BouwMachines maart 2023

KLEINE WERELD

Als waarnemend hoofdredacteur kan ik de komende maanden nooit zo vertrouwd raken met de sector als mijn voorganger dat was. Ik weet intussen het verschil tussen reikwijdte op de bakpen en reikwijdte op het mes, maar machines langs de weg in een oogopslag herkennen, dat zit er nog niet in. Laat staan dat ik precies weet hoe het reilt en zeilt in de sector. Gelukkig weten de redacteuren van BouwMachines heel goed wat er speelt.

Wat ik de afgelopen weken al wel heb gezien (en wat me natuurlijk ook al was ingefluisterd), is dat de sector bestaat uit betrokken en bevlogen ondernemers en machinisten. Die elkaar dikwijls ook kennen; het is een klein wereldje, zoals ze dat dan noemen.

Zonder dat ‘kleine wereldje’ wordt er niet gebouwd, ook dat is me wel duidelijk. Niet aan wegen, niet aan kunstwerken, niet aan woningen. Want zonder graven, grondverzet, hijsen en slopen komt er niets van de grond.

Bij al die bouwwerkzaamheden lopen we tegenwoordig aan tegen emissiebeperkingen.

Op de bouwplaats komen alle zorgen over de

uitstoot van stikstof en CO 2 bij elkaar. Het is niet voor niets dat de materieelsector hard toewerkt naar de emissieloze bouwplaats. Onder meer door de elektrificering van het bouwmachinepark.

En dat over de volle breedte van de sector. Van omgebouwde machines voor elektrisch asfalteren, zie het verhaal over Green Road Equipment verderop in dit nummer, tot elektrische graafmachines uit de fabriek, zoals de Franse Mecalac e12. Die laatste heeft BouwMachines getest; zie het uitgebreide verslag vanaf pagina 10. De emissieloze bouwplaats zal ongetwijfeld ook een thema zijn op de Technische Kontakt Dagen (TKD), die na een jaar te hebben overgeslagen zal plaatsvinden van 8 tot en met 10 juni in Almere. In het volgende nummer zullen we uiteraard aandacht besteden aan deze grootste Europese buitenbeurs voor grondverzet- en sloopmaterieel.

CONTACT REDACTIE VERKOOP

Hoofdredacteur a.i. Nico Dikstaal 06-511 63 421 nicodikstaal@vmnmedia.nl

Media-adviseur Hans Hoogendoorn 06-550 30 305 hanshoogendoorn@vmnmedia.nl

Nico Dikstaal Hoofdredacteur a.i.

BOUW MACHINES

THEMA

GRAAFMACHINES

42 VAN DIESEL

NAAR ELEKTRISCH

Elektrisch asfalteren, je ziet het steeds meer. Green Road Equipment bouwt wegenbouwmachines om van diesel naar elektrisch, voor een duurzaam tweede leven.

SLOOP& RECYCLING

16

SLOOP ONDER DORPSTOEZICHT

Als je in het centrum van Bergen gaat slopen met een Cat 340F met lange giek, kun je rekenen op tientallen belangstellende toeschouwers. Sloopbedrijf C.A. de Groot trekt zich er weinig van aan, maar maakte van tevoren wel goede afspraken met de buurt over dit gevoelige project.

30

GJ Brinkman richt zich met grondig verbouwde en zwaar uitgevoerde spoorkranen met een bijzondere giek specifiek op het zwaardere werk op en naast het spoor.

10 FRANSE ALLESKUNNER

Het Franse Mecalac staat bekend om haar doordachte en functionele machines. De 12MTX is daar een goed voorbeeld van. Met de fonkelnieuwe E12 ontwikkelde Mecalac nu ook een versie met volledig elektrische aandrijving. BouwMachines testte de allereerste machine in Nederland.

BOUW MACHINES TEST

IN DIT NUMMER

3 Commentaar

6 Instroom vanuit technische mbo’s onderbelicht

7 KWS besteedt aandacht aan hergebruik materialen

7 Column Lion Verhagen

8 BAM introduceert elektrische funderingsmachine

9 Spiering stopt met conventionele dieselkranen

9 Bredenoord lanceert biogasaggregaten

9 Agenda

21 De Groene Koers: snel aan de slag met waterstofmachines

27 Omzet bouwmachines Europa blijft op niveau

34 Thema Graafmachines: JCB stopt de ontwikkeling van fuelcell-graafmachines

38 Thema Graafmachines: twee Hitachi-rupsgraafmachines uit de Zaxis-7-serie voor Ermers

46 Infra op zoek naar creatieve laadoplossingen

49 Mammoet plaatst 73 complete villa’s in de Rode Zee

51 Handel: tweede leven voor Grove GMK3050

51 Handel: 1.500e Hitachi voor Van der Vlist

53 Machinist van de maand

54 Volgende maand in BouwMachines

22 600.000 TON AAN BANDEN

28 PINUP

De spoorkraan ‘Goliath’ van GJ Brinkman aan het werk op het spoor. Het bedrijf laat de Atlas-spoorkranen naar eigen visie ombouwen. Zie ook pagina 30.

Net buiten de Indiase stad Bhuj moet over anderhalf jaar de nieuwe fabriek van bandenproducent Balkrishna Tyres (BKT) uit de grond gestampt zijn. De ambities zijn niet gering. In de komende drie jaar wil BKT de omzet verdubbelen van 1 naar omgerekend bijna 2 miljard euro.

OP DE COVER (ADVERTENTIE):

De L120H Electric Conversion van Volvo komt dit jaar via SMT Nederland beschikbaar. Klanten kunnen dan profiteren van een nieuw bedrijfsmodel, dat het gemakkelijk maakt om elektrisch te gaan rijden. 100 procent vermogen met 0 procent uitstoot. De L120H Electric Conversion levert dezelfde krachtige prestaties als zijn dieseltegenhanger, maar met 0 procent uitlaatgassen en een vrijwel stille werking. De 240 kWh accu zorgt voor een looptijd van ongeveer vijf uur in de meeste middelzware toepassingen. In overeenstemming met Volvo’s bestaande laadoplossingen kan de machine naar schatting in slechts 1,5 tot 2 uur van 0 tot 100 procent worden opgeladen. Informatie: www.smt.network/nl/

‘INSTROOM VANUIT TECHNISCHE MBO’S ONDERBELICHT BIJ PROBLEEM ENERGIETRANSITIE’

Volgens recente gegevens van de arbeidsmarktindicator van ABN Amro is de beperkte beschikbaarheid van technisch geschoold personeel een struikelblok voor de doelstellingen van de energietransitie in Nederland. Chris van Veldhuizen, directeur vakvereniging HZC, geeft hierover zijn eigen visie.

Bij de beschrijving van de problematiek blijven de tekorten bij de instroom van technische mbo-opleidingen zwaar onderbelicht, stelt Van Veldhuizen. Gesproken wordt over onvervulbare vacatures en het niet voldoende kunnen opvangen met zij-instromers door lage bereidheid tot baan wisselen, of door inzet van zzp’ers. Dit terwijl de uitstroom als gevolg van vergrijzing onveranderd blijft doorgaan. Kort wordt nog aangestipt dat het kan helpen om de aantrekkelijkheid van het werk te verhogen met meer aandacht voor welzijn van de medewerker. En er wordt geopperd het collegegeld voor mbo-opleidingen in de techniek te verlagen. Het grootste probleem ligt echter in de lage instroomaantallen van de technische mbo-opleidingen, aldus Van Veldhuizen. Het Planbureau voor de Leefomgeving heeft de Universiteit Maastricht onderzoek laten doen naar de frictie op de arbeidsmarkt als gevolg van de energietransitie. Op basis van deze gegevens heeft de Vakgroep Ondergrondse Netwerken en Grondwaterbeheer van Bouwend Nederland geconcludeerd dat er binnen aannemings-, netwerk- en databedrijven de aankomende jaren een zeer grote behoefte is aan medewerkers in de infratechniek. Het gaat om minimaal 15.000 nieuwe inframedewerkers, terwijl er slechts 4.500 gekwalificeerde medewerkers

FOTO VAN DE MAAND WIN EEN JAARABONNEMENT

Remco Beuving fotografeerde deze motorgrader HBM BG

120TA-7. Hij wint met deze foto een jaarabonnement op BouwMachines.

Beuving is 23 jaar en werkzaam bij Drenth groep uit Emmen.

Dit bedrijf is gespecialiseerd in het fijn profileren van funderingslagen.

Deze foto is gemaakt toen Beuving werkzaam was op project Markermeerdijken van combinatie Boskalis en KWS. Deze motorgrader HBM BG 120TA-7 is voor het project gebruikt.

Wil jij ook kans maken op een jaarabonnement op BouwMachines? Upload dan jouw

beschikbaar zijn. De instroom op de arbeidsmarkt vanuit de (infra)technische mbo-opleidingen ligt rond de 600 gediplomeerden. Deze getallen zijn schattingen gebaseerd op onderzoeksdata. Maar al zouden de cijfers in realiteit afwijken, de verhoudingen zijn dermate extreem uit proporties dat het probleem van de instroom van studentenaantallen op mbo’s er als topprioriteit zwaar bovenuit stijgt. In dat licht gezien kan vastgesteld worden dat de aandacht voor dit probleem extreem onderbelicht is, aldus Van Veldhuizen.

mooiste foto van een bouwmachine in actie op de site. Deelnemers aan de fotowedstrijd die al een abonnement op BouwMachines

hebben, maken kans op een cadeaubon van bol.com ter waarde van 50 euro. www.bouwmachines.nl/fotowedstrijd

KWS BESTEEDT AANDACHT AAN HERGEBRUIK (REST)MATERIALEN

KWS is een samenwerking aangegaan met DuSpot. Dat is een matchingsite, waar aannemers, leveranciers en opdrachtgevers (rest) materialen uit projecten kunnen aanbieden, of juist kunnen aangeven dat zij op zoek zijn naar materialen.

Het platform matcht vraag en aanbod en maakt hergebruik van eigen materialen makkelijker. Circulair bouwen is nog vrij nieuw en vraagt een andere manier van werken én om ketensamenwerking, aldus KWS. Door restmaterialen aan te bieden via DuSpot kan KWS haar projecten naar eigen zeggen nog duurzamer uitvoeren.

Waar het bedrijf voorheen niet altijd op de hoogte was van restmaterialen op andere projecten, weet men nu door het platform wat er binnen KWS te halen én te brengen valt. De samenwerking voorkomt daarmee het onnodig afvoeren van materialen. Als er binnen KWS geen project is dat de materialen kan gebruiken, dan deelt het bedrijf het met de markt.

Naast de circulaire voordelen bespaart hergebruik van materialen ook op inkoop, transport en stortkosten. Dit geeft volgens het bedrijf ook meer zekerheid op levering en inkoopprijzen.

VOLVO L120H ELECTRIC NOG DIT JAAR TE KOOP

De 20-tons Volvo L120H wiellader komt nog dit jaar in Europa beschikbaar in een elektrische variant. Volvo Construction Equipment biedt daarnaast in de toekomst de mogelijkheid om in gebruik zijnde L120H-wielladers om te bouwen naar elektrisch.

Volvo Construction Equipment heeft de elektrische wiellader ontwikkeld in samenwerking met Parker Hannifin. De wiellader is omgebouwd door CE Engineering Solutions, onderdeel van de Volvo Group. De elektrische machine levert volgens de fabrikant dezelfde prestaties als de dieselversie.

De Volvo L120H Electric wordt aangedreven door 240 kWh batterijen. De machine draait zo’n vijf uur bij middelzware inzet. Volledig opladen vergt zo’n 1,5 tot 2 uur. Standaard is

de machine voorzien van Comfort Drive Control, Load Assist met On-Board Weighing, plus radardetectie met de nieuwe automatische remfunctie. Verder zal de L120H Electric Conversion zijn uitgerust met speciale toepassingen voor elektromobiliteit waarmee de machinist de batterij- en laadstatus kan controleren en de cabine kan voorverwarmen.

De Nederlandse Volvo-importeur SMT liet vorig jaar juni al aan BouwMachines weten 20 exemplaren van de elektrische wiellader in bestelling te hebben staan. De eerste modellen worden binnenkort door SMT Nederland aan klanten geleverd.

SMT Nederland kreeg al in 2020 de eerste vraag naar zwaardere elektrische machines.

Lion Verhagen is directeur van de Vereniging Verticaal Transport, de branchevereniging voor verticaaltransportbedrijven. l.verhagen@verticaaltransport.nl

VCA MODERNISEERT

Het bestuur van de Stichting Samenwerken Voor Veiligheid (SSVV), beheerder van de VGM-checklist aannemers (VCA), heeft op 9 juni 2022 besloten om van start te gaan met het project modernisering VCA. De naamgeving doet vermoeden dat het een aanpassing van de VCAchecklist betreft. Dat klopt, maar dit project is breder dan de naam suggereert. Dat zit ‘m in de term modernisering. De wens van de bij SSVV aangesloten branches is dat er integraal wordt samengewerkt aan een veilige en gezonde werkomgeving. Branches en bedrijven geven daar op hun eigen wijze invulling aan, onder andere geholpen door instrumenten als de VCA-checklist, de ISO 45001 en de Safety Culture Ladder (Veiligheidsladder). Deze worden geregeld zelfs verplicht gesteld door opdrachtgevers. Het idee achter de modernisering van VCA is dat de inspanningen van branches en bedrijven een integraal onderdeel gaan vormen van één samenhangend systeem. Er zijn deskundigen die beweren dat dit niet kan, maar we hebben het al. Dat is mijns inziens de bestaande Arbeidsomstandighedenwet, een afgeleide van Europese wet- en regelgeving. Als we beter kunnen beoordelen of dat, wat partijen hebben ingeregeld om veilig en gezond te werken, voldoet aan het gestelde in de wet- en de regelgeving, en hoe effectief dat is (aantoonbaar), dan kunnen bedrijven veilig met elkaar samenwerken. Om op dit punt uit te komen, zal er nog veel onderzocht, overlegd, afgestemd en geoptimaliseerd moeten worden. Het doel is om het eens te worden over de ambitie, de vorm en de inhoud van een dergelijk samenhangend systeem. Dat begint nu met kleine stappen die inmiddels zijn opgestart. Afgaande op de goede wil en de positieve reacties van alle deelnemende partijen, heb ik er vertrouwen in dat deze ambitieuze doelstelling te realiseren valt!

BAM INTRODUCEERT ELEKTRISCHE ZWARE FUNDERINGSMACHINE

Samen met Woltman Piling & Drilling Rigs heeft BAM in ruim een jaar tijd een elektrische funderingsmachine ontwikkeld en gebouwd. Met deze funderingsmachine bespaart BAM naar eigen zeggen zo’n 500 liter diesel per dag. De nieuwe machine heeft een gewicht van 105 ton. Opgebouwd is deze boorkraan zo’n 36 meter hoog, 10 meter lang en 5 meter breed. Het is de eerste zware funderingsmachine met elektrische aandrijving in Nederland, claimt BAM. Op een ingebouwd accupakket kan de kraan manoeuvreren. Een groot batterijpakket achterop drijft de boormachine aan.

OVERSTAPPEN OP ELEKTRISCH MATERIEEL:

Een derde van de stikstofuitstoot tijdens de bouw komt van bouwmachines, aldus het Rijksvastgoedbedrijf. Hoe kun je die uitstoot snel verminderen? Het RVB (Rijksvastgoedbedrijf) heeft onderzoek laten doen.

Onderzoeksbureau Fronteer heeft in opdracht van het RVB gesproken met bouwbedrijven, machineproducenten en andere experts over machines zonder uitstoot. Doel is om meer duidelijkheid te krijgen over wat er al mogelijk is met elektrisch bouwmaterieel.

En ook om advies te geven over wat het RVB kan doen om de stikstofuitstoot op de bouwplaats snel te verminderen.

ROTOTILT BREIDT AANBOD

Rototilt heeft het aanbod draaikantelstukken in de RC-serie onlangs uitgebreid. Eind vorig jaar lanceerde Rototilt het productconcept

Rototilt Control met draaikantelstukken, joysticks, een nieuw bedieningssysteem en een app voor ondersteuning op afstand.

