Reportage Biologie
Foto: Jeff @seventh.voyage.
Moeten er 500.000 haaien sterven voor ons coronavaccin? Het gebruik van squaleen in de farmaceutische industrie. De lever van haaien bevat een vetachtige stof, squaleen genoemd. De naam verwijst naar Squalidae (doornhaaien), één van de belangrijkste families van haaien. Het zijn vooral de haaien die op grote diepte leven die deze olie in grote hoeveelheid produceren.
H
et squaleen wordt al jaren toegevoegd aan griep- en malariavaccins om een immuunreactie uit te lokken. Het irriteert onze weefsels en lokt zo een ontstekingsreactie uit die ons immuunsysteem in staat van paraatheid brengt. Squaleen wordt ook in grote mate gebruikt in de cosmetische industrie, waar het verwerkt wordt in verzorgingsproducten. Maar ja, om squaleen te bekomen moet je haaien doden, véél haaien.
vooral diepzeehaaien zijn de klos Hoewel alle haaien squaleen aanmaken, zijn het vooral de soorten uit de diepzee die het meest gewild zijn. De lever van haaien die op een diepte van 1.000 meter en meer leven weegt immers tot 40% van het totale lichaamsgewicht en bevat tot 85% squaleen. Deze olie heeft een soortelijk gewicht van
62
Hippocampus mei/juni 2021
0,855 en is dus lichter dan water. Aangezien haaien geen zwemblaas hebben, komt dit handig van pas om hun lichaamsgewicht te verminderen. Vissers hebben het vooral gemunt op soorten als de geschulpte hamerhaai, de langvinmakreelhaai en de walvishaai, allemaal kwetsbare soorten volgens de IUCN (International Union for Conservation of Nature). Er worden in totaal een zestigtal haaiensoorten voor hun lever gedood, waarvan een groot aantal beschermd zijn op grond van CITES, (de 'Conventie inzake de internationale handel in bedreigde in het wild levende dier- en plantensoorten').
vaccins met haaienleverolie Volgens de vereniging 'Animal Rights' worden er ieder jaar tientallen miljoenen haaien gevangen en internationaal verhandeld. In de eerste plaats om hun vlees en vooral om de vinnen, maar bij ruim drie miljoen dieren gaat het enkel om hun squaleen. De COVID-vaccins van GSK, Janssen en Sequirus bevatten squaleen. Die van Pfizer en Moderna niet. Maar er zijn nog andere vaccins. In de voorbije jaren is gebleken dat olie-in-wateremulsies het vermogen van griepvaccins om immuniteit te veroorzaken, verbeteren. Toe-
Squaleen gewonnen uit de lever van haaien.
voeging van een emulsie op basis van squaleen (MF59, ontwikkeld door Chiron-Novartis) heeft een gunstig effect op de werking van seizoensgriepvaccins. Sinds 1997 is het griepvaccin van Novartis met MF59 beschikbaar in Europa (Fluad) en wordt het in tal van Europese landen gebruikt voor de vaccinatie van oudere volwassenen (≥ 65 jaar). Dit vaccin bevat ongeveer 10 mg squaleen per dosis (bron: WHO – 'World Health Organization').
zonnebrandolie Menselijk talg bestaat voor 13% uit squaleen. We produceren squaleen via onze huid, maar ook via onze haren en nagels. Vanaf
