Leven in Frankrijk 1 2023

MEDEWERKERS

vindt het vooral een feest om illustraties en platte gronden van Parijs voor ons te maken. “Parijs, de stad die alles heeft waar ik zo van hou: indrukwekkende gebouwen, beroemde modehuizen, verrassende

KARIN JONKERS

, redactiestagiaire en student Journalistiek, is dol op Frankrijk. Ze schreef mee aan diverse rubrieken. “Als kind vond ik alleen al de taal zo chic. Mijn eerste herinnering aan Frankrijk is het Zuid-Franse dorp Grimaud. Mijn opa, die prachtig kon schilderen, maakte aquarellen van de stille straatjes met felroze bloemen en lavendelblauwe luiken. Ik droomde er altijd helemaal

Hoge sneeuw en haute couture

“In de winter kunnen we in de ochtend skiën en daarna lunchen in de zon op het strand. Zónder jas!”, beweren Côte d’Azur-bewoners, soms met een wat zelfingenomen blik. Ik heb het zelf ook gezegd, maar dan hopelijk zonder die blik. En ook zonder dat ik ooit de daad bij het woord voegde. Want als je na twee uur rijden vanaf de kust op een skipiste staat, dan daal je niet meteen weer af naar dat strand. Als volkomen ongetalenteerde skiër schuifel ik trouwens liever door de sneeuw met raquettes, een soort tennisrackets die je onder je schoenen bindt. Je kunt er niet mee omvallen of te hard gaan en je hoeft er ook niet mee in een skilift.

Sander Buningh raakt voortdurend geïnspireerd door de “Toen ik vorig jaar de foto’s van Cassis en La Ciotat onder ogen kreeg, was ik meteen verkocht. Niet lang daarna heb ik voor de zomer een appartementje in de haven van La Ciotat geboekt. De kustlijn is er prachtig. Met mijn gezin heb ik er gevaren langs de Calanques. Precies zoals op de foto’s!”

Aan Paul Smit, onze fotograaf ter plekke, vroegen we tips voor langzame wintersport in het achterland van de Côte. In zijn reportage noemt hij Roubion, het dorpje waar ook ik graag kom, gezien mijn voorliefde voor onopgepoetste dorpen. Het sociale leven van de 120 inwoners speelt zich af in Auberge du Moulin waar Manu en Marie France je met vrolijke verhalen een lokale souris d’agneau serveren. Je kunt er ook tafeltennissen, wijn drinken en bergkoeienkaas kopen. Nog meer favoriete dorpen in deze editie: die van de Fransen zelf. Elk jaar kiezen ze die live op televisie. En dat zijn niet Saint-Paul-deVence, Èze of Rocamadour, die op een Nederlandse lijst zouden pronken, maar bijvoorbeeld het onbekende Hesdin met z’n ondeugende pastor slash romanschrijver, en La Bouille, favoriet van de schilders Sisley en Gauguin. Ook wandelen we met bestsellerauteur Tatiana de Rosnay door de Parijse wijk waar ze als kind tikkertje speelde en waar ze nu Libanese hapjes, verse cantharellen en “echt de beste vis van de stad” koopt. En we bekijken de drie modemusea van Parijs vol hoogwaardig handwerk. Niks oppervlakkigs aan, wel een wezenlijk onderdeel van de Parijse ziel, sinds de term haute couture hier in de 19de eeuw werd geboren. Ik wens u een mooi en Frans 2023!

Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur c.vanvliet@creditsmedia.nl

PS Ook wij kregen het afgelopen jaar te maken met flink stijgende prijzen: voor papier, transport, energie en verzending. Tot nu toe hebben wij deze prijsstijgingen voor onze rekening genomen maar nu de nieuwe tarieven voor 2023 vorm beginnen te krijgen, zijn we helaas gedwongen om u een kleine bijdrage te vragen. De abonnementskosten stijgen vanaf editie 1-2023 bij een jaarabonnement met €2,50 en bij een abonnement voor twee jaar met €5. De prijs van een los nummer wordt €7,95.