Rototilt heeft besloten dat de Rototilt draaikantelstukken R4 en R8 hun tegenhangers krijgen in de gelanceerde RC-serie, aldus het bedrijf. Dit betekent dat het nieuwe Rototilt bedieningssysteem RC System samen met nieuwe RC joysticks kan worden gebruikt door machines tussen 10 en 43 ton.

‘We zijn in het middensegment begonnen en gaan het concept nu uitrollen naar zowel de kleinere als de grotere machines. We zijn blij dat we een grotere energie-efficiëntie kun-

De onderzoekers raden aan om bij de aanbestedingen eisen te stellen aan het in te zetten materieel: ‘Er kan al heel veel en de ontwikkelingen gaan snel: wees niet bang om uit te nen bieden aan een breed scala machines, en een verbeterde rijervaring aan gebruikers’, zegt productmanager Sven-Roger Ekström. De nieuwe serie draaikantelstukken met drukgecompenseerde hydraulica biedt volgens Rototilt een hogere energie-efficiëntie dan zijn voorgangers. Ook zorgt het voor meer gecontroleerde graafbewegingen. ‘De gebruikers zullen merken dat het gemakkelijker wordt om het draaikantelstuk te gebruiken. Dit dankzij de optimale samenwerking en de mogelijkheid om de functies nauwkeurig te bedienen. Met de nieuwe hydraulica hebben we ook betere mogelijkheden om uitrustingsstukken onder het draaikantelstuk te gebruiken’, besluit Ekström.

dagen’. En ook: ‘Als je geen eisen stelt, krijg je het materieel dat over is.’ In de praktijk zijn dat vooral verouderde machines met dieselmotoren. Je kunt volgens de onderzoekers met inkoopcriteria de overstap naar schone machines versnellen. Vooralsnog zijn de aanschafkosten van elektrisch materieel hoger. Een emissieloze machine is gemiddeld 2,5 keer duurder dan de dieselvariant, stelt het RVB. De onderzoekers raden aan de kosten van de transitie te delen. Dat kan met subsidies. Noah Baars, die bij het RVB verantwoordelijk is voor het programma Schoon en Emissieloos Bouwen: ‘Je moet overigens niet alleen naar de aanschafkosten kijken. Opladen is vaak minder duur dan diesel. Daardoor kan elektrisch materieel op termijn toch goedkoper zijn.’

DRAAIKANTELSTUKKEN UIT

‘WEES NIET BANG OM UIT TE DAGEN’

BREDENOORD LANCEERT BIOGASAGGREGATEN

Bredenoord lanceert in samenwerking met Powercrumbs biogasaggregaten. Met het biogasaggregaat kan Bredenoord op elke locatie en op een duurzame manier energie opwekken, aldus het bedrijf.

De biogasaggregaten draaien op restgassen, 100 procent afkomstig uit een restafvalstroom die geleverd gaat worden door Powercrumbs. Bredenoord neemt in april 2023 het eerste biogasaggregaat van 70 kVA in ge-

bruik. In de daaropvolgende maanden wordt de vloot verder uitgebreid. Een biogasaggregaat functioneert hetzelfde als een dieselaggregaat. Maar in de praktijk zal het vaak worden gecombineerd met een Battery Box, geeft Bredenoord aan. In deze hybride opstelling voorziet de Battery Box in de stroomvraag en wordt deze wanneer het nodig is bijgeladen door het biogasaggregaat.

TOBROCO-GIANT GAAT SAMENWERKEN MET CNH

Tobroco-Giant gaat samenwerken met CNH Industrial voor de distributie van onder andere compacte wielladers in Noord-Amerika. De machines zullen worden gedistribueerd onder de merken Case Construction Equipment en New Holland Construction van CNH Industrial. De compacte wielladers van CNH Industrial, variërend van 1 tot 5 ton bedrijfsgewicht, worden in maart 2023 onthuld. Later dit jaar verwacht CNH Industrial ook dat hun eerste elektrische wiellader commercieel beschikbaar zal zijn.

‘Met CNH Industrial, een van de toonaangevende merken in landbouw- en bouwmachi-

nes, denkt Tobroco-Giant een goede partner voor Noord-Amerika te hebben gevonden’, aldus Toine Brock, CEO van Tobroco-Giant.

SPIERINGS STOPT MET CONVENTIONELE DIESELKRANEN

Spierings Mobile Cranes stopt met de bouw en de verkoop van conventionele dieselkranen. Voortaan produceert de Osse kranenbouwer alleen nog hybride modellen. Daarmee is Spierings naar eigen zeggen het eerste bedrijf ter wereld, dat uitsluitend kranen bouwt die volledig elektrisch hijsen. Reden voor de keuze is onder andere de sterke groei in hybride kranen, geeft Spierings aan. Het nieuwste model, de SK487-AT3 City Boy, kan ook volledig elektrisch rijden.

‘De elektrificatie van de bouwplaats kan alleen maar slagen als de fabrikant vooroploopt’, aldus CEO Koos Spierings.

De hybride torenkranen van Spierings zijn uitgerust met lithium-ionaccu’s. Voor noodgevallen is de kraan uitgerust met een kleine 3-cilinder stage V-dieselmotor. Tot op heden heeft Spierings al ruim 150 elektrische kranen uitgeleverd, die beter bekend staan als eLift.

De meest recente agenda staat op www.bouwmachines.nl

20 – 21 april

Machinisten Scholings Dagen (MSD)

Bouw & Infra Park Harderwijk www.bouwendnederland.nl

www.hzc.nl

www.somabedrijfsopleidingen.nl

23 mei

Dag van de Infra De Doelen Rotterdam www.dagvandeinfra.nl

24 – 25 mei

BVOR-Demodagen

Combinatie Afvalzorg & Den Ouden in Brunssum

www.bvor.nl/bvor-demodagen

6 – 8 juni

APEX & IRE

MECC Maastricht www.apexshow.com www.ireshow.com

8 – 10 juni

TKD

Nobelhorst in Almere www.tkd.nl

23 – 26 augustus

Steinexpo

Homberg/Nieder-Ofleiden (DE) www.steinexpo.eu

6 – 10 september

MATEXPO

Kortrijk XPO (BE) www.matexpo.com

2024

24 – 27 april

INTERMAT

Parc des Expositions, Parijs (FR) paris-en.intermatconstruction.com

Voor opname van uw evenementen in deze rubriek kunt u een bericht zenden aan: redactiebouwmachines@ vmnmedia.nl

Mecalac E12

Het Franse Mecalac staat bekend om de doordachte en multifunctionele machines die het bouwt. De 12MTX is daar het beste voorbeeld van. Met de fonkelnieuwe E12 ontwikkelde Mecalac nu ook een versie met volledig elektrische aandrijving. Wij testten de allereerste machine in Nederland.

FRANSE AL L

ESKUNNER

De cabine van de E12 is op wat schakelaars na identiek aan de MTX12-cabine. De instap via de schuifdeur is prima. Als machinist moet je kundig zijn om alle functies en mogelijkheden ten volle te benutten.

Links: Mecalac heeft de elektrische functies keurig geïntegreerd in de bestaande bedieningsterminal. Voor een echt goede weergave van de camerabeelden is een groter scherm wel welkom.

Rechts: achterin staan twee lithium NMCaccupacks van 90 kWh per stuk. Mecalac koopt deze in bij een Europese producent.

De testmachine van deze maand is in meerdere opzichten een bijzondere. De Mecalac E12 is de elektrische versie van de dieselaangedreven Mecalac 12MTX. Met zijn multifunctionele giek is dat al een tamelijk unieke machine, die zowel kenmerken heeft van een 12-tons mobiele graafmachine als van een wiellader. De machine beschikt namelijk over een knikbestuurde onderwagen met sper in beide assen en tegelijk ook over een bovenwagen die 360 graden kan zwenken. Dankzij de symmetrische snelwissel kun je een brede wielladerbak stekend aankoppelen en de machine als dusdanig inzetten. Andersom kun je ook een graafbak koppelen en de Mecalac als volwaardige graafmachine inzetten. De machine blinkt in de praktijk uit in klussen waar hij beide eigenschappen kan combineren. En dat is vaak in de wegenbouw, waar hij op het ene moment de puinbaan profileert, het andere moment ste-

nen bijrijdt en weer wat later een kolk zet. Alsof dat nog niet genoeg is, kan de giek ook nog onder een offsethoek werken.

Elektrische versie

De E12 die we testen, is de elektrische versie van de bestaande 12MTX. De machines delen hetzelfde basisvoertuig, giek en cabine, maar hebben verschillende aandrijflijnen. Het is niet van vandaag of gisteren dat Mecalac werkt aan elektrificatie. Want in 2018 onthulde de fabrikant deze E12 voor het eerst, werkend te zien op Intermat in Parijs. Eind vorig jaar kwam Mecalac op de Bauma opnieuw met deze E12 en kondigde toen de serieproductie aan. Tegelijk onthulde het Franse merk ook de ES1000, een elektrische zwenklader, en een elektrische zelfrijdende dumper.

In de tussenperiode is er geen enkele fabrikant opgestaan, noch van een mobiele graafmachine, noch van een wiellader,

Tekst en foto’s: Matthijs Verhagen

die af fabriek een elektrische machine kan leveren in dit segment. Mecalac heeft naar eigen zeggen de tijd genomen om een machine te bouwen die dusdanig efficiënt is dat je op één acculading een volle werkdag kunt draaien. Dat ze daar in elk geval hun best voor hebben gedaan, is inderdaad te zien aan de techniek. Mecalac slaat een grote slag door de volledig hydrostatische wielaandrijving van de dieselmachine te vervangen door een elektromechanische op deze E12. De elektromotor is hierbij via een tweetraps tussenbak direct aan de achteras geflensd. Een doorgaande aandrijfas drijft de vooras aan. Dankzij deze mechanische oplossing zijn er veel minder verliezen in de rijaandrijving. Dat spaart energie en daardoor kan de machine langer werken op één acculading. Ten tweede verving Mecalac niet alleen de servobediening door een elektronisch aangestuurd ventielenblok, ook de hydrauliekpomp is een nieuw ontwikkelde, elektronisch

Links: vrijwel alle techniek zit in de onderwagen. In de bovenwagen treffen we het ventielenblok, achter de open te klappen kap is ruimte voor een automatische smering.

Rechts: in het laden van de vrachtwagen verzet de Mecalac E12 een score van 282 ton per uur. In dit werk combineert het merk het voordeel van rijden, zwenken en toch werken met een brede bak.

gestuurde plunjerpomp. Ook dat verbetert de efficiëntie. Beide technieken zijn nieuw voor Mecalac, en als eerste op deze E12 te vinden. Het laat zien dat de fabrikant echt werk heeft gemaakt van de ontwikkeling van de elektrische machine, en niet zomaar snel de dieselmotor heeft vervangen door een elektrificatiekit. De giekfuncties en het zwenken zijn wel gewoon hydraulisch, een tweede elektromotor drijft de hydrauliekpomp aan. Beide motoren zijn vloeistofgekoeld.

Modulair

Mecalac ontwikkelde de elektrische aandrijflijn zelf door componenten in te kopen en de software in eigen huis te ontwerpen. Het systeem is zo gebouwd, dat het modulair is. Zo heeft de zwenklader dezelfde techniek, met twee elektromotoren en twee hydrauliekpompen. Deze E12 beschikt over twee accupacks, terwijl de zwenklader er één heeft. Op

De opstap zwenkt hydraulisch uit. Na het aansluiten van de laadkabel kun je de opstap met een druk op de knop inklappen. Zo beveiligt deze tegelijk de laadverbinding voor vandalisme.

De Mecalac E12 heeft geen hydrostatische aandrijving, maar een elektromotor die via een tweetraps tussenbak direct aan de as is geflensd. Dat kent weinig verliezen en komt dus de actieradius ten goede.

De fabrikant heeft echt werk gemaakt van de ontwikkeling van de elektrische machine, en niet zomaar snel de dieselmotor vervangen

termijn zal Mecalac dan ook met kleinere en grotere elektrische machines komen op basis van dezelfde techniek. Het hart van die techniek bestaat bij een elektrische machine uiteraard uit de accu’s. Drie stuks in deze E12. Mecalac koopt ze van het Zweedse Northvolt en kiest daarmee naar eigen zeggen bewust voor een Europese leverancier. De lithiumaccu’s werken met NMC-techniek (nikkel-mangaan-cobalt) en zijn vloeistofgekoeld en -verwarmd. Ze kunnen werken onder omstandigheden van -20 tot +40 graden Celsius. Mecalac heeft voor de energiebehoefte gekeken naar de machinedata van de dieselversies. Via telemetrie is dat natuurlijk simpel uit te lezen. De accugrootte is uitgekomen op 180 kWh, waarvan 150 kWh netto beschikbaar is.

Over de verschillen tussen een LFP-accu (lithium-ijzerfosfaat) en een NMC-accu kun je een boek schrijven. Beide werken op basis van lithium, maar met een iets andere chemie. In praktijk vergt een NMC-accu wat meer temperatuurregeling, maar deze heeft een hogere energiedichtheid per kilogram. NMC is dus iets complexer voor de fabrikant, en mede daardoor is LFP in bouwmachines de standaard geworden. De verschillen zijn niet zo extreem als soms wordt beweerd in de bouwmachinewereld. Feit is dat NMC wereldwijd een zeer veel gebruikte accutechniek is.

Standaard display

Mecalac heeft alle extra functies die nodig zijn rondom het elektrische systeem verweven in het standaard display in de cabine. Hier kun je ook zaken instellen. Wanneer je aan het eind van de werkdag de machine aan de lader hangt, kun je instellen wanneer de accu vol moet zijn. De controller in de

TECHNISCHE GEGEVENS

Motor

Merk en type Borstelloze elektromotor

Emissieklasse Elektrisch, geen lokale emissie

Nom. Vermogen 92 kW

Rijwerkaandrijving

Vloeistofgekoelde elektromotor 64 kW met tweetraps transmissie; rijsnelheden van 0–25km/h. Max. hellingshoek 54 procent (29 graden). Trekkracht 5.500 daN.

Hydraulisch systeem

Loadsensing met flowsharing. Variabel geregelde pomp via toerental elektromotor: 1x 144 liter/min. Werkdruk 310 bar. max.; Uitbreekkracht ISO aan bak: 6.150 daN. Zwenksnelheid: 12,5 rpm.

Elektrisch systeem

Lithium NMC accupacks. 700 Volt en 90 kWh

machine kiest dan zelf het laadprogramma dat optimaal is voor de accu, én zorgt ervoor dat de machine op bedrijfstemperatuur gereedstaat als je wilt beginnen. Ideaal zou het zijn, als je dit via een app kunt regelen op afstand. De machine is geschikt voor AC-laden met een universele laadstekker en een 32A driefase-krachtstroomaansluiting. De laadcapaciteit zit dan op 22 kW per uur. Zodoende duurt het 7 uur om de accu helemaal op te laden. Een DC-snellaadoptie is later dit jaar beschikbaar.

Terug naar de testzandbak, waar testmachinist Bram van Gelder eind februari letterlijk de eerste uren op Nederlandse bodem draait. Van Gelder is dagelijks machinist op een Mecalac 12MTX bij Van Werven in Oldebroek, dus hij kan als geen ander de vergelijking trekken tussen beide machines. Als praktijkman moest hij eerst wennen aan de dieselversie van de Mecalac, gezien de vele mogelijkheden en functies van de machine. ‘Eerst vervloek je ‘m wel eens, totdat je het eenmaal gewend bent. Nu zou ik nooit meer wat anders willen.’ Van Gelder stapt voor deze test voor het eerst op de elektrische variant. Verwachtingen heeft hij vooraf niet echt, te juichen om elektrisch te gaan draaien staat hij evenmin. Toch draait hij ogenschijnlijk direct vloeiend en vlot met de E12 weg. Hoewel er onderhuids dus enorme veranderingen hebben plaatsgevonden, merkt hij daar als machinist weinig van. ‘De machine reageert zowel in het rijden als qua bediening hetzelfde als mijn eigen dieselversie’, zegt hij positief verrast. Het algehele gevoel met de elektrische machine is slechts een fractie anders, wat de machinist toeschrijft aan het 1,5 ton hogere eigengewicht van de elektrische versie. ‘De balans in de machine is ook hetzelfde gebleven.’ Het enige technische ver-

(twee stuks). Systeem voor verlichting: 24 V, twee 12 V-accu’s van elk 107 Ah.

