De wereld in huis - Het verhaal van Kontakt der Kontinenten

De wereld in huis Het verhaal van Kontakt der Kontinenten

Kontakt der Kontinenten | Conferentiehotel | Training & Advies Amersfoortsestraat 20, 3769 AS Soesterberg - Telefoon +31 (0)346 351755 - Fax +31 (0)346 354735 info@kontaktderkontinenten.nl - www. kontaktderkontinenten.nl

De wereld in huis Het verhaal van Kontakt der Kontinenten

•

2•

•

3•

Geen spat ver anderd?

Stel: je komt op een feest van een goede vriend of vriendin die je al jaren kent. Je kijkt hem of haar aan en zegt, van harte en gemeend: ‘Je bent geen spat veranderd’. Dat is niet waar, natuurlijk, want alles wat leeft verandert. Maar tegelijk is het wel waar: er is iets wat je herkent, wat hetzelfde is.

Dit boekje is het portret van onze organisatie, die sinds 1961 bestaat: Kontakt der Kontinenten in Soesterberg. Er is in het leven van deze vijftigplusser ontzaglijk veel gebeurd. De bezoekers van het huidige conferentiehotel kunnen zich niet voorstellen dat hun voorgangers vroeger zelf schalen aardappels en groenten uit een liftje haalden, aten aan lange tafels en daarna samen de afwas deden. Het lijkt een eeuwigheid geleden dat trainingen wekenlang, feestjes nachtenlang en idealistiese diskussies ellenlang konden duren. Dat douches en toiletten gedeeld werden en vergaderzalen blauw stonden van de sigarettenrook.

En tegelijk is er iets hetzelfde gebleven. Iets wat oudgedienden herkennen en waardoor onze stichters, de paters van de missiecongregatie SVD, nog steeds trots op ons zijn. Dat ‘iets’ is moeilijk te omschrijven.

Het heeft te maken met de kloosterlijke sfeer van de gebouwen en de mooie omgeving, met de positieve belangstelling voor de wereld en met een sfeer van gastvrijheid en idealisme.

Maar daarmee is niet alles gezegd. De verhalen in dit boekje zijn het resultaat van een speurtocht naar wat we de ‘ziel’ van Kontakt der Kontinenten zouden kunnen noemen. Dat is een hachelijke onderneming.

Iedereen die iets weet van kwesties van de ziel, weet dat je dat alleen stamelend en proberend kunt verwoorden. Je kunt nooit zeggen: dat is het. Hooguit: zoiets is het.

En als het goed is, herken je dat. Het hangt in de lucht, het bepaalt de atmosfeer waarin wij hier werken en leren, en onze aandacht voor thema’s als burgerschap, religie, internationale samenwerking, integratie en duurzaamheid.

We hopen dat u zich in Kontakt der Kontinenten thuis voelt.

Medewerkers en bestuur Kontakt der Kontinenten

Inhoud Het verhaal van Kontakt der Kontinenten De wereld in het klein 8 René Giel ‘Ik geloof in wederkerigheid’ 26

Mouis Blans ‘Samen maken we Kontakt der Kontinenten’ 28

Trees Roest ‘We zijn deel van de wereld.

Zo simpel is het’ 30

Saïd Tahtouh ‘Dit is mijn tweede thuis’ 32

Mark Palsgraaf en Ben Gerrits ProefLokaal De Wereld 34

Ondertussen in… 38

Bert Wooning ‘Durf toch nieuwsgierig te zijn!’ 40

Jos van Gennip ‘Al onze echte problemen zijn wereldvraagstukken’ 42

Ondertussen in… 44

Henk Tigchelaar Over de kracht van waardegedreven organisaties 46

Diana Hofs ‘Ik proef hier zorg en aandacht’ 48

Ebe Brons ‘Het is verwennerij, maar vooral een goede leeromgeving’ 50 ’KdK’ in highlights 52 Colofon 56

Het verhaal van Kontakt der Kontinenten

De wereld in het klein op vestigt, je weet dat er van alles buiten beeld blijft.

Wel kunnen we op zoek naar constanten, naar wat steeds is gebleven. Want waaruit blijkt nu dat Kontakt der Kontinenten meer is dan een duiventil van de recente (wereld)geschiedenis? Wat zorgt ervoor dat gasten van nu zich hier net zo thuis voelen als de jongens die hier op school gingen of de missionarissen die cursussen volgden?

Noem je huis Kontakt der Kontinenten, en het wordt de wereld in het klein. Dat is de kortst mogelijke samenvatting van de geschiedenis van ‘KdK’, zoals de afkorting lang in gebruik was. De paters die het centrum oprichtten hadden nooit kunnen denken dat de naam die zij kozen zo goed zou passen en zou blijven passen bij de missie van deze plek.

Nederland is sinds 1961 enorm veranderd. De wereld van de missionarissen van destijds was nog zo groot, dat ze per boot naar hun gebied reisden, waar ze jaren aaneen bleven. Voor ons is dat moeilijk voor te stellen. Onze wereld is veel kleiner: we vliegen overal naartoe en kunnen via moderne media voortdurend met elkaar in contact staan. We werken samen, kopen elkaars producten en verhuizen naar elkaars landen, om er te studeren, te werken en er een bestaan op te bouwen.

De wereld is een dorp geworden, en dat is te zien in verleden en heden van dit huis in Soesterberg.

Als je zo kijkt, valt onmiddellijk in het oog wat bij ons hoort. Onze bijzondere afkomst bijvoorbeeld, die deze plek kleur en smaak geeft. Gasten omschrijven het nogal eens als een ‘kloosterlijke sfeer’. Vervolgens de bonte diversiteit aan mensen die hier in de loop van meer dan een halve eeuw kwamen: missionarissen, ontwikkelingswerkers, migranten, ambtenaren, scholieren, geestelijke bedienaren en managers, maar ook groepen die zich bezighielden met oorlog en vrede, emancipatie, mensenrechten. Zij weerspiegelen de maatschappelijke discussies en de sfeer in de samenleving van hun jaren. En ten slotte laat ons verhaal een opmerkelijk vermogen zien om te overleven. De kerken liepen leeg, de overheid gooide beleid om of bezuinigde, de economie zakte meermalen in, de buren oefenden vlak voor onze voordeur met militaire vliegtuigen, de directeur overleed plotseling. Kontakt der Kontinenten wist kleine en grote problemen steeds om te vormen tot een uitdaging – en die aan te gaan.

‘IN ONZE GENEN’ Dit is het (beknopte) verhaal van een conferentieoord dat seminarie, vormingshuis en centrum voor wereldburgers was. Het verhaal is eigenlijk niet te vertellen, want hoeveel duizenden mensen hebben hier gewoond, geleerd, gewerkt? Waar je ook de aandacht •

9•

wederkerigheid ontstaan. Dat wil zeggen: dan kan blijken dat hij of zij iets te brengen heeft, in plaats van alleen iets te halen.

Uit dat alles blijkt dat er inhouden zijn die steeds bij Kontakt der Kontinenten zijn blijven horen: een openheid voor de wereld en een betrokken, misschien zelfs idealistische houding – al wordt dat laatste woord in deze tijd snel misverstaan.

BRANDPUNT EN OASE INEEN De kloosterlijke sfeer van ons conferentiehotel heeft alles te maken met de oorsprong van Kontakt der Kontinenten. Wij koesteren de erfenis van de religieuzen die hier woonden en werkten.

Wederkerigheid De eerste gebruikers van deze gebouwen waren missionarissen van de SVD (Societas Verbi Divini, congregatie van het Goddelijk Woord) en de Zusters Dienaressen van de Heilige Geest van de Altijddurende Aanbidding in het Cenakel. Hoewel heel verschillend horen zij bij dezelfde kloosterfamilie van Steyl (Limburg), tussen 1875 en 1924 gesticht door de Duitse pater Arnold Janssen.

Kenmerkend voor de SVD is de nadruk op vorming en studie als onderdeel van het religieuze leven. De paters en broeders gingen niet de missie in om zieltjes te winnen, maar verdiepten zich in de culturen waarmee ze in contact kwamen. Missie kon geen eenrichtingsverkeer zijn, vonden zij, maar vroeg om dialoog, uitwisseling, wederkerigheid. Van de missionarissen werd bijvoorbeeld verwacht dat zij hun eigen nationaliteit durfden opgeven, om zich helemaal met ‘hun’ mensen te verbinden.

Door dat inzicht is Kontakt der Kontinenten aan deze naam gekomen. Het kleurt ook onze opvatting van gastvrijheid. Een gast is niet een klant die een product afneemt, maar die welkom is. Alleen dan kan

•

Actie en rust De huizen van Kontakt der Kontinenten en het Cenakel zijn van ruim voor 1961. Wandelend door de panden is de sfeer van de eerste bewoners en gebruikers nog steeds voelbaar, en dat is geen toeval. De ingrijpende modernisering van de panden is steeds gedaan met aandacht voor de traditie.

De beelden in het trappenhuis achter de receptie, de Sint-Janzaal op de begane grond, de voormalige kapel Steyl op de eerste verdieping en de Ceciliakapel in het Cenakel: ze verwijzen naar de sfeer waarin de founding fathers (en mothers) hier leefden en werkten.

De vleugels van Kontakt der Kontinenten zijn vernoemd naar de continenten waar de missionarissen van weleer actief zijn geweest, en aangekleed met foto’s van mensen uit die streken.

