Retro-Hippo

55 jaar geleden

uit Hippocampe juni 1966

Geen Hippocampe in mei-juni 1966. De volgende editie is in september.

45 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 59 juni 1976

CMAS

Gezien onze federatie meer dan 1.000 leden telt, heeft België het recht vijf 4-stersinstructeurs CMAS te benoemen. Voorlopig is het enkel René Crepin die deze functie uitoefent.

Nieuw duikboekje

Wij hebben het genoegen u mede te delen dat er een nieuw duikboekje uitkomt, gans omgewerkt en vervolledigd. Dit boekje, alsmede het logboek, in een weelderige omslag wordt tegen de prijs van 100 fr. verkocht.

35 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 109 juni 1986

Verdeling BEFOS-kapitaal

Er is het heuglijk feit dat onze Belgische Federatie principieel heeft toegestemd met de kapitaalsverdeling, die een van de voorwaarden is voor de her-erkenning van NELOS door de Minister van Cultuur.

Jozef Van den Berghe Voorzitter NELOS

Duiken voor kinderen

Dit is een kwestie die door de Medische Commissie opgelost moet worden. Aangaande volgende punten zal er aan het Duikonderricht gevraagd worden om richtlijnen op te stellen zodat wij die kunnen voorleggen aan de verzekering: duiken met kinderen in open water, ijsduiken, Noordzeeduiken, wrakduiken.

Luc Sels Duikonderricht NELOS

25 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 159 juni 1996

Zeelandcommissie

De Verordening Zeeland blijft ongewijzigd. Dus geen zoneringen. Met jullie steun en acties op de hoorzittingen in Goes en Hulst heeft het gezond verstand het gehaald. Dit betekent uiteraard niet dat alle knelpunten van de baan zijn. Wij moeten ons blijvend derwijze gedragen dat noch de vissers en noch de overheid ons met de vinger kunnen wijzen. De vissers zijn bereid met ons samen te leven in de Oosterschelde, laat ons deze mensen dan ook niet beschamen.

François Desmet BEFOS-afgevaardigde Zeelandcommissie

Zeespiegel

De zeespiegel is de afgelopen twee jaar veel sneller gestegen dan tot nu toe werd gedacht. Dat blijkt uit de meetgegevens van de Topex-Poseidon-satelliet. Het blijkt dat de zeespiegel in die tijd wereldwijd met 9 millimeter is gestegen.

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 209 juni 2006

Nieuwe reglementering in Zeeland

In Nederland is een nieuw Binnenvaart Politie Reglement (BPR) van kracht. De verkeersregels op het Nederlandse binnenwater, waaronder het duiken valt, ressorteren nu onder Rijkswaterstaat en niet meer onder de Provincie Zeeland. Gevolgen voor de duiksport: het duiken wordt verboden (of was al verboden) in de vaargeul, in havens en haveningangen en in de nabijheid van bruggen. Op het eerste gezicht vrij logisch … maar dit zou betekenen dat er een duikverbod zou komen op populaire duikplaatsen als Gorishoek ('de Punt') en aan de pijlers van de Zeelandbrug. Maar gelukkig heeft onze Nederlandse zusterfederatie NOB op beide plaatsen ontheffing weten te bekomen.

CMAS-brevetten

Op de Algemene Vergadering van CMAS te Rome bleek eens te meer dat Europa het centrum is van de CMAS-activiteiten. Dat was te merken aan het aantal CMAS-kaarten die er behaald en verdeeld werden. België met zijn twee Liga's nestelde zich mee aan de top. Spijtig was wel te constateren dat sommige niet-Europese federaties 0 (nul!) brevetten afleveren. Zij doen dus blijkbaar niet aan duikopleiding! In het daarop volgend debat kwam de vraag aan bod waarom zulke federaties eigenlijk aangesloten zijn bij CMAS. Zij hebben daarentegen wel dezelfde rechten (o.a. stemrecht) als de wel actieve duikfederaties. Is het niet logischer een andere, wel actieve duikbond uit dat land te aanvaarden in plaats van zulk een sluimerende federatie? Ook was er een geanimeerd debat over het aangesloten zijn bij andere duikorganisaties die dezelfde doelstellingen hebben als CMAS. Een voorstel van het Bestuur om zulke onverenigbaarheden te sanctioneren werd met 2/3 meerderheid aangenomen.

Maand van de sportclub

Zoals ieder jaar organiseert Sport Vlaanderen 'Maand van de sportclub'. Neem deel en zet je duikclub of -school in de kijker.

Van 1 tot 31 september 2021 organiseert Sport Vlaanderen, in samenwerking met de sportdiensten, deze actie om clubs in de kijker te zetten en hen lokaal te promoten. Heel wat clubs nemen hier zoals elk jaar aan deel, maar andere zijn het misschien wat uit het oog verloren. Dit keer heeft elke club nochtans een extra reden om deel te nemen.

deelname

Je kan op twee manieren participeren, namelijk als deelnemer of als ambassadeur.

Als deelnemer: D De club laat publiek toe op de wekelijkse trainingen. D De club promoot de actie 'Breng je sportclub naar school' bij zijn leden (o.a. door de leden te motiveren om op woensdag 29/09/2021 in sportoutfit – bijv. met snorkel en bril – naar school te gaan).

