Ruth Jacobsen 1932-2019
Joodse vluchtelinge in Oud-Zuilen Al in 1939 ving de familie Van Tuyll van Serooskerken een joods gezin op, dat na de Kristallnacht uit Duitsland vluchtte. Ze verbleven tien dagen in het kasteel en kregen daarna een huis in het dorp. In 1942 moesten ze onderduiken. De destijds 7-jarige Ruth legde haar herinneringen later vast in een boek met tekst en collages.
Ruth Jacobsen werd in 1932 geboren in het Duitse Frankenberg. Toen de situatie voor joden steeds bedreigender werd – haar moeders schoenenwinkel werd hen ontnomen – verhuisde het gezin in 1937 naar Düsseldorf, waar haar grootouders van vaderskant woonden. Zij hadden tijdens een verblijf in een kuuroord ooit kennis gemaakt met de familie Van Tuyll van Serooskerken. De baron had aangegeven dat zij altijd contact mochten opnemen als de situatie in Duitsland zou verslechteren. Enkele maanden na de Kristallnacht (9 november 1938) besloot het gezin Jacobsen per trein naar Nederland te vluchten. Grootvader was te ziek om mee te reizen en bleef samen met grootmoeder achter in Düsseldorf. De bedoeling was om tijdelijk onderdak te zoeken bij de familie Van Tuyll van Serooskerken en daarna wellicht door te reizen naar de Verenigde Staten. Om geen argwaan te wekken hadden ze nauwelijks bagage bij zich; die zou worden nagestuurd. Ontvangst In de trein leerde de jonge Ruth hoe ze een reverence moest maken als ze de barones zou ontmoeten. Bij het station in Utrecht stond een limousine met daarop het wapen van de familie Van Tuyll te wachten. In de auto zaten de barones, een van haar dochters en de geüniformeerde chauffeur. Zo werd het gezin naar Slot Zuylen gebracht, waar ze tien dagen logeerden. Ruth waande zich in een sprookje en herinnerde zich later de diners met gasten – waar zij tot hun vertedering het hoogste woord had – en de kasteeltuin, vooral het huisje dat daar stond:
Jeugdfoto van Ruth Jacobsen en het speelhuisje in de tuin van Slot Zuylen
goedkachel, tafel, stoelen, kasten, een compleet theeserviesje en zelfs een slaapkamer met poppenbed. De twee dochters, freules Hansje [Johanna] en Jetske [Henriëtte], waren dit huisje haast ontgroeid en speelden er nog maar zelden. Ze nodigden mij dan uit om mee te doen. Ik durfde niets aan te raken omdat ik bang was iets te breken.’
‘Verborgen tussen de bomen aan een zijpad was een speelhuisje met een klein stoepje, een deur met een bel en ramen. Binnen waren een speel-
10