Maten en gewicht

Maximaal graafbereik 7.125 mm

Werkdiepte 4.100 mm

Gewicht 11.300 kg

Wielbasis 2.225 mm

Lengte onderwagen 4.619 mm

Zwenkradius 1.385 mm

Transportbreedte 2.383 mm

Vrije hoogte

Onder contragewicht 1.165 mm

Bodemvrijheid 254 mm

Hoogte met

ingetrokken giek 3.464 mm Geluid

Inhoud reservoirs

Brandstoftank nvt

AdBlue tank nvt

Hydraulisch systeem 91 liter, tank: 41 liter Motorolie nvt

Graafproef

25,96 m3 in 421 s = 221 m3/h = 19,64 m3/h per ton machinegewicht

Laadproef

23,32 ton in 297 s = 282 ton/h = 25,01 ton/h per ton machinegewicht

Informatie

www.ahlmann.nl

De Mecalac biedt unieke mogelijkheden. Wel de wielkracht en tractie, maar meer bereik dan een wiellader en toch de mogelijkheid om met een brede bak en onder een hoek te werken

schil is de lagere transportsnelheid over de weg; de elektrische versie is begrensd op 25 km/u om energie te sparen.

Geruisloos

Wat verder opvalt, zowel binnen als buiten de cabine, is dat de Mecalac tijdens de test écht stil is. Bij andere elektrische machines die we eerder testten, was vaak de hydrauliek of de koeling nog duidelijk hoorbaar. De E12 is echt geruisloos in het werk, en dat lijkt met name te danken aan de elektrische rijaandrijving en het nieuw ontwikkelde hydraulieksysteem. We beginnen de koude testdag met een urenstand op de klok van 25,50 en een 86 procent gevulde accu. Na het laden van twee vrachtwagens, het graven van een sleuf en veel schuiff werk op de zandbaan komen we uiteindelijk op 27,85 uur en 53 procent accucapaciteit. In 2 uur en 21 minuten vrij intensief werk met veel rijden, heeft de machine dus 33 procent van z’n energie verbruikt. Omgerekend zou de accu dus 7 uur en 3 minuten mee kunnen. Daarmee lijkt het aannemelijk dat de machine in gemengd werk een volle werkdag mee kan zon-

PRESTATIES MEC ALAC E12

Omdat de Mecalac niet één op één te vergelijken is met een wiellader of graafmachine, houden we de scores neutraal.

der in de schaft bij te laden, mits de machine op het werk staat en daar blijft. Allemaal over op elektrisch dan maar?

Nee, de E12 is vooralsnog in beperkte aantallen beschikbaar. Daarnaast is de machine duur in aanschaf, reken op zo’n 500.000 euro voor een compleet uitgevoerde machine. Deze aanschafprijs, een factor 2,5 keer zo duur als de dieselversie, is verhoudingsgewijs wel in lijn met die van andere zware elektrische grondverzetmachines. Voor dat bedrag koop je in dit geval een originele fabrieksmachine en dat geeft duidelijkheid over de aansprakelijkheid en garantie. Wat betreft prestaties en bediening heeft Mecalac knap werk geleverd. Een teken dat ze elektrif icatie serieus nemen. De eerste exemplaren zijn inmiddels verkocht in ons land. Importeur Ahlmann Nederland ziet vooral vraag vanuit de aannemerij.

www.ahlmann.nl

Meer tests vindt u op www.bouwmachines.nl/test

SCORE: 25,01

SCORE: 19,64

De tests van BouwMachines vinden plaats op basis van dezelfde proeven, onder vergelijkbare omstandigheden, maar op verschillende locaties. Bij onderlinge vergelijking van de testresultaten dient rekening te worden gehouden met geringe afwijking van deze condities.

SLOPEN ONDER DORPSTOEZICHT

Heel Bergen loopt uit voor ontmanteling Bakema-flat

Als je in het centrum van Bergen gaat slopen met een Cat 340F met lange giek, kun je rekenen op tientallen belangstellende toeschouwers. Sloopbedrijf C.A. de Groot trekt zich er weinig van aan, maar maakte van tevoren wel goede afspraken met de buurt over dit gevoelige project.

Tekst: Henk Wind; foto’s: Liesbeth Dingemans/Dutch Photo Agency

De kastanje op de voorgrond is recent een aantal meters opgeschoven om ruimte te maken.

Gevoeligheden waren er op allerlei terreinen: belendingen, bomen, planning, overlast én de plannen voor nieuwbouw op deze locatie. De omstreden nieuwbouwplannen zijn nog steeds niet definitief; de sloopvergunning was dat inmiddels wel. En daar was op zich ook niet heel veel bezwaar tegen. De tweelaagse flat op een betonnen tafelconstructie, met daaronder een atelier en een kiosk, is dan wel een ontwerp van architect Bakema, maar was met zijn moderne vorm wel een wat vreemde eend in de bijt in het pittoreske dorpscentrum van Bergen. De flat uit de jaren zestig stond in 2005 nog wel op een groslijst voor monumenten, maar heeft die lijst uiteindelijk dus niet gehaald.

Voorlopig plein

Voorlopig gaat de gemeente de vrijgekomen ruimte inrichten als dorpsplein. ‘Daarom laten we de fundering en de kelders onder het voormalige atelier voorlopig ook zitten. Dan kan de gemeente heel snel aan de slag met bestraten. Voor de aanliggende horeca is het belangrijk dat het plein straks met mooi weer gebruiksklaar is’, vertelt algemeen directeur Kees de Groot van sloopbedrijf C.A. de Groot uit Alkmaar. C.A. de Groot liet de kelder vooraf al vullen met water, om opdrijven te voorkomen, als het bovenstaande gebouw er niet meer op rust. Dat gewenste hoge tempo werd bij de voorbereidingen niet helemaal gehaald. Eigenlijk had De Groot al eerder zullen beginnen met slopen, maar dat werd enkele weken uitgesteld. Er was vertraging opgetreden met het verplaatsen van een markante monumentale kastanje. Die stond heel dicht tegen de flat

aan en is enkele meters opgeschoven. De Groot is wel blij met die verschuiving. ‘Hij stond in de weg voor de sloop. Het had wel gekund, maar er is dan toch een risico op beschadigingen.’

Vanaf één kant

De Groot moet per se slopen vanaf de kant van deze boom. ‘Aan de andere kant is weinig ruimte en staan ook bomen. Daar sta je ook pal voor de horeca, die daar niet zo blij mee zou zijn.’ De werkzijde bood ook de meeste ruimte voor het opstellen van vrachtwagens voor afvoer van materialen, evenals een goede uitrit zonder het verkeer te hinderen. Beperking aan die kant is wel de kelder

onder het voormalige atelier. Daar mag geen zwaar materieel op staan.

De noodzaak om vanaf één kant te slopen was voor De Groot reden om te kiezen voor een Cat 340F met een lange giek, voorzien van een watervernevelaar om stof te beperken. ‘We huren de kraan in via Pon Rental. Voorheen hadden we zelf al die machines wel, zoals 50 en 60 ton. Maar wat toen zwaar was, is nu licht. Zo snel gaan de ontwikkelingen. Daarbij moet zo’n machine minimaal 1.500 uur per jaar draaien, gezien de investering. Wij hebben veel afwisseling in het werk en hebben daardoor lang niet altijd zo’n zware kraan nodig. Bij inhuren heb je ook altijd een vrij nieuwe machine en als er

Kees de Groot: ‘Bij inhuren heb je ook altijd een vrij nieuwe machine. Als er iets mee is, meld je dat en wordt het verholpen.’

Aan de achterzijde fungeert de betonnen galerij als opvangbak voor vallend puin. Helemaal links loopt de galerij door over een terras en de serre van een horecazaak.

Slopen in het centrum trekt volop belangstelling. Ook passanten werpen een blik op het sloopwerk.

iets mee is, meld je dat en wordt het verholpen’, vertelt De Groot. Machinist Anton Kok, die normaal gesproken een 20-tons Liebherr A920 bandenkraan bedient, heeft er geen problemen mee en schakelt gemakkelijk om.

Eigen uitrustingsstukken

De kranen tot 30 ton heeft het bedrijf wel zelf. Daarmee zijn ook de kiosk en het atelier gesloopt, die onder de betonnen tafelconstructie van de flat waren gebouwd, en met een eigen Cat 326F wordt als laatste ook de betonnen tafel gesloopt. Het bedrijf heeft ook zelf de benodigde uitrustingsstukken. Die worden handmatig verwisseld. ‘Dat was een tijdje geleden nog de keuze van de machinisten. Maar ik merk dat ze daar nu wel op terug beginnen te komen. Een volautomatische snelwissel is toch wel makkelijk. We gaan daar dan ook wel op overstappen. Het is een investering en vanwege de uitwisselbaar-

heid van uitrustingsstukken moet je dan ook gelijk alles doen, maar het gaat wel komen.’ Datzelfde geldt voor elektrificering. ‘Voor binnen hebben we wel al een aantal elektrische machines. Dat zijn kleinere machines. Opdrachtgevers als Tata Steel waar we veel voor doen, vragen ons ook om daarover na te gaan denken. Maar voor dit soort sloopwerk zoals hier in Bergen is nog geen oplossing. Dat is te zwaar en te groot.’

Recycling of circulair

Circulair slopen zit er hier in Bergen niet in. ‘We zijn daar wel steeds meer mee bezig, maar in veel gebouwen van die jaren zit weinig herbruikbaars. Dat geldt vooral voor de revolutiebouw van de jaren zestig. Hooguit komt er nog een aantal houten balken heel uit, die je kunt hergebruiken. Het andere materiaal sorteren we volledig uit en wordt gerecycled tot grondstof. Bij deze Bakema-

flat is eigenlijk alles wel te recyclen, behalve de bitumendakbedekking en de isolatie daaronder.’

De Groot heeft wat dat betreft wel andere projecten op zijn lijstje staan. ‘Zo slopen we in Heiloo een voormalig GGZ-gebouw, waar 650 ton baksteen uit gaat komen. Dat is een waalformaat steen die Amsterdam graag wil gebruiken voor kadeherstel. De stenen worden helemaal schoon gebikt. De verwachting is dat 70 procent van de stenen herbruikbaar is.’

Gecontroleerd slopen

De Bakema-flat bestaat uit een betonnen tafel op betonnen kolommen, gemetselde woningscheidende wanden en een houten dak. De verdiepingsvloer in de woningen is van beton. ‘Dat geeft in ieder geval nog een beetje stabiliteit, want het is toch een behoorlijk kaartenhuis.’ En ongecontroleerde instorting moet worden voorkomen, omdat de laatste muren richting belendingen moeten blijven staan.

Wat uiteraard ook moet blijven staan, is de aanbouw en de serre van het naastgelegen restaurant Julie’s. Die aanbouw en serre zijn doorgebouwd tot onder de betonnen galerij aan de achterzijde van de flat. ‘Die galerij met betonnen balustrade is wel makkelijk, want dat is een mooie opvangbak voor vallend puin. Maar bij het restaurant hebben we een extra steiger gebouwd onder de galerij. De galerij zelf gaan we in stukken zagen en in delen verwijderen met hulp van een telescoopkraan. De steiger er onder is extra veiligheid, en we hebben die zo gemaakt dat die ook het zaagwater opvangt. Niettemin: als we met het zagen aan het werk gaan, mag dat deel van het restaurant niet gebruikt worden. Veiligheid voor alles!’

Betonnen delen worden geknipt; voor de overige werkzaamheden wordt vooral de sorteergrijper gebruikt.

De Cat 340F is voorzien van een watervernevelaar om stofoverlast te beperken.

Tussen de diverse uitrustingsstukken wordt handmatig gewisseld.

De lange giek is nodig, omdat C.A. de Groot maar vanaf één zijde kan slopen.

Nog een paar maanden en dan rolt de waterstofaangedreven 23-tons rupsgraafmachine van Eco-Excavator uit de werkplaats. ‘We wachten nu nog op de laatste buitenlandse onderdelen, zoals koppelingen, zegt Martijn Sanders. “Maar zijn die binnen, dan kan het snel gaan. Een exacte datum durf ik daar echter nog niet aan te verbinden, omdat we afhankelijk zijn van derden.”

SNEL AAN DE SLAG MET WATERSTOFMACHINES

Martijn Sanders, in het dagelijks leven eigenaar van aannemingsbedrijf Van Beers Hoogeloon, nam met HFX Research en H2Storage het initiatief tot de ontwikkeling van de waterstofrupskraan, genaamd Custa. Ook hij zocht naar de beste emissievrije oplossing, maar vond nog geen antwoord op zijn vraag binnen het elektrische aanbod. ‘Bij GWW-werk is de accucapaciteit allesbepalend, en werken met (verwisselbare) accu’s is vaak omslachtig. Zo ontstond het idee om deze waterstofmachine zelf te ontwikkelen.’ Daarvoor waren wel diverse aanpassingen nodig. Zo werd de dieselmotor vervangen door een elektromotor én – door de andere gewichtsverdeling – is het contragewicht naar achteren geplaatst.

Hogere druk om langer te kunnen werken

Het ontwikkelen van een waterstofmachine is een behoorlijke investering, valt uit zijn woorden op te maken. In principe dekt de DKTI 60 procent van de kosten, maar deze nieuwe ontwikkelingen kunnen niet zonder liefdewerk. ‘Bovendien zijn we als aannemers niet zo goed in subsidies aanvragen’, zegt hij. Toch kon hij er niet omheen. Mede omdat er nieuwe wegen bewandeld worden, omdat Eco-Excavator CE-certificatie vereist is.

Zo zorgt de hogere druk van 700 Bar in de waterstofflessen voor extra werk. ‘Standaard is 350 Bar de norm voor waterstofflessen, maar we willen minimaal een dag met de machi-

ne kunnen draaien. Daarom is die hogere druk zo belangrijk. Bovendien volstaat het dan om op de locatie slecht één voorraadcontainer met 28 flessen te plaatsen. Daar kunnen we een week mee vooruit.’

Toekomstverwachtingen

Gevraagd naar de toekomstverwachtingen van waterstofmachines, zegt Martijn: ‘De discussie over waterstof versus elektrisch is niet nodig. Ik denk dat het geen kwestie van ‘of-of’ is, maar van ‘en’. Afhankelijk van de locatie, de energiecapaciteit én het werk zullen aannemers hun keuzes maken.’ Over belangstelling van aannemers heeft hij overigens niet te klagen. ‘Alleen had ik meer interesse vanuit de opdrachtgevers verwacht.’ Maar ook daarin neemt Martijn het initiatief. ‘Halverwege het jaar willen we met de machine op tournee gaan; op verschillende locaties bij gemeenten, waterschappen en provincies willen we de machine een dag laten draaien. Ook hiervoor geldt: we kunnen nog geen data vastleggen, maar zullen hier over een paar maanden over berichten.’

www.groenekoers.nl

Tekst: Katja van Roosmalen; foto: Eco-Excavator

Verwacht: de Eco-Excavator, zonder emissie.

Indiase bandenproducent BKT onthult groeistrategie

600.000 TON AAN BANDEN

Het is nu nog een grote dorre en kale vlakte, maar in de semi-woestijn net buiten de Indiase stad Bhuj moet over anderhalf jaar de nieuwe fabriek van bandenproducent BKT uit de grond gestampt zijn. BKT (voluit Balkrishna Tires) heeft grote ambities. In de komende drie jaar wil het de jaaromzet verdubbelen van 1 naar 2 miljard dollar. De nieuwe fabriek moet bijdragen aan die gewenste groei.

BKT, producent van off-highway banden, wond er geen doekjes om tijdens een bijeenkomst medio februari in India voor vakjournalisten vanuit de hele wereld. ‘In 2026 wil BKT de grens van 2 miljard euro omzet passeren met een jaarlijkse ban-

denproductie van 600.000 ton’, was de boodschap van mededirecteur Rajiv Poddar aan de vakpers.

