onderzoek Onderzoek PThU naar moral injury bij krijgsmacht
tekst: Caspar Dullemond
Gesprekken tussen militairen
Predikant-secretaris Ids Smedema
geestelijk verzorger. Ook ik ben
en geestelijk verzorgers gaan
geeft een voorbeeld: ‘In
een schakeltje in die keten. Ik houd
vaak over de essentie van
Afghanistan heb ik wel eens een
die soldaten op mijn manier ook
alledag: werkstress, problemen
bezinning gehouden, waarvan
fit for fighting. Op welke bodem
thuis, toekomstplannen, de
ik achteraf een beetje spijt had.
sta je als mens als je dingen doet,
geboorte van een zoon of
Ik zei: we doen hier dingen die
moet doen, gedaan hebt… die zo
dochter. Maar soms komen ook
intrinsiek niet goed zijn. Met onze
ruig zijn?’
de grote morele thema’s aan
F-16’s gooien we bommen die
bod. ‘Net als in de kerk gaat
dood en verderf aanrichten. Dat
Verantwoordelijkheid
het bij Defensie om vragen
doen we met een politiek mandaat.
Dat is het terrein van de moral
rond zonde en vergeving, al
Het is allemaal gerechtvaardigd,
injury, waar prof. dr. Pieter Vos
noemen we dat niet altijd zo’,
maar daarmee is het nog niet
vanuit de PThU onderzoek naar
Logo van de
legt hoofdkrijgsmachtpredikant
goed. Toen kreeg ik wel van een
doet. ‘Het is oorspronkelijk
Protestantse
Gert van der Ende uit: ‘Je moet
paar militairen terug dat ik bezig
een begrip uit de psychologie,
Geestelijke Verzorging
als militair soms dingen doen
was ze een schuldgevoel aan te
gemunt door psychiaters die
(PGV). De tekst is
die botsen met waarvoor je
praten. En inderdaad: dit is iets
met Vietnamveteranen werkten’,
uit Zacharia 4:6:
in het leven wilt staan: als ik
om in de opleiding en de nazorg
legt hij uit: ‘Maar behalve een
‘Niet door kracht of
schiet gaat hij dood, als ik niet
te bespreken, maar misschien
psychologische zit er ook een
geweld, maar door
schiet ga ik dood. Hoe ga je
niet op het moment zelf.’ Van
morele kant aan, waarmee je
Mijn Geest.’
daarmee verder?’
der Ende: ‘Dat is het dilemma. Je
op het terrein van de geestelijke
hebt als militair goed gehandeld:
verzorging komt. Moral injury
alle lof van de legerleiding. Maar
wordt vaak gezien als een
tegelijkertijd weet je dat op jouw
probleem van de individuele
commando bommen zijn gegooid,
militair: hij of zij heeft iets gedaan
waardoor mensen om het leven
of iets problematisch meegemaakt,
zijn gekomen. Soms wil een
en daar ga je hem of haar dan in
militair horen dat er genade is, dat
begeleiden en bij helpen. Maar
er erkenning is voor het feit dat
een militair staat niet op zichzelf.
hij zich schuldig voelt, ondanks
De keuze om naar Afghanistan te
dat hij militair gesproken correct
gaan was niet individueel, maar
heeft gehandeld.’ Smedema:
had een maatschappelijke en
‘En uiteindelijk geldt dat net zo
een politieke dimensie. Militairen
goed voor je eigen positie als
worden blootgesteld aan iets dat
26 PThUnie
