Hippocampus nr. 305 (sept./okt. 2025)

Mechelen P004152 –Tweemaandelijks duikmagazine (niet in juli/augustus) van de Nederlandstalige Liga

september/oktober 2025

hippocampus hippocampus

Bondsnieuws

Technische Stage

20 jaar Mental Coaching

Bezoek aan de SAR-basis

Reportages

Ocean Census

Backscatter Xterminator

Een nieuwe duikbril passen

informatieblad van NELOS vzw

Het duikmagazine Hippocampus (kortweg Hippo genoemd) draagt de wetenschappelijke naam van het zeepaardje en is het bondsblad van NELOS vzw, de Vlaamse duiksportfederatie. We informeren over zaken die van belang kunnen zijn voor onze jeugdduikers, sportduikers, instructeurs, technische duikers, duikers met een handicap, vrijduikers, vinzwemmers en onderwaterhockeyers. Ook artikels over het onderwaterleven, onderwaterfotografie en -videografie, duikbestemmingen en allerlei technische en wetenschappelijke info met betrekking tot de duiksport komen aan bod.

Na de federalisering van België in 1978 ontstonden onder de koepel van de Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport (BEFOS/FEBRAS), die stichtend lid is van de wereldfederatie CMAS (World Confederation of Underwater Activities), de Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport (NELOS) en de Ligue Francophone Belge de Recherches et d'Activités Subaquatiques (LIFRAS). Sindsdien zijn 'Hippocampus' en 'Hippocampe' de officiële bondsbladen van respectievelijk NELOS en LIFRAS. Beide bladen staan al meer dan 50 jaar op de bres voor nuttige informatie aan de Belgische duiker. In Vlaanderen wordt NELOS vertegenwoordigd door 154 duikscholen en -clubs. Met meer dan 10.000 leden is NELOS zonder meer de grootste duikfederatie in Vlaanderen.

NELOS-structuur

Download in het documenten centrum de NELOSstructuurbrochure voor meer info over wie wat doet binnen NELOS.

Woordje van de redactie

OAIG-ASSISTANCE

Via je duikschool kan je het persoonlijk verzekeringskaartje bekomen, met daarop volgende info: Policy number: ARENA 2.009.718/010

In geval van repatriëring/hospitalisatie ten gevolge van een duikongeval in het buitenland 'Call Center': +32 3 253 69 16

Coverfoto: Roodwangschildpad of roodwangsierschildpad (Trachemys scripta elegans) in de Put van Ekeren. Camera: Olympus OM-1, ISO 1000, 1/250 sec. bij f/16. Lens: Olympus M7-14 mm f/2.8. Foto: Thomas Van Puymbroeck.

ndanks het te warme weer is het redactieteam er opnieuw in geslaagd om tijdens hun vrije tijd een goed gevuld duikmagazine in elkaar te steken. Deze editie puilt uit van het bondsnieuws, met als hoogtepunt de Technische Stage vanuit het standpunt van een kandidaat, een toerist en de voorzitter van de Stage. We stellen ook de kandidaten voor de Zeestage voor en overlopen de voorbereiding om zo ver te komen. We informeren je over de opleiding Assistent-Instructeur en wat je moet doen om Duiker-Redder te worden. Bij de ‘Search and Rescue’ eenheid van het 40e Smaldeel mochten we een 'winching'-oefening bijwonen. Ons Mental Coaching, dat 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 klaarstaat om duikers te helpen, vierde haar 2Oe verjaardag. We stellen Michaël Henrotte voor, de opvolger van NKO-arts Paul Van der Eecken. De 3*I's van CMAS Belgium kwamen samen voor een vriendschapsduik en we vernamen dat Lifras een nieuw logo heeft. CMAS Belgium stuurt een team onderwaterfotografen en -videografen naar Spanje voor het WK CMAS. In november is er een CMAS Belgium Open Nationale vrijduikwedstrijd, dus ook open voor niet CMAS-leden. Ben je vrijduiker? Schrijf je dan in. Een wereldrecord onderwaterwandelen kan je daar echter niet verbeteren. CMAS Belgium zal haar sporten promoten op Dive Expo 2025, waar tevens de proclamatie van het OBK 2O25 plaatsvindt.

Vergeet je medisch onderzoek voor het sportjaar 2026 niet. Je kan hiervoor nu al naar je arts gaan. Het belang van zo’n onderzoek wordt duidelijk in het artikel ‘Wat? Medisch ongeschikt om te duiken?’. Staalslakken mogen niet meer boven water gebruikt worden. Waarom dan nog wel onder water om dijken te verstevigen? Door zulke vervuilingen sterven mariene organismen uit … maar er worden ook nieuwe ontdekt, zoals blijkt uit het project Ocean Census. Misschien trekken de uitgezette platte oesters rond het wrak SS Kilmore ook nieuwe dieren aan? Wist je dat vermalen oesterschelpen als grondstof voor waterdoorlaatbare stenen kunnen dienen? Of dat orka's niet vies zijn van een goede massage?

Het prachtige onderwaterleven onder de aandacht brengen, doen we dit maal met enkele zoutwaterkwallen en opnieuw met een fotograaf in de kijker. We laten je ook genieten van beelden op de Thistlegorm. Maak jij onderwaterfoto’s en heb je soms hinder van oplichtend zweefvuil? Dan is de plugin Backscatter Xterminator iets voor jou. Of heb je hinder door het fluokleurtje aan de duikbril? Dan is het tijd om een nieuwe duikbril te passen. Tot slot: denk eens na over een ECO-gerelateerd project/initiatief. Je kan zo’n project indienen voor de EUF ECO Award. Dien je volgend jaar een project in, dan scoor je er bovendien punten mee om Diamanten club te worden.

Veel lees- en duikplezier!

Bondsnieuws

Voor een gedetailleerd overzicht van het bondsnieuws in deze uitgave, zie blz.: 4

Reportages

Duikgeschiedenis deel 6 6-12

Wereldrecord onderwaterwandelen 14-15

Backscatter XTerminator 16-19

Met duikschool CVD op vrijduikstage 20-24

Ocean Census 26-30

Wat? Medisch ongeschikt om te duiken? 32-34

Duiken op de Thistlegorm 36-40

Nieuw duikmateriaal 41-43

Een nieuwe duikbril passen 44-46

Oesterherstel in de Belgische Noordzee 48-50 Kruip uit je schelp (waterdoorlatende stenen van vermalen oesterschelpen) 52-53

Vaste rubrieken

Duikspinsels: De papegaaiduiker 5 Skubba &Fred: Met zicht op water 13

Persbericht: Een nieuwe vis- en zeevruchtengids 25

Wist je dat orka's niet vies zijn van een goede massage? 35

Hippoëzie: Voorschriften om aanvaringen te voorkomen (Paster Pype) 40

Jeugdduikhoekje - Duiken tussen de kwallen in de Oosterschelde (Deel 2) 46-47

In de kijker: 60 jaar Nautilus Hasselt 54-55

Close-up (Ann Soetewey) 56-57

Retro-Hippo 58-59

CMAS-Belgium (BEFOS-FEBRAS) / Lifras 95 NELOS-boetiek / webshop 96 NELOS-katern / Hippo-colofon 97 Lopende agenda 98

Regionale info

Antwerpse Verstandhouding voor Onderwateronderzoek en - Sport www.avos.be

Brabantse Vereniging voor Onderwateronderzoek en -Sport www.bravos-vzw.be

Vereniging der Limburgse en Kempische Duikscholen www.limos-vzw.be

Oost-Vlaamse Vereniging voor Onderwateronderzoek en -Sport www.ovos.be

West-Vlaamse Vereniging voor Onderwatersport www.wevos.be

Correcties, tips en/of opmerkingen i.v.m. de cursusboeken, dossiers of documenten van NELOS stuur je naar: cursus@nelos.be. De andere e-mailadressen waarin PPT, documenten of instructormanual staat, zijn niet meer in gebruik.

Enquête NELOSAC

Margaux Montrieux is al 10 jaar in dienst op het NELOS-secretariaat. 59 60

Wat verlangen jullie van de Audiovisuele Commissie en tevens zijn we op zoek naar medewerkers.

10 jaar Margaux

Denken, dromen,

durven en doen

Opleiding tot Assistent-Instructeur: overzicht van het traject.

Team Belgium naar Spanje

Het Belgisch team is zich aan het voorbereiden voor het CMAS-wereldkampioenschap onderwaterfotografie en -videografie, dat dit jaar opnieuw in Spanje plaatsvind.

Geneeskundig onderzoek

Voor je jaarlijks medisch of klinisch onderzoek voor het sportjaaar 2026 kan je vanaf september al naar een geneesheer van je keuze.

Icoon Geneeskundige Commissie

NKO-arts Paul Van der Eecken geeft de fakkel door aan zijn collega Michaël Henrotte.

Word VTS-Duiker-Redder

Als gebrevetteerd duiker en Duiker-Hulpverlener kan je een gespecialiseerde opleiding volgen tot Duiker-Redder..

Bezoek aan de SAR-basis

Het Veiligheidscomité organiseerde een bezoek aan de SAR-basis (Search And Rescue) van het 40e Smaldeel van de luchtmacht in Koksijde.

CMAS Belgium op Dive-Expo '25

Jan Vermeiren, kandidaat CCR-D-TX, vertelt over zijn deelname aan de Technische Stage 2025. 62 70 74

Dive-Expo, vindt opnieuw plaats op 6 en 7 december 2025 in Antwerp Expo en dit jaar zal ook CMAS Belgium op de beursvloer te vinden zijn.

Technische Stage – toerist

Tim Weckx nom ook deel aan de Technische Stage, maar dan als toerist.

Hippo-archief

Ginette De Smedt kwam onlangs naar het Duikerhuis om het Hippo-archief op orde te brengen.

DIVES

Technische Stage – toelichtingen

Stef Teuwen, stagevoorzitter, geeft duiding bij de organisatie van een Technische Stage.

EUF ECO Award 2026

De inschrijvingen voor 2026 zijn open. Dien je ECO-gerelateerd project/initiatief nu in. Zelfs als het een kleinschalige project is.

Duik der 3*Instructeurs

Kandidaten Zeestage anno 2025

Na een pittig opleidings- en examentraject kunnen we je de kandidaten voor de 2* en 3*Stage voorstellen.

Gelijke rechten voor milieu en dier

De NOB pleit voor gelijke rechten voor milieu en dieren boven én onder water, en voor een onmiddellijke stop van het gebruik van staalslakken in zee.

Campagne Diamanten club

Als club kan je dan niet enkel een gouden club worden, maar ook een diamanten club. 'Diamanten club' is een campagne voor clubs en streeft naar ledengroei.

Technische Stage – kandidaat

20 jaar Mental Coaching

Op 20 juli 2025 vierde het Mental Coaching Team haar 20e verjaardag, samen met de huidige en voormalige coaches.

ASAC Freediving Cup

Op 11 november 2025 organiseert ASAC haar tweede vrijduikwedstrijd te Charleroi.

Nieuw Lifras-logo

We hadden tijd om te sleutelen aan het DIVES-platform. Op verschillende plaatsen werden verbeteringen aangebracht.

Om de banden tussen NELOS en Lifras te versterken, was er dit jaar opnieuw een 'Duik der 3*Instructeurs CMAS Belgium'.

Onze zustervereniging Lifras heeft een nieuw logo. 92 94 95

Duikspinsels

De pagegaaiduiker, de mascotte van

Het is niet altijd zonnig. Als je vanaf een RIB duikt, zijn je toiletvoorzieningen een emmer of de zee. Er zijn geen lokale bewoners die voor fooien bereid zijn je zware duikuitrusting te dragen. Het is kouder, zowel in het water als in de boot. Je moet normaal gesproken veel te vroeg opstaan om in je hotel te ontbijten voordat je vertrekt. Maar er zijn zeehonden en wie houdt er nu niet van zeehonden? Dit zijn niet mijn woorden, maar zo promoot een lokaal duikcentrum het duiken op de Farne-eilanden. Klinkt het aanlokkelijk?

Voor wie ze niet kent, en zo bekend zijn ze niet, de Farne-eilanden liggen voor de kust van Northumberland in het Noord-Oosten van Engeland. De eilanden zijn beschermd natuurgebied en een kraamkamer voor heel veel verschillende vogels en voor de grijze zeehonden, waarvan er elk jaar duizenden pups op die bijzondere plek worden geboren.

Wij hadden tijdens onze reis naar Engeland deze zomer geen duikmateriaal bij, maar we maakten wel een boottocht om zeehonden

de Farne-eilanden

en vooral de lokale mascotte, de 'puffin' (papegaaiduiker) te spotten en de eilanden te ontdekken. De zeehonden vonden we snel. Ze zwommen rond of lagen rustig te zonnen op de rotsen en poseerden gewillig voor het groepje fotografen dat hen vanaf de boot nog net niet toeriep hoe ze moesten gaan liggen. De dieren lieten het echter niet aan hun hart komen, toeristen zijn ze daar wel gewoon, en deden lekker waar ze zelf zin in hadden.

Wie de vorige Hippocampus las, weet dat ik het geluk niet altijd aan mijn kant heb als het om dieren spotten gaat. Dus toen wij bij de kliffen kwamen waar de papegaaiduikers

Advertentie

START TO DIVE

Meer informatie: www.nelos.be/initiatie

hun nesten hadden gemaakt, waren zowel de kliffen als de nesten volledig leeg en dat terwijl ze er de dag voordien echt nog massaal aanwezig waren volgens de verbaasde schipper (we zullen dat dan maar geloven zeker). Wij moesten het dus doen met een verdwaalde papegaaiduiker die we in de verte over het water zagen vliegen, maar we genoten van de ondergaande zon op een hele mooie plek en beseften dat we de oversteek van het Kanaal nog wel eens zullen maken. En misschien brengen we dan wel ons duikmateriaal mee? 

Naam en voornaam Deze gratis duikinitiatie is speciaal voor:

Zoek via de clubzoeker een duikschool die initiaties aanbiedt en informeer bij hen wanneer je er terechtkan voor een initiatie.

Foto: Liam Thielemans.

NATALIE DECROCK

Duikgeschiedenis deel 6

Het zinken van het slagschip de HMS Royal George in augustus 1782 functioneerde als katalysator in de ontwikkeling van het duiken. Je zal de naam van dit wrak een aantal keren tegenkomen in de volgende editie. Initieel gingen de geruchten de ronde dat de Royal Navy het wrak niet wou bergen om iets te verbergen, maar na een tijdje kreeg de Britse zeemacht het probleem toch op haar bord.

Het wrak HMS Royal George hinderde de scheepvaart, maar omdat het dicht bij de vaargeul lag mochten er bij de berging geen explosieven gebruikt worden. Het was daarom een werk voor duikers… (je voelt al aan waarom dit wrak een belangrijke rol in de duikgeschiedenis zal spelen).

eerste efficiënte met de hand bediende luchtpomp

John Smeaton FRS (1724 - 1792) was een Britse, of Amerikaanse zoals sommige bronnen beweren, civiele ingenieur die verantwoordelijk was voor het ontwerp van bruggen, kanalen, havens en vuurtorens. In 1788 verfijnde hij de duikklok door het aanbrengen van verschillende verbeteringen: een klok van gietijzer, de eerste efficiënte handbediende pomp om de luchttoevoer via een slang in stand te houden en een luchtreservoirsysteem en terugslagkleppen om te voorkomen dat de lucht terug de slangen in wordt gezogen als de pomp stopt met werken. Dit was een moderne duikklok.

In 1789 paste Smeaton het idee van Denis Papin toe door een krachtpomp te gebruiken om de druk te handhaven en de lucht in de duikklok te verversen. Met de krachtpomp, die hij zelf ontwierp, op het dak gemonteerd, kon hij volledig worden ondergedompeld.

Deze klok, gebouwd voor het Hexham Bridge-project, was initieel niet bedoeld voor onderwaterwerk, maar in 1790 werd het ontwerp aangepast om hem onder water te kunnen gebruiken op de golfbreker in de haven van Ramsgate. Nog eens 10 jaar later was zijn bel in alle grote havens te vinden. Het ontwerp van Smeaton werd in 1812 verbeterd door James Rennie en gebruikt om de ingestorte Theemstunnel te repareren na een instorting tijdens de bouw. eerste boek over de medische toepassingen van zuurstof

We kennen de Schotse uitvinder, chemicus

en mechanische ingenieur James Watt (1736 - 1819) van de eenheid 'Watt'. In 1776 verbeterde hij de stoommachine van Thomas Newcomen uit 1712. Deze stoommachine was van fundamenteel belang voor de veranderingen die tot de industriële revolutie leidden. De Engelse fysicus en wetenschappelijke schrijver Thomas Beddoes (1760 - 1808) wordt beschouwd als de vader van de ademhalingstherapie en werkte samen met Watt aan het genereren van zuurstof en andere gassen. Deze samenwerking resulteerde in het eerste boek 'Considerations' (Beschouwingen) over de medische toepassingen van zuurstof. Beddoes opende in 1798 een 'Pneumatisch Instituut' in Bristol, Engeland, waar hij zuurstof en lachgas gebruikte om astma, hartfalen en andere aandoeningen te behandelen. Het instituut sloot in 1802 de deuren. Veel van de technieken en gereedschappen die Watt ontwikkelde voor dit instituut worden nog steeds in de geneeskunde gebruikt.

eerste vermelding van het woord 'duikpak'

De Duitse monteur en uitvinder Karl Heinrich Klingert (1760 - 1828) publiceerde in 1797 een ontwerp voor een complete duikhelm en -kleding. Het apparaat dat

Bron: MeisterDrucke.

Historisch kunstwerk van de duikklok van James Rennie, die gebruikt werd om de ingestorte Theemstunnel te repareren tijdens de bouw.

John Smeaton (1724-1792) op een gravure uit de jaren 1800. Gegraveerd door R. Woodman.

Foto: imageBROKER/Shutterstock.

Het boek 'Considerations'.

voor het eerst een 'duikpak' werd genoemd, bestond uit een jas en broek van waterdicht leer, een helm met een patrijspoort en een metalen voorkant. De duikhelm kreeg lucht door middel van dubbele ademhalingspijpen die tegenover de mond van de duiker in de helm werden geleid en aan de oppervlakte door een drijver werden ondersteund. Er werden echter geen details gegeven over hoe de lucht naar de duiker op diepte werd 'gepompt'. Soms wordt dit model ook beschreven als een aangepaste versie van Forfaits ontwerp met duiklamp.

In 1798 bouwde Klingert een soortgelijk duikerspak en hij demonstreerde de werking ervan door Frederick Joachim, een jager, naar de bodem van de rivier de Oder te sturen waar hij naar verluidt een boomstam doorzaagde. De uitstekende en gedetailleerde illustraties van het duikpak zijn op grote schaal gepubliceerd, maar er is verder niets bekend over eventuele successen ervan.

Dit tweede ontwerp stelde de duiker in staat om zijn drijfvermogen te controleren. Het bestond uit een groot cilindrisch luchtreservoir, waaraan een platform was bevestigd. De duiker stond op dit platform en was door middel van een pijp verbonden met het reservoir. Een touw verbond de bovenkant van het luchtreservoir met de oppervlakte. In de bodem van het luchtreservoir bevond zich ballast die was bevestigd aan een katrolsysteem dat door de duiker werd bediend. Door de ballast omhoog of omlaag te brengen, kon de duiker zijn drijfvermogen veranderen. Door alleen de ballast te verplaatsen, kan je het drijfvermogen niet aanpassen.

Deze verplaatsing moest nog iets anders teweegbrengen wat niet duidelijk geïllustreerd is in het ontwerp. Hoewel indrukwekkend voor die tijd, was de luchttoevoer voor de duiker atmosferisch en was het hele apparaat moeilijk te hanteren en te vervoeren.

eerste gebruik van het woord 'torpedo'

In 1798 bouwde de Amerikaanse ingenieur en uitvinder Robert Fulton (1765 - 1815) de onderzeeër de Nautilus met twee vormen van aandrijving: een zeil aan de oppervlakte en een met de hand aangedreven schroef voor onder water. Fulton gebruikte de principes die eerder werden gebruikt voor de Turtle om de Nautilus te maken. De Nautilus had een gestroomlijnde vorm om de waterweerstand te verminderen en ook ballasttanks om het vaartuig omhoog en omlaag te brengen. Het had duikvlakken die konden worden aangepast om de stijgen daalhoek van het vaartuig te bepalen.

Het schip was 7 tot 8 meter lang en had een bemanning van 4 personen. Sommige mensen beweren dat de Nautilus 24 uur onder water kon blijven op een diepte van 8 meter, terwijl anderen zeggen dat hij maar 6 uur onder water kon blijven.

De enige bewapening aan boord van de Nautilus was een explosief mechanisme, eigenlijk een doos dynamiet, dat torpedo werd genoemd. Deze naam komt van een geslacht van elektrische roggen in de orde 'Torpediniformes', die op zijn beurt afkomstig is van het Latijnse 'torpere' (stijf of gevoelloos zijn).

Naast het gebruik van het woord torpedo, was Fulton ook de eerste die experimenteerde met perslucht om de verbruikte zuurstof aan te vullen terwijl hij onder het zeeoppervlak verbleef. Toen hij overheidssteun probeerde te krijgen, kreeg hij die niet en werd het hele project stopgezet. Maar de naam Nautilus zou enkele jaren later in ieders geheugen gegrift worden door de Franse schrijver Jules Verne die in 1870 de sciencefiction-roman 'Vingt mille lieues sous les mers' (Twintigduizend mijlen onder zee) uitbracht met de duikboot Nautilus in de hoofdrol.

eerste illustratie van de communicatie tussen oppervlakte en duiker

We hebben al een paar keer vermeld dat luchtbuizen soms gebruikt werden om met de duiker te communiceren, maar dit waren geschreven bronnen. Er was echter nog geen beschrijving of een illustratie die

Klingert duikpak harsfiguur.

Foto: archief Hippocampus.

Foto: Ji-Elle.

In 1798 bouwde de Amerikaanse ingenieur en uitvinder Robert Fulton (1765 - 1815) de onderzeeër de Nautilus met twee vormen van aandrijving: een zeil aan de oppervlakte en een met de hand aangedreven schroef voor onder water.

Foto: archief Hippocampus.

Robert Fulton.

duidelijk maakte hoe dit in de praktijk gebeurde.

De Duitse zeekapitein, scheepscorrespondent, reder en koopman Peter Kreeft (1739 - 1811) ontwikkelde in 1800 een duikpak met helm, waarbij de lucht vanaf de oppervlakte werd geleverd en noemde het de 'Tauchermaschine' (duikmachine). In 1800 presenteerde hij zijn duikpak aan koning Gustav IV Adolf van Zweden.

Uit een document uit 1805 dat in 1996 door de duikhistoricus Michael Jung werd gevonden, blijkt dat Kreeft een belangrijke invloed had op de ontwikkeling van de duikhelm. Het document beschrijft zijn ontwerp van een duikuitrusting die al dicht in de buurt kwam van het standaard

duikpak en dat met succes in de Oostzee gebruikt werd. Een uitstekende illustratie van het duikpak laat zien hoe atmosferische lucht door één pijp naar de duiker werd gevoerd en een tweede pijp de uitlaatlucht terug naar de oppervlakte bracht. De laatste pijp wordt tevens door een begeleider aan de oppervlakte gebruikt als spreekbuis.

gasmengsels

De som van alle partiële drukken van de gassen in een mengsel is gelijk aan de totale druk van het gasmengsel. De Engelse chemicus, fysicus en meteoroloog John Dalton (1766 - 1844) observeerde deze wetmatigheid in 1801 en publiceerde dit in 1802.

tweepijpsysteem

Het gebruik van twee pijpen voor de luchtbevoorrading aan de duiker was geen uitzondering toen de scheepsofficier Forder dit in 1802 voorstelde. Het vernieuwend element was dat hij aan-

raadde om in elke buis een eenrichtingsklep te installeren om de goede luchtcirculatie te garanderen. Tevens stelde hij voor om de lucht met hoge druk de buizen in te blazen om het dichtklappen ervan door de waterdruk te verhinderen. Zoals Hall verkoos hij blaasbalgen boven zuigerpompen voor het verkrijgen van de nodige druk. Een mogelijk bewijs dat blaasbalgen toen nog steeds als superieur ten opzichte van pompen beschouwd werden.

oplossen van gas

Als duiker houden we rekening met de hoeveelheid gas die tijdens een duik in ons lichaam opgelost wordt door gecontroleerd op te stijgen en indien nodig trappen te respecteren. Deze veilige manier van terugkeren hebben we geleerd dankzij de Engelse chemicus William Henry (17741836). In 1803 publiceert Henry een artikel in 'Philosophical Transactions' van de Royal Society waarin hij zijn experimenten met gasabsorptie en de resultaten beschrijft. Deze bevindingen leiden tot de scheikundige wet van Henry over de evenwichtstoestand van een vloeibaar oplosmiddel dat in contact staat met een gas waarbij de gasmoleculen oplossen in het oplosmiddel. Als dit lang genoeg doorgaat, zal er een dynamisch evenwicht worden bereikt, waarbij er per

Uwe Gläser van de Historical Diving Society in een replica van de 'Tauchermaschine' (1800) van Peter Kreeft. Foto: Franz Rothbrust.

Historische illustratie van de Kreeftschen-duikmachine rond 1805.

Bron: stadsarchief Stralsund.

John Dalton.

Tekening: Ivo Madder / Midjourney.

William Henry.

Tekening: Ivo Madder / Midjourney.

tijdseenheid evenveel gasmoleculen in als uit de oplossing gaan. De concentratie van de opgeloste stof is bij zo'n evenwicht recht evenredig met de concentratie van het gas, die weer evenredig is met de partiële druk van het gas.

eerste idee van een duikfles met samengeperste lucht

Dat de blaasbalg een belangrijke rol speelde in het duiken wordt aangetoond door de gek uitziende duikuitrusting van de Duitse com-

ponist en muziekhistoricus Friedrich von Drieberg (1780-1856). Wat muziek en het ontwerpen van duikuitrusting met elkaar te maken hebben ontsnapt me, maar von Drieberg integreerde de blaasbalg in zijn duikpak dat hij 'The Triton' noemde. Het systeem maakte gebruik van een met lucht gevulde metalen cilinder die op de rug van de duiker werd gedragen en leek hierdoor een beetje op onze huidige configuratie. Deze tank werd gevoed door slangen vanaf het oppervlak. In geval van defect of als er zich een noodsituatie voordeed, had de duiker voldoende lucht om geruime tijd onder water te blijven. Hij moest dan de blaasbalgen, die op de rug werden gedragen, bedienen door zijn hoofd heen en weer te bewegen.

Hij presenteerde dit geheel in 1808 aan een spottend publiek. Het apparaat was nauwelijks een serieuze bijdrage aan de oplossing van het duikprobleem en werd nooit gebruikt. Dit systeem gaf echter aan dat het mogelijk was om een systeem uit te vinden waarbij de perslucht zich op de rug van de duiker bevond om de nodige lucht te leveren.

In 1810 diende de Brit Chauncey Hall (1793 - 1860) een patent in voor een bijzondere eenpersoonsduikklok, de 'Hall's Diving Suit'. Interessant aan dit ontwerp is het met de hand te bedienen ventiel in het midden van de borst van de duiker. Dit ventiel lijkt

op de tekening in een beschermende kooi te zitten. Waarschijnlijk diende het om op diepte overtollige lucht te laten ontsnappen. De luchtcirculatie werd verzekerd door twee pijpen met elk een eenrichtingsklep die aangeblazen werd door blaasbalgen. Het is echter ook mogelijk dat het ventiel van Hall niet (alleen) diende om overtollige lucht uit het pak te lossen, maar deel uitmaakte van een vroeg hulpmiddel voor het controleren van het drijfvermogen.

Het idee van een door een duiker gecontroleerde opstijging om verdere problemen op de bodem te voorkomen, was in de jaren 1830 in Groot-Brittannië erg populair. Het is echter giswerk of dit het geval was, want zonder schriftelijke specificaties weten we dat niet zeker.

De in Duitsland geboren Britse ingenieur Christian Augustus Siebe (1788 - 1872) speelde een belangrijke rol in het duiken en verdient zonder twijfel de titel van vader van het beroepsduiken. Er heerst echter een beetje verwarring betreffende zijn uitvindingen. Hopelijk kan deze verwarring in de volgende paragrafen weggewerkt worden.

Zijn eerste duikpak was een helm zonder kleppen die op een leren jas was vastgeklonken. Er waren twee slangen, één die verse lucht aanvoerde door een blaasbalg en de andere die aan de enkel van de drager was vastgemaakt en de uitgeademde lucht afvoerde. "De drager heeft een lantaarn vooraan op zijn vest en een kleine bijl om deuren of kisten open te breken die de te redden eigendommen kunnen verbergen of omsluiten".

Het tweede, verbeterd, pak bestaat uit een koperen helm (de Deane-helm?), waarin lucht vanaf het oppervlak werd gepompt door handbediende luchtcompressoren en een pak van leer met een canvasbekleding om te voorkomen dat het onder water zou worden doorgesneden. De overtollige lucht

die naar de duiker werd gepompt, evenals zijn uitgeademde lucht, ontsnapte via ventilatieopeningen bij de taille. Het nadeel van dit 'open duikpak' was dat de duiker rechtop moest blijven staan, zoals bij een duikklok, anders zou alle lucht die in zijn helm werd gepompt via de ventilatieopeningen bij de taille naar buiten stromen.

eerste vaststelling van een geval van gasembolie bij een chirurgische ingreep

In 1667 beschreef de Italiaan Redi de eerste vaststelling van een fatale afloop door lucht in de aderen. Zo'n honderd jaar later, in 1769, stelde Margagni bij twee biopsies lucht in het bloed vast. Hij besloot dat de dood door bellen in de circulatie in de hersenen veroorzaakt was. Beauchesne rapporteerde in 1818 het eerste dodelijk voorval van een luchtembolie na een operatie aan de nek.

De Fransman François Magendie (17831855) beschreef in 1821 het gevolg van een gasembolie tijdens de verwijdering van een tumor in de schouder. De patiënt riep "mijn bloed loopt leeg in mijn lichaam. Ik ben dood…" en stierf.

Totdat ik bovenstaande feiten vond, had ik geen idee dat duiken en een medische ingreep op een operatietafel gelijkaardige risico's met zich meebrengt. Gelukkig weten we in beide gevallen hoe we dit kunnen voorkomen.

Toen de paarden door brand in een stal vast kwamen te zitten, kon de Engelse uitvinder John Deane (1800 - 1884) er niet bij vanwege de rook en de verbrandingsgassen. Om toch bij de paarden te komen, zette hij een middeleeuwse ridderhelm op, waarbij de lucht met een slang van een brandweerwaterpomp werd ververst. Dankzij deze opstelling redde hij alle paarden. In 1823 patenteerde zijn broer Charles Anthony Deane een 'rookhelm' voor brandbestrijding. Dat

De Triton, een duikapparaat uitgevonden door Friedrich von Drieberg.

Bron: MeisterDrucke.

Eenpersoonsduikklok, de 'Hall's Diving Suit'.

Duiker aan het werk in een pak zoals ontworpen door August Siebe. Gravure ca. 1890.

inspireerde Siebe in 1827 tot een prototype, maar werd vervolgens verwaarloosd. Hierin kwam verandering toen John en zijn broer, Charles Anthony, zich realiseerden dat het misschien wel de oplossing was om onder water te kunnen ademen.

waterdichte stoffen en rubber

Het was de Schotse chemicus en uitvinder Charles Macintosh (1766 - 1843) die ontdekte dat rubber oplost in koolteer (Naphtha) en als eerste het idee van waterdichtheid introduceerde toen hij in 1823 een patent aanvroeg op de eerste rubberen sandwichlaag. Dit rubber was in koud water zo stijf als een plank.

In de jaren 1830 bracht Hancock een aantal verbeteringen aan in de rubberproductietechnologie. Naast rubber verbeterden ook de waterdichte stoffen voor duikpakken tot 1844. In dat jaar patenteerde Charles Goodyear in Amerika het vulkanisatieproces en het eerste echt duurzame product kwam op de markt.

In 1825 ontwikkelde de Engelse uitvinder William James een duikuitrusting bestaande uit een ijzeren riem verbonden met een koperen helm en een waterdicht duikpak. De riem bevatte voldoende samengeperste lucht, die voornamelijk uit zuurstof bestond (tot 30 bar) voor een duik van 7 minuten. Hij

regelde de luchttoevoer naar het masker door regelmatig zachtjes met zijn hand te wrijven. Deze man ontdekte de meest elementaire manier om een duiker te worden door gebruik te maken van eenvoudige wetenschappelijke apparaten. Hoewel William een patent aanvroeg, heeft hij zijn apparaat waarschijnlijk nooit gebouwd.

De Zweedse juwelier, uitvinder en duikpionier Johan Patrik Ljungström (1784 - 1859) wordt gezien als de eerste particuliere onderwaterduiker in Zweden en mogelijk zelfs daarbuiten. We weten echter dat de Romeinen al duizenden jaren daarvoor duikbedrijven hadden. Aangespoord door een uitspraak van de Zweedse expert Rosenberg over de onmogelijkheid om een bijzonder ontoegankelijk scheepswrak te bereiken, liet Ljungström een duikklok maken van vertind koper, uitgerust met een kompas en met ruimte voor een bemanning van 2 tot 3 personen en met communicatiemogelijkheden via signaalapparatuur. In 1825 werd de duikklok tot ongeveer 16 meter diepte gezonken met Ljungström en een assistent aan boord. "Dit ding", zo meldde een proto-

De tekening van een SCUBA-uitrusting volgens William James (1825).

col van het stadhuis, "was zo goed ontworpen door Ljungström voor zijn gemak, om onbeschaamd naar de zeebodem te kunnen afdalen, dat het de hele samenleving, waarvan de meesten toeschouwers waren, op zijn kop zette". In 1827 schreef Ljungström 'enkele aantekeningen over de duik- en loodsfaciliteiten', waarin hij ideeën naar voren schoof voor de introductie van een particuliere sector die overeenkwam met de voormalige staatsduikbedrijven.

eerste gedocumenteerde dodelijke SCUBA-slachtoffer

Het patent van James werd in 1828 besproken in het wetenschappelijk tijdschrift 'Journal of the Franklin Institute'. Kort daarna vervaardigde Charles Condert, een werktuigkundige uit Brooklyn, een duikapparaat dat op het patent van William James en het open duikpak van de gebroeders Deane gebaseerd was. Hij maakte er verschillende duiken mee, waarbij hij aan een touw tot 6 meter diepte in de East River in New York afdaalde.

De tank van een 400 liter bestond uit een 1,2 meter koperen buis, was in een halve cirkel

In 1928 bouwde Charles Condert een duikuitrusting gebaseerd op het patent van William James en het duikpak van de gebroeders Deane.

Charles Deans apparaat voor het blussen van branden, 1825.

Tekening: Samuel Bellin (1799–1893)

Charles Macintosh.

Schilderij: John Graham-Gilbert.

gebogen en werd, naar de zijkanten uitstekend, rond de onderrug gedragen en opgehangen aan een harnas over de schouders. De waterverplaatsing van zijn tank was ongeveer 50 pond. De waterverplaatsing van zijn pak moet aanzienlijk meer zijn geweest, aangezien hij 100 kg aan gewicht aan de tank had bevestigd.

Condert maakte zijn compressor van een geweerloop en pompte 'zoveel lucht als hij dacht nodig te hebben voor de tijd dat hij van plan was onder water te blijven' in de tank. Vanuit een klein handbediend ventiel op de tank liep een slang onder de heuplange tuniek van rubber omhoog naar de bijbehorende kap, gemaakt van hetzelfde materiaal. Dit ventiel zorgde niet alleen voor verse lucht, maar verhinderde ook dat het pak door de waterdruk tegen het lichaam van de duiker werd gedrukt. Naar verluidt heeft hij een uitlaatklep overwogen, maar gaf hij de voorkeur aan een klein gaatje in de kap. Het geheel voldeed aan de definitie van een SCUBA.

Tijdens zijn laatste duik, in augustus 1832, kwam Charles om het leven en hij werd daarmee het eerste gedocumenteerde dodelijke slachtoffer van het SCUBA-duiken. Toen het lichaam van Condert naar de oppervlakte werd getrokken, werd opgemerkt dat de ademslang was gebroken. Deze breuk wordt meestal aangevoerd als de oorzaak van zijn dood. Maar vanaf 6 meter had hij gemakkelijk aan de loodlijn kunnen opstijgen met de lucht die nog in zijn volumineuze 'jurk' zat, dus de verklaring van een gebroken ademslang schiet tekort. Gezien het extreme gewicht dat hij droeg, geconcentreerd rond de heupen, en de open taille van zijn pak, is het veel waarschijnlijker dat het pak door een val vol water liep en dat de ademslang tijdens de val of de daaropvolgende fatale worsteling brak.

Condert is niet veel meer dan een voetnoot in de duikgeschiedenis. Zijn uitrusting werd nooit gepatenteerd, hoewel ze bij vele gelegenheden werd gebruikt. Hij is de eerste (tot nu toe), gedocumenteerde, succesvolle SCUBA-duiker in Amerika en misschien ook in de wereld.

De Engelsen Charles Anthony Deane (1796 - 1848) en zijn broer John (1800 - 1884) brachten, voortbouwend op hun eerdere 'rookhelm' uit 1823, in 1828 een helm op de markt met een open 'duikpak' dat niet aan de helm was bevestigd, maar alleen met riemen en gewichten werd vastgezet. De lucht werd vanaf de oppervlakte via een slang aangevoerd. Het apparaat werd met suc-

Een illustratie van de Bethell-helm die Pasley kortstondig gebruikte tijdens de Royal George-operaties, voordat hij hem ombouwde tot een open helm volgens het Deane-model. Science Museum, Londen.

ces gebruikt bij bergingswerkzaamheden, waaronder het verwijderen van enkele kanonnen uit de Royal George in 1834 - 1835. De gebroeders Deane doken regelmatig met hun halve pak met aangepaste rookhelmen en werkten samen met Augustus Siebe, die later het standaard volledige pak ontwikkelde dat nog steeds wordt gebruikt.

eerste BCD

In datzelfde jaar, 1828, bracht de Franse tandarts Paul Lemaire d'Augerville het duiken naar een hoger niveau met een patent voor een koperen luchtfles van 23 bar die als een rugzak moest worden gedragen. Een slang leverde lucht, die constant in een luchtzak op de borst stroomde, aan de duiker. Wanneer de duiker dieper ging, bediende hij een klep om meer lucht te krijgen. Een duiker kon een diepte van 20 meter bereiken en een uur lang duiken. Zoals te zien is op de tekeningen, was het tuig zelfs uitgerust met een onafhankelijk 'Adjustable Buoyancy Lifejacket' of ABLJ, met een eigen noodcilinder, voorzien van zowel een opblaasventiel als een uitlaatventiel voor het stijgen en dalen. De loodgordel kon snel worden losgemaakt door een hendel op borsthoogte te bedienen. Wanneer de duiker geen lucht

meer had, liet hij zijn gewichten vallen, stak zijn vinger in de uitlaatklep en ademde de resterende lucht in de luchtzak in tot hij de oppervlakte bereikte. Aangezien hij alleen in ondiep water zou duiken, werkte dit zeer goed, zonder dat er ongelukken bekend zijn. Met de riem kunnen duikers onder water zweven en naar believen opstijgen of dalen: dit is de eerste echte BCD!

Meer dan 100 jaar voordat Jacques Cousteau beweerde het duiken te hebben uitgevonden, was een tandarts uit Parijs hem voor.

Er is weinig bekend over deze fantasierijke en slimme uitvinder, behalve dat hij besloot om wat geld te verdienen door op gezonken schepen te duiken om hun inhoud te bergen. Voor de duikpioniers van die tijd moet de uitrusting van Lemaire er uiterst futuristisch hebben uitgezien. Het pak bestond uit een droogpak van een soort rubberen canvas, met een voering van zachte flanel ('om warmer te zijn'), dat bij de polsen en enkels was afgedicht, compleet met kap. Het was ontworpen om nauw aan te sluiten. Het moet er ongeveer hebben uitgezien als de vroege rubberen pakken uit de jaren vijftig. Het masker was bijna een volgelaatsmasker, gemaakt van koper, dat tegen het gezicht werd afgedicht met een zachte tandheelkundige cement van plasticine-consistentie 'die aan elke gezichtsvorm kon worden aangepast' en de neus omsloot om druk op het masker te voorkomen. De uitrusting was vrij zwaar, met een gewicht van 50 kg, maar de duiker zou zich kunnen voortbewegen door te lopen of zich voort te trekken. Aan de voorkant van de uitrusting, op de hendel voor het lozen van gewicht, was zelfs een kompas in een glazen koepel aangebracht.

