SLOPEN ONDER DORPSTOEZICHT

Heel Bergen loopt uit voor ontmanteling Bakema-flat

Als je in het centrum van Bergen gaat slopen met een Cat 340F met lange giek, kun je rekenen op tientallen belangstellende toeschouwers. Sloopbedrijf C.A. de Groot trekt zich er weinig van aan, maar maakte van tevoren wel goede afspraken met de buurt over dit gevoelige project.

Gevoeligheden waren er op allerlei terreinen: belendingen, bomen, planning, overlast én de plannen voor nieuwbouw op deze locatie. De omstreden nieuwbouwplannen zijn nog steeds niet definitief; de sloopvergunning was dat inmiddels wel. En daar was op zich ook niet heel veel bezwaar tegen. De tweelaagse flat op een betonnen tafelconstructie, met daaronder een atelier en een kiosk, is dan wel een ontwerp van architect Bakema, maar was met zijn moderne vorm wel een wat vreemde eend in de bijt in het pittoreske dorpscentrum van Bergen. De flat uit de jaren zestig stond in 2005 nog wel op een groslijst voor monumenten, maar heeft die lijst uiteindelijk dus niet gehaald.

Voorlopig plein

Voorlopig gaat de gemeente de vrijgekomen ruimte inrichten als dorpsplein. ‘Daarom laten we de fundering en de kelders onder het voormalige atelier voorlopig ook zitten. Dan kan de gemeente heel snel aan de slag met bestraten. Voor de aanliggende horeca is het belangrijk dat het plein straks met mooi weer gebruiksklaar is’, vertelt algemeen directeur Kees de Groot van sloopbedrijf C.A. de Groot uit Alkmaar. C.A. de Groot liet de kelder vooraf al vullen met water, om opdrijven te voorkomen, als het bovenstaande gebouw er niet meer op rust. Dat gewenste hoge tempo werd bij de voorbereidingen niet helemaal gehaald. Eigenlijk had De Groot al eerder zullen beginnen met slopen, maar dat werd enkele weken uitgesteld. Er was vertraging opgetreden met het verplaatsen van een markante monumentale kastanje. Die stond heel dicht tegen de flat aan en is enkele meters opgeschoven. De Groot is wel blij met die verschuiving. ‘Hij stond in de weg voor de sloop. Het had wel gekund, maar er is dan toch een risico op beschadigingen.’

Vanaf één kant

De Groot moet per se slopen vanaf de kant van deze boom. ‘Aan de andere kant is weinig ruimte en staan ook bomen. Daar sta je ook pal voor de horeca, die daar niet zo blij mee zou zijn.’ De werkzijde bood ook de meeste ruimte voor het opstellen van vrachtwagens voor afvoer van materialen, evenals een goede uitrit zonder het verkeer te hinderen. Beperking aan die kant is wel de kelder onder het voormalige atelier. Daar mag geen zwaar materieel op staan.

De noodzaak om vanaf één kant te slopen was voor De Groot reden om te kiezen voor een Cat 340F met een lange giek, voorzien van een watervernevelaar om stof te beperken. ‘We huren de kraan in via Pon Rental. Voorheen hadden we zelf al die machines wel, zoals 50 en 60 ton. Maar wat toen zwaar was, is nu licht. Zo snel gaan de ontwikkelingen. Daarbij moet zo’n machine minimaal 1.500 uur per jaar draaien, gezien de investering. Wij hebben veel afwisseling in het werk en hebben daardoor lang niet altijd zo’n zware kraan nodig. Bij inhuren heb je ook altijd een vrij nieuwe machine en als er iets mee is, meld je dat en wordt het verholpen’, vertelt De Groot. Machinist Anton Kok, die normaal gesproken een 20-tons Liebherr A920 bandenkraan bedient, heeft er geen problemen mee en schakelt gemakkelijk om.