Dit is geen opgepoetst overblijfsel uit een vervlogen verleden. De levenshouding van religieuzen was er een van actie en rust, hard werken en bezinning, verbondenheid en afzondering. In onze hyperdrukke samenleving doen we wel eens alsof rust, bezinning en stilte luxegoederen zijn, of iets voor op vakantie.

Onze voorgangers wisten echter dat het een net zo belangrijk is als het ander.

De ligging van het conferentiehotel symboliseert dit: voor de deur een drukke doorgaande weg, achter onze gebouwen een tuin en een prachtig stuk bos.

Precies zo wil conferentiehotel Kontakt der Kontinenten een gastvrije plek zijn waar mensen flink kunnen doorwerken, maar waar ook ruimte is voor ontspanning, rust en ontmoeting.

10 •

•

11 •

Oorsprong Het oudste gebouw is het Cenakel, in 1924 aangekocht door de SVD. De missionarissen wilden ook aan de slag boven de Moerdijk, zoals de overwegend protestantse gebieden van Nederland werden genoemd. Dat was in die tijd voor katholieken niet vanzelfsprekend. De pater die deze locatie vond – het heette toen nog het ‘buiten’ Eikenhorst – ging niet op huizenjacht in het habijt dat hij normaal droeg, maar vermomd als Brabantse rentenier.

In 1925 begon men aan de nieuwbouw die nu het hoofdgebouw is. Er werd een kleinseminarie gevestigd: een internaat – vergelijkbaar met een gymnasium­opleiding – dat tevens de eerste fase was van de priesteropleiding. De school werd Missiehuis Sint Jan genoemd. De naam van de zaal op de begane grond van het huidige Kontakt der Kontinenten verwijst daarnaar.

Slotzusters In de villa Eikenhorst kwamen zusters te wonen, die er een volstrekt ander leven te leidden dan de missionarissen. Deze zogenoemde slotzusters, vanwege hun bijzonder gekleurde habijt ook wel roze zusters genoemd, leefden hier in stilte, afzondering en gebed.

De laatste zusters zijn in 1999 vertrokken naar Utrecht, maar het is net of er iets van hun stilte is blijven hangen.

Het Cenakel heeft een intiemere sfeer dan het veel grotere hoofdgebouw van Kontakt der Kontinenten.

Het is dan ook geliefd als trouwlocatie en voor zakelijke bijeenkomsten en conferenties. De sierlijk beschilderde Ceciliakapel, een ruimte waar de zusters tientallen jaren voortdurend (!) hebben gebeden, is nu een van de parels van ons centrum.

•

12 •

Einde van het seminarie In de oorlog was het missiehuis enige tijd geconfisqueerd door de Duitse bezetter. Daarna kwam de school weer op gang, maar halverwege de jaren vijftig kwam de klad erin. Het aantal leerlingen van het kleinseminarie nam af. Er kwamen meer katholieke scholen in de steden en dorpen, en het systeem van internaten werd minder populair. Daarnaast begon, zoals overal in katholiek Nederland, het aantal roepingen terug te lopen.

In juli 1961 werd het kleinseminarie definitief gesloten. In totaal zijn hier 858 jongens onderwezen, van wie er 142 priester werden. Het is kenmerkend voor het begin van de ontkerkelijking in Nederland dat van de leerlingen van de laatste zeven jaar van de school er geen een meer voor een leven als priester koos.

Voortdurende verbouwing In 1961 – de SVD vierde toen het vijftigjarig bestaan – ging het vormingscentrum van start als Kontakt der Kontinenten. Met twee K’s, want dat stond lekker eigenwijs, vonden de stichters. In de eerste jaren stond er een grote wereldbol met een kruis erop voor het centrum, maar die is in 1969 weggehaald.

Een grote brand legde in 1968 de bovenverdieping in as. Na de verbouwing werden steeds grotere delen van het pand van de SVD overgedragen aan Kontakt der Kontinenten. In al die jaren veranderde het gebouw van een vormingscentrum in een conferentieoord, en stegen de service-standaarden. Maar pas in de loop van de jaren tachtig (!) kregen de hotelkamers eigen sanitair. Tot dan toe deelden de gasten de toiletten en douches. Al te veel moet men zich daar niet bij voorstellen: er werden cabines in de kamers geplaatst. In moderne ogen bleef het op kamperen lijken, destijds werd het als een luxe gezien.

•

13 •

In 1997 werden aan de achterkant van het gebouw een restaurant, een bar en een halfronde vleugel met hotelkamers aangebouwd. In 1999 werd het Cenakel overgenomen. De kapel bleef nog een tijd een religieuze functie houden, omdat het Mediapastoraat van de RKK die gebruikte voor de zondagse uitzendingen. De mediapastores hielden ook kantoor in het pand.

Sinds 2009 zijn de inrichting en uitstraling van de panden grondig aangepakt. De foyer van het hotel werd omgetoverd tot een soort huiskamer. Zalen, gangen, restaurant en hotelkamers werden gemo­ derniseerd. Zonder overdreven luxe na te streven, wilden we af van de gedateerde soberheid die er heerste. In beide gebouwen bewaarden we bewust een stiltecentrum. Als ode aan de vroegere bewoners, maar ook als een ruimte om te zwijgen, midden in gebouwen waar het vaak gonst van ontmoetingen.

GASTEN ALS SPIEGELS In de loop van vijftig jaar is Kontakt der Kontinenten het decor geweest van een bonte stoet aan gasten.

Zonder uitputtend te zijn noemen we hier een aantal groepen, die met hun gespreksonderwerpen en hun bevlogenheid ook de tijdgeest binnen onze muren brachten.

Missionarissen en ontwikkelingswerkers Nederland was in de eerste helft van de twintigste eeuw een van de grootste leveranciers van religieuzen voor de katholieke missie. In de tweede helft van die eeuw was ons land een voorloper in ontwikkelingswerk.

We kunnen veilig stellen dat zo’n beetje alle Nederlandse missionarissen hier kind aan huis zijn geweest.

Hun opvolgers trouwens ook, en dat ging haast •

15 •

vanzelf. De religieuzen hadden in de missielanden vaak scholen opgezet, ziekenhuizen, armenzorg en welzijnswerk. Vandaar dat zij zich goed herkenden in hun opvolgers, de ontwikkelingswerkers. Ook die werkten vanuit idealistische motieven: de wens te willen bouwen aan een betere wereld.

In de loop der jaren hebben veel missionarissen en ontwikkelingswerkers hier cursussen gevolgd, soms meerdere weken lang. Dat geldt ook voor mensen die hen vanuit Nederland ondersteunden en moesten weten voor welke vuren hun werkers zouden komen te staan. Nieuwelingen, verlofgangers en repatrianten studeerden hier op interculturele communicatie, politieke achtergronden en – de missionarissen althans – op nieuwe theologische inzichten.

Burgers, jongeren, actiegroepen In de jaren zestig was de nieuwsgierigheid naar de grote wereld groot, ook onder ‘gewone’ mensen. Na de oorlog en de sobere jaren van wederopbouw kwam er ruimte voor nieuwe ideeën. Kontakt der Kontinenten hield Afrika-, Azië- of Zuid-Amerikaweekenden voor mensen die wat van de wereld wilden opsteken.

Deze weekeinden hadden nog een vanzelfsprekend religieus karakter: de gasten kregen een lezing, voerden een discussie, gebruikten een eenvoudige maaltijd, overnachtten in Kontakt der Kontinenten en gingen op zondag naar de Mis. Een andere belangrijke activiteit was vele jaren lang het vormingswerk voor jongeren. Hele schoolklassen verbleven hier, om zich te oriënteren op zichzelf, elkaar en de wereld. In de jaren zeventig verschoof de aandacht steeds meer van informatie naar ‘attitudevorming’, maar dan wel op z’n seventies: in een sfeer van vrijheid blijheid die ouders en leerkrachten soms de wenkbrauwen deed fronsen.

•

16 •

•

17 •

Gaandeweg kwamen andere groepen binnen, parallel aan ontwikkelingen in de samenleving. Vrouwenemancipatie werd een belangrijk thema in de jaren zeventig, organisaties voor mensenrechten vergaderden hier, en met het verhevigen van de Koude Oorlog in de jaren zeventig en tachtig kwamen hier veel vredesgroepen bijeen. Met (toen nog) een militair vliegveld recht voor onze deur en vredesactivisten in huis gaf dat echt het gevoel een brandpunt in de moderne samenleving te zijn.

Migratie Met de komst van de eerste gastarbeiders kwam een nieuw veld van aandacht op. De wijde wereld was niet meer ver weg, maar kwam om de hoek wonen. Er begon een samenleving te groeien – met horten en stoten – van mensen uit heel diverse culturen. Met name in de jaren tachtig en negentig kwamen veel ambtenaren, welzijnswerkers en migranten naar Kontakt der Kontinenten, om hier te oefenen in interculturele communicatie.

In de eerste jaren van de eenentwintigste eeuw vormden ook inburgeraars een belangrijke doelgroep, maar dat nam af. Als laatste waren geestelijke bedienaren uit andere landen hier te gast: tot 2013 vond in Kontakt der Kontinenten de inburgeringscursus plaats voor onder andere priesters, dominees, rabbijnen, imams en pandits die in Nederland kwamen werken en hier hun weg moesten vinden.

Wereldburgers Nog steeds is Kontakt der Kontinenten ontmoetingsplaats voor wereldburgers: diplomaten, medewerkers van ontwikkelingsorganisaties uit alle delen van de wereld en van pan-Europese organisaties. De klokken met de tijden van diverse wereldsteden hangen niet voor de sier aan de muur boven de receptie, maar vervullen echt een functie!