Duikers hebben deze uitrusting jarenlang met succes gebruikt om tot 30 minuten lang naar een diepte van 20 à 30 voet te duiken en bereikten soms een diepte van 20 meter (65 voet). Het enige wat ontbrak was een

De Charles Deane-rookhelm, voor hem gemaakt door Augustus Siebe (1827). Science Museum, Londen.

Foto's: John Bevan.

Foto: John Bevan.

Dankzij de uitvinding van Lemaire d'Augerville uit 1824 kon de duiker door zijn mond ademen, in een borstfles, terwijl een andere buis het roodkoperen masker masker voedde, wat voor een perfect zicht zorgde.

paar vinnen, die de uitrusting echt op een moderne kopie zouden hebben laten lijken.

De uitrusting was voor die tijd uiterst geavanceerd en d'Augerville toonde een verbazingwekkende kennis van de wetenschappelijke principes die hij toepaste. Of hij autodidact was of hulp van iemand anders had gekregen, zullen we waarschijnlijk nooit weten. Als het zijn eigen creatie was, dan was hij inderdaad een genie en heeft hij duidelijk zijn roeping gemist. Helaas voor Lemaire d'Augerville sloeg zijn uitvinding nooit aan en raakte ze in de vergetelheid, waarschijnlijk vanwege het beperkte dieptebereik en gebruik. Misschien was het gewoon te futuristisch voor de duikers van die tijd.

eerste echte (de)compressiekamer

In 1834 bouwde de Franse dokter Junod, en sommige bronnen vermelden ook Fabare, een koperen sfeer gebaseerd op een ontwerp van James Watt, de uitvinder van de stoommachine – die zeer bedreven was in fysica –gerelateerd aan druk. Dit apparaat kon een druk van maximaal 4 atm (4 bar) genereren en was de eerste, echte hyperbare kamer. De sfeer werd gebruikt voor de behandeling van longaandoeningen. Junod noemde zijn behandeling 'Le Bain d'air comprimé' (het bad van samengeperste lucht) en beweerde dat het de bloedsomloop naar de inwendige organen en de hersenen verbeterde, wat re-

sulteerde in een gevoel van welzijn en een betere algemene gezondheid.

eerste volledig gesloten duikpak

We schrijven 1834: de Amerikaanse uitvinder Norcross verbeterde het open duikpak van Siebe door een afvoeropening voor overtollige en uitgeademede lucht bovenaan de helm te integreren en de ventilatieopeningen in de taille te verwijderen. Dit maakte het duikpak volledig dicht en dankzij deze innovatie konden duikers vooroverbuigen of zelfs op de bodem gaan liggen zonder het risico te lopen dat hun lucht ontsnapte of de luchttoevoer werd afgesneden. Het pak was gemaakt van elastisch, met rubber bekleed doek, recent uitgevonden door Goodyear en volledig gevuld met lucht om de duiker relatief droog te houden. Het

pak was bevestigd aan een metalen helm die een waterdichte afsluiting vormde. Om het drijfvermogen tegen te gaan, waren de laarzen van de duiker verzwaard met ijzeren kogels. Slangen verbonden de helm met blaasbalgen aan de oppervlakte.

Toen Norcross zijn uitvinding uitprobeerde in de Webb River in Maine, bleek ze niet levensgevaarlijk te zijn en kon zijn testduiker onder water vrij bewegen. Het was het eerste volledig gesloten duikpak, waarbij gebruik werd gemaakt van de innovatie van elastisch rubber.

eerste duikhandleiding

Charles Deane publiceerde in 1836 de 'How to' duikhandleiding. In dit handboek legde hij het gebruik van zijn duikapparatuur uit. Het boek behandelde ook onderwerpen als signalen, onderhoud en bediening van de luchttoevoer aan de oppervlakte. Hij waarschuwde lezers voor illegale kopieën die bij toepassing tot levensgevaarlijke situaties konden leiden.

De Engelsman George Edwards (1804-1893), een ingenieur van de haven van Lowestoft, kocht in 1839 één van Deanes duikuitrustingen en realiseerde zich goed de beperkingen en veiligheidsproblemen ervan. Hij bedacht waterdichte afdichtingen tussen de helm en het pak en op de ledematen. Hij stelde voor om de duiker een volledig pak aan te trekken (in plaats van het korte jasje) en het pak met 20 bouten aan het borststuk te bevestigen.

Omdat hij niet geïnteresseerd was in geld verdienen, gaf hij het idee aan Siebe, die al snel zijn eigen versie met 12 bouten begon te produceren. Dit was de aanzet tot een product dat wereldwijde bekendheid zou verwerven en het beeld van het beroepsduiken zou bepalen. 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Tekening: Daniel David/ADAG.

Skubba & Fred

Met zicht op water

Fred maakte drie gaten in de emmer, zodat er een koord – waar aan een gewicht bengelde – aan vastgemaakt kon worden. Hopelijk zorgde het gewicht ervoor dat de omgedraaide emmer nu wel onder water geraakte.

De emmer met daaraan het koord en het gewicht dobberde op het water, maar het venster was vanaf de oppervlakte niet meer te zien. Dat zag er goed uit! Skubba begreep de bedoelingen en sprong het water in. Hij hapte een teug lucht en dook onder. Fred keek vanaf de waterkant naar wat er voor hem in het water gebeurde. Hij zag de emmer op en neer gaan en af en toe draaien. Wat gebeurde daar onder water?

Met veel gebruis kwam Skubba terug boven. Dolenthousiast vertelde hij aan Fred dat hij nu onder water kon zien. Hij dacht zelfs dat hij een vis had gezien. Hij was niet zeker, maar het kon toch zijn! Zo goed zag hij onder water. Hij ratelde aan één stuk door. Nog vóór Fred iets kon zeggen of antwoorden, was hij al terug onder. Een goede teug lucht nemen. Kopje onder. Zijn weg zoeken tussen de koorden. Hoofd in de emmer steken. Eenmaal daarin kon hij gewoon opnieuw ademen. Hij kon zelfs naar links en rechts kijken door met zijn handen de emmer te draaien. Dit was het; zo kon hij uren doorgaan. En dat deed hij ook. Keer op keer. Na een tijdje begon zijn hoofd ijl aan te voelen. Enkele duiken later begon hij hoofdpijn te krijgen. Maar ondanks de toenemende hoofdpijn koelde zijn geluk niet af. Hoewel, dit kon hij niet lang meer volhouden.

Toen hij na de tiende (of was het de twintigste duik?) terug boven kwam, vroeg hij Fred of die hoofdpijn normaal was. Zijn vriend vertelde hem iets over een gas van zure stof dat verbruikt wordt en iets van zure stof van kolen die uitgeademd wordt. De lucht in de emmer zou te veel van die kolenstof bevatten. Hij wist niet dat er kolen in zijn borstkas

zaten, maar als zijn vriend zoiets vertelde, dan zou dat wel waar zijn. Fred zou trou wens ook hiervoor een oplossing weten. En ja, Fred wist een oplossing en die was simpel: ze moesten er gewoon voor zorgen dat de lucht in de em mer af en toe ververst werd. Dit kon den ze door de emmer boven te halen en om te draaien. Eigenaardig genoeg moest Skubba lucht 'scheppen' door de emmer omgekeerd te houden. Maar door het gewicht aan de emmer was dit een moeilijk karwei.

De eerste pogingen eindigden allemaal met een emmer vol water. De kolenstof was er dan wel uit, maar het zuur was er niet in.

"Fred? Waarom tast dat zuur de emmer niet aan?", vroeg Skubba. "Waarom vraag je dat?", vroeg Fred verwonderd.

"Wel, mijn vader heeft eens zuur gemorst en er was een gat in zijn broek gebrand. Waarom brandt dat zuur dan niet door de emmer?".

"Welk zuur?", vroeg Fred verwonderd.

"Wel, die zure stof die we proberen in de emmer te doen?".

"Ah, de zuurstof! Dat is geen zuur, maar een deel van de lucht. Lucht bestaat voor het grootste deel uit twee gassen: stikstof en zuurstof. De zuurstof hebben we nodig om te leven. In lucht zonder zuurstof stikken we, vandaar de naam stikstof. Zuurstof die we gebruiken, verandert in koolzuurgas. En dat laatste gas bezorgt je hoofdpijn", zei Fred met volle overtuiging.

"Dus als je te lang dezelfde lucht ademt, verbruik je al het zure, oeps, de zuurstof en zit er alleen stikstof en koolzuurgas in. Dan krijg je hoofdpijn en stik je bijna. Klopt dat?", vroeg Skubba.

"Ja, zo is het", zei Fred met een op en neer knikkend hoofd.

Dus moesten ze iets vinden dat gemakkelijker ging dan de emmer omdraaien.

"Maar hoe, Fred? Freeed!".

Skubba zag zijn vriend nergens meer. Weer was hij verdwenen. Hoe kon hij nu die emmer omdraaien zonder dat er water in kwam? 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Advertentie

Vrijduiken

Wereldrecord onderwaterwandelen

Op 11 augustus 2024 vestigde de 35-jarige

Australische vrijduikster Amber Bourke een 'Guinness World Record' voor de langste onderwaterwandeling op één ademteug (voor vrouwen) in een olympisch zwembad in Queensland, Australië.

Amber Bourke liep in 3 minuten 38 seconden een afstand van 112,83 meter (370 voet 2 inch).

Amber is vrijduikinstructeur en doet al meer dan 10 jaar aan vrijduiken. De motivatie voor haar onderwaterwandeling is dat ze iets wil terugdoen voor de oceaan, waarin ze veel van haar tijd doorbrengt. Uiteraard deed ze het eveneens voor haar eigen gevoel van voldoening. Daarnaast was het altijd al een droom van haar geweest om een 'Guinness World Records'-titel te behalen. Tijdens haar poging zamelde Amber ook geld in voor de 'Australian Marine Conservation Society'.

Amber startte pas een jaar voor haar geregistreerde record met het onderwaterwandelen, maar ze trainde er wel wekelijks voor. Een video van haar wereldrecord kan je bekijken op:

Op deze ongelooflijke beelden is te zien hoe ze over de bodem van het zwembad loopt met haar heupen gebogen in een hoek van 90 graden. Haar torso was plat, alsof ze aan het zwemmen was, maar het waren haar voeten die al het werk deden, terwijl ze met ingehouden adem over de vloer liep. Een manier van onderwaterwandelen die menig duiker onder ons niet onbekend is van een gelijkaardige oefening tijdens een zwembadtraining.

Telkens wanneer ze het einde van het zwembad bereikte, tikte ze met haar voeten

en handen

tegen de wand, draaide ze zich om en liep ze terug de andere kant op. Amber struikelde even, maar vond snel haar draai en liep door.

Evolutie van de langste onderwaterwandeling op één ademteug (voor vrouwen):

• 20 mei 2017 – Bilge Cingigiray Aydın (Turkije) – 67,16 meter (220,34 voet)

• 27 oktober 2017 – Marina Kazankova (Italië) – 69,40 meter (227,69 voet)

• 25 maart 2019 – Bilge Cingigiray (Turkije) – 81,60 m (267,71 voet)

• 28 november 2021 – Amber Fillary (Zuid-Afrika) – 109,60 m (359 voet 6 inch)

• 11 augustus 2024 – Amber Bourke (Australië) – 112,83 m (370 voet 2 inch)

Amber, die eerder al 17 Australische vrijduikrecords en één AIDA-wereldrecord onder water had gevestigd, voltooide twee volledige baantjes en nog iets meer voordat ze

Australische vrijduikster Amber Bourke met 5 kg lood aan de loodgordel, tijdens haar onderwaterwandeling op de bodem van het zwembad.

Amber Bourke na haar wereldrecord onderwaterwandelen.

Foto's (3): Guinness World Records/archief.

Interview met Amber Bourke.

naar boven zwom om adem te halen. Terwijl ze nog in het zwembad was en zich aan de rand vasthield om op adem te komen, mat iemand de afstand die ze had gelopen en riep dat het "een nieuw wereldrecord" was, wat een glimlach op haar gezicht toverde.

Haar uitmuntende prestatie werd door Guinness World Record officieel bekend gemaakt via www.guinnessworldrecords.com op 10 januari 2025.

wereldrecord voor mannen

Het officiële 'Guinness World Record' voor de langste onderwaterwandeling op één ademteug voor mannen staat op naam van Vitomir Maričić (Kroatië) met een afstand van 107 m (351 voet 0,5 inch), geregistreerd in Opatija, Primorsko-Goranska Zupanija, Kroatië, op 17 september 2021.

Het record van Vitomir werd (zeer waarschijnlijk) op 30 juni 2024 verbroken door Boris Milosic (Kroatië) tijdens een wandeling van bijna 5 minuten, waarbij hij een afstand aflegde van 112 m (367 ft 5,48 inch). Hiermee brak Boris zijn vorig wereldrecord van 96 meter (314 voet 11,52 inch) dat door 'Guinness World Record' officieel geregistreerd werd op 1 maart 2020 in Split, Kroatië.

Milosic is een CMAS-wereldkampioen en winnaar van een Europese kampioenstitel en heeft in 2019 zelfs een AIDA-wereldrecord gevestigd in de discipline Dynamic met Bifins.

Tijdens het schrijven van dit artikel werd zijn presentatie van 112 m nog niet officieel goedgekeurd door 'Guinness World Record'.

Advertentie

Ze evalueren de beelden of er aan de voorwaarden voldaan werd, bijv. het feit dat er altijd één voet in contact moet blijven met de bodem. 

Bekende duikmerken

Eigen hersteldienst

Vulstation tot 300 bar

Openingsuren: wo. – do. & vr. 16.30 – 19.00 u za. 10.00 – 12.00 u & 13.00 – 16.00 u van 1 november tot 1 maart gesloten op do.

Antwerpsestraat 258 – 2850 Boom 03 888 43 34 – zevenzeeen@telenet.be

IVO MADDER

Boris Milosic tijdens zijn mentale voorbereiding, voorafgaand zijn wereldrecordprestatie.

De Kroatische vrijduiker Boris Milosic met lood rond de heup en in de nek, tijdens zijn onderwaterwandeling op de bodem van het zwembad.

Foto's (2): Lana Zapp.

Onderwaterfotografie

Hoe 'backscatter' te minimaliseren en te verwijderen?

'Backscatter' (letterlijk vertaald: 'achterwaartse reflectie') of oplichtend zweefvuil is de aartsvijand bij onderwaterfotografie (ook bij onderwatervideografie). Foto's die er qua compositie en onderwerp prachtig uitzien, belanden erdoor in de prullenbak of vergen heel wat nabewerking om een kwaliteitsvol eindresultaat te bekomen. Onder water is zweefvuil vaak moeilijk te zien op het lcd-scherm van de camera, waardoor je het pas later opmerkt bij het bekijken van de foto op een groot scherm. Dus wat veroorzaakt 'backscatter' en hoe kunnen we zweefvuil in onze foto's minimaliseren? Hoe verwijder je dat zweefvuil in de nabewerking, zodat je foto alsnog bruikbaar is?

Terugkaatsing van licht op 'zweefvuil' ('backscatter' in het Engels) wordt veroorzaakt door licht dat reflecteert op deeltjes of partikels (het zogenaamde zweefvuil) in de waterkolom. Deze deeltjes kunnen plankton, fijn stof of zand zijn – eigenlijk alles wat het water minder helder maakt. Ze reflecteren het licht van je flitser, videolamp of zelfs de zon (als je duikt met de zon achter je) en verschijnen – naargelang de situatie – als storende witte stipjes of waas (lichtverstrooiing) op je foto. Het kan ontstaan door onrustig water (stroming), je eigen bewegingen of simpelweg door de natuurlijke aanwezigheid van zwevende deeltjes in het water. Vooral op donkere achtergronden zijn ze al snel duidelijk zichtbaar.

De deeltjes reflecteren het licht echter niet altijd, omdat de hoek van het licht de reflectie veroorzaakt. Het is ook belangrijk

'backscatter' (zweefvuil zichtbaar door de lichtpositie) en waas (lichtverstrooiing door zweefvuil) in drie verschillende categorieën te onderscheiden:

1. Zweefvuil zichtbaar door flitspositie:

De 'backscatter', waar we het in onderwaterfotografie over hebben, wordt vooral veroorzaakt door de positie van onze flitser of videolamp. Staat je lichtbron vrij dicht naast je lens, dan belicht je het onderwerp frontaal en veroorzaakt het terugkaatsend licht een soort sneeuw op je beeld. Door je lichtbron verder van de lens te plaatsen en het onderwerp niet frontaal te belichten voorkom je overdreven 'backscatter', alhoewel een beetje oplichtend zweefvuil vaak niet volledig te vermijden is.

2. Lichtverstrooiing door zweefvuil: Door lichtverstrooiing kan je een waas over je

onderwerp krijgen. Dat kan veroorzaakt worden door de zon, wanneer deeltjes in het water van achteren belicht worden. Deze waas kan worden vermeden door vanuit een andere hoek te fotograferen of door te proberen het directe zonlicht te blokkeren met iets als een duiker, kelp of duikboot. Andere mogelijke oorzaken van een wazig beeld zijn:

• technische problemen, meestal problemen met de autofocus, die wil scherpstellen op bewegende deeltjes in het water, waardoor alles er een beetje wazig, onscherp uitziet – veroorzaakt soms focusjagen of het niet kunnen scherpstellen;

• een aangedampte lens, zoals bijvoorbeeld als je je onderwaterhuis hebt geopend in een kamer met

Met de 'backscatter' plugin verdwijnen ongewenste lichtvlekken als sneeuw voor de zon.

Foto's

(2): Ivo Madder.

Last van 'backscatter'?

hoge luchtvochtigheid en dan onder water de overgang van kouder naar warmer water maakt; • een vuil objectief.

3. Hotspots door zweefvuil: Hotspots zijn lichte vlekken die zich meestal situeren aan de zijkanten of hoeken van je foto. Je kan dit proberen te voorkomen door je lichtbron (flitsers of videolamp) ver naar buiten te richten. Je moet niet vrezen dat je onderwerp daardoor niet goed belicht is, want lichtverspreiding door het verstrooide licht is meestal voldoende om je onderwerp te belichten.

fototips om oplichtend zweefvuil te minimaliseren

Er zijn drie stappen om zweefvuil op onderwaterfoto's te minimaliseren en/of volledig te elimineren.

1. Verklein de afstand tussen camera en onderwerp: Omdat terugkaatsing van licht enkel kan gebeuren als er (veel) deeltjes in het water zitten, kan je de hoeveelheid water tussen de lens en het onderwerp verkleinen om mogelijke 'backscatter' te verminderen. Dit is trouwens één van de belangrijkste tips voor onderwaterfoto's en -video's: kom zo dicht mogelijk bij je onderwerp! Speciale apparatuur helpt je om dicht bij je onderwerp te komen. Zo kan je met het juiste objectief kleine onderwerpen vergroten (macro) of het gezichtsveld vergroten (groothoek). Het juiste objectief of eventueel een voorzetlens kan het verschil maken op je foto's.

2. Zorg voor een uitstekend drijfvermogen: Opwellend zand draagt sterk bij aan 'backscatter'. Dus als jij of je buddy het zand omwoelt, is het logisch dat

er meer zweefvuil op je foto's te zien is. Zorg ervoor dat je de bodem niet omwoelt. Volg eventueel de NELOS-cursus Assistent-Onderwatervideograaf, waar je onder andere dankzij de juiste vintechnieken omwoelend zand voorkomt. Een handig hulpmiddel is een macrostok (ook wel 'muckstick' of 'reefstick' genoemd). Deze lange, smalle stok kun je voorzichtig op een kaal stuk rots of in het zand plaatsen om jezelf te stabiliseren en op te stijgen zonder vinnen te gebruiken na het maken van de foto. Als je met een grotere duikgroep bent die stofwolken veroorzaken, probeer dan aan de stroomopwaartse kant van je groep te blijven om de zandwolk te vermijden. In de Oosterschelde zorg je dat je tegen de stroming in fotografeert, zodat je eigen stof niet voor de cameralens komt.

3. Gebruik een nauwkeurige lichtbundel of lichtpositionering: Deze tip is absoluut de meest uitdagende, omdat het positioneren van de lichtbundel een constante en steeds wisselende oefening is. Het doel van het positioneren van de

lichtbundel is om je onderwerp te belichten zonder extra water te gebruiken (hoe meer water tussen je objectief en je onderwerp, hoe meer kans op zweefvuil), want daar ontstaat de kans op 'backscatter'. Verschillende composities en onderwerpen vragen om verschillende posities van de flitsers of videolamp, waarbij het doel altijd hetzelfde blijft. Hier komt je kennis van je flitser om de hoek kijken. Hoe beter de positie van je lichtbron (flitser of videolamp) is, hoe minder zweefvuil je op je foto terug zult zien. Positioneer je lichtbron(nen) zodanig dat het licht vanuit een hoek op je onderwerp valt in plaats van recht van voren. Dit vermindert de kans het licht van de zwevende deeltjes weerkaatst. Maak eventueel gebruik van een 'snoot'. 'Snoots' zijn een geweldige manier om 'backscatter' te verminderen tijdens het fotograferen. 'Snoots' produceren een zeer smalle lichtbundel, die wordt gebruikt om een deel van een onderwerp te benadrukken of een zwarte achtergrond rond een onderwerp te creëren. Omdat zo'n smalle waterkolom wordt belicht, is het alleen mogelijk om een

Met de juiste vintechniek maak je minimaal stof. Is er toch stof, dan kan je 'backscatter' alsnog vermijden door de juiste belichting.

Positioneer je flits(ers) zo dat het licht vanuit een hoek op je onderwerp valt in plaats van recht van voren.

Foto: Marc Vermeiren.

Foto: Kenneth Dupont.

Met een 'snoot' kan je een smalle lichtbundel op je onderwerp richten, waardoor je minder last van 'backscratter' hebt.

Illustratie: Rob van Twist.

smalle zweefvuilkolom te creëren. De andere delen van het beeld ontvangen geen licht en bevatten geen oplichtende zweefvuildeeltjes. Wanneer de 'snoot' in de juiste hoek staat ten opzichte van je onderwerp, kan hij 'backscatter' in het belichte water aanzienlijk minimaliseren.

Wat als je nog steeds last hebt van 'backscatter' op je foto?

Maar zelfs met de beste technieken is 'backscatter' niet altijd volledig te vermijden. Soms is het gewoon niet mogelijk om elk spatje zweefvuil te verwijderen, vooral niet als je duikt in water vol met deeltjes. Maar zelfs in tropisch water kun je één of twee deeltjes zien die je uit je foto wilt verwijderen. Wanneer je het niet kunt voorkomen, zul je dus aan de slag moeten met een nabewerkingsprogramma. Je kunt 'backscatter' bijv. verwijderen met de tool 'Vlekverwijdering' (Spot Removal) in Adobe Lightroom. Maar nog beter en sneller: gebruik de plugin 'Backscatter XTerminator' (BSXT), een Photoshopplugin die het verwijderen van 'backscatter' eenvoudig maakt.

in een fractie van enkele seconden het zweefvuil verwijderen

In het verleden was het verwijderen van zweefvuil een tijdrovende klus. Ieder stofdeeltje moest je aanklikken in Lightroom, Photoshop of een andere fotobewerkingssoftware. Met de komst van AI-technieken in de bewerkingsprogramma's werd dat al wat minder tijdrovend, maar het bleef een enerverend en tijdrovend klusje. Als je een onderwaterfotograaf – vooral bij wedstrijdfotografen – vraagt naar zijn grootste frustratie, is zweefvuil waarschijnlijk één van de meest genoemde antwoorden. De oplossing is 'Backscatter XTerminator'! In enkele seconden verwijder je daarmee de ongewens-

te lichtvlekken als sneeuw voor de zon.

Wat is 'Backscatter XTerminator'?

'Backscatter XTerminator' (BSXT) is een baanbrekende Photoshopfilter, ontwikkeld door Erin Quigley van Go Ask Erin en RC Astro, een bedrijf gespecialiseerd in astrofotografiesoftware. Deze unieke samenwerking brengt technieken uit de astrofotografie – zoals het verwijderen van sterren uit nachtopnames – naar de onderwaterwereld. Het resultaat? Een tool die 'backscatter' op je foto's met ongekende precisie verwijdert, zonder ze urenlang handmatig te moeten bewerken. BSXT gebruikt geavanceerde technologie om storende deeltjes te isoleren en te verwijderen. De filter werkt met een enkele klik en is ontworpen om het originele detail van je afbeelding zoveel mogelijk te behouden. Dit betekent minder tijd achter de computer en meer tijd om te genieten van je foto's. Het automatisch proces van deze Photoshopplugin is niet bij iedere foto even feilloos. Soms zitten er nog wat deeltjes in de foto die je handmatig weg moet werken. Of soms heeft de plugin wat delen verwijderd die hij aanzag voor zweefvuil, maar onderdeel waren van de foto. Beide zijn eenvoudig op te lossen door de details respectievelijk weg of terug 'te brushen' op de aparte laag in Photoshop.

mijn eerste ervaringen met de plugin BSXT

Enkele onderwaterfotografen vertelden me begin dit jaar over de wonderbaarlijke kwaliteit van 'Backscatter XTerminator', die spijtig genoeg niet goedkoop is, maar zijn geld meer dan waard is. Toen ik de eerste beelden van deze plugin zag, was ik onder de indruk, maar ook sceptisch. Zó goed zal de plugin toch zeker niet zijn? Alhoewel ik de feedback van mijn bevriende fotografen wel geloofde. En inderdaad, nadat ik met

de gratis proefperiode BSXT op enkele foto's van mijzelf uitgeprobeerd had, was ik helemaal verkocht. Het programma is écht goed. Niet alle foto's zijn te redden, maar de meeste wel.

Als de 'backscatter' echt te erg is en de achtergrond daardoor te vlekkerig is, wordt dat niet opgelost. Ik herinnerde me een foto van een oorkwal, gemaakt door Johnny Letelier, die ik jaren geleden nodig had voor een artikel. Het vergde me toen veel uren aan photoshoppen om een min of meer aanvaardbaar 'stofvrij' resultaat te bekomen. Dus daar even BSXT op losgelaten en een paar minuten laten was daar het indrukwekkend resultaat. Ik moest enkel nog een deeltje terughalen, omdat hij bepaalde delen van de oorkwal als stofdeeltjes aanzag. Ook waren er enkele zweefvuildeeltjes die ik zelf moest verwijderen.

deze plugin creëert een efficiënte workflow

Na enkele standaardbewerkingen (zoals belichting en kleur) in Lightroom exporteerde ik het bestand naar Photoshop om het daar verder te bewerken. Lightroom maakt daarvoor een kopie aan, die later vanuit Photoshop opgeslagen wordt. Zo blijft de originele foto naast de bewerkte foto in je Lightroomcatalogus staan. Eenmaal de afbeelding in Photoshop staat, start je de plugin en laat je BSXT zijn werk doen. Hoelang dat duurt is afhankelijk van de hoeveelheid detail in de foto en de snelheid van je computer, maar bij de foto van de oorkwal was dat minder dan twee minuten. Na een workflow – van begin tot einde – van 5 minuten, was ik volledig verkocht.

BSXT installeren in Photoshop

Als je Photoshop nog niet kent kan het installeren van de BSXT-plugin misschien wat

Foto's (2): Johnny Letellier.

Storend oplichtend zweefvuil rond en op de oorkwal.

Na toepassing van de BSXT-plugin is was de 'backscatter' verdwenen en bleven de fijne haartjes van de oorkwal intact.

intimiderend lijken, maar met een goede tutorial die online bijgeleverd wordt, verloopt het installeren vlot. Nadat je de 'Backscatter XTerminator' plugin geïnstalleerd hebt, moet je alleen op de startknop van de plugin klikken en het programma werkt vanzelf. Een beetje kennis van lagen in Photoshop is wel handig, maar zelfs als je die kennis niet hebt, is het gemakkelijk aan te leren.

licentie en installatie

BSXT is beschikbaar via de website van Go Ask Erin (www.goaskerin.com). De introductieprijs is $179,95 en je krijgt daarvoor een eeuwigdurende licentie die op twee computers kan worden geactiveerd. Het installatieproces is eenvoudig: download de software, installeer de plugin en begin direct met bewerken.

systeemvereisten

3 Photoshop CC (abonnement adobe).

3 MacOS 12 of later, of Windows 10 of later.

3 CPU: Ondersteuning voor AVX-instructies.

3 Optioneel: GPU-versnelling met een NVIDIA-kaart (minimaal 6GB VRAM).

Controleer zeker eerst de systeemvereisten of download de gratis proefversie als je niet zeker weet of je computer en software worden ondersteund, want de aankoop van een permanente licentie wordt niet terugbetaald.

conclusie

'Backscatter XTerminator' is een grensverleggende Photoshopplugin voor onderwa-

Advertentie

terfotografen, zowel voor de professionele fotograaf als voor de hobbyist. Door de technologieën uit de astrofotografie biedt BSXT een eenvoudige, effectieve en tijdbesparende oplossing voor één van de meest hardnekkige problemen in onderwaterfotografie. Met één enkele klik kun je je foto's van 'backscatter' ontdoen! Dus geen eindeloos, enerverend klikken op witte vlekjes meer! Kortom: heel veel tijdbesparing in de nabewerking!

Het enige nadeel is dat BSXT enkel met Photoshop werkt. Je hebt dus een abonnement bij Adobe nodig. Bijv. Een fotografieabonnement, inclusief Lightroom, Photoshop en cloud-opslagruimte. Maar met deze tools breng je je afgewerkte onderwaterfoto's beslist naar een hoger niveau. 

IVO MADDER

Foto's (2): Kiki Vleeschouwers.

Extreme 'hotspot' aan de rechterbovenzijde.

Op enkele vlekjes na deed de plugin schitterend werk.

Met duikschool CVD op vrijduikstage

Ik ben 8 jaar en verzot op documentaires van Jean-Jacques Cousteau. Ik ben 14 jaar en nu verslingerd aan de reeks Ushuaia van Nicolas Hulot. Nu weet ik het zeker: later word ik marien bioloog, onderzoeker, zeepaardenexpert of walvishaaispotter. Mijn moeder gooide roet in het eten: Duiken? Met jouw oorontstekingen? Vergeet het maar".

Nu 40 jaar later lig ik daar. Ondersteboven. Op 35 meter diepte. Alleen omringd door blauw. Ergens in de Rode Zee. Terwijl mijn buddy zich boven afvraagt waar ik blijf. Plots besef ik dat ik nog een hele weg naar boven moet. Shit. Paniek.

"Rustig, Philippe. Rustig", zegt dat stemmetje. "Rustig naar boven, net zoals je naar beneden bent gegaan. Het is de enige weg". Eén minuut en dertig seconden later ben ik boven. Ik hap naar adem. En spreek het woord HOPE uit, terwijl ik tegelijk inadem.

Driemaal. HOPE – HOPE – HOPE. Die tip kreeg ik ooit van een dame in de Wezenberg. Ze zou later nog een grote rol spelen in dit verhaal.

Ik geef mijn buddy Thomas het teken "I'm OK". Hij glimlacht. Ik ook. En dan barsten we allebei in een lachen uit. Aan de boei. Ik kijk op mijn watch: 35,2 m. Een nieuw record. Een Personal Best, PB voor de kenners. Mijn vrienden slaan met hun handen op het water. Luid. Dat doen ze blijkbaar omdat je een competitieduiker niet mag aanraken tijdens een wedstrijd. Een fijn moment, dat klappen

op het water. Thomas en ik schieten weer in de lach. Heerlijk. De zoveelste PB al. Elke dag opnieuw. Niet alleen voor mij – beginnende vrijduiker – maar voor iedereen van het team. En onze instructeur maar glunderen. Ze geniet zichtbaar. Michèle Fouquet. Wat een topmens.

Deze intro vat onze fantastische stage goed samen. Wie benieuwd is naar meer – met pittige details over Russische atleten en 'buttplugs' – mag gerust verder lezen.

Foto's

(2): Philippe Weiler.

Groepsfoto van het CVD-team met Denis Sokolov, Michèle Fouquet en enkele Russische vrijduiksters.

wat een kiekennest

We vertrokken met zes. Zes 'freedivers' van CVD. Op apneustage/vrijduikstage in Dahab. Bij Michèle: onze host, trainster, coach, entertainster én gids voor de week. Voor Yves, Greg en ikzelf is het de eerste keer in Dahab én de eerste vrijduikstage. Voor Thomas, Eric en Sandra: de derde of zelfs vierde keer. Oude rotten dus.

Zo begon onze stage. Meteen met een hoek af. Michèle heeft een boottocht geregeld, samen met flessenduikers, een uurtje varen verderop. We maken de vrijduikboeien klaar en springen in het water. Man, wat een koralen. Als klimaat- en duurzaamheidsexpert weet ik hoe erg het wereldwijd is gesteld met de koralen. Ik ben zo aangenaam verrast te zien hoe mooi en relatief ongeschonden de koralen hier nog zijn. Puur genieten.

Michèle heeft een sessie kennismakingsspelletjes gepland. We kenden elkaar al van in het zwembad, de Wezenberg, maar elkaar echt kennen, dat nog niet. We vormen twee teams, elk aan een boei. De daallijn hangt op 10 m diepte. Wie in 5 minuten de meeste platte knopen kan maken, 'down under',

wint de eerste ronde. Onze boei verliest. Ik denk in mezelf: in wat voor een kiekennest ben ik terechtgekomen?

Proef 2: de proef met de dode plastieken kip. Toeval bestaat niet. Smile op mijn gezicht. Met de kip tussen je tanden, zwemmen naar beneden, 10 meter dus, om daar een plastic flesje te vullen met € 2 muntstukken. Ditmaal winnen wij. En zo gaat het door, twee uur lang. Het tempo is gezet. Mijn oren beginnen stilaan te fluiten.

50 tinten PB's

De volgende dag start de échte apneutraining. Ik had eerst getwijfeld om helemaal naar Dahab te komen. Waarom een week verlof nemen, zonder mijn geliefde partner – wij reizen allebei heel graag en vooral graag samen – naar een tropische bestemming, met onbekenden, om wat te gaan trekken aan een duikkoord … om toch niet verder te geraken dan 20 meter? "I was wrong".

Michèle – onze host, coach, trainer, enz. –blijkt ook een pedagogische krak te zijn. Ze brengt elk van ons – beginner tot gevorderde – naar nieuwe dieptes. Bij mij ging dat

Vrijduiker in actie.

Klaar voor een trainingssessie in de Blue Hole.

Klaar voor een vrijduiksessie.

Foto's

(3): Philippe Weiler.

vaak zo: "Philippe, doe rustig. Veel rustiger. Hoe lang kan je in statische apneu? 3 minuten? Oké, ga nu trager naar beneden. Blijf minstens 1 minuut 30 seconden onder. Kijk niet op je watch. Klaar je oren, constant. Neem je tijd. Geniet". Het werkt! Elke dag vallen er 'Personal Bests' (PB's). Bij iedereen. Niet alleen dat, maar in totaal zijn er tientallen proeven afgelegd, een paar 2-sterren en masterbrevetten binnengehaald. En dat allemaal in alle rust. Zonder stress, zonder paniek, zonder ongevallen. Wie diep beneden in spleten kan duiken, kan ook wandelen door nauwe canyons in de heetste Sahara. Dat moet Michèle gedacht hebben toen ze voor ons een woestijnexcursie organiseerde. Wat een eyeopener van formaat. Machtige, ruwe landschappen in 50 verschillende okertinten. Om opgewonden van te worden. Spelonken waarbij je bil-, buik- en borstspieren moet intrekken om verder te geraken. Later op de dag bakt onze lokale gids brood in het zand, terwijl we kunstjes 'stonebalancing' tonen bij zonsondergang. We vragen Michèle dit pareltje van een plek aan niemand te verklappen. Ze is te mooi, te ongerept. Ze belooft het. Voor de nieuwsgierige lezer, toch hier een tip: het is een uur rijden ten west-zuidwesten van Dahab, richting die ene donkerokergele zandduin, voorbij drie zwaar bewaakte checkpoints. Zoiets.

O Blue Hole, you deep devil

De volgende verrassing wacht ons in de Blue Hole. Dat magisch donker gat. Vanuit de ruimte zichtbaar, naar het schijnt. Ik had op voorhand al wat opgezocht over de Blue Hole en uiteraard ook 'The Deepest Breath' gezien. In realiteit is de plek veel kleiner dan ik had verwacht. Het gat, een 150 m in diameter, mocht de dag voordien nog een walvishaai verwelkomen. Onvoorstelbaar. Wilde hij deelnemen aan de competitie die daar plaatsvond? Ik vermoed van niet. Zo'n beest heeft voldoende aan een goed gemikte scheet om de 90 m diepe hole in één trek te halen. Hij was blijkbaar vast komen te zitten in de Blue Hole. Hij vond 'de uitgang' niet meer. Eerst probeerden vrijduikers het dier richting exit te krijgen, nadien kwamen er flessenduikers aan te pas. En plots was hij weg, door de befaamde boog, The Arch. Maar als wij met ons Belgisch CVD-teampje toekomen, zijn er geen 'whalesharks' te spotten. Wel internationaal gezelschap, van over de hele wereld. Er is een internationale competitie van vier dagen aan de gang. Terwijl we aan onze twee Belgische boeien

Stone balancing art, een creatie van Philippe, voor hem een vorm van meditatie.

Het CVD-team. Vlnr: Philippe, Thomas, Sandra, Eric, Michèle, Yves en Greg.

Greg die zich inbeeldt dat hij op de bodem van de woestijn zit en 1.000 meter naar boven zwemt.

5.000 jaar oude graftombes.

Foto's (4): Philippe Weiler.

nederige duiken verrichten, kunnen we ook van heel dichtbij, in het water, de competitie volgen. Ik ga een kijkje nemen en zwem naar de eerste boeien. Stefan Randig is aan de beurt. Derde op de wereldranking in de discipline CNF, 'Constant Weight No Fins'. Dat is een duik zonder zwemvliezen, op pure kracht, de moeilijkste van de verschillende disciplines. Hij gaat voor een vrijduik naar 70 m. Hij bereidt zich voor, 5 minuten lang, terwijl tientallen mensen in het water hem in alle stilte observeren. Het is echt stil in de Blue Hole. En dan is hij weg. Met mijn GoPro probeer ik hem zo lang mogelijk te volgen. Na een tiental meter stopt hij met zwemmen. Hij laat zich zakken, de zwaartekracht doet haar werk. Tot ik hem niet meer kan zien. Het duurt lang. Ik ril. 5 minuten later komt hij boven. Hij ademt. HOPE – HOPE –HOPE (maar dan in het Duits). En dan "I'am OK" … stilte ... en er volgt een witte kaart. Een geslaagde duik. Iedereen klapt op het water en roept en gilt. Kippenvel. De volgende duiker staat al klaar. Het is de beurt aan de Egyptische Ranalina Alim. Ze gaat voor 47 m, een nieuw nationaal record in CNF. Zelfde protocol. Maar … zij krijgt een rode kaart. Niet geslaagd … aan de oppervlakte krijgt ze immers een mini black-out. De regels zijn streng: 'black is black and out is out'. Ik ril opnieuw. Misschien wel van de koude. Tijd om de training af te ronden. We zwemmen uit de Blue Hole. Oh machtige Blue Hole.

buttplugs voor de glottis

Die avond eten we in een lokale vleestent in een achterbuurt van Dahab. Om het eens over iets anders dan duiken te hebben, vragen we elkaar wat we het liefst van ons lief zouden wensen, welk droomcadeau. Als het Michèle haar beurt is, zegt ze zonder aarzelen: een week stage bij Denis Sokolov, een Russische topvrijduiker die ook lesgeeft bij ons in het duikcentrum Jays. De dag nadien vraag ik aan Denis wat zo'n cadeau zou kosten, een week lesgeven aan Michèle. Het blijkt net betaalbaar te zijn. Het wordt ons bedankingscadeau voor Michèle. Denis geeft ons als dank een uur les in ademhalings- en klaartechnieken. Dat uur worden er vijf. We trainen samen met drie Russische schoonheden die stage lopen bij Denis. We oefenen, spiegel in de hand, hoe je je tong in vieren moet plooien, je huig laten zweven, je softpalet kunt openen en sluiten en je glottis kunt controleren. Mijn hoofd duizelt. Fantasie slaat op hol. Alsof dat niet genoeg is, krijgen we een toetertje in onze hand. Het

lijkt op een kleine 'buttplug', maar dan voor je neus. Geen gezever. Het dingetje heet otovent. Je oefent ermee door er een ballonnetje aan te bevestigen en het dan met één neusgat op te blazen. Het helpt je om al je kleppen te controleren. Het is lachen

geblazen met al die plugs en ballonnen aan onze neuzen, bij zowel de Belgische als Russische ploeg. Wie het ding perfect blijkt te beheersen is Greg. Niet alleen Denis merkt het op … maar ook de Russische studentes. Maar we hebben afgesproken: "what

Initiatie aerial yoga.

