Stop 'shark-finning' in Europa

Milieu Op 12 mei laatstleden besliste de Britse regering om de import en export van haaienvinnen verwijderd van het lichaam van de haai, te verbieden in de UK. Enkele weken eerder lanceerden een aantal senatoren in de Verenigde Staten opnieuw een wetsvoorstel om het transport van aparte haaienvinnen te verbieden in de VS, nadat het de eerste keer in 2019 werd verworpen door de senaat. Dat is goed nieuws, maar er zijn nog steeds landen waar het fout loopt.

Bijna 9 jaar geleden, op 22 november 2012: "Duizenden vrijwilligers en activisten verbonden aan meer dan 130 verschillende organisaties van binnen en ver buiten Europa vieren uitbundig feest! Na een juridische veldslag van meer dan zes jaar heeft de Europese Commissie er eindelijk voor gestemd om shark-finning in Europa te verbieden".

In de richtlijn staat te lezen dat elk Europees schip en elk schip in EU-wateren gevangen haaien in hun geheel moet afladen in de havens. De gruwelijke praktijk van 'finning' bestaat erin om levende haaien aan boord te slepen, hun vinnen af te snijden voor verkoop en het dier daarna opnieuw in zee te werpen. Immobiel zonder zijn vinnen, sterft de verminkte haai op de bodem van de oceaan vaak pas na dagen lijden door bloedverlies. Het verplichten van het aan land brengen van het volledige dier dwingt de bemanning om de haai onmiddellijk te doden, zodat het niet hoeft te lijden. Maar daarnaast zorgt de nieuwe richtlijn er vooral ook voor dat de karkassen van de haaien veel plaats in het ruim innemen, zodat een schip slechts een beperkt aantal haaien kan stockeren vooraleer terug te moeten keren naar de haven. Probleem opgelost. Of toch niet?

wereldleider haaienvangst

De scheepsvloot van de Europese unie is de wereldleider van de haaienvangst. Zowel Spanje (2e), Portugal (12e) en Frankrijk (13e) behoren tot de top 20 van landen die wereldwijd de grootste hoeveelheid haaien opvissen. Dr. Shelley Clarke, een visserijwetenschapper die een aantal jaren geleden de centrale markt van haaienvinnen in Hong Kong onderzocht, concludeerde dat 30 tot 35% van alle haaienvinnen die er verhandeld werden afkomstig waren van de Europese visserij. Mondiaal bedraagt het aantal haaien dat jaarlijks opgevist wordt tussen de 63 en 273 miljoen! De meeste haaiensoorten zijn ondertussen dan ook ernstig tot zeer ernstig met uitsterven bedreigd. Haaienvinnen worden vooral in Azië gegeerd voor de verwerking in het luxegerecht haaienvinnensoep, dat genuttigd wordt door de rijke klasse en tijdens speciale gelegenheden. De belangrijkste drijfveer voor de Europese vloot om haaien en dan vooral hun vinnen te blijven bejagen, is echter het uiterst lucratieve karakter van de industrie. De winstmarge van de handel in haaienvinnen zou immers alleen overtroffen worden door die van de drugs- en wapenhandel (quote: Rob Stewart, producer Sharkwater).

achterpoortjes

Niet verwonderlijk dus dat slechts een paar maanden na het uitvaardigen van de nieuwe richtlijn de Spaanse haaienvisserij tegen de nieuwe regelgeving in verzet kwam. Ze stuurden de EU-Commissie een officieel verzoek om de Spaanse vloot vrij te stellen van de nieuwe regel, met de argumentatie dat ze 'hun concurrentievoordeel tegenover Aziatische vloten hierdoor kwijtraakten'. De Commissie weigerde echter om uitzonderingen toe te staan. Vervolgens richtte de visserij zich tot de Marine Stewardship Council (MSC) waar ze een

aanvraag indienden om de Spaanse beuglijnvisserij te laten certifiëren met het ecolabel als 'duurzame visserij'. Slechts dankzij intensieve aanhoudende druk van een ruime coalitie van natuurbeschermingsorganisaties werd die aanvraag uiteindelijk in 2017 afgewezen.

import/export van vinnen verkregen via 'finning'