©

Inhoud

Leven in Frankrijk - 2023 - 26ste jaargang - nummer 1

Reizen 6 Nouveau

Een gids voor kinderen om Vincent van Gogh na te reizen, wandelboeken en sledetochten: tips voor winterse trips.

11 Dormir

Mooie en gerieflijke logeeradressen in Franse wintersportoorden.

12 De vergeten Isère

Dit departement in het oosten van Frankrijk is ruig en authentiek. Geen wonder dat steeds meer stadsmensen hierheen verhuizen, op zoek naar rust en natuur.

44 Zilte betovering

Achter de populaire zandstranden in de buurt van Montpellier liggen zoutmeren, natuurparken en eigenwijze steden en dorpjes.

70 Sneeuw aan de Côte

Prachtige winterse sneeuwschoenwandelingen door de bergen van de Alpes-Maritimes.

92 De mooiste dorpen volgens de Fransen

Wie kent ze: Bergheim, Hesdin of Saint-Sauveur-en-Puisaye? Een verkenning van de villages préférés van de Franse televisiekijker.

Het Franse leven

36 Une belle histoire

Ex-president Nicolas Sarkozy en Carla Bruni, een huwelijk dat wonder boven wonder blijft floreren.

54

Van dappere eenpitters tot Patrick Bruel

Hoogtepunten uit het laatste decennium van 25 jaar Leven in Frankrijk (slot).

66 La France & moi

Alexandra Feil woont en werkt als commercieel directeur in de Aude, waar ze geniet van de enorme bewegingsvrijheid.

Culinair 81 À table!

Wie gaat eten in de Elzas, moet daar nog dagen van bijkomen, ervaart culinair expert Jacques Hermus

83

Dégustation

Met bubbels en warme wijn de winter door. Tips van wijnkenner Remke de Lange.

84 De echte bistroklassiekers

Heerlijke Franse recepten die je thuis kunt maken uit het kookboek Bistrotier van Stéphane Reynaud.

91 Onze restaurantverkiezing

Geef je favoriete Franse restaurant in Nederland op voor onze jaarlijkse vekiezing van Het Fijnste Franse Restaurant.

Schrijfster Tatiana de Rosnay - p. 58

Cultuur

Coups de cœur Paris

Gerecyclede mode in Le Printemps, een zonnige expo, werk van Munch en andere culturele aanraders van Eugenie Goldschmeding.

Mode in het museum

Een bezoek aan drie Parijse prachtmusea die een eerbewijs vormen aan beroemde couturiers en de Franse mode.

Boutique

Stijlvolle mode en accessoires voor feestelijke winterdagen.

Tatiana de Rosnay

De bestsellerauteur van Haar naam was Sarah leidt ons rond door ‘haar’ Parijs en vertelt over haar lang verzwegen geheim.

Levenslessen van Simone de Beauvoir, een dikke pil over Parijs, herinneringen van een straatmuzikant en meer nieuwe boeken.

Een portret van beau mec, acteur en regisseur Louis Garrel en een signalement van de nieuwste Franse films, dvd’s en series.

Frank Renout De heerlijke sfeer van ronde pleintjes in Parijs.

Mari Maris De winter à la campagne heeft een heel eigen charme.

Lidewij van Wilgen Voor je het weet, ben je de regie over je druivenoogst kwijt.

Maison Franse sfeermakers voor in huis.

À Vendre

Te koop: huis in de Luberon met schitterend uitzicht.

Huizen te koop Actueel aanbod van onroerend goed in Frankrijk.

“Ik onthul een groot, persoonlijk geheim in mijn nieuwe boek”

Nouveau

De eerste briocherie in Nederland, een audiotour door Montmartre en een fijne stedengids over Lyon: laat je inspireren door deze Franse tips, thuis of op reis.