Eric tijdens de ademhalings- en klaartechnieken.

Interview met Klaus Simonsen.

Foto's (3): Philippe Weiler.

happened in Dahab, stays in Dahab" (op de buttplugoefenreeks na, die nu ook in deze Hippocampus mag verschijnen). De training werpt haar vruchten af. Nieuwe PB's volgen en Michèle is in de wolken. Allicht ook omwille van haar cadeau, overhandigd in het bijzijn van Denis 'himself'.

De volgende dag wacht nog een verrassing. Michèle heeft een exclusief interview geregeld met Klaus Simonsen, Deens kampioen in meerdere freedivedisciplines. Hij verhuisde naar Dahab om er te trainen en nieuwkomers te begeleiden. Inspirerende persoon: imposant, mooi, sterk, rustig. Zen. Een soort Deense superman. Het interview wordt gefilmd. Klaus vertelt. 80% van zijn training is droogtraining. Veel oefenen met die otovent, maar ook mediteren gecombineerd met krachttrainingen. Zijn geheim om te slagen? Geduld. Een meest voorkomende fout bij vrijduikers? De positie van je tong. Euh? Wie had me dat onlangs nog verteld? Na het interview – dat Klaus ook op Instagram post – duiken we de zee in. Belgen verkiezen natte training, denk ik. Ironie loert om de hoek: net als we de zee instappen, komen de Chinezen het water uit. Zij trainen ook bij Jays. Chinezen zijn naar het schijnt zeer goede vrijduikers én kettingrokers. Hun trainer is het water nog niet uit of zijn zoveelste Egyptische Gauloises zonder filter steekt hij aan. Alles kan in Dahab.

What happened in Dahab …

Tussendoor deelt Eric nog zijn persoonlijke tips. Hoe hij, met de Wim Hof-methode en zijn app, zijn grenzen verlegde. En dat gecom-

bineerd met een uurtje mediteren 's morgens en 's avonds. Verbazing alom. Zeker wanneer hij op dag 5 met een ontstoken rechteroor toch een duikje waagde naar 36 meter.

Michèle gaf tips over hoe je met visualisatietechnieken je grenzen kunt verleggen. Thomas verraste met al zijn theoretische kennis over klaren, van de K-lock over de H-, de G-, de P- en de T-lock. Geen gelul: we hebben ze allemaal uitgeprobeerd, mét een neuspluggetje.

Sandra verraste dan weer met haar onvermoeibare skills als boeiverantwoordelijke, waarbij ze de perfecte redding demonstreerde.

Denis Sokolov (rechts) geeft les in ademhalings- en klaartechnieken. Op de achtergrond de Russische meisjes.

Yves gaf ons een les in geduld – de grootste tip van Klaus: bij vrijduiken mag je niets forceren. Als het nu niet lukt, dan straks. Misschien. En zo geschiedde, met een 2-sterrenbrevet op zak.

Ongeduldige Greg werd uitgedaagd om … geduld uit te oefenen. De airco bij Marine Garden had zijn Blue Sinus Holes helemaal verstopt – net op de dag van de Blue Hole. Maar met geduld overwin je alles en daar ging zijn PB van 40 m, de dag nadien!

En ik vond er, naast alle machtige indrukken, inspiratie om hier terug te komen en een 'Yoga-Apné retreat' te organiseren. Samen met mijn partner dan wel.

We sluiten de week af in schoonheid, snorkelend. Minutenlang onder water dromen, dansend tussen een pijlstaartrog, een eenzame, naar ons knipogende karetschildpad (die knipoog is echt, staat op mijn GoPro), en een indrukwekkende onderwatertuin van half ingegraven buisaaltjes.

Zo dankbaar dat ik dit klein avontuurtje heb mogen beleven, met al deze inspirerende mensen – ja zelfs nieuwe vrienden, van Rusland, over de woestijn van Sinaï tot in Brasschaat. Laat ons dit pareltje koesteren. Dank je wel buddy's en coaches. 

PHILIPPE WEILER

Thomas wijst naar Greg hoe de oefening met de otovent beter uit te voeren.

Foto: Philippe Weiler.

Een nieuwe vis- en zeevruchtengids

Sinds 2008 publiceert de Franse NGO Ethic Ocean jaarlijks een 'Vis- en Zeevruchtengids' op basis van de meest recent beschikbare wetenschappelijke gegevens. Een Belgische aanpassing en vertaling werd sinds 2014 al drie keer uitgebracht door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) in samenwerking met ILVO (Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek). Beide instituten staan samen in voor de bijbehorende website.

De gids is vooral bedoeld voor de professionele gebruikers, zoals restauranthouders, hotelscholen, vishandels, reders en vissers, maar ook wij kunnen er waardevolle kennis van opdoen.

De gids geeft antwoorden op vragen als: hoe duurzaam zijn de visbestanden? Wat zijn de aanbevolen minimale vangstgroottes? Hoe evolueert de gezondheid van het marien ecosysteem? De gids helpt kopers van vis en zeevruchten om duurzame producten te kiezen op basis van wetenschappelijke gegevens en aankoopadviezen.

Gilles Boeuf (Ethic Ocean): "De jaarlijkse en regelmatige publicatie van dit werk is steeds een waardevol moment. De gids wordt in Frankrijk elk jaar nauwgezet geactualiseerd, niet op basis van meningen, maar op basis van gepubliceerde wetenschappelijke gegevens die door het Ethic Ocean-team worden samengevat".

Het is dus de vierde keer dat de Ethic Ocean soortengids ook in het Nederlands uitkomt. Nancy Fockedey (VLIZ): "De gids omvat niet enkel de vis en zeevruchten die door de Belgische visserij worden aangeland (minder dan 10% van wat we in België consumeren).

Hij beschrijft ook alle geïmporteerde vis, van dichtbij en verder af. De vorige Nederlandstalige gids dateert al van 2018. Ik weet dat veel mensen zaten te wachten om met geactualiseerde, bevattelijk gebrachte data over duurzaamheidsaspecten, juister te kunnen handelen bij de aankoop van vis en zeevruchten".

Jade Maes (ILVO): "Deze gids is belangrijk omdat ze alle schakels in de keten (visser, chef, consument, beleidsmaker) helpt om bewustere keuzes te maken. Door transparante en wetenschappelijk onderbouwde informatie te geven over visbestanden en vangstmethoden, kan de gids bijdragen tot een meer duurzame visserij en het herstel van kwetsbare soorten ondersteunen".

De data komen van Ifremer (Institut Français de Recherche pour l'Exploitation de la Mer), ICES (International Council for the Exploration of the Sea), FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nations), de Europese Commissie en regionale en internationale visserij- en beheersorganisaties.

In België staat ILVO in voor het verzamelen van de data die samen met gegevens van buitenlandse instituten doorstromen naar ICES, die daarop adviezen voor visquota

formuleert. De effectieve beslissing rond die quota ligt bij de politiek en hoe beter de data, hoe beter deze beslissingen onderbouwd zijn. Al deze gegevens vloeien met deze gids terug naar de sector. Zo worden de beslissingen over de visquota ook transparanter.

De pdf van de gids kan je raadplegen op www.zeevruchtengids.org

Wil je meer weten over het VLIZ?

Abonneer je dan gratis op het digitale nieuwskanaal over de zee(wetenschappen) via www.vliz.be/testerep/ nl/abonneren-nieuwsbrief

PATRICK SWINNEN, MET DANK AAN NANCY FOCKEDEY (VLIZ)

Ocean Census

De 'Ocean Census', een wereldwijd samenwerkingsverband geleid door de 'Nippon Foundation' en 'Nekton', heeft recent 866 nieuwe zeesoorten ontdekt. Tot de ontdekkingen behoren onder andere een gitaarhaai en een slak die voortdurend haar schelp moet herbouwen. Dit werd door hen op 10 maart 2025 bekendgemaakt.

De oceaan, die het aardoppervlak voor meer dan 70% bedekt, blijft een ongerept vat vol mysterie. Tot nu toe is slechts zo'n 10% van het zeeleven ontdekt, waardoor naar schatting 1 tot 2 miljoen soorten nog niet gedocumenteerd zijn

De identificatie en officiële registratie van een nieuwe soort kan tot 13,5 jaar duren –wat betekent dat sommige soorten kunnen uitsterven voordat ze überhaupt gedocumenteerd zijn. Om dit aan te pakken, hebben de 'Nippon Foundation' en 'Nekton' in april 2023 gezamenlijk de 'Ocean Census' (oceancensus.org) gelanceerd om de ontdekking van soorten te transformeren en de identificatie van zeeleven te versnellen om cruciale kennislacunes te dichten, voordat het te laat is.

Het project heeft als doel om in de komende tien jaar 100.000 nieuwe mariene soorten in kaart te brengen, wat een enorme stap is in het begrijpen van het zeeleven.

Elk jaar worden er in zee nog gemiddeld 2.000 fascinerende nieuwe soorten ontdekt. 2024 was in die zin een topjaar, met meer dan 3.200 mariene soorten beschreven en toegevoegd aan het World Register of Marine Species (WoRMS), waaronder ongeveer 610 fossiele soorten. Een deel daarvan werd door de 'Ocean Census' ontdekt. Hieraan werken meer dan 800 wetenschappers van meer dan 400 instituten wereldwijd samen.

Ondertussen werden er door 'Ocean Census' al 10 expedities en 8 ontdekkingsworkshops

voltooid met partners zoals het 'National Institute of Water and Atmospheric Research' (NIWA) en het 'Schmidt Ocean Institute'.

De ontdekkingen van nieuwe zeedieren is een belangrijke stap in ons begrip van de biodiversiteit in de oceaan en de verwachting is dat het aantal ontdekkingen zal toenemen naarmate het programma vordert.

Nieuwe soorten haaien, zeevlinders, modderdraken, bamboekoralen, beerdieren, octopussen, sponzen, garnalen, krabben, rifvissen, kreeften, zeenaalden, slakken, kapgarnalen, zeespinnen en slangsterren –die tientallen taxonomische groepen omvatten – zijn geregistreerd op het 'Ocean Census Biodiversity Data Platform' (voorheen bekend als het Cyberbiodiversity System).

De bètaversie, ontwikkeld in samenwerking met het 'World Conservation Monitoring Centre' van het VN-milieuprogramma, is nu toegankelijk voor zowel onderzoekers als voor het publiek.

Met behulp van duikers, duikboten en op afstand bestuurbare voertuigen (ROV's) zijn nieuwe soorten geïdentificeerd op diepten van 1 tot 4.990 meter, met analyses uitgevoerd door samenwerkende wetenschappers van het 'Ocean Census Science Network'.

opmerkelijke ontdekkingen

Bij de 866 nieuwe dieren die door 'Ocean Census' recent ontdekt werden, zijn enkele opmerkelijke ontdekkingen:

• Gitaarhaai (Rhinobatos sp.): Geïdentificeerd op een diepte van ongeveer 200 meter voor de kust van Mozambique en Tanzania door de wereldberoemde haaienexpert David Ebert, ook bekend als de 'Lost Shark Guy' (winnaar van de Ocean Census Species Discovery Award). Dit is slechts de 38e bekende

Wetenschappers hebben 16 maanden lang de oceanen van de aarde verkend – wat ze hebben ontdekt is adembenemend.

Foto's (2): The Nippon FoundationNekton Ocean Census.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Peter Stahlschmidt.

De onlangs geïdentificeerde gitaarhaai (Rhinobatos sp.).

gitaarhaaisoort wereldwijd, een groep die zo bedreigd is dat twee derde van de soorten met uitsterven wordt bedreigd.

• Turridrupa magnifica: Een mariene gastropode (buikpotige) ontdekt op 200-500 meter diepte voor de kust van Nieuw-Caledonië en Vanuatu door Dr. Peter Stahlschmidt (Universiteit van Landau, Duitsland). Turridslakken bezitten giftige 'harpoenen' die worden gebruikt om prooien te vangen en produceren peptiden met potentiële toepassingen in pijnbestrijding en kankerbehandeling. Een medicijn voor de behandeling van chronische pijn werd oorspronkelijk ontwikkeld uit een verwante slakkenfamilie, wat de biotechnologische belofte van nieuw leven in de oceaan onderstreept.

• Nieuw oranje octokoraal: Gevonden op de Malediven door Aishath Sarah Hashim & Aminath Nasath Shanaan (Maldives Marine Research Institute) en Asako K Matsumoto (Chiba Institute of Technology; Universitair Museum van de Universiteit van Tokio). Er zijn slechts vijf soorten van dit geslacht bekend. Bovendien is dit het eerste geregistreerde geslacht op de Malediven. Het benadrukt de nog onontdekte diversiteit. Octokoralen vormen een essentiële habitat voor het zeeleven en spelen een belangrijke rol in de stabiliteit van het rif en de nutrientenkringloop.

• Diepzeeslak (Cocculina sp.): Ontdekt op een diepte van 3.053 meter in het Jøtul Vent-veld in de Noors-Groenlandse Zee. Vergroot de wetenschappelijke kennis over de Noordelijke IJszee, de minst gedocumenteerde en minst biodiverse oceaan ter wereld. Deze slakken gedijen in extreme omgevingen, van wateren rond het vriespunt tot gebieden op slechts enkele meters afstand van hydrothermale bronnen met temperaturen boven de 300°C. De slakken leven in zeer zuur water, waardoor de schelp dreigt op te lossen. Daarom moet de slakkenschelp voortdurend van binnenuit worden opgebouwd om te voorkomen dat de zachte delen worden blootgesteld aan de hydrofluïda. Desondanks weerstaat de slakkenschelp de immense druk van de diepzee.

• Pygmy pipehorse: Dit 4 cm lange dwergzeenaaldpaard werd ontdekt voor

de tropische kust van de Indische Oceaan in Zuid-Afrika. Het is de eerste keer dat dit geslacht in Afrika is aangetroffen. Tot nu toe was dit geslacht uitsluitend bekend in de koele wateren van Nieuw-Zeeland. Deze kleine zeenaaldpaarden zijn meesters in camouflage en blijven ongrijpbaar, omdat ze koraalriffen bewonen en naadloos opgaan in hun omgeving. Veel leden van de familie Syngnathidae – waartoe ook zeepaardjes, zeedraken en zeenaalden behoren – staan op de rode lijst van de IUCN als bedreigd geclassificeerd vanwege habitatvernietiging, bijvangst en gerichte visserij.

Een lokaal duikbedrijf trof in Sodwana Bay talloze exemplaren aan in diverse kleurvariaties. Aanvankelijk werden deze exemplaren ten onrechte als zeepaardjes geïdentificeerd, maar later werden ze door oplettende taxonomen herkend als een nieuwe vondst binnen het geslacht Cylix, een dwergzeenaaldpaard. Opvallende kenmerken: zijn complexe kleurpatroon en gespecialiseerde lichaamsbouw zorgen ervoor dat hij naadloos opgaat in de koraalrifomgeving, terwijl zijn grijpstaart effectieve ankerplaatsing in complexe rifhabitats mogelijk maakt.

Nieuw oranje octokoraal, het eerste geregistreerde geslacht op de Malediven.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Asako Matsumoto, Shaaan.

Diepzeeslak (Cocculina sp.). Turridrupa magnifica.

Dit 4 cm lange dwergzeenaaldpaard, ontdekt voor de kust van Zuid-Afrika, is de eerste vermelding van zijn geslacht in Afrika. Men dacht eerder dat hij uitsluitend in Nieuw-Zeelandse wateren voorkwam.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Peter Stahlschmidt.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Martin Hartley.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Richard Smith.

• Granulina nekton: Dit weekdier werd verzameld op een diepte van 48 meter voor de kust van Tenerife tijdens de eerste Ocean Census-expeditie in 2023. Van verzameling tot publicatie duurde de beschrijving slechts 48 uur – een opmerkelijk contrast met het wereldwijde gemiddelde van 13,5 jaar. Deze ontdekking laat zien hoe deskundige taxonomen, uitgerust met moderne technieken, het proces van soortidentificatie aanzienlijk kunnen versnellen.

• Diepzeezeester (Tylaster sp.): Deze zeestersoort gedijt onder de extreme omstandigheden van het 'Jøtul Hydrothermal Vent Field'. Zeesterren spelen een cruciale rol in diepzee-ecosystemen, vaak als aaseters die voedingsstoffen recyclen en het delicate evenwicht in de diepe oceaan ondersteunen. Deze soort is pas de tweede die is geregistreerd voor dit geslacht; de eerste werd in 1881 in de Noorse Zee op 1.100 meter diepte gesignaleerd. Deze ontdekking onderstreept het belang van voortdurende exploratie in het Noordpoolgebied, één van de minst bestudeerde mariene gebieden ter wereld nu snelle klimaatverandering de kwetsbare ecosystemen aantast.

• Springkrab (Galathea sp.): Deze oprolkreeft of springkrab werd ontdekt op een diepte van 407 meter op de 'Salas & Gómez bergrug' (op de Pukao-onderzeese berg en het eilandje Motu Motiro Hiva) tijdens een expeditie van het 'Schmidt Ocean Institute' (SOI), de 'University of Texas Rio Grande Valley' (VS) en het 'Center for Ecology and Sustainable Management of Oceanic Islands' (ESMOI). Het is de eerste geregistreerde vondst van het geslacht Galathea in de zuidoostelijke Stille Oceaan, nabij Rapa Nui (Paaseiland). Kreeften zijn een ecologisch belangrijke groep schaaldieren, die vaak beschutting zoeken in diepzeekoraalhabitats of langs de rotsachtige hellingen van onderzeese bergen kruipen. Hun aanwezigheid in dit gebied biedt nieuwe inzichten in de biodiversiteit van onontdekte onderwatergebergten.

Voortbouwend op de eerste bevindingen zal de 'Ocean Census' in 2025 nog tientallen Species Discovery Awards toekennen, 10 nieuwe expedities ondernemen en 7 extra Species Discovery workshops organiseren in de Stille, Indische en Zuidelijke Oceaan.

Alle verdere gegevens zullen worden toegevoegd aan het Ocean Census Biodiversity Data Platform.

Via de catalogus op marinespecies.org weten we dat er vandaag wereldwijd minstens 247.000 mariene soorten zijn beschreven. De lijst met namen wordt gecoördineerd door het Vlaams Instituut voor de Zee (VLIZ) in Oostende, maar up-to-date gehouden met de waardevolle hulp van meer dan 340 taxonomen van over de hele wereld.

top 10 nieuwe mariene dieren in 2024

Op 19 maart 2025, 'World Taxonomic Day', die de rol van taxonomen viert, werd stilgestaan bij het belang van het catalogeren van nieuwe soorten voor onze kennis, die noodzakelijk is om onze planeet te begrijpen.

Ter gelegenheid van deze speciale dag vraagt het 'World Register of Marine Species'

(WoRMS) elk jaar aan een team van mariene taxonomen wereldwijd om een top 10 op te stellen van de meest opmerkelijke nieuwe mariene ontdekkingen van het afgelopen jaar, die onze kijk op de onderwaterwereld voor altijd kunnen veranderen (www.marinespecies.org/worms-top-ten/2024).

In 2024 werd de top-10 als volgt samengesteld:

1. Mysterieuze mollusk (Bathydevius caudactylus): Deze bioluminescente naaktslak werd al meer dan 20 jaar geleden ontdekt op video- en camerabeelden, gemaakt in de diepere wateren van de Stille Oceaan. Nu pas is de 'mystery mollusc' beschreven geraakt. Ze heeft een opvallend uitsteeksel in de vorm van vingers aan haar staart. In vorige Hippocampus brachten we een uigebreid artikel over deze diepzeenaaktslak.

Granulina nekton.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Jesús Ortea, Leopoldo Moro.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Martin Hartley.

Foto: The Nippon Foundation-Nekton Ocean Census / Gallardo.

Diepzeezeester (Tylaster sp.).

Deze springkrab (Galathea sp.) is de eerste in zijn geslacht die is waargenomen in de zuidoostelijke Stille Oceaan nabij Paaseiland (Rapa Nui).

2. Goddelijke-draak-schildworm (Chaetoderma shenloong): Met een lengte tot meer dan 150 mm is de goddelijke-draak-schildworm één van de grootste bekende soorten van de weekdierklasse Caudofoveata. Deze groep bestaat uit wormachtige dieren die in sedimenten leven. Het langgerekte, met schubben bedekte lichaam van de worm doet denken aan de mythische en mysterieuze Chinese draak Shén Loong, bekend bij velen door de populaire manga- en animeserie Dragon Ball. Dit inspireerde de soortnaam 'goddelijke draak-schildworm'.

3. Imitatorworm (Cryptochaetosyllis imitatio): Deze borstelworm, die lijkt op een zeenaaktslak, is een meester in vermomming. Ze heeft het vermogen om uiterlijk en gedrag aan te passen, en kan zelfs andere dieren nabootsen om te overleven. Dit maakt hem uniek in het mariene milieu, met één van de meest inventieve overlevingsstrategieën.

4. Sterk vertakte Pterobranch (Rhabdopleura emancipata): Pterobranchen zijn kleine wormachtige filtervoedende dieren die platte kolonies vormen. In tegenstelling tot de vele fossiele soorten waren tot voor kort slechts acht soorten moderne pterobranchen gekend. In de diepe kustwateren van Nieuw-Zeeland zijn vier nieuwe soorten ontdekt waarbij deze top-10 soort zich

onderscheidt door in drie dimensies te vertakken.

5. John Hooper's vleesetende spons ( Abyssocladia johnhooperi ): Deze carnivore spons vangt kleine prooien met haakvormige structuren. De naam eert de prominente mariene bioloog John Hooper voor zijn bijdragen aan de studie over sponzen.

Foto: MBARI.

Een mysterieus weekdier, waargenomen door MBARI's op afstand bestuurbare Tiburon in de buitenste Monterey Canyon op een diepte van ongeveer 1.900 meter.

John Hooper's vleesetende spons ( Abyssocladia johnhooperi ).

De goddelijke-draak-schildworm (Chaetoderma shenloong).

De imitatorworm (Cryptochaetosyllis imitatio) lijkt op een zeenaaktslak.

De sterk vertakte Pterobranch – Rhabdopleura emancipat.

Foto: Ocean Census.

Foto: Ocean Census.

Foto: Ocean Census.

Foto: Ocean Census.

6. Ranma naaldkreeft ( Apseudes ranma): Een kleine kreeftachtige die leeft in kustsedimenten. Haar naam refereert naar de Japanse manga 'Ranma 1/2' en duidt op haar vermogen om snel van geslacht te veranderen, zeldzaam in de dierenwereld.

7. Shimomura's boonvormige pissebed ( Anthuroniscus shimomurai ): Deze parasitaire pissebed infecteert de broedbuidel van andere soorten mariene pissebedden. Met een uniek boonvormige lichaam kan ze zich zich haar gastheer hechten en voedingsstoffen onttrekken. De naam referereert naar Dr. Michitaka Shimomura, een Japanse isopodenexpert.

8. Scripps' neef houtbewonende zeester (Caymanostella scrippscognaticausa): Deze kleine zeester leeft op hout dat naar de diepzee en oceaanbodem zinkt. De naam eert de 'Cousins for Causes', de vrijwillige jongerenwerking van het Scripps Institution of Oceanography.

9. Dubbele-lokaas-hengelvis (Gigantactis paresca): Deze hengelvis onderscheidt zich met zijn dubbele lokorganen

die bovendien ook nog licht uitstralen en waarmee hij prooien vangt in de diepzee. Deze vreemde vis werd ontdekt in de Clarion Clipperton Zowne, een uitgestrekt gebied in de Stille Oceaan dat bestemd is voor diepzeemijnbouw.

10. Chimera bidsprinkhaankreeft ( Incertasquilla chimera): Terwijl andere bidsprinkhaankreeften krachtige stoten

Geraadpleegde bronnen:

www.oceancensus.org

www.nektonmission.org

www.vliz.be

uitdelen, gaat deze nieuwe soort mantisgarnaal haar prooien opspiezen en doorboren. Omdat ze een unieke mix van kenmerken vertoont – vandaar de Griekse mythologische naam 'chimera' – was deze nieuwe soort moeilijk inpasbaar in de bestaande taxonomie van bidsprinkhaankreeften. 

https://en.nippon-foundation.or.jp www.marinespecies.org/worms-top-ten/2024

IVO MADDER

De Ranma naaldkreeft ( Apseudes ranma).

Shimomura's boonvormige pissebed ( Anthuroniscus shimomurai ).

De Scripps' neef houtbewonende zeester (Caymanostella scrippscognaticausa).

De dubbele-lokaas-hengelvis (Gigantactis paresca).

De Chimera bidsprinkhaankreeft (Incertasquilla chimera).

Foto: Ocean Census.

Foto: Ocean Census.

Foto: Ocean Census.

Foto: BPBM.

Foto: Ocean Census.

DE DUIKWINKEL VAN NEDERLAND EN BELGIË

SeaLife SportDiver S

• Compacte camerabehuizing voor je telefoon

Interne vochtsensor

Waterdicht tot 30 meter

Suunto Eon Core met Pod

• Computer met groot kleurenscherm

Draadloze luchtintegratie met meegeleverde Pod

€ 779 € 269

SubLub Rotterdam

Admiraal de Ruyterweg 40a 3031 AD Rotterdam

T +31 (0)10-2440111 | rotterdam@sublub.nl

Open di-vr 12-18 u & za 10-17 u

SubLub Zuidlaren

Verlengde stationsweg 12

9471 PL Zuidlaren

T +31 (0)50-8200479 | zuidlaren@sublub.nl

Open di-vr 11-18 u & za 10-17 u za 10-17 u

Scubapro set Level

MK17 C370

• Stevig trimvest met geintegreerde loodzakken

• Degelijke koudwater automaat

• Gemonteerd en duikklaar geleverd Compleet met manometer, andere console naar keuze

Bare Aquatrek Tech

Dry droogpak

• Trilaminaat droogpak met frontrits Zak op linkerbeen

Met inflatorslang, kap en tas

vanaf € 849 € 1099

SubLub Nieuwegein

Merweplein 1

3432 GN Nieuwegein

T +31 (0)30-2074062 | nieuwegein@sublub.nl

Open wo 16-21 u do & vr 12-18 u, za & zo 10-17 u

SubLub Amstelveen

Uilenstede 314 1183 DB Amstelveen

T +31 (0)20-6407806 | amstelveen@sublub.nl

Open di-vr 13-19 u & za 10-17 u

SubLub Limburg

Valkenburgerweg 12 6367 GV Voerendaal

T +31 (0)45-2033013 | voerendaal@sublub.nl

Open ma, di, do & vr 14-19 u & za 10-16 u

Wat? Medisch ongeschikt om te duiken?

Ieder jaar onderga ik de verplichte medische controle. Niet louter uit noodzaak vanwege de verzekering, maar ook omdat ik er alleen maar de voordelen van zie. Bij dergelijke controles heb ik eerlijk gezegd een dubbel gevoel: vertel je alles of verzwijg je bepaalde klachten. Ik besef ten volle dat ik er alle belang bij heb om eerlijk en open de geneesheer die voor me zit over al mijn eventuele 'klachten' te vertellen. Ik wil immers geen medische klacht, die tot een probleem zou kunnen leiden, onder water meenemen. Aan de andere kant wil ik wel de toestemming krijgen om opnieuw 365 dagen ongeremd te kunnen ontspannen en te genieten van de onderwaterwereld. Gelukkig is die tweestrijd steeds van korte duur en wordt ze altijd gewonnen door eerlijkheid, want als duiker ben je niet alleen verantwoordelijk voor jezelf, maar ook voor je buddy en je familie. Na het gesprek en de testen kreeg ik steeds een 'OK' vergezeld van een doktersstempel in mijn logboek en mocht ik onze clubsecretaris van het goede nieuws op de hoogte brengen.

Zo ging het jaren goed tot ik naar een extra controle, aangeboden door mijn werkgever, ging. Oh ja, een ECG onder belasting is een goed idee, want ik denk dat deze test binnenkort ook nodig is voor mijn duikmedische keuring.

Een kleine, ogenschijnlijk betekenisloze afwijking tijdens maximale belasting leidde binnen de maand tot een levensreddende openhartoperatie: een drievoudige bypass. Zonder deze ingreep was ik waarschijnlijk in de daaropvolgende maanden een vogel voor de kat geweest.

In een periode van enkele weken zag ik de kans om ooit nog onder water te vertoeven als sneeuw voor de zon smelten. Ik dacht echt nooit meer te mogen duiken.

Iemand vertelde me dat ze iemand kende die een gelijkaardige operatie ondergaan had en nu terug duikt. Uit schrik voor valse hoop klasseerde ik dit onder 'horen zeggen'. Ik kende geen enkele actieve duiker die een dergelijke operatie ondergaan had en dus vermoedde ik dat ik al mijn duikspullen zou moeten verkopen. Als ik er met iemand over praatte, voelde ik een golf van teleurstelling

Foto: Stokkete.

Tekening: Pattarawit Chompipat.

Het verplichte jaarlijks geneeskundig onderzoek.

over me heen spoelen. De sociale media staan vol met berichten van mensen die hun duikmateriaal verkopen wegens medische redenen. "Goed voor beginnende duikers".

Wat is een bypassoperatie?

Een bypass- of omleidingsoperatie is een behandeling bij ernstige vernauwingen in de kransslagaders van het hart. De chirurg haalt een bloedvat (vaak een ader uit het been of een slagader uit de borst of arm) uit het lichaam en maakt daarmee een omleiding (bypass) om de vernauwing heen. Het bloed stroomt daarna via deze alternatieve route.

Maar eerst onder het mes en focussen op een spoedig herstel. In bed liggen en niets doen staat niet echt in mijn woordenboek. De verpleegsters van de dienst cardiologie hebben het geweten. Wat? Is mijn hart voor een tijdje stilgelegd? Is er bij mij een klaplong geïnduceerd om meer plaats te hebben? Even vreesde ik dat mijn longcapaciteit zou afgenomen zijn, maar later bleek dat de pulmonaire oefeningen – door uitademen proberen vier pingpong balletjes in de lucht te houden – mijn vitale capaciteit verhoogd hebben. Toch kreeg ik het even aan mijn hart, figuurlijk dan, toen ik het nieuws over de klaplong hoorde.

12 maanden duikverbod

Tijdens de herstelperiode kreeg ik een telefoontje van mijn cardiologe die mij vertelde dat ik een jaar niet mocht duiken. Ik had nooit kunnen denken dat '12 maanden duikverbod' zo positief kon klinken. Dat betekende immers dat ik na 365 dagen opnieuw mocht gaan duiken. De operatie was niet het einde van mijn dagen onder water. Mijn zwaar hart voelde plotseling stukken lichter. Na thuiskomst nam ik mijn logboekje en noteerde mijn duikverbod. Het aftellen kon officieel beginnen.

De dagen van duikverbod kabbelden weg. Telkens wanneer ik de garage inliep, zag ik mijn recent aangekocht droogpak hangen. Treurig en hoopvol tegelijkertijd. Het leek alsof het pak me vertelde: "Nog even. We komen er wel". Naarmate de einddatum – of beter de herstartdatum – naderde, bekroop mij de drang om al het duikmateriaal in een bak te gooien en richting de Put van Ekeren te rijden. Het verstrijken van de verbodsperiode was echter niet voldoende om terug mijn hoofd onder water te steken; een dok-

ter moest mij eerst goedkeuren. De afspraak met de cardiologe was al lang gepland. Hoewel ik naar water snakte, had ik beslist om dit alleen te doen met de zegen van diegene die het me verboden had. Ik zou geen dag langer dan nodig droog blijven, maar het moest veilig gebeuren. Buddy en familie in gedachte.

duiken met beperkingen

Gelukkig kreeg ik na een grondig onderzoek groen licht. Dit gebeurde echter niet zonder slag of stoot. Ik beloofde iedere beperking strikt, bij wijze van spreken tot op de meter, op te volgen indien die logisch was en uitgelegd kon worden. De eerste set beperkingen voldeed niet aan deze lakmoestest, maar de tweede wel.

Ik kan empathie opbrengen voor de dokters die deze beslissingen moeten nemen. Welk risico aanvaard je, omdat iemand zijn of haar hobby kan blijven beoefenen? In welke mate kan je er als arts op vertrouwen dat de persoon die voor je zit ook effectief zal doen wat je vraagt? Daarbij komt dat je het probleem van de duiker die voor je zit kent en behandelt, terwijl er dagelijks duikers te water gaan met dezelfde problemen, zonder dat ze zich ervan bewust zijn.

Een werkbaar evenwicht vinden is iets tussen de arts en de duiker. Het is dan ook niet abnormaal dat deze afspraak in het kader van het medisch geheim past. Tot mijn initiële verbazing wordt hierover niets neergeschreven in mijn duikboekje.

En zo kon ik, me volledig bewust van de goedkeuring, terug onder water begeven.

Die eerste duik was magisch. Langzaam door het water glijden. Genieten van elk moment. Tot rust komen… opnieuw een tijdelijk duikverbod

Na een tijdje begon ik het sidemountduiken te verkennen. Om verder te onderzoeken of deze vorm van duiken echt iets voor mij is, kocht ik twee tweedehandsduikflessen en liet ze herkeuren.

Tot een jaarlijkse controle enkele overslagen bij maximale belasting aan het licht bracht tijdens de cyclo-ergometrie (fietsproef onder belasting, waarbij een elektrocardiogram of ECG wordt afgenomen en de bloeddruk wordt opgevolgd). Niet iets dat bij andere hartpatiënten – jawel sinds de ingreep behoor ik tot deze groep – tot bezorgdheid zou leiden.

Omdat ik duik en ook de vorige keer asymptomatisch was, moest dit misschien toch even verder onderzocht worden. Het onderzoek bracht niets levensbedreigend aan het licht, maar een stent plaatsen was misschien een verstandige keuze. Deze kleine ingreep betekende wel opnieuw een tijdelijk duikverbod, zes maanden deze keer.

op het droge blijven spartelen is geen optie

Terwijl ik dit schrijf ben ik nog steeds een duiker op het droge en ik voel me ook zo. Als ik in normale omstandigheden langs een plas water rij, vraag ik me af hoe het daar onder water zou zijn. Nu vraag ik me gewoon af hoe het onder water zou zijn. Ik geef niet op, want ik weet dat de dag van de nieuwe 'eerste' duik eraan komt. Ik hoop

Tijdens de cyclo-ergometrie (fietsproef onder belasting) wordt een elektrocardiogram (ECG) afgenomen en de bloeddruk opgevolgd.

Foto: Milesfoto.

hetzelfde voor iedere duiker met een duikverbod. Het duikverbod is er om onszelf, onze buddy en onze familie te beschermen. We zijn echter niet weggelegd om op het droge te blijven spartelen. 

PATRICK VAN HOESERLANDE

Wat is een stent?

Om de kransslagader open te houden kan men een stent plaatsen. Een stent is een buisvormig gaasje van metaal of kunststof dat in een kransslagader geplaatst wordt om ze open te houden. Zo wordt de bloedtoevoer naar het hart hersteld. De daarbij gebruikte techniek wordt 'dotteren' genoemd. Hierbij wordt een katheder met een ballonnetje via een klein sneetje in de lies of de pols in een slagader gebracht en naar het hart geleid. Het ballonnetje wordt daar opgeblazen om de vernauwing op te rekken. De stent wordt geplaatst en blijft in de slagader om ze open te houden.

Advertentie

Tekening: Suriya Siritam.

Wist je dat orka's niet vies zijn van een goede massage?

Net zoals bij mensen vaak het geval is, houden ook dieren van een nette vacht of huid. Katten en honden likken zichzelf, runderen schuren zich tegen boomstammen en apen gaan in elkaars vacht op zoek naar vlooien en ander ongedierte. En net zoals wij daarvoor hulpmiddelen gebruiken, doen sommige dieren dat ook.

Olifanten gebruiken takken om moeilijk bereikbare plekken te krabben en modder om zich te beschermen tegen insecten en de zon. Sommige vogelsoorten gebruiken scherpe of ruwe voorwerpen om hun veren te reinigen. Er zijn zelfs zangvogels die met hun bek mieren gebruiken om parasieten uit hun verenkleed te verwijderen.

Ook onder water wordt er driftig gepoetst. Het koraalrif kan je zelfs haast beschouwen als één grote badkamer. Walvisachtigen zoals orka's maken daar echter geen gebruik van. Voor zover we weten bestaan er geen poetsstations voor orka's, zoals we die wel kennen voor bijvoorbeeld haaien.

In het voorjaar van 2024 legden biologen van het Amerikaanse 'Center for Whale Research' in Friday Harbor voor het eerst een merkwaardig nieuw gedrag vast bij zwaardwalvissen (Orcinus orca ater). Deze wetenschappers doen al bijna 50 jaar lang onderzoek naar een groep van ongeveer 80 orka's voor de kust van de Amerikaanse staat Washington en de Canadese provincie British Columbia: de zogenaamde 'Southern Resident Killer Whales'.

Met behulp van drones konden ze beelden maken van dieren die met hun tanden lange slierten kelp van de zeebodem plukten. De stengels van het kelp zijn stevig maar ook enigszins veerkrachtig, een beetje zoals een schuimroller die wij gebruiken om te schilderen. Met een pluk kelp in de bek zoeken de orka's bij voorkeur een leeftijdsgenoot of familielid op, en draaien ze om elkaar heen terwijl ze elkaars flanken poetsen in een ritueel dat door de onderzoekers 'allokelping'

werd genoemd. Een enkele sessie lichaamsverzorging kan tot wel 12 minuten duren. Aanvankelijk werd gedacht dat het om een vorm van spel ging – van jonge dieren is bekend dat ze graag met kelp spelen – maar in dit geval ligt het anders. Alle leeftijdscategorieën nemen eraan deel, van het jongste kalf tot de oudste matriarch, en er is bewijs dat individuen met een schilferige huid er vaker bij betrokken worden. Er zou dus zelfs sprake kunnen zijn van cultureel gedrag, iets wat tot hiertoe enkel bij primaten werd waargenomen.

Het onderzoeksteam vermoedt dat de kelpmassages van orka's een exfoliërend effect hebben (nvdr: verwijst naar het proces van het verwijderen van dode huidcellen van het huidoppervlak), maar er is verder onderzoek nodig om aan te tonen dat dit daadwerkelijk de gezondheid van hun huid verbetert. Mogelijk spelen ook andere eigenschappen van kelp een rol bij het gezond houden van de

huid – zeewier is immers een populair ingrediënt in menselijke cosmetica – en zou het in theorie jeuk bij het vervellen kunnen verzachten of infecties en parasieten helpen tegengaan. Misschien zoeken we het te ver en houden orka's gewoon van een lekkere massage. Bij veel diersoorten is 'grooming' dé manier om sociale banden te vormen en te onderhouden.

Hoewel de 'Southern Resident Killer Whales' tot de best bestudeerde orkapopulaties ter wereld behoren, bleef dit gedrag lang onder de radar van onderzoekers. Pas met de inzet van nieuwere drones, uitgerust met betere 4K-camera's en krachtigere zoomfuncties, kon men dit 'allokelping'-gedrag al op de eerste vluchtdag vastleggen. Het is het beste bewijs dat er nog heel wat meer te ontdekken valt over orka's en walvissen in het algemeen.

STEF VAN UFFEL

De orka heeft juist een lange sliert kelp van de zeebodem geplukt.

Met hun tanden hun tanden en lichaamsbewegingen scheuren ze het kelp in korte klepsteeltjes die ze als 'borstels' voor 'allokelping' gebruiken.

Een kelpsteeltje tussen de lichamen tijdens de 'grooming'.

Duiken op de Thistlegorm

Het wrak van de Thistlegorm is één van de mooiste en bekendste wrakken van Egypte en misschien van de hele wereld. Toen we tijdens een verblijf in Dahab de gelegenheid kregen om er enkele duiken op te doen, hebben we niet lang getwijfeld.

Voor deze dagtrip moesten we wel om 3.30 uur opstaan, want de boot vertrok vanuit Sharm El Sheikh, in het zuiden van de Sinaï. Samen met twee duikvrienden kwamen we bij zonsopgang in de jachthaven aan en gingen we meteen aan boord van de Alfredo, een grote en recente boot met plaats voor een veertigtal duikers.

Zoals elke dag was de trip volgeboekt en waren de twee toiletten constant bezet, goed om te weten... De Alfredo zette koers naar de Straat van Gubal, waar de Thistlegorm op de bodem ligt. Onderweg doorkruiste de boot op volle kracht het midden van een kring boten naast een koraalrif. Het was duidelijk dat er duikers in het water waren, maar dat stoorde de bemanning blijkbaar niet: "Inch Allah!".