•

Bedrijven en instellingen De conferentiefunctie begon ooit als een vriendendienst voor verwante organisaties. Al gauw bleek dat het ook een financiële noodzaak was, toen subsidiëring van het vormingswerk in de jaren zestig uitbleef.

De directeur in de jaren zestig noemde de zalenverhuur nog verontschuldigend ‘branchevervuiling’, maar inmiddels weten we dat het een gouden zet is geweest. Het conferentiehotel voorkwam dat Kontakt der Kontinenten te afhankelijk werd van subsidies en heeft ons menigmaal gered, als het overheidsbeleid weer eens rigoureus op de schop werd genomen. Het conferentiehotel is nu zelfs onze belangrijkste activiteit. Medewerkers van scholen, zorginstellingen, bedrijven, overheden en ngo’s weten ons te vinden voor vergaderingen, meetings en conferenties.

OVERLEVINGSKUNST Wie de geschiedenis van Kontakt der Kontinenten beziet, moet zich haast wel verwonderd afvragen waarom het niet al tien keer omgevallen is – zo vaak en zo fors zijn de hobbels onderweg geweest.

Door dik en dun Kontakt der Kontinenten begon uit nood, als een sprong voorwaarts uit het Rijke Roomse Leven het ongewisse in. Het duurde bijna de hele jaren zestig voordat duidelijk werd dat het centrum geen subsidie kon krijgen als vormingscentrum. Gelukkig hadden de oprichters bepaald dat het centrum zich steeds goed moest oriënteren op maatschappelijke ontwikkelingen en nieuwe kansen. En misschien hebben ze ons behalve een zakelijke opstelling ook een zekere bravoure meegegeven, want bij de lancering van Kontakt der Kontinenten noemden de paters hun noodsprong onbekommerd ‘ons jubileumcadeau aan het Nederlandse volk’…

18 •

een echte oplossing was dat niet. Het sluiten van de vliegbasis in 2008 betekende het verlies van een goede, maar lastige buur.

In 1989 verkocht de congregatie het gebouw en het terrein aan Kontakt der Kontinenten, maar de band met de SVD is gebleven. Nog steeds woont er een pater – Gerard Claasens – in het huis naast het centrum. Daarnaast speelde de SVD tot het vijftigjarig bestaan in 2011 een grote rol bij alle pogingen om financieel te overleven. Vaak fungeerde de congregatie als bank, door investeringen mogelijk te maken waar een gewone bank niet aan durfde te beginnen.

Maar het is aan de SVD te danken dat Kontakt der Kontinenten nu stevig op eigen benen staat.

Brand en gebulder In 1968 brandde de bovenverdieping van het hoofdgebouw af: een forse klap, die we te boven kwamen.

Ondertussen woekerde de ontkerkelijking als een veenbrand verder, waardoor het aantal specifiek katholieke activiteiten steeds verder afnam. Kontakt der Kontinenten wist dat op te vangen door de aandacht te verleggen naar andere idealistische bewegingen.

Een andere lastige kwestie was de aanwezigheid van vliegbasis Soesterberg, aan de overkant van de Amersfoortsestraat. De contacten waren goed – als er geoefend werd kreeg Kontakt der Kontinenten een telefoontje ter waarschuwing – maar de geluidsoverlast was jarenlang zodanig, dat bezoekers en personeel horen en zien regelmatig verging. Men wist dat er dagen waren waarop af en toe alle besprekingen moesten worden gestaakt en alle telefoongesprekken even onmogelijk waren. Achteraf gezien is het wonderlijk dat de gasten bleven komen, ook op vliegdagen…

In 1982 en 1983 kreeg Kontakt der Kontinenten dubbele beglazing om iets aan de herrie te doen, maar

•

Korten, snijden, ombuigen, bezuinigingen In 1976 werd al nagedacht over een bedrijfsmatiger aanpak, en daar werd in de jaren daarna ook aan gewerkt. Toch betekenden de zeer forse bezuinigingen van het kabinet Lubbers I in 1982 bijna de doodsteek voor het centrum. Het werk voor scholen bracht te weinig op en werd met pijn in het hart afgestoten, en de contacten met profit- en non-profitorganisaties werden uitgebouwd.

Het jaar 2008 was – zacht gezegd – een moeilijk jaar.

Door de economische crisis liep de omzet snel terug.

De crisis bij banken en verzekeraars noopte de regering tot grote ombuigingen, zodat het nog duidelijker werd dat er zware tijden aankwamen. Bedrijven hielden hun hand op de knip, aan de overheid gelieerde organisaties wachtten de komst en de plannen van een nieuw kabinet af.

Het hart stond stil De grote klap in dit rampjaar kwam echter op 16 mei, toen directeur Wico Bunskoek plotseling overleed, tijdens een buitenlandse reis. Bunskoek wás jarenlang Kontakt der Kontinenten. Hij kwam hier als stagiair, werd stafmedewerker in 1971, adjunct-directeur in 1983 en directeur in 1986. Hij was zowel inhoudelijk als zakelijk georiënteerd, wist personeelsleden en relaties aan zich te binden en was altijd op zoek naar nieuwe kansen. Hij verstond de cultuur van de SVD en was zeer geïnteresseerd in nieuwe maatschappelijke ontwikkelingen.

21 •

Bunskoek werkte met hart en ziel – en vrijwel altijd.

Abbas Naseri, de controller van Kontakt der Kontinenten, werkte bijna achttien jaar met hem. ‘Als ik hier ’s avonds langsreed en het licht in Wico’s kantoor brandde, zei ik tegen mijn vrouw naast me: “Wij kunnen gaan slapen, onze koning is wakker”.’

TOEKOMST Maar ook rampjaren gaan voorbij. Bestuursvoorzitter en bestuurlijke duizendpoot Dick Wijte sprong in als directeur, gesteund door financiële man Abbas Naseri en bestuurssecretaris Marianne Vermeer. Met René Giel als nieuwe manager van het conferentiehotel was het nieuwe managementteam compleet. Bij de viering van het vijftigjarig jubileum in 2011 konden we zeggen dat we vertrouwen hadden in de toekomst.

In 2013 trad Dick Wijte terug en nam René Giel het stokje over. Hij zette de modernisering van pand en formule door onder het motto ‘Beleef wereldse gastvrijheid’, waarover elders in dit boek meer is te lezen.

Met een mix van oudgedienden en nieuwe mensen bouwt hij verder aan het bijzondere verhaal van Kontakt der Kontinenten

•

22 •

•

24 •

•

25 •

‘In 2012 vond Kontakt der Kontinenten zichzelf opnieuw uit. De viering van het vijftigjarig jubileum in 2011 was een moment van op adem komen. We hadden zware jaren achter de rug, maar we hadden weten te investeren en waren uit het dal geklommen.

We konden vooruit gaan kijken.

Andere voorbeelden zijn dat gasten zelf koffie kunnen nemen in de gangen, of dat we geen bronwater schenken, maar alleen kraanwater. De kwaliteit van ons drinkwater in Nederland is immers heel goed, en we steunen er een drinkwaterprojecten in Bangladesh mee, door flessen van Join the Pipe te gebruiken.

Het team dat aan de vernieuwing begon was deels vernieuwd, zelf volgde ik Dick Wijte op als general manager. Maar we begonnen niet bij nul, want het DNA van Kontakt der Kontinenten bleek helder en bruikbaar. We moesten het alleen anders verwoorden en vormgeven.

De namen van de verdiepingen en zalen van het gebouw verwijzen naar de werelddelen en landen waar de missionarissen vroeger naar uitgezonden werden.

Overal hangen foto’s van gezichten van mensen uit die landen. Maar onze gasten zien ook in het echt veel verschillende gezichten, want we hebben personeel met allerlei achtergronden. Samen vormen we een gastvrije cultuur. We bieden een hoog serviceniveau, maar we willen ook een ongedwongen sfeer.

Onze mensen zijn het gezicht van Kontakt der Kontinenten. Ze kennen de verhalen van de gebouwen en de organisatie, daar investeren we in. We willen hun kwaliteiten goed gebruiken, zodat ze trots zijn op ons en op hun werk.

Ten eerste is wereldburgerschap hier altijd een drijfveer geweest. Dat was zo ten tijde van de missionarissen en de ontwikkelingswerkers, dat is nu nog zo. Ten tweede is de aandacht voor duurzaamheid hier vanzelfsprekend. Logisch, als je gewend bent goed naar de wereld te kijken. En ten derde is gastvrijheid bij ons meer dan service. Er zit een ideaal achter: dat alle mensen welkom zijn.

Praktisch betekent dat van alles, dat ontwikkelt zich voortdurend. De markt voor training en advies is beperkt geworden, dus we profileren ons meer dan vroeger als conferentiehotel. Daarbinnen kunnen we veel doen. Zo worden in ProefLokaal De Wereld de zintuigen geprikkeld met eten en drinken uit alle werelddelen, met kruiden en ingrediënten en een speelse presentatie. De chef-kok en zijn mensen zijn daar heel creatief in. De steeds wisselende wereldburger is de hardloper op de kaart – momenteel is-ie van zeewier, en verrassend lekker!

•

Ik geloof in wederkerigheid: als wij een eerlijk en toegankelijk product bieden, dan komen mensen hier graag. Dat is niet naïef, maar zakelijk verstandig. Het team borrelt van de ideeën: een eigen kloostermoestuin, nieuwe concepten voor meetings en de jaarlijkse inspiratiedag voor relaties. Kontakt der Kontinenten is een gezonde onderneming en we blijven investeren.