DOOR AMÉLIE DUFOUR & ANJA WINTER (TUINEN)

Zoete broodjes bakken

Afgelopen herfst opende de eerste briocherie van Neder land de deuren in de Amsterdamse Bilderdijkstraat, dus ga vooral eens langs als je in de hoofdstad bent. Het zachte, zoete, witte broodje is de traditionele begeleider van foie gras, maar je kunt er nog veel meer mee doen. Van een zoete gezouten-karamel-brioche, brioches aux pralines (de specialiteit uit Lyon) tot hartige varianten met pastrami of zalm: eigenaren Loïc en Erwin verrassen je maar al te graag. De Fransmannen verruilden onlangs hun carrières in Parijs voor dit Amsterdamse avontuur, en daar kunnen we alleen maar très contents mee zijn. Brioche, Bilderdijkstraat 164, Amsterdam. Kijk op Brioche’s Instagram voor meer informatie en actuele openingstijden

Strijd der titanen

Hij staat bekend als een van de zwaarste ter wereld: de Grande Odyssée Savoie Mont Blanc is een race voor sledehonden in de Savoie en Haute-Savoie.

In elf dagen leggen de beste menners en hun slede honden bijna 750 kilometer af door afwisselende sneeuwlandschappen. Impressionant!

Leuk om een kijkje te nemen als je op wintersport bent in de buurt. Er worden bovendien allerlei winterse activiteiten georganiseerd rondom de start en finish. Denk aan sneeuwschoenwandelingen, reuze-tartiflettes (op zichzelf al een reden om naar de Savoie af te reizen in januari) en verwarmende kampvuren.

La Grande Odyssée VVF, van 7 t/m 19 januari 2023, kijk voor de vertrekpunten van de etappes op de website. grandeodyssee.com

Parisiennes, citoyennes!

Van burgerschapsrecht voor vrouwen tijdens de Revolutie in 1789 tot de ‘Wet ter bevordering van gelijke toegang van vrouwen en mannen tot verkiezingsmandaten en verkiezingsfuncties’ die op 6 juni 2000 in werking trad (en waarmee Frankrijk het eerste land werd dat een pariteitssysteem voor verkiezingen van één ronde invoert): daartussen zit meer dan tweehonderd jaar aan vrouwenemancipatie op alle mogelijke vlakken. Het Parijse historische museum Carnavalet toont deze winter in de tentoonstelling Parisiennes, citoyennes! deze strijd aan de hand van schilderijen, beelden, foto’s, films, gebruiksvoorwerpen en affiches. Een belangrijke plek is ingeruimd voor onbekende Parisiennes: de suffragettes, pacifisten, verzetsstrijders, vakbondsleden, feministische activisten, stakende arbeiders en geïmmigreerde vrouwen. Parisiennes, citoyennes! Engagement pour l’émancipation des femmes (1789-2000), t/m 29 januari 2023, Musée Histoire de Paris Carnavalet. carnavalet.paris.fr

Liedjes over het leven

Vive la chanson! is het nieuwe theaterconcert van zangeres Britta Maria, pianist en zanger Maurits Fondse en accordeonist Oleg Fateev. Het drietal speelt tijdens dit concert Franse chansons van grote namen als Aznavour, Brel, Gainsbourg, Piaf, Zaz en Julien Clerc. Dit alles aangevuld met zelfgeschreven Franse chansons en een enkele vertaling naar het Nederlands. Chansons vol weemoed en levensvreugde, liefde en hoop, maar ook pijn en teleurstelling. Kortom: liedjes over het echte leven. Tussen de chansons door hoor je de verhalen en anekdotes over de grote Franse chansonniers. Vive la Chanson! t/m juli 2023, kijk op de website voor de speellijst en kaarten. brittamaria.nl