De aankomst op de Thistlegorm was pure chaos. Ondanks het vroege uur was het er al ontzettend druk. Geen probleem, de Alfredo wrong zich letterlijk tussen de kleinere boten. Alweer was er geen aandacht voor opstijgende duikers. Ook niet voor aanmeerlijnen van andere boten, waar de kapitein vrolijk overheen voer, tot grote woede van de concurrentie.

artilleriestuk

Opgelucht laten we het drukke duikdek achter ons en dalen we langs de ankerlijn. Voor deze eerste duik beslist onze duikgids om de buitenkant van het schip te verkennen, omdat we iets dieper zullen afdalen. Het wrak ligt op een dertigtal meter, maar het dek is al goed zichtbaar. De stroming is matig en we slalommen tussen de mooi begroei-

de structuren tot de achtersteven. Na een kort bezoek aan de schroeven stijgen we op naar een platform waar een goed bewaarde artilleriestuk bescherming biedt aan een aantal murenes en koraalduivels. Verder ontdekken we een reuzenschorpioenvis, een onverstoorbare krokodilvis en dappere anemoonvisjes. Zoals alle wrakken, trekt de Thistlegorm veel fauna aan. Behalve talloze duikers zien we massa's kleine tropische

Google Earth screenshot.

Foto: Laurent Schmitz.

vissen en hier en daar grotere soorten, zoals snappers en horsmakrelen. We keren terug naar de boeg langs de brede gangpaden aan stuurboord. Op het voorste dek liggen twee stoomlocomotieven en een aantal wagons. De zone van de boeg is nog in goede staat en hier zijn minder toeristen, omdat de stroming er sterker is. Na 41 minuten constant zwemmen hebben we de hele toer van het wrak gedaan en zijn onze flessen op reserve. Tijdens de veiligheidsstop vragen we ons af of de binnenkant even spectaculair is.

oldtimers

Na een heerlijke lunch maakten we ons klaar voor de tweede duik. Omdat er zoveel andere duikers waren, kregen we duidelijke instructies: we mochten nooit stoppen – bijvoorbeeld om foto's te maken – en moesten altijd dicht bij de gids blijven. Zo niet was het 'einde duik' voor de hele groep. We sprongen het water in en zwommen meteen het schip binnen, langs het deel van het wrak waar een explosie de romp in twee gebroken heeft. Vanaf dan leidde de gids ons voor een dertigtal minuten in een labyrint van gangen en kamers. Hoewel een lamp noodzakelijk is, blijft de uitgang bijna altijd zichtbaar, waardoor het wrak niet pikdonker is. De Thistlegorm is makkelijk binnenin te verkennen, maar toch zijn een aantal passages vrij smal. Je moet goed uitgetrimd zijn om geen stof te doen opdwarrelen.

Ondanks de vele bezoekers, wel honderden per dag, is het zicht binnen opmerkelijk goed. Onze gids wist ons naar de interessantste plekken te loodsen, waar een droomcollectie aan oldtimervoertuigen op ons wachtte.

Hier liggen niet een paar, maar tientallen motoren, vrachtwagens en pantservoertuigen. Vooral de Norton- en BSA-motoren zijn na meer dan 80 jaar in verrassend goede conditie. Het rubber op veel banden lijkt zelfs nog bruikbaar en je kunt door de ramen van sommige trucks kijken. Verder liggen overal schoenen en andere dagelijkse voorwerpen, alsook munitie en minder herkenbaar materiaal. Het wrak zit nog goed vol. Er werd niet of nauwelijks geplunderd, ook niet door de tienduizenden(!) duikers die hier elk jaar passeren. We kwamen dan ook boven met een glimlach van oor tot oor, wat een duik!

betoverend

Voor de derde duik van de dag voeren we naar Ras Mohammed om te duiken op de bekende riffen 'Shark' en 'Yolanda'. Na de

Dit 122 mm-kanon kon de Duitse bommenwerpers niet op afstand houden.

Een 3D-model van de Thistlegorm.

Foto: Laurent Schmitz.

Thistlegorm waren onze verwachtingen niet al te hoog gespannen.

Omsingeld door meer dan tien duikersboten zijn ook deze riffen blijkbaar een toeristische trekpleister. Onze vrees bleek onterecht, want dit is een betoverende duikplaats. Geen wonder dat ze zo populair is! We dalen af op Shark langs een steile wand, schitterend begroeid met paars, oranje en wit zacht koraal.

Het is begin november, het einde van de warmere maanden, maar het rif is opvallend gezond en heeft blijkbaar geen last van 'coral bleaching'. Ook hier hebben de dagelijks honderden duikers weinig schade aangericht. We zagen talloze grote waaiers en veel vuurkoraal, een streling voor het oog.

Het rif krioelt van vissen en we kregen zelfs het bezoek van een nieuwsgierige schildpad. Na de Thistlegorm zag het wrak van de Yolanda er een beetje zielig uit. De boot zelf is verdwenen en enkel een hoop rommel is achtergebleven, samen met een lading wc-potten die op de bodem verspreid ligt. We eindigden de duik op een ondiep plateau, tussen roggen en krokodilvissen.

openbaring

Een bezoek aan de Thistlegorm en Ras Mohammed is absoluut de moeite waard. Het wrak ziet er verbluffend goed uit, ondanks de scholen toeristen die hier elke dag duiken. Ook de riffen van het natuurreservaat zijn een aanrader. Voor ons was deze eerste kennismaking een openbaring, met veel mooiere en vooral gezondere riffen dan in het zuiden van Egypte, waar we twee weken daarvoor hadden gedoken. Je moet echter aanvaarden dat je niet alleen zult duiken.

Ondanks de zware explosie zijn de ruiten van de meeste vrachtwagens nog intact.

Twee locomotieven liggen nog op het voordek.

Foto's (3): Laurent Schmitz.

Geen tijger in de tank van deze vrachtwagen, maar misschien wel een murene.

Na

Geen haai, maar een schildpad begroet ons op Shark Reef.

Wat een pracht van een duik!

Foto's (3w): Laurent Schmitz.

84 jaar gedrenkt in zeewater zien de banden van de vele voertuigen er nog verbluffend goed uit.

'Massatoerisme' is hier ook onder water een begrip.

Dit heeft ook gevolgen voor de veiligheid. Door het druk en vooral roekeloos bootverkeer, is het uiterst belangrijk dat je op een veilige plek opstijgt en dat je al vanop een 9-tal meter een OSB oplaat als je een (nood) opstijging in het blauw moet doen. Verder zijn de duiken niet moeilijk, tenminste als de weersomstandigheden goed zijn. Een ding is zeker: dit waren onze eerste duiken in Ras Mohammed, maar niet de laatste!

LAURENT SCHMITZ EN GREETJE BUYSSE

Scan de QR-code voor een video over de duik op de SS Thistlegorm. https://tinyurl.com/Thistlegorm2024

Hippoëzie

Voorschriften om aanvaringen te voorkomen

Bakboord is uw stuur en toont hen uw rood vuur

Groen tegen groen en rood tegen rood alles gaat klaar en er is genen nood

Komt rood aan stuurboord in het zicht uit den weg gaan is uw plicht In dit geval, sla achteruit of stop of loopt al stuur- of bakboord op.

Maar ziet ge aan uw bakboord groen dan hebt ge toen niet te veel te doen want groen is 't die 't moet klaren en uit den weg voor u moet varen.

's Nachts wilt ge u van gevaren houden, doet den uitkijk onderhouden. Blijft er u geen plaats om rond te gaan, slakt of stopt, of doet achteruit doen slaan of legt zijn kop al stuur- of bakboord op.

Uit 'Boekske voor de Visschers en voor Visschersscholen' door Paster Pype – Oostende 1890

Een bijzonder kleurrijke krokodilvis schuilt onder een tafelvormig acroporakoraal.

Foto: Laurent Schmitz.

Duikmateriaal

verzameld

Nieuwigheden op gebied van duikmateriaal

Een kleine greep uit het beschikbaar duikmateriaal dat nu te koop aangeboden wordt.

Titanium maakt het nieuwe

Scubapro Galileo duikuurwerk 'G3 Ti' zowel robuust als licht. Geavanceerde prestaties en intuïtieve bediening onder water. Het klassieke design met een blauwe draaibare ring maakt van de 'G3 Ti' de ultieme polscomputer.

Het contrastrijke full-color display onder krasbestendig saffierglas is gemakkelijk af te lezen. Een roestvrijstalen draaibare bezel met lichtgevende cijfers en markeringen en een efficiënte achtergrondverlichting zorgen samen voor een uitstekende zichtbaarheid onder alle omstandigheden. De 'G3 Ti 'biedt alle functies van een geavanceerde polscom-

puter, naast volledige tijdweergave-opties voor dagelijks gebruik boven water. Het menuontwerp en de vier knoppen van de 'G3 Ti' maken het navigeren door zes duikmodi, een keuze uit algoritmen, schermstijlen, kleurenthema's en een groot aantal andere gepersonaliseerde duikbeheeropties uitermate eenvoudig. De adviesverkoopprijs is 599,00 euro zonder zender en 729,00 euro met zender. Vanaf nu in promotie: respectievelijk voor 499,00 en 629,00 euro.

Meer info op: www.scubapro.com

Tusa

De Tusa 'SF-22 Sola' buitenvin combineert het rijke verleden van een performance Tusavin met de nieuwste geavanceerde materialen en hydrodynamische innovaties. De vinnen kregen een compleet nieuw ontwerp. Dankzij TUSA's gepatenteerde 20° 'Angled Blade Design' (A.B.D.), een geoptimaliseerd drie-kanaals halvemaanvormig composietblad met versterkte siderails en ventilatieopeningen en de 'ForceElast'-technologie met dubbele ribben leveren de vinnen geweldige voortstuwing, snelheid en wendbaarheid. Ongeëvenaarde

ongezien waren in een traditionele vin. Daarnaast heeft de vin een multi-compound anatomische voetpocket en TUSA's Anatomic Fin Strap (A.F.S. hielband) en naar keuze het 'EZ buckle' gespsysteem of een bungeestrap. Verkrijgbaar in zes verschillende kleuren van XS t.e.m. XL. Richtprijs: 129,00 euro.

Meer info op: www.tusa.com

Mares

Mares bracht onlangs een nieuwe openwatervin uit. De 'Avanti Quattro 4X' is de volgende Quattro-vin, een herboren legende. Wanneer een Maresvin de naam Quattro draagt, is dat meer dan alleen een product – het is een belofte, een erfenis van uitmuntendheid, prestaties en vertrouwen die generaties duikers hebben doorgegeven. De 'Avanti Quattro 4X' is de evolutie van een icoon – gebouwd om de legendarische Quattro te eren en tegelijkertijd de prestaties te verbeteren. Of je nu levendige riffen verkent of door blauwe diepten glijdt, de 'Avanti Quattro 4X' biedt

waterstroom en vertaalt elke vinslag in een efficiënte voorwaartse beweging. De vernieuwde, verfijnde voetpocket combineert een zachte bovenkant voor de hele

Mares

De Ultraskinlijn van Mares is jouw keuze voor warmte, flexibiliteit en de hele dag comfort – boven of onder het wateroppervlak. Gemaakt van een innovatief, drielaags materiaal dat een fleecelaag tegen de huid combineert voor de beste thermische bescherming, een ademend en winddicht intern membraan en een externe nylonlaag voor de perfecte pasvorm, duurzaamheid en elasticiteit.

Dankzij de eigenschappen van dit hightech materiaal is het gemakkelijk aan te

vorm en moeiteloos verstellen – geen gedoe, zelfs met handschoenen. Voeg daar een rubberen antislipzool aan toe en je hebt betrouwbare grip op bootdekken, rotsachtige kusten en op elk nat oppervlak. Elk paar wordt geleverd in een duurzame, herbruikbare, sneldrogende 'mesh'-opbergtas, waardoor er geen plastic verpakking voor eenmalig gebruik nodig is. Deze vin is ontworpen om met jou te presteren, niet tegen je. De 'Avanti Quattro 4X' is gemaakt om te voldoen aan de behoeften van de hedendaagse duiker. Nu verkrijgbaar in de maten XS tot XL. De adviesverkoopprijs is 229,00 euro.

anatomisch hielkussen vermindert de belasting op de pezen tijdens lange duiken, terwijl de elastische bungeestrap zorgt voor een goede pas-

trekken, biedt het veel bewegingsvrijheid en slijtvastheid.

De Ultraskinlijn heeft verschillende stijlen en omvat zowel modellen voor mannen als voor vrouwen, zoals een steamer, een shirt met lange mouwen, een shirt met korte mouwen, een mouwloos shirt met kap, mouwloos shirt zonder kap, korte broek en lange broek. Ook handschoenen, sokken en een kap zijn verkrijgbaar in dit materiaal. Scan de QR-code voor meer info:

Meer info op: www.mares.com

Atomic

De Atomic 'B2X' is de nieuwste generatie van de iconische 'B2'-automaat, jarenlang de bestverkochte ademautomaat van Atomic. Waarom? Omdat het de perfecte balans bood tussen prestaties en comfort en dat is bij de 'B2X' niet anders. Sterker nog: Atomic heeft de lat nóg hoger gelegd. Wat maakt de B2X uniek?

• De eerste trap van de 'B2X' heeft een gebalanceerde piston en dankzij de gepatenteerde 'Jet Seat'-technologie wordt de lucht uitzonderlijk stabiel toegevoerd, op welke diepte je ook zit en hoeveel druk je ook in je fles hebt.

• De eerste trap van de 'B2X' is voorzien van een 'DLC-coating' (Diamond-Like Carbon) over het verchroomde messing. Deze geavanceerde technologie biedt ongeëvenaarde bescherming tegen slijtage, krassen en corrosie –zelfs onder extreme omstandigheden zoals in zout water of bij intensief gebruik. Daarnaast geeft de coating de ademautomaat een elegante, briljant

vat geen plastic of goedkope legeringen, maar titanium en roestvrij staal, materialen die niet al leen extreem licht en sterk zijn, maar ook volledig corrosiebe stendig. Perfect voor wie zowel in zout als in zoet water duikt.

• Dankzij de draaibare slangkoppeling – de beroemde onverslijtbare 'Atomic Comfort Swivel' – trekt de slang nooit aan je mondstuk. Ook heeft de 'B2X' een 'Automatic Flow Control' (AFC): de ademweerstand wordt op basis van de diepte automatisch aangepast. Je hoeft niet aan knoppen te draaien voor de beste performance, maar je ervaart gewoon automatisch comfort bij elke duik.

• De 'B2X' levert lucht met een gemak dat je moet ervaren om het te geloven. Zelfs onder zware belasting of op grote diepte voelt het alsof je boven water ademt.

SeaLife

De nieuwe compacte 'SportDiver S' behuizing is compacter dan de 'Sportdiver Ultra' en is gegarandeerd waterdicht tot een diepte van 'slechts' 30 meter (de 'SportDiver Ultra', de grotere versie van de niet meer verkrijgbare 'SL400' is waterdicht tot 40 meter) en biedt verschillende updates ten opzichte van het originele SportDivermodel, zoals een waterdichte aan/uit schakelaar en een beter geplaatste 'Leak Avoidance System' sensor (lekalarm). Net zoals de 'ultra' is de 'SportDiver S' geschikt voor alle iPhonemodellen, inclusief de Max-formaten, evenals veel Androidsmartphones. Uitbreidbaar met accessoires, zoals kleurfilters en groothoeklenzen. Richtprijs: 269,00 euro (de 'SportDiver Ultra' heeft als richtprijs 319,00 euro).

Meer info op: www.sealife-cameras.eu en www.onderwaterhuis.nl

Daarnaast heeft deze ademautomaat dankzij slimme technische innovaties een onderhoudsinterval van maar liefst 2 jaar of 300 duiken. Dit is niet alleen te danken

het DLC-gecoat messing, maar ook aan het goed doordachte ontwerp:

• In de eerste trap zorgt een speciaal ontworpen piston voor minimale slijtage aan de zitting – een belangrijke factor voor langdurige prestaties.

• In de tweede trap voorkomt de 'Seat Saving Orifice' dat de zitting onder constante druk staat wanneer de ademautomaat niet in gebruik is.

Deze twee unieke eigenschappen beperken de slijtage tot een minimum, verlengen de levensduur van kritieke componenten en maken de Atomic 'B2X' uitzonderlijk betrouwbaar én onderhoudsvriendelijk.

Tot en met 12 september kunnen instructeurs, divemasters en 3*CMAS-duikers de ademautomaten 'B2X' en 'B2' aanschaffen met een grandioze korting. Deel je aankoop op Facebook of Instagram en je krijgt er gratis een automatentas bij. En… je maakt kans op een trimjacket.

Meer info op: www.amilco.nl

Een nieuwe duikbril passen

Of je nu begint met duiken of snorkelen of je bent al een doorgewinterde duiker bent, er komt een moment dat je aan een nieuwe duikbril toe bent. Maar hoe weet je nu welke duikbril de beste voor je is?

Duikbrillen zijn er in tal van verschillende soorten en maten. Niet elke duikbril is geschikt voor elk gezicht. Maar hoe weet je nu bij aanschaf of een bepaalde duikbril de juiste keuze is?

Als je een nieuwe duikbril nodig hebt, kan je die van je buddy wellicht een keer lenen om hem uit te testen, maar het makkelijkste is om er enkele te gaan passen. Passen kan op verschillende manieren gebeuren. Een klassieke methode is door de duikbril zachtjes tegen het gezicht aan te drukken zonder dat de maskerband gebruikt wordt. Door zachtjes in te ademen door de neus zou de bril goed moeten vastzuigen op het gezicht en mag er geen valse lucht aangezogen worden. Meestal is dit een methode die goed werkt.

Let daarbij ook goed op hoe de afdichting van de rand van het gelaatstuk aan de zijkant van de ogen aansluit. Die mag niet over de oogkassen vallen, maar ook zeker niet te ver naar achteren komen.

Toch zijn er meer factoren waar je bij het passen rekening mee moet houden. Want had je er wel eens bij stilgestaan dat je de duikbril altijd gebruikt met een mondstuk van je snorkel of ademautomaat in je mond? Door een mondstuk in te doen, verandert de vorm van je bovenlip en dat heeft invloed op de pasvorm van de duikbril. Als je denkt de

Als de maskerband vastzit aan het frame, dan heeft dat geen invloed op de pasvorm.

juiste keuze voor een bepaald model duikbril te hebben gemaakt, kan je deze duikbril best nog even passen met een mondstuk in om later verrassingen in het water te voorkomen.

niet elke duikbril is geschikt om te passen zonder maskerband

Je gebruikt de maskerband niet bij het passen als de maskerband bevestigd zit aan het frame van de duikbril en dat is in de meeste gevallen zo. Anders wordt het als de gesp van de maskerband gemonteerd zit aan het gelaatstuk, want dit kan wel degelijk invloed hebben op de breedte van de pasvorm.

De nieuwe TUSA-maskers INO, Intega en Zensee zijn drie voorbeelden van maskers, waarbij de pasvorm van de duikbril bewust beïnvloed wordt door de maskerband. Als je een breder gezicht hebt, dan trekt de maskerband de pasvorm van de duikbril breder. Terwijl als je een smaller gezicht hebt, de duikbril slanker om je gezicht valt. Deze eigenschap heeft de naam '3-D Syc technology'.

Als je deze drie TUSA-modellen past op de klassieke methode en je de maskerband bewust wegdraait, dan ontstaat een totaal andere pasvorm dan wanneer je de maskerband achter het hoofd doet – zoals hij bedoeld is om te gebruiken. En zeg nu zelf, waarom zou je bij het passen van een duikbril de maskerband wegdraaien? Dat zou

hetzelfde zijn als nieuwe wandelschoenen kopen zonder de veters aan te trekken.

De meeste goede duikbrillen zijn gemaakt met een siliconen gelaatstuk. Bij de goedkopere (speelgoed)brillen wordt meestal gebruikgemaakt van goedkoper PVC-materiaal. De materiaalsoort heeft ontzettend veel invloed op het comfort van je duikbril. Des te zachter dit aansluit op het gezicht, des te prettiger de duikbril is in gebruik. Zo gebruikt TUSA bijvoorbeeld de beste en zachtste kwaliteit siliconen in combinatie met Freedomtechnologie om de duikbril nog prettiger aan te laten sluiten op het gezicht. Dat verschil is duidelijk te merken en dat zie je na de duik. Hoe harder de rand in je gezicht drukt, des te langer er na de duik nog een afdruk te zien is.

De pasvorm van de duikbril wordt namelijk door de maskerband op meerder manieren beïnvloed. TUSA is de enige die een siliconen maskerband heeft die 3-D van model is. Hij is rond voorgevormd naar de contouren van het hoofd, waardoor hij veel beter aansluit en op zijn plek blijft zitten. De maskerbanden bij andere merken zijn plat van vorm, waardoor ze veel makkelijker verschuiven, wat weer als gevolg heeft dat je duikbril kan gaan lekken.

Aan de waterkant zie je regelmatig dat er over de maskerband een neopreen hoesje is geschoven. Dat ziet er wel fancy uit, maar in

Zit de maskerband vast aan het gelaatstuk, zoals bij dit model met een 3D-maskerband, dan heeft dat wel invloed op de pasvorm.

De klassieke methode om een duikbril te passen, is niet geschikt als de maskerband vastzit aan het gelaatstuk.

de praktijk is dat niet altijd even handig. Zeker niet als je een TUSA 3-D voorgevormde maskerband hebt. Neopreen heeft positieve drijfeigenschappen. Die zorgen ervoor dat de neopreen maskerbandcover de neiging heeft om te gaan drijven en daarmee de duikbril lichtjes naar boven trekt. Je zal versteld staan hoeveel invloed dit in de praktijk heeft. Soms kan zo'n neopreen maskerband wel voordelen hebben. Vooral als je lange haren hebt en zonder kap duikt. Je haren zullen minder verward zitten in je maskerband. Zodra je een kap gebruikt, is het wijzer om zonder zo'n neopreen cover te duiken.

drie tips

Tip 1: let op de kleur van het frame en het gelaatstuk. Opvallende kleuren kunnen er leuk uitzien of een voordeel hebben voor de zichtbaarheid, maar heb je er wel eens bij stilgestaan dat de kleur van je gelaatstuk en de kleur van het frame bij een transparante uitvoering de hele duik in je zicht zit. Kijk daarom bij het passen of de kleur niet storend aanwezig is. Niet voor niets zijn de

meeste duikbrillen en gelaatstukken in rustige kleuren gemaakt. Leuke, opvallende kleuren kunnen voor veel onrust zorgen.

Tip 2: Fotografeer je onder water? Dan is een transparant gelaatstuk voor jou wellicht minder geschikt, omdat je dan last

Eigenlijk pas je een duikbril best altijd met de maskerband helemaal over je hoofd, maar zeker als de maskerband vastzit aan het gelaatstuk.

kan hebben van storende lichtreflecties in je blikveld tijdens het fotograferen.

Tip 3: De meeste duikbrillen kunnen voorzien worden van corrigerende glazen. 

Opvallende maskerframekleuren zitten de hele duik in je blikveld en kunnen daardoor hinderlijk zijn. Fotografen hebben liever een donker gelaatstuk, om storende reflecties in hun blikveld te vermijden.

Heb je een smaller gezicht, dan zorgt de '3-D Syc technology' dat je duikbril slanker om je gezicht valt.

Hoe pas je een duikbril als de maskerband vastzit aan het gelaatstuk?

Scan de QR-code voor een instructiefilm over het passen van een 3D-Syc masker:

Ook bij dit model zit de maskerband vast aan het gelaatstuk, weliswaar dichter tegen het frame.

Maar toch pas je je duikbril best, zoals je hem ophebt tijdens de duik.

HARRO CATS

Foto's (7): Harro Cats.

Jeugdduikhoekje

Onderwaterbiologie

Duiken tussen de kwallen in de Oosterschelde (Deel 2)

Klaar voor het vervolg van het kwallenverhaal? Neem even de vorige Hippocampus erbij, want ik pik meteen weer de draad van het verhaal op waar ik gestopt ben.

We gaan dus verder tussen de kwallen zwemmen. Over zwemmen gesproken. Vermits kwallen geen spieren hebben, is dat zwemmen een moeilijke opgave voor hen. Ze kunnen iets naar voren bewegen door hun hoed samen te trekken. Op deze manier stuwen ze water naar buiten en zweven ze iets verder. De hoed ontspant zich om dan weer samen te trekken. Het is echt een mooie sierlijke beweging.

Snel gaan ze niet vooruit, zodat je als duiker alle tijd hebt om hen te observeren. Een andere manier waarop de kwal een eindje verder geraakt, is zich laten meedrijven door de stromingen of de getijden. Lekker makkelijk. Dat heb je vast ook al eens ervaren: je door de stroming laten meenemen. Zo kom je zonder enige energieverspilling een heel eind verder. Maar het kan ook gevaarlijk zijn. Voor ons duikers, maar ook voor de kwallen. Denk maar aan de onfortuinlijke kwallen die je op het strand vindt wanneer je langs de vloedlijn wandelt: deze kwallen hebben niet het geluk gehad door de eb terug meegenomen te worden in de zee.

terug naar de soorten kwallen die je kan ontmoeten

Tijdens de maanden mei en juni kan je de blauwe haarkwal ontdekken. Een vrij groot dier met een prachtige lila-blauwe hoed die wel dertig centimeter diameter kan bereiken. Maar het meest feeërieke aan deze kwal zijn z'n lange dunne tentakels die wel een meter lang kunnen worden. Blijf alsjeblieft wel ver weg van deze tentakels: de netelcellen zijn echt gemeen pijnlijk. Ondanks hun gemeen gif, is er een ander dier dat hem erg graag oppeuzelt, namelijk de zeeanjelier. Dit dier is een anemoon. Ja, anemonen zijn dieren, al lijken ze op een prachtige bloem/plant. Anemonen worden dan ook bloemdieren genoemd. Een anemoon is ook een neteldier, dus ook met netelcellen en gif. Ja, de onderwaterwereld is best … giftig. Kwallen worden trouwens door heel wat dieren opgegeten die blijkbaar ongevoelig zijn voor het gif van de kwallen. Zo lusten vissen, zeevogels, krabben en bruinvissen best een kwalletje op z'n tijd. Kwallen worden zelfs door mensen opgegeten. Ik heb het eens geproefd: vrij smakeloos, enkel het begeleidend sausje maakte het lekker. Tussen haakjes: bruinvissen zijn helemaal geen vissen en ze zijn niet eens bruin. Het zijn zilvergrijze zeezoogdieren! Het zijn namelijk tandwalvissen. Ook die dieren zitten in onze Oosterschelde. Maar daarover vertel ik wel eens meer in één van de volgende Hippocampussen.

En dan heb ik het nog niet gehad over de meest spectaculaire kwal in ons Oosterschelde-rijtje, namelijk de zeepaddenstoel of bloemkoolkwal. Die zie je dan weer eerder in de nazomer en de herfst. Deze joekel kan een hoed hebben van wel zestig centimeter groot. Hij heeft geen grote tentakels en gaat je dus ook niet netelen. Dus ga je gang om dit spectaculair dier van dichtbij te bekijken. Zijn tentakels zijn korte mondarmen waarin de netelcellen zitten, dus geen lange slierten die door het water zweven en kunnen afbreken. Hij voedt zich zoals alle andere kwallen als carnivoor, een vleeseter dus. Op zijn menu staat op stip nummer één: dierlijk plankton, of zoöplankton genaamd. Zoöplankton is

Foto: Filip Staes.

Foto: Rinie Luykx.

Blauwe haarkwal.

Zeepaddenstoel of bloemkoolkwal.

De

een verzameling van allerlei kleine diertjes: vissenlarfjes, larfjes van krabben en kreeften, visseneitjes, kleine kreeftachtigen, ééncelligen et cetera. Een best gevarieerde 'soep'.

ribkwallen

Nu mag je je laten betoveren door heel mooie kwalletjes, namelijk de ribkwallen. Ribkwallen zijn eigenlijk helemaal geen kwallen al lijken ze er wel op. Ze hebben namelijk helemaal geen netelcellen zoals echte kwallen. Je kan ze dus veilig van heel dichtbij bekijken. Zo moet je eens even je duiklamp op het zeedruifje richten. Zijn 'ribben' zijn wondermooi: ze iriseren in jouw duiklamplicht, met andere woorden de ribben glinsteren in allerlei kleurtjes. Prachtig gewoonweg. De 'ribben' zijn eigenlijk kleine plaatjes waarop ciliën zitten, dit zijn kleine zweephaartjes. Hiermee kan een zeedruifje actief zwemmen. Het zeedruifje heeft twee kleverige tentakels, echter zonder netelcellen. Hiermee brengt hij het voedsel dat hierop blijft kleven naar zijn mondje toe. Ook de ribkwallen zijn vleeseters: ze eten dus zoöplankton. Weet je wie graag zeedruifjes eet? De snotolf: een spectaculaire vis die je in de vroege lente in de Oosterschelde kan ontmoeten. Hij heeft zijn gekke naam 'snotolf' te danken aan zijn dieet van onder ander zeedruifjes. Als je in zijn maag gaat kijken, vind je daar een halfverteerde brij van zeedruifjes die eruit ziet als … juist ja: snot.

Een meloenkwalletje is ook zo'n schattig ribkwalletje. Deze is wel groter dan het zeedruifje, dat zo'n twee centimeter wordt. Een meloenkwalletje kan soms wel zes centimeter lang worden. En zo komt het dat het meloenkwalletje onder andere ook zeedruifjes eet. Kijk dus altijd goed naar het doorzichtige lichaam van een meloenkwalletje, want soms zie je een opgeslokt zeedruifje in zijn lichaamsholte zitten. Heel apart. Ook het meloenkwalletje heeft dus 'ribben': de trilhaartjes dus, netjes op een rij ingeplant.

Een andere ribkwal die je vaak ontmoet is de Amerikaanse ribkwal. Zoals de naam al doet vermoeden is dit ribkwalletje niet inheems, het is dus een exoot. Deze soort is via ballastwater van schepen vanuit de oostkust van Noord-Amerika in de Zwarte Zee terechtgekomen en heeft zich van daaruit verder verspreid langs alle Europese kusten. Hij is best groot in vergelijking met onze eigen ribkwalletjes, toch makkelijk een vijftiental centimeter. Door het feit dat hij veel groter is, is hij een geduchte concurrent voor voedsel tegenover onze kleine ribkwalletjes. Ook hij is carnivoor en eet erg veel zoöplankton. Vermits dat hij zich heel erg op zijn gemak voelt in de Oosterschelde, plant hij zich lustig voort. En al die hongerige Amerikaanse ribkwallen eten zo veel dat het visbestand achteruit gaat. Immers, herinner je je nog wat er onder andere in de zoöplankton-soep leeft ? Inderdaad: vissenlarfjes. Als deze massaal worden opgegeten, krijg je natuurlijk heel wat minder volwassen vissen. Ja, een evenwicht verstoren kan soms grote gevolgen hebben.

Goed, na deze kwallenduikjes, moet ik nog een oude belofte nakomen. Een paar Hippo's geleden heb ik geschreven over de grote vissen in onze mooie zoetwaterplas 'Put van Ekeren'. En ik had beloofd de kleinere visjes die daar dartel rondzwemmen ook eens te bespreken. Wel, dat zal gebeuren in de volgende Hippocampus. Beloofd! Tot dan!  KIKI VLEESCHOUWERS

Foto: Jef Driesen.

Foto: Peter H van Bragt.

Foto: Filip Staes.

Zeedruifje.

Meloenkwalletje met een zeedruif in zijn maag.

Amerikaanse ribkwal.

snotolf is verzot of zeedruifjes, maar andere ribkwallen lusten ze ook. Een jonge snotolf doet zich tegoed aan een Amerikaanse ribkwal.

Foto: Luc Rooman.

Oesterherstel in de Belgische Noordzee

In de Belgische Noordzee werden in het kader van natuurherstel meer dan tweehonderdduizend jonge oesters uitgezet. Enkele duikers hadden tot hun grote verbazing tijdens een duik op het wrak van de SS Kilmore al een soort bakstenen gezien die er eerder niet lagen. Pas op 18 juli 2025 mocht de pers melden dat die er afgezonken waren om de platte oesterriffen in de Noordzee te herstellen.

Op ongeveer 30 kilometer van de kust installeerde het consortium Belreefs tweehonderdduizend jonge oesters op de bodem van de Noordzee. In opdracht van de dienst Marien Milieu (FOD Volksgezondheid) bouwt Belreefs aan het herstel van de ooit zo talrijke oesterriffen in onze zee.

De riffen vormen een belangrijke habitat voor tal van andere zeedieren en dragen zo bij tot het versterken van de biodiversiteit. Dit project maakt deel uit van bredere inspanningen van de overheid om de slechte staat van het mariene milieu aan te pakken door actief in te zetten op natuurherstel.

Rond het begin van de 20e eeuw verdwenen de platte oesterriffen nagenoeg volledig uit de Noordzee en de Europese wateren.

Het herstel van deze riffen is belangrijk om de vroeger veelvoorkomende habitat en rijke biodiversiteit terug te brengen.

Om deze verdwenen oesterriffen te herstellen, installeerde het consortium Belreefs half juli 2025 bijna 1.900 stenen op de zeebodem – in de buurt van het wrak SS Kilmore – met daarop zo'n tweehonderdduizend jonge oesters.

Belreefs is een samenwerking tussen Jan De Nul, Instituut voor Natuurwetenschappen, Shells & Valves en Mantis Consulting en wordt uitgevoerd in opdracht van de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu als onderdeel van actie T4.8 van het LIFE B4B-project (101069526). Zij installeerden de jonge oesters op de zeebodem.

Biologisch afbreekbare kleistenen met daarop jonge platte oesters.

Foto: Wim De Wulf / Jan De NulBelreefs.

Vóór 1900 waren de Europese platte oesterbanken (Ostrea edulis) alomtegenwoordig in de Noordzee. Door overbevissing en menselijke activiteiten op de zeebodem zijn ze nagenoeg volledig verdwenen. Een hardnekkige parasiet deed ook de laatste platte oesters in de 20e eeuw de das om.

Nochtans zijn het bijzonder waardevolle habitats. Platte oesters worden ook wel ecosysteemingenieurs genoemd, omdat ze riffen vormen die voor tal van andere soorten als schuil- en voedselplaats dienen. Ze ondersteunen zo diverse vissoorten en versterken de biodiversiteit. Verder leveren ze ons allerlei andere ecosysteemdiensten. Ze zuiveren het water en leggen (overtollig) stikstof vast. Dichter bij de kust stabiliseren ze ook de zeebodem, wat ons weerbaarder maakt tegen de gevolgen van klimaatverandering.

Minister van Justitie en Noordzee

Annelies Verlinden: "De Noordzee is niet alleen een belangrijke economische motor, maar ook een rijke en unieke natuurlijke omgeving die we heel goed moeten beschermen. Via deze samenwerking tussen overheid, wetenschap en industrie zetten we vandaag een belangrijke stap naar natuurherstel. Het uitzetten van jonge oesters in onze zee is meer dan symbolisch — het is een investering in biodiversiteit en klimaatbestendigheid. Met projecten als Belreefs werken we doelgericht aan onze ambitie: tegen 2030 minstens 20% van de Noordzee in een herstelde ecologische staat brengen".

biologisch afbreekbaar, hard materiaal

Na meer dan een jaar voorbereiding werden de oesters vanop een installatieschip in het water neergelaten, gehecht aan wat men rifsubstraat noemt. Het projectteam bestu-

deerde verschillende biologisch afbreekbare materialen die als rifsubstraat zouden kunnen dienen en koos uiteindelijk voor gebakken kleistenen. Op die stenen werden oesterlarven ingezaaid en enkele weken verder opgekweekt.

De oesters werden gekweekt in samenwerking met het Nederlandse Stichting Zeeschelp en Oyster Heaven (Mother Reef). Voor al deze projecten werken ze samen met NORA-experten en volgden ze de richtlijnen van de 'Native Oyster Restoration Alliance', een internationale organisatie. Zo gaan ze aan de slag met de best beschikbare kennis, geavanceerde technologieën en toonaangevende ervaring. De kweek van de platte oesters gebeurde deels in een kwekerij in Nederland, maar in Oostende ontwikkelde het team ook technieken om dit lokaal te kunnen doen, vlakbij de vertrekplaats van het schip.

oud scheepswrak

De oesters werden geïnstalleerd op een grindbed op dertig kilometer van de kust, rond het bij wet beschermde scheepswrak SS Kilmore, op een diepte van 30 meter. Het projectteam koos deze locatie met zorg uit. Het bracht de locaties met de meest geschikte zeebodem en omgevingscondities in kaart om de overlevingskansen zo groot mogelijk te maken. Natuurlijke bescherming tegen beschadiging en stroming en optimale omstandigheden voor de installatie zijn ook belangrijke parameters. Het team overlegde via de Redercentrale ook met de visserijsector om te bepalen wat de beste locatie voor het oesterrif kon zijn.

Na de installatie volgt een intensief monitoringsprogramma om de ontwikkeling van het rif en het effect ervan op de biodiversiteit op te volgen. De monitoring zal de ecologische impact evalueren en cruciale

inzichten opleveren voor het onderbouwde beheer van het herstelgebied, evenals voor de verdere ontwikkeling van toekomstige opschalingsplannen.

Europese wet voor natuurherstel

Het herstelproject Belreefs is één van de federale maatregelen die voortvloeien uit de Europese richtlijnen om de milieutoestand van onze zee te verbeteren. Het project wordt ondersteund door het LIFE-project 'Belgium for Biodiversity', dat als doel heeft de biodiversiteit in België te versterken.

Merel Oeyen, bioloog en beleidsmedewerker bij de dienst Marien Milieu (FOD Volksgezondheid): "Met de nieuwe Europese Natuurherstelverordening worden lidstaten verplicht om een natuurherstelplan op te stellen waarin staat hoe beschadigde natuur – ook in zee – kan worden hersteld. Het herstel van oesterbanken is één van de prioriteiten voor marien natuurherstel in België. We verwachten dat meer dan dertigduizend oesterlarven zullen uitgroeien tot volwassen oesters. De overlevers zullen zich voortplanten, het rif uitbreiden en ook andere zeesoorten aantrekken. Zo ontstaat een ecosysteem dat zichzelf in stand houdt, zonder verdere menselijke tussenkomst".

toepassingen van unieke knowhow

De kennis en technieken die tijdens Belreefs worden ontwikkeld, hebben bredere toepassing binnen actief natuurherstel — bijvoorbeeld in Natura 2000-gebieden — maar ook bij het natuurinclusief ontwerpen van offshore-infrastructuur voor hernieuwbare energie. Jan De Nul kan deze technieken ook toepassen op de vele windparken en onderzeese kabels die ze mee installeren.

Te water laten van de stenen.

Foto's (2): Wim De Wulf / Jan De NulBelreefs.

Het Belreefs-team installeerde bijna 1.900 stenen met juveniele oesters op de zeebodem.

De juveniele oesters hechten zich in een gecontroleerde omgeving aan rifsubstraat, biologisch afbreekbare kleistenen.

Vicky Stratigaki, Marien Ingenieur en projectcoördinator voor Belreefs bij Jan De Nul: "In onze diverse zeebouwprojecten werken we vaak met rotsen, grind en ander hard materiaal. Bijvoorbeeld om funderingen van windturbines of onderzeese kabels te beschermen tegen stroming, golven, ankers en visnetten. Wij zoeken voortdurend naar nieuwe en efficiënte manieren om natuurherstel te integreren in onze kernactiviteiten. Met Belreefs leggen we de fundamenten voor een grootschaliger herstel van oes terriffen in de Noordzee en daarbuiten. Dat doen we ook via projecten zoals het Prinses Elisabetheiland en Reefcovery, waarin we toewerken naar de verdere opschaling van actief oesterrifherstel en inzetten op de integratie van oesters in mariene infrastructuur".

overleg met NELOS

Voorafgaand aan het persbericht over het eerste experimenteel pilootproject voor oesterherstel had Merel Oeyen een meeting met Sven Vandekerckhove en mezelf.