De Indiase multinational geeft daarmee aan grote ambities te hebben. In 2022 bereikte het voor het eerst een jaaromzet van 1 miljard dollar bij een bandenproductie van 436 ton per

Tekst: Cynthia Herweijer; foto’s: BKT

Productie van een gigantische OTR-band.

dag. Het groeiplan moet mede vorm krijgen door uitbreiding van de fabriek in Bhuj, gelegen in West-India op zo’n 100 kilometer van de grens met Pakistan. De naar Bhuj afgereisde journalisten kregen een inkijkje in het huidige productieproces en zagen met eigen ogen de kale vlakte waar vanaf het najaar van 2024 tonnen aan banden de nog te bouwen fabriek moeten verlaten.

In anderhalf jaar een fabriek uit de woestijngrond stampen is volgens BKT geen onmogelijke opgave. Het bedrijf heeft eerder met dit bijltje gehakt bij uitbreiding van de fabriek in Bhuj. Ook toen werd in no time een nieuwe productiehal bedrijfsklaar opgeleverd.

Vier productielocaties

BKT is gespecialiseerd in de productie van off-highway banden voor inzet in de agrarische sector, industrie en het grondverzet. De nog relatief jonge onderneming – in 1987 gestart door de grootvader van Rajiv Poddar – heeft zich razendsnel ontwikkeld. In India telt het bedrijf nu vier productielocaties, waarvan die in Bhuj de grootste is.

CARBON BLACK UIT EIGEN FABRIEK

In 2012 rolde de eerste band van de productielijn in Bhuj. BKT investeerde destijds 500 miljoen dollar in de ontwikkeling van de fabriek, gebouwd op een oppervlakte van

BKT heeft in Bhuj een eigen carbon black-fabriek. Carbon black is verantwoordelijk voor de zwarte kleur van banden. Het draagt ook bij aan de slijtvastheid van de banden en het gaat de afbraak van het rubber door ultraviolette straling tegen.

BKT nam de carbon black-fabriek in Bhuj in 2017 in gebruik. Dat jaar werd de eerste 65.000 ton hard carbon black geproduceerd, een type carbon black dat specifiek in het loopvlak van een band wordt gebruikt. Het jaar daarna steeg de productie van 65.000 naar 110.000 ton. BKT startte dat jaar ook met de productie van carbon black van zachte kwaliteit, dat wordt gebruikt in het karkasmengsel om de sterkte en duurzaamheid te verbeteren en minder warmte te genereren. In 2021 werd van de twee soorten carbon black 138.000 ton geproduceerd. In 2022 steeg dit naar 165.600 ton. Het doel voor 2023 is 198.600 ton.

BKT is van plan om een derde type carbon black toe te voegen, de ‘Specialty carbon black’. Deze soort carbon black heeft unieke eigenschappen, vergeleken met die in rubbercompounds, zoals een hoge weerstand tegen kleuring, een hoge zuiverheid, een laag asgehalte en een zeer laag PAK-gehalte. Dit maakt het geschikt voor

gebruik in specifieke toepassingen zoals verven, kunststoffen en inkten.

Het fabrieksterrein van BKT in Bhuj telt inmiddels 258 hectare. De Indiase multinational wil daar nog eens 65 hectare aan toevoegen om de fabriek te kunnen uitbreiden.

BKT heeft bij de fabriek in Bhuj een speciale testbaan, met zes verschillende circuits. Hier kunnen banden worden getest in extreme omstandigheden.

Eind december 2022 werkten er 4.776 mensen bij de fabriek van bandenproducent BKT in Bhuj. Een deel van het personeel is gehuisvest op het bedrijfsterrein. Voor kinderen van werknemers start BKT binnenkort een internationale school.

123 hectare. Er moesten vele kilometers drinkwater- en hoogspanningsleidingen worden aangelegd om het dorre woestijnlandschap te kunnen ontginnen. In de jaren daarna breidde BKT het fabrieksterrein in Bhuj steeds verder uit. Afgelopen jaar groeide het terrein naar 258 hectare. Eind dit jaar zal dit naar verwachting uitgebreid zijn tot 323 hectare.

NIEUWE PRODUCTEN IN DE PIJPLIJN

Naast het opvoeren van de productie wil BKT ook het productgamma uitbreiden om de gewenste groei te realiseren. Onlangs lanceerde het al de eerste serie rubberen tracks voor de agrarische sector. Verder staan massieve banden voor inzet op bijvoorbeeld schrootwerven of slooplocaties op stapel, zo maakte de producent bekend. Deze massieve banden komen beschikbaar in de maten 20.5-25, 23.5-25 en 26.5-25. Onder welke naam BKT deze banden op de markt brengt is nog niet bekend. Later dit jaar volgt een uitbreiding van de serie Earthmax-banden voor grote mijnbouwtrucks. Nieuw zijn de Earthmax 37.00 R 57 en de 46/90 R 57. De productie van deze banden start in mei van dit jaar. De banden zijn leverbaar vanaf augustus 2023.

In de pijplijn zitten verder nog nieuwe banden voor inzet in de bosbouw, die onder de naam Forestmax op de markt komen. Ook breidt BKT het productgamma uit met banden voor offroad trucks, in een breed scala aan maten.

De extra ruimte wordt benut om de productie verder uit te breiden. BKT wist de productie de afgelopen jaren op te voeren van 92 ton per dag in 2015 tot 436 ton per dag in 2022. Door de inzet van efficiëntere machines, om sneller en nauwkeuriger te werken, moet het aantal tonnen nog verder omhoog. ‘Daarbij willen we de kwaliteit van het eindproduct nog verder verbeteren’, aldus Rajiv Poddar. ‘Dit betekent bijvoorbeeld dat de hoeveelheid product dat wordt weggegooid

Inspectie van de banden is de laatste stap in de fabricage. Naast een visuele inspectie wordt met behulp van röntgenonderzoek de interne structuur gecontroleerd en worden eventuele defecten opgespoord.

In het magazijn van de fabriek in Bhuj heeft BKT zo’n 80.000 banden op voorraad.

wordt verminderd. Dit vergroot de duurzaamheid van het productieproces en betekent dat de productiekosten dalen. Processen worden ook steeds betrouwbaarder.’

Om de productie te kunnen opvoeren heeft BKT het vermogen van de eigen energiecentrale afgelopen jaar verdubbeld. Het bedrijf beschikt sinds 2013 in Bhuj over een eigen warmtekrachtcentrale. In 2022 is deze uitgebreid van 20 MW naar 40 MW. BKT wil ook het vermogen van zelfgeproduceerde energie uit hernieuwbare bronnen verder vergroten. Duurzaamheid is sowieso een thema binnen de bedrijfsprocessen; al het water dat wordt gebruikt in de fabriek wordt behandeld, gezuiverd en hergebruikt.

Speciale testbaan

Niet alleen duurzaamheid is een belangrijke pijler van BKT, aldus directeur Rajiv Poddar. Hij stelt dat het bedrijf geobsedeerd is door kwaliteit. ‘Dat betekent testen, testen, testen.’

In 2017 opende BKT in Bhuj een speciale testbaan, met zes verschillende circuits. Hier kunnen banden worden getest in droge en natte omstandigheden, op een asfaltbaan en een hellende betonbaan. Belangrijke eigenschappen van banden zoals tractie, comfort en bodemverdichting worden hier gemeten.

Trots is BKT op de hoogst mogelijke status die Caterpillar heeft toegekend aan de bandenproducent. Cat heeft BKT het SQEP (Supplier Quality Excellence Proces) Platinum-certificaat verleend. Deze erkenning is bedoeld voor toeleveranciers die zich onderscheiden door een hoog kwaliteitsniveau en het beheersen van processen.

Marktaandeel vergroten

In een laatste stap vindt uitharding van de band plaats. Dit gebeurt bij hoge temperatuur en hoge druk waarbij de niet-uitgeharde band in een mal wordt geplaatst. Nadat de mal is gesloten, stroomt de rubbersamenstelling in de mal die de loopvlakdetails en zijwand vormt. De mal kan pas worden geopend als de uithardingsreactie is voltooid.

Wereldwijd heeft BKT volgens eigen zeggen een marktaandeel van 6 procent. In Europa heeft BKT aldus directeur Rajiv Poddar zo’n 10 à 11 procent van de markt voor off-highway banden in handen. Europa is daarmee voor BKT het belangrijkste afzetgebied. Duitsland, Frankrijk en Italië zijn in Europa voor BKT de grootste markten. ‘Ons doel? Wereldwijd het meest toonaangevende en gewilde merk worden in de industrie voor off-highway banden’, aldus Arvind Poddar, die samen met zijn zoon Rajiv de directie vormt van BKT. Verdergaande professionalisering en digitalisering moeten bijdragen aan het vergroten van het marktaandeel. Door de productiecapaciteit te verhogen, productieprocessen te optimaliseren en waar mogelijk te automatiseren. Maar ook door het klantenbestand uit te breiden, door het gamma banden te vergroten en nieuwe klanten aan te boren. ‘De wereldwijde vraag naar banden groeit en we zien geen tekenen dat deze vraag de komende vijf jaar zal afnemen’, aldus Rajiv Poddar.

24/7 monitoren BKT-medewerkers de prestaties van de eigen energiecentrale.

OMZET BOUWMACHINES EUROPA VRIJWEL GELIJK

De omzet in bouwmaterieel in Europa is in 2022 slechts 0,6 procent gedaald. Als de Russische markt niet wordt meegerekend, steeg de omzet zelfs met bijna 3 procent. De markt in Rusland daalde met 37 procent, mede als gevolg van de Westerse sancties.

Volgens CECE - Committee of European Construction Equipment – zou er zelfs sprake zijn geweest van groei als er minder stagnaties in de toelevering geweest zouden zijn. CECE was bij de presentatie van de cijfers over 2022 en de vooruitblik naar 2023 dan ook redelijk positief. Met alle disclaimers vandien, want voorspellingen doen is in de huidige wereldomstandigheden erg lastig en puur koffiedik kijken. De verwachtingen van de Europese bedrijven in bouwmaterieel zijn echter positief. De ‘zakenklimaatindex’ van CECE vertoonde in de loop van vorig jaar een lichte daling, maar is sinds de Bauma vanaf november weer stijgende.

Gevulde orderboeken

De problemen die er waren in de toeleveringsketen, zorgen er nu wel voor dat de orderboeken nog steeds goed gevuld zijn. De levertijden komen weer op een wat normaler niveau, maar zijn in bijna 40 procent van de gevallen nog zes maanden of langer. In november 2022 was dat echter nog ruim 50 procent. Daarbij is ook de intake van nieuwe orders stabiel, met een lichte daling op de Europese markt en een lichte stijging op de niet-Europese markten.

Sebastian Popp van CECE gaf in zijn terugblik op 2022 aan dat de uitdagingen in dat jaar ongedacht waren. Een jaar geleden brak de oorlog in Oekraïne uit en was alles onzeker. Toch deed de markt het zeer goed, met slechts minimale terugval. De dip door Covid was in 2020 relatief gering en kort, en daarna is de markt weer gegroeid. Tot die nu bijna weer op het topniveau van 2007 is.

Er zijn wel grote verschillen, zowel in kwartalen als in regio’s. Het Verenigd Koninkrijk daalde in zijn geheel (5 tot 8%), maar dat was na een heel sterk 2021. Duitsland begon met een slecht eerste kwartaal (-5%) maar eindigde met een heel sterk vierde kwartaal (+9%). In Frankrijk lag de dip juist in het tweede kwartaal (-8%) en de piek in het derde kwartaal (+13%).

Italië kende drie heel sterke kwartalen (+20, +19 en +10%) maar eindigde in het vierde kwartaal met -3 procent.

De Italiaanse markt is hiermee nu vierde op de ranglijst met 9 procent van de omzet in bouwmaterieel. Koploper is Duits-

land met 23 procent, gevolgd door UK en Frankrijk met elk 13 procent. Nederland behoort tot een grotere groep landen die allemaal circa 3 procent van de markt beslaan. Uitschieters op de markt waren Rusland en Turkije. Na het eerste kwartaal ging de omzet in Rusland met 50 procent omlaag. In Turkije zat juist een enorme groei, tot 85 procent in het vierde kwartaal. Overigens is Rusland ook niet een heel belangrijke markt voor de Europese bouwmaterieelfabrikanten. Het vormde slechts 4 procent van de markt en afbouw was al langere tijd bezig. Voorheen waren de verwachtingen echter juist wel dat deze markt zou gaan groeien.

Sectoren

De marktontwikkelingen verschillen sterk per sector. Zo is er eigenlijk alleen groei in materieel voor verdichting. Wegenbouw en betontrilmaterieel kenden de sterkste afname: -6 en -9,5 procent. Een afname zat er ook in de sector grondverzet. Bij zwaar grondverzet bleef die afname beperkt tot 0,5 procent, bij licht grondverzet was dat -2 procent.

Marco Guariglia ging in op het specifieke segment van torenkranen. Opvallend is dat dat een ‘lokale’ markt is: Europese kranen worden voor 64 procent binnen de EU en nog eens voor 16 procent aan andere Europese landen verkocht. Er gaat 8 procent naar Noord-Amerika. De markten Azië, Afrika en Midden-Oosten zijn klein maar wel stabiel. De eerste drie kwartalen waren lastig voor torenkranen, met name door tekorten aan onderdelen. De verwachting voor de toekomst is een stabiele heel lichte groei, die vooral te danken is aan de civiele sector. De woningbouw krijgt het naar verwachting moeilijk in Europa, door prijsstijgingen en inflatie. CECE heeft de belangrijkste resultaten verwerkt in een animatie. Zie www.youtube.com/watch?v=3Hl-5vFNwmU

De maandelijkse verkoopcijfers laten zien dat de markt nog steeds niet over het hoogtepunt heen is. De gemiddelde lijn stijgt nog steeds.

GJ Brinkman specialiseert verder op kleine spoorverhuurmarkt

ZWARE JONGENS MET GIEK

Het verhuren van spoorkranen is natuurlijk al een specialisme op zich, toch is het GJ Brinkman in Westzaan gelukt om zich in die kleine markt nóg weer verder te specialiseren. Met de grondig verbouwde en zwaar uitgevoerde spoorkranen met een bijzondere giek richt het bedrijf zich specifiek op het zwaardere werk op en naast het spoor.

Met héél veel speciaal gebouwde machines is de spoorsector in Nederland een bijzondere markt binnen de bouwmachinewereld. Toch lukt het sommige ondernemers om binnen die nichemarkt hun eigen nichemarkt te creëren.

Hiervoor is een combinatie van durf, visie, technisch inzicht en kapitaal vereist. Want het gaat altijd om complexe machines met een fors prijskaartje. Zo zag GJ Brinkman in Westzaan de kans om zich naast het algemene spoorwerk te specialiseren in het vervangen van bovenleidingconstructies.

Denk dan aan de portalen boven het spoor waar de bovenleidingen in hangen, vaak bestaande uit zware stalen balken. En hoe meer sporen naast elkaar, des te langer en zwaarder deze constructies. Die zijn bovendien geankerd op prefab betonnen fundatievoeten van enkele tonnen per stuk.

Steeds sterker

Brinkman is een familiebedrijf dat al zo’n vijftig jaar actief is in het spoorwerk. Nog altijd is ongeveer de helft van de twaalf medewerkers familie van de oorspronkelijke oprichter. ‘Ook al is het geen familie, ik loop hier al van kinds af aan rond en zie veel van de medewerkers zo vaak dat ik ze ben gaan beschouwen als familie’, vertelt manager operations Rick ten Cate. De historie met het zelf bouwen en aanpassen van machines en uitrustingsstukken is al even lang. In de jaren negentig verbouwde Brinkman zelf al de eerste Atlas 1404 spoorkraan. Met extra schetsplaten en een andere stand van de cilinders wisten de mannen in de eigen werkplaats meer hefkracht uit de bestaande machine te peuren.