Dat houdt de schwung erin. Bij mij ook hoor, dit is de leukste baan die ik ooit heb gehad.’

26 •

René Giel, general manager:

‘Ik geloof in wederkerigheid’

•

27 •

Mouis Blans:

‘Samen maken we Kontakt der Kontinenten’

•

28 •

culturen dragen hun eigen opvattingen mee over bijvoorbeeld: arbeidsethos, hoe je afspraken maakt en elkaar aanspreekt als er iets misloopt, hoe je omgaat met leidinggevenden. Het is goed om dat te benoemen en er open mee om te gaan, vanuit hetzelfde doel.

Mouis Blans werkt al vele jaren als medewerker bij Kontakt der Kontinenten Training & Advies. Sinds begin 2013 is zij tevens medewerker personeelszaken.

‘Kontakt der Kontinenten is al decennialang een plaats waar professionals worden getraind in onder andere interculturele communicatie. Het is leuk om de ervaring die ik daarin heb opgedaan nu in te zetten in het verder ontwikkelen van het personeelsbeleid.

We hebben een team van medewerkers met heel verschillende achtergronden; een verrijking! We zijn een bedrijf met en voor wereldburgers.

Wij willen dat onze medewerkers zich hier goed voelen en van binnenuit uitstralen wat wij zijn. Dat vraagt om goede communicatie en duidelijke afspraken. Om aandacht voor wat mensen nodig hebben, hoe ze zich willen ontwikkelen en hoe we met elkaar omgaan. En daarnaast om kennis over de geschiedenis en het verhaal van Kontakt der Kontinenten. Dit wordt juist door hen gedragen en verteld.’

Dat betekent niet dat het altijd gemakkelijk is om de wereld in huis te hebben. Mensen uit verschillende

•

29 •

Trees Roest:

‘We zijn deel van de wereld.

Zo simpel is het’

•

30 •

Trees Roest is sinds 1986 duizendpoot bij Kontakt der Kontinenten. Nu doet ze marketing en sales en is ze vooral aanjager van ons duurzaamheidsbeleid.

‘We zijn niet zomaar een hotel. We hebben iets te vertellen en te betekenen, zelfs al is het alleen aan en voor onze gasten. We kunnen een verschil maken, en we kunnen dat op een economisch verantwoorde manier.

Mijn taak? Ik draag het uit in de organisatie en in ons Green Team: de general manager, de chef-kok, de manager F&B, het hoofd van de technische dienst, de Front Office manager en de secretaresse. Het is een beetje te veel eer om mij aanjager te noemen, al ben ik wel enthousiast. We doen het samen, zoals bleek toen René Giel over de Green Key begon: het inter­ nationale keurmerk voor duurzame bedrijven in onze branche. Om dat te verdienen moet je onder meer meetbaar maken wat je doet: energie- en watergebruik, afvalstromen, voorraadbeheer – en de hele bliksemse administratie daarvan.

•

Het idee om de Green Key te verdienen hebben we samen opgepakt en eigenlijk erg snel uitgewerkt, ik ben daar best trots op. Duurzaamheid heeft hier niets van moeten, maar van vernieuwing en kwaliteit van onze dienstverlening. Duurzaam ondernemen en een zorgvuldige bedrijfsvoering blijkt in onze genen te zitten, zoals dat heet. Het hoort gewoon bij Kontakt der Kontinenten om goed naar de wereld te kijken.

Het leukste aan duurzaam werken is niet de investering in isolatie of spaarlampen – hoewel dat een hoop geld scheelt – maar bijvoorbeeld de waterflessen van Join the Pipe. Daarmee schenken we gewoon kraanwater, steunen we een waterproject in Bangladesh en tegelijk belasten we het milieu niet extra. Zo zijn er allerlei goede initiatieven die we oppakken.

Je bent deel van de wereld, dat is de kern van ons verhaal. En dat moet ook zichtbaar zijn in onze bedrijfsvoering. Niet omdat we wereldverbeteraars zijn, maar omdat het leuk is én zakelijk verstandig.’

31 •

Ik zorg voor de opstellingen, beheer de koffiecorners, ruim kopjes op en zorg voor materialen die nodig zijn. Ik moet flexibel zijn en inspelen op wat mensen nodig hebben. Voor veel gasten ben ik het gezicht van onze organisatie.

Saïd Tahtouh is verantwoordelijk voor de zalen.

‘In Afrika heb ik acht zalen, in Zuid-Amerika vijf en in Azië drie. En daarnaast de twee grote zalen: Steyl en Sint-Jan. Grappig hè, die namen. De verdiepingen in ons pand zijn naar continenten genoemd, de zalen naar landen. Ik heb net nog iemand gewezen hoe je in Bolivia komt…

Ik ben van Marokkaanse afkomst en praat met een accent, omdat ik op latere leeftijd pas naar Nederland kwam. Ik maak het vaak mee dat mensen mij beoordelen op mijn afkomst: soms positief, maar ook vaak negatief.

Daarom is het fijn dat we hier in Kontakt der Kontinenten een multiculturele staf hebben. De gasten weten dat en behandelen me vrijwel altijd met respect. En dan is het fijn om mensen te helpen, echt service te bieden. In Marokko studeerde ik bouwkunde, maar ik weet niet of ik dat nog eens afmaak. Ik heb veel plezier in dit dienstverlenende werk.’

Kontakt der Kontinenten is mijn tweede thuis. Ik ben er graag. Soms heb ik zelfs geen zin om naar huis te gaan. Ik ben nog vrijgezel, ik heb de tijd.

Wat het zo leuk maakt is het contact met gasten en collega’s. Als team hebben we de laatste jaren grote stappen gemaakt. Er is nu een sfeer waarin we allemaal meekijken of er iets nodig is en we elkaar als vanzelfsprekend helpen.

Daarnaast heb ik voortdurend contact met gasten.

•

32 •

Saïd Tahtouh:

‘Dit is mijn tweede thuis’

•

33 •

Mark Palsgraaf is chef-kok van Kontakt der Kontinenten, Ben Gerrits is F&B Service manager. Mark is dus de man achter, Ben de man vóór de schermen van de keuken van Kontakt der Kontinenten.

Mark: ‘Ik was nog maar net aangenomen als chef-kok, in 2012, toen het nieuwe managementteam het concept “Beleef wereldse gastvrijheid” verzon. Ik vond het spannend, maar ik had meteen het gevoel dat ik er niet alleen voor stond.’

Ben: ‘We vullen elkaar aan. We zijn allebei aanpakkers die uit vrij traditionele horecabedrijven kwamen.

Hier kregen we de vrijheid en dat motiveert enorm.

We zijn klein, maar alles wat wij doen is voor Kontakt der Kontinenten.’

Mark: ‘Het concept van wereldse smaken heeft mijn kijk op eten verbreed. Gerechten uit heel verschillende keukens blijken bij elkaar te passen. We gebruiken technieken en ingrediënten uit de gehele wereld.

Dat geeft een breed smaakpalet.’

Ben: ‘We spelen ermee. We willen inspireren, niet koketteren met het multiculturele. Dat woord valt hier

•

ook nauwelijks, ook al hebben we een multicultureel team.’

Mark: ‘Ik krijg inspiratie voor gerechten via verschillende media, vakgenoten, literatuur, maar zeker ook van onze eigen mensen. Gewoon door het samen over eten te hebben.’

Ben: ‘Wat we super zouden vinden is om nog eens kookworkshops te krijgen van sommige moeders van onze medewerkers. Als je hoort wat die bijvoorbeeld van de Chinese of Marokkaanse keuken weten!’

Mark: ‘Op de jaarlijkse barbecue voor alle medewerkers neemt iedereen wat mee. Heel verrassend.’

Ben: ‘Het werkt omdat we praktisch zijn. We doen het samen, niet ieder zijn eigen stuk. En ook in de bedrijfsvoering zijn we niet dogmatisch. We willen duurzaam werken, maar dat is vooral een kwestie van goed werken, niet van het verzamelen van keurmerken.’

Mark: ‘We halen bijvoorbeeld ook milieuwinst door voorraden goed te beheren, lokaal in te kopen en milieuvriendelijk schoon te maken.’

Ben: ‘Maar het belangrijkste is dat het idee van de wereld proeven werkt. Onze gasten zijn enthousiast.’

34 •

Mark Palsgraaf en Ben Gerrits:

ProefLok a al De Wereld

•

35 •

•

36 •

•

37 •

Ondertussen in… … de hal

… de slaapk amers

… de eetzaal

Zet maar neer, jongens…

Wat is het hier koud!

Dat voel je

Het is werkweek voor jongens van de Middelbare Technische School.

De staf die ’s morgens binnenkomt treft midden in de gang een auto aan, keurig met oude kranten on­ der het motorblok, om de vloer schoon te houden. Geintje!

De auto staat pal voor de ontbijt­ zaal, wat voor de gasten vrij lastig is... Directeur Peppelenbosch en administrateur Harlaar zien het aan en gaan over tot de orde van de dag. Er is dan ook geen reden voor paniek, want in de loop van de dag dragen de jongens de auto weer naar buiten, de trappen af. Al blijkt dat nog niet zo eenvoudig: de laat­ ste drie treden bonkt de auto naar beneden om keurig op vier wielen terecht te komen.

Afrikaanse gasten hebben het snel koud in ons kikkerland. De huishou­ delijke staf weet dat, en deelt extra dekens uit aan de vrouwen die hier een cursus komen volgen. Maar na de eerste nacht zijn er nog klach­ ten: ‘Wat is het hier koud!’ De staf doet er nog een rondje dekens bij.