Sindsdien is de visserij overgestapt naar meer 'creatieve' oplossingen, gebruik makend van de minder strikte regelgeving rond de import en export van haaienvinnen in de EU. Hoewel schepen in Europese havens haaien in hun geheel moeten afladen, is de import en export van haaienvinnen apart wél nog toegestaan, op voorwaarde dat ze niet afkomstig zijn van soorten die worden beschermd door de 'Conventie van de Handel in Bedreigde Diersoorten' (CITES). De Europese Unie is zelfs een zeer belangrijk transitcentrum voor haaienvinnen afkomstig van visserijen zowel binnen als buiten Europa. Dus ook van landen waar het ontvinnen van haaien op zee vaak niet verboden is. Hier wordt slinks gebruik van gemaakt. De afgelopen jaren zijn Spaanse beuglijnvissers er herhaaldelijk op betrapt illegaal toch haaienvinnen zonder karkassen te verbergen op hun schepen. In de plaats van hun vangst in hun thuishaven te gaan afladen, varen de schepen er nu mee naar Noord-Afrikaanse landen, waar de richtlijn niet geldt. Een andere methode is om de vinnen op zee over te laden op een transportschip. In beide gevallen worden de vinnen vervolgens legaal verscheept naar Europa en van daaruit naar Azië geëxporteerd.

Eenmaal verwijderd van de haai, is identificatie van de haaiensoort waar de vin afkomstig van is uitsluitend nog mogelijk via een duur DNA-onderzoek. Het is bij de doorvoer van grote hoeveelheden vinnen dan ook bijna onmogelijk om grondige controles te doen. Desondanks getuigen steekproeven van pakketten haaienvinnen in luchthavens herhaaldelijk van de aanwezigheid van vinnen afkomstig van bedreigde en beschermde haaiensoorten. Dat blijkt uit verschillende inbeslagnames, zowel in Zaventem, Schiphol als Frankfurt.

burgerinitiatief

Om 'finning' in Europa eindelijk definitief een halt toe te roepen startte een collectief, samengesteld uit burgers van verschillende Europese landen, een officieel Europees Burgerinitiatief (ECI: European Citizens Initiative) op. Ze eist van de Europese Commissie dat ze de import, transit en export van haaienvinnen in de EU verbiedt wanneer die niet meer met het lichaam van de haai verbonden zijn. Als het burgerinitiatief erin slaagt om voor 31 januari 2022 een miljoen stemmen van Europese burgers voor het wetsvoorstel te verzamelen met in minstens zeven landen een vooropgesteld minimumaantal (15.771 voor België), dan is de Europese Commissie verplicht om het binnen de zes maanden op de agenda te plaatsen.

Helaas heeft ook dit initiatief geleden onder de coronacrisis. In België dienden de plannen voor de organisatie van evenementen met BV's en petitiestands van de vrijwilligers van Sea Shepherd op grote festivals weer opgeborgen te worden. Hoewel de Commissie het burgercollectief een jaar extra gaf voor het bekomen van de nodige stemmen, blijft het moeilijk om het benodigde aantal personen uitsluitend online te bereiken. Jouw steun vanuit de duikgemeenschap is dan ook heel erg belangrijk. Elke stem telt! Via de campagnewebsite www.stop-finning.eu (menu: Downloads) is het ook mogelijk om de petitie te printen en zo door je bubbel te laten ondertekenen. De ingevulde formulieren mag je daarna opsturen naar katrien@blueshark.be. Tracht a.u.b. duidelijk te schrijven, want de formulieren moeten vervolgens manueel ingegeven worden op de campagnepagina van de Europese Commissie. Alvast hartelijk dank!

Stop de handel!

Zowel het omzeilen van het verbod op 'finning' als het transport van vinnen afkomstig van beschermde haaiensoorten via Europa kan definitief gestopt worden door de import, transit en export van haaienvinnen uitsluitend nog toe te staan wanneer de vinnen ook tijdens de handel verplicht verbonden blijven aan het dier. De haaienvinnenhandel zou bovendien veel minder lucratief worden, gezien de omvang en het gewicht van de volledige dieren.

Kortom, deze maatregel zou een aanzienlijke bijdrage leveren aan de alarmerende achteruitgang van haaienpopulaties wereldwijd. 

KATRIEN VANDEVELDE OPRICHTER 'BLUESHARK CONSERVATION' & BELGISCH AFGEVAARDIGDE VAN HET 'STOP-FINNING EU-BURGERINITIATIEF'

Voeg ook jouw stem toe

voor een einde aan de handel in haaienvinnen in de Europese Unie: https://eci.ec.europa.eu/012/public.

Omdat een Europees burgerinitiatief geldt als een officieel voorstel tot EU-wetswijziging en om het meermaals stemmen onmogelijk te maken, eist de Europese Commissie (EC) dat bij de steunbetuiging het rijksregisternummer ingegeven wordt. De gegevens worden verzegeld bewaard in een beveiligde file van de EC die na de stemperiode vernietigd wordt. De gegevens blijven dus veilig.