Als ambassadeur: D De club organiseert minstens 1 activiteit die afwijkt van de wekelijkse trainingen (bijv. vriendjesdag, initiaties, deelname aan activiteit van de sportdienst, …). D De club promoot de actie 'Breng je sportclub naar school' bij zijn leden (o.a. door de leden te motiveren om op woensdag 29/09/2021 in sportoutfit – bijv. met snorkel en bril – naar school te gaan).

ondersteuning

Wat ontvangt een club die deelneemt: D Weergave op de website van Sport Vlaanderen. D Een poster van 'Maand van de sportclub' en promotiemateriaal voor sociale media en website. D Exclusief voor ambassadeurs: een sportspecifiek spandoek.

Schrijf jullie in voor 31 augustus 2021 op www.sport.vlaanderen en maak kans op een mooie prijs! 

CHRISJE DEMUYNCK, PR-VERANTWOORDELIJKE NELOS

Advertentie

START TO DIVE

Meer informatie: www.nelos.be

Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor:

Naam voornaam

Actie geldig tot 15/12/2021

Foto: Philippe Vanderheeren.

Blenderinstallatie met bufferflessen voor ademlucht, zuurstof en helium. De flessen moeten zo opgesteld staan dat ze niet kunnen omvallen.

Veilig vullen van flessen met gassen

De zomer komt in zicht en het aantal duiken stijgt naarmate het aantal coronavaccinaties toeneemt. We kunnen opnieuw genieten van samen duiken. Voor heel wat duiker wordt het vullen van duikflessen en het 'blenden' (mengen) van gassen dan ook een belangrijke tijdsbesteding. Daarom willen we hier toch even stilstaan bij de gevaren van deze activiteit en de geldende veiligheidsregels.

In de NELOS-cursussen nitrox (BasisNitrox-Duiker en Gevorderde NitroxDuiker) en technisch duiken (Extended Range en Trimix) wordt er uiteraard ruim aandacht besteed aan het gebruik van mengselgassen en de risico's en gevaren die eraan verbonden zijn. Daarnaast hebben we een specifieke cursus gasblenden, voor wie zelf gassen willen blenden op een verantwoorde en veilige manier. Wie slaagt in de cursus gasblender kan zijn brevet 'Gasblender Technician' laten homologeren, waardoor hij verzekerd is bij blendactiviteiten.

gevaren

Eén van de grootste gevaren bij het vullen van flessen en blenden van gassen is het veroorzaken van brand. Hoe zat dit nu weer in elkaar? Om brand te veroorzaken heb je steeds drie elementen nodig: 1. Iets dat wil branden, een brandbare stof of kortweg brandstof. 2. Zuurstof; dat zit in de lucht. 3. Voldoende warmte; dat heet de ontbrandingstemperatuur of energiebron. Als één van deze drie elementen er niet is, is er geen brand. Als er wel brand is en je haalt één van de elementen weg, dan gaat het vuur uit. Je kan dus besluiten dat brand een chemische reactie is tussen een brandbaar voorwerp en zuurstof met warmteontwikkeling tot gevolg. Een tweede gevaar is explosie. Dit gaat gepaard met een enorme knal en vaak veel schade. Wat is er dan gebeurd? In de meeste gevallen is de druk in een gesloten systeem (bijv. een duikfles) te groot geworden en komt er een drukgolf vrij die alles vernielt. Een explosie van een explosief mengsel van

brandbare stof in lucht komt het meeste voor. In dat geval is de explosie een zeer snelle brand. Omdat de verbrandingsgassen zo snel vrijkomen, loopt de druk dan ineens enorm op. Wanneer de zuurstofconcentratie boven de 25% komt, is veel minder energie nodig om een brand of explosie te veroorzaken. Een klein vonkje of een beetje wrijvingsenergie is dan al voldoende. Branden met zuurstof zijn altijd heftig en gaan gepaard met zeer hoge temperaturen.

aandachtspunten blenden en vullen

Uit de branddriehoek weten we dat we één factor moeten wegnemen om brand te vermijden. Bij het vullen/blenden kunnen we helaas geen factor wegnemen en zullen we dus voorzichtig en preventief te werk moeten gaan.

Brandstof: de vulslangen, de boosterpomp, de O-ringen, … zijn bij het blenden/vullen onze brandstof en die kunnen we dus niet weglaten. Enkel zuurstofbestendige en -zuivere materialen zijn geschikt om te gebruiken in een vul/blenderset-up. Het materiaal moet ook met de grootse zorg gebruikt en opgeborgen worden om het zuiver te houden. Zo gebruiken we altijd afsluitdoppen op niet gebruikte slangkoppelingen, automaten en flesaansluiting en vermijden we contaminatie van ons vulsysteem door olien, vetten, roest en ander onzuiverheden. Zuurstof (O2): eigenlijk zuurstofgas, is het gas dat we nodig hebben om te vullen/ blenden en dat is dan ook noodzakelijk. In de handel vinden we vier soorten zuurstofgas: vliegtuigzuurstof, medische zuurstof, industriële zuurstof en Divox. In principe kunnen wij industriële O2 en Divox aankopen. Industriële zuurstof is net iets toleranter in zuiverheid. Dat verhoogt de kans op vervuiling van de installatie of het ademgas, wat ervoor zorgt dat industriële zuurstof dus niet geschikt is voor gebruik in de duiksport. Alleen Divox kunnen we dus gebruiken in een ademgas.

Energiebron: door het samenpersen van een gas ontstaat er hitte t.g.v. de adiabatische opwarming. Bij het vullen is traag vullen dan ook een noodzaak om zo de

Na gebruik plaats je steeds de plastic afsluitdoppen terug.

Foto: Ivo Madder. Foto: archief Hippocampus.