Maar ook de volgende ochtend melden sommige vrouwen dat ze door de kou nauwelijks hebben kunnen slapen. Een kijkje in de kamers schept duidelijkheid: de vrouwen waren – ’s lands wijs, ’s lands eer – op de dekens gaan lig­ gen. Dat Nederlanders onder de­ kens slapen is een suggestie die warm wordt aanvaard

Omgaan met andere culturen raakt je – en soms weet je tevoren niet hoe, of waar. Tijdens een cursus voor mensen die uitgezonden gaan worden naar Afrika worden de vrouwen in een complot betrokken: ze gaan traditioneel Afrikaans eten.

Mannen en vrouwen apart, de mannen met een biertje en bestek naast het bord, de vrouwen met een glas water en alleen hun vin­ gers om mee te eten. Tenminste, nadat ze hun mannen bediend heb­ ben.

De mannen vinden het prachtig en spelen het spel met enthousiasme mee. Maar bij de vrouwen groeit de weerstand. Sommigen voelen zich aan het einde van de oefening diep gekrenkt in hun waardigheid.

De cursusleider grinnikt tevreden, vooral als hij later verschillende stellen druk in gesprek innig ziet wandelen in het bos. De boodschap is aangekomen!

•

38 •

… de bar

… de zomer (1)

… de zomer (2)

Van alle markten thuis

Bij het graf van opa

Zingen bij de barbecue

Cursusleiders van Kontakt der Konti­ nenten moesten van alle markten thuis zijn. Ze moesten kortere of langere programma’s in elkaar zet­ ten voor heel verschillende groepen, een netwerk van sprekers onderhou­ den, gesprekken leiden en samenvat­ ten, en jonge mensen kunnen bege­ leiden in hun zoeken naar antwoor­ den op essentiële vragen: over ver­ liefdheid, pesten, onzekerheid, zin in de toekomst.

En ze moesten, in een niet zo grijs verleden, kunnen roken en drinken ‘als een tempelier’, schrijft Ben Sim­ mes, tien jaar lang cursusleider bij Kontakt der Kontinenten. ‘Het was gewoonte dat de cursusleiders een paar flessen sterke drank kregen om tijdens de weken met scholieren ‘s avonds de docenten een glaasje te kunnen aanbieden. Maar ook de docenten namen meestal wat mee, om na het wachthouden bij de leer­ lingen die moesten gaan slapen een afzakkertje te nemen. Aan het begin van de avond was er dan al een bier­ tje gedronken met de leerlingen…’

In de jaren zeventig en tachtig stonden de zomers in Kontakt der Kontinenten in het teken van de muziek. Zo logeerde vanaf 1976 het British Columbia Boys Choir uit Ca­ nada steevast enkele weken in het hotel. De jongens, tussen de acht en achttien jaar oud, repeteerden er ’s ochtends en gaven ’s avonds concerten, in kerken in de wijde omtrek. Stafleden van Kontakt der Kontinenten begeleidden hen en deden tevens dienst als kaartjes­ verkopers.

Ook jongens die zingen als engelen blijven jongens. Er werd dus gela­ chen, gestoeid, kattenkwaad uitge­ haald en naar huis verlangd. ‘Ont­ roerend hoe een jongen die net een solo zong in een volle kerk bij me op schoot kroop’, vertelt een van de begeleiders van toen. Zij weet zich ook te herinneren hoe Ian van tien jaar op een dag zong bij het graf van zijn opa die, lang voor de geboorte van zijn klein­ zoon, als soldaat in dat verre Hol­ land gesneuveld was.

Eén van de jongens, Fraser Walters, is nu wereldberoemd als een van The (Canadian) Tenors (www.tenorsmusic.com).

Behalve het British Colombia Boys Choir uit Canada kwamen er in de zomermaanden meer koren, vaak van jonge mensen: uit Noorwegen, de Verenigde Staten, Oostenrijk (de Wiener Sängerknaben) en Duitsland. Kontakt der Kontinenten was de thuisbasis, waar gerepe­ teerd werd en extra les werd gege­ ven aan talenten, soms door gere­ nommeerde musici.

Soesterberg was echter ook een plek om de zomer te vieren en, inderdaad, contact te hebben met jongeren van andere continenten.

De staf organiseerde ook altijd een feestelijke barbecue, waar vooral veel voor en met elkaar gezongen werd. ‘Een geweldige atmosfeer!’, herinnert een van hen zich..

•

39 •

Bert Wooning:

‘Durf toch nieuwsgierig te zijn!’

•

40 •

In Paraguay was hij leider van een seminarie, schooldirecteur, overste en pastoor van een parochie zo groot als Noord-Brabant. In de Haagse Schilderswijk werkte hij als taaldocent in multicultureel Nederland. Nu is Bert Wooning (1938) overste van de SVD, de missiecongregatie waaruit Kontakt der Kontinenten voortkwam. ‘We hebben het hard nodig: een plaats waar het vreemde niet vreemd blijft.’

‘Van 1950 tot 1956 studeerde ik in het missiehuis in Soesterberg, het latere Kontakt der Kontinenten. Ik heb er een goede opleiding gehad, verschillende van onze docenten liepen voorop in de pedagogische en missionaire vernieuwingen van die tijd. Daarna studeerde ik in Deurne, België en Teteringen.

In 1965 werd ik als missionaris naar Paraguay uitgezonden. Ik werd meteen in het diepe gegooid. Dat was het missionarissenbestaan: dóe het maar. Ik vond het eerst niet gemakkelijk, maar het was vooral een avontuur waarin ik steeds meer van mezelf kon ontdekken. Opeens moest ik leidinggeven, lesgeven, mensen begeleiden in een andere taal. Opeens was ik regisseur van een toneelstuk, directeur van een landbouwschool, of pastoor van een enorm groot en afgelegen gebied.

Ik heb in al mijn functies veel voor mensen kunnen betekenen. Ik genoot ervan en wilde tot mijn dood in Paraguay blijven. Maar vanwege een oogziekte kreeg ik het advies tijdelijk terug te gaan naar Nederland.

In 2001 ging ik in de Haagse Schilderswijk wonen en werken. De overgang was heel moeilijk. Ik miste Paraguay, de mensen, de warmte, de gastvrijheid – en eerlijk gezegd ook het aanzien. Daar wás ik iemand, ik werd gehoord. Hier was ik “zo’n ouwe”, een man zonder een duidelijke taak en met een vrijwel lege agenda. Ook dat vond ik moeilijk.

•

Aantrekkelijk was wel dat er in de Schilderswijk zo’n tachtig nationaliteiten vertegenwoordigd waren. Eerst werd ik raar aangekeken – wat doet die ouwe witte man hier? – maar toen ik taalles ging geven bij het Wereldvenster kwam ik met veel mensen in contact.

Ik ben sindsdien nog twee jaar teruggeweest naar Paraguay om daar te werken, maar uiteindelijk besloot ik toch dat mijn taak hier lag: in mijn vaderland, tussen de migranten en vluchtelingen. In 2010 ben ik gekozen tot overste van onze kleiner en ouder wordende congregatie in Nederland en België.

In al die jaren ben ik regelmatig in het Kontakt der Kontinenten geweest, vooral voor de cursussen voor missionarissen. Dat was heel vruchtbaar: even een stap achteruit doen om na te denken over culturele communicatie en de maatschappelijke problemen die ik in de missie tegenkwam. Het scherpte mijn blik voor mijn eigen situatie en gaf me een breder zicht op andere delen van de wereld.

Ik vind het niet gemakkelijk om te zeggen, maar ik vind Nederland bekrompen geworden. Ons land had altijd veel belangstelling voor de wereld. Ik mis nu de nieuwsgierigheid. Het lijkt alsof alle discussies over integratie erop gericht zijn om het vreemde vreemd te houden en het eigene eigen. Dat leidt tot verharding, afstand en vervreemding tussen mensen en groepen. Op den duur is dat funest voor een samenleving.

Als SVD zijn wij blij dat we met het Kontakt der Kontinenten indertijd een plek hebben geschapen waar nieuwsgierigheid bestaat naar de wereld en naar “het andere”. We moeten daar niet naïef optimistisch over zijn, maar we moeten wel durven bouwen aan de samenleving van samen, dat hebben we hard nodig.’

41 •

Jos van Gennip:

‘Al onze echte problemen zijn wereldvr a agstukken’

•

42 •

Jos van Gennip (1939) is levenslang gefascineerd door internationale ontwikkelingen. Of hij nu directeur was van een ontwikkelingsorganisatie, ambtenaar bij Buitenlandse Zaken of CDA-senator: in Soesterberg kwam hij graag. ‘Alleen die naam al: meer dan ooit moet het ons gaan om het contact, de dialoog tussen continenten.’

‘Kontakt der Kontinenten, zo ging het heten in 1961.

Ik vind dat getuigen van een inzicht dat bijna profetisch was. Jarenlang hebben we gedacht dat missie en later ontwikkelingssamenwerking eenrichtingsverkeer was van het rijke noorden naar het arme zuiden: wij hadden ginds een verplichting.

De paters SVD hadden zich al vroeg niet alleen als missionarissen, maar ook als cultureel antropologen ontpopt. Toen zij met Kontakt der Kontinenten begonnen, zaten ze al op de lijn van wederkerigheid, dialoog, uitwisseling. Als we dat perspectief ooit nodig hadden, dan is het nu.