Aangezien de locatie van het project vlak naast het wrak SS Kilmore ligt, een vrij populaire offshoreduiklocatie, vroeg zij zich af of we onze leden ervan op de hoogte konden brengen. Belangrijk daarbij is de aandacht te vestigen op het belang van dit herstel, de waarde voor recreatief duiken (meer riffen verhoogt de biodiversiteit), het belang van niks mee te nemen vanop de locatie, ... Merel liet ons ook weten dat er volop nagedacht wordt over hoe recreatieve dui-

Biezenstraat 14 Middelkerke

kers waardevolle informatie over de toestand van het geïnstalleerde rif kunnen doorgeven (citizen science). Volgens het huidige Marien Ruimtelijk Plan (MRP 2020-2026) is het momenteel al verboden te lijnvissen, te ankeren of te dreggen in een cirkel met een straal van 45 meter rond het scheepswrak SS Kilmore. Het huidige marien ruimtelijk plan wordt herzien en momenteel ligt het idee op tafel om de beschermingsmaatregelen rond te beschermde wrakken te uniformeren, waardoor het ook voor de SS Kilmore verboden zal worden er te lijnvissen, te vissen met sleepnetten, te ankeren en te dreggen binnen een cirkel met een straal van 150 meter. Het verbod om te ankeren zal niet van toepassing zijn wanneer er duiken op het cultureel erfgoed onder water worden uitgevoerd die via een elektronisch formulier gemeld worden aan het Directoraat-generaal Scheepvaart van de Federale Overheidsdienst Mobiliteit. Het nieuwe MRP treedt in werking op 20 maart 2026. 

IVO MADDER

Advertentie

Biezenstraat 14, Middelkerke

diveshop@kmswheels.be www.kmsdiveshop.be 059 446 362

" Vullen tot 300 bar

" Onderhoud, herstellingen en keuring

" Scubapro, Seac, Garmin Sport/duikcomputers

Hippo

Foto: Ivo Madder.

Een volwassen gewone oester of Zeeuwse platte oester (Ostrea edulis).

Foto's (2): Wim De Wulf / Jan De NulBelreefs.

Milieu

Kruip uit je schelp!

Wanneer iemand 'Zeeland' zegt, denken wij onmiddellijk aan de prachtige onderwaterwereld, aan onvergetelijke momenten met de club of aan onverwachte ontmoetingen met zeepaardjes of sepia's. Onze niet-duikende medemens zal eerder denken aan kreeften, mosselen en oesters, de culinaire topproducten van het gebied.

Als toerist mag je zelf, zonder duikpak, maximaal 10 kilo oesters per persoon rapen voor eigen gebruik. Dit mag alleen langs de dijkvoet en niet op het slib. De regels vind je op de website van het Nationaal Park Oosterschelde.

De professionele oesterkwekers verkopen met z'n allen ongeveer 35 miljoen stuks per jaar.

Een oester weegt gemiddeld 75 gram, al is het gewicht sterk afhankelijk van de soort en van de leeftijd. Oesters worden meestal per dozijn verkocht, maar één kilo oesters bestaat doorgaans uit 13 stuks, waardoor je op markten of bij kwekers in Frankrijk meestal een oester méér krijgt bij het bestellen van een dozijn. Vandaar ook de uitdrukking 'dertien in een dozijn'.

Goed, we eten dus een oester. Hierbij krijgen we ongeveer 50 calorieën binnen en 1,1 gram vet. Na deze gezonde en lichte maaltijd blijven we wel met een relatief groot stukje restafval zitten: de schelp.

oesterkwekers en particulieren

Oesterkwekers uit de Franse Vendée rekenen op een jaarlijks verlies van een kwart

13 oesters in een dozijn. Eenmaal de oester gegeten is, blijft de schelp over.

Oesterschelpen mogen niet in de GFT-bak, maar moeten (voorlopig nog) bij het restafval.

Ophaalbak voor oesterschelpen van particulieren.

De oesters worden tot gruis gemalen.

Maquette van de nieuwe vestiging in aanbouw van Alegina.

Afbeelding: Alegina.

Foto: Djkoll.

Foto: Pixabay / We-Lee.

Foto: Alegina / Factorit.

Foto: Alegina.

van hun productie. Dat zijn bergen schelpen, als je rekent dat de Franse oesterboer zo'n 400 ton weekdieren per jaar oogst. De redenen van het verlies zijn divers, maar veelal te herleiden tot twee factoren: ziekten en slechte weersomstandigheden.

waterdoorlatende steen 'Vivao' van Alegina bestaat uit 30% oesterschelpen.

De schelpen worden meestal begraven of, in het beste geval, verpulverd tot aanvullend voeder voor pluimvee of materiaal voor opritten. Omzeggens geen recyclage, maar daar is sinds kort wat aan veranderd: de Franse onderneming Alegina komt nu de oesterschelpen bij alle kwekers ophalen. Voor de particulieren zijn er speciale opvangbakken geplaatst in de voornaamste kustgemeenten.

prima grondstof

Alegina is een familiale onderneming ontstaan uit de samenwerking tussen een intuitieve ontwikkelaar, een inventieve keramist en een doorgewinterde industrieel, die helemaal in de ban waren van ... de oesterschelp en alle schelpdieren. Een beschikbare, toegankelijke, hernieuwbare hulpbron zonder

aardwinning, zonder mijnbouw. Er waren drie jaren R&D (nvdr: 'Research and Development' of 'Onderzoek en Ontwikkeling') nodig om het project te laten resulteren in bruikbare producten als porselein en waterdoorlatende vloertegels.

Per jaar worden 3.000 ton oesterschelpen omgevormd tot straatstenen. Die bestaan uit 30% schelpengruis en zijn perfect waterdoorlatend, wat een creatieve oplossing biedt om het regenwater in de grond te laten infiltreren.

Advertentie

De onderneming mikt op de verwerking van 40.000 ton schelpen binnen enkele jaren. Onze opdracht is dus duidelijk: meer oesters eten en de schelpen recycleren! 

Merapi Tour & Travel

Dé Indonesië duik- en reisspecialist, van Pulau Weh tot Triton Bay

Merapi Tour & Travel organiseert individuele rondreizen én duikreizen over de gehele archipel. Van de makkelijk bereikbare bestemmingen als Bali, Komodo en Bunaken, tot de pareltjes als Wakatobi, Raja Ampat, de Molukken en Alor.

Check al onze DuikVaker-aanbiedingen op www.merapi.nl

Verschillende reizen naar de hamerhaaien in de Zuid-Molukken!

Kijk op onze Duiken pagina op www.merapi.nl voor het volledige aanbod. Staat jouw droombestemming er niet bij, dan gaan we daar direct naar op zoek!

Op duikreis met jouw vereniging? Vraag ons naar de mogelijkheden!

Merapi Tour & Travel Prinses Irenestraat 58, 6611 BK Overasselt www.merapi.nl, Tel.: +31-888 111 999, info@merapi.nl

PATRICK SWINNEN

De

Oprit van het Japans park van Maulevrier (Frankrijk) in stenen van Alegina.

Foto's (2): Alegina.

60 jaar Nautilus Hasselt

Duikschool Nautilus vierde in maart haar 60e verjaardag. De duikschool werd opgericht in 1965, het geboortejaar van ondergetekende. Een jaar voordien was er al een duikschool opgericht in Hasselt, namelijk COWOL (Centrum voor Onder Watersport

GROETJES UIT 1965

Toen de oprichters van Nautilus aan het Hasseltse bestuur toestemming vroegen om te trainen in het lokale zwembad, viel dat op een koude steen. De toenmalige schepen van Sport, dhr. Storms, stelde dat er maar plaats was voor één duikschool in Hasselt. Hulp kwam er vanuit een BEFOS-vergadering, waar René Crepin en nationaal monitor Fernand Vansteenbeeck de oprichters van Nautilus in contact brachten met Joseph André, duikschoolverantwoordelijke bij D.D. Tienen. Zo kwam het dat Nautilus haar eerste jaren trainde in Tienen en pas begin jaren '70 naar Hasselt kon, dankzij tussenkomst van de toenmalige burgemeester.

Duikschool Nautilus kende een snelle groei en het ledenaantal naderde de 100. Albert Masset was één van onze eerste leden en werd verantwoordelijk voor de hogere brevetten. Albert viert dit jaar zijn negentigste verjaardag en heeft ondertussen zijn vinnen aan de wilg gehangen. Gerard Jonkmans was ook één van de eerste leden en hij klom zeer snel op tot 2*Instructeur. Gerard was

tot 2004 duikschoolverantwoordelijke en hij was ook vele jaren voorzitter van onze vereniging. Gerard viert dit jaar zijn tachtigste verjaardag en is nog steeds lid van Nautilus.

Maar Nautilus is niet enkel een duikschool. In 1978 werd er, onder leiding van Ria Auwerx en Leon Pauly, een afdeling vinzwemmen opgericht. Met trots kunnen we stellen dat de vinzwemmers van Nautilus het bijzonder goed doen en internationaal presteren. Zij zijn dan ook een visitekaartje voor de werking van NELOS binnen CMAS. In de eerste decennia behaalden de vinzwemmers hun belangrijkste successen in open water,

N AUTILUS HASSEL TDUIKSCHOOL SINDS1965

met onder andere Europese titels voor Ria Auwerx en Kristel Vanrijkel. Nautilus Hasselt blijft degelijk presteren, met bv. podia bij internationale wedstrijden lange afstand in Marseille voor Wouter Rabijns, Karolien Hoste en Free Duerinckx. Free behaalde zelfs een gouden en zilveren medaille op het WK voor Masters in Frankrijk (2024).

Free blijft ook al vele jaren ongenaakbaar aan de leiding van het Belgisch Kampioenschap in open water. En met de komst van Elise en Matisse Croes maakt Nautilus Hasselt ook naam bij Wereld- en Europese kampioenschappen in het binnenbad. Zij verbeterden bijna alle Belgische records met bi-vinnen. Met name de vierde plaats die Elise behaalde op het WK in Colombia (2022) en haar twee bronzen medailles op de University Championships in Colombia (2024) getuigen van absolute topprestaties.

Zoals bij vele vzw's, die afhangen van de belangeloze inzet van vrijwilligers, waren er ook moeilijkere periodes. Interne meningsverschillen leidden in 1978 tot een afsplitsing, waaruit duikschool Aqua ontstond. In 1997 volgde nog een tweede afsplitsing, waaruit Discovery Diving is ontstaan. Gerard Jonkmans was echter de rots in de branding en hij zorgde ervoor dat de vereniging weer recht veerde en haar groeipad verder zette.

Naamloos-7.indd 1 5/03/2025 11:27

Groepsfoto van de eerste leden van Nautilus (1965).

Foto's (2): archief Nautilus.

Gerard Jonkmans en Tony Devolder tijdens de aankomst van de boten zeestage 2024.

Sinds de jaren 2000 zijn er dus vier duikscholen actief in Hasselt en gelukkig zijn de oude koeien inmiddels zo diep in de gracht gesukkeld dat niemand zich nog herinnert waarover de meningsverschillen gingen.

Momenteel is er een vlotte samenwerking tussen de vier duikscholen onder de vlag van HDC, Hasseltse Duik Clubs en verzorgen we gezamenlijk theorielessen. Daarnaast organiseren we maandelijks een gemeenschappelijke duikuitstap.

De afgelopen jaren was het evenmin gemakkelijk voor het verenigingsleven. COVID heeft bij bijna alle clubs een impact gehad. Vrijwilligers vinden die zich blijven inzetten is ook niet meer zo vanzelfsprekend. Leden hebben zoveel interesses dat keuzes maken soms moeilijk wordt. Desalniettemin kijken we bij Nautilus met trots terug op de voorbije periodes. In 2025 noteren we weer 174 leden, waarvan net geen 100 vinzwemmers. De toekomst zien we met vertrouwen tegemoet. We beschouwen Nautilus als één grote familie. Dit jaar werd er ook werk gemaakt van de verjonging en vervrouwelijking van ons bestuur. Via deze weg willen we nog eens alle bestuursleden uit het verleden danken voor hun inzet, mede dankzij

vrouwelijke voorzitter en is het glazen plafond doorbroken. 

Advertentie

jullie vieren we 60 jaar Nautilus. Ondertussen hebben twee duikscholen in Hasselt een

JAN LYNEN

Mieke Mombers, voorzitter Nautilus, met Frans De Sutter, Watersportcentrale Genk, tijdens het jubileumfeest 2025.

HDC activiteit Dive4Life.

Foto's (2):

archief

Nautilus.

Duiker bij zachte koralen.

Rifhaai.

Hengelaarsvis.

Garnaal tussen de tentakels van een zeeanemoon.

Harlekijnspookfluitvis.

Ann Soetewey

1*Instructeur, GND DF1 sinds 2025

Brevet/titel Fotografiebrevet

De Otters VVV

Duikt sedert

Aantal duiken

oktober 2011

> 2000 tijdens elke duikreis

Aantal fotoduiken België, Nederland, Duitsland, Frankrijk, Spanje, Turkije, Tunesië, Kaapverdië, Malta, Madeira, Tenerife, Bonaire, Curaçao, Kenia, Lanzarote, Mauritius, Jordanië, Egypte, Zuid-Afrika, Cyprus, Malediven, Thailand, Cambodja, Belize, Philipijnen (Moal Boal en Malapascua), Indonesië (Bali en Raja Ampat)

Duikplaatsen

Sealife DC 2000 en Olympus TG 7

Camera OM PT 059 (voor SeaLife-camera) macrolens en wide angle SL051

Juveniele vijlvis.

Blauwe maan (hersenkoraal).

Verzameld door Wim Van Doeselaer

55 jaar geleden

uit Hippocampe nr. 31

oktober 1970

Hulpmonitor

Van de 40 kandidaten waren er 22 geslaagden. Dit zijn de nieuwe Hulpmonitors (nu 1*I) uit het Vlaamse landsgedeelte: Robert Arnauts (Poseidon), Lode De Grote (Manta), Monique Demoustier (Poseidon), Freddy Diesbecq (Neptunus), Roger Ghyoot (Salvanos), Jacques Limpens (Aquanauten), François Mommaers (Amphora), Jean Sax (Temse Watersport), Arthur Valvekens (Poseidon), Jozef Vandenhoven (KDK).

Oosterschelde

Veel van onze Belgische duikers zijn geneigd terug te denken aan de Oosterschelde als een obscure nachtmerrie, gewoonweg omdat zij haar niet kennen en de sluier niet wisten op te lichten die haar bedekt. Laat mij daarom uw gids spelen met de toewijding van een Oosters tempeldienaar die over zijn heiligdom spreekt.

• Bovenbrengen van een bewusteloze drenkeling met het hoofd omlaag.

Verschillen in duikcultuur

De kunst om goed te duiken, die zoals alle kunsten integrerend deel uitmaakt van de cultuur, is niet noodzakelijk identiek voor de Antwerpenaar, die hoofdzakelijk in de Oosterschelde duikt en voor iemand uit Charleroi die vooral te Lessines of Vodelée duikt en dat bijgevolg de Middellandse Zee niet volledig hetzelfde betekent voor de ene als voor de andere.

25 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 180

september 2000

Jo Lacroix, voorzitter LIFRAS

35 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 130

oktober 1990

Mentaliteitswijziging

Er is een mentaliteitswijziging, waardoor het sociaal leven in het algemeen achteruit gaat. Ook is dat een fenomeen dat zich voordoet in onze rangen, waardoor het sociaal leven in de clubs stagneert. Willen wij ons handhaven als grootste en beste duikorganisatie in Vlaanderen, zullen wij moeten inspelen op deze nieuwe trends.

Willy van der Plas, voorzitter NELOS

Financiën

Na vaststelling van het balanstotaal kan men stellen dat NELOS een kleine KMO-onderneming begint te worden.

Autonomie van het Duikonderricht

Antoine De Deene

45 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 80

oktober 1980

Afgeschafte proeven

• Duiktoestel en loodgordel op 15 m uitdoen en stijgen naar de oppervlakte.

Op 4 februari 1990 beslisten de Nationale Monitors (nu 3*I) van BEFOS dat het Duikonderricht van NELOS en LIFRAS autonomie verkrijgt.

Op 13 mei vergaderden de 3*Instructeurs van NELOS te Gorishoek. Zij verkozen als eerste Bestuur van het autonome NELOS-Duikonderricht: John Remue (voorzitter), Wim Van Doeselaer, Walter Geebelen, Guy Segers, Louis Vleminckx, Rudi Baert, Walter Willems.

Ereraad: Fernand Vansteenbeeck (voorzitter), Guy Bosmans, Jeannine De Kimpe, Luc Sels, Lou Vandendries.

Brevettencomité: François Desmet (voorzitter), Rudi Baert, Stan Fol, John Maes. Veiligheidscomité: Willy van der Plas (voorzitter), Walter Willems, Gert Heyns, Lambert Sequaris.

Ronny De Meersman, penningmeester

Jubileums

40 jaar AKO 20 Jaar Samantha Maaseik

15 jaar geleden

uit Hippocampus nr. 230

september – oktober 2010

Dr. René Delaet stopt als voorzitter van de Geneeskundige Commissie

Dr. René Delaet nam de fakkel van Dr. Wim Wellens over in 2001. Hij heeft van dichtbij de professionalisering van onze federatie beleefd en ook mee vorm gegeven. Van in het begin heeft hij zich ook actief ingezet voor de duikers met een handicap. Hij was ook de drijvende kracht voor het oprichten van een afdeling Mental Coaching.

Dr. Roland Vandeneede, voorzitter Geneeskundige Commissie

Natuurpunt trekt aan de alarmbel voor de Noordzee

De biodiversiteit gaat zienderogen achteruit, de rijkdom in de Noordzee is nog slechts 40% van wat ze 50 jaar gelden was. De kustwerkgroep van Natuurpunt pleit daarom voor een KAPPA-plan, een nieuw (geactualiseerd) masterplan voor de Noordzee waar het huiswerk opnieuw wordt gedaan en een antwoord wordt gegeven op de nieuwe uitdagingen.

Kustwerkgroep Natuurpunt

Jubileum

25 jaar Armada Tienen.

Bondsnieuws

Audiovisuele Commissie

Enquête NELOSAC

De Audiovisuele Commissie van NELOS is op zoek naar medewerkers en wil daarnaast ook informeren naar wat de NELOS-leden van hen verwachten.

Via een enquête wil de Audiovisuele Commissie peilen naar de interesse in al dan niet bestaande opleidingen. Daarnaast wordt ook geïnformeerd naar je bereidheid om NELOSAC, als bestuurslid of vrijwilliger, te helpen met het maken van beeldmateriaal – al dan niet als bestuurslid of vrijwilliger – bij het maken van beeldmateriaal.

Eind dit jaar analyseren we de resultaten, lijsten we de vrijwilligers op en gaan we indien nodig aan de slag met de instructeurs foto en video om een plan van aanpak te bespreken. Ben je bezig met onderwaterfotografie en/of -videografie of heb je hier interesse in? Dan zouden het op prijs stellen dat je de enquête invult: https://forms.office.com/e/bqdt3N6Lrd Alvast bedankt voor je medewerking! 

op

10 jaar Margaux Montrieux

In januari 2015 kwam ze binnengewandeld: Margaux – jong, enthousiast en bijna afgestudeerd (die masterproef moest nog even wachten).

Ze liep even samen met Luce De Smet, die kort daarna met pensioen ging. En ja hoor, Margaux bleek ook de kleindochter van Willy van der Plas te zijn, die toen voorzitter van NELOS was. Dat maakte het toch nét dat tikkeltje spannender in het begin. Maar het werd snel duidelijk: ze was niet 'het kleinkind van', maar gewoon een collega – eentje van topniveau.

Rustig, zorgzaam, altijd met een vriendelijke glimlach en een gezonde portie humor. Iemand op wie je kan rekenen, die sfeer brengt zonder te roepen en een warme hartelijkheid uitstraalt waar iedereen blij van wordt. Intussen zijn we tien jaar verder en is er veel gebeurd in haar leven. Ze is meermaals

verhuisd (wie houdt de score bij?), ze kreeg twee prachtige kindjes en binnenkort ruilt ze haar partner officieel in voor een echtgenoot!

En toch blijft Margaux gewoon Margaux: nuchter, lief, grappig en een collega die je het liefst voor altijd bij wil houden. Of beter gezegd: een echte 'frollega' (nvdr: een samentrekking van 'friends' en 'colleagues'). Margaux, dankjewel voor die eerste 10 heerlijke jaren. We zijn trots en blij dat jij deel uitmaakt van ons team. En nu … op naar de volgende 10 jaar. 

LIEN AERTS, INGE DEKORT, HANNELORE SPRENGERS

Wat de taken van Margaux en haar andere collega's zijn binnen het NELOS-secretariaat, dat kan je terugvinden in de NELOS-structuurbrochure – die je kan downloaden in het documentencentrum. In die brochure worden ook alle commissies, subcommissies, comités, … voorgesteld.

Foto's (6): NELOS-archief.

Margaux - AV NELOS 2015. Margaux - Zeestage 2016. Margaux - AV NELOS 2018. Margaux - AV NELOS 2023. Margaux - Academische Zitting 2025.

Margaux

het vakantiesalon te Brussel, gefotografeerd vanuit de duiktank - februari 2025.

Big Blue

Geneeskundige Commissie

Een icoon van de Geneeskundige Commissie geeft de fakkel door

Als NELOS-instructeur geeft hij nog steeds zijn passie en ervaring met overtuiging door aan nieuwe generaties duikers. De liefde voor de oceaan leeft voort in zijn kinderen.

Het is niet toevallig dat zijn oudste dochter de naam Marine draagt, als ode aan de zee. Als lid van de Geneeskundige Commissie (GenCom) zet Paul zich, sinds 1980, in voor betere richtlijnen en medische ondersteuning binnen de duiksport. Niet omdat het moest, maar omdat het voelde als een

roeping. Voor dokter Paul Van der Eecken is duiken geen hobby of beroep, maar een manier van leven. Zijn professionele loopbaan is als het ware een ademhaling onder water die begint bij liefde voor de zee en eindigt bij zorg voor wie er net zo verliefd op wordt als hij.

Meer dan hoog tijd om eens een interview af te nemen van of beter gezegd ons oor te luisteren te leggen bij de meest gekende NKO-arts onder de duikers in Vlaanderen en de Benelux.

Na een loopbaan van meer dan 47 jaar als NKO-arts (neus-, keel- en oorarts) hangt Dr. Paul Van der Eecken de otoscoop aan de haak. Paul blijft zich evenwel verder engageren in de Geneeskundige Commissie van NELOS om zijn kennis ten dienste te stellen van de duikgemeenschap in Vlaanderen.

Hippo: Paul, hoe ben je in het duiken ondergedompeld geraakt?

Paul: Al van jongs af aan voelde ik mij aangetrokken tot het onbekende, het diepe blauw dat anderen misschien afschrikte, maar waarvan de lokroep voor mij onweerstaanbaar was. Mijn eerste duik maakte ik als jonge tiener in 1967, met een uitrusting die groter leek dan ikzelf, maar met ogen die glinsterden van nieuwsgierigheid en verwondering. Wat begon als een spannend avontuur groeide al snel uit tot een

Paul Van der Eecken heeft 29 kreeften gered tijdens de kreeftenreddingsactie.

Foto: Wim Van Doeselaer.

levenslange passie. Die passie bracht mij niet alleen naar de mooiste duiklocaties ter wereld, maar ook naar een carrière waarin ik anderen kon helpen hetzelfde wonder te ervaren, veilig en met kennis van zaken.

Hippo: Wat prikkelde je als tiener om te duiken, wat in die tijd toch geen evidente sportkeuze was?

Paul: Als kind raakte ik gefascineerd door de onderwaterwereld dankzij de films van Jacques-Yves Cousteau, vooral Jojo le Mérou, die zichzelf in de spiegel ziet. Ook het visionaire Precontinentproject, waarin mensen voor het eerst langdurig onder de zeespiegel verbleven, sprak tot mijn verbeelding. Het was uiteindelijk het boek 'Les secrets de la Mer Rouge' van de Franse avonturier Henri de Monfreid (°1879 – 1974) dat mij overtuigde om mijn duikbrevet te halen. Na vier duikjaren kwam er een pauze. Mijn medische studies, het bruisende uitgaansleven en maandenlange zomerbackpackreizen van Iran tot Afghanistan, van Florida tot Peru, van Delhi tot Kashmir, de Kilimanjaro op en nog veel meer namen de bovenhand. Maar tijdens mijn huwelijksreis in 1980 begon het weer te kriebelen. In Bali herontdekte ik de goesting om te duiken. Samen met mijn echtgenote heb ik de draad opnieuw opgepikt bij de Gentse Dolfijnen.

Hippo: Je was dus eerst al duiker vooraleer je arts werd?

Paul: Inderdaad, ik was 15 toen ik in 1968 lid werd van NELOS via de Gentse Dolfijnen. Mijn humaniora was nog niet eens afgerond. Ik ging met de fiets naar de trainingen en ik werd onder de hoede genomen van een generatie duikers die mij meenamen onder water. Toen hadden we een eentrapsontspanner, geen manometer en enkel een fles met een reservehendel die je moest trekken van zodra je ademweerstand groter werd. Met de oude duiktabellen kon je tot 30 meter duiken en daar ongeveer 30 minuten blijven zonder verplichte decompressiestops. Veiligheidstrappen bestonden toen nog niet.

Hippo: Was je keuze als NKO-arts gelinkt aan de duiksport?

Paul: Ik was sowieso aangetrokken tot een medische richting en besloot om mijn studies tot arts aan te vangen. Zodra ik mijn specialisatie tot NKO-arts aanving, ben ik onmiddellijk met consultaties voor duikers

begonnen en gaandeweg is mijn interesse verder gegroeid. Als NKO-arts vond ik mijn plek en kon ik mijn medische expertise verbinden met de wereld onder water.

Hippo: De duiksport is altijd heel aanwezig geweest in je professioneel leven, getuige ook de vele fascinerende foto's in je wachtzaal. Was de combinatie van NKO-arts en duikarts een dubbele roeping?

Paul: Als duiker werd ik arts en als arts was ik gefascineerd door het oor, niet voor niets het eerste orgaan dat aan de wet van Boyle & Mariotte onderhevig is. Het was voor mij een logisch gevolg dat ik ook duikarts zou worden. Het ene liep onlosmakelijk in het andere over. Ook de stap richting instructeursbrevet was voor mij een roeping en dat wilde ik absoluut realiseren. In 1988 behaalde ik mijn instructeursbrevet (toen Clubmonitor), samen met Elmar Masureel en René Van Leeuwen.

Hippo: Je hebt een groot hart voor de duiksport. Waarom kregen duikers altijd voorrang bij jou?

Paul: Eerst een kleine nuance: duiken is voor mij recreatie, geen sport. Sport draait om competitie en dat leidt soms tot ongelukken. Wat mij raakt, is de passie van duikers. Ze hebben een groot hart, ook voor mij. Ik voel echte dankbaarheid. Heel mijn leven al, en nu nog steeds, krijg ik vakantiekaartjes per post of via WhatsApp. Als duikers mij contacteren voor medische zaken, dan weet ik dat het gemotiveerde mensen

zijn die actief met het duiken bezig zijn. Als ze op consultatie komen, dan voel ik ook altijd die onlosmakelijke band die duikers onder elkaar delen door die gemeenschappelijke passie. Tot op vandaag beantwoord ik medische vragen van duikers.

Hippo: Je hebt de wereld rondgereisd. Welke reizen blijven je bij?

Paul: Vergeet Zeeland niet! Elk jaar ga ik daar drie lange weekends duiken voor de rust en de mooiste duikplekken. Binnenkort worden dat midweken. Ik hou van de Zeelandbrug en de Zuidbout. Tijdens de week is het daar zeer rustig, waarbij we de duikplaats voor ons hebben.

Hippo: En als we spreken over die internationale bestemmingen?

Paul: Mijn eerste duikreizen waren naar de Rode Zee. Het begon in Sharm el Sheikh, het eerste jaar nadat Israël de Sinaï had overgedragen aan Egypte. We logeerden in een soort iglo's. Dat was het enige comfort. Duiken deden we van de kant, na een rit door de woestijn. In 1987 en 1988 volgden enkele onvergetelijke duikexpedities in Soedan: avontuurlijk, ruig en puur. We doken tussen hamerhaaien en tijgerhaaien, langs afgelegen riffen in open zee. Uiteraard mocht een bezoek aan de legendarische onderwaterhabitats Precontinent II van Cousteau niet ontbreken. Bij de volgende reis trokken wij verder naar Djibouti, waar ik oog in oog kwam te staan met walvishaaien en reuzenbaarzen. We bezochten ook de afgelegen

Elk jaar trekt Paul drie lange weekends naar Zeeland (Nederland) om te duiken.

Foto: archief Paul Van der Eecken.

Hanisheilanden, voor de kust van Jemen, een onderwaterparadijs vol langoesten die je er letterlijk met de hand kon oprapen.

Hippo: Heb je een favoriete bestemming?

Paul: Mijn favoriete exotische bestemmingen zijn de Malediven voor de 'channel diving' met haaien en Indonesië met zijn vriendelijke bevolking en de rijke biodiversiteit onder water. Maar mijn hart verloor ik aan de Galapagos, Las Islas Encantadas. Lekker koud water wat zorgt voor oceaanduiken met pelagische soorten. Boven water is het een museum van 'Darwin's evolution theory', met een warme bevolking die het politiek vaak moeilijk heeft.

Hippo: De reden waarom ik je altijd link aan internationale bestemmingen is omdat er in je wachtzaal en praktijkruimte ook steeds prachtige onderwaterfoto's hingen van die verre bestemmingen.

Paul: Sinds mijn 50e duik neem ik steevast een fototoestel mee onder water. Mijn eerste camera's waren de klassieke Nikonos IV en V. Vandaag volstaat een klein handig toestel voor dat ene onverwachte moment, dat ene glimpje onderwatermagie dat ik nog niet eerder zag.

Hippo: Je sprak eerst over Zeeland. Was je altijd zo verknocht aan Zeeland?

Paul: Mijn voorliefde voor Zeeland is pas later gegroeid. In mijn beginjaren doken we voornamelijk in de steengroeven. De stormvloedkering in de Oosterschelde bestond nog niet, waardoor er zeer veel stroming zat en ook het getijdenverval veel groter was. Bovendien had je een zeer kort duikvenster en was er onder water toen nog niet zoveel te zien als nu. De bodem bestond nog voornamelijk uit zand. Het is pas met de duikversterkingen en het bijkomend storten van stenen dat er een enorme toevloed aan leven ontstond in de Oosterschelde. Toen ik in 1979 dook in de Oosterschelde, spotte ik mijn allereerste kreeft. Het vuur was aangewakkerd. In 1983 in Kats Haven sleurde de stroming zo aan me alsof ze me wilde houden. De stormvloedkering was toen nog niet in werking en werd pas in 1987 in gebruik genomen.

Hippo: De natuur ligt je nauw aan het hart. Wat blijft je bij?

Mijn mooiste herinnering aan Zeeland is de redding van de kreeften bij de Zeelandbrug op 10 oktober 2009, net voordat de dijkwerken van start gingen. De droevigste herinnering is het aantreffen van drie dode zeehonden met afgehakte kop bij de Veermansplaat in de Grevelingen in 2015. Als het over het buitenland gaat, dan staat de duik op Foamulah in

de Malediven in 2009 op mijn netvlies gebrand. Tijgerhaaien in overvloed, een mooi, zeldzaam en betoverend ritueel van de natuur. Ook mijn eerste ontmoeting met een majestueuze, reusachtige walvishaai op de Galapagos blijft een uniek moment. De Rode Zee was ooit een ongerept avontuur, een wildernis onder water, klaar om ontdekt te worden. Vandaag is Egypte uitgegroeid tot een ideale bestemming voor rustige clubreizen, maar wie verder naar het zuiden trekt, waagt zich jammer genoeg aan een gebied met verhoogd risico door de politieke situatie in Soedan.

Hippo: Waren er ooit moeilijke momenten onder water?

Paul: Zeker weten. In 1987 was ik in Soedan en dook ik op de Umbria. Dit wrak is minder gekend dan de Thistlegorm, maar het is een ongeëvenaard mooi wrak dat vergelijkbaar is qua scheepscargo met tientallen motoren op een rij. Als ik een wrak zie, dan wil ik het gaan verkennen en erin gaan. Ik was enkele kamers doorgegaan, waarvan ik vermoedde dat geen duiker me ooit voorgegaan was. Roest en stilte, maar mijn opstijgende luchtbellen zorgden ervoor dat de roest tegen het plafond begon los te komen en neerdwarrelde in het water. Toen ik me omdraaide, was het kristalhelder water in geen tijd veranderd in een muur van roestig stof en zag ik amper een hand voor mijn

Foto: archief

Paul Van der Eecken.

Drie dode zeehonden met afgehakte kop bij de Veermansplaat in de Grevelingen in 2015.

ogen. Door rustig te blijven en helder na te denken en de onderzijde van de binnenmuren te volgen, geraakte ik aan de volgende scheepsdeur en vond ik uiteindelijk mijn weg terug. Pas na 20 lange minuten in de duisternis vond ik het licht terug en voelde ik hoe mijn buddy me vastgreep.

Hippo: Je hebt je liefde voor het onderwaterleven en de duiksport doorgegeven aan je gezin. Hoe voelt dat?

Paul: Ik ben uiteraad gelukkig dat mijn echtgenote en kinderen de passie delen. In Zeeland in 1994 op de duikplaats Camping Linda (Het Fort) toonde mijn zoon Henry me bij zijn allereerste duik een indrukwekkende zeester. Dan ben je een fiere vader, want een nieuwe generatie duikt het water in. Toch heb ik altijd meer stress als ik duik met het gezin, omwille van het vadergevoel dat me dan bezighoudt.

In 1999 in Vlissingen werden mijn echtgenote en ikzelf gedropt tijdens een Noordzeeduik op het wrak Cornelia Huyghe, waarbij we plots in een ruimte terechtkwamen en we het plafond boven ons voelden. We waren in het wrak zelf. De kalmte van mijn echtgenote werd mijn kompas. Samen vonden we de weg naar buiten. Toen ze me op een gegeven moment met haar vingers het cijfer drie toonde, wist ik onmiddellijk dat ze bedoelde dat we de verantwoordelijkheid hadden over drie kinderen.

Op een duikreis in de Galapagos in 2002 op Roca Redonda werden we geconfronteerd met een plotse verradelijke downcurrent stroom die alles opslokte en waarbij ik mijn 15-jarige dochter Marine eruit haalde. Dat was angst en opluchting in één adem. Ook op de Galapagos zag ik in 2007 het geluk dat straalde in de ogen van mijn jongste dochter, Pauline, bij haar eerste duik na een trommelvliesperforatie.

Ik geniet uiteraard ten volle van deze duikvakanties samen als gezin, maar mijn vadergevoel is dan sterker dan ooit aanwezig. Dit zijn nog maar enkele van de momenten die we beleefden. Het water zit immers vol verhalen.

Hippo: Je blijft actief in de Geneeskundige Commissie als vicevoorzitter. Wat is je rol daar?

Paul: Sinds 1980 ben ik lid van de GenCom. Binnen de GenCom vorm ik samen met Her-

man Van Bogaert en Filip Gallant een hecht trio dat de commissie al decennia draaiende houdt. We spelen nog steeds een sleutelrol, al dragen we gaandeweg meer verantwoordelijkheden over. Onze kracht zit in de ervaring, onze didactische kennis en het vermogen om rust te brengen in soms stevige discussies met andere commissies, zoals de Commissie Sportduiken.

Hippo: Is er een groot verschil tussen vroeger en nu in de GenCom?

Paul: Er zijn ook veel nieuwe inzichten gekomen in de duiksport. Er was een tijd dat reddingsoefeningen vanaf 40 meter gebeurden met een zogenaamde WC-bril, de Fenzy, als trimvest. Het slachtoffer werd met het hoofd naar beneden gehouden, zodat de stikstofbellen niet naar het hoofd zouden stijgen. Bij een decompressieongeval was de aanbeveling om onmiddellijk aspirine toe te dienen. Soms was er ook eens een hard standpunt nodig rond bepaalde zaken die gebeurden.

Zelf ben ik met een korte onderbreking van vijf jaar (2004-2009) uit de GenCom gestapt uit onvrede met de opstijgproef zonder mondstuk van 15 meter. Gelukkig evolueren de tijden en kijken we vandaag anders naar de zaken. De voorzitters die me het meest zijn bijgebleven zijn Wim Wellens en Catherine De Maeyer. Wim Wellens gaf de GenCom, toen nog MedCom (nvdr: Medische Commissie), vorm vanuit het niets en legde de fundamenten voor wat het vandaag is. Catherine De Maeyer zette de GenCom stevig op de kaart. Haar doordachte aanpak bij en richtlijnen rond Covid en duiken wer-

den overgenomen door tal van federaties, in binnen- en buitenland.

Hippo: Je had vast al eerder met pensioen kunnen gaan. Wat heeft je gemotiveerd om je beroep langer uit te oefenen?

Paul: Mijn Associatie NKO in Sint-Lucas was zo geregeld dat ik twee keer per jaar een duikreis van 2 à 3 weken kon maken. Sinds 1 mei 2025 doe ik geen raadplegingen meer. Stilzitten is echter niets voor mij. Ik zal nooit echt met pensioen gaan, want ik blijf actief betrokken bij het duiken.

Hippo: Als je terugblikt op je professionele loopbaan, zijn er dan zaken die je anders zou doen?

Paul: Eigenlijk niets, ik ben een tevreden man als ik achteromkijk. Daarbij ben ik ontzettend blij en trots dat ik in de jaren '90 het goedaardige syndroom van hydrops bij duikers met asymmetrisch geklaarde oren heb ontdekt. Een hydrops van het binnenoor leidt tot voorbijgaande klachten zoals gehoorvermindering, evenwichtsstoornissen en soms tinnitus, meestal na een relatief ondiepe duik. Het staat los van decompressieproblemen of een binnenoorbarotrauma. Op professioneel vlak zie ik dit als mijn meest waardevolle prestatie: het baanbrekend ontdekken van iets compleet nieuws dat echt verschil maakt.

Hippo: Wat is het geheim van je tomeloze energie?

Paul: Het geheim? Dat is mijn eega, mijn echtgenote Caroline. Zij heeft onze drie kin-

Paul Van der Eecken bij een majestueuze, reusachtige walvishaai op de Galapagos.

Foto: archief Paul Van der Eecken.

deren bijna helemaal alleen opgevoed en deelt mijn passie voor duiken. Al jaren is ze een ervaren viersterrenduikster en ze liet onze kinderen de onderwaterwereld ontdekken. Als leerkracht weet ze precies hoe ze mensen moet inspireren en begeleiden. Ook haal ik energie uit de gedrevenheid van andere duikers. Er zijn duikers die vanuit Saint-Malo en Den Helder en zelfs uit Zwitserland op consultatie komen.

Hippo: Je was jarenlang een steun en toeverlaat voor de duikers met medische problemen. Heb je een opvolger?

Paul: Je bouwt dit niet op zonder een opvolger op te leiden. Die opvolger is er, klaar om de fakkel over te nemen. Michaël Henrotte gaat deze mooie uitdaging vol enthousiasme en optimisme aan.

Ik steun hem met feedback. Michaël wil zich ook ten dienste stellen van duikers met eenzelfde betrouwbaarheid en preciesheid en hij ademt dezelfde mentaliteit die ik heb met een 24 op 24 uur bereikbaarheid via Whatsapp (+32 472 22 02 76). Hij is ook in het weekend bereikbaar, zoals ik steeds ben geweest.

Ik heb vertrouwen in zijn competenties en bovendien is hij zelf een actieve NELOS-duiker, ook in Zeeland. Hij is zopas Assistent-Instructeur geworden.

Samen schreven we de bijscholing DHV 2025 over het IEBT (nvdr: 'inner ear barotrauma' of binnenoorbarotrauma); een moeilijk, maar zo belangrijk onderwerp. We waren heel tevreden, want er was veel respons. Bovendien is het ook een onderwerp

waarvan het Veiligheidscomité vroeg om er nadruk op te leggen, zodat instructeurs hier extra aandacht aan besteden bij beginnende duikers.

Hippo: Welke tips geef je aan duikers en instructeurs om ongelukken te voorkomen?

Paul: Passie is uniek, maar overdrijf nooit. Word nooit te zelfzeker. "Plan your dive, dive your plan", tenzij stroming of omstandigheden een aanpassing vereisen.

Hippo: Heb je een boodschap aan de duikerartsen?

Paul: Achter elk ongeval kan een ander schuilgaan. Fixeer je niet op je eerste diagnose. Denk breder. Ik heb in second opinion veel miskende gevallen van IEBT gediagnosticeerd, waarbij men zich teveel fixeerde op een eenvoudig middenoorprobleem.

Hippo: Wat zou je ouders willen meegeven die later samen met hun kinderen willen duiken?

Paul: Wees terughoudend met het (te snel) plaatsen van trommelvliesbuisjes. Hoewel ze in bepaalde situaties medisch noodzakelijk zijn, kunnen ze het trommelvlies kwetsbaarder maken en complicaties geven bij duiken.

Hippo: Wat zijn je plannen voor de toekomst?