Om nog meer te kunnen tillen, werd later een Atlas 1604 overslagkraan verbouwd tot spoormachine. ‘We hebben vaak ideeën, maar dat werkt dan niet altijd gelijk goed in praktijk. We stoppen echter niet voordat het wél werkt. Dat is een beetje de kracht’, zegt Rick ten Cate. Vanuit het verleden is één lijn te ontdekken in de machines van Brinkman, en dat is de wens om steeds sterkere en zwaardere machines op het spoor te zetten. ‘Niet altijd om meer te tillen, maar om het bestaande werk veiliger te maken door meer stabiliteit in de machine te brengen’, zegt Ten Cate.

Aangepaste giek

In 2011 leidde dat tot het bijzondere concept van een verbouwde Atlas 180 spoorkraan met sterk aangepaste giekconstructie. Want door alle cilinders, sommige verzwaard, ónder de giek te plaatsen ontstaat één lijn en dat resulteert in optimale hefkracht. Ook maakt dat het mogelijk om onder de bovenspanningsleidingen te werken. Later nam Brinkman een zwaardere Atlas 220 mobiele graafmachine als basis

en

De nieuwste spoorkraan kan zijwaarts afstempelen en heeft hierbij een voetprint van wel 1,60 meter lengte om genoeg draagkracht te hebben op allerlei grondsoorten.

Op 5 meter kan ‘De Goliath’ nog 14,9 ton tillen binnen de beveiliging. Belangrijker is dat er ook in het nevenspoor gewerkt kan worden met nog steeds voldoende hefcapaciteit.

De spoorkranen van GJ Brinkman in Westzaan dragen klinkende namen, zoals ‘Zware Hufter’ en ‘Goliath’. Het bedrijf laat de Atlas-spoorkranen geheel naar eigen visie ombouwen.

De opmerkelijke giek maakt werken bij een hoogtebeperking mogelijk. De cilinders lopen in één denkbeeldige lijn en dat geeft kracht.

STEELWRIST X20 TILTROTATOR graafmachines

Steelwrist biedt een compleet productaanbod voor moderne graafmachines. Onze tiltrotators

hebben een lage bouwhoogte, grote kantelhoek en een unieke verhouding tussen kracht en gewicht dankzij gietstalen delen.

Grote 45° kantelhoek

Direct aanbouw of afneembaar middels S-type, SQ volautomatisch of CW snelwissels

Gietstaal

Quantum besturing, voor betere bediening met L8 joysticks

Limach 27.1

De E27.1 is het paradepaardje van de Limach graafmachines. Met zijn krachtige elektrische aandrijfsysteem, is de Limach 27.1 volledig emissievrij, waardoor deze machine ideaal is voor gebruik in stedelijke omgevingen waar luchtverontreiniging en geluidsoverlast vaak een groot probleem zijn.

De Limach 27.1 is dé duurzame keuze voor elk graafwerkproject dat om een krachtige, efficiënte, emissievrije en geluidsarme oplossing vraagt.

verhuur van elektrische graafmachines

De spoorwielen meten 800 mm voor meer vierkante millimeters contactoppervlak. De lagering is berekend op een piekbelasting van 200 ton. De machine kan zich vlakstellen op een verkanting.

herhaalde dit kunstje. Vorig jaar werd een derde machine op soortgelijke wijze verbouwd, opnieuw uiteraard weer een slagje zwaarder en sterker. Omdat in dit segment eigenlijk geen spoorkranen te koop zijn, komt het neer op eigen inventiviteit. Daarom neemt Brinkman een zware mobiele graafmachine als basis. Recent dus meestal een Atlas 220. ‘We kopen een nieuwe machine en trekken deze helemaal uit elkaar, als spoorkraan mag hij immers maar 2 meter zwenkradius hebben. De bovenwagen moet daarom ingekort worden.’ Vervolgens volgt een conversie naar spoorkraan en bouwt men een compleet nieuwe giek aan de machine. Uiteindelijk is de LMB-beveiliging een belangrijk punt, en natuurlijk de benodigde TÜV-keuringen als spoorgraafmachine en hijskraan.

Zijwaarts afstempelen

Vorig jaar nam Brinkman de ‘Goliath’ in gebruik. De nieuwe machine is verder verbeterd met vooral betere kinematiek van de gehele giek, zodat deze niet alleen geschikt is om mee te hijsen, maar ook prima met een bak kan werken. Voor nog meer stabiliteit kan deze machine zich afstempelen. Dat is op zich niet bijzonder, de manier waarop is dat wél. ‘Hij stempelt af op een groot contactoppervlak van 1,60 meter lang. We zijn daar heel content mee, omdat het op alle grondsoorten genoeg draagkracht biedt.’

14,9 ton tillen

De cijfers zijn dan ook indrukwekkend. Op 5 meter kan de machine 14,9 ton tillen binnen de beveiliging, op 6 meter is dat nog 11,7 ton. De standaard giek is een meter langer dan die van veel andere machines. Samen met het hefvermogen betekent dit dat er ook in het nevenspoor gewerkt kan worden met nog voldoende hefcapaciteit. Dit levert tijdwinst op, omdat het wisselen van spoor niet nodig is. Voorts is bijzonder dat de machines voorzien zijn van twee pendelassen. Dat maakt het mogelijk dat de machines zichzelf kunnen vlakstellen op een verkanting. Zo blijft de hijstabel ook intact wanneer het spoor een bocht maakt. ‘Dat werkt ook veel prettiger voor jezelf als machinist, omdat de machine waterpas staat. En het is ook nog eens veel veiliger.’

Schrootschaar

De behoefte aan meer hefkracht is mede ingegeven door ontwikkelingen zoals de Chroom 6-problematiek. Hierdoor mogen portalen niet zomaar met de snijbrander verkleind worden. Daarom zet Brinkman een zware 3.300 kg wegende schrootschaar in om deze op te knippen. Dat werk vereist weer een zware spoorkraan vanwege de stabiliteit. Ook het motorvermogen is nodig, om bijvoorbeeld met trilblokken te kunnen werken.

Het trekt de rest mee

Brinkman is met de machines actief in de verhuur, het bedrijf werkt voor alle bekende spooraannemers en heeft een machinepark dat bestaat uit twaalf krol-kranen. Waaronder dus de speciaalbouwmachines. Brinkman werkt hiervoor samen met een specialist die, wat betreft de spoormachines, exclusief voor het bedrijf werkt. Zo houdt men de kennis in eigen huis. De dure specialistische machines zijn in de verhuur vaak een mooie binnenkomer. Ten Cate: ‘Het contact is er dan, vaak vragen spooraannemers dan ook of we de andere machines kunnen leveren. Het trekt de rest dus eigenlijk mee.’

www.gjbrinkman.nl

Typisch een klus voor de bijzondere machines: het knippen van draagconstructies van de bovenleiding op maximaal bereik.

Brinkman heeft allerlei uitrustingsstukken, zoals deze boorinstallatie.

JCB stopt ontwikkeling fuelcell-graafmachine

ALLES OP WATERSTOFGAS

JCB staakt de ontwikkeling van een brandstofcel-aangedreven graafmachine. De machine draait nu wel goed, maar komt niet op de markt. De techniek is volgens JCB voorlopig te complex, te duur en niet robuust genoeg voor een bouwmachine. Tegelijk zien de Engelsen ook niets in zware accu-elektrische machines. Hoe moet het dan wel? De Engelsen zetten nu vol in op verbrandingsmotoren die 100 procent op waterstofgas lopen.

Ja, het is een tegenvaller. Want JCB had bij aanvang hoge verwachtingen van de brandstofcel. Een brandstofcel zet waterstofgas om in elektriciteit, in combinatie met een accu zorgt dat voor voeding van een elektrische aandrijving. De techniek is niet nieuw, maar staat tegelijk nog in de kinderschoenen. “Wereldwijd worden er 11.000 brandstofcellen per jaar gebouwd, waarvan een groot deel nog naar testmodellen en naar de automobielindustrie gaan. In zware grondverzetmachines is er nog weinig ervaring.” JCB zag hier juist wel kansen, vooral in de zwáárdere grondverzetmachines. Uniek is dat de uitstoot slechts uit waterdamp bestaat. In 2020 liet de fabrikant voor het eerst een werkende 20-tons rupsgraafmachine zien met deze techniek, die eigenlijk in 2021 de markt op zou komen.

Inmiddels bouwde JCB een tweede werkende protoype, en na uitgebreide testen komt JCB er nu volledig op terug. De fabrikant is hier zeldzaam transparant over. ‘De techniek is veel te complex, niet robuust genoeg voor toepassing in een bouwmachine, en te duur’, zei innovatiestrateeg Tim Burnhope van de bouwmachinefabrikant op een persbijeenkomst die BouwMachines recentelijk bijwoonde. Daar liet JCB wel een werkende graafmachine met brandstofcel zien, vooral om te bewijzen dat het bedrijf de techniek niet zomaar afschiet. De brandstofcel blijkt volgens Burnhope slecht bestand tegen trillingen, en de membranen waaruit de brandstofcel is opgebouwd zouden gevoelig zijn voor ultrafijnstof en asfaltdampen. Ook stelt JCB dat onderhoud in praktijk een probleem is. Burnhope: ‘Alleen in een cleanroom kun je sleutelen aan een

brandstofcel. Daarnaast is het systeem afgevuld met een dure, niet geleidende koelvloeistof. Als iemand per ongeluk het systeem met water of een normale koelvloeistof bijvult, dan is het klaar met de brandstofcel. Zoiets kun je in Europa misschien nog wel goed organiseren, maar je moet grote vraagtekens zetten bij de restwaarde voor export. Want in andere continenten is men nog lang niet zo ver. En wat te denken van machines die bij verhuurbedrijven draaien.’ Verder zet Burnhope vraagtekens bij hoe uitontwikkeld de fuelcell nu eigenlijk is. ‘De efficiëntie van 60 procent haalden wij in praktijk in elk geval niet, en dan is de brandstofcel nog nieuw.’

Belangen en argwaan

Ervaring leert dat de energietransitie gepaard gaat met enorme belangen in de industrie. Enige argwaan is dus op zijn plek. Spelen er bij JCB wellicht andere belangen om de brandstofcel te cancelen? Het antwoord is ja en nee. Ja, want JCB bouwt jaarlijks 80.000 verbrandingsmotoren, ook voor derden. Het bedrijf heeft dus een economisch belang om dat in stand te houden. Op de achtergrond speelt echter, en dat is iets waar JCB zelf overigens over zwijgt, dat de familie Bamford, eigenaar van JCB, de laatste jaren enorme financiële belangen neemt in de productieketen van waterstof. Denk dan aan investeringen van vele tientallen miljoenen. Bamfords visie is om van Engeland een waterstofpionier te maken, zoals China een accupionier is. Een bouwmachine met een brandstofcel op waterstof had dus perfect in dat plaatje gepast. Daarmee lijkt het schrappen van de fuelcellmachine een oprechte tegenvaller voor het bedrijf. Sindsdien zet JCB vol in op plan B: de waterstofgas-verbrandingsmotor.

Hoofdpijndossier

Als motorenbouwer heeft JCB kennis in huis op dat vlak. Toch is de verbrandingsmotor op waterstofgas tot nu een hoofdpijndossier voor ingenieurs. Verbrandingsmotoren op waterstof zijn namelijk niet nieuw. Vooral vanuit de autoindustrie zijn er voorbeelden. Toch brak de techniek nooit door. Verbrand je waterstof op een hoge temperatuur, wat volgens JCB in veel aangepaste benzinemotoren het geval was, dan kan dat leiden tot hoge Nox-emissies. JCB-ontwikkelaars spitten daarop zo’n 70 onderzoeksrapporten door en concludeerden dat anderen in het verleden één terugkerende fout maakten; men hield teveel vast aan hoge verbrandingstemperaturen en hoge inspuitdrukken, zoals die bij diesel- en benzinemotoren heel normaal zijn. JCB combineerde dat met oud onderzoek naar de optimale verbranding van zuivere lucht; die bestaat immers ook voor een groot deel uit waterstof. Resultaat? JCB nam het onderblok van hun viercilinder dieselmotor en bouwde daar een nieuwe kop op. De inspuitdruk is verlaagd naar slechts 20 bar. Door de flow in de verbrandingskamer te optimaliseren zouden de werveling en verbranding beter zijn. De waterstof ontbrandt door de vonk van een bougie op een lage temperatuur. In combinatie met een nieuwe hoogtoerige turbo zegt JCB nu de optimale lucht-waterstofverhouding te hebben, en een koppelkromme die vergelijkbaar is met die van de dieselmotor. Dit zou tevens het geheim moeten zijn voor fors lagere emissies. JCB claimt dat deze amper meetbaar zijn. Officiële

Een betaalbare machine en vlot tanken zoals een diesel, in plaats van urenlang opladen, dat is volgens JCB wat klanten willen.

JCB heeft een eigen motorentak en dus kennis in huis. De waterstofmotor werkt met een zeer lage inspuitdruk van slechts 20 bar en lage verbrandingstemperaturen.

Uit JCB’s testen blijkt brandstofceltechniek, een fuelcell, veel te complex, niet robuust genoeg voor een bouwmachine en eveneens te duur.

gegevens zijn er nog niet, de motor is nu voor emissietesten bij de instanties. Het rendement zou uitkomen op 43 à 44 procent, een fractie beter dan een dieselmotor. JCB verwacht de eerste motoren over een jaar te kunnen leveren. De meerprijs zou tussen de 15 à 30 procent uitkomen, afhankelijk van het soort machine en de benodigde tanks. Dat er straks ook een zescilinder komt, ligt in de lijn der verwachting.

WATERSTOF MOMENTEEL PEPERDUUR

Omdat een kilo waterstof en een liter diesel een verschillende hoeveelheid energie bevatten, is het lastig één op één te vergelijken. Vandaar deze voorbeeldberekening, waarin we ons afvragen; Wat zijn de kosten per draaiuur als je een dieselmotor én een vergelijkbare waterstofmotor een werkdag lang zou gebruiken bij een gevraagd vermogen van 80 kW. Dat is ongeveer 108 pk continu gevraagd vermogen. In praktijk kun je dan denken aan zwaar werk met een 30 tons rupsgraafmachine. Neem de helft als je, ter indicatie, uit wilt gaan van een mobiele graafmachine. Duidelijk zichtbaar zijn dan twee nadelen van waterstof; enerzijds de huidige prijs en anderzijds de enorme tankruimte die je bij 350 bar opslag

Waterstof als antwoord

De verbrandingsmotor op waterstof moet dus hét antwoord van JCB worden op de vraag naar zero-emissiemachines. Feit is dat veel fabrikanten hier momenteel aan werken. Feit is tegelijk dat de verbrandingsmotor, hoe schoon en op welke brandstof dan ook, in het verdomhoekje zit. Los daarvan cijfert JCB de nadelen van waterstof wel makkelijk weg. De

nodig hebt op de machine. De prijs voor waterstof aan de pomp is opgelopen van voorheen 10 euro per kilo naar recent 18 euro per kilo. Er zijn ook tankstations die 25 euro of zelfs meer in rekening brengen. Let wel; het gaat dan veelal ook nog om grijze waterstof gemaakt uit aardgas. We houden 18 euro per kilo aan, alle prijzen inclusief btw en heffingen. Voor het rendement van de verbrandingsmotor houden we 43% aan, de verwachting van JCB. Belangrijke kanttekening; een waterstof-elektrische aandrijving met een brandstofcel heeft een hoger rendement (50+ procent) en dus een lager verbruik per uur. Daar staat een fors hogere aanschafprijs tegenover.

(*betreft grijze waterstof, voor groene waterstof geldt een toeslag) (**minimale tankgrootte = dagverbruik plus 10 procent)

(***De dichtheid van waterstof bij 350 bar is 26,1 kilogram per m3. )

Verbrandingsmotoren die draaien op groen waterstofgas; dat is volgens JCB de emissievrije toekomst voor grondverzetmachines boven de 5 ton eigengewicht.

opslag, de complexiteit van het tanken, de hoge verliezen in de keten, de beperkte beschikbaarheid en de enorme ruimte die de opslagtanks straks op een machine nodig hebben; daar hoor je de fabrikant weinig over. Verder is groene waterstof amper beschikbaar en peperduur. Anderzijds, JCB verwacht dat waterstof snel goedkoper zal worden, omdat zowel Amerika via de ‘The Inflation Reduction Act’ als de Europese Unie via ‘RePowerEU’ massaal inzetten op waterstofproductie. Tel daarbij op dat machines met een waterstofmotor ‘amper’ meer kosten in aanschaf en dat je deze relatief vlot kunt tanken in plaats van opladen, dan lijkt er ook potentie. JCB ziet momenteel bovenal geen alternatieven, zo lijkt het.