Ik ben er vaak geweest in al die jaren. Ik heb wat geholpen om ervoor te zorgen dat Kontakt der Kontinenten erkend werd als vormingscentrum en subsidie kon krijgen. Ik heb soms wat mogen meedenken bij het vinden van goede bestuurders en toen ik op het departement wat te vertellen had, heb ik geprobeerd die verafstaande officiële ontwikkelingswereld dichter bij ‘‘dat missiehuis’’ te brengen. En ik ben vaak als spreker over internationale ontwikkelingen opgetreden, toen ik het Centraal Missie Commissariaat en later Cebemo leidde. Ik heb daar de beste herinneringen aan. Ik kwam er wat brengen, maar haalde er nog veel meer: verhalen en de inzichten van missionarissen die over de hele wereld werkten en lokale samenlevingen tot in detail kenden. Dat was geweldig verrijkend.

•

Er wordt tegenwoordig soms smalend gedaan over het naïeve vooruitgangsgeloof en het vertrouwen in de multiculturele contacten van die jaren. Maar zo herinner ik het me niet. Wat mij bijgebleven is, is een sfeer van een ongelofelijke intellectuele nieuwsgierigheid. De cursisten wilden niet alleen weten wat er in hun eigen missieland speelde en wat daar de achtergronden van waren, maar ook wat er in New York werd besproken, in Londen en Parijs. Ze snapten heel goed dat wat er daar gebeurde ook gevolgen had voor hun eigen dorp of stad, hoe afgelegen ook.

Tegelijk was Kontakt der Kontinenten geen verlengstuk van de gevestigde politiek. De meeste mensen die er kwamen of werkten hadden weinig op met mijn politieke overtuiging, maar daar gingen zij en wij met mildheid mee om. Ik heb daar wel eens heimwee naar. Het huidige politieke klimaat is veel harder en, naar mijn smaak, te veel op Nederland gericht.

Op z’n best stond en staat Kontakt der Kontinenten voor een integrale opvatting van ontwikkelings­ samenwerking. Het gaat niet alleen om het sociaaleconomische, waar wij meestal zo druk mee zijn, maar ook om het culturele en het religieuze. Vooral dat laatste is in ons land een blinde vlek. Bij ons zijn kerk en geloof vrijwel teruggedrongen naar de privésfeer, maar dat is bijna nergens in de wereld zo. Overal hoort religie bij de manier waarop mensen naar de wereld kijken, beslissingen nemen, te motiveren zijn.

Ik hoop dat Kontakt der Kontinenten blijft en die rol weer meer kan opnemen. Alle problemen waar we in Nederland mee te maken hebben of krijgen – zoals energieschaarste, migratie, klimaatverandering, voedselschaarste, besmettelijke ziekten – zijn vraagstukken die we alleen internationaal aan kunnen pakken. Een centrum dat die vraagstukken integraal beziet en mensen met elkaar verbindt, is meer dan ooit nodig.’

43 •

Ondertussen in… ... de stad

… de ontmoetingszaal

… een vergaderzaal

De vreemdeling ontvangen, de naakten kleden

Cultuurclash in Nederland

Omgaan met agressie

Soms waren er tegelijkertijd cursus­ sen voor jongeren en voor missio­ narissen op verlof in Kontakt der Kontinenten. Dan werd er een ont­ moetingsavond georganiseerd.

Voor beide groepen was dat een cultuurclash: de missionarissen, die vaak vijf of tien jaar ergens in een ver land hadden geleefd, luisterden met rode oren en stijgende verba­ zing naar wat de jongeren van de jaren zeventig in hun oude vader­ land bezighield.

De jongeren op hun beurt luister­ den verwonderd en vaak ook be­ wonderend naar de verhalen van die wat ouderwetse mensen, die vanwege een vreemd ideaal missio­ naris waren geworden. Hun belan­ geloze inzet en hun ervaringen in die grote, vreemde wereld ver weg maakten grote indruk.

In een van de vergaderzalen stond een jaar lang een complete trein­ coupé, als natuurgetrouw decor voor een cursus voor NS-personeel.

Twee dagen per week werden er conducteurs getraind in de omgang met agressieve passagiers en met hun eigen, soms traumatische, er­ varingen bij het werken in de trein.

Acteurs speelden voor lastige reizi­ gers, die soms ook ruzie kregen met elkaar. Daarbij werd geschol­ den, geschreeuwd, zelfs met bier­ flesjes gesmeten of met messen in coupéstoelen gesneden. ‘Zo levens­ echt’, herinnert een staflid zich. ‘Ik mocht een keer meespelen en was daarna heel blij dat ik in mijn werk nooit zulke beangstigende en agressieve ervaringen hoefde op te doen.’

In 1973 pleegde generaal Pinochet een militaire coup in Chili. President Allende werd gedood en duizen­ den Chilenen ontvluchtten hun land. Terecht, zou blijken, want de militairen vestigden een bloedig bewind, waarbij 130.000 tegenstan­ ders werden gearresteerd en naar schatting drieduizend mensen ‘ver­ dwenen’.

Nederland leefde mee met de Chi­ lenen, van wie er velen in ons land terecht kwamen. De eerste vluchte­ lingen kwamen als vanzelf terecht in het Kontakt der Kontinenten. Ze hadden letterlijk alles achtergela­ ten, behalve de kleren die ze droe­ gen. Stafleden namen hen mee naar Amersfoort, waar ze elk twee stel kleding mochten uitzoeken, ondergoed, een tandenborstel en scheerspullen. ‘Ik herinner mij nog goed dat ik het heel fijn vond om dit te mogen doen’, schrijft een van de stafleden van destijds.

•

44 •

… de receptie

… het Cenakel

Emancipatie doet pijn

Zusters kijken

Eerder dan Turkse en Marokkaanse gastarbeiders werden Spanjaarden en Italianen naar Nederland ge­ haald om hier te werken. Zij lieten hun families overkomen en dat zorgde soms voor grote aanpas­ singsproblemen. Een van de recep­ tionisten herinnert zich een groep Spaanse vrouwen die een weekend­ cursus zou doen, over emancipatie en weerbaarheid.

Het was schrikken voor de stafle­ den toen bleek dat de vrouwen hun kleine kinderen hadden mee­ genomen, want het was uitgeslo­ ten dat hun mannen voor hun kin­ deren zouden zorgen. Snel werd er voor oppas gezorgd, speelgoed en kinderbedjes, en de cursus ging van start. Maar op zondagavond ston­ den sommige vrouwen huilend bij de receptie: ze durfden niet naar huis, want ze zouden niet binnen­ gelaten worden. ‘Heel triest.’

Het was een geheid succes in de werkweken van scholieren: een bezoek aan het Cenakel, het slot­ klooster. Tot 1999 leefden hier zus­ ters in stilte en gebed. De jongeren gingen in gesprek met de ‘roze zusters’, die zo genoemd worden vanwege hun opvallende roze met witte habijten – en ook omdat hun officiële naam wat lang is: de Die­ naressen van de Heilige Geest van de Altijddurende Aanbidding.

Zo’n zuster zat dan achter een soort toonbank met tralies ervoor.

Maar de jongeren, die vaak heel open en praktische vragen stelden, konden gewoon met haar in ge­

•

45 •

sprek. Een zuster verklapte dat een familielid die met een pasgeboren baby een soort omgekeerd kraam­ bezoek kwam brengen, het wurm wel eens door het betraliede draai­ deurtje aangaf, zodat ze het even vast kon houden. Hoogtepunt van verbazing over deze manier van leven was vaak dat de zusters hun slotklooster zelfs niet mochten ver­ laten als hun vader of moeder stierf.

Henk Tigchelaar:

Over de kr acht van wa ardegedreven organisaties

•

46 •

Henk Tigchelaar, mededirecteur van de TA academie en vaste gast van Kontakt der Kontinenten.

gelikt. Het is een commerciële organisatie, maar de relatie staat centraal. Het is knap dat ze het zo goed doen in een keiharde wereld met veel concurrentie.

‘Alles begint bij heilzame relaties, ook in organisaties.

Relaties waarvan je opknapt (in plaats van afknapt).

De missie van de TA academie is om dat in bedrijf te brengen. Wij kijken naar communicatie en naar persoonlijkheden via de Transactionele Analyse (TA): een praktisch en helder model om de complexiteit en diepgang van mensen en hun relaties te begrijpen en hanteerbaar te maken.

Wat er klopt? De missie, visie en het feitelijke gedrag van de medewerkers zijn op elkaar afgestemd. De gastvrijheid is geen kunstje. Ik kan me herinneren dat er een keer iets mis ging in hun planning. De manier waarop ze dat toen hebben opgelost was zo top!

“Daarom blijven we bij jullie”, zei ik tegen mijn contactpersoon.

Wij zijn enorm gegroeid in de jaren na het uitbreken van de financiële crisis. We zijn ons ook meer op bedrijven gaan richten. Er is altijd vraag naar verandering, maar er is iets wezenlijks nodig. Wij komen geen kunstje doen, we willen echt een bijdrage leveren aan de kwaliteit van de relaties tussen mensen in organisaties.

Wij komen graag bij Kontakt der Kontinenten omdat ‘het er klopt’. Ze bieden kwaliteit, maar het is niet

•

Minstens zo belangrijk voor ons is de uitstraling van het gebouw. Kontakt der Kontinenten is meer dan een conferentieoord. Het is religieus erfgoed dat ze goed bewaren. Er is rust en ruimte.

Juist in economisch onzekere tijden is te zien dat waardegedreven organisaties het goed doen, omdat ze weten waar ze voor staan. Dan ben je immers in staat om met lef te ondernemen en heldere keuzes te maken.’