Als je gassen gaat blenden, moet je voorzichtig en preventief te werk gaan, want anders kan het wel eens fout lopen.

Alleen het zuurstofgas Divox kunnen we dus gebruiken voor het blenden van ademgas.

Advertentie

rEvo rebreathers

info@revo-rebreathers.com www.revo-rebreathers.com

Foto: Ivo Madder.

temperatuur laag te houden. Het is belangrijk om volgende vulsnelheden te respecteren: • zuurstofgas: 7 bar/min • nitrox: 25 bar/min • lucht: 40 bar/min

Bij deze vulsnelheid heb je dus een kwartier nodig om de zuurstoffles van je rebreather te vullen van 100 bar naar 200 bar.

Het is evident dat er bij het vullen van flessen kranen en slangen aan te pas komen. Het is noodzakelijk om de kranen zeer voorzichtig te openen. Zo zorgen we ervoor dat het gas traag in de hevelslang vloeit en dus geen kinetische energie (warmte) kan opwekken. Laat dit ook een goede gewoonte worden bij het opendraaien van duikflessen en zeker bij mengsels met een hoog zuurstofpercentage, zodat de eerste trap en de slangen die eraan verbonden zijn rustig op druk komen. Ook bij gebruik van een naaldventiel is het belangrijk om dat langzaam open te draaien. Eveneens belangrijk om te weten is wat de eigenschappen van je ventiel zijn en onder welke curve het opendraaien verloopt. Wanneer we theoretische grafieken hiernaast bekijken, dan zien we dat 'theoretische kraan A' – zelfs al is het een naaldventiel – niet bruikbaar is in een O2-systeem. Waarom? Omdat de kraan te snel opent in het begin van het opendraaien. Dit kan leiden tot een adiabatische compressie en zorgen voor brand of een explosie in het systeem. De 'theoretische kraan B' geeft ons een ideale kraan. De kraan opent geleidelijk en op een consistente basis. Het is dus ook van belang om als blender de 'flow' van je kranen/ naaldventielen te kennen om zo je debiet/ snelheid van het vullen onder controle te kunnen houden. Een 'flowrestrictor' kan als extra preventie worden ingebouwd in het vulsysteem, zodat eventueel plots openen van kranen/ventielen wordt opgevangen.

Adiabatische opwarming

Tijdens het vullen warmt een duikfles op. Dit is de adiabatische opwarming. Bij het vullen komen meer luchtmolculen in hetzelfde volume terecht. Die botsen vaker tegen elkaar en bewegen daardoor sneller, waardoor de temperatuur stijgt. lage druk aan de ingang naar een hogere druk aan de uitgang. 'Boosters' bestaan uit een enkele piston of een aaneenschakeling van pistons in serie. In de duikwereld gebruiken we meestal een tweepistonsysteem. Dat wordt meestal gebruikt om een zuiver gas, zoals O2 en helium naar een hogere druk te brengen. De 'booster' kan ook gebruikt worden om reeds gemengde gassen over te pompen van de ene duikfles naar een andere, om bijvoorbeeld een gas te stockeren dat voor een volgende duik niet geschikt is. Hier loert echter een gevaar als bij het blenden van deze mixen gebruik is gemaakt van ademlucht (wat meestal het geval is) en deze ademlucht licht verontreinigd is (bijv. door olie van de compressor). Deze vervuiling gaat door de 'booster', wat bij een volgende keer 'boosten' van O2 desastreuse gevolgen kan hebben!

'Boosterpompen' lijken de oplossing voor al onze gasproblemen, maar moeten met de grootste zorg en aandacht bediend worden: • Compresseer nooit meer dan een ratio van 6 op 1 per trap. • Het is aan te bevelen zuivere zuurstof niet boven de 200 bar te pompen. • De bronfles zou niet beneden de 20 bar mogen vallen (zo vermijden we dat onze pomp zeer zwaar belast wordt en zelfs stilvalt). • Pomp traag! De uitgang van de pomp zal zeer warm worden. Een extra koelpijp aan de uitgang zal hier zeker helpen. Bij hoge snelheden lopen we ook het risico

boosterpompen

Wat doet een 'boosterpomp'? Eenvoudig uitgelegd brengt een 'boosterpomp' een gas van

Een babyboosterpomp.

Foto: Bert Van Opstal.

De 'theoretische kraan A' – zelfs al is het een naaldventiel – is niet bruikbaar in een zuurstofsysteem, omdat de kraan te snel opent in het begin van het opendraaien.

dat de eerste trap van het aandrijfgas zal bevriezen. • Eerst zuurstof 'boosten', dan helium en daarna ademlucht zorgt voor de laagste druk bij het 'boosten' van zuivere zuurstof en dus ook een lagere temperatuur, wat veel veiliger is.

Al in het voorjaar 2019 organiseerde NELOS een bijscholing over de aansprakelijk van NELOS-duikers of besturen van duikclub in gevolge het niet naleven van de regelgeving. We herhalen hier graag even de belangrijkste punten:

De geboden van een blender

• Proper, properder, maar een gasblender werkt altijd het properst. • Traag, trager, maar een gasblender werkt altijd het traagst. • Meten is weten. Met passen en meten wordt veel tijd versleten, maar wie het niet doet, doet het niet goed! • In een vulstation wordt niet gerookt. • De gasblender werkt graag ongestoord in het vulstation. (Geen toegang voor onbevoegden). • Een gasblender zorgt ervoor dat zijn flessen altijd correct vastgelegd en opgeslagen zijn in een vulstation los van zijn woning.