Het zonnetje in huis

Behoefte aan wat licht in deze donkere tijd? Bezoek deze winter dan Museum JAN in Amstelveen, waar een tentoonstelling te zien is over de Nederlandse schilder Wim Oepts (1904-1988). Oepts werd bekend door zijn geabstraheerde kleurrijke landschappen waarvoor hij inspiratie vond in Zuid-Frankrijk. In 1937 ontdekte hij in het vissersdorp Collioure het magische mediterrane licht. In de zomer reisde hij de zon achterna, in de winter werkte hij zijn schetsen uit tot schilderijen. Kijk trouwens niet op van een groene lucht of een blauwe boom: typisch Oepts zijn grote vlakken en felle, vaak onrealistische kleuren. De tentoonstelling toont ook werk van tijdgenoten. Op 22 januari kunnen kinderen van vijf tot en met twaalf jaar een schilderworkshop volgen, in de kleurrijke stijl van Wim Oepts. Welke kleur geef jij de wolken? Wim Oepts en de schilders van het zonnige Zuiden, t/m 12 februari 2023. De schilderworkshop voor kinderen vindt plaats op 22 januari van 14 tot 15.30 uur, vooraf reserveren verplicht. Museum JAN, Dorpsstraat 50, Amstelveen. nl.museumjan.nl

Lyon met een local

Ideaal voor een winters weekendje weg: een stedentrip naar Lyon, de derde stad van Frankrijk qua bevolkingsaantal. Je reist er in slechts zes uur met de trein naartoe en kunt er heerlijk eten in de bouchons (traditionele restaurantjes), gezellig shoppen en dwarsdoorsteekjes nemen door geheime deurtjes, de zogenaamde traboules. Vanuit de oude stad, die wat hoger ligt, heb je een prachtig uitzicht over de rivieren Rhône en Saône. Local Helen Albada vertelt je er alles over in de nieuwe gids over Lyon. Inclusief app met wandelroutes door de leukste wijken van de stad.

Helen Albada, Time to Momo Lyon, Uitgeverij mo’media, €18,99

Van voorGoghkinderen

Het merendeel van zijn schilderijen maakte hij in Frankrijk, waar hij de laatste vier jaar van zijn leven ook woonde. Vooral in het ZuidFranse Arles was hij enorm productief. Maar Vincent van Gogh (1853-1890) legde in zijn leven duizenden kilometers af in Europa.

In 2015 kwam het Van Gogh Museum al met een atlas om alle reisbewegingen van de beroemde kunstenaar in kaart te brengen, nu is er ook een speciale junioreditie voor kinderen vanaf negen jaar. Aan de hand van brieven, historische foto’s, gedetailleerde kaarten én de levendige illustraties van Geert Gratama reis je Van Gogh achterna. Nienke Denekamp, René van Blerk & Geert Gratama, De Grote Vincent van Gogh Atlas junioreditie, Uitgeverij Rubinstein, €19,99 (o.a. verkrijgbaar bij winkel en webshop van het Van Gogh Museum en bij de boekhandel)

Parijse kunstenaarscafés

Speciaal voor de wat grotere mens: de nieuwe audiotour door het Montmartre van Van Gogh en andere Nederlandse schilders. Ze trokken naar Parijs om het werk van Franse schilders te bewonderen, die op hun beurt ook goed keken naar het werk van de Nederlanders. De audiotour is 4,5 kilometer lang en neemt je mee langs dertig ontmoetingsplekken van Parijse kunstenaars in Montmartre. Zoals café en cabaret Le Tambourin, waar Van Gogh graag kwam en korte tijd een affaire had met de Italiaanse eigenaresse Agostina Segatori, die hij in 1887 schilderde achter een tafeltje in de vorm van een tamboerijn. Leuk aan de tour is dat je op je telefoon meteen de schilderijen ziet waarover gesproken wordt, en door de historische foto’s van de locaties krijg je een mooi beeld van vervlogen tijden. De audiotour is gemaakt in opdracht van de Nederlandse Ambassade in Frankrijk en is verkrijgbaar in het Nederlands, Engels of Frans. Gratis te downloaden op izi.travel/nl

Wandelinspiratie

Martijn Joosse van de website Frankrijk Puur verzamelde zijn beste Franse wandeltips in Wandelen in Frankrijk. Hij geeft bij elk van de vijftig wandelgebieden die hij beschrijft tips voor twee of meer mooie wandelroutes, inclusief de GPS-bestanden. De routes variëren in niveau en bevatten aanbevelingen voor campings en hotels. Nu nog kiezen… Martijn Joosse, Wandelen in Frankrijk, de mooiste plekken en routes, Joosse Media, €25

Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

Tuingeluk

Alvast voor in de agenda: het charmante Fête des Plantes de Péré (tweede weekend van juni) wordt jaarlijks georganiseerd op het Domaine de Péré (departement Deux-Sèvres). Meer dan honderd deelnemers – van tuinarchitecten uit Frankrijk, Engeland en België tot botanisten en gespecialiseerde kwekers van planten, bomen, struiken, zaden en bollen – geven acte de présence: er is een kraam met een uitgebreide iriscollectie, je kunt er zeldzame citrusbomen kopen en vele rozenkwekers zijn vertegenwoordigd met oude botanische variëteiten en meer recente rozenrassen. Er is ook aandacht voor klimaatverandering met de verkoop van planten die bestand zijn tegen droogte en attributen voor bijenteelt. En natuurlijk zijn er kraampjes met tuindecoratie, foodtrucks en heerlijk Frans eten.

Domaine de Péré, Prissé-la-Charrière (departement Deux-Sèvres), open van 10.00 tot 18.00 uur. fetedesplantesdepere.fr

Zintuiglijke prikkeling

Verwacht bij een bezoek aan Les Jardins de L’Imaginaire (Périgord Noir) geen normale tuin waar je ideeën kunt opdoen voor je eigen tuin. Dit is meer een zintuiglijke prikkeling. De dertien tuinen van L’Imaginaire zijn aangelegd op een terras van zes hectare met uitzicht over de Vézère-vallei. Elke tuin verbeeldt een gedeelte van de geschiedenis. Zo is er een tuin met honderden steigerbuizen waaronder honderden rozen bloeien, een heilig bos, een plantentunnel van hop, jasmijn en blauwe regen, maar vooral de watertuinen met 120 fonteinen maken indruk. Elementen als water, steen, mos en wind spelen een cruciale rol in deze moderne tuin, evenals de 8000 bomen en 20.000 planten. Ontwerpster is de beroemde Amerikaanse tuin- en landschapsarchitect Kathryn Gustafson. Als voorbereiding (of om na te genieten) kun je de tuin virtueel bezoeken op YouTube.

Les Jardins de L‘Imaginaire, Place de Genouillac, Terrasson-Lavilledieu (Périgord Noir). jardins-imaginaire.com. YouTube: Terrasson Lavilledieu-Jardins Imaginaire

Van Eiffeltoren naar Martinitoren

Samen met ezel Lodewijk gaat schrijver, theatermaker en singer-songwriter Tjerk Ridder op avontuur: een pelgrimstocht van 1234 kilometer van Parijs naar Groningen. Over het Martinuspad, een route door Europa langs erfgoed van oorlog en vrede, en monumenten vernoemd naar Sint Maarten. Zijn belevenissen verwerkte hij in een boek, een (online) muziekalbum én een theatervoorstelling. Een ode aan vertrouwen houden in de mensheid, jezelf openstellen en onverwachte ontmoetingen. Als dat geen mooie kerstgedachte is? Oh, en mocht je je afvragen waarom het boek deze bijzondere vorm heeft: het heeft de afmetingen van Tjerks voetafdruk!

Tjerk Ridder, Bonne Route! Te voet met tent en ezel van Eiffeltoren naar Martinitoren, S2 Uitgevers, €22,50. De liedteksten en de QRcodes in het boek linken naar het online album. Speellijst van de theatervoorstelling: tjerkridder.com

Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

Dromen in een historisch skioord

Montgenèvre

Skiën tot de deur en daarna bijkomen op je eigen terras. Of in de spa. Of aan de bar met lokale lekkernijen. In dit authentieke, hooggelegen dorp wordt al sinds 1906 geskied. Het hotel met zijn ruime kamers met heerlijke bedden en ‘funky’ muurschilderingen vormt een feeërieke uitvalsbasis voor een verblijf in het oudste skigebied van Frankrijk. Anova Hôtel & Spa, Montgenèvre, vanaf €180. anova-hotel.com

Dormir

Vier de winter in de Franse Alpen en logeer op of héél dicht bij de piste.