Paul: Ik heb nog steeds veel plannen in het vooruitzicht. Met een vader die op de respectabele leeftijd van 102 jaar is heengegaan en een moeder die op haar 97e nog steeds kracht uitstraalt, voel ik de tijd als een bondgenoot en niet als een grens. Duiken blijft uiteraard op de planning staan met midwe-

Paul Van der Eecken (rechts) geeft de fakkel door aan Michaël Henrotte.

Foto: Caroline Delbeke.

Advertentie

ken naar de Oosterschelde en trips naar de Pacific, Malediven en Indonesië. Daarnaast laat ik graag vrienden ervaren welke wonderen de onderwaterwereld verbergt. Helaas zijn we soms ook getuige van hoe die schoonheid langzaam vervaagt en afbrokkelt. Ook wil ik het bewustzijn versterken dat wij, individueel en als federatie, een rol spelen in het herstel en de vernieuwing van onze onderwaterwereld. Ik wil graag mijn vier kleinkinderen, en straks de vijfde, de wonderen van de onderwaterwereld laten ontdekken. Verder zal ik tijd doorbrengen op mijn boerderij, fietsen in Nederland en actief blijven in mijn club en in de GenCom.

Hippo: Paul, dank je wel voor de tijd die je voor ons vrijmaakte en bij uitbreiding dank je wel ook voor je tomeloze inzet richting de vele duikers die je geholpen hebt en die steeds bij jou terechtkonden. Je blijft verder aan de slag in de GenCom bij NELOS en actief in de duikwereld. We nemen dan ook geen afscheid, maar zeggen "Tot ziens, aan de waterkant!".

Besluit

Wat bij Paul Van der Eecken begon als een kinderdroom onder water, groeide uit tot een levenslange toewijding aan zowel de duiksport als de geneeskunde. Zijn scherpe inzichten, professionele inzet en warme persoonlijkheid maken hem tot een waardevolle schakel in de wereld van duikgeneeskunde. Met zijn voeten stevig op het droge, maar met zijn hart voor altijd bij de zee, blijft hij een inspiratie voor wie wetenschap en passie wil verbinden. Een man die niet alleen met passie en overgave diep in het water duikt, maar ook in zijn vak. Zoals het een ware arts-gentleman siert, heeft hij in Michaël Henrotte niet alleen een opvolger, maar een geestverwant en een jonge kracht, die hij de komende jaren met toewijding zal vormen en begeleiden op het pad van passie voor het onderwaterleven en kennis van de duikgeneeskunde.

Een oprechte dank aan Paul voor het openhartige gesprek, de boeiende inzichten en

Wissel

van de wacht …

Michaël Henrotte (28) behaalde in 2020 met grote onderscheiding zijn artsendiploma aan de Universiteit Gent. Na een jaar ervaring als arts-assistent NKO en hoofd-halschirurgie in het ZAS Augustinus, zette hij zijn specialisatie voort aan het UZ Gent. Hij combineert die opleiding momenteel met zijn doctoraatsonderzoek naar nieuwe behandelingen voor bepaalde hoofd-halskankers.

Zijn duikcarrière zag het licht in 2023, toen hij zich aansloot bij duikclub De Zeeroos in Deinze. Michaël raakte meteen gebeten door het duiken en behaalde onlangs de titel Assistent-Instructeur, met veel enthousiasme en ambitie om verder door te groeien binnen NELOS. In 2024 behaalde hij ook zijn diploma als duikarts aan de VUB, vanuit de overtuiging dat duikers met medische vragen recht hebben op degelijke en gespecialiseerde begeleiding door wie er verstand van heeft.

"Voor ik zelf begon met duiken, wist ik eigenlijk nauwelijks iets over duikgeneeskunde", geeft Michaël toe. "Tijdens mijn opleiding kwam het amper aan bod. Toen ik me bij NELOS aansloot, besefte ik hoe goed geschoold de duikers zelf zijn qua duikgeneeskunde – dat was een eye-opener. Dit motiveerde me enorm om me te verdiepen in duikgeneeskunde".

In 2024 sloot Michaël zich aan bij de Geneeskundige Commissie. Die betrokkenheid kreeg een extra dimensie dankzij zijn mentor Paul, die hem uitnodigde om mee te denken over de opvolging van diens duikpatiënten na zijn pensioen. "Ik ben Paul enorm dankbaar voor het vertrouwen en de kans om deze zorg

het delen van zijn indrukwekkende parcours. Zijn passie voor duiken en zijn toewijding als arts laten bij veel duikers een

Advertentie

verder te zetten. Gesteund door mijn diensthoofden in het UZ Gent bouwen we nu aan een structurele ‘duikpoli’. Het verheugt me te zien dat duikers intussen vlot de weg vinden naar Gent."

Michaël kijkt ambitieus naar de toekomst: "Ik besef dat ik nog veel te leren heb, maar hoop dat duikers voelen dat ze bij mij terecht kunnen bij medische vragen of problemen. Als duiker én duikarts weet ik hoe belangrijk het is om begrepen te worden door een arts met verstand van zaken. Voor velen is duiken niet zomaar een hobby – het is een passie, een levensstijl en soms ook broodwinning. Daar wil ik graag mee zorg voor dragen".

diepe indruk na. Het was een eer om even mee te duiken in zijn wereld. Ik was één en al oor.

DIRK CALLAERT

Foto: Laura Sapijn.

Michaël Henrotte, NELOS-duiker en NKO-arts.

Commissie Sportduiken

Kandidaten Zeestages anno 2025

Het parcours voor het behalen van de hoogste titels binnen NELOS en CMAS, namelijk die van 2*Instructeur en 3*Instructeur

eindigt traditioneel met het slagen voor de Zeestage, maar zover zijn we nog niet ...

De Zeestages (voor 2*I en 3*I), die dit jaar al voor de 20e keer in Boulouris plaatsvinden, zijn uiteraard niet de enige opleidingsonderdelen voor het behalen van deze titels. Het zijn de sluitstukken en dat betekent dat de deelnemers vóór het inschrijven daarvoor al een heel parcours met positief resultaat hebben afgewerkt.

kandidaten 2*Instructeur

De kandidaten 2*Instructeur worden zodra ze via DIVES zijn ingeschreven voor deze opleiding, uitgenodigd om deel te nemen als observator aan de examens 4*Duiker en Assistent-Instructeur. Zo kunnen ze na het slagen in Boulouris onmiddellijk fungeren als volwaardige juryleden tijdens deze examens.

Ondertussen dient in mei ook nog eventjes een theorie-examen te worden afgelegd. Op dat moment wordt de theoretische kennis van de kandidaten geëvalueerd, zodat tijdens de Zeestages kan gefocust worden op de vaardigheden van een 2*Instructeur in zo realistisch mogelijke scenario's.

Wie slaagt voor het examen theorie 2*Instructeur kan zich hetzelfde jaar nog inschrijven voor deelname aan de Zeestage (of kan dit desgewenst op een later moment doen).

Dit jaar zijn onderstaande 1*Instructeurs geslaagd voor hun theorie 2*I:

3 Els Debreyne (MDK)

3 Wouter D'Haeseleer (Amfibie)

3 Mirella Dingens (2 DIVE 4)

3 Bjorn Horré (RDK)

3 Laurent Libeert (KDK)

3 Jan-Pieter Ploem (Duikclub Dolfijn)

3 Marc Rooms (Diepzeeduivels)

3 Brian Vandekerckhove (MDK)

3 Maxim Vanhockerhout (Koninklijke Duikernikkers Bredene – Oostende)

3 Mats Van Mechelen (Lagoondivers)

3 Bert Verboven (LDL)

3 Dries Verlinde (RDK)

De volgende 1*Instructeurs doen een gooi naar het 2*Instructeurschap tijdens de Zeestage 2025:

3 Els Debreyne (MDK)

3 Pascal De Naeghel (Navy Diving Team)

3 Wouter D'Haeseleer (Amfibie)

3 Mirella Dingens (2 DIVE 4)

3 Bjorn Horré (RDK)

3 Laurent Libeert (KDK)

3 Jan-Pieter Ploem (Duikclub Dolfijn)

3 Stefaan Rombaut (Orka)

3 Brian Vandekerckhove (MDK)

3 Maxim Vanhockerhout (Koninklijke

Duikernikkers Bredene – Oostende)

3 Mats Van Mechelen (Lagoondivers)

3 Bert Verboven (LDL)

3 Dries Verlinde (RDK)

kandidaten 3*Instructeur

Ook kandidaten 3*Instructeurs worden zodra ze via DIVES zijn ingeschreven voor deze opleiding, uitgenodigd om deel te nemen aan verschillende NELOS-examens. Zo kunnen ze zich voorbereiden op hun toekomstige taak. Zij doorlopen daarnaast een parcours vol hindernissen alvorens te kunnen deelnemen aan de Zeestage. De eerste horde is het examen theorie.

Het examen theorie bestaat uit vier onderdelen die steeds worden geëvalueerd door minstens tien 3*Instructeurs:

) Deel 1:

• Geneeskunde.

• Fauna en flora.

) Deel 2: Getijdenwaters.

• Oosterschelde: de kandidaat organiseert een duik in de Oosterschelde voor een grote groep duikers, met volledig kennis van zaken en inachtname van de nodige veiligheidsmaatregelen.

• Noordzee: de kandidaat organiseert eveneens een duik, maar nu met een kleine ploeg en op een wrak in de Noordzee.

) Deel 3:

• Zeemanschap: alle aspecten van zeemanschap, zoals navigatie, getijden, zeekaarten, enz. komen aan bod.

Foto's

(2): Nicolas De Smyter.

• Organisatie: de kandidaat leidt een duikorganisatie in goede banen met duikers van allerlei pluimage op een duikplaats in de Middellandse zee.

• NELOS: alle reglementering van NELOS en de Commissie Sportduiken komt aan bod.

) Deel 4: Algemeenheden:

• Decompressietechnieken.

• Fysica.

• Duikmateriaal.

de verhandeling

Het tweede onderdeel, namelijk het schrijven en verdedigen van een verhandeling klinkt eenvoudig, maar dat is het allerminst. De kandidaten krijgen na het examen theorie 3*Instructeur een, binnen het sportduiken, op dat moment actueel onderwerp opgelegd door het Bureau Sportduiken.

Daarna hebben de kandidaten 2 à 3 maanden tijd om de materie te doorgronden en een verhandeling, bestaande uit een probleemstelling, een analyse, oplossingen, een manier van aanpakken, … uit te schrijven. Vervolgens wordt voor elke kandidaat een zeskoppige jury aangeduid om de verhandeling te beoordelen, alsook om daarna de verdediging te aanhoren en die ook te evalueren. Zo verzamelden de 3*Instructeurs op dinsdag 13 mei 2025 in Mechelen om de ingediende verhandelingen van onderstaande kandidaten te beoordelen en de verdediging ervan te aanhoren.

) Wim Bollein met als onderwerp: Self sufficient duiken.

) Hendrik De Soete met als onderwerp: Zijn instructeurs voldoende NELOS-ambassadeurs?

) Kathy Dilny met als onderwerp: Openwaterproeven versus openwateropleiding.

) Pieter Wegge met als onderwerp: Inschalen of cross-over?

Het was een vruchtbare avond, want rond 22.00 uur mocht ik drie kandidaten proclameren als geslaagd: Wim Bollein, Hendrik De Soete en Pieter Wegge.

Samen met hen nemen ook Naomi Stabel en Kevin Gardedieu (die reeds eerder slaagden voor theorie en verhandeling) deel aan de Zeestage voor 3*Instructeur.

de Zeestage

De Zeestage vindt plaats in oktober, dus voor de resultaten moeten jullie nog even wachten op de volgende Hippocampus. Maar via deze weg wensen we alle kandidaten succes toe en hopelijk mogen we in de volgende Hippocampus alle deelnemers als geslaagd oplijsten … 'Fingers crossed'! 

SVEN VANDEKERCKHOVE

Advertentie

Europlongée Boulouris

Alles inbegrepen van maandag tot vrijdag: 5 nachten, volpension

10 duiken aan € 539 per persoon.

Diep duiken: 6 duiken aan € 336 per persoon. (vullen met zuurstof mogelijk) 6 personen minimum

www.europlongee.fr

FAX: 04 94 19 03 26 GSM: 06 09 18

Kathy Dilny met als onderwerp: Openwaterproeven versus openwateropleiding.

Wim Bollein met als onderwerp: Self sufficient duiken.

Pieter Wegge met als onderwerp: Inschalen of cross-over?

Sven Vandekerkhove mocht drie van de vier kandidaten proclameren als geslaagd voor de verhandeling.

Foto's

(4): Ivo Madder.

DENKEN, DROMEN, DURVEN EN DOEN

Opleiding tot Assistent-Instructeur: overzicht van het traject

Over het brevet van 3*Duiker hoor je soms zeggen dat het het mooiste duikbrevet is dat er bestaat. Je mag overal ter wereld naar 40 m duiken en je hebt een mooie verantwoordelijkheid, waarbij je een 1*Duiker mag begeleiden zodra die 15 duiken heeft. Maar waarom zou je niet verdergaan?

Iedereen kiest uiteraard voor zichzelf hoever hij of zij in de duiksport wil gaan. We zien dat veel duikers zeer enthousiast en gemotiveerd zijn. En dan stel je je wel eens de vraag: "Wat kan en wil ik graag nog doen?". Wil je enkel nog dieper duiken en meer duiktechnische bagage opdoen, dan is 4*Duiker worden een logische stap. Ben je echter gebeten om je bagage door te geven en brandt het vuur in jou om les te geven en ooit richting instructeur te evolueren, dan is het traject van Assistent-Instructeur (AI) een eerste mooie stap om daarvan te proeven.

In dit artikel geven we je dan ook graag gericht een overzicht van alle stappen in het traject voor Assistent-Instructeur en wat erbij komt kijken.

Wat mag en doet een

AI?

Als Assistent-Instructeur (AI) zet je de stap richting het overdragen van je ervaring door het lesgeven en begeleiden van beginnende duikers. Je hebt uitgebreide verantwoordelijkheden en kan een beginner vanaf zijn 3e duik begeleiden onder water. Ook het opnemen van de rol van Algemeen Duikverantwoordelijke (ADV) op gekende plaatsen heeft geen geheimen. Je ondersteunt daarnaast bij de lessen theorie en zwembad voor 1*D en geeft zelfstandig deze lessen voor 2*D en 3*D. Ook kan je bepaalde duikleidingen en openwaterproeven afnemen.

De weg richting AI is een stevig traject dat de nodige tijd vraagt. Met alle verworven bagage is dit wel een ideale springplank richting de instructeurstitel.

Het afronden van de opleiding AI levert jou eveneens het VTS-diploma 'Initiator Duiken' op wat een officieel door de overheid erkend diploma is; met dit diploma kan je club normaliter ook subsidies bekomen/aanvragen in de stad/gemeente waar haar maatschappelijke zetel gevestigd is.

de allereerste vraag

We overlopen hierbij de te nemen stappen. Vooraleer we echter het lessenpakket toelichten, staan we graag even stil bij enkele belangrijke vragen die je jezelf dient te stellen:

) Je engagement met jezelf: De eerste en allerbelangrijkst stap is de keuze die je zelf maakt en de beslissing die je neemt om dit traject aan te vangen. Wat is je motivatie? Wil je hiervoor de tijd vrijmaken? Wat wil je hiermee bereiken? Het is evident dat dit een zeer boeiend traject is dat een meerwaarde biedt voor je eigen persoonlijke ontwikkeling. Het allerbelangrijkste is echter wel dat je hier gemotiveerd aan start én om de

juiste redenen. Het is belangrijk dat je goed weet voor jezelf dat dit brevet een stap is richting het lesgeven en kennis overdragen. Je zal regelmatig zelf lesgeven in je duikschool en ook het voorbeeld zijn voor beginnende duikers die op jouw kennis vertrouwen.

) Impact op je directe omgeving: Spreek het ook even door binnen je directe omgeving, want het vergt toch enige tijd. Gelukkig heb je de mogelijkheid om het traject te spreiden in de tijd, maar hou rekening met avonden en weekenddagen met verplichte aanwezigheid.

) Je werking in je club: Neem deze beslissing ook in overleg met je duikschoolverantwoordelijke en spreek met

Als Assistent-Instructeur mag je theorielessen geven.

Een AI mag zelfstandig les geven aan 2*D en 3*D.

Foto: Ivo Madder.

Foto: Carl Vanderhulst.

collega-duikers/instructeurs. Zij kunnen je immers een zeer goed beeld geven van waar je allemaal rekening mee moet houden en hoe je dit traject best aanpakt. Het is ideaal om je ook te verzekeren van een mentor of coach in je eigen duikschool die jou goed kent en je kan begeleiden tijdens dit leerpad.

Dan rest je enkel nog de administratieve aanvraag die je doet via het inschrijvingsformulier dat ondertekend wordt door je de voorzitter van je duikclub en je duikschoolverantwoordelijke. Zij ondersteunen daarmee je traject en bevestigen dat je als kandidaat voldoet aan de voorwaarden voor deelname. Deze voorwaarden vind je uitgebreid terug in de NELOS-Infomap 2025, waarin je van pagina 127 tot 143 alle info over deze opleiding terugvindt.

Denk er ook aan dat je in het bezit moet zijn van het brevet Duiker-Hulpverlener (DHV) of het diploma Duiker-Redder. De motivatie daarvoor is eenvoudig. Van een AI mag verwacht worden dat hij gericht kan handelen wanneer zich een noodsituatie voordoet.

Zodra deze stappen genomen zijn, rest je enkel nog je inschrijving door te sturen naar het NELOS-secretariaat en dien je jezelf ook nog te registreren bij de Vlaamse Trainersschool (VTS) via de website voor de Module 'Start 2 Coach' (S2C) en 'Module 3'.

overzicht van het traject Assistent-Instructeur

Het totale traject bestaat uit vier mo dules en NELOS organiseert die in samenwerking met de Vlaamse Trainers school (VTS) van Sport Vlaanderen. NELOS verzorgt 'Module 2' en 'Module 4'. Sport Vlaan deren verzorgt 'Module S2C' en 'Module 3'. 'S2C' staat voor 'Start 2 Coach' en was vroeger gekend als 'Module 1', maar kreeg een nieuwe benaming om het accent te leggen op het belang van de coach en de coa chende vaardigheden tijdens deze opleiding.

Omdat 'S2C' en 'Module 3' nauw op elkaar aansluiten, bespreken we ze hieronder aansluitend en dan ge volgd door 'Module 2' en 'Module 4'.

Het traject start met een infoavond die online gegeven wordt en die 2 uur duurt, waarbij het volledige traject grondig overlopen wordt en je alle praktische info meekrijgt.

1. Module 'Start 2 Coach' (Sport Vlaanderen): Hier leer je je eerste stappen zetten in de aanpak van je lessen door het aangeleerd krijgen van een aantal didactische principes aan de hand van vijf bouwstenen. Dit doe je in de eerste plaats door zelfstudie via het 'VTS Connect platform'. VTS is de Vlaamse Trainersschool die onderdeel is van Sport Vlaanderen. Gedurende één lesdag in het Duikershuis in Mechelen gaan we hier dieper op in en leer je zelf je eigen les opbouwen met behulp van een lesvoorbereidingsformulier. In deze module volg je ook binnen je eigen duikschool kijkstage bij een ervaren lesgever en dit door te observeren gespreid over 6 uur.

2. 'Module 3' of de didactische – methodische module Initiator Duiken (Sport Vlaanderen): In deze les verwerf je de inzichten om een zwembadles vorm te geven. Tijdens de voormiddag zie je de theorie om een zwembadles uit te werken. In de namiddag ruil je het leslokaal in voor het zwembad om het geleerde onmiddellijk toe te passen, waarbij iedereen lesgeeft aan elkaar en er aansluitend feedback wordt gegeven en de docenten coachen. Dit is altijd een zeer gesmaakt en leerrijk moment.

3 Proeven en duikleidingen in open water

3 Lessen theorie rond het sportduiken: Deze lessen theorie kunnen gegeven worden op niveau van de (V)OSSEN, waarbij je het leslokaal deelt met de kandidaten 4*Duikers. Deze theorie volg je dus één keer en daarna is ze geldig voor zowel Assistent-Instructeur als 4*Duiker. De lessen gaan over het sportduiken en omvatten onder andere kennis over NELOS, fysica, duikgeneeskunde, materiaal, decompressietechnieken, fauna en flora.

3 Je trainingen en lessen die je volgt rond het zwembadprotocol. Dit onderdeel wordt afgesloten met het 'Eindexamen theorie en zwembad' en wordt ook het sluitstuk van je opleiding AI genoemd.

'Module 2' is de sporttechnische module Initiator Duiken en wordt vanuit NELOS verzorgd: Hieronder vallen drie elementen:

4. 'Module 4' is je stagemodule Initiator Duiken: Hieronder vallen alle lessen die jij als kandidaat zelf geeft, zowel voor theorie (2 uur + 1 uur evaluatie) als zwembad (9 uur en 1 uur evaluatie). Van elke les maak je een zelfreflectie op, m.a.w. je overloopt voor jezelf wat goed was en waar verbeterpunten zijn. Je zal zelf ook 10 openwaterduiken doen, waarbij je duikleider bent. Op het einde overloop je met je coach deze module met behulp van een uitgebreide zelfreflectie van de praktijkstage, zodat je een goed beeld hebt van je eigen functioneren, je sterktes en aandachtspunten voor toekomstige groei.

Zoals je kan zien, is het een stevig traject dat ervoor moet zorgen dat alle Assistent-Instructeurs volgens eenzelfde stramien opgeleid worden. Daarnaast legt de overheid vanuit Sport Vlaanderen heel wat voorwaarden op. Het met positief gevolg doorlopen van het traject geeft je immers recht op een diploma en bovendien wensen NELOS en Sport Vlaanderen ook dat de instructeurs in wording voldoen aan een reeks van kwaliteitsnormen. Daarnaast ontmoet je tijdens de lessenreeksen ook veel gelijkgestemde zielen met wie je stapsgewijs een band voor het leven zal opbouwen. Heb je eenmaal de stap gezet, dan ben je vertrokken voor een boeiend avontuur.

We wensen je alvast succes met de start van dit nieuwe hoofdstuk in je duikcarrière. 

DIRK CALLAERT, DIRECTEUR SPORTKADEROPLEIDING (DSKO)

Duiker-Redder

Word VTS-Duiker-Redder

Als gebrevetteerd duiker en Duiker-Hulpverlener kan je via VTS Sport-Vlaanderen, in samenwerking met de Vlaamse Reddingsfederatie (RedFed) en de NELOS-Reddersclub (NRC), een gespecialiseerde opleiding volgen tot Duiker-Redder.

Deze opleiding is een meerwaarde aansluitend op de opleiding Duiker-Hulpverlener. Je krijgt meer uitleg over specifieke reddingstechnieken, het gebruik van reddingsmiddelen, het gebruik van de AED bij reanimatie en zuurstoftoedieningsystemen, zowel bij het beademen als bij inhalatie met zuurstofondersteuning, enz.

Het officieel diploma Duiker-Redder blijft onbeperkt geldig.

Jaarlijks wordt er een bijscholing georganiseerd door RedFed en NRC. Die zorgt niet enkel voor een heropfrissing door het aan bod laten komen van specifieke topics, maar gaat vooral in op de laatste aanpassingen beschreven in de ERC-richtlijnen.

De toelatingsvoorwaarden om te kunnen deelnemen aan de opleiding Duiker-Redder zijn:

3 minimum 18 jaar worden in het jaar waarin de cursus start; 3 minimum 2*Duiker zijn;

3 het brevet Duiker-Hulpverlener bezitten;

3 minimum 30 duikuren of 60 duiken hebben uitgevoerd.

In het najaar vindt opnieuw een opleiding plaats.

Waar? LAGO Brugge Olympia, Doornstraat 12-14 te 8200 Sint-Andries.

Wanneer? 27/09, 04/10, 11/10, 18/10, 25/10 en 8/11/2025, telkens van 9.00 tot 18.00 u. Examen theorie: 15/11/2025. Examen praktijk: 22/11/2025.

Kostprijs: 250,00 euro.

E-mail: nrc@nelos.be

Ben je geïnteresseerd? Scan dan de QR-code of selecteer onderstaande VTS-link. Daar vind je meer details en de mogelijkheid om je in te schrijven. De inschrijvingen worden afgesloten op 20/09/2025! 

HET NRC-TEAM, SVEN VANDEKERCKHOVE, KAREL LOGGHE, ANDREW LIBIN, RONNY DE LAET, DANNY VANPARYS

www.sport.vlaanderen/VTS-Opleiding?activiteitId=142285&opleidingId=1111#

Advertentie

Duiker-Redder

Foto: RedFed.

Foto: Steven Galicia.

Commissie Deltagebied / NOB

Gelijke rechten voor milieu en dier, boven én onder water

De Nederlandse Onderwatersport Bond (NOB) is zeer teleurgesteld over de uitzondering die wordt gemaakt voor het gebruik van staalslakken in groot oppervlaktewater, zoals het Nationaal Park Oosterschelde. De NOB pleit voor gelijke rechten voor milieu en dieren boven én onder water, en voor een onmiddellijke stop van het gebruik van staalslakken in zee.

Meer lezen over de staalslakken?

Stop op gebruik staalslakken in Zeeuwse Wateren.

Demissionair staatssecretaris van Milieu Thierry Aartsen kondigde eerder deze week een tijdelijke stop van een jaar aan op het gebruik van staalslakken op plekken waar direct contact mogelijk is of voor grootschalig gebruik.

Staatssecretaris Aartsen zegt hierover: “Rapporten en signalen uit de praktijk wijzen op gezondheidsrisico’s voor mensen en dieren op plekken waar staalslakken worden gebruikt. Met huidige regels kunnen we geen veilig gebruik van staalslakken garan-

deren. Daarom drukken we nu op de pauzeknop. Tijdens die pauze kunnen we goed onderzoek doen naar de risico’s en mogelijk alternatief gebruik”

Maar die pauzeknop geldt niet voor het gebruik van staalslakken in groot oppervlaktewater en dat vindt de NOB onbegrijpelijk. De Wester- en Oosterschelde hebben een fascinerende en veelzijdige onderwaternatuur. Honderden soorten planten en dieren leven in het water. De NOB en de samenwerkende groene organisaties maken zich grote zorgen over de effecten op de onderwaternatuur.

Alleen al in 2023 bij de Oosterscheldekering heeft Rijkswaterstaat 100.000 ton staalslakken gestort. Daarnaast is het materiaal gebruikt op een tiental andere locaties in Nationaal Park Oosterschelde (een Natura 2000 gebied) en bijna 20 plekken in de Westerschelde. Rijkswaterstaat is van plan om dat in 2027 opnieuw te doen op zeven plekken in de Wester- en Oosterschelde. In de Oosterschelde zal dat in de buurt van de Zeelandbrug (bij Zierikzee) zijn.

De NOB roept het ministerie en Rijkswaterstaat op om per direct geen staalslakken meer te gebruiken bij de vooroeverversterking in Zeeland. Eric Mahieu, ZMf, noemde

Vervuilende staalslakken op risicoplekken voorlopig verboden.

Vissers willen alternatieven voor staalslakken: 'Ons voedsel groeit daar'.

Tijdelijke stop op het gebruik van staalslakken op het land.

de motie van de tweede kamer om te stoppen met staalslakken eerder al “een krachtig kompas. Staalslakken mogen niet meer onopgemerkt worden geloosd in het water van de Ooster- en Westerschelde, want daar is het gebied veel te mooi en te kostbaar voor. Het is tijd om koers te zetten naar een schonere toekomst.” Dat het ministerie deze toekomst alleen boven water voor zich ziet, is een gemiste kans. 

LAURA ROLINK & DESMOND VAN SANTEN

De weelderige onderwaterbiotoop verdwijnt voor vele decennia nadat er staalslakken gestort worden.

Foto's (2): Ron Offermans.

Audiovisuele Commissie

Team Belgium naar Spanje

Dit jaar brengt het CMAS-wereldkampioenschap onderwaterfotografie en -videografie ons tussen 6 en 12 oktober 2025 opnieuw naar Spanje, in het verleden meermaals gastland voor dit type wedstrijd.

Als locatie werden de Medes-eilanden voor de kust van l'Estartit aangeduid en de duiken zullen dus plaatsvinden op de beschermde duikstekken van het natuurreservaat.

De verschillende regio's (NELOS en Lifras) hebben hun eigen kampioenschappen en kunnen zo rekenen op veel ervaring en zin voor organisatie. Ook dit jaar wordt er door CMAS Belgium een ploeg afgevaardigd, bestaande uit een foto- en videoteam en ondersteund door een kapitein, dit keer allen NELOS-leden.

Voor foto zal Tim Steenssens deelnemen, een ervaren fotograaf die reeds twee we-

reldkampioenschappen op zijn teller staan heeft als assistent. Die ervaring kan hij zeker gebruiken in deze best zware competitie. Zijn buddy is Andy Lambert, nu niet als onderwaterfotograaf, maar in de rol van buddy, zoeker en model.

Het videoteam is een echt koppel. Rudy De Witte en zijn echtgenote Florence Van Gaever verdedigen de Belgische kleuren. Rudy doet reeds jaren mee aan het Open Belgisch Kampioenschap, een CMAS Belgiumwedstrijd voor onderwaterfotografie en -videografie, georganiseerd door NELOS in samenwerking met Lifras, maar hij zal moeten wennen aan het stressvol monteren in een beperkte tijd. Met fotografe Florence heeft hij alvast een topspotter en is zij door het jarenlange samenleven en duiken – al van sinds ze tieners waren – een spotter die hij blind kan vertrouwen.

Kapitein van dit topteam is Gery Beeckmans, die met zeven WK-deelnames als ervaring kan ondersteunen en ontzorgen, zodat voor onze teams de focus op de wedstrijd kan liggen.

De teams hebben de nodige skills onder de knie en zakken een week voor de wedstrijd af naar de Costa Brava om daar de puntjes op de i te zetten.

wedstrijdonderdelen

Bij de foto zijn er de klassieke reeksen: Macro, Vis, Groothoek met model, Groothoek zonder model en Thema. Het thema is 'de tandbaarzen'. Voor de gsm is er ook een reeks 'mobil-devices'. Daarnaast is er nog een reeks waar je ook creatief aan het werk kan.

Bij video zijn er drie mogelijkheden: de film twee tot vier minuten, de documentaire twee tot vier minuten en de 'clip movie', waarbij je macro, vis of onderwaterlandschapsbeelden tussen de 55 en 60 seconden mag inleveren.

We duimen alvast voor een topprestaties en kijken uit naar de verhalen, de ervaringen en de winnende beelden.

GERY BEECKMANS

Advertentie

Vlnr: Gery Beeckmans, Andy Lambert, Rudy De Witte, Florence Van Gaever, Tim Steenssens.

Foto's (2): Ivo Madder.

Veiligheidscomité

Bezoek aan de SAR-basis

Op 27 mei 2025 organiseerde het Veiligheidscomité een bezoek aan de SAR-basis (Search And Rescue) van het 40e Smaldeel van de luchtmacht in Koksijde met als doelstelling het beter begrijpen van de werking van de SAR, zodat onze leden bij een noodsituatie de juiste stappen ondernemen en beter inzicht hebben in de te volgen procedures. Dit stelt ons ook in staat om onze huidige regels af te toetsen, ze te optimaliseren waar nodig en onze duikers te informeren. In dit artikel geven we een kijkje in de werking van de SAR in Koksijde, waarbij de NH90 die ongeveer 10 jaar geleden voor het eerst in dienst kwam, centraal staat.

Na meer dan 36 jaar de kakigestreepte Sea King met rode neus over de kustlijn te hebben zien vliegen, is de lichtgrijze NH90 ondertussen al even bekend als zijn beroemde voorganger. Hoog tijd om eens opnieuw kennis te maken met dit voor veel Noordzeeduikers vertrouwde beeld in de lucht, waarvan we weten dat hij een reddende engel kan zijn op zee.

De bemanning

Het SAR-team voor de NH90 bestaat in tegenstelling tot de Sea King niet langer uit zes, maar uit vijf bemanningsleden (een MAR-team kent een andere samenstelling). De boordcommandant blijft de gezagvoerder en de hoofdverantwoordelijke piloot. Hij wordt bijgestaan door de copiloot, die niet alleen de FLIR-camera (Forward Looking InfraRed) bedient, maar ook de taken van navigator op zich neemt. De cabine-operator is de technische specialist aan boord. Hij begeleidt de piloten tijdens het hoisten (het op- en neerhalen met de lier), bedient de winch en voert voor- en nacontroles van de technische systemen uit.

Daarnaast zijn er nog de SAR-medic en de SAR-duiker. Zij zijn de enigen die de helikopter verlaten en vormen een nauw samenwerkend team. De SAR-duiker onder-

In 1976 nam Defensie vijf 'Westland Sea King MK48' helikopters in dienst die voor het leven gekend zouden zijn als de Sea King. De opvolger ervan is de NH90, waarvan vier toestellen dienst doen op de SAR-basis in Koksijde en instaan voor reddingsoperaties op zee. In tegenstelling tot wat we denken, is de hoofdopdracht van deze helikopter niet het reddingswerk op zee, maar de on-

houdt de communicatie met de helikopter en zorgt dat alles vlot en veilig verloopt. Hij waakt ook over de veiligheid tijdens het hoisten, zowel bij het afdalen als bij het ophalen. De SAR-medic maakt het slachtoffer klaar voor transport en ondersteunt bij de evacuatie.

Een belangrijke verbetering is dat de lier (hoist) nu naar buiten kan worden gedraaid. Dit maakt het mogelijk om lasten tot 400 kg op te hijsen en cargo in te laden, zelfs terwijl de helikopter op de grond staat.

Omdat de helikopterromp uit composietmateriaal bestaat – in tegenstelling tot de aluminiumlegering van de vroegere Sea King – is extra voorzichtigheid geboden bij het hoisten, zeker bij het gebruik van een draagberrie (stretcher). Stoten tegen

dersteuning voor de luchtvaart in geval van noodsituaties en calamiteiten. In de praktijk is het evenwel zo dat het grootste deel van de tijd wel degelijk besteed wordt aan reddingsoperaties.

We worden door de persverantwoordelijke van de basis begeleid op het gigantische domein van de luchtmachtbasis in Koksijde.

de romp kan immers schade aan het toestel veroorzaken. Om te voorkomen dat de draagberrie begint te draaien door de sterke neerwaartse luchtstroom (downwash) van de rotor, wordt een Hi-Line touw gebruikt. Zo kan het hele proces veilig en gecontroleerd verlopen. De Hi-Line is een lijn die door de SAR-duiker bediend wordt en die verbonden is met de stretcher, terwijl die opgehesen wordt. Hierdoor blijft de stretcher hangen zonder het risico op rondtollen.

Weet ook dat er naast de bemanning een hele grondploeg actief is die bestaat uit technici, onderhoudsmechaniekers, flight controllers en mission planners om de toestellen veilig en efficient in de lucht te krijgen.

Foto: Ivo Madder.

Sea King op rust

De vijf Sea King helikopters zijn niet als wisselstukken verkocht, maar je kan hen nog steeds terugvinden in het Brussels Air Museum, in Koksijde en in de luchtvaartschool van Oostende. De laatste twee exemplaren, die nog tot 2019 in dienst bleven, werden verkocht aan het 'Britse Historic Helicopters'. Deze toestellen worden volledig in ere gehouden om deel te nemen aan luchthistorische evenementen.

Sinds zijn operationele indienstneming in 1976 heeft de Sea King 3.309 SAR-interventies uitgevoerd, 1.757 personen gered

en meer dan 60.000 operationele vlieguren erop zitten.

Een basis waarvan het voortbestaan in Koksijde de laatste jaren onzeker was, omwille van een mogelijke verhuis naar Oostende. In dat aanslepende dossier werd recent een definitieve beslissing genomen, waardoor de basis nu toch in Koksijde kan blijven.

Tegelijkertijd wordt de basis nieuw leven ingeblazen als gevolg van de toenemende geopolitieke spanningen en wordt er ook opnieuw geïnvesteerd in de uitbouw ervan met meer toepassingsmogelijkheden.

SAR-opdrachten

De NH90 wordt zowel voor MAR- als voor SAR-opdrachten ingezet. MAR-opdrachten zijn opdrachten waarbij het verzekeren van de veiligheid van onze kust centraal staat. De NH90 is dan uitgerust met een MARCOM- of marinecombatconfiguratie. De NH90 kan ook steun leveren aan een fregat. Dit gebeurt in de vorm van logistieke bevoorrading, bijdragen aan het algemene radarbeeld en dus ook gewapende inzet met machinegeweren. Ook bij dringende medische interventies zoals het vervoeren van organen voor orgaandonaties of het verplaatsen van slachtoffers kan de 'NH90' ingezet worden en daarnaast biedt hij ook hulp in noodsituaties, zoals de tijdens de overstromingsramp in Wallonië en de aanslagen in Brussel. Een constante in het verhaal blijven echter de SAR-opdrachten, de 'Search and Rescue'-opdrachten, die we allemaal kennen en een vast onderdeel vormen in het bestaan van het 40e Smaldeel. Het is net voor dit laatste onderdeel dat we vanuit het Veiligheidscomité van NELOS een bezoek brengen aan de basis.

Na de algemene uitleg over de historiek van de basis, de gebruikte toestellen en de toekomstige plannen krijgen we een meer specifieke toelichting van een SAR-duiker met meer dan 30 jaar ervaring op de teller en tevens instructeur voor de nieuwe lichtingen van SAR-duikers.

Na een uitgebreide voorstelling van het toestel en zijn mogelijkheden, met de nodige

Hoe benadert een helikopter een schip en waar moet je als schipper op letten?

De helikopterpiloot zal de schipper opdragen om een bepaalde koers en snelheid te varen en zal het vaartuig langs linksachter benaderen, gezien de cargodeur zich aan de rechterzijde bevindt. Om die reden zit de piloot ook aan de rechterzijde van het toestel, waar hij zicht heeft op de cargodeur.

De eerste die naar beneden gaat, is de SAR-duiker gevolgd door de medic. Zij hebben een EHBO-tas en draagberrie (stretcher) mee. Zodra zij afgezet zijn op het vaartuig, verwijdert de helikopter zich. Het manoevreren boven het schip vergt immers een hoger brandstofverbruik. De SAR-duiker en medic evalueren de situatie ter plaatse en geven instructies en een tijdsindicatie door aan de helikopter. Een redding uitvoeren vanop een vaartuig is geen sinecure. De ongevallen zijn meestal

ernstig en de plekken waar ze plaatsvinden, niet altijd evident. Een containerschip is qua structuur vaak vergelijkbaar met een apartementsgebouw, waarin je je via nauwe gangen en trappen een weg moet banen.

Als het om een RIB (Rigid Inflatable Boat) gaat, dan zal de SAR-duiker zich naast het vaartuig in het water laten zakken en pas dan aan boord klauteren. Het is immers quasi onmogelijk en in feite ronduit gevaarlijk om op een dergelijke kleine oppervlakte vol materiaal neergezet te worden.

Het is uitermate belangrijk dat de richtlijnen vanuit de helikopter strikt opgevolgd worden. Geen enkele redding of situatie is dezelfde en het is dus zo goed als onmogelijk om scenario's te gaan schrijven per

reddingssituatie. Er zijn ook zo veel variabele factoren die een rol spelen: type vaartuig, meteo, type ongeval, enz. Het is steeds de SAR-duiker die de situatie ter plekke evalueert en telkens de meest geschikte oplossing zoekt. Dat vergt een combinatie van durf, creativiteit, probleemoplossend denken en veilig handelen.

Foto: Luc Beets.

Foto: Ivo Madder.

Foto: 40e Sqn Search and Rescue.

De 'NH90' operationeel voor een oefenvlucht.

Wist je dat?

) De kakikleurige 'striping' op de Sea King aanwezig was, omdat deze toestellen oorspronkelijk bedoeld waren voor het Egyptische leger? Nadien werden de neus en het staartstuk in de gekende oranje kleur geverfd om de SAR-werking te accentueren.

) De NH90 ontwikkeld is in twee varianten: de 'Tactical Transport Helicopter' (TTH) voor militaire doeleinden en de 'NATO Frigate Helicopter' (NFH), de marineversie? België kocht het model 'NH90 NFH' (65.000.000 euro/helikopter). In Frankrijk kreeg de 'NH90 NFH' de naam 'Caiman', in België hielden ze het op 'NH90'. Frankrijk schafte bovendien de 'TTH'-versie aan.

) De Sea King vijf wieken had, terwijl de NH90 het vandaag met vier wieken moet doen? Het is de kortere lengte van deze wieken die zorgt voor meer downwash. Hierdoor ontstaat er enorm veel wind, wat het opspattend water veroorzaakt.

