Frederik Leopold Samuel Frans van Tuyll van Serooskerken 1911-1989
Ex-burgemeester in oorlogstijd De oudste zoon van het gezin Van Tuyll van Serooskerken werd volgens familietraditie al jong burgemeester: van het Zeeuwse Domburg. Hij nam ontslag omdat hij weigerde een Duits bevel uit te voeren. Later krijg hij de bijnaam ‘Bijbel-Frits’.
Frederik werd geboren in 1911. Zijn opvoeding was ouderwets streng, zei hij in een interview met Trouw in 1973. ‘Thuis was er een gouvernante, eens in de week kwam de schoolmeester langs om de vorderingen te controleren. Contact met andere kinderen was er niet zoveel, wel speelde ik met de zoon van de dominee.’ Na het gymnasium studeerde hij rechten in Utrecht. Eigenlijk wilde Frederik diplomaat worden, maar zijn vader ontried hem dat. Voordat hij op 26-jarige leeftijd burgemeester van Domburg werd, was hij twee jaar lang gemeente-ambtenaar in Veere.
Met koningin Juliana bij een Bijbelgenootschap-jubileum, 1964
zonder hoor en wederhoor standrechtelijk af te maken.’ Later verlangde hij wel eens terug naar de saamhorigheid toen. ‘In oorlogstijd gold er geen verschil. Of je nu communist was of een doorgedraaide rechtse, je deed gewoon samen je werk. Dat was zonder meer iets geweldigs.’
Frederik van Tuyll van Serooskerken was in 1941 een van de eerste burgemeesters die uit protest tegen Duitse maatregelen ontslag nam. Hij weigerde het koper van de inwoners van Domburg in te vorderen voor de Duitse oorlogsindustrie. De plaatselijke commandant van de Wehrmacht probeerde hem nog om te praten. ‘Ik zei toen: stel u bent burgemeester en ik ben bezetter, wat zou u dan doen? Daar gaf hij geen antwoord op. Later heb ik hem nog eens ontmoet. Hij bleek deelgenomen te hebben aan een revolte tegen Hitler.’
Tijdens de bezetting verbleef Frederiks gezin bij zijn ouders in Slot Zuylen. Voor zoon Frederik, toen ongeveer 7 jaar oud, was het een onvergetelijke tijd, vertelde hij later. ‘Mijn grootvader had 24 man personeel in dienst. Ze moesten er allemaal bij zijn als hij voorafgaand aan de maaltijd een hoofdstuk uit de Statenvertaling voorlas.’ Na de bevrijding werd Frederik verbindingsman tussen de protestantse kerken en het militair gezag. Van 1950 tot 1976 was hij algemeen secretaris van het Nederlands Bijbelgenootschap. Er verscheen een nieuwe bijbelvertaling en de kleine club groeide uit tot 260.000 leden. Van Tuyll van Serooskerken werd ‘de baron van het bijbelgenootschap’ of ‘Bijbel-Frits’ genoemd en was ook actief bij de Wereldbond van Bijbelgenootschappen. In 1969 organiseerde hij bij hem thuis in Ulvenhout een ‘consultatie’ over de Apartheid tussen de Wereldraad van Kerken en activisten uit Zuid-Afrika, waaronder ds. Beyers Naudé.
Bijbelgenootschap Frederik werd actief voor het Nederlands Bijbelgenootschap, dat onder meer Oude Testamenten uitreikte aan joden die naar Westerbork moesten. Daarom werd de organisatie verboden en moest hij onderduiken. Voor de Nederlands Hervormde Kerk coördineerde hij de geestelijke verzorging van gezinnen van Nederlandse dwangarbeiders en krijgsgevangenen. Hij was ook actief bij het verzet, maar weigerde een NSB’er dood te schieten. ‘Ik was daar net teveel jurist voor, om iemand
28
