er geen buffer. De werkloosheid is de pan uitgerezen, de armoede ook, net als het aantal delinquenten. Hoewel dat laatste ook met iets anders te maken heeft. Ecuador is een Latijns-Amerikaans land. De cultuur daar heeft iets met geweld. Geweld is verweven met een manier van denken en ervaren. Religie is de menselijke noodzaak om gemeenschap te creëren en je groep te beschermen tegen geweld van buiten en van binnen. In Latijns-Amerika gebeurt dat in extreme mate. Je ziet het aan de rituelen, de saamhorigheid die wordt uitgedragen. De bendes zijn alomtegenwoordig – en oppermachtig.'

PREVENTIEF DE CEL IN

In het alledaagse leven blijft het geweld nog redelijk onder de oppervlakte en borrelt het maar af en toe op. Zo niet in de gevangenis. Volgens Dennis heeft dat te maken met een aantal dingen. Drugs onder andere, die ook in Ecuador volop aanwezig zijn in de gevangenissen, en ook het tekort aan personeel: bewakers zijn er niet of kunnen de gedetineerden niet de baas, waardoor bendeleiders de boel overnemen. Een derde oorzaak is de corruptie, die in alle gevangenissen een stempel drukt. En niet alleen in de gevangenissen, het hele justitiesysteem is corrupt. 'Een gedetineerde die ik bezocht vertelde dat hij preventief was vastgezet. Dat is tegenwoordig mogelijk, vroeger mocht het alleen bij hoge uitzondering. In 2021 was 39 procent van alle gedetineerden preventief de cel in gegooid. Het gebeurt om het minste geringste. Stel jij bent toeschouwer van een dodelijk ongeluk: Dan kan de rechter je naar de gevangenis sturen. Het is de gemakkelijkste manier om betrokkenen te controleren.' Last but not least speelt ook de overbevolking een rol. Die is er in elke gevangenis en neemt toe. De groei komt door veranderingen in de misdaad en misdaadbestrijding in Ecuador. Dennis: 'Het land wordt steeds belangrijker als doorvoerroute voor drugs. Guayaquil, onze grootste stad, is een mooie uitventhaven. Die wordt steeds meer gebruikt, waardoor er ook steeds meer drugsgerelateerde misdaad is. Intussen heeft de overheid besloten dat die drugscriminaliteit harder bestreden moet worden, de war on drugs is uitgewaaierd naar Ecuador. Tegelijk is er bezuinigd op het budget voor de gevangenissen. Geen wonder dus dat de onveiligheid de laatste tien jaar enorm is toegenomen. Ze vechten elkaar de tent uit. In 2021 zijn officieel 316 gedetineerden omgekomen bij gewelddadige conflicten. Veel slachtoffers waren jongeren, vaak nog in afwachting van hun straf en voor kleinere delicten; sommigen beschikten al over hun vrijstellingspapieren. Ook dit jaar zijn er rellen en moordpartijen. Het is overigens niet altijd en overal zo. De sfeer verschilt per gevangenis en per keer. Er zijn regionale gevangenissen die vrij klein zijn waar je gemakkelijk binnenloopt. In die gevangenissen zit ik soms in de tuin aan een tafeltje met iemand te praten. Maar er zijn daarnaast hele grote, de megacarceles, waar alles anders is. In één gevangenis mag ik alleen op bezoek in een spijkerbroek, een wit T-shirt en sandalen. Deze gevangenissen zijn ver van alles vandaan. Duizenden mensen zitten hier op elkaars lip en heb je voor je het weet een rel.'

WAT HELPT?

Hoe kan een geestelijk verzorger mensen helpen die in zo’n situatie zitten? Dennis zucht. 'Het systeem omgooien kan ik niet. Je bent machteloos als mensen voor hun leven vrezen. Iedereen zit in een overlevingssituatie. Eigenlijk hoor ik vooral verhalen aan, en stel af en toe een vraag. Ik vind het moeilijk mensen aan te raden wat ze zouden moeten doen. Niet zo lang geleden vertelde iemand dat in zijn afdeling iemand in de douche was vermoord. Daar heb ik geen oplossing voor. Wel verken ik samen met mensen wat ze doen om hiermee om te gaan, en of dit werkt. Als iemand aangeeft zich gedeisd te houden, kijk ik met hem of die strategie werkt, en geen vervelende bijwerkingen heeft. Soms komt er dan uit dat het nodig is om onopvallend te zijn, maar dat dit ook veel eenzaamheid met zich meebrengt. Samen kijken we dan hoe je die eenzaamheid zou kunnen overwinnen. In één geval blijkt dat te kunnen via liefde voor de familie, die wel ver weg woont maar waarmee deze gedetineerde een goed en geregeld contact heeft.' Er zijn ook mensen die juist de strijd aangaan. 'Niet letterlijk, maar wel door actief te proberen vriendschappen te maken - of beter: verbonden te sluiten. De verbondenen helpen elkaar een beetje en letten op elkaar. Dat brengt natuurlijk wel weer risico's met zich mee. Een gedetineerde wist bijvoorbeeld dat zijn celmaat iets deed wat verboden is, maar hield dat bewust stil. Op die manier werd hij een beetje een bondgenoot, waardoor hij bepaalde voorrechten kreeg. Maar hij loopt ook risico.' Het klinkt allemaal alsof het een loodzware job is, op bezoek gaan in de gevangenissen van Ecuador. Wat bewoog Dennis dit te gaan doen? 'Ik had ooit de opleiding geestelijk verzorger gevolgd, maar er nooit iets mee gedaan, terwijl ik dat wel had gewild. In Ecuador stuitte ik op een advertentie. Epafras zocht mensen om gedetineerden te bezoeken, onder andere in Ecuador. Alsof het zo moest zijn... Ik werd humanistisch geestelijk verzorger en begon net voor de pandemie met bezoeken. Ik geloof heilig in de dialoog. De behoefte aan ontmoeting is er altijd. Het is mooi om dit ook te ervaren en te zien dat het werkt. Elke keer merk ik dat een bezoek waardevol is voor mensen. Ook al kun je niets veranderen, ze voelen dat ze er niet alleen voor staan.' ■

‘Ik geloof heilig in de dialoog. De behoefte aan ontmoeting is er altijd’

LAND OP DE EVENAAR

Ten zuiden van Colombia en ten noorden van Peru ligt Ecuador, het land dat genoemd is naar de evenaar die er dwars doorheen loopt. Ongeveer 17 miljoen inwoners telt het land, net zoveel als Nederland. Kijk je naar de gevangenisbevolking dan zie je minder overeenkomsten. In Nederland zitten ongeveer 9.500 mensen in de gevangenis. In Ecuador ruim 36.000. Het aantal neemt ook nog eens in een schrikbarend tempo toe. Wat cijfers uit een onderzoek van de mensenrechtencommissie CIDH (Comisión Interamericana de Derechos Humanos) van dit jaar: • In 2021 zijn officieel 316 gedetineerden omgekomen bij gewelddadige conflicten. Waaronder 78 doden bij confrontaties tussen rivaliserende bendes in drie verschillende gevangenissen op 23 februari; en 122 doden op 28 september in de gevangenis Guayas 1 bij Guayaquil (met 7.231 gedetineerden één van de grootste megacarceles van het land). • In de laatste twintig jaar is het aantal gedetineerden met 469 procent toegenomen, van 8.029 in 2000 naar 37.679 in 2021. • Slechts 50 procent van de gedetineerden heeft toegang tot enige vorm van re-integratie; 8 op de 10 gedetineerden recidiveert.