Klant wil het gemak van diesel

Want hoewel JCB volop inzet op het elektrificeren van compactmachines, het merk was drie jaar terug immers de allereerste die af fabriek een elektrische minigraver kon leveren, is het ook bekend dat men zware accu-elektrische machines boven de 5.000 kg eigengewicht bij JCB totaal niet ziet zitten, zo benadrukt techneut Lee Harper nog maar eens: ‘We kunnen alles elektrificeren. Daar zitten technisch geen grenzen aan. Waar wel grenzen aan zitten is de infrastructuur om te laden en de kosten ervan. Zware elektrische machines zijn een nichemarkt voor bepaalde landen, die er vaak subsidie voor overhebben.’ JCB verwacht dat deze markt in elkaar klapt zodra de subsidies eraf gaan. Want dat de accutechniek de komende jaren enorme sprongen zou maken en de kosten ervan gaan dalen, zoals sommige concurrenten beweren, verwijst JCB naar het rijk der fabelen. ‘Mensen roepen dat inderdaad al 10 jaar. Maar wie zegt dat? Wij spreken veel acculeve-

ranciers, en ik heb nog nooit iemand gehoord over dalende prijzen. De prijzen lijken momenteel zelfs eerder te stijgen dan te dalen.” Volgens JCB, dat voor de toekomst wel alle opties openhoudt, zijn klanten ook sceptisch vanwege de kosten en de tijd die nodig is om te laden. ‘Het is zinloos om duizenden kolo’s aan accu op een machine te stapelen. Klanten willen gewoon een machine die 24 uur per dag kan draaien als het nodig is. En een mobiele fossielvrije brandstof die gemakkelijk te verplaatsen is. Ze willen dus eigenlijk hetzelfde behouden. Waterstof kan dat bieden.”

Een verreiker met waterstofmotor. Het motorgeluid is vergelijkbaar met dat van een diesel, wel klinkt de turbo duidelijk anders. De karakteristiek konden we zelf niet beoordelen.

JCB was de eerste grote fabrikant met een elektrische minigraver in serieproductie. Met inmiddels 1.000 stuks gebouwd een succes. Toch ziet men zware elektrische machines niet zitten.

Ermers neemt twee gecustomizede Hitachi’s in gebruik

OUDE LIEFDE ROEST NIET

Ermers Grondverzet in Nuland nam de afgelopen anderhalf jaar twee nieuwe Hitachi-rupsgraafmachines in gebruik uit de Zaxis-7-serie. Het zijn weer de eerste Hitachi-rupsgraafmachines na een langere periode zonder dit merk.

Hitachi-graafmachines voerden bij het in het Brabantse Nuland gevestigde Ermers van oudsher de boventoon. Enkele jaren geleden werden echter alle Hitachi’s vervangen voor een ander merk.

Maar, zegt Mari Ermers: ‘Oude liefde roest niet, en daarom hebben we bij de Zaxis-7-serie weer eens goed naar Hitachi gekeken. Zowel wij als ook onze machinisten zijn best Hitachi-gezind en daarom mocht Huub Kamps van Hitachi ook bij ons meedoen voor nieuwe machines.’

Semi-longreach

Eind 2021 nam Ermers een Hitachi ZX300LC-7 in gebruik.

Deze 35 ton wegende rupsgraafmachine is door Beco omgebouwd tot semi-longreach. De ombouwspecialisten in Vianen verlengden zowel de monogiek als ook de lepelsteel met twee keer een meter. Hierdoor komt de machine op circa 11 meter reikwijdte op de bakpen. Afhankelijk van de gekozen bak en/

of kantelstuk bedraagt de reikwijdte op het mes bijna 13 meter. Onder de giek is een ‘dom’ geplaatst voor een hoger bereik. Ook verplaatste Beco het contragewicht naar achteren en plaatste er een extra plak van 3.000 kilogram tussen. De Hitachi ZX300LC-7 is de eerste machine die Ermers in gebruik neemt uit de in 2020 geïntroduceerde Zaxis-7-serie. De 300 wordt aangedreven door een Isuzu-zescilindermotor die voldoet aan de Stage 5-emissienorm. Het 7,8-literblok levert een vermogen van 186 kW (253 pk) bij 1.900 omwentelingen per minuut. Het maximale koppel van 1.050 Nm is bij 1.500 omwentelingen per minuut beschikbaar. De machine beschikt over een 510 liter grote brandstoftank en een 70-liter-AdBluetank.

Het Trias III-hydraulische systeem beschikt over drie hydraulische pompen. Twee pompen hebben een opbrengst van 236 liter/minuut en de derde pomp 210 liter/minuut. Genoeg liters voor snelle bewegingen van de machine.

Tekst en foto’s: Roger van Nispen

De 750 meter lange bouwkuip.

Maatje groter

In januari van dit jaar leverde Huub Kamps, sales representative bij Hitachi Construction Machinery Nederland, zijn tweede Hitachi af bij Ermers, een ZX350LC-7. Door het bijplaatsen ven 3.500 kilogram extra contragewicht en het verlengen van zowel de giek als ook de lepelsteel met twee keer anderhalve meter, weegt deze machine circa 40 ton. Door de Beco-verlenging heeft de rupsgraafmachine een bereik van circa 12 meter op de bakpen.

De 350 wordt eveneens aangedreven door een 7,8 liter zescilindermotor van Isuzu. Deze levert een vermogen van 202 kW (275 pk) bij 1.900 omwentelingen per minuut en 1.080 Nm koppel bij 1.500 omwentelingen per minuut. De inhoud van de brandstoftank bedraagt 610 liter en die van AdBlue 70 liter. De hydraulische pompen van het Trias III-systeem leveren twee maal 288 liter/minuut en eenmaal 260 liter/minuut.

Customized

In de werkplaats van Hitachi in Oosterhout zijn beide machines voorzien van opklapbare treeplanken aan weerszijde van de machine, inclusief extra handreling. Dit is ideaal voor het op- en afbouwen van de gps-ontvangers. Verder hebben ze de machines uitgevoerd met een 27mc, die bedienbaar is via de joystick, Wiejelo-automatische-vetsmering voorzien van een 8 kilogram reservoir, een hijsoog aan de binnenzijde van de lepelsteel, kettingenkist tussen de rupsen, rupsplaten afgeschuind, rvs-uitlaat, cabineoverdruk voorbereid en extra led-

werklampen op de giek en contragewicht. De machines zijn voorzien van een hydraulische Verachtert CW40-snelwissel, waarbij die van de 350 een verzwaarde uitvoering is. Om maximaal inzetbaar te zijn, zijn de machines uitgerust met diverse extra hydraulische functies.

DERDE GENERATIE

In 1968 startten Henk en Gondje Ermers met een kraan in het grondverzet. In 2008 namen de zoons Mari en Henny de zaak over van hun ouders. Ermers is met twaalf rupsgraafmachines, drie wielladers en twee bulldozers geen ‘grote jongen’, maar ze hebben wel hun voetsporen verdiend in het grondverzet. De bekende gele grondverzetmachines worden in het hele land ingezet. Een specialiteit zijn toch wel de (semi-)longreachgraafmachines, die net als alle andere machines voorzien zijn van Trimble 3D-gps. Inmiddels heeft broer Henny zich uit de directie teruggetrokken, maar hij is wel nog altijd binnen het bedrijf werkzaam. De zonen van Mari, Rick en Remco zijn vorig jaar in het bedrijf gestapt. Hiermee is de derde generatie binnen en is de continuïteit van het bedrijf gewaarborgd. Ermers verhuurt niet alleen de machines met machinist, maar neemt ook als onderaannemer werken aan van aannemers. De werkzaamheden zijn zeer divers, van het bouwrijp maken van percelen tot het aanleggen van natuurprojecten, wegen, golfbanen, dijken en rioleringen. Door de inzet van nieuw en jong materieel werkt Ermers ook mee aan een CO2-beperking.

Het doek wordt direct weer vastgelegd.

Rioleren onder krappe omstandigheden.Voor de machine ontgraven en tegelijkertijd achteraan vullen.

De 35 ton zware Hitachi 300.Met de semi-longreachgiek ben je meer mans.

De KC70H-4 rupsdumpers zijn ideaal om mee te werken in kleine ruimtes. Met een totale breedte van 758 mm kan de KC70H-4 eenvoudig bewegen door deuren en andere krappe werkomgevingen.

Er zijn verschillende uitvoeringen van de Kubota KC70H-4, denk hierbij aan een hoogkiep model of een zelflader. Ook kun je bij alle modellen kiezen uit een diesel of benzine motor. En er zijn zelfs twee modellen elektrisch beschikbaar, die aantrekkelijk fiscaal voordeel bieden met de MIA-regeling.

Materieel in de Praktijk Nieuwsbrief

Ontvang maandelijks de laatste inzichten en reportages in uw mailbox.

Beide machines zijn door Marlomar in Son in de gele bedrijfskleur van Ermers gespoten en voorzien van een laag blanke lak.

270-gradenoverzicht

Voor een veilig zicht rondom zijn de Hitachi-Zaxis-7-machines voorzien van het Aerial Angle-camerasysteem. Hierbij heeft de machinist een 270-gradenoverzicht op het grote lcd-scherm in de cabine. In combinatie met led-werklampen is ook het zicht in de schemerige en nachtelijke uren voorbeeldig. Ook de parallelruitenwissers verbeteren het zicht, waarbij Hitachi de ruitenwissermotor onder de cabine monteert. Hierdoor zijn er geen storende objecten in het zichtveld van de machinist.

Inzet

De Hitachi ZX300LC-7 met machinist Koen Pennings werd tijdens ons bezoek ingezet in Limburg bij de verruiming van het Jullianakanaal tussen Berg en Obbicht. Hier is aannemer Van den Herik Sliedrecht in opdracht van Rijkswaterstaat het kanaal aan het verbreden en verdiepen. Koen verzorgt met zijn Hitachi de afwerking van de bodem en het leggen van de waterremmende bodemlaag.

Machinist Bas Rikken is met zijn Hitachi ZX350LC-7 in het Brabantse Mill aan het werk. Mill is een dorp in de gemeente Land van Cuijk. Hier wordt in opdracht van de gemeente de wateroverlast in de Bernhardstraat aangepakt. Hiervoor wordt er een gescheiden rioolstelsel gelegd. De Hitachi graaft de sleuf uit en door de lange giek die voorzien is van een afneembaar Engcon-draaikantelstuk, kan de machine in dezelfde werkgang de gelegde buis weer aanvullen. Voor een veilige sleuf is deze voorzien van een sleepkist, die door de rupsgraafmachine wordt voortgetrokken. De betonnen infiltratiebuizen worden gelegd door middel van een Speedypipe.

www.hitachicm.nl, www.ermers.nu

Geen alledaags werk voor een semi-longreach.

Machinist Bas Rikken geconcentreerd aan het werk tussen de kabels en leidingen.

Door middel van het draaikantelstuk kan er eenvoudig worden ontgraven een aangevuld.

GRE bouwt bestaand materieel

van infra-aannemers om

VAN DIESEL NAAR ELEKTRISCH

Elektrisch asfalteren is binnenkort geen uitzondering meer. Bij Green Road Equipment in Mook staan wegenbouwmachines van grote en kleine aannemers voor ombouw van diesel naar elektrisch én een grondige revisie. Green Road Equipment geeft het materieel daarmee een duurzaam tweede leven.

at jij wilt, kan niet’, kreeg Wilfred Sleijffers van Geba Verhuur uit Mook te horen toen hij drie jaar geleden materieel voor de wegenbouw wilde elektrificeren. Het leidde ertoe dat hij in november 2020 Green Road Equipment (GRE) oprichtte om het dan maar zelf te gaan doen. GRE elektrificeert het wegenbouwmaterieel van zusterbedrijf Geba Verhuur en bouwt materieel van infra-aannemers om naar elektrisch. Dit gebeurt zo circulair mogelijk, met waar mogelijk hergebruik van onderdelen.

Minder verhuur

‘We verhuren als Geba al veertig jaar lang machines voor de wegenbouw. We hebben hier tachtig machines in ons verhuurpark, inclusief mensen die ze kunnen bedienen. Het was continu crisis in de wegenbouwsector, door corona, door PFAS, door CO2, door stikstof. We merkten dat de verhuur terugliep door de strengere milieueisen. Er moest iets gebeuren om de continuïteit van Geba in de toekomst te kunnen waarborgen.’

Sleijffers zocht in 2020 contact met de dealers en fabrikanten van wegenbouwmaterieel in Duitsland. ‘Maar die zagen de transitie naar elektrisch niet zitten. De vraag naar deze machines wereldwijd was nog veel te klein om daar nu al

hele engineeringstrajecten voor in te zetten. De vraag naar dit materieel komt vooral uit Nederland, dat maximaal 2 procent van de totale afzetmarkt is. Dat was niet interessant voor ze. Ze richten zich liever op het efficiënter maken van de bestaande dieseltechniek.’

Dit was in 2020, en die houding was destijds ook bij andere grote machinebouwers gemeengoed. Op de Bauma in 2022 in München waren niettemin prototypes van elektrische machines te zien. ‘Er is dus wel enige beweging, maar voordat er vanuit de fabrikanten elektrische machines van de band gaan rollen, zijn we vele jaren verder en moet de vraag naar deze machines sterk toenemen. Dat gaat nog jaren duren.’

Reviseren en moderniseren

Dus lagen er volop kansen voor Green Road Equipment om juist het bestaande materieelpark te verduurzamen en te elektrificeren met accupakketten, op zo’n manier dat er een hele dag mee kan worden gewerkt. Door de bestaande machines te transformeren – waaronder ook walsen van twintig jaar oud – en te moderniseren met bijvoorbeeld airco en een luxe stoel, werkt het bedrijf ook nog eens circulair. De eerste machine die GRE onder handen nam, was een Hamm HW90 statische wals van Dura Vermeer. Dit bedrijf geloofde van het begin af aan in de mogelijkheden van elektrificatie, en heeft GRE enorm gesteund in zijn ontwikkeling.

Wilfred Sleijffers bij een wals die GRE door VDL liet ombouwen. ‘De grote aannemers zijn er nu allemaal volop mee bezig. De kleinere aannemers zien nog op tegen de investeringen.’

Voor de bitumensproeiwagen van een kleine elektrische asfaltset ontwikkelde GRE zelf een opbouw, die op een elektrische pick-up geplaatst wordt.

Op

‘Dura Vermeer wilde niet per se de eerste zijn met de inzet van elektrische wegenbouwmachines op hun werken, maar wilde wel de beste machines hebben.’ Subsidies van RVO voor schoon en emissievrij materieel hielpen GRE ook op weg.

Eigen mensen

Bij het eerste project werkte GRE samen met ombouwer UMS. Maar Sleijffers besloot al snel dat GRE de ombouw zelf zou gaan doen, inclusief de bijbehorende softwareontwikkeling.

‘Bij eventuele storingen wil je zelf aan de knoppen zitten om zaken op te lossen, en niet afhankelijk zijn van derden.’

Om de software zelf te ontwikkelen huurde Sleijffers eerst externe kennis in. Inmiddels heeft hij de mensen zelf in

dienst. Dat geldt ook voor de mensen op het gebied van elektronica. Op mechanisch gebied had Geba die mensen al in huis. ‘En ondanks de personeelstekorten melden mensen zich nu spontaan, omdat ze bij ons willen komen werken.’ De softwareontwikkeling noemt Sleijffers een vorm van ‘reverse engineering’. De eerste stap is namelijk het achterhalen van alle signalen uit de oorspronkelijke software van de om te bouwen machines. Die signalen moeten in de nieuwe software worden geïntegreerd. Daarbij kiest GRE ervoor om de oorspronkelijke bediening van de machines voor de machinist zo vertrouwd mogelijk te houden. Bijvoorbeeld door hendels en pedalen zo veel mogelijk intact te laten. Er wordt eigenlijk alleen een touchscreen aan toegevoegd. Naast het implementeren van de software en het verwisselen van een dieselmotor door een elektromotor met accupakket, haalt GRE de machines ook helemaal uit elkaar. Het stalen chassis wordt gestraald en opnieuw gespoten. Alle hydraulische componenten worden compleet gecontroleerd. Onderdelen worden hergebruikt, en waar nodig worden versleten onderdelen gereviseerd of vervangen. De machine krijgt daardoor een geheel nieuw leven met een nieuw CE-keurmerk en bouwjaar.