Opslag van duikflessen en bufferflessen (die niet zijn aangesloten op een compressor)

• De duikflessen en bufferflessen moeten op zo’n manier worden opgeslagen dat ze niet kunnen omvallen. M.a.w.: op een stevige/solide ondergrond, tegen een

stevige muur, voorzien van een barrière (ketting, touw, …) om te voorkomen dat ze vallen. • De opgeslagen recipiënten/duikflessen moeten steeds in de schaduw staan en de opslagruimte moet afgesloten zijn voor onbevoegden. • Het is steeds verboden te roken in de lokalen waar zuurstof staat opgeslagen of wordt overgeheveld. • Een duikfles, stage, decofles, bufferfles, … die gevuld wordt, moet steeds beschikken over een geldige keuringsstempel. Niet gekeurde flessen mogen niet gevuld worden. Als regel van goed vakmanschap zou je kunnen stellen: laat niet gekeurde flessen leeg en markeer er duidelijk op dat ze niet meer gekeurd zijn en/of verwijder ze uit het vullokaal.

gebruik van compressor en/of boosterpomp

• De compressor moet aangesloten zijn volgens de regels van de kunst, met een correcte elektrische (gekeurde) aansluiting en een correcte mechanische aansluiting op de vulpanelen die er evt. bij horen. Als je de compressor zelf hebt geïnstalleerd, neem dan contact op met een keuringsorganisme (Vincotte, BTV, …). Zij kunnen bevestigen dat je elektrische en/of mechanische aansluiting conform de wetgeving is uitgevoerd.

Wanneer een installateur de elektrische of mechanische koppeling heeft uitgevoerd, moet hij een certificaat van conformiteit voorleggen. • Zorg dat je compressor, die op hoge druk werkt en ademgassen levert, minstens jaarlijks wordt onderhouden door iemand die deze installatie mag onderhouden en dat er minstens jaarlijks een

analyse op de ademlucht wordt uitgevoerd. Dat is immers de bevestiging dat je ademlucht geschikt is om in te ademen. Naar gelang het gebruik kan je deze frequentie aanpassen, maar doe dit steeds in overleg met een erkende onderhoudsfirma. • Zorg ervoor dat de gebruikers van de compressor en/of de boosterpomp een geregistreerde opleiding hebben gekregen voor het gebruik van de compressor/ boosterpomp. • Wat het mengen zelf betreft, verwijzen we graag door naar de opleiding nitrox blender of trimix blender.

Vlarem-wetgeving

Vlarem is van toepassing in Vlaanderen. Het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft zijn eigen milieuwetgeving. Die kan gelijklopen met, maar evengoed verschillend zijn van de Vlaamse wetgeving.

Wanneer we de Vlaamse milieuwetgeving (Vlarem) er even bij nemen, dan zien we dat een aantal van onze activiteiten opgelijst staan in de lijst van de hinderlijke inrichting. Dit zijn inrichtingen waarvoor de verantwoordelijke exploitant (zwembad, gemeente, …) een melding moet doen bij de lokale overheid ofwel een vergunning moet aanvragen bij de gemeentelijke of provinciale overheid. Deze lijst is terug te vinden op de EMIS-website: https://navigator.emis. vito.be/rubriekenlijst.

Concreet gaat het over: • Opslag van 'gevaarlijke gassen' (zoals zuurstof – ademlucht en helium zijn geen gevaarlijke gassen) in houders met een waterinhoud van meer dan 300 liter.

Advertentie

• Compressoren met een totale geïnstalleerde drijfkracht van 5 kW of meer.

Gezien de interpretatie van deze milieuwetgeving en het indienen van meldingen of het aanvragen van vergunningen evenwel vrij specifieke materie is, ga je hiervoor best even aankloppen bij de verantwoordelijke exploitant van de opslagplaats. Hij zal je, in samenspraak met de milieudeskundige/ milieucoördinator van de gemeente, kunnen aangeven wat precies nodig is voor jouw duikclub en hoe je dit best in orde brengt. Als hij stelt dat meldingen of vergunningen niet nodig zijn, zorg er dan voor dat je dit op papier hebt om er later naar te kunnen verwijzen indien andere overheden er toch zouden naar vragen.

Als er een ongeval gebeurt dat werd veroorzaakt door onveilige installaties of verkeerd gebruik (compressor niet onderhouden, vullen van niet gekeurde flessen, gebruik van compressoren door niet opgeleide personen, onvakkundig samengestelde installaties, …), kan onze verzekering weigeren om tussen te komen en de lichamelijke schade te vergoeden.

Voor de materiële schade dien je als duikclub zelf een verzekering af te sluiten (= brandverzekering). Arena biedt dergelijke polissen aan.

Foto: Glenn Tessens.

Gasanalyse

De blender zal na het vullen de gassen altijd nameten en vervolgens de flessen van een label voorzien met daarop: de gemeten waardes, de datum van de meting, de naam. Deze info registreert hij ook in het vulregister. Het is en blijft de eindverantwoordelijkheid van de duiker om zijn ademgassen te analyseren, zijn flessen correct te markeren en het vulregister aan te vullen en af te tekenen. Tip: bij een dubbelset met een 'manifold' (een tussenkraan) analyseer je beide uitgangen!

geen race tegen de klok

Nu we de gevaren kennen van brand en explosie en met de geboden van de blender in het achterhoofd kunnen we in alle veiligheid duikflessen vullen. We weten dat tijd en veiligheid elkaars opponenten zijn en daar moeten we altijd waakzaam voor zijn. Neem je tijd en werk proper voor je flessen vult en zoals altijd plan je duik en duik je plan. 