Eigen uitrustingsstukken

De kranen tot 30 ton heeft het bedrijf wel zelf. Daarmee zijn ook de kiosk en het atelier gesloopt, die onder de betonnen tafelconstructie van de flat waren gebouwd, en met een eigen Cat 326F wordt als laatste ook de betonnen tafel gesloopt. Het bedrijf heeft ook zelf de benodigde uitrustingsstukken. Die worden handmatig verwisseld. ‘Dat was een tijdje geleden nog de keuze van de machinisten. Maar ik merk dat ze daar nu wel op terug beginnen te komen. Een volautomatische snelwissel is toch wel makkelijk. We gaan daar dan ook wel op overstappen. Het is een investering en vanwege de uitwisselbaar- heid van uitrustingsstukken moet je dan ook gelijk alles doen, maar het gaat wel komen.’ Datzelfde geldt voor elektrificering. ‘Voor binnen hebben we wel al een aantal elektrische machines. Dat zijn kleinere machines. Opdrachtgevers als Tata Steel waar we veel voor doen, vragen ons ook om daarover na te gaan denken. Maar voor dit soort sloopwerk zoals hier in Bergen is nog geen oplossing. Dat is te zwaar en te groot.’

Recycling of circulair

Circulair slopen zit er hier in Bergen niet in. ‘We zijn daar wel steeds meer mee bezig, maar in veel gebouwen van die jaren zit weinig herbruikbaars. Dat geldt vooral voor de revolutiebouw van de jaren zestig. Hooguit komt er nog een aantal houten balken heel uit, die je kunt hergebruiken. Het andere materiaal sorteren we volledig uit en wordt gerecycled tot grondstof. Bij deze Bakema- flat is eigenlijk alles wel te recyclen, behalve de bitumendakbedekking en de isolatie daaronder.’

De Groot heeft wat dat betreft wel andere projecten op zijn lijstje staan. ‘Zo slopen we in Heiloo een voormalig GGZ-gebouw, waar 650 ton baksteen uit gaat komen. Dat is een waalformaat steen die Amsterdam graag wil gebruiken voor kadeherstel. De stenen worden helemaal schoon gebikt. De verwachting is dat 70 procent van de stenen herbruikbaar is.’

Gecontroleerd slopen

De Bakema-flat bestaat uit een betonnen tafel op betonnen kolommen, gemetselde woningscheidende wanden en een houten dak. De verdiepingsvloer in de woningen is van beton. ‘Dat geeft in ieder geval nog een beetje stabiliteit, want het is toch een behoorlijk kaartenhuis.’ En ongecontroleerde instorting moet worden voorkomen, omdat de laatste muren richting belendingen moeten blijven staan.

Wat uiteraard ook moet blijven staan, is de aanbouw en de serre van het naastgelegen restaurant Julie’s. Die aanbouw en serre zijn doorgebouwd tot onder de betonnen galerij aan de achterzijde van de flat. ‘Die galerij met betonnen balustrade is wel makkelijk, want dat is een mooie opvangbak voor vallend puin. Maar bij het restaurant hebben we een extra steiger gebouwd onder de galerij. De galerij zelf gaan we in stukken zagen en in delen verwijderen met hulp van een telescoopkraan. De steiger er onder is extra veiligheid, en we hebben die zo gemaakt dat die ook het zaagwater opvangt. Niettemin: als we met het zagen aan het werk gaan, mag dat deel van het restaurant niet gebruikt worden. Veiligheid voor alles!’

Nog een paar maanden en dan rolt de waterstofaangedreven 23-tons rupsgraafmachine van Eco-Excavator uit de werkplaats. ‘We wachten nu nog op de laatste buitenlandse onderdelen, zoals koppelingen, zegt Martijn Sanders. “Maar zijn die binnen, dan kan het snel gaan. Een exacte datum durf ik daar echter nog niet aan te verbinden, omdat we afhankelijk zijn van derden.”