Zoeken naar de ziel met Paulus
Diaconaat en ouderen
Promotie Martine Oldhoff, 9 november 2021
Promotie Hans de Waal, 2 december 2021
Voor haar promotietraject onderzocht Martine Oldhoff
Diaconaat en ouderen zijn onlosmakelijk verbonden
de mogelijkheid van een zielsbegrip in de hedendaagse,
met elkaar. Diaconieën en diaconale organisaties bieden
academische, westerse theologie. Haar onderzoek is getiteld
vanouds hulp en aandacht aan kwetsbare ouderen. In
Zoeken naar de ziel met Paulus. Een theologisch onderzoek
kerkelijke gemeenten is bezoekwerk aan ouderen een
naar culturele, traditionele en filosofische begrippen
centrale activiteit. Aan de andere kant behoren ouderen
van de ziel.
zelf tot de meest actieve vrijwilligers. Door vergrijzing zijn
In de tweede helft van de twintigste eeuw is het spreken
er meer ouderen dan voorheen en groeit ook de onderlinge
over de ziel door theologische en filosofische kritiek zeer
diversiteit. Hoe gaan kerkelijke gemeenten en diaconieën
onder druk komen te staan. Gezien de rijke aanwezigheid
om met ouderen van nu? Hans de Waal deed onderzoek
van het woord ‘ziel’ in de westerse cultuur en in de kerkelijke
naar de diaconale roeping van de kerk in de context van
praktijk (liturgie), is dit op zijn minst opmerkelijk. Oldhoff
vergrijzing. De titel van zijn promotiestudie is Diaconaat
vraagt daarom of we in de academische theologie nog van
en ouderen.
de ziel kunnen spreken, en zo ja, hoe? Zij koos daarvoor
In de studie van De Waal wordt de relatie tussen diaconaat
één Bijbels perspectief, namelijk de antropologie van Paulus
en ouderen op een fundamentele en contextuele manier
die gekarakteriseerd kan worden als ‘pneumatologische
onderzocht. Wat is eigenlijk diaconaat? Wie zijn ouderen?
antropologie’.
Waarin verschilt de vergrijzing van de kerk met die van
Spreken over de ziel biedt de mogelijkheid verschillende
de samenleving? Als voorbeeld dient het diaconaat
theologische en culturele perspectieven met elkaar in
van de Protestantse Kerk in Nederland (PKN). Lokaal en
gesprek te brengen: juist de notie van de ziel kan als een
landelijk beleid wordt geanalyseerd op de ‘aanwezigheid’
brug functioneren om menselijke subjectiviteit en het
en de waardering van ouderen en vergrijzing. Diaconaal
verlangen naar transcendentie te thematiseren. Daarom
ouderenwerk wordt in een historisch en diaconaal-
is het veelbelovend dit woord theologisch wel te gelde
theologisch kader geplaatst. Erkenning en ontmoeting
te maken en te spreken over de theologische kaders
blijken sleutelwoorden voor het verstaan en beantwoorden
waarin het kan functioneren. Geloof in de ziel leidt niet op
van de diaconale roeping in de context van vergrijzing.
natuurlijke wijze tot geloof in God, maar het verruimt wel de
Het slothoofdstuk biedt een perspectief voor de nabije
werkelijkheidsopvatting van hen die erin geloven
toekomst van een kleiner wordende, diaconale kerk – met veel ouderen.
Martine Oldhoff (1990) volgde de masters Gemeentepredikant aan de PThU (2015) en Bijbelwetenschappen aan de
Hans de Waal (1981) studeerde Godgeleerdheid in Leiden
Universiteit van Utrecht (2015). Van 2016-2021 had ze een
(2000-2009) en voltooide daar ook de Kerkelijke Opleiding
aanstelling als AiO aan
(2007-2009) aan de PThU. Tussen 2009 en 2013 was
de PThU. Tijdens haar
hij AiO Diaconaat. In 2013 en 2014 was hij pastoraal
promotieonderzoek
medewerker in de protestantse gemeente de Open Hof in
verbleef zij enige tijd
Oud-Beijerland. Sinds
aan het Fuller Theolo-
2015 is hij predikant
gical Seminary. Sinds
in de protestantse
augustus 2021 is zij
gemeente te Nijland
predikant van de pro-
(Súdwest-Fryslân).
testantse gemeente te Mijnsheerenland.
6 PThUnie