NICO DE VRIEZE, PHILIPPE VANDERHEEREN & SVEN VANDEKERCKHOVE

Werkgroep compressorhandeling

De Sectie Duiktechnieken (SDT) is met een werkgroep gestart die zich buigt over de opmaak van een document met een overzicht van alle gevaren, veiligheidsregels, enz. rond compressorhandelingen. Weet jij alles over een compressor (handelen, onderhoud, inspectie, …) en wil je deze kennis delen met de NELOS-leden, dan hebben we je er graag bij in de werkgroep. Stuur een e-mail naar sdt@nelos. be met je huidig duikbrevet en kwalificaties en een korte motivatie.

Cursus gasblender

Wil je graag alles weten over hoe je op een veilige manier je gewenste gas kan blenden? Dan is de NELOS-opleiding 'Kwalificatie Nitrox Blender en/of Trimix Blender' iets voor jou. Tijdens de theoretische opleiding (1/2 dagdeel) leer je: • de soorten gassen en mengsels kennen; • alles over zuurstofgeschikt materiaal; • enkele duik- en natuurwetten die van toepassing zijn op het blenden; • de keuze en notatie van gasmengsels; • het berekenen van mengsels; • het veilig blenden van gassen.

Na het slagen voor het theoretisch examen kan je aan de module praktijk beginnen. In het praktisch gedeelte van de opleiding (1/2 dagdeel): • maak je kennis met de vulinstallatie; • leer je op een correcte en veilige manier gassen blenden; • krijg je een praktische proef, waarin twee opgelegde gasmengsels moeten geblend worden.

Heb je interesse om de 'Kwalificatie Nitrox Blender en/of Trimix Blender' te behalen of wil je een opleiding organiseren in jouw regio of club? Dan kan je een e-mail sturen naar: sdt@nelos.be. De Sectie Duiktechnieken (SDT) zal, van zodra het weer fysiek kan en mag, een opleiding gasblenden organiseren. In functie van de kandidaten zal deze opleiding centraal of regionaal georganiseerd worden.

Vernieuwing op volle toeren

Voor het uitreiken van brevetten en titels volgt de Audiovisuele Commissie (NELOSAC) al jaren dezelfde CMAS-standaards, die ooit door NELOS werden opgesteld. Sinds CMAS in 2013 enkele aanpassingen aan haar standaards doorvoerde, zijn onze richtlijnen echter verouderd.

Bij het overlopen van de huidige CMAS-standaards merkten we dat NELOSAC de focus bij brevetten en opleidingen anders legt dan in de rest van Europa. Een uniformisering drong zich dus op. Op dit ogenblik is de Sectie Onderwaterfotografie haar opleidingsrichtlijnen aan het updaten, conform de CMAS-standaards. Het gaat hier om aanpassingen aan alle brevetten en titels.

Voor onderwatervideografie bestaan er nog geen officiële CMAS-standaards. De Sectie onderwatervideografie werkt hiervoor een voorstel uit dat met CMAS wordt besproken.

De nieuwe standaards of eigenlijk de nieuwe NELOS-opleidingsrichtlijnen worden voorgesteld en besproken tijdens een online sessie op donderdag 17 juni 2021 om 20.00 uur aan de reeds gebrevetteerde foto- en videografen en instructeurs onderwaterfotografie en -videografie, voor ze officieel in voege gaan vanaf 1 juli 2021. De opleidingsrichtlijnen zijn na deze voorstelling terug te vinden op de NELOS-website.

Heb je interesse in het behalen van een brevet onderwaterfotografie of -videografie en heb je hierover vragen of wil je meer weten over de standaards? Laat het ons weten via nelosac@nelos.be en we nodigen je uit voor de online sessie op donderdag 17 juni 2021 om 20.00 uur. 

CHRISJE DEMUYNCK, VOORZITTER AUDIOVISUELE COMMISSIE

Advertentie

Duikverbod

In opdracht van de Provincie Zeeland gaan wij (Gebr. Van Kessel Speciale Technieken en Producten) reiniging, reparatie en conserveringswerkzaamheden uitvoeren aan de Zeelandbrug.

Deze werkzaamheden vinden plaats in de periode vanaf 24 mei tot 1 november 2021. Hieronder is de periode aangegeven waarin we daadwerkelijk een raakvlak hebben met de onderwatersporters. • In de periode van maandag 24 mei t.e.m. maandag 21 juni (de rest van deze 25e week houden we als reserve) gaan we met werkvaartuigen caissons 4 t.e.m. 7 aanpakken. Hier geldt al een duikverbod, maar toch graag hier nog aandacht voor! • In de periode van maandag 7 juni t.e.m. maandag 21 juni werken we aan caissons 1, 2 en 3 van de duiklocatie 'Pijlers Zeelandbrug' aan de Galgelaan te Zierikzee.