) De NH90 niet meer mag landen bij het ziekenhuis van Veurne? De krachtige motor deed bij de laatste landing zowel de fietsenstalling als enkele zonnepanelen sneuve-

data over de werking en de techniek geeft de instructeur ons aan dat we een korte oefening op de helihaven van dichtbij kunnen volgen. Een nieuwe kandidaat-duiker zal de komende dagen zijn finale proeven afleggen en hiervoor worden de laatste voorbereidende oefeningen afgewerkt. Na de nodige check-ups die gebeuren terwijl de motoren op volle kracht draaien, stijgt het toestel tot op een hoogte van ca. 100 voet om van daaruit twee keer een SAR-duiker en medic neer te laten en hen met een verbluffende precisie op de juiste plaats aan de grond te zetten.

Na een korte rondvlucht komt het toestel terug om met eenzelfde precisie de kabel met de haak neer te laten tot vlak voor de persoon die gewincht dient te worden. Het is duidelijk dat zowel de piloot als de winchman over een enorme bagage beschikken

om dit vanop meer dan 30 m hoogte uit te voeren.

Opnieuw in de briefingroom krijgen we een aantal beelden en kortfilms te zien, waarin zowel de aanvliegprocedure bij schepen, zeilboten als RIB's wordt toegelicht. We zien daarnaast ook een aantal filmpjes van echte reddingen.

12 vermiste duikers gered voor Belgische kust met NH90

Dat het kennen van de procedures en het volgen van de juiste stappen in noodsituaties echt wel het verschil kan maken, bleek niet lang na ons bezoek. Bij het uitschrijven van dit artikel kwam de verontrustende melding van 12 duikers die een tijdlang vermist waren voor de Belgische kust, nadat hun begeleidend vaartuig door een technisch defect stuurloos op drift was geraakt.

len. Dit komt omdat de motor te veel power heeft, waardoor er veel windverplaatsing (downwash) is. Er moet nu dus steeds gekozen worden voor bijv. Oostende, Brugge of Gent.

) Er bij een redding op zee nooit materiaal achtergelaten wordt? Dit om de eenvoudige reden dat er anders een hoog risico bestaat dat er een nieuwe reddingsoperatie uitgevoerd dient te worden na een melding van verloren materiaal. Als het mogelijk is, neemt de helikopter het materiaal mee en zoniet wordt het gerecupererd door de kustreddingsdienst.

) De NH90 een radar onderaan heeft met 360° zicht, hij 11 ton zwaar is, 2000 kg fuel aan boord heeft (goed om 3 uur te vliegen), een snelheid van 360 km/h kan halen (kruissnelheid 280 km/h) en 500 á 600 liter kerosine per uur verbruikt?

) Dat de NH90 zelfs kan vliegen bij -30°C?

) Stilhangen (hoveren) in de lucht meer brandstof verbruikt?

) Hij de NH90 bij te weinig wind correct met de neus in de wind moet hangen?

) Blijven hangen bij weinig wind niet mo-

gelijk is als één van de motoren uitvalt?

) De NH90 iets meer dan 2 ton hefvermogen heeft (minder dan voorheen omwille van extra ingebouwde infrastructuur)? Max. 4 ton hefvermogen als er minder fuel meegenomen wordt? Dat hij 400 kg cargo onderaan kan meenemen?

) De NH90-toestellen 'fly by wire' zijn? Dat wil zeggen dat ze computergestuurd opereren. De vele computers in de helikopter produceren enorm veel warmte die afgevoerd wordt via ventilatoren naar buiten toe. Als de koeling (2 ventilators) zou uitvallen zou hij na 10 min niet meer kunnen vliegen, een heuse achillespees.

) De bemanning na 12 tot 17 min operationeel en vertrekkensklaar is ('s nachts 3 kwartier)?

) De NH90 al 600 interventies (april 2025) gedaan heeft en 250 personen gered (april 2025) heeft?

) Er een verplichte jaarlijks training is voor ganse crew in ontsnapping onder water uit een helikoptercabine? 's Zomers in een neopreen duikpak, 's winters in een droogpak.

Foto (4): Ivo Madder.

Uitleg over en demo van het materiaal van de SAR-duiker.

positie voor de 'winching'-oefening.

Dat werd al snel door de media opgepikt. Dankzij een razendsnelle coördinatie vanuit het MRCC (het Maritiem Reddings- en Coordinatiecentrum, het centrale meldpunt voor gebeurtenissen op zee), waarbij ook de NH90 vanaf de basis in Koksijde uitvloog, startte een zoekactie. De groep kon snel gelokaliseerd worden in de buurt van het wrak. De duikers dreven verspreid in kleine groepjes aan de oppervlakte en werden met onder andere de NH90 in veiligheid gebracht. Al het duikmateriaal werd nadien gerecupereerd. Denk dus niet te snel dat het jou niet kan overkomen. Een ongeval schuilt vaak in een klein hoekje … Een verslag over deze reddingsactie kan je in de volgende Hippocampus lezen.

NELOS wenst uitdrukkelijk het 40e Smaldeel te bedanken voor het onthaal en de professionele contacten, de presentatie en

Het NELOS-secretariaat vermist

Uitzonderlijk was er op 27 mei 2025 niemand aanwezig op het NELOS-secretariaat, want ook de NELOS-secretariaatsmedewerkers namen aan het bezoek deel. Zij delen hun ervaringen.

Als personeelsleden kregen mijn collega's Hannelore, Inge en ikzelf de kans om mee op bezoek te gaan naar het Search and Rescue (SAR)-centrum in Koksijde. Ondanks het wisselvallige weer was het een bijzonder boeiende en leerrijke ervaring. We werden voor één dag ondergedompeld in het dagelijkse werk van een officier-duiker, die ons met veel passie en kennis vertelde over de verschillende soorten interventies, waarbij het SAR-team betrokken wordt. Denk daarbij aan zoekacties op zee, medische evacuaties vanaf schepen, ondersteuning bij duikongevallen en noodinterventies bij lucht- of scheepsongevallen.

Eén van de hoogtepunten was ongetwijfeld het bijwonen van een oefensessie met de iconische NH90-helikopter, het veelzijdige reddingstoestel van Defensie.

de mogelijkheid tot het bezoeken van de basis. Onze waardering en respect voor het dagdagelijkse werk van de SAR-diensten en hun inzet bij het redden van talrijke mensenlevens op de Noordzee. 

De opleiding tot SAR-duiker

Er zijn acht militaire duikers actief bij het 40e Smaldeel die allen hun basisopleiding in Zeebrugge genoten bij de marine. In de zomer draagt de SAR-duiker een neopreen natpak, in de winter is dat een droogpak. Daarboven draagt hij een reddingsvest met een opblaassysteem, walkietalkie, lampje, reservelucht, een streamer (oranje lint), vuurpijl en een emergencybaken.

Aan het been draagt hij twee flairs die zowel een rookfunctie hebben voor overdag als een vuurpijl voor 's nachts. In de helikopter draagt elke bemanningslid een helm met gehoorbescherming die verbonden is met het communicatiesysteem.

Als kandidaat SAR-duiker moet je twee intensieve opleidingsfases doorlopen. De eerste fase is een 10 maanden durende opleiding tot duikmeester, waarin je je duikvaardigheden verder ontwikkelt. Je wordt opgeleid in onder meer nitroxduiken, rebreather- en helmduiken, evenals in decompressieduiken en stromings- en wrakduiken. Daarnaast krijg je ook verantwoordelijkheden op vlak van organisatie en coördinatie.

Vanop korte afstand konden we zien hoe nauwgezet een dergelijke operatie wordt uitgevoerd: het team trainde een 'winching'-oefening, waarbij een duiker via de lier werd neergelaten en vervolgens weer werd opgehaald – een cruciale techniek bij reddingen op zee of in moeilijk bereikbare gebieden.

De bemanning lichtte ook toe hoe de helikopter is uitgerust met hoogtechnologische apparatuur, zoals een infraroodcamera en een geavanceerd navigatiesysteem, die essentieel is voor missies in moeilijke weersomstandigheden of bij nachtvluchten.

Kortom: het was een unieke inkijk in het leven en werk van een SAR-ploeg, waarbij we niet alleen onder de indruk waren van het technisch kunnen, maar vooral ook van het grote engagement en de paraatheid van het hele team.

MARGAUX MONTRIEU, NAMENS HET SECRETARIAAT

De tweede fase, die maximaal 6 maanden duurt, bereidt je voor op je rol als SAR-duiker aan boord van opsporingsen reddingsluchtvaartuigen. Je moet onze landstalen en het Engels goed beheersen en in het bezit zijn van het Hoger-Reddersbrevet van Sport Vlaanderen.

Verder krijg je een survivaltraining, waarin je wordt voorbereid op overlevingssituaties. Je volgt ook een grondcursus voor de NH90-helikopter, waarbij je leert hoe je veilig werkt in en rond dit specifieke type helikopter, met aandacht voor de technische eigenschappen en de risico's. Tijdens trainingsvluchten leer je onder veilige omstandigheden werken met de reddingshaak en oefen je transfers van en naar de helikopter, zowel met als zonder draagberrie.

En dan laten we nog even alle andere kwalificaties en de verplichte jaarlijkse bijscholingen of opfriscursussen buiten beschouwing ...

DIRK CALLAERT

Foto (2): Ivo Madder.

In

Commissie Marketing & Communicatie

Wordt jouw club ook een Diamanten club?

In 2026 wordt een nieuwe campagne opgestart, die het volledige kalanderjaar loopt. Als club kan je dan niet enkel een gouden club worden, maar ook een diamanten club. 'Diamanten club' is een campagne voor clubs en streeft naar ledengroei.

Waar 'Op weg naar goud' zich op het jeugdduiken focust, gaat 'Diamanten club' veel breder. Als club (duikclub, vrijduikclub, onderwaterhockeyclub en vinzwemclub) behaal je punten door deel te nemen aan acties én door zelf acties op touw te zetten. Daartegenover staat een financieel extraatje. De verschillende acties die aan bod komen, promoten zowel NELOS als de disciplines die NELOS aanbiedt en zetten de individuele

Bondsnieuws

Geneeskundige Commissie

clubs in de kijker. Daarnaast focussen ze op veilig sporten en respect voor elkaar en de onderwaterwereld.

'Op weg naar goud' en 'Diamanten club' lopen naast elkaar en kunnen elkaar ook versterken. Bepaalde acties komen in beide campagnes terug.

Geneeskundig onderzoek

Voor je jaarlijks medisch of klinisch onderzoek betreffende de duiksport kan je vanaf september naar een geneesheer van je keuze, maar uiteraard liefst naar een dokter die aangesloten is bij de Geneeskundige Commissie.

Elke duiker of duiker in spe die een medisch onderzoek ondergaat tussen 1 september 2025 en 31 augustus 2026, waarbij er geen klinische tegenaanwijzingen zijn om te duiken, heeft een attest met een medische geldigheidsdatum tot 31 maart 2027, startend vanaf de datum van de medische keuring.

Het verplicht onderzoek mag voorlopig nog door eender welke geneesheer naar keuze gedaan worden. De Geneeskundige Commissie benadrukt wel dat de keuring bij voorkeur gebeurt door een arts met voldoende kennis van de duikgeneeskunde. Na specifieke pathologieën (bijv. een decompressieongeval) moet de duiker steeds herkeurd worden door een arts van de Geneeskundige Commissie.

het medisch onderzoek

Het medisch onderzoek bestaat uit:

3 een uitgebreide anamnese (onderzoek

van de medisch voorgeschiedenis), vooral bij het begin van de sportduikloopbaan;

3 een klinisch onderzoek met spirometrie;

3 een hartrecuperatieproef (steptest).

Naast een gesprek en een algemeen onderzoek, moet er speciale aandacht besteed worden aan neus, keel en oren. De dokter gebruikt de NELOS medische steekkaart. De absolute en relatieve contra-indicaties voor het duiken kunnen op pagina www.nelos. be/medisch of in het documentencentrum gedownload worden. Vanaf de leeftijd van 45 jaar en verder om de 5 jaar, dient een inspanningstest met ECG en bloeddrukmeting (cyclo-ergometrie) te gebeuren door een voldoende gekwalificeerde arts. medische fiche

Er worden medische fiches ter beschikking gesteld met een afknipbare strook. Die kun-

Van zodra 'Diamanten club' volledig is uitgewerkt, bezorgen we alle praktische informatie en zal er ingetekend kunnen worden.

nen gedownload worden op www.nelos.be/ medisch of in het documentencentrum. De strookjes zijn pas geldig als ze door zowel de arts als door de duiker ondertekend zijn. Deze strook dient bij betaling van het lidgeld afgegeven te worden aan de clubsecretaris.

diabetici

Ben je een diabetespatiënt, dan moet je steeds gekeurd worden door een arts van de Geneeskundige Commissie. Het document met meer informatie hierover is beschikbaar op www.nelos.be/medisch of in het documentencentrum. 

NATALIE DECROCK

Foto: Yuganov

Konstantin.

Bondsnieuws

Commissie Marketing & Communicatie en Audiovisuele Commissie

CMAS Belgium neemt deel aan

Dive-Expo, vindt opnieuw plaats op 6 en 7 december 2025 in Antwerp Expo en dit jaar zal ook CMAS Belgium op de beursvloer te vinden zijn.

De duiksportliga's NELOS en Lifras bemannen samen de stand van CMAS Belgium, waarbij we het brede aanbod van beide liga's in de kijker zetten. De opleidingen onderwaterfotografie en -videografie en onze aanpak van duiken met een handicap zijn voorbeelden van dingen die onze federatie uniek maken. Lifras daarentegen zet – op dit moment – als enige in België in op 'Underwater Target Shooting'. Zo kunnen we ons, zelfs op een beurs vóór en door duikers, profileren.

prijsuitreiking OBK

Vermits de prijsuitreiking van het Open Belgisch Kampioenschap Onderwaterfotografie en -videografie traditioneel in dezelfde periode als de beurs plaatsvindt, slaan we ook daarvoor de handen in elkaar. Op zondag kan je een bezoek aan de beurs dus combineren met het bijwonen van de proclamatie die start om 13.00 uur in één van de zalen in het beursgebouw. Deelnemers aan het OBK

2025 hebben gratis toegang tot Dive-Expo op de dag van de proclamatie.

meer dan een beurs

Dive-Expo kondigt dit jaar ook weer een goed gevuld programma met interessante lezingen aan. Het overzicht van (internationale) sprekers die hun opwachting zullen maken, wordt nog volop aangevuld. Je vindt de eerste namen alvast op de website van Dive-Expo.

vrijkaarten

NELOS mag dit jaar 20 vrijkaarten (10 gratis dagtickets voor zaterdag en 10 gratis dagtickets voor zondag) weggeven. Wil je er eentje, stuur dan een mailtje naar marcom@ nelos.be met vermelding van je naam en voornaam en de gewenste dag. We laten je weten of je bij de gelukkigen bent.

Surf voor alle praktische informatie, het volledige programma, het overzicht van alle standhouders en de aankoop van tickets naar: https://dive-expo.be

Wat kan je zoal verwachten?

Scan de QR-code voor videocompilatie van 'DiveXpo 2024'.

MANTA MADNESS IN DE MALEDIVEN

BOEK NU VOOR 2026!

Stap aan boord van een van de luxe Emperor Maldives Liveaboards!

Kies voor een 7-nachten compleet verzorgde liveaboard duikvakantie naar de Malediven inclusief vlucht vanaf €2295,- p p of pak uit met een 10-nachten liveaboard inclusief vlucht vanaf €2695,- p p

Wat kun je verwachten?

Advertentie

Retourvluchten inclusief 25 kg ruimbagage en handbagage. Verblijf o.b.v. volpension met een heerlijk glas wijn, bier, of frisdrank bij het diner. Alle belastingen en toeslagen inbegrepen.

Drie fantastische duiken per dag met gratis Nitrox voor gecertificeerde duikers!

Exclusief te boeken via Diving World Het volledige pakket valt onder de garanties van de ANVR, SGR(z) én calimiteitenfonds

Met Diving World ga je zeker op reis!

Telefoonnummer: +31 (0)314-653180

E-mailadres:

info@divingworld.nl

Website:

divingworld be

NATALIE DECROCK

Technische Stage 2025

door de ogen van een kandidaat

Het verhaal begint in het najaar 2024 met het volgen van de theorielessen CCR-D-Tx (CCR Diluent Normoxic Trimix Duiker). Ietwat herhaling van de cursus CCR-D-A, maar met de nodige nadruk op de bijkomende risico's en gasplanning met betrekking tot de verschillende bail-outscenario's. Het weze duidelijk dat naarmate de duiken dieper en de decompressietijden langer worden het niet meer vanzelfsprekend is om zelf de nodige bail-outgassen mee te kunnen nemen. Teamwork en -planning blijken belangrijk te worden. Zelfs in die mate dat het team aan de oppervlakte mee moet worden ingeschakeld als het echt fout gaat. Dit is toch wel net ietsje anders dan dezelfde duiken in open circuit. Hoe gaan we dit praktisch aanpakken ?

Na het succesvol afronden van het theoretisch examen volgen de 'shallow water' duiken: twee duiken in ondiep water, waarbij de nadruk volledig ligt op het correct uitvoeren van de vaardigheden: correcte voorbereiding van de rebreather, instellingen, predivechecks, wat te doen bij hypoxie, hyperoxie, hypercapnie, uitval van de rebreather, etc, ...

Ondertussen krijgt de organisatie van de Technische Stage meer en meer vorm. Deze keer wordt het een liveaboard op de Rode Zee. Leuk op het eerste zicht, maar wat met al het nodige materiaal? Wat in geval van een incident? Tijdens de verschillende infoavonden volgen antwoorden op al onze vragen. Alles is tot in de puntjes uitgewerkt.

Lijsten worden opgesteld van alle benodigdheden: sofnolime, diluent-, zuurstof- en droogpakflesjes, bail-outflessen, flessen voor de oppervlakteveiligheid. Dit alles kan ter plekke gehuurd worden. De rest gaat mee het vliegtuig op in de voorziene 65 kg bagage per persoon.

In de weken voorafgaand aan de Stage worden de duiken door alle kandidaten gepland. Een belangrijk onderdeel hiervan is de gasplanning. Anders dan we bij NELOS gewoon zijn, krijgen we geen vrije keuze bij het samenstellen van onze gassen en moeten we werken met GUE-standaardgassen, waardoor er enkele belangrijke compromissen moeten worden gemaakt. Eens aangekomen staat er een testduik op

het programma. Een normoxic trimixduik naar een wrakje op 60 m om de (deels gehuurde) materiaalconfiguratie te testen en op punt te stellen. Dit blijkt alvast geen overbodige luxe. Eén van de rebreathers lijkt de reis niet te hebben overleefd en geeft de geest na enkele minuten bodemtijd. De eerste bail-out (noodscenario waarbij wordt overgeschakeld naar open circuit) is een feit. Dankzij de zeer professionele organisatie ter plekke wordt de ochtend nadien een vervangende 'kop' (belangrijk onderdeel van de rebreather met o.a. de batterijen, de sturing en het zuurstofventiel) met een RIB nagestuurd en aan boord gebracht (lees Stage gered).

De volgende vijf dagen staat er telkens één diepe duik op het programma met steeds

Foto: Michel De Brouwer.

toenemende diepte. Er wordt gestart op 60 m om elke dag 10 m dieper te gaan en toe te werken naar een duik op 100 m.

Tijdens elk van deze duiken worden basisvaardigheden getest. Een correcte reactie wordt verwacht op het voorvallen van een low ppO2, een high ppO2, een high-high ppO2 en eender welk scenario waarbij een bail-out moet worden ingezet.

Elke kandidaat ondergaat een full-bail. Hier wordt er gesimuleerd dat de rebreather faalt, waardoor een stijging tot de oppervlakte in open circuit noodzakelijk is. Dit lijkt eerder eenvoudig, maar blijkt snel complex te worden wanneer niet iedereen alle gassen, nodig om veilig de oppervlakte te bereiken, bij zich draagt.

De decompressietijden nemen dermate toe dat er tot driemaal moet worden gewisseld van gas. Als eerste heb je een heliumrijk/ zuurstofarm mengsel nodig om veilig te ademen op diepte. Na enige tijd wordt overgegaan op een intermediair gas met minder helium en meer zuurstof om later nog een keer te wisselen naar een zuurstofrijk decompressiemengsel. Typisch gebruik je hiervoor een Nx70 die je kan kunnen gebruiken tot aan de oppervlakte. Door het gebruik van standaardgassen moeten we terugvallen op een Nx50, waarna de oppervlakteveiligheid wordt verwittigd door het aanklikken en oplaten van een gele OSB aan dezelfde lijn als de eerder opgelaten rode OSB. Korte tijd nadien hoor je de RIB naderen.

Een veiligheidsduiker gaat te water en voegt zich bij de ploeg in nood om extra gassen aan te reiken. We nemen een fles met 100% zuurstof aan en een vierde keer wordt er gewisseld van gas.

Vanaf deep dive 3 is het aan ons om ook de taak van duikleider of hekkensluit op ons te nemen.

Er wordt gedoken in ploegen van vier: twee kandidaten en twee instructeurs. Gasplanning en dergelijke hebben we ondertussen wel onder de knie, maar het in detail uittekenen van alle mogelijke bail-outscenario's blijkt al snel complex.

Hoe worden de nodige bail-outgassen verdeeld onder de ploegleden? Bij wie geraken we onder water aan het correcte gas? Wie zorgt voor de OSB's, het noodsignaal, wie ondersteunt de duiker in nood, 'what if', ...

De daaropvolgende duiken heb ik de noodzaak van een degelijke planning meerdere keren mogen ervaren. Tot driemaal toe hebben we in onze ploeg een echte bail-outsituatie meegemaakt. Telkens werd de duik veilig beëindigd in open circuit door de getroffen duiker met alle andere leden van de ploeg de nodige ondersteuning te geven. Elke keer hebben we het noodsignaal gebruikt en was de veiligheidsduiker binnen de 10 minuten bij onze ploeg om gebruikte deep bail-outflessen te wisselen met een zuurstofrijk decompressiemengsel.

Het leuke aan de gekozen duiklocaties is de mogelijkheid tot decompresseren aan het rif. De typische (lange) decompressiestops in het blauw werden deze keer uitgevoerd langsheen de prachtige koraalriffen van de Rode Zee. Tijdens één van de lange ondiepe decompressiestops hebben we dezelfde schildpad meerdere malen onverstoord van dichtbij zien passeren.

Dankzij de liveaboardformule waren we de ganse week op elkaar aangewezen en werden er continu ervaringen uitgewisseld. Elke kandidaat kreeg de gelegenheid om een relevant thema in groep te bespreken. Volgende onderwerpen kwamen aan bod:

• De verschillen bij de aanwezige rebreathers.

• De vraag of je de laatste stop op 3 of op 6 m doet.

• De mentale voorbereiding op een duik.

• De zin en onzin van standaardgassen.

• Een introductie rebreatherduiken opnemen in de opleiding luchtduiken.

• Een peiling naar de kennis over CCR-duiken bij luchtduikers.

Onvoorstelbaar wat we hebben bijgeleerd vóór, tijdens en na deze zeer geslaagde Technische Stage.

Dank aan de organisatoren van deze Stage (ongeacht de leeftijd) voor alle voorbereidingen die tot in detail werden uitgevoerd.

Dank aan alle deelnemers om er een leerrijke en aangename week van te maken, ondanks een watermeloenallergie en 'last but not least': dank aan de Red Sea Explorers voor de onovertroffen ondersteuning, de immer helpende handen, het gevarieerde en lekkere eten en het entertainment van Faisal, de steeds aanwezige en inspirerende CEO.

De behaalde brevetten en titels:

• Bart Van Passel: CR-I-Tx

• Jan Vermeiren: CCR-D-Tx

• Karin Goidts: CCR-D-Tx

• Sander Wouters : CCR-D-Tx

• Stefan Van Theemsche: CCR-D-Tx

• Kris Amourette: CCR-D-Tx

Foto: Michel De Brouwer.

Belevenis

van de Technische Stage 2025 door een toerist

De Technische Stage is zoals steeds zorgvuldig voorbereid en gepland. Er werden enkele overlegmomenten voorzien met de ganse groep, onze e-mailboxen werden gevuld met talrijke communicaties en excelbestanden. Niets werd aan het toeval overgelaten. Een dikke pluim voor de stagevoorzitters! Ook de samenwerking met Red Sea Explorers (RSE) liep van een leien dakje. De NELOS-manier van werken werd grondig besproken en toegelicht en werd goed onthaald en aldus overgenomen door RSE.

In mijn team zitten enerzijds Michel De Brouwer, al jaren een vaste waarde en anderzijds de 'nieuwbakken' ATD Martijn Bomans, die vorig jaar in Italië de knepen van het trimixduiken heeft aangeleerd.

Aan boord van de MV TALA zoeken we ons een plaats bij elkaar tussen de CCR-duikers. We monteren onze gehuurde dubbel 12, sluiten een droogpakflesje aan en maken onze twee decoflessen (stages) gebruiksklaar. We analyseren zorgvuldig onze gassen en labelen onze flessen, zodat het gebruikte gas zowel zichtbaar is voor onszelf,

Dit jaar, tijdens de Technische Stage van 24 tot 31 mei 2025, waren er geen kandidaten Advanced Trimix Duiker (ATD) voor wat open circuit betreft. Maar niet getreurd, ik kan mee als 'toerist' en zeg volmondig JA op diep duiken in de heldere en warme wateren van de Rode Zee.

als voor onze mededuikers.

Na de checkdive is er nog wat werk aan de uitloding, niet abnormaal met gehuurd materiaal. In de late namiddag kan er nog een tweede, ondiepe duik vanaf en lijkt alles klaar voor het stevige werk.

Op dag twee brengt de Stage ons naar de mooie gorgonen van Small Giftun op een diepte van 70 m. Nadien maken we ons uit de voeten, want er komt zeer zware NOwind aan. We zetten koers naar Sharm-El-

Sheikh, waar we kunnen schuilen achter meerdere eilanden.

Dinsdag 27 mei doen we Jackfish Alley aan bij Ras Mohamed NP. Het wordt een prachtige duik op 75 m met tonijnen en makrelen en ongeschonden koralen.

Tussen de duiken door trachten we goed uit te rusten en voldoende te hydrateren. We nemen echter ook met plezier deel aan de groepsgesprekken in het salon, waarbij we heel wat leren van de CCR-duikers en vice

Foto: Michel De Brouwer.

Foto: Michel De Brouwer.

versa.

Op dag vier staat traditiegetrouw een duik naar 90 m op het menu. Die gaat door in The Canyon bij Thomas Reef. Vanaf de RIB worden we in het water gedropt, waarbij we ademen van een 'travelgas' gezien ons bodemmengsel hypoxisch is. Op zo'n 30 m schakelen we over op ons bodemgas, bestaande uit 12% zuurstof en 50% helium. Door een grote spleet in het rif verlaten we de koralen op 40 m en dalen we verder af tussen de verticale wanden van de canyon, best indrukwekkend.

Vrijdag 30 mei, de laatste duikdag, staat er een wrak geprogrammeerd. Een wrak dat rechtop staat en enkel met de voor-en achtersteven op het rif ligt, waardoor je onder de romp kan duiken – spannend. De bemanning tracht het wrak op Shabruhr Umm Gamar zo goed als mogelijk te markeren. Er wordt een dreg gegooid en even later springen we overboord.

Helaas pindakaas, de dreg ligt in het zand en er is geen wrak te zien. Enkele duikploegen slagen erin om alsnog op het wrak te geraken, wij jammer genoeg niet. Desalniettemin zien we op een diepte van 100 m ook

heel wat leven op het rif en stijgen we na een bodemtijd van 15 minuten langs het rif omhoog.

Zowel Michel als ik hebben al vele Technische Stages mee mogen maken, waarbij we al vele uren op 6 m in 'den bleu' hebben 'gehangen' om te decompresseren. Nu doen we al onze trappen bij het rif, waardoor we 2,5 uur lang kunnen genieten van de kleurenpracht van de Rode Zee. Dit geeft toch een enorme meerwaarde, zeker als fotograaf.

Mooie liedjes duren niet lang, en zo ook de Technische Stage. We hebben genoten van de diepe duiken en hebben nogmaals bewezen dat dieptes tot 100 m perfect in open circuit op een fijne en veilige manier uit te voeren zijn. Hoewel we voor onze gassen net wat meer betalen dan een CCR-duiker, is dat verschil in tegenstelling tot wat velen denken behoorlijk klein. Het blijft erg betaalbaar. We sluiten de fantastische week af met de proclamatie en een heerlijk diner in El Gouna. Met mooie momenten op ons netvlies, kijken we stiekem alweer uit naar volgend jaar, met nieuwe kandidaten in zowel open als gesloten circuit. Benieuwd? Neem dan zeker contact op met de Subcommissie Technisch Duiken (std@nelos.be).

TIM WECKX, DEELNEMER

Foto's

(3): Michel De Brouwer.

Subcommissie

Toelichtingen

op de Technische Stage door de Stagevoorzitter

Sommigen, waaronder ik heel zeker, hebben het geluk gehad om alle Technische Stages die tot op heden georganiseerd werden te mogen 'beleven'; zowel als technische instructeur, met de pet op van evaluator, als met de pet op van Stagevoorzitter, zowel in open circuit als in gesloten circuit. Met deze ruime praktijkervaring zie ik heel zeker heel wat mooie en leuke aspecten bij de uitvoering van de opdrachten inherent aan deze functies, maar ook sommige bijzondere uitdagingen en aandachtspunten.

Misschien is het toch wel eens nuttig om hier even bij stil te staan. Ik heb geopteerd om hierna vier aspecten van een Technische Stage wat meer uitgebreid toe te lichten.

1. De opleiding van kandidaten: Er is bijna niets zo bevredigend als het zien groeien van kandidaten tijdens de Technische Stage. Om dit mogelijk te maken is de filosofische aanpak bij het technisch duiken compleet anders dan bij de Zeestages voor het luchtduiken.

Bij het luchtduiken ondergaat de kandidaat een assessment, terwijl de Technische Stage vooral mikt op opleiden en begeleiden, waarbij het einddoel is om een technische duiker af te leveren die op een veilige manier en met kennis van zaken onder water kan gaan tot op een diepte van zelfs 100 meter.. Het mag duidelijk zijn dat op zulke dieptes er geen 'spelletjes' moeten gespeeld worden, omdat de reële uitvoering van de oefeningen op grotere dieptes al meer dan genoeg uitdagingen met zich meebrengt. Daar

moet en mag zelfs geen extra sausje 'stress' aan toegevoegd worden; dit moet zelfs in de mate van het mogelijke vermeden worden. Het resultaat is dan ook dat de meesten de duik beëindigen met een gevoel van een trap hoger te staan in de discipline van het technisch duiken en dat men veel heeft bijgeleerd op korte termijn.

Het is aan de Stagevoorzitter om mee te bewaken dat deze leervorm en aanpak gerespecteerd wordt door alle evaluerende instructeurs. Dit vergt soms een delicate bijsturing van het eigen kader. Assertiviteit en empathie is een noodzakelijke eigenschap van een Stagevoorzitter en van de evaluerende instructeurs.

Besluit: Op de Technische Stage 2025 werd het doel 'een zo stijl mogelijke leercurve binnen een bepaalde filosofische aanpak' moeiteloos gehaald, omdat elke evaluerende instructeur doordrongen was van deze werkwijze. Bedankt kerels! Ik wil ook de technische duikers buiten de Stage (de 'toe-

risten') bijzonder bedanken voor de fijne samenwerking. Ze zijn absoluut een meerwaarde voor de kandidaten en een verrijking van de Stage in haar geheel. Ook de fotografen wil ik hier graag in mijn dankwoord opnemen.

2. De veiligheid verzekeren: Dit is geen evidente opdracht. Het technisch duiken op dit niveau is in de eerste plaats een teamaangelegenheid. En het team breidt zich meestal verder uit dan de duikteams onder water. Ook de veiligheid aan boord en boven water moet meegenomen worden. Als je een duikcentrum voor de eerste keer aandoet, dan vergt dit doorgedreven communicatie.

Veiligheidsprocedures zijn niet per se universeel. Als Stagevoorzitter heb ik heel wat videogesprekken gevoerd met Faisal (CEO Red Sea Explorers), maar ik vond het verbluffend hoe soepel en creatief we tot een goed veiligheidsplan gekomen zijn! Daarbij moet er aandacht zijn voor de eigen NELOS-procedures (o.a. gele boei)

Foto: Michel De Brouwer.

en dat was geen probleem. Maar ik had er evenmin moeite mee dat i.p.v. dat men flessen zou droppen via een lijn, er een veiligheidsduiker naar beneden zou komen met de nodige en goed op voorhand afgesproken flessen met gekende inhoud. Tijdens de full bail-outoefeningen werd deze veiligheidsprocedure met succes uitgetest. Alles verliep zoals gepland en dit gaf een enorm veiligheidsgevoel voor de daarop volgende duiken. Want zoals reeds gezegd, hebben we ook reële bail-outs gezien en dan is het belangrijk dat alles goed werd vastgelegd in een duidelijk afgesproken procedure.

Daarnaast zijn er nog een heleboel zaken die op dit vlak moeten doorgepraat worden met zowel de duikschool, als het eigen kader als met de kandidaten en andere duikers.

Besluit: De veiligheidsprocedures werden grondig voorbereid, uitgewerkt en toegepast. De medewerking van het duikcentrum was top! Ook veel dank aan het begeleidend kader omdat door hen, op cruciale momenten, noodzakelijke bezorgdheden werden geuit die tot de nodige aanpassingen hebben geleid in de optimalisatie van de veiligheid. Bedankt kerels!

3. De voorbereiding van de duiken: De voorbereiding van de duiken gebeurt meestal tijdens het avondeten, omdat de duiken meestal in de ochtend gepland stonden. Hier moet er over gewaakt worden dat we niet vervallen in de typische aanpak van de Zeestages. We willen de stressfactor tot een strikt

minimum beperken, maar we moeten wel de nodige informatie en afspraken op de tafel kunnen krijgen. De kandidaten moeten rustig kunnen eten en zich op de gepaste momenten focussen op hun opdrachten. Dat vergt een heel delicate aanpak en hier komen de echte kwaliteiten van het evaluerend kader naar boven. Deze aanpak is ook bijzonder belangrijk om te demonstreren aan kandidaat-instructeurs. Gelet op het feit dat de MV TALA vier grote tafels in de eetzaal heeft, konden de Stageploegen gemakkelijk per tafel ingedeeld worden en konden de gesprekken verlopen zonder andere ploegen te storen.

De juiste aanpak zorgt ook voor een totaal geluidsniveau in de eetzaal dat als aangenaam kon betiteld worden. De eetzaal was ook de plaats om op het magneetbord de ploegindelingen te tonen en om algemene briefings te geven.Een ander enorm voordeel van het houden van de Technische Stage op een liveaboard is het feit dat op elk moment iedereen bij zijn duikgerief kan zonder noemenswaardige inspanningen. Dit heeft absoluut geholpen om het globale stressniveau bij de deelnemers te beperken.

Besluit: De MV TALA was prima uitgerust om de kandidaten toe te laten hun opdrachten optimaal voor te bereiden.

4. De kostprijs: De Stagevoorzitter moet een locatie kiezen en ervoor zorgen dat de totaalkost binnen de perken blijft. Ik heb heel wat terugkoppeling gekregen en ik heb niemand gehoord die vond dat de deelname aan deze trip financi-

eel buiten proportie was, integendeel. Ik heb meerdere duikers gesproken die me gevraagd hebben of we volgend jaar niet opnieuw iets dergelijks kunnen op poten zetten. Dat is natuurlijk in belangrijke mate afhankelijk van de Stagevoorzitter 2026 die kort na de afsluiting van de Stage 2025 zal worden aangesteld door de Subcommissie Technisch Duiken. Op het moment van dit schrijven is dit nog niet geweten.

Besluit: Hoewel er door de deelnemers geopteerd wordt om variabele Stageplaatsen aan te doen, zijn de meesten toch van oordeel dat een herneming van de Stage binnen een gekende formule een meerwaarde kan zijn voor elke deelnemer en voor de organisatie. Op die manier voldoen we perfect aan het Draaiboek 'Technische Stage' en wordt de organisatorische inspanning geoptimaliseerd. Het wordt afwachten wat er in de nabije toekomst beslist wordt.

Er zijn meerdere aspecten die de moeite kunnen zijn om te beschrijven vanuit het oogpunt van een Stagevoorzitter, maar ik denk dat ik me hier best toe beperk ...

Zijn er verdere vragen of bedenkingen over het verloop van de Technische Stage 2025 of over technische stages in het algemeen, laat het mij (stef.teuwen@nelos.be) of de Subcommissie Technisch Duiken (std@nelos.be) dan gerust weten.

Hopelijk tot op een volgende Technische Stage (als ik er dan nog mag bijzijn …).

STEF TEUWEN, STAGEVOORZITTER

Foto's (2): Michel De Brouwer.

Kandidaten en juryleden. Eerste rij vlnr: Olivier Riaudel, Kris Amourette, Jan Vermeiren, Karin Goidts, Sander Wouters, Stefan Van Theemsche. Tweede rij vlnr: Joris Stevens, Peter Vaes, Rein Crombez, Pascal De Roo, Stef Teuwen, Bart Van Passel.

Commissie Mental Coaching

20 jaar Mental Coaching

Op 20 juli 2025 vierde het Mental Coaching Team haar 20e verjaardag, samen met de huidige en voormalige coaches. Uiteraard waren ook hun partners en enkel prominente gasten uitgenodigd. Elfrie van Poppelen, de voorzitter van de Commissie Mental Coaching, verwelkomde iedereen en bracht naast een stukje geschiedenis ook de plannen voor de toekomst.

Dat Elfie terecht trots is op haar team blijkt uit haar speech. Ze bracht hulde aan al wie de voorbije 20 jaar een grote bijdrage leverde aan de duikersgemeenschap. Als duikers voor duikers kan het Mental Coaching Team immers decentraal heel Vlaanderen ondersteunen en de coaches staan met z’n allen 24 uur op 24 en 7 dagen op 7 klaar om duikers te helpen, soms zelfs binnen het uur. Dat kan enkel dankzij een flexibele ploeg met mensen die empathisch zijn en niet oordelen of veroordelen, maar wel luisteren en discreet met de situatie omgaan. Ze kunnen met gepast vertrouwen een gesprek sturen, maar durven zichzelf toch ook voldoende in vraag te stellen.

Elfrie is dan ook niet enkel trots, maar vooral zeer dankbaar: voor het werk dat de ploeg heeft verzet (met inbegrip van de coaches die er nu niet meer bij zijn), voor het vertrouwen dat en de speelruimte die NELOS geeft om die rol in te vullen en voor het vertrouwen van de clubs en de individuele slachtoffers.

naar een internationaal erkend paradepaardje

Dat het er allemaal niet vanzelf kwam, bleek ook uit het verhaal van Elfrie. Het Mental Coaching Team werd in 2005 opgericht door Dr. René De Laet, de toenmalige voorzitter van de Geneeskundige Commissie, samen met Dr. Els Huybregts en Ben Engelen. De aanleiding was een aantal dodelijke onge-

vallen kort na elkaar in 2004. De commissie is dus gestart vanuit de toenmalige Geneeskundige Commissie. Helga Verveynne was van begin af aan de steun en toeverlaat van Els en nam de rol op van penningmeester en secretaris. Met de knowhow als psycholoog bij de politie van Antwerpen legde Ben de basis voor hulpverlening aan getroffen duikers.

De beginjaren waren niet makkelijk. NELOS had de oprichting van een Sectie Mental Coaching onder de Geneeskundige Commissie dan wel toegestaan, maar bleef een koele minnaar. Men keek liever weg van duikongevallen, die mochten verstopt worden. Het was bij de start dus opboksen tegen de machocultuur binnen de duikgemeenschap, maar beetje bij beetje kwam bij de instructeurs een mentaliteitswijziging. Vroeger gebeurde het nog te vaak dat kandidaten door de instructeurs over hun eigen grenzen worden getrokken en daardoor, al dan niet mentaal, in problemen kwamen. Tegenwoordig is daar meer aandacht voor, ook tijdens de kaderopleiding.

In 2014, 9 jaar en 59 cases verder, verlieten de oprichters Els en Ben het Mental Coaching Team (nvdr: we brachten daar een artikel over in Hippocampus nr. 249 – mei/ juni 2014). Ze gaven het stokje door aan de volgende generatie, waarbij Elfrie voorzitter werd. In 2022 werd de Sectie Mental Coaching opgewaardeerd tot een volwaardig Commissie Mental Coaching.