Verwisselbare

batterijpakketten

Voor de grotere machines heeft GRE gekozen voor verwisselbare batterijpakketten. ‘We bouwen geen nieuwe machines, en dus moeten we het doen met de beschikbare ruimte die vrijkomt, door het verwijderen van de dieselmotor en de tank. We bepalen wat een machine nodig heeft aan energie en hoe groot het batterijpakket moet zijn. Dan kom je uit op makkelijk verwisselbare batterijpakketten. Hoeveel dat er zijn, hangt af van de complexiteit van de machine. Is het ideaal om tijdens het werk te wisselen? Misschien niet, maar we kunnen dit wel makkelijk en veilig maken. Het is wel een verschil of je blijft hangen in “het kan niet” en vervolgens alles bij het oude laat, of oplossingen ziet waarbij we onze manier van werken een stukje aanpassen aan de nieuwe schonere techniek. Als we daartoe bereid zijn, kunnen we stappen maken.’

Bij de grotere asfaltspreidmachines worden de verwisselbare pakketten geplaatst op een elektrisch bedienbaar rolsysteem

De GRE T30 tandemwals is een vernieuwde en geëlektrificeerde 2,5-tons Bomag BW100/120.

de voorgrond een Vögele 800 die voor Dura Vermeer onder handen is genomen; daarachter eenzelfde Vögele 800, die nog moet worden aangepakt. Linksachter een Hamm HW90 wals voor Heijmans.

Een zware Hamm HW90 van twintig jaar oud van Heijmans krijgt een geheel nieuw leven.

op de plek waar voorheen de dieseltechniek zat. Middels 3D-ontwerpen zorgt GRE voor maximale benutting van de beschikbare ruimte.

Sleijffers onderzocht ook nog de mogelijkheden van werken met waterstof. ‘Maar daarvoor bestaan nog te grote bezwaren in logistiek en veiligheid. Dan werk je met een zeer ontvlambare stof met asfalt van 180 graden Celsius, en dat in bijvoorbeeld de binnenstad. Ook ontbreekt op bestaande machines de ruimte voor waterstofcilinders, en we gaan geen

heel nieuwe machines bouwen. Maar dat geldt voor nu. Technische ontwikkelingen gaan snel, en misschien verandert het dus wel.’

Inmiddels transformeert GRE asfaltspreidmachines en walsen voor grote en kleinere aannemers, waaronder naast Dura Vermeer ook VolkerWessel, Heijmans en Boskalis. Binnen een jaar na de oprichting leverde het bedrijf al tien geëlektrificeerde 12-tons walsen af. Eind 2022 is een nieuwe mijlpaal bereikt: de levering en ingebruikname van een complete kleine asfaltset door Dura Vermeer. Die bestaat uit een Vögele 800, een 2,5-tons tandemwals (Bömag BW100/120) en een volledig elektrische bitumensproeiwagen. Tevens werkt GRE aan de ontwikkeling van de ombouw van een 12-tons zandbaanwals die voor de zomer klaar moet zijn. De toegenomen vraag zorgt wel voor een uitdaging in de beschikbare ombouwcapaciteit bij GRE. Het is daarom een samenwerking aangegaan met Motrac Hydrauliek uit Zutphen en met VDL in Veldhoven. Motrac Hydrauliek is partner in de ontwikkeling van grote asfaltmachines. VDL is voor GRE een partner voor het assembleren van de 2,5-tons tandemwalsen.

Eigen bitumensproeiwagen

Om de door aannemers gevraagde kleine elektrische asfaltsets compleet te maken, levert GRE ook een bitumensproeiwagen. De opbouw daarvoor heeft GRE zelf ontwikkeld. Het plaatst deze op een elektrische pick-uptruck van bijvoorbeeld Peugeot of Toyota. Daarmee levert GRE een elektrische bitumensproeiwagen met een actieradius van circa 350 kilometer, en een emulsietank van 500 tot 1.000 liter. Technisch vindt Sleijffers de bitumensproeiwagen ‘niet zo spannend’.

‘De meeste energie gaat zitten in het op temperatuur brengen en houden van de emulsie. Daarvoor hebben we een speciaal verwarmingssysteem. Deze elektrische bitumensproeiwagen is heel interessant voor emissievrije inzet in de binnenstad. De machine is erg populair. In een week tijd hebben we daar vijf stuks van verkocht.’

Kleinere aannemers

De toekomst voor GRE ziet er goed uit volgens Sleijffers. ‘Fabrikanten zullen wel met elektrische machines komen, maar dat duurt nog even en biedt geen oplossing voor het materieel dat nu wordt ingezet. Voor ombouw is dus zeker in de asfaltsector volop ruimte. Bovendien stimuleert de overheid dit met subsidies en wordt ook circulariteit beloond. De grote aannemers zijn er nu volop mee bezig. De kleinere zien nog op tegen de investeringen, maar met de bestaande subsidiemaatregelen is deze transitie voor iedere ondernemer haalbaar. Wel zouden opdrachtgevers zoals gemeenten aannemers die hierin investeren, moeten belonen met opdrachten. Nu roemen ze zulke duurzame stappen vaak wel met woorden en aanmoedigingsprijzen, maar gaat het bij aanbestedingen uiteindelijk weer alleen om de laagste prijs. Zo won GRE in 2022 de Cirkel-duurzaamheidsprijs voor startups in het Rijk van Nijmegen, maar heeft dat nog niet geleid tot concrete aanvragen of opdrachten om wegen of paden aan te leggen met elektrisch materieel.’

www.greenroadequipment.nl

Een gereviseerde en omgebouwde Vögele 1800 asfaltspreidmachine. (Foto’s: Green Road Equipment)

creatief in zoektocht naar laadoplossingen

LADEN ALS BOTTLENECK

Voor emissieloos werken in de infrasector is vooral het laden een bottleneck. Het schrikbeeld is laden aan een dieselaggregaat. Inmiddels werken allerlei partijen zoals opdrachtgevers, netbeheerders en bouwers aan creatieve oplossingen, van bouwhub tot en met gemalen en netwerken van trein, tram en trolley.

Tijdens een kennissessie van de Buyer Group Zero

Emissie Bouwmaterieel werden de diverse laadoplossingen gepresenteerd en ervaringen gedeeld. En ja, er staat nog veel in de kinderschoenen, maar er wordt hard gewerkt aan oplossingen. Die zijn vaak situatieafhankelijk, maar er blijkt vaak toch meer mogelijk dan in eerste instantie werd gedacht.

Proces netaansluiting

Wie de oplossing zoekt in netstroom, doet er in ieder geval goed aan om daar al in een heel vroeg stadium mee aan de slag te gaan en de netbeheerder in te lichten. Dat gebeurt nu nog te veel pas na de gunning van een werk. Als de opdrachtgever dit al bij de eerste plannen oppakt, is de kans groter dat de netaansluiting er tijdig is. Onderzoeksbureau TwynstraGudde onderzocht dit proces in opdracht van de taakgroep Laden op de bouwplaats van de Nationale Agenda

Laadinfrastructuur (NAL).

Vermogenstool

Een nieuwe rekentool moet opdrachtgevers helpen om het benodigde laadvermogen inzichtelijk te krijgen. Deze ‘vermogenstool’ is opgesteld in opdracht van de Nationale Agenda

Laadinfrastructuur. Deze tool is globaler dan de eerder door Emissieloos Netwerk Infra gepresenteerde rekentool Energievoorziening voor de emissieloze bouwplaats, die met name voor aannemers bedoeld is.

Ongegarandeerde capaciteit

Vanuit ElaadNL sloot Flip Oude Weernink zich aan bij het pleidooi om netbeheerders al heel vroeg op de hoogte te stellen van bouwplannen ‘zodat ze vroegtijdig weten welke vermogens er waar en wanneer nodig zijn. Die informatie is er nu niet.’ ElaadNL is een stichting die opgericht is door de netbeheerders om inzichtelijk te maken wat er in het kader van elektrificering op hen afkomt. Dan gaat het niet alleen om bouwen, maar ook om bussen, auto’s en vrachtauto’s. Wat er volgens Oude Weernink nodig is, is slim laden, opslag én ongegarandeerde capaciteit. Dat laatste wil zeggen dat er niet 24/7 gegarandeerd maximale capaciteit beschikbaar is. Er zouden daarmee herverdelingen mogelijk zijn, bijvoorbeeld doordat er bedrijven zijn die alleen overdag stroom gebruiken. De capaciteit zou dan ’s nachts gebruikt kunnen worden voor opladen.

Trein gaat voor

Een wellicht verrassende oplossing kwam van ProRail, dat met het spoornetwerk ook een groot elektriciteitsnetwerk beheert. Dat netwerk zou volgens Peter van Schaik van ProRail en Mieke van Eerten van Movares ook geschikt zijn voor laadpleinen. ‘Het stroomverbruik van een bouwplaats is relatief weinig ten opzichte van wat treinen gebruiken’, gaf Van Schaik aan. En die trein trekt vooral stroom op het moment dat hij langsrijdt. Op andere momenten is er dus voldoende stroom beschikbaar. Vraag was wel: gaat de trein altijd voor? En mag ProRail ook stroom (door)verkopen? Ook dat bleek te mogen binnen randvoorwaarden. Waarbij ook de verkoopprijs nog een aandachtspunt is voor een grootverbruiker als ProRail.

Als optie

Inmiddels werkt ProRail aan een pilot met een mini-laadplein in Amsterdam. De laadcapaciteit is afgestemd op inzet van een krol (kraan op lorries). Bij aanbestedingen wordt gebruik van dit laadplein aangeboden als optionele mogelijkheid, maar

Mieke van Eerten van Movares presenteerde de pilot van een laadplein voor de werkzaamheden aan het spoor in Amsterdam.

aannemers mogen ook hun eigen laadoplossingen kiezen. De hoop is wel dat het laadplein tot 2030 minimaal twee keer zal worden gebruikt.

Ondernet

Overigens werkt dit laadstation op het zogenoemde ondernet, dat wisselverwarmingen en dergelijke van stroom voorziet. Inzet van het bovennet is nog toekomstmuziek, waarbij ook nog rekening moet worden gehouden met veiligheid. Bij werk aan het spoor wordt het bovennet namelijk spanningsloos gemaakt.

ProRail zet voorlopig in op laadpleinen voor eigen werken, zoals een aannemer ook bij de klant thuis zijn boormachine inplugt. Een stap verder zijn laadpleinen voor derden.

WattHub

Een mooi voorbeeld van een bouwer die zelf zijn laadprobleem oploste, is te zien bij de bouw van een groot laadplein voor zwaar materieel aan de A15. De bouwcombinatie Mekante Diek (Dura Vermeer, Van Oord en Ploegam) gaat tussen Tiel en Waardenburg 20 kilometer dijk versterken. Het vond aan de A15 een wind- en zonnepark van Betuwe Wind. Samen richtten ze WattHub op voor de exploitatie van een laadplein. De tussenliggende afstand van 4 kilometer wordt voornamelijk overbrugd door gebruik te maken van verwisselbare batterijpakketten en powerpacks. Maar elektrische vrachtwagens kunnen er ook laden, evenals ander materieel. Na de projectperiode van vier jaar zal het laadstation zelfstandig doorgeëxploiteerd worden voor andere gebruikers, zo lichtte Barend Klijn van Dura Vermeer toe.

De Groene Boog

Ook bij de aanleg van De Groene Boog bij Rotterdam wordt volop elektrisch materieel ingezet, en zijn laadpleinen ingericht. Sjoerd Gijezen van Besix schetste hoe dit proces is verlopen en welke stappen gezet zijn om tot deze oplossing te komen. Gaandeweg is steeds meer elektrisch materieel ingezet en zijn laadpleinen ingericht, maar ook wordt gewerkt met biodiesel en met aggregaten op mierenzuur. Onder meer draait er een elektrisch zandoverslagschip van Van Oord. Al vrij snel kwamen daar twee rupskranen bij. Nu zijn het in totaal ongeveer 20 elektrische machines.

Rupskranen

De rupskranen bleken nog wel lastig in de praktijk. Ze konden geen hele dag draaien en moesten in de pauze opladen. Met een laadpunt op een afstand van meer dan 200 meter bleek het rupsen naar de laadplaats toe echter meer energie te kosten dan dat in de pauze werd geladen. Een andere tip van Gijezen: laad ’s nachts niet op hoog ampèrage. Dat geeft een verhoogde kans op uitvallen door beveiligingen en dan sta je ’s morgens bij een machine die niet goed opgeladen is.

Langlopende projecten

Duidelijk werd wel dat de aanleg van dergelijke grote laadpleinen als bij De Groene Boog en WattHub alleen interessant en haalbaar is voor zeer grote projecten, met een lange looptijd en een lange voorbereidingstijd. Dat biedt ook netbeheerders de mogelijkheid hierop in te spelen.

Gelijk speelveld

Sil Polman van de gemeente Arnhem en Mitchell Knipscheer van de gemeente Amsterdam gingen in op hun ervaringen bij het zoeken naar goede laadoplossingen. Beide gaven aan graag een faciliterende rol te willen spelen richting aannemers. Daarmee ontstaat ook voor alle aannemers een gelijk speelveld. Daarbij wordt het benodigde laadvermogen vaak onderschat, gaf Polman aan.

Niet verplicht

De gemeente Arnhem deed onder meer ervaring op met het project Hugo de Grootstraat. Daarbij werd gebruikgemaakt van een laadhub die draaide op walstroom aan de kade. Dat was een voorziening die er toch al was. Voor toekomstige projecten kijkt Arnhem ook naar het eigen trolleynetwerk, maar ook naar lichtmasten, en inventariseert ze de mogelijkheden van bijvoorbeeld gemalen. Wellicht kan dit ook gekoppeld worden met stroomvoorzieningen voor evenementen en dergelijke. Aannemers zijn niet verplicht de faciliteiten te gebruiken en mogen ook hun eigen oplossingen kiezen. Vooraf wordt een prijs per kilowatt afgesproken.

Tramleidingen

Ook de gemeente Amsterdam keek al naar diverse opties en onderzoekt mogelijkheden van bijvoorbeeld de tramleidingen, maar ook bestaande transformatorhuisjes en verdeelstations. Ook werd een parkeerplaats met laadpaal beschikbaar gesteld voor een schaftkeet.

Wat de diverse bijdragen van deze kennissessie duidelijk maakten, was dat de uitdaging groot is, maar dat er ook mogelijkheden zijn. De markt is volop in ontwikkeling en de toenemende vraag zal ongetwijfeld leiden tot inventieve en creatieve oplossingen. Zoals Barend Klijn van Dura Vermeer reageerde op de opmerkingen dat niet overal zo’n windpark aanwezig is als bij WattHub: ‘Toen wij begonnen wisten we ook niet hoe we het moesten doen.’

Mitchell Knipscheer gaf aan dat de gemeente Amsterdam kijkt naar allerlei mogelijke stroomvoorzieningen voor het laden.

Voor een extreem luxe resort in de Rode Zee plaatst Mammoet 73 compleet geprefabriceerde villa’s. De hijsspecialisten moeten voorzichtig te werk gaan om het kwetsbare ecosysteem met koraal en mangroves ter plekke niet te verstoren.

Mammoet laat het contragewicht thuis in kwetsbare lagune

HIJSEN IN DE RODE ZEE

Sheybarah Resort wordt een van die krankzinnig luxe plekken waar ze in het Midden-Oosten patent op lijken te hebben. Het maakt deel uit van een veel grotere ontwikkeling in het noorden van de Rode Zee, waar Saoedi-Arabië op termijn jaarlijks een miljoen toeristen naartoe hoopt te lokken.