Hiervoor is inmiddels een verzoek voor het instellen van een tijdelijk duikverbod ingediend en merken we op dat er ter hoogte van caisson 3 al een duikverbod geldt. Tevens is het één en ander kortgesloten met duikcentrum 'De Witte Boulevard' (nvdr: die een vulinstallatie voor duikflessen aan de Zeelandbrug hebben staan). Uiteraard zullen wij in de periode van werkzaamheden aan caisson 4 t.e.m. 7 een waarschuwingsbord plaatsen bij de toegangstrap. In de periode van werkzaamheden aan caisson 1,2 en 3 zullen we de toegangstrap blokkeren door middel van een bouwhek en een duikverbodsbord. Het duikverbod geldt telkens van maandag 07.00 uur t.e.m. vrijdag 16.00 uur, zodat er tijdens het weekend gedoken kan worden om bijv. sepia's te spotten. Wij denken met voornoemde alle maatregelen te hebben genomen om (bijna) ongevallen te voorkomen. 

B.G.H. (BEN) FITTERS, OMGEVINGSMANAGER VESTIGING TILBURG

Advertentie

Stille dood van het Veerse Meer

Inventarisatie zuurstofloosheid 2020-2021 in het Veerse Meer.

De vrijwilligers van de Commissie Deltagebied maken zich grote zorgen over de gezondheid van het Veerse Meer. Zonder ingrijpen verwachten wij dat het onderwaterleven een stille dood sterft. De biodiversiteit staat onder zware druk. Een groot leefgebied in het deltagebied dreigt verloren te gaan en daarmee komen ook de flora en fauna boven water verder onder druk te staan. Het zou de investeringen van de afgelopen jaren om de onderwaternatuur te verbeteren, zoals het doorlaatmiddel Katse Heule, tenietdoen.

Op basis van een visuele inventarisatie, verspreid over het gehele oppervlak van het Veerse Meer, is grootschalige zuurstofloosheid waargenomen. Al vanaf 3 meter diepte is de bodem ongezond en hebben anaerobe bacteriën en schimmels de overhand. Bodemorganismen kunnen niet leven in een dergelijke omgeving. Andere flora en fauna houden ook geen stand. Al was het maar doordat een belangrijke voedselbron ontbreekt. Enkel dicht onder de wateroppervlakte of op plaatsen waar nog enige stroming voorkomt, is de bodem minder aangetast.

Dezelfde ontwikkeling hebben we ook in het Grevelingenmeer gezien. Al in 2004 schreef het Ministerie van Verkeer en Waterstaat (ZLMID-04.001) over de stratificatie en de daaruit volgende zuurstoftekorten in het Veerse Meer. Een langjarig meetprogramma leverde een verontrustend beeld op. Al vanaf 6 tot 8 meter en dieper trad er op grote schaal zuurstofloosheid op.

Bij het beheer van het Veerse Meer wordt ernaar gestreefd dat niet meer dan 5% van de totale oppervlakte van de bodem zuurstofarm wordt. In het jaar 2002-2003 was dit al 40%, met in de zomer zelfs 80% van de oppervlakte die zuurstofloos was.

Natuurlijk zijn er na 2004 maatregelen getroffen. Zo is er een doorlaat gemaakt die vers water inlaat. Helaas zijn deze maatregelen onvoldoende gebleken om te spreken van een gezond aquatisch milieu in het Veerse Meer.

De regionale krant PZC (Provinciale Zeeuwse Courant) publiceerde in juli 2019 nog een artikel over de massale vissterfte in het Veerse Meer. Rijkswaterstaat (RWS) deed dit

Op veel plaatsen waar minder stroming voorkomt is er al op 3 meter diepte sprake van de eerste tekenen van zuurstofloosheid. Op 1 km ten westen van de Katse Heule is er onder 3 meter zuurstofloosheid te zien.

Foto's (2): Roel van der Mast.

af als een incident ten gevolge van extreem heet weer en heftige regelval, waardoor zuurstofloosheid ontstond.

Het klopt wel dat de investeringen voor minder lozingsbelasting uit de omliggende polders hebben gezorgd en dat de waterkwaliteit is verbeterd. De meetwaarde tonen dat aan. Het probleem zit echter veel dieper, te weten op en in de bodem. RWS duidde daar zelf ook op naar aanleiding van de vissterfte: "De zuurstofloosheid ontstaat op de bodem in de buurt van het strandje van Vrouwenpolder. Alle dieren die daar op of net boven de bodem leefden zijn dood. RWS neemt nu dagelijks monsters. Die moeten meer inzicht geven in de oorzaak". RWS bagatelliseert daarmee de daadwerkelijke situatie. De meetgegevens doen zelfs vermoeden dat er niet echt iets aan de hand is. Wellicht is de waterkwaliteit zelfs nog wel in orde.

In de Besluitvormingsnotitie fase 1, Gebiedsvisie Veerse Meer 2020-2030, staat: "Sinds de ingebruikname van het doorlaatmiddel in de Zandkreekdam (de Katse Heule) in 2004, is de wateruitwisseling van het Veerse Meer met de Oosterschelde sterk vergroot en is de waterkwaliteit in het Veerse Meer aanzienlijk verbeterd door toename van het zoutgehalte, betere menging van de waterlaag en een verbetering van de zuurstofhuishouding. Het optreden van zuurstofloosheid is in het oostelijke deel van het Veerse Meer sterk verminderd, maar in het westelijk deel komen in de diepere waterlaag door gebrek aan menging in de zomer nog steeds tijdelijk zuurstofarme condities voor. De KRW-doelen voor 2027 zijn nog niet bereikt en door klimaatverandering kan de waterkwaliteit verder onder druk komen te staan".

Maar duikers weten wel beter. Op veel plaatsen is de situatie nog altijd zeer ernstig. Met name de bodem is op de meeste plaatsen zuurstofloos. Het doel van 5% wordt zeker niet bereikt! Zo meldde een Belgische duiker begin 2020 de dramatische zuurstofloze situatie die hij onder water aantrof nabij het Buitencentrum Veere: "Geen levende flora of fauna gezien, wel dode vissen, dode oesterbanken en een groot oppervlak zwarte bodem".