47 •

Diana Hofs, BuitenBusiness ‘Schapendrijven, Tai Chi, spelen met vuur, spiegelen met honden, teambuilding met roofvogels: wij bieden bedrijven allerlei bijzondere buitenactiviteiten aan, op bijzondere locaties. Kontakt der Kontinenten is voor ons ideaal vanwege het grote, mooie buitenterrein en de verschillende velden, waardoor we meerdere groepen tegelijk kunnen bedienen en mooie wisselprogramma’s kunnen samenstellen.

Daarnaast zijn de gebouwen uniek en sfeervol: er is ruimte genoeg, maar je verdrinkt er niet in. Zo kunnen we bijvoorbeeld in en om de Ceciliakapel met een grote groep mensen werken, terwijl er tegelijk een zekere beslotenheid of intimiteit is.

Wat mij opvalt is dat de mensen van Kontakt der Kontinenten een heldere filosofie hebben. Ze doen op een open en eerlijke manier zaken. Ik proef er zorg en aandacht, of het nu om de offerte gaat, om de zalen of om het eten. De buffetten bijvoorbeeld zijn samengesteld met oog voor detail en de gerechten worden op een verrassende, speelse wijze gepresenteerd.

En ze denken mee met onze activiteiten, bijvoorbeeld door op een dag waarop we verschillende groepen aan de slag hadden een koffietent in te richten op het buitenterrein. Zo maken we samen een unieke beleving voor onze klanten.

Dat buitenterrein is trouwens ook bijzonder. Bij veel conferentiecentra is het een plek om even op een terras te zitten. Kontakt der Kontinenten heeft in de tuin ook zitzakken, wandelpaden, picknicktafels, hangmatten: het is er aantrekkelijk om naar buiten te gaan. En laat dat nou net onze business zijn…’

Maar een locatie staat of valt met de mensen die er werken. Als dat niet klikt, kan een plek nog zo mooi zijn, maar dan werkt het niet.

•

48 •

Diana Hofs:

‘Ik proef hier zorg en a andacht’

•

49 •

Ebe Brons:

‘Het is verwennerij, ma ar voor al een goede leeromgeving’

•

50 •

is vaak echt een ‘geweldsinenting’, zoals wij dat noemen. Het zorgt ervoor dat je iets paraat hebt als je tijdens je uitzending iets naars meemaakt.

Ebe Brons, directeur Centre for Safety and Development ‘Onze belangrijkste cursus is de Basic Safety and Security Course. Elke maand geven we een driedaagse aan zo’n 24 professionals die uitgezonden worden naar het buitenland. De helft van die drie dagen besteden we aan theorie, de helft aan praktijk. Dat gebeurt allemaal op Kontakt der Kontinenten.

Het is mooi dat we bij Kontakt der Kontinenten werken op een plek waar al decennia lang missionarissen en ontwikkelingswerkers komen. Ik hecht aan dat verhaal en voor mensen in de sector is ‘Kontakt der Kontinenten’ nog steeds een begrip. Maar de reden dat we telkens weer terugkomen is het personeel. Dat is vriendelijk, flexibel, ze denken mee. Dat waarderen wij, het werkt gewoon prettig.

Veel van onze klanten zijn hulp- of ontwikkelingsorganisaties. Hun mensen kunnen in lastige of levensgevaarlijke situaties terechtkomen. Onze voorbereiding is erop gericht dat zij gedrag kunnen vertonen dat daarbij hoort. Hoe ga je om met een passiefagressieve douanier die maar geen stempel wil zetten? Hoe reageer je op nerveuze soldaten bij een checkpoint, op een overval of een landmijn-incident?

Het helpt als je al eens in zulke situaties bent geweest, zij het dan in een veilige leeromgeving zoals Kontakt der Kontinenten. Een confrontatie met onze acteurs

•

Onze klanten vinden het hier mooi, vaak ervaren ze het verblijf zelfs als verwennerij. Bijzondere gebouwen, mooie kamers, lekker eten: het voelt als een uitje. We hebben het ook wel soberder gedaan, maar dat vonden mensen niet fijn. En belangrijker nog: ze leerden minder. Buiten gaat het er pittig aan toe, binnen is het veilig en comfortabel. En dat moet ook, want dan kun je mensen in drie dagen veel kennis en kunde meegeven.’

51 •

AANLOOP 1924 De missiecongregatie van het Goddelijk Woord (SVD) koopt het ‘buiten’ Eikenbosch in Soes­ terberg, het huidige Cenakel.

1925 Start van de middelbare school (kleinseminarie) en van de bouw van het Missiehuis Sint Jan, het huidige Kontakt der Konti­ nenten.

1939 De slotzusters Dienaressen van de Heilige Geest van de Altijd­ durende Aanbidding (roze zusters) nemen het Cenakel in gebruik als klooster.

1943 De Duitse bezetter vordert het missiehuis. De school gaat in ‘diaspora’.

1946 Hervatting van de lessen in Soesterberg.

1954 Het kleinseminarie krimpt om­ dat de leerlingen van de exa­ menklas naar Deurne gaan, voor de afronding van hun op­ leiding.

1956 Oprichting van het missiecen­ trum in het missiehuis, om pro­ paganda te maken voor de mis­ sie en geld in te zamelen.

1961 Het kleinseminarie gaat dicht, in het vijftigste jaar van de SVD. De congregatie sticht het vor­ mings- en ontmoetingscentrum Kontakt der Kontinenten. Een noodsprong, maar de paters noemen het met enige bravoure ‘Een jubileumgeschenk aan het Nederlandse volk’…

’KdK’ in highlights 1961-1971 Sterke groei landbouw en industrie.

Eerste gastarbeiders uit Italië, Spanje en Tunesië. Tweede Vaticaans Con­ cilie: vernieuwing én ontkerkelijking in de RK-Kerk. Koude oorlog. Flower Power en Hippies. Veel aandacht voor Derde Wereld en ontwikkelingssa­ menwerking.

1961 KdK begint, met pater Frans Verstraelen svd als eerste direc­ teur, met voorbereidings- en opfriscursussen voor missionaris­ sen, conferenties over met name Afrika en werkweken voor middelbare scholieren.

1964 Verstraelen vertrekt naar Ghana, zijn confrater Ad de Groot volgt hem op.

1965 KdK wordt erkend als vormings­ centrum, maar krijgt geen subsi­ die.

1967 KdK besluit te verbreden naar alle ontwikkelingsvragen, niet alleen uit (katholieke) missie.

1968 Andere religieuzen in Neder­ land worden meer betrokken bij •

52 •

KdK. SVD doet een stapje terug.

1968 De directie besluit ook aan za­ lenverhuur te beginnen, al gold dat als ‘branchevervuiling’.

1968 Op 19 mei brandt de bovenver­ dieping van het gebouw af. De schade bedraagt f 239.319,51 1968 Pim Peppelenbosch is de eerste ‘leek’ (niet-religieus) als direc­ teur. Langzaam verdwijnen in allerlei functies de religieuzen, en worden betaalde leken aan­ genomen.

1970 Begin cursussen mondiale vorming in het basisonderwijs, voor aankomende onderwijzers.

1971-1981 Ontkerkelijking zet sterk door. Veel thema’s krijgen een politiek karakter.

Felle maatschappelijke discussies over ontwikkelingshulp, emancipatie, abortus, milieuvervuiling, de wapen­ wedloop en de Koude Oorlog.

Instroom van migranten uit met name Turkije, Marokko en Suriname in Ne­ derland.

1971 Peppelenbosch bouwt aan een netwerk met organisaties als Novib, SNV, JVC, Justitia et Pax, NMR, Pax Christi, Amnesty In­ ternational en het Missionair Centrum Heerlen. KdK krijgt eindelijk rijkssubsidie voor het vormingswerk.

1971 Eerste door KdK georganiseerde reizen naar Oost- en WestBerlijn, met artsen en weten­ schappers. Latere reizen gaan vooral naar Noord-Afrika en het Midden-Oosten, voor diverse doelgroepen.

1975 Het internationale ‘Jaar van de vrouw’ vormt het begin van vormingswerk samen met vrou­ wenorganisaties, over emanci­ patie, mondiaal bewustzijn, vrede en geloof.

1976 Cursussen maatschappelijke en persoonlijkheidsvorming voor MTS-ers (tot 1987).

1976 De nota Op weg naar de jaren tachtig pleit voor meer zakelijk­ heid en concentratie op de the­ ma’s oorlog en vrede, milieu en wereldwijde armoede.

1978 Vormingscursussen voor ver­ pleegkundigen in opleiding.

1979 Begin van cursussen voor vrijwil­ ligers van de SNV (Stichting Nederlandse Vrijwilligers).

1980 Einde van de KdK-reissector.

1981 Begin cursussen voor vrijwilli­ gers VluchtelingenWerk.

1981-1991

1983 Start Introduction to the

Economische crisis. De overheid moet fors bezuinigen. Gemeenten gaan rol spelen in ontwikkelingssamenwer­ king. Groeiende problemen met inte­ gratie van migranten. Instroom vluch­ telingen neemt toe. Ontspanning in Koude Oorlog, met in 1989 de Val van de Muur. Nieuwe verhoudingen in Europa en de wereld.

1982 Subsidie van de rijksoverheid dreigt weg te vallen. KdK weet te overleven en zet in op beter renderende cursussen. Van het conferentiehotel verwacht men onvoldoende basis.