Eco-toeristen wel te verstaan, want de complete ontwikkeling moet energie- en waterneutraal plaatsvinden. Het krijgt zijn energie van een groot zonnepark, dat genoeg stroom levert om ook de ontziltingsinstallaties te laten draaien. Het afval van de gebruikers van het resort wordt lokaal verwerkt en weer hergebruikt.

De villa-pods die Mammoet nu plaatst, vormen het vlaggenschip van het RSG Rode Zee-project. Langs een wandelpromenade met houten vlonders komen 73 blobvormige villa’s te liggen. Luxe ingericht en afgewerkt, met een verzonken zwembad in het terras. Balancerend op hun fundering net boven de waterspiegel, moet het lijken alsof ze drijven.

Roestvaststaal

Architect Shaun Killa liet ze omhullen met een huid van gepolijst roestvaststaal. Zo moeten het zeewater, het rif, de lucht, de zee en de duinen perfect weerspiegelen in de gebouwtjes en is de visuele impact volgens de ontwerper minimaal. Killa is overigens ook de architect van het Museum van de Toekomst in Dubai, het project waaraan BAM International zich vertilde.

Bij de klus voor Sheybarah moet Mammoet heel omzichtig te werk gaan. Dat is niet altijd makkelijk met objecten die al gauw zo’n 150 ton per stuk wegen. De pods, of orbs zoals de architect ze noemt, zijn daarom goed ingepakt.

Mammoet pikt ze op in de Verenigde Emiraten waar ze op de werf van staalbouwer Grankraft vergaand zijn geprefabriceerd. Vanaf de Emiraten worden ze zo’n beetje het hele Arabisch schiereiland omgevaren tot de eilandengroep bovenin de Rode Zee. Onderweg mogen natuurlijk geen krassen of butsen ontstaan.

Ondiepe lagune

Maar op de bestemming aangekomen wordt het pas echt lastig, meldt projectingenieur Robert van Tinteren van het hijsbedrijf. Want de waterdiepte ter plekke is niet meer dan 2 meter, terwijl de bodem niet verstoord mag worden. ‘Je

kunt dus niet zomaar even met een ponton met een 650-tons kraan en een paar 150 ton zware pods aan dek de lagune invaren om ze op hun fundering te zetten.’

Het engineering-team dat Van Tinteren leidt, zocht naar een manier om het 400 ton zware contragewicht van het superliftsysteem thuis te kunnen laten, dat de Demag CC3800kraan normaal gesproken met zich meetorst. Dat lukte door de tuien van de achtermast af te spannen naar het ponton. Zo fungeert het ponton zelf als ballast bij de hijsoperatie.

Zwenkbereik

Daarvoor zijn aan de zijkanten van het ponton strips met gaten gelast. Daar kunnen de achtertuien op verschillende posities worden geplaatst. Op die manier houdt de hijsploeg nog wat stelmogelijkheden over.

Omdat het zwenkbereik van de kraan daardoor tot een paar graden is beperkt luistert de positionering van het ponton extreem nauw. De bak is daarom uitgerust met een heel nauwkeurig gps-systeem in combinatie met een speciaal 300 ton spud-vijzel systeem. Zo kan het ponton met de vier spudpalen, vrijwel zonder inzet van lieren en kabels, heel nauwkeurig gefixeerd worden om de hijsklus uit te voeren. De eerste Orbs liggen inmiddels op hun plek. Van Tinteren en zijn team verwachten deze zomer alle 73 hotelvilla’s te hebben geplaatst. Sheybarah hoopt nog dit jaar de eerste gasten te ontvangen.

De eerste orb voor het Sheybarah-resort op weg naar zijn plek.

Hoe veeleisend uw behoeften ook zijn, de EARTHMAX SR 41 is uw beste keuze als het gaat over activiteiten die een uitzonderlijke grip vereisen. De EARTHMAX SR 41 is, dankzij zijn All Steel radiaalstructuur en het speciale blokpatroon, zeer bestand tegen lekrijden en heeft een langere levensduur. Naast de vele werkuren, zonder stilstand, biedt de band een uitzonderlijk comfort.

De EARTHMAX SR 41 is het antwoord van BKT om te weerstaan aan de moeilijkste werkomstandigheden bij toepassingen in wegvervoer, laden en dozeren.

1.500E HITACHI VOOR T. VAN DER VLIST

Hitachi Construction Machinery

Nederland leverde de 1.500e machine af aan T. van der Vlist. Tijdens een feestelijke bijeenkomst met medewerkers en genodigden werd de Hitachi ZX150W-7 overhandigd in Gouderak. Oprichter Teus van der Vlist nam hierbij de sleutels in ontvangst van Pieter Weerts, oud-directeur van Hitachi Nederland.

Het contact tussen Van der Vlist en Hitachi ontstaat in de jaren tachtig met de verkoop van gebruikte machines en vanaf 1987 worden de eerste nieuwe Hitachi’s geleverd.

In 1998 werd T. van der Vlist officieel Hitachi-dealer. Sinds de introductie van de nieuwe Zaxis-7 mobiele graafmachines begin vorig jaar is de ZX150W-7 een populair model gebleken, aldus Hitachi. www.hitachicm.nl

FUCHS MHL350F IN ACTIE BIJ IJZER EN SCHROOTHANDEL

Onlangs heeft Van der Spek Vianen een nieuwe Fuchs MHL350F geleverd bij metaalrecyclingbedrijf IJzer en Schroothandel in Putten. Met zijn 35 ton eigen gewicht en overslagbereik van 16 meter is de nieuwe MHL350F in staat om alle op- en overslagwerkzaamheden uit te voeren, aldus Van der Spek. Om het bereik van 16 meter te halen is de Fuchs MHL350F uitgerust met een 8,5 meter giek en een 7,2 meter lepelsteel. Het bereik is gemeten van het hart van de draaikrans tot aan de pen van de lepelsteel. Het bereik aan de buitenzijde van de grijper is ruim 17,5 meter.

In de MHL350F is een Stage V Deutz

GROVE GMK3050 KRIJGT ‘TWEEDE LEVEN’ BIJ

VAN GESTEL MONTAGE

TCD 6.1. L6 6-cilinder turbo-dieselmotor gemonteerd die 160 kW vermogen levert. Het geleverde vermogen wordt overgegeven aan de Linde hydraulische pompen die beide 330 liter/min geven. Hierdoor is de machine snel en krachtig bij een laag brandstofverbruik.

De standaard compleet gescheiden en separaat opgestelde koelers zorgen ervoor dat de machine optimale koeling krijgt. Door de optimale koeling wordt er tijdens het draaien met de machine weinig gebruikgemaakt van de koelfans. Dit draagt bij aan een laag geluidsniveau en beperkt brandstofverbruik.

www.vanderspek.nl

Van Gestel Montage heeft onlangs een gebruikte Grove GMK3050 aangeschaft. De kraan is opgeknapt en geleverd door Manitowoc Nederland. Van Gestel heeft naar eigen zeggen de Grove op verzoek van een toekomstige kraanmachinist gekocht. Geschoolde arbeid is steeds moeilijker te vinden, geeft Manitowoc aan. Dus wanneer een bedrijf de juiste kandidaat vindt, is het de moeite waard om een stapje extra te zetten. In dit geval maakte Van Gestel gebruik van het kraaninkoopproces en het EnCORE-renovatieprogramma van Manitowoc Nederland (Breda). Na meer dan twee decennia dienst had de kraan 80.000 km afgelegd en 8.000 werkuren geklokt. Door het ontwerp van Grove-kranen was de GMK3050 naar eigen zeggen nog in goede staat toen het technische team van EnCORE ermee aan de slag ging.

www.manitowoc.com

NIEUWE LIEBHERR 370 EC-B12

OPGEBOUWD BIJ HEGEMAN

Deze nieuwe torenkraan die op het project Nieuw Zuid in Hilversum is opgebouwd, is onderdeel van een pakket van vier Liebherr torenkranen. Deze kranen zijn door Van der Spek bij Aannemingsmaatschappij Hegeman geleverd. De nieuwe Liebherr staat opgesteld met een haakhoogte van 40 meter en heeft een giek van 60 meter. De kraan staat opgebouwd op een 6 x 6 meter onderwagen. De Liebherr 370 EC-B12 is uitgerust met een kunststof hijskabel. www.vanderspek.nl

DIGITAAL LEZEN OP DESKTOP, MOBIEL EN TABLET

Ben je abonnee?

Dan kun je BouwMachines ook op je desktop, mobiel of tablet lezen; gewoon als extra onderdeel van je abonnement! Je hebt toegang tot alle online content; de laatste artikelen, alle video’s en het digitale magazine.

Hoe? Ga naar

bouwmachines.nl/activeren

bouwmachines.nl/alle-abonnementen

Michel Brandenbarg

‘Sinds anderhalf jaar werk ik bij Kuiphuis Kraanverhuur met de City Tower met eLift. Het elektrisch draaien van de kraan is erg prettig, ook voor de mensen op de bouwplaats. De herrie van de dieselmotor ontbreekt. De dieselmotor houdt de accu op ongeveer 70 tot 74 procent. Daar begin je dus ’s morgens mee. Het opbouwen kost behoorlijk veel energie. Dan heb je nog ongeveer 50 procent. In de pauze laad je door en dan is het de kunst om de hele dag elektrisch te kunnen draaien. Soms moet je even letten op stroomvreters en de verwarming bijvoorbeeld wat lager zetten.

De SK60 City Tower wordt niet alleen ingezet vanwege zijn hoogte, maar ook vanwege zijn vlucht. Ik ben veel actief in de bouw. Hiervoor was ik werkzaam als timmerman. Maar ik had altijd al interesse in vrachtwagens en kranen. Het is wel een voordeel dat ik de bouw ken. Ik wil ook nog altijd graag weten wat er in mijn kraan hangt.’

Ook jij of je collega kan als Machinist van de Maand in BouwMachines komen. Stuur een mail naar vakmedianet.nlredactiebouwmachines@ en meld jezelf of je collega aan. Doen!

Tekst: Henk Wind; foto: Michel Velderman

Meer lezen over Michel Brandenbarg en zijn SK60 City Tower: www.bouwmachines.nl/machinist

INTERVIEW TECHNISCHE KONTAKT DAGEN

VEEL NIEUWKOMERS OP TKD

Alle grote merken zijn 8, 9 en 10 juni weer aanwezig in Almere, maar beursmanager Frits Kuijper verwacht op de Technische Kontakt Dagen (TKD) ook veel nieuwkomers. Meteen nadat de inschrijving opende, waren er al honderd aanmeldingen binnen. Kuijper verwacht dan ook dat de TKD 2023 een ‘gigabeurs’ wordt.

TEST HIDROMEK HMK 150 WR

COMPACTE EXCAVATOR

Volgende maand testen we de van origine Turkse Hidromek HMK 150 WR. Kan deze mobiele graafmachine meekomen op de Nederlandse markt met zijn compactheid en zijn Deutz-motor?

EMISSIEBEPERKING ROERIGE MAANDEN VOOR HELMONDS BEDRIJF

ELEO SLAAT VLEUGELS UIT

Een nieuw bedrijfspand, een meerderheidsbelang voor het Japanse Yanmar en een bezoek van Koning Willem-Alexander; het waren roerige maanden voor batterijtechnologiefabrikant ELEO. BouwMachines neemt een kijkje bij het Helmondse bedrijf.

COLOFON

Colofon

Bouwmachines, www.bouwmachines.nl

BouwMachines is een uitgave van VMN media

Utrechtseweg 44, 3704 HD Zeist Tel.: 088-58 40 700 Fax.: 088-58 40 900 www.vmnmedia.nl

Uitgever Daan de Heus Hoofdredactie a.i. Nico Dikstaal, nicodikstaal@vmnmedia.nl

Redactie E-mail: redactiebouwmachines@vmnmedia.nl

Najia El Zoulali, najiaelzoulali@vmnmedia.nl

Eindredactie Henk Stam

Vormgeving colorscan bv, www.colorscan.nl

Advertenties Hans Hoogendoorn, tel.: 06 - 55 03 03 05

E-mail: hanshoogendoorn@vmnmedia.nl

Klantenservice Postbus 31, 2370 AA Roelofarendsveen Tel.: 088-58 40 888 klantenservice@vmnmedia.nl

Adreswijzigingen adreswijziging@vmnmedia.nl

Abonnementen Abonnementen kunnen op elk gewenst tijdstip ingaan. Opgave via www.bouwmachines.nl/abonneren of telefonisch bij onze klantenservice. Abonnementen lopen automatisch door, tenzij uiterlijk drie maanden voor de vervaldatum bij onze klantenservice wordt opgezegd. Dit kan schriftelijk of per e-mail. Ook voor informatie over uw lopende abonnement kunt u contact opnemen met onze klantenservice.

Prijzen

Jaarabonnement Nederland 399,00 euro (excl. 9% btw). Kijk voor voordelige introductietarieven op www.bouwmachines.nl/abonneren. Jaarabonnement buitenland op aanvraag.

Copyright Het is niet toegestaan om, zonder voorafgaande toestemming van BouwMachines, door BouwMachines gepubliceerde artikelen, onderzoeken of gedeelten daarvan over te nemen, te (doen) publiceren of anderszins openbaar te maken of te verveelvoudigen.

Leveringsvoorwaarden

Op alle aanbiedingen, offertes en overeenkomsten van VMN media zijn van toepassing de algemene voorwaarden die zijn gedeponeerd bij de Kamer van Koophandel. De algemene voorwaarden zijn in te zien op www.vmnmedia.nl.

Privacy

VMN media, waarvan BouwMachines onderdeel is, legt klantgegevens vast voor de uitvoering van de (abonnements)overeenkomst, of wanneer u in het kader van dienstverlening contact hebt met VMN media. De gegevens worden tevens gebruikt om u te informeren over producten en diensten van VMN media en zorgvuldig geselecteerde derden. De adresgegevens kunnen daarnaast aan zorgvuldig geselecteerde derden ter beschikking worden gesteld voor het verstrekken van informatie of aanbiedingen. Ook als u dat niet expliciet hebt aangegeven kunt u per e-mail over gelijksoortige producten en diensten van VMN media worden geïnformeerd, tenzij u daartegen bezwaar maakt. Als u geen prijs stelt op informatie of aanbiedingen per mail of per post, dan kunt u contact opnemen met ons via klantenservice@vmnmedia.nl. Voor meer informatie verwijzen wij u naar het Privacystatement op www.vmnmedia.nl/privacy-cookie-statement

Druk Wilco, Amersfoort

De hierboven gemelde onderwerpen zijn onder voorbehoud. De volgende uitgave van BouwMachines verschijnt op 21 april. Het thema is dan: huren, kopen, leasen.

MAAK KENNIS MET DE NIEUWE VOLVO L120H ELECTRIC CONVERSION

In 2020 nestelde SMT zich als mede-koploper in de duurzaamheidsontwikkeling van de Bouw & Infra branche. SMT sloot zich aan bij Stichting ENI met als doel de verduurzaming van de branche te versnellen door samenwerking en kennisdeling. Als marktleider nam SMT haar verantwoordelijkheid met de wens een elektrische wiellader op de markt te brengen. SMT wist Volvo CE enthousiast te maken voor dit project waarna Volvo de ontwikkeling van deze machine naar zich toe trok. Belangrijke aspecten voor Volvo CE en SMT waren duurzaamheid, veiligheid, inzetbaarheid, prestaties en comfort.

100% vermogen met 0% uitstoot.

De L120H Electric Conversion zal dit jaar beschikbaar zijn. Klanten zullen profiteren van een nieuw bedrijfsmodel, dat het gemakkelijk maakt om elektrisch te gaan rijden. 100% vermogen met 0% uitstoot. De L120H Electric Conversion levert dezelfde krachtige prestaties als zijn dieseltegenhanger, maar met 0% uitlaatgassen en een vrijwel stille werking. Deze voordelen zorgen samen voor meer comfort voor zowel de machinist als degenen die in de buurt van de machine werken. De 240 kWh accu zorgt voor een looptijd van ongeveer vijf uur in de meeste middelzware toepassingen. In overeenstemming met Volvo’s bestaande laadoplossingen kan de machine naar schatting in slechts 1,5 tot 2 uur van 0-100% worden opgeladen.