Samen met andere berichten was deze reactie de aanleiding om de conditie van het Veerse Meer in detail te inventariseren. Al snel vond er een uitwisseling van kennis plaats tussen personen die binding hebben met het Veerse Meer en personen die bedrijfsmatig bezig zijn met monitoring van de Zeeuwse wateren. Allen hebben ze zo hun bevindingen. De één gestaafd met cijfers en de ander met visuele waarnemingen.

Het rapport laat de schokkende waarheid zien. En een beeld zegt meer dan 1.000 woorden. Het rapport ligt nu bij de Provincie, de gemeenten, het waterschap en RWS. De Commissie Deltagebied volgt de ontwikkelingen op de voet.

De bodem bestaat vooral uit anaerobe levensvormen die duiden op zuurstofloosheid en een ongezonde bodemgesteldheid (diepte: 6 m).

JOHN MAES, BEFOS-AFGEVAARDIGDE & GERTJAN EG, VOORZITTER COMMISSIE DELTAGEBIED

Meer info

Het rapport 'Stille dood van het Veerse Meer' kan je raadplegen via: http://bit.ly/Zuurstofloos-Veerse-Meer. Hippocampus berichtte al jaren geleden over de slechte kwaliteit van het water (zie Hippo 231).

Mijn liefde voor Zeeland onder water

Mijn liefde voor Zeeland en in het bijzonder voor Zeeland onder water ontstond eind jaren zestig, begin zeventig, toen ik na mijn duikopleiding begon te duiken in de Oosterschelde. Sindsdien heb ik het onderwaterlandschap in Zeeland sterk weten evolueren.

Die evolutie is zowel positief als negatief. Er is enerzijds meer variatie en aanbod aan soms exotische fauna en flora, maar anderzijds ook een duidelijk aanhoudende regressie van de beschikbare oppervlakte aan hard substraat. Dit hard substraat is de bakermat van de fauna en flora, maar het komt in het gedrang door aanhoudende verzanding na de bouw van de stormvloedkering.

Kunstriffen kunnen hier in de toekomst een positief antwoord op bieden. Deze stelling heb ik uitgebreid verwoord in de 'Onderwatergids Fauna en Flora Zeeland', waaraan ik samen met wetenschappers van het 'Koninklijke Belgisch Instituut voor Natuurwetenschappen' heb gewerkt. Zeeland onder water is voor mij nog steeds een bijzonder boeiend en uniek ecologisch systeem dat zich slechts met mondjesmaat prijsgeeft op voorwaarde dat je er regelmatig duikt. Dit is in scherp contrast met tropische en heldere zeeën, waar de biotoop zich meteen vanaf de eerste duiken helemaal blootgeeft en hierdoor snel zijn mysterie verliest. De soortenrijkdom van het kleurrijke onderwaterleven in Zeeland onthult zich pas als een caleidoscoop in al zijn pracht, variatie en complexiteit als je als duiker geduld en respect opbrengt voor de natuur. Je moet soms speuren als een Sherlock Holmes om de geheimen van deze microkosmos te onthullen. De Oosterschelde is voor mij, maar wellicht ben ik wat subjectief, als het ware een proefstation van de evolutieleer. Er zijn steeds weer verrassingen: dier- en algensoorten die komen en gaan of zich aanpassen aan de wisselende omstandigheden onder druk van de soms veranderlijke omgeving. Subtropische soorten vinden hier hun weg en nestelen er zich als exoten op tijdelijke of permanente wijze. Er is wisselwerking en competitie met andere soorten, waardoor het ecologisch evenwicht steeds verandert.

De recente opkomst van de digitale fotografie heeft het maken van onderwateropnamen bereikbaar gemaakt voor vele duikers.

Kunstriffen kunnen de zandhonger inperken en het hard substraat komt de fauna en flora ten goede. John Maes (links) coördineerde het project kunststof looproosters op de dijktrappen.

Zij zijn de actieve getuigen van deze evolutie en ze geven de niet-duikers, die zich niet bewust waren van wat er zich onder de waterlijn allemaal afspeelt, inkijk in de Zeeuwse onderwaterwereld. Het hoofdzakelijk maritieme karakter van de Oosterschelde met sterke getijdenwerking langs een uitgestrekt hard substraat, is gekoppeld aan het lokaal thermisch effect van de dagelijkse overspoelde en door de zon verwarmde zandplaten. Dat heeft de Oosterschelde omgetoverd tot een pseudofjord met een fascinerende en unieke biotoop, die het ganse jaar door duikers bezocht kan worden ... en die dan nog heel gemakkelijk bereikbaar is vanaf de oever. Kortom Zeeland onder water fascineert, verrast, betovert en boeit. Laten wij dit dan ook samen koesteren en beschermen voor onze kinderen en voor de komende generaties. "Yes, we can!". 

JOHN MAES, BEFOS-AFGEVAARDIGDE BIJ DE COMMISSIE DELTAGEBIED

Advertentie

Het EDIT-team werkt volop verder aan het aligneren van de diverse Power Sectie EDIT Nieuws van Pointpresentaties op het recente naslagwerk en het kennisniveau, zoals opgenomen in de NELOS-Infomap.