Van de vreemde eend in de bijt evolueerde het NELOS Mental Coaching Team naar een internationaal erkend paradepaardje, zelfs tot binnen CMAS. Al meermaals mochten we ons verhaal buiten onze landsgrenzen brengen en onze manier van werken diende als voorbeeld om een mental coaching team in Nederland op te richten. Landen zoals Ierland, Noorwegen en Zuid-Korea werden er door geïnspireerd en werken in de toekomst mogelijk een gelijkaardig concept uit.

Enkele cijfers

Aantal coaches door de jaren heen: 37, momenteel 10.

Aantal cases vanaf de opstart: 114, waarvan 1/3 in kader van dodelijke ongevallen, maar 2/3 in kader van een incident. Deze verhouding is al jarenlang hetzelfde gebleven.

Wat brengt de toekomst?

Het bijzonder fijne, geëngageerde en dynamische team dat de basis vormt van de werking, dat blijft uiteraard. Het is een zelfsturend team zonder hiërarchie. Iedereen draagt bij volgens eigen kunnen en neemt taken op die gelinkt zijn aan het eigen talent. Die manier van werken wordt verdergezet.

Waar wordt dan wel op ingezet?

3 Projectplanning: sinds een paar jaar werken wordt gewerkt met projecten naast de cases en dat verlegt elk jaar toch een steentje.

3 Sensibiliseren: bekendheid creëren en de drempel verlagen. Het Mental Coaching Team staat inmiddels op de

Elfrie van Poppelen bracht een stukje geschiedenis over 20 jaar Mental Coaching.

Dr. René De Laet (2010). Dr. Els Huybregts (2014). Ben Engelen tijdens de jubileumviering.

Foto's (2): Ivo Madder.

meeste documenten, zoals de ongevallenverklaring, vermeld en wordt ook aangehaald in de e-mails die na een duikongeval door het NELOS-secretariaat worden verzonden, maar dat is niet voldoende. Er zal bijkomend worden ingezet op jet bekendmaken van de dienstverlening van het team via de opleiding Duiker-Hulpverlener en de cursus vanaf 2*Duiker. Ook de kandidaat-instructeurs worden extra gesensibiliseerd.

3 Communicatie: Er wordt gewerkt aan een draaiboek om clubs te ondersteunen en hen voor te bereiden op mogelijke ongevallen, waardoor ze snel kunnen inspelen op een clubcrisis, vooral op vlak van organisatie en communicatie (zowel intern als extern).

coach van wacht

Het werd al uitgebreid gecommuniceerd, maar sinds januari wordt er gewerkt met een 'coach van wacht' systeem, waardoor André Vanhecke niet langer alleen de per-

Bondsnieuws

Commissie Redactieteam Hippocampus

manentietelefoon opneemt, maar de wacht elke twee maanden wisselt. Van teamwerk gesproken …

Het telefoonnummer van de NELOS mental coach van wacht is 015 79 34 34. Je kan dit nummer onder andere ook terugvinden in het NELOS-katern in Hippocampus, maar noteer het best ook in je duikboekje. 

Hippo-archief

In het Duikershuis bewaren we de eerder uitgegeven periodieken van ons magazine. Sommige exemplaren waren echter niet in goede staat en om bepaalde redenen bleek het archief niet meer compleet te zijn.

Al een paar jaar zochten we iemand die tijd had om het archief na te kijken. Tijdens de zomervakantie heeft Ginette De Smedt heeft zich gedurende drie dagen in het Duikershuis bezig gehouden om ons archief van de fysieke exemplaren van ons magazine Hippocampus (in het begin nog ‘l Oursin en Hippocampe) tot het jaar 2017 na te kijken, te sorteren, aan te vullen en de eventueel beschadigde exemplaren te vervangen door goede versies. Een niet te onderschatten werkje waar ze haar handen mee vol had. Nadien is ze nog eens langsgeweest om de periodieken vanaf 2018 na te kijken. Nogmaals dank Ginette voor dit werk.

Naast dit archief heeft ook Wim Van Doeselaar, die steeds de Retro-Hippo in ons magazine schrijft, en ook Ivo Madder een persoonlijk archief.

Ook op de NELOS-website is er een archief van ons bondsblad, vanaf het nr. 304 van februari 2007: www.nelos.be/hippo-archief. Voordien werden er geen pdf-bestanden gemaak van eeen volledig afgewerte Hippo. Op termijn zoeken we nog iemand die de eerste A4-exemplaren, van Hippocampus nr. 146 (december 1993) t.e.m. Hippo nr. 303 (december 2006) wil inscannen als pdf. 

Foto: Ivo Madder.

IVO MADDER

IVO MADDER

Foto's

(3): Hannelore Sprengers.

EUF ECO Award – inschrijving voor 2026 open

De 'EUF ECO Award' is een initiatief van de 'European Underwater Federation', de organisatie die alle belangrijke commerciële en niet-commerciële duikorganisaties verenigt. Deze prijs wordt uitgereikt aan een project dat de relatie tussen sportduiken en milieubescherming benadrukt. Het doel is om de ingediende projecten de kans te geven een groter publiek te bereiken. Meld jouw project of idee voor 2026 aan. Ga naar www.euf.eu voor meer informatie.

Het doel van deze 'ECO Award' is de duikgemeenschap aanmoedigen om zich te concentreren op milieubescherming en om projecten te benadrukken die bijdragen aan deze inspanning. De wedstrijd staat open voor alle aangesloten duikorganisaties en voor alle andere sportduikorganisaties in Europa, natuurlijke personen, lokale clubs of partnerschappen.

Iedere duikvereniging en alle clubs, regionale en nationale duikorganisaties kunnen een ECO-gerelateerd project/initiatief indienen. Zelfs kleinschalige projecten, die een uitstraling hebben en misschien model kunnen staan voor initiatieven van andere organisaties, maken kans om als genomineerd project opgenomen te worden. De ingestuurde projecten zullen geëvalueerd en beoordeeld worden door het EUF Eco-team, een jurypanel bestaande uit zes duikexperts en professionals op het gebied van zeebehoud: John Geurts (NOB – Nederland), Boaz Mayzal (TIDF – Israël), Gerand Oijnhausen (WOSD – Nederland), Mark Caney (Director PADI Europe), Dr. Ralph Schill (Bio universiteit Stuttgart – Duitsland) en Ronny Margodt (President CMAS Europe, EUF en NELOS).

De winnaar krijgt naast erkenning binnen EUF, waaronder publicatie en promotie op hun website, sociale media en andere kanalen, ook een geldprijs (een cheque van 1.000 euro). Op www.euf.eu kan je het volledige wedstrijdreglement terugvinden.

Het EUF-specialistenteam selecteert de projecten die genomineerd kunnen worden op basis van een aantal criteria (innovatie –impact – breed engagement – communicatie – presentatie – meetbaarheid) die nader omschreven zijn op de EUF-website.

Het reglement vind je op:

https://euf.eu/nl/awards/euf-eco-award

Het aanvraagformulier:

De genomineerde projecten worden ook opgenomen op de website van EUF en krijgen zodoende een echt Europees erkenningsniveau.

NELOS-clubs die een ecologisch project lanceren, kunnen op de EUF-website de nodige info en inschrijfdocumenten vinden om ook hun project aan de EUF ECO-specialisten voor te leggen. Zelfs kleine, bescheiden projecten komen in aanmerking, zolang de doelstellingen gerespecteerd worden.

) De '2024 EUF ECO Award' werd toegekend aan het project 'Dive4Diadema', omdat het een eenvoudig project is met een wereldwijde uitstraling, dat eveneens model kan staan voor gelijkaardige projecten ter bescherming van het onderwaterleven. Met hulp van sportduikers wil 'Dive4Diadema' de verdwijning van de zee-egel Diadema setosum onderzoeken en de aan- of afwezigheid in de Middellandse en de Rode Zee in kaart brengen. Je kan nog steeds meewerken aan dit project via de website www.dive4diadema.org of via de gratis app 'Dive4Diadema'.

https://euf.eu/nl/awards/euf-eco-award/eco-aanvraagformulier

Promotiefolder en video's:

https://euf.eu/nl/awards/euf-eco-award/eco-promotie

) De '2025 EUF ECO Award' werd toegekend aan het project 'Oosterschelde above the water', ingezonden door de NOB (Nederlandse Onderwatersport Bond). Dat is een zeer eenvoudig project, waarbij een aantal dieren en planten uit de Oosterschelde opgevist worden en in aquaria aan het publiek voorgesteld worden. Een aantal NOB-medewerkers fungeert daarbij als animator-gids. Het project werd verkozen omwille zijn eenvoud en de opzet om kinderen en volwassenen kennis te laten maken met de onderwaterwereld van de Oosterschelde en tegelijkertijd de noodzakelijke bescherming van deze biotoop in de kijker te zetten.

Zoals je merkt moet een project niet omvangrijk zijn om genomineerd te worden en zelfs de 'EUF ECO Award' winnen. Je moet enkel je project insturen. Het project waarmee NOB in 2025 won, is uiteindelijk iets dat ook al jaren aangeboden wordt door de Wetenschappelijke Commissie van NELOS.

Misschien een idee om je club, regio, … met een project te laten deelnemen. De 'EUF ECO Award' promofilmpjes, die gemaakt werden door ons NELOS-lid Jo De Smedt, brengen je wellicht op een idee. Zelfs al val je niet in de prijzen, het initiatief alleen is belangrijk genoeg. 

IVO MADDER

Commissie Vrijduiken

ASAC Freediving Cup – 2e editie

Op 11 november 2025 organiseert ASAC opnieuw een vrijduikwedstrijd te Charleroi.

Na het succes van de eerste editie organiseert ASAC een nog sterkere Freediving Cup.

Duik ERIN!

Kom op 11 november 2025 naar Charleroi voor een dag gewijd aan prestaties, zelfbeheersing en fair play.

De beste freedivers van België en omstreken komen samen om hun grenzen te verleggen in een vriendelijke, prestatiegerichte sfeer. Een must-see voor alle liefhebbers van onze onderwatersport!

Dit is een CMAS Belgium Open Nationale Wedstrijd, open dus ook voor niet CMAS-leden. Gratis toegang voor toeschouwers.

Doe mee en ervaar freediving op een andere manier! Registratie via onderstaande URL: https://forms.gle/13xA2SJZDWC646si8 of via de QR-code hiernaast. 

JOHAN VANDERSMISSEN

Advertentie

Foto's

(2): ASAC / CMAS Belgium.

De lente heeft ons wat tijd gegeven om te sleutelen aan het DIVES-platform. Op verschillende plaatsen werden verbeteringen aangebracht.

Hieronder vind je een overzicht van de wijzigingen onderverdeeld in de categorieën activiteiten, badges op je profiel, brevetkaart, instellingen en overige kleinere wijzigingen.

activiteiten

Fauna: Er is vanaf nu de mogelijkheid om de dieren die je gezien hebt onder water toe te voegen aan je gelogde duik op basis van de databank WoRMS (www.marinespecies.org) en dit voor alle deelnemers aan de activiteit. Uiteraard is deze databank beperkt en zal je niet alle dieren kunnen terugvinden of niet altijd met hun Nederlandse naam.

Technische duiktypes: De technische duiken kunnen nu manueel getagd worden via de pop-up voor gasmengsels.

Deze wijziging werd ingevoerd omdat de automatische berekening op basis van de gasmengsels niet eenduidig genoeg was. Hierdoor worden bepaalde duiken niet meegeteld voor de voorwaarden van een brevet. Indien er gekozen wordt voor de modus 'Technische duiken' (zowel OC als CCR) zal er een keuze gegeven worden van mogelijke duiktypes.

De duiken die voordien als ERD of andere werden gedetecteerd, zijn

automatisch getagd met dit type. Door de pop-up van de gasmengsels te openen, kan dit ook voor duiken in het verleden aangepast worden.

Melding van nieuwe brevetten in je logboek: In het logboek worden nu ook je brevetten of titels getoond op de datum waarop ze werden behaald.

Duikplaatsen: In het zoekveld worden (duik)plaatsen nu gesorteerd op meest bezochte plaats. In onderstaand voorbeeld komt bij het intypen van 'wem' de duikplaatsen van Wemeldinge in de volgorde die het meest door ondergetekende gebruikt wordt, maar ook het zwembad waar onze trainingen plaatsvinden wordt mee geselecteerd.

badges op je profiel

Er zijn badges toegevoegd die iedereen kan verdienen op basis van het aantal gelogde duiken of vrijduiken in DIVES. Het gaat dus niet over het totaal aantal duiken, maar enkel het aantal duiken dat gelogd is in DIVES. De badges die te verdienen zijn, worden vrijgegeven op basis van het volgende aantal duiken of vrijduiken: 50, 100, 250, 500, 1000, 2000, 3000, 4000 en zelf 5000.

brevetkaart

Vrijstellingen: De vrijstellingen worden nu onmiddellijk gegeven zonder dat aan alle voorwaarden voldaan is. Dit is bijvoorbeeld het geval als je al AI of 4*D bent en je inschrijft voor het andere brevet. Dan wordt het theorie-examen ineens afgetekend ook al zijn de voorwaarden nog niet afgevinkt.

Informatie brevet: Op de brevettenpagina wordt nu informatie over je brevet getoond met je bevoegdheden en dieptebeperkingen. Hieronder een voorbeeld voor 2*D.

Aantal duiken sinds drie maanden niet duiken: Bovenaan de brevetkaart wordt nu aangegeven of iemand minstens 3 duiken gedaan heeft na een periode van drie maanden niet gedoken te hebben. Door de brevetkaart te openen, kan je dus makkelijk vooraf controleren of iemand al een proef mag afleggen na een winterstop.

We kregen hierover al veel opmerkingen, maar het gaat effectief over het controleren of je drie duiken gedaan hebt na een periode

van drie of meer maanden niet gedoken te hebben en niet of je drie duiken hebt gedaan in de laatste drie maanden en dit conform de beschrijving in de NELOS-Infomap.

'Indien de kandidaat drie maanden niet meer in openwater gedoken heeft, moet de kandidaat eerst drie duiken in open water uitvoeren alvorens proeven af te leggen'.

Let op: er worden enkel de duiken in open water meegeteld.

Bundelen van proeven: De stageonderdelen voor de opleiding Assistent-Instructeur worden duidelijker op de brevetkaart gebundeld: kijkstages, zwembadlessen geven en theorielessen geven.

instellingen

Favoriete gasmengsels of tags: Favoriete instellingen voor activiteiten werden verplaatst van 'Profiel/favorieten' naar 'Instellingen'. Je kan daar je gasmengels of tags standaard instellen bij elke duik die jij of je buddy aanmaakt.

Er is tijdelijk nog een knop op de oude plaats in je profiel die je automatisch zal doorverwijzen, maar die zal in toekomstige versies verdwijnen.

Persoonlijke duiklocaties: Onder de knop 'beheer' kan je je persoonlijke duiklocaties beheren en vanaf nu ook op een kaart tonen. Je kan vanop de kaart een nieuwe locatie toevoegen door op het symbool kaart te klikken. Je kan dan ofwel de locatie aanklikken op de kaart ofwel de coördinaten ingeven.

overige kleinere wijzigingen

• De kalender werd opgekuist.

• Onkostenvergoedingen kunnen op adressen buiten België worden uitbetaald.Foutmeldingen blijven langer op het scherm staan. Front-endversies worden geüpdatetet en de code wordt opgekuist

• Back-endversies worden geüpdatetet.

• We voorzien in de mogelijkheid om de adminachtergrondtaken op te volgen en te starten.

Om de banden tussen NELOS en LIFRAS te versterken, was er na de succesvolle editie van vorig jaar opnieuw een 'Duik der 3*Instructeurs CMAS Belgium'.

Na een jaar vergaderen en samenwerken was het tijd om enkele collega's nog beter te leren kennen. Hoe kan dat beter dan door samen een duik te gaan doen? In 2024 organiseerde LIFRAS het event in Barrage de l'Eau d'Heure en dit jaar – 18 mei 2025 – organiseerde NELOS de duik aan Putti's place in Zeeland. Afspraak om 10.00 uur ter plaatse om bij te praten en van een kleine versnapering te genieten. Aangezien we niet alle collega's van de andere liga even goed kennen, was een korte voorstelling van de aanwezigen toch wel nuttig.

Het indelen van de ploegen was niet zo lastig, wel probeerden we steeds een NELOS 3*Instructeur samen te laten duiken met een LIFRAS 3*Instructeur. Een briefing die deels in het Nederlands en deels in het Frans verliep, was niet steeds even gemak-

kelijk, maar met een goed plan erbij ging dit vlot. Het weer zat mee en het zicht onder water was ons gunstig gezind.

Na de duik zakten we af naar het loze vissertje om te genieten van een aperitief en middagmaal. Er waren zowel nieuwe 3*Instructeurs aanwezig als zeer ervaren 'Nationale Moniteurs' die hun titel samen behaalden in de unitaire BEFOS-FEBRAS (het huidige CMAS Belgium). Dat maakte dat er heel wat interessante verhalen bovenkwamen.

Nu we elkaar weer een stuk beter kennen en we op de namen nu ook gezichten kunnen kleven, zal de samenwerking over de liga's heen ongetwijfeld weer een stuk vlotter verlopen. We zullen elkaar nu immers aan de waterkant herkennen en erkennen als Belgische 3*Instructeurs.

Alle aanwezigen waren enthousiast om elkaar nogmaals te zien en kijken alvast uit naar de editie van 2026. 

SHINJI BAUTERS SVEN VANDEKERCKHOVE PATRICE FINET

Dirk Callaert toont op de kaart waar we te water gaan.

Foto's (3): Shinji Bauters.

Groepsfoto van de deelnemers.

Welkomstwoord van Sven Vandekerckhove.

Onze zustervereniging Lifras heeft een nieuw logo

De grafische identiteit van onze duikwereld ondergaat een volledige gedaantewisseling. CMAS, BEFOS en NELOS vernieuwden reeds hun logo. Onze Waalse zustervereniging Lifras volgt nu ook deze trend.

In alle gevallen worden de logo's eenvoudiger, dynamischer en strakker. De redenen? Onze hersenen verwerken beelden 20 keer sneller dan tekst en hoe eenvoudiger het beeld, hoe beter we het opmerken. Maar hier is natuurlijk niet alles mee gezegd. De digitalisatie dwingt ons ook simpelere merktekeningen te gebruiken die in alle formaten visueel sterk blijven.

Onze duikwereld is ook veranderd. Waar vroeger de nadruk lag op het duiken met een fles, vertegenwoordigen de federaties nu tal van onderwateractiveiten als vrijduiken, onderwaterhockey, enz.

De nieuwe logo's worden dus herleid tot de essentie en Lifras volgt deze beweging.

blauwe kleur

Dat de blauwe kleur domineert zal niemand verwonderen. Deze referentie naar warmere zeeën is in alle logo's van duikfederaties aanwezig, misschien met uitzondering van dat van de Ierse federatie, die zelfs onder water nog groene klaverblaadjes wil zien. Het nieuwe logo van Lifras is minimalistisch en toont twee golven in een blauwe cirkel.

Door de eenvoud kan elke commissie van onze Waalse zusterfederatie zich met het logo vereenzelvigen.

Overal aanvaard?

Geen verandering zonder weerstand. Dat ondervindt ook Lifras. De reacties zijn niet min: de ene vereenzelvigt het logo met dat van de Waalse drinkwatermaatschappij, de andere vindt dat het logo helemaal niet verwijst naar de onderwateractiviteiten van de liga.

Bij de leden van de duikclub Les Brâmas van Saint-Hubert (afdeling van de Lifrasclub Les Epaulards), die ik ontmoet, zijn de meningen verdeeld. Het zal dus nog even duren vooraleer het nieuwe logo algemeen aanvaard zal zijn.

CMAS Belgium

Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw

Voorzitter: Ronny Margodt

Gistelsteenweg 385 F 011 – 8490 Jabbeke

Gsm 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Medevoorzitter: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Penningmeester: Margaux Montrieux Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

Bestuursleden:

Michel Declercq

Pladijsstraat 8, 8370 Blankenberge Gsm 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Philippe De Wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Yvan Barthélemy Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Sven Vandekerckhove

Acaciastraat 76 – 9890 Asper Gsm 0476 34 00 64 – duikonderricht@nelos.be

Secretariaat CMAS Belgium:

Margaux Montrieux

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be

Lifras

Ligue Francophone de Recherches et d'Activités Subaquatiques asbl

Président: Marc Lycops

Avenue de la Liberté 158 boite 7 – 1080 Bruxelles Gsm 0473 81 68 62 – president@lifras.be

Vice-Président: Frédéric De Deyn Gsm 0476 63 06 13 – frederic.dedeyn@lifras.be

Secrétaire Général: Laurie Brodkom Gsm 0472 74 20 37 – secretaire.general@lifras.be

Trésorier: Philippe De wilde Gsm 0477 57 24 23 – philippe.dewilde@lifras.be

Administrateurs:

Yvan Barthélemy

Gsm 0496 55 30 99 – yvan.barthelemy@lifras.be

Vincent Bonmariage

Gsm 0494 69 25 21 – vincent.bonmariage@lifras.be

Michaël Iezzi

Gsm 0471 10 87 591 – michael.iezzi@lifras.be

Mélanie Plisnier

Gsm 0474 11 03 07 – melanie.plisnier@lifras.be

Thibaut Vandermeulen

Gsm 0479 45 69 69 – thibaut.vandermeulen@lifras.be

Secrétariat:

Katia Van De Veegaete – katia@lifras.be

Muriel Van Blommen – muriel@lifras.be

Comptabilité: comptabilite@lifras.be

Jules Broerenstraat 38 – 1070 Anderlecht

Tel. 02 521 70 21

PATRICK SWINNEN

Het nieuwe Lifras-logo pronkt op de promostand van de club Les Brâmas van Saint-Hubert.

Foto: Patrick Swinnen.

Nieuws vanuit de NELOS-webshop

Inloggen op de NELOS-webshop

Er zijn relatief weinig problemen met de webshop en de meeste gebruikers kunnen vlot aankopen doen.

Veruit de meeste problemen komen voor als er moet ingelogd worden op de webshop om te genieten van één of ander specifiek voordeel dat uitsluitend bedoeld is voor NELOS-leden of een subcategorie ervan, zoals bijv. enkel voor NELOS-instructeurs.

Daarom nog even wat informatie over het inloggen op de webshop.

Waarom inloggen?

Als NELOS-lid of NELOS-club zie je meer producten en kun je genieten van ledenprijzen of speciale NELOS-acties op voorwaarde dat je geregistreerd bent.

Om te kunnen genieten van ledenprijzen, (club)kortingen, kortingacties, enz. moet je je registreren en herkenbaar zijn als NELOS-club of als individueel NELOS-clublid. Dit kan op de volgende manieren:

Accounts voor individuele NELOS-leden:

• e-mailadres: bij voorkeur zoals gekend in de NELOS-ledenadministratie of het eventuele persoonlijke NELOS-e-mailadres (voornaam. naam@nelos.be);

• je NELOS-ID (het NELOS-id bestaat enkel uit cijfers);

• clubnaam.

Accounts voor clubs:

• clubnaam@nelos.be

• clubnummer

• clubnaam

• het eventuele BTW-nummer

Indien de aangemaakte accounts niet aan de bovenstaande vereisten voldoen, zal je wel aankopen kunnen doen, maar niet genieten van kortingen of voordelige acties.

Wanneer ben je ingelogd?

3 Je bent ingelogd wanneer er rechtsboven een kopje (hoofd) naast de winkelwagen staat.

3 Uitloggen doe je door op het kopje te klikken en 'Uitloggen' te selecteren.

3 Je bent niet ingelogd wanneer er een hangslotje staat.

3 Door met de cursor op het hangslotje te klikken, kan er ingelogd worden met je gebruikersnaam en paswoord. gebruikersnaam en/of paswoord vergeten

Als je de gebruikersnaam en/of het paswoord niet meer weet, kun je bij het inloggen klikken op 'Wachtwoord vergeten?'. Dan krijg je een e-mail met je gebruikersnaam dat verbonden is aan het opgegeven e-mailadres en kun je je paswoord terug instellen. 

RIK OLIEVIER

De Nederlandstalige Liga voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw (NELOS) is lid van de Koninklijke Belgische Federatie voor Onderwateronderzoek en -Sport vzw (CMAS Belgium), stichtend lid van de Wereldbond voor Onderwateractiviteiten (CMAS), erkend door Sport Vlaanderen en EUF-gecertificeerd.

NELOS-Bestuur

Voorzitter & Public Relations: Ronny Margodt 0473 96 13 50 – voorzitter@nelos.be

Vicevoorzitter: Dirk Callaert 0477 88 14 68 – dirk.callaert@nelos.be

Penningmeester: Lutgart Stals 0492 23 07 06 – lutgart.stals@nelos.be

Boetiekverantwoordelijke: Rik Olievier 0475 64 31 71 – boetiek@nelos.be

Bestuurslid: Michel Declercq 0475 56 56 18 – michel.declercq@nelos.be

Bestuurslid: Franklin Forrez 0492 25 12 33 – franklin.forrez@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Hubert 0475 49 87 24 – ivo.hubert@nelos.be

Bestuurslid: Ivo Madder 0475 73 32 01 – ivo.madder@nelos.be

Bestuurslid: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – sven.vandekerckhove@nelos.be

Secretariaat, ombudsman & API

Duikershuis – Margaux Montrieux Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – secretariaat@nelos.be www.nelos.be/secretariaat

Ombudsman: Eric Sels 0475 36 88 23 – ombudsman@nelos.be

Aanspreekpunt integriteit: Eric Sels 0475 36 88 23 – api@nelos.be

Solidariteitsfonds

Beheerder solidariteitsfonds: Lutgart Stals solidariteitsfonds@nelos.be

Ongevalsaangiften-administratie

Arena NV: tel. 02 512 03 04 – www.arena-nv.be arena@arena-nv.be (contactpersoon Inge Ghijsels) Dodelijk ongeval: binnen de 2 dagen ongevalsaangifte (maak een kopie voor jezelf) naar het NELOS-secretariaat verzenden. Zo snel mogelijk erna een verslag over de omstandigheden van het ongeval, vergezeld van een medisch attest over de doodsoorzaak. Arena NV mag ook op de hoogte gebracht worden.

Andere ongevallen: binnen de 15 dagen ongevalsaangifte naar het NELOS-secretariaat verzenden, vergezeld van de geneeskundige getuigschriften (maak een kopie voor jezelf). Attesten moeten door de dokter worden afgeleverd binnen de 3 dagen na het ongeval!

NELOS mental coach van wacht: 015 79 34 34

NELOS-noodnummer: 015 20 61 58

Hulpdiensten

ALGEMEEN ALARMNUMMER Tel. 112

Universitair ziekenhuis Antwerpen Tel. 03 821 30 55 (24/24 uur)

Militair Hospitaal Koningin Astrid Centrum voor hyperbare zuurstoftherapie Bruynstraat 1, 1120 Neder-over-Heembeek (afrit 6 op de ring rond Brussel), Tel. 0800 12382

Medisch Centrum Hyperbare Zuurstoftherapie 's-Gravenpolderseweg 114, Goes, Nederland Tel. +31 113 23 42 90 (24/24 uur)

Commisies

Commissie Sportduiken

Voorzitter en verantwoordelijke veilig sporten: Sven Vandekerckhove 0476 34 00 64 – voorzitter.sportduiken@nelos.be

Verantwoordelijke der brevetten: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

Ereraad: Tony Devolder 0478 45 51 42 – voorzitter.ereraad@nelos.be

Subcommissie Jeugdduiken: Franklin Forrez 0492 25 12 33 – voorzitter.jeugdduiken@nelos.be

Subcommissie Technisch Duiken: Rik Olievier 0475 64 31 71 – voorzitter.std@nelos.be

Subcommissie Duikers met een Handicap: Dirk Damen 0475 44 83 14 – voorzitter.dmh@nelos.be

Subcommissie Hulpverlening: Dirk Saman 0475 26 79 20 – voorzitter.hulpverlening@nelos.be

Brevettencomité: Bruno Vanderbeken 0476 32 32 08 – voorzitter.brevettencomite@nelos.be

Comité Duikinnovatie: Lars Putteneers 0474 09 37 86 – voorzitter.duikinnovatie@nelos.be

Comité Didactiek: Lutgart Stals 0492 23 07 06 – voorzitter.edit@nelos.be

Veiligheidscomité: Dirk Callaert 0477 88 14 68 –voorzitter.veiligheidscomite@nelos.be

Commissie Vrijduiken

Voorzitter: (ad-interim) Francesco Bruyland 0476 55 06 23 – voorzitter.vrijduiken@nelos.be Commissie Vinzwemmen

Voorzitter: Free Duerinckx 0486 12 89 63 – free.duerinckx@nelos.be Commissie Onderwaterhockey

Voorzitter: Niels Balens niels.balens@nelos.be

Geneeskundige Commissie

Voorzitter, dopingpreventieverantwoordelijke en contactpersoon medisch verantwoord sporten: Herman Van Bogaert – 0475 48 23 35 voorzitter.duikgeneeskunde@nelos.be Duiksportgerelateerde medische vragen stel je via: medischevragen@nelos.be

Commissie Mental Coaching

Voorzitter: Elfrie van Poppelen 0497 44 60 03 – mental.coaching@nelos.be

Mental coach van wacht: 015 79 34 34

Audiovisuele Commissie (NELOSAC)

Voorzitter NELOSAC: Gery Beeckmans 0472 27 96 67 – voorzitter.audiovisueel@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Foto: Erik De Groef 0478 25 09 21 – owf@nelos.be

Voorzitter Subcommissie Video: Erik De Groef 0478 25 09 21 – owv@nelos.be

Wetenschappelijke Commissie

Voorzitter Subcommissie Biologie: Tiny Heremans Tel. 016 22 56 98 – voorzitter.biologie@nelos.be

Commissie Marketing & Communicatie

Voorzitter: Natalie Decrock 0485 17 86 79 – MarCom@nelos.be

Commissie Redactieteam Hippocampus

Voorzitter/hoofdredacteur: Ivo Madder 0475 73 32 01 – voorzitter.redactieteam@nelos.be

Juridische Commissie

Voorzitter: René Van Leeuwen 0475 65 53 55 – rene.vanleeuwen@nelos.be

informatieblad van NELOS vzw

Hoofdredacteur: Ivo Madder

De Bisthovenlei 46 – 2100 Deurne (Antwerpen) Tel. 03 290 54 06 – gsm 0475 73 32 01 redactie@nelos.be

Verantwoordelijke uitgever: Ronny Margodt

Gistelsteenweg 385 F 011 – 8490 Jabeke ronny.margodt@nelos.be

Redactieteam: Luc Beets, Wim Bollein, Natalie Decrock , Jan Dieu, Melanie Gevaert , Ivo Madder, Patrick Swinnen , Marijke Van Cauwenberghe , Wim Van Doeselaer , Patrick Van Hoeserlande, Stef Van Uffel

Vormgeving: Jan Dieu, Ivo Madder, Marijke Van Cauwenberghe

Publiciteit: Lien Aerts

Brusselsesteenweg 313-315 – 2800 Mechelen Tel. 015 29 04 86 – publiciteit@nelos.be

Drukkerij: Moderna Printing Schoebroekstraat 50 – 3583 Paal-Beringen www.moderna.be

Hippocampus verschijnt 5 maal per jaar: februari, april, juni, september en december. Oplage: meer dan 10.000 exemplaren. ISSN-nummer: 1782-8414.

Gedrukt op:

Deadlines artikels Hippocampus

Editie januari/februari: vóór 5 december

Editie maart/april: vóór 5 februari

Editie mei/juni: vóór 5 april

Editie september/oktober vóór 15 juni

Editie november/december: vóór 5 oktober

Advertentietarieven

Zie 'MediaPack' op: www.nelos.be/mediapack

Hippocampus kan je downloaden in pdf-formaat via de NELOS-website, meer bepaald op pagina: www.nelos.be/Hippo-archief

Hippocampus doorbladeren op Issuu via: https://issuu.com/ivomadder

De redactie en de uitgever zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud van de geplaatste advertenties. Ongevraagd toegestuurde redactionele teksten en/of foto's worden niet teruggestuurd. De artikels ter publicatie in de Hippocampus moeten binnen zijn bij de redactie minstens 45 dagen vóór de maand van verschijning.

Overeenkomstig de Europese privacywetgeving (GDPR – General Data Protection Regulation – of ook genoemd Algemene Verordening Gegevensbescherming – AVG), die op 25 mei 2018 volledig van kracht werd in iedere lidstaat van de EU, melden wij dat je persoonsgegevens worden bijgehouden in een bestand. Wij verbinden ons ertoe deze gegevens enkel te gebruiken voor de verzending van ons tijdschrift en de administratie van de liga overeenkomstig het doel van onze organisatie. Je hebt inzageen correctierecht.

Niets van deze uitgave mag overgenomen worden zonder schriftelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

Adresveranderingen enkel via het secretariaat van je duikclub waar je als 1e lid ingeschreven bent. Lid van:

www.facebook.com/NELOSvzw

www.facebook.com/hippocampusredactie

September 2025

06 College der 3*I (+ workshop)

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 09.00 - 14.00 u

06 Zeestage 2*I en 3*I – pre-Boulouris

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 14.30 - 19.00 u

12 Bijscholing Evalueren van theorie volgens

NELOS – regio BRAVOS

Park van Relst, Aarschotsebaan 128, Kampenhout 20.00 - 22.00 u

13-21 OBK 2025 shoot-out (NELOSAC)

Open Belgisch Kampioenschap voor onderwaterfotografie en -videografie – 4e wedstrijdperiode

Info: www.nelos.be/OBK_2025

14 Themaduik: Exoten onder water

Dorpshuis De Stove, Voorstraat 42, Stavenisse, Nederland – 10.00 - 14.00 u

16 Bijscholing Evalueren van theorie volgens

NELOS – regio OVOS

Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, Gent

20.00 - 22.00 u

20 Spelen met licht in de Barges

Steengroeve Barges, Doornik – 13.00 - 18.00 u

28-02 Zeestage 2*I en 3*I

Boulouris (Zuid-Frankrijk)

Oktober 2025

02 Les 1*I: Duikfysica (Bert Van Opstal)

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 19.30 - 22.30 u

07 Les 1*I: Zeemanschap (Olivier Malbrancke)

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 19.30 - 22.30 u

07 Bijscholing Evalueren van theorie volgens

NELOS – regio AVOS

Sportcentrum Mariënborgh, Edegem 20.00 - 22.00 u

11 Voordracht ‘Masters van de oceanen’ Lokaal van WSKLuM, Havendoklaan 2, Vilvoorde 19.30 - 22.30 u

Inschrijven via de Wetenschappelijke Commissie

12 Opleiding AI/Initiator - S2C

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 09.00 - 17.00 u

15 Bijscholing Evalueren van theorie volgens

NELOS – regio LIMOS

GCOC Oosterhof, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen 20.00 - 22.00 u

16 Les 1*I: Duikgeneeskunde (Hans Engels)

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 19.30 - 22.30 u

20 Sportduiken: Bijscholing

Duiker-Hulpverlener - regio OVOS

Duikschool Orka, Lokeren – 20:00 - 22:00 u

22 Les 1*I: Praktisch Duiken (Bram Meersseman)

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 19.30 - 22.30 u

22 Sportduiken: Bijscholing

Duiker-Hulpverlener - regio BRAVOS

Park van Relst, Aarschotsebaan 128, 1910 Kampenhout – 20.00 - 22.00 u

23 Ronde Tafel regio OVOS Locatie nog te bepalen.

19.30 u - 22.00 u

26 Opleiding AI/Initiator - M3

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 09.00 - 17.00 u

November

2025

03 Examen 3*I – limiet inschrijvingen

04-7 Instructeursstage vrijduiken

Dahab – Egypte

05 Ronde Tafel regio AVOS

Sportcentrum Mariënborgh, Edegem 19.30 u - 22.00 u

07 Bijscholing Trainingen van Jeugdige Duikers – regio BRAVOS

Park van Relst, Aarschotsebaan 128, Kampenhout – 20.00 - 22.00 u

08-15 Groepsstage vrijduiken

Dahab – Egypte

09 Examen 1*I – Theorie

’t Verloren Hofke, H. Theresialaan 79, Dilbeek

09 - 12.30 u

09 Zeestage 2*I en 3*I - Post-Boulouris

’t Verloren Hofke, H. Theresialaan 79, Dilbeek 13.00 - 15.00 u

13 Ronde Tafel regio LIMOS

VITA Den Uyt, Rode-Kruislaan 18, Mol 9.30 u - 22.00 u

15 Duiker-Hulpverlener - Examensessie 2

Park van Relst Aarschotsebaan 128 , Kampenhout 08.30 - 17.00u

16 Examen AI/Initiator - S2C + M3

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 09.00 - 13.00 u

17 Ronde Tafel regio BRAVOS

Park van Relst, Aarschotsebaan 128, Kampenhout – 19.30 u - 22.00 u

19 Examen 1*I – Theorie – Herkansing

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 19.00 - 22.00 u

20 Bijscholing Trainingen van Jeugdige Duikers – regio OVOS

Huis van de Sport, Zuiderlaan 13, Gent

20.00 - 22 .00 u

22 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

Theorie deel 1

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 09.00 - 17.00 u

23 Examen 1*I - Fysieke Fitheid + Vergadering afspraken Eindexamen Didactiek

Zwembad Strop, Stropstraat 31, Gent

13.00 - 18.00 u

24 Examen AI/Initiator - S2C + M3 Herkansing

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 19.00 - 22.00 u

27 Ronde Tafel regio WEVOS

Locatie nog te bepalen – 19.30 - 22.00 u

29 Specialisatieopleiding Jeugdduiken

Theorie deel 2

Duikershuis, Brusselsesteenweg 313-315, Mechelen – 09.00 - 17.00 u

December 2025

01 Bijscholing Trainingen van Jeugdige Duikers – regio LIMOS

GCOC Oosterhof, Dr. Vanderhoeydonckstraat 56, Lummen – 20.00 - 22.00 u 06-07 Dive-Expo 2025

Antwerp Expo, Jan van Rijswijcklaan 191, Antwerpen – 09.30 - 18.00 u www.facebook.com/DiveExpo 13-14 Lowland Photo Festival

Cultuurcentrum Ter Dilft, Sint-Amandsesteenweg 41, Bornem – 09.00 - 18.00 u www.landschapvzw.com

15 Bijscholing Trainingen van Jeugdige Duikers - regio AVOS

Sportcentrum Mariënborgh, Edegem 20.00 - 22.00 u

18 Bijscholing Trainingen van Jeugdige Duikers – regio WEVOS

Clubhuis Stingrays, Beukenhofstraat 44, Vichte – 20.00 - 22.00 u

Januari 2026

08-11 Salon de la plongée sous-marine

Exhibition Park - Hall 4, 1 place de la Porte de Versailles 75015, Parijs – 09.00 - 18.00 u www.salon-de-la-plongee.com

17-25 boot Düsseldorf

Düsseldorf Exhibition Centre - D-40474 Düsseldorf, Am Staad (Stockumer Höfe) – 09.00 - 18.00 u www.boot.com

Februari 2026

31-01 Duikvaker 2026

Expo Houten – Meidoornkade 24 3992 AE Houten 10.00 - 18.00 u – www.duikvaker.nl

Maart 2026

01 Algemene Vergadering NELOS  13.00 - 18.00 u

Raadpleeg de uitgebreide lopende agenda op www.nelos.be voor meer info. Opgelet! Inschrijven voor activiteiten, bijscholingen en examens georganiseerd door NELOS, gebeurt via Eventbrite tot uiterlijk 4 dagen voor de activiteit. De inschrijvingslink is terug te vinden in de lopende agenda op de NELOSwebsite of in één van de respectievelijke NELOS-info's. Controleer even of het evenement inderdaad plaatsvindt. Items voor de onze lopende agenda kan je melden aan: Ivo Madder – redactie@nelos.be

Ben jij instructeur, Divemaster of 3 CMAS? En ga jij alleen voor het allerbeste? Dan is deze actie voor jou! Ga vandaag nog naar de erkende dealer!

B2x DIN Sealed Coldwater (NIEUW) + B2 Octopus

van €1.999,-

Bespaar wel €700,-!

B2 DIN Sealed Coldwater + Z2 Octopus

van €1.199,-

Bespaar wel €400,-! voor €1.299,voor €799,-

SERVICE INTERVAL: 2 JAAR / 300 DUIKEN

Deel na aankoop jouw nieuwe B2 of B2x Set via Facebook of Instagram en ontvang een luxe Atomic Aquatics Regulator Bag t.w.v. €85,- helemaal gratis!

Bij aankoop van een B2x Set maak je ook nog eens kans op het winnen van het felbegeerde Atomic BC2 Trimvest + AI Stainless Steel Inflator

T.W.V. €1.828,-