1982 Verzakelijking van de cursussen voor ontwikkelingswerkers: meer aandacht voor vaardig­ heden en informatie, minder voor persoonlijke vorming.

1982 Begin en sterke groei van cur­ sussen over intercultureel com­ municeren voor allerlei doel­ groepen, zoals ambtenaren, welzijnswerkers en politie­ mensen.

1982/1983 Met subsidie van het Ministerie van Defensie wordt geluidswerend dubbel glas ge­ plaatst, vanwege de herrie van Vliegbasis Soesterberg.

1983 Ontwikkelingscursussen voor artsen, verpleegkundigen, aspi­ rant-piloten en ingenieurs.

•

53 •

Netherlands, voor buitenlanders die langere tijd in Nederland wonen en werken.

1984 Peppelenbosch wordt als direc­ teur opgevolgd door R. Versteeg; stafmedewerker Wico Bunskoek wordt adjunctdirecteur.

1984 Focus komt te liggen op etnische minderheden en de multiculturele samenleving.

1985 Wico Bunskoek wordt waar­ nemend directeur en in 1986 directeur.

1986 Bij het 25-jarig jubileum van KdK wordt een conferentie gehouden over gemeentelijke betrokkenheid bij ontwikke­ lingssamenwerking. Prins Claus is er bij. Begin van cursussen voor bestuurders en ambtena­ ren op gemeenteniveau.

1987 Oprichting Stichting SISKO,

samenwerking met de Internati­ onale School voor Wijsbegeerte in Leusden.

1987 Vernieuwing van de missionaire en levensbeschouwelijke sector, gericht op mondiale bewust­ wording in en buiten de kerk.

1989 De SVD verlaat het hoofdge­ bouw en verkoopt het terrein aan KdK. 1989 Val van de Berlijnse Muur. KdK zoekt partners in Oost-Europa.

1990 Met het ‘instapplan’ van de gemeente Amersfoort worden allochtone werknemers aange­ nomen. Sindsdien heeft min­ stens een derde van ons perso­ neelsbestand een allochtone achtergrond.

1991-2001 Oorlogen op de Balkan en het uiteen­ vallen van Joegoslavië. Toename van regionale conflicten in de wereld.

Niet-gouvernementele organisaties zoeken naar hun nieuwe rol. Eerste Golfoorlog. Sterke toename van het aantal buitenlandse studenten in Nederland en buitenlandse stages Nederlandse studenten. Sterke wel­ vaartsstijging in Nederland. Digitale revolutie. Opkomende twijfels aan de ‘multiculturele samenleving’. Veran­ derende opvattingen over milieuzorg en ethisch ondernemen.

1991 De aanleg van de A28 en de afslag kost KdK 6.000 vierkante meter grond.

1991 Sterkere klant- en servicegerich­ te werkhouding, KdK wordt steeds meer een onderneming.

1991 Bij nieuwe bezuinigingen op vormingswerk krijgt KdK een uitzonderingspositie, omdat er voldoende kostendekkend wordt gewerkt en het conferen­ tiecentrum goed draait.

1992 Uitbreiding van de Stichting

SISKO met Vormingscentrum De Essenburgh te Hierden.

1992 Drie jaar lang cursussen voor en met Artsen zonder Grenzen.

1993 Advieswerk over interculturele communicatie buiten de muren van KdK. 1994 Overlijden van pater Jules Ypma svd, die sinds 1968 cursussen voor missionarissen leidde.

1994 KdK geeft voorlichting in onder meer Duitsland en Denemarken over het Nederlandse minder­ hedenbeleid.

1995 Kwesties als die rond het olie­ platform Brent Spar, Shell in Nigeria en Heineken in Birma zorgen voor veel aandacht voor ethisch verantwoord onder­ nemen.

1996 Dick Wijte volgt Thom Claessens op als bestuursvoorzitter.

1996 Directeur Wico Bunskoek wordt bij zijn 25-jarig jubileum gepre­ zen voor zijn enthousiasme en zijn ‘neus’ voor nieuwe ontwik­ kelingen.

1996 Voor het eerst brengt het conferentiehotel meer op dan het vormingswerk.

1997 Uitwisselingsprojecten met Oost-Europese en ZuidAfrikaanse organisaties over democratisering en communitybuilding.

1997 Oplevering van de nieuwe vleugels, met slaapkamers, •

54 •

een lounge, een bar en een restaurant. KdK krijgt drie sterren.

1997/1998 Subsidies vormingswerk opnieuw aangepast. KdK over­ leeft omdat het beleid al reke­ ning hield met een subsidiestop.

1998 Afname subsidies aan vrouwen­ organisaties en dus van het wer­ ken met deze doelgroep.

1999 De sector levensbeschouwing werkt minder vanuit de RK-Kerk en meer vanuit religieuze diver­ siteit.

1999 Vertrek van de zusters uit het Cenakel, overname van het pand. Plannen om van het Cena­ kel een kleinschaliger, intiemer en meer op spiritualiteit gericht conferentiecentrum te maken.

Maar de ambities worden bijge­ steld: het pand wordt verhuurd aan Taleninstituut Linguarama en het RKK Omroeppastoraat.

2001-2011 Aanslag op World Trade Center in New York heeft grote gevolgen: Tweede Golfoorlog, oorlog in Afgha­ nistan, islamdebat. Politieke moorden in Nederland op Pim Fortuyn en Theo van Gogh. De aandacht verschuift van de wereld naar ‘achter de dijken’.

Wereldwijde financiële en economi­ sche crisis. Multiculturele samenleving wordt als ‘mislukt’ beschouwd, of­ schoon het grootste deel nieuwe Nederlanders zijn en haar weg in de samenleving vindt.

2001/2005 Na de aanslag op het WTC zakt de internationale hotel- en conferentiewereld in. KdK is telkens genoopt tot reorganisa­ ties en bezuinigingen.

2001/2009 Geleidelijke afbouw van het aantal trainingen.

2003/2004 Project Europe Works in Duitsland, Oostenrijk en Neder­ land over de Europese Unie.

2004/2005 Meerdere conferenties over hulp- en dienstverlening aan moslims en voor Turkse en Marokkaanse imams.

2004 Eerste van vijf jaarlijkse confe­ renties voor geestelijke bedie­ naren, over de rol van religie bij integratie.

2006 Deelname aan een project over Best Practices for Integration in Portugal, Malta, Duitsland, Denemarken en Nederland.

2006/2007 Oriëntatiecursussen voor moskeebesturen.

2007 Intensivering van inburgerings­ cursussen (tot 2013).

2007 Verbouwing zorgt voor minder maar betere hotelkamers. Culi­ naire aanbod wordt verbeterd.

2007/2009 In drie jaar volledige af­ bouw van subsidies van het Ministerie van VWS. Sterke af­ name trainingen.

2008 Wico Bunskoek overlijdt plotse­ ling op 16 mei, 61 jaar oud.

Bestuursvoorzitter Dick Wijte springt in als directeur.

2008 Sluiting van Vliegbasis Soester­ berg.

2009 Sanering in personeelsbestand: minder vaste krachten, meer oproepkrachten.

2009 Begin modernisering interieur (tot 2011), mede gefinancierd door de aankomende verkoop van een stuk bos voor woning­ bouw.

2010 De modernisering werpt vruch­ ten af: stijging van het aantal gasten en verbreding van de doelgroepen.

2011 Modernisering voltooid. KdK is financieel zelfstandig en ge­ zond en viert het vijftigjarig bestaan. De betrokkenheid van de paters SVD, die honderd jaar bestaan, is voltooid.

•

55 •

2012-HEDEN Verdere investeringen in de kwaliteit van de dienstverlening en de duur­ zaamheid van de bedrijfsvoering onder het motto ‘Beleef wereldse gastvrijheid’. Verblijf in het conferen­ tiehotel wordt steeds meer een bele­ ving die de zintuigen prikkelt.

2012 Kontakt der Kontinenten haalt het Gouden Green Key duur­ zaamheidskeurmerk: een inter­ nationaal certificaat voor hotels die maatschappelijk verant­ woord ondernemen.

2013 René Giel volgt Dick Wijte op als general manager.

2013 Lancering van een innovatieve interactieve conferentie-app.

Daarnaast weten ‘gewone’ hotelgasten ons meer en meer te vinden.

2014 Afscheid van de inburgerings­ cursus voor geestelijke bediena­ ren.

2014 Begin van de nieuwbouw van Spa & Wellness Resort Soester­ berg, tegen het terrein van Kon­ takt der Kontinenten aan.

2014 De opening van het Nationaal Militair Museum op het terrein van de voormalige Vliegbasis Soesterberg biedt nieuwe kan­ sen voor conferentiehotel Kon­ takt der Kontinenten.

COLOFON Opdracht Teksten Redactie Fotografie

Vormgeving Druk ISBN

Kontakt der Kontinenten Arjan Broers, Nijmegen René Giel, Lars Beckers, Marianne Vermeer Burgman Fotografie, Barneveld, Archief Kontakt der Kontinenten Jet Westbroek, Idee & Ontwerp, Nijmegen Roto Smeets Grafiservices, Utrecht 978-90-73051-12-6

Tweede druk, juli 2014

•

56 •

De wereld in huis Het verhaal van Kontakt der Kontinenten

Kontakt der Kontinenten | Conferentiehotel | Training & Advies Amersfoortsestraat 20, 3769 AS Soesterberg - Telefoon +31 (0)346 351755 - Fax +31 (0)346 354735 info@kontaktderkontinenten.nl - www. kontaktderkontinenten.nl