We hopen dit alles tegen september afgerond te hebben. Midden maart werd een aangepaste versie van de cursus BND en de PPT BND gepubliceerd. Ook zijn de aangepaste versies van de PPT 1*Duiker, Biologie 2*D, Geneeskunde en Zeemanschap in de eindfase. Mocht je opmerkingen over of suggesties bij deze documenten hebben, dan meld je dit vanaf nu via cursus@nelos.be. De andere NELOS-e-mailadressen, waarin PPT, documenten of instructormanual staat, zijn niet meer in gebruik.

Alle opmerkingen die binnenkomen, worden vanaf dit jaar via TEAMS verwerkt en komen niet meer in een persoonlijke mailbox terecht. Hierdoor kunnen we ze systematisch aanpakken en gaan ze minder snel verloren. Voor zij die TEAMS kennen, elke mail wordt een 'post' en kan verder behandeld worden. Dit is te vergelijken met een 'chatbox'. Deze werkmethode werd al met succes toegepast op de NELOS-Infomap. Het is de bedoeling om in een jaarlijks cyclus alle opmerkingen te verwerken. Wie recent het documentencentrum bezocht, kon vaststellen dat het er enigszins anders uitziet. Waar er voorheen per rubriek in kolommen werd gewerkt, is dit nu aangepast naar een horizontale indeling. Naast de mogelijkheid om te zoeken op een bepaald document, is er nu ook een knop 'snel navigeren' bijgekomen om documenten die tot een bepaalde categorie behoren (bijvoorbeeld 'documenten per vak') sneller terug te vinden. Dit brengt je direct naar de juiste rubriek. Het laatst gepubliceerde document komt nu als eerste in de lijst. In de toekomst zal normaal gezien ook de volgorde van de documenten binnen een bepaalde rubriek gewijzigd kunnen worden. Tenslotte ben ik blij te melden dat enkele nieuwe krachten EDIT vervoegden om documenten na te lezen of in lay-out te plaatsen. Welkom Tascha Verhoeven, Andi Vercruyssen en Kim De Leeuw. Zij vervoegen enkele medewerkers van het naslagwerk naleesteam: Natalie Decrock, Melanie Gevaert, Jan Decrock en Walter Van Nieuwenhove.

Heb je ook zin om mee te werken aan didactisch materiaal? We kunnen nog mensen gebruiken die grafisch helpen met het maken van animaties of tekeningen. Indien je daar interesse voor hebt, laat het dan weten op het gekende adres: edit@nelos.be. Opmerkingen over documenten, cursusboeken of dossier dienen vanaf nu naar het e-mailadres cursus@nelos.be te worden gestuurd.

Foto: Sergey Nivens.

LUTGART STALS, VOORZITTER SECTIE EDIT

EDIT zoekt nog grafische medewerkers. Heb je hier interesse voor, neem even contact op met ons via: edit@nelos.be.

Advertentie

Duikshop

de7zeeën

Bekende duikmerken Eigen hersteldienst Vulstation tot 300 bar

Gewijzigde openingsuren op zaterdag vanaf 1/01/2021 van 10.00 u tot 12.00 u & van 13.00 u tot 16.00 u. Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 17.00 u

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom

03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

Het laatste nieuws over

DIVES

Het team werkt gestaag verder aan de volgende versie van DIVES, maar aangezien dit allemaal vrijwilligerswerk is, zal de ontwikkeling nog enige tijd in beslag nemen. We willen ook pas een nieuwe versie lanceren als de basisfunctionaliteiten voldoende getest zijn.

We bekeken wel welke aanpassingen aan het huidige systeem het gebruiksgemak kunnen verhogen, zonder te veel aanpassingen aan de code te moeten uitvoeren.

aanpassingen die in april al uitgevoerd werden

D Ook op de smartphone kan je nu je persoonlijke statistieken raadplegen. D Op de knop '≡' (rechts bovenaan op de pagina DIVES) kan je naast info over je behaalde brevetten ook de QR-code opvragen en zo je brevet laten zien als je bijvoorbeeld je CMAS-kaartje niet bijhebt of heel recent een nieuw brevet hebt gehaald, maar nog geen aangepaste

CMAS-kaart hebt ontvangen. D Via dezelfde knop kan je nu ook je statistieken 2020 die je per e-mail kreeg, opvragen. D De 'tabs' bij het ingeven van een activiteit werden hernoemd, zodat ze de functie beter omschrijven: 'info' werd vervangen door 'Tags/gassen' en 'details' door 'Chat/proeven'. D De tab 'tags/gassen' kreeg een titel om duidelijk te maken dat het om persoonlijke gegevens gaat. Het is nu mogelijk om tot negen decompressiegassen toe te voegen aan het bodemgas in 'geavanceerde modus'. Elk gas heeft een inputveld van maximaal 20 karakters om een notatie naar keuze te gebruiken 'CCR', 'Nx 35', 'Tx 21/35', ... D Enkele aanpassingen aan de zijbalk van

DIVES werden gerealiseerd: ) er is nu meer ruimte voor het ingeven van diepte en duur; ) de tekst bij de locaties is groter, waardoor je ze makkelijker kan aanklikken; ) de vier tabs werden iets groter gemaakt om er eenvoudiger op te kunnen klikken; ) de 'chat/proeven'-tab bevat nu een melding waarom er (nog) niets te zien is; ) er verschijnt een rode melding onder diepte wanneer een waarde groter dan 100 meter wordt ingegeven; ) onder duur verschijnt een rode melding wanneer een waarde groter dan 120 minuten wordt ingegeven; ) het vraagteken bovenaan rechts, in