Een beetje thuis

Chamonix

Nagenieten van een dag op de piste gaat vanzelf in dit chalethotel in het centrum van Chamonix, op 200 meter van de skilift. Ontspan in de hottub of in de gemeenschappelijke lounge met een fantastisch uitzicht op de Mont Blanc. Het hedendaagse design met natuurlijke materialen en een vleugje vintage zorgt voor een warm, huiselijk gevoel. Chalet hôtel Le Whymper, Chamonix, vanaf €105. hameaufaucigny-chamonix.com

Duurzaam ontspannen Morzine

Dahu Hôtel & Spa ligt in Morzine, een gezellig Frans bergdorp in het uitgestrekte skigebied Portes du Soleil, op de grens van Frankrijk en Zwitserland. De eigenaren van het hotel doen er alles aan om een duurzame vakantie aan te bieden. Het knusse hotel met 37 kamers heeft ook een spa, een binnenzwembad en in de zomer een buitenbad. Hôtel & Spa Le Dahu, Morzine, vanaf €292. dahu.com

Bergleven op (e)en top Saint-Véran

Het is al een belevenis om er te komen. Het stijlvolle Hôtel & Spa L’Alta Peyra, dat van alle denkbare comfort is voorzien, ligt in Saint-Véran, het hoogstgelegen dorp van Frankrijk (op 2040 meter!). Een prachtig decor, waar je zo vanuit je bed de piste op stapt. Je zult in dit dorp geen levendige après-ski vinden, maar wel gezellige avonden beleven rond de fondue met een goed glas wijn uit de streek. Hôtel & Spa L’Alta Peyra, Saint-Véran, vanaf €119. dvm-vacances.com

DOOR ANNA SOPHIE BAKKER

Auvergne-Rhône-Alpes

DeIsèrevergeten

Het diepe zuiden van de Isère dobbert tevreden in de tijd. De kleinste dorpen worden bewoond door een handvol moedige boeren en ex-stadsmensen op zoek naar een rijker leven, weg van een dolgedraaide maatschappij. Oh, en hadden we al gezegd hoe mooi het er is?

ISÈRE

In een straatje vol verweerde huizen stralen stokrozen in de felle zon. Ik ben op zoek naar een plek voor de lunch en het aantal restaurants in de kleinste dorpen van de streek is gering. Maar, zo was me eerder op de dag verteld, in Clelles vind je een topadres op het pleintje. Eten wat de pot schaft. Alles lekker, vers en voor een groot deel biologisch van eigen boerderij. Het blijkt een voltreffer, een adresje zoals je onderweg bij toeval hoopt te vinden: Le Bistrot de la Place. Met stoelen onder het afdak van de oude dorpsfontein en een bibliotheek met ruilboeken.

Het geroezemoes van de gasten waait over het pleintje en wordt weerkaatst door de gevel van de mairie met links en rechts, gescheiden van elkaar, de vroegere meisjes- en jongensschool.

Een plat du jour was het plan, maar een formule complète is het geworden. Dit is zo’n moment waarop de wereld even helemaal in orde is. Tafeltje in de schaduw, eenvoudige huizen rondom, het

heerlijke terras zonder pretenties en een vegetarisch hoofdgerecht dat smaakt naar goed en gezond. “De groenten komen van onze eigen boerderij”, zegt de serveerster. “In de zomer lukt dat, in de winter voor de helft.”

Ik schuif mijn stoel achteruit en blijf nog even nagenieten. Links kabbelt het water van de fontein, uit de keuken klinkt gelach en aan de tafel aan de andere kant van de entree wordt een extra fles wijn en een middag vrij besteld. Straks zwerf ik verder door de Matheysine en de Trièves, een gebied in het diepste zuiden van het departement. Een plan? Niet nodig. Gewoon zwerven. Van dorp naar dorp en kijken wat er onderweg gebeurt.

Mooie gehuchten

De Isère staat vooral bekend om zijn hoge bergen. Voor wandelaars, klimmers, mountainbikers en skiërs in de winter. Ook de meren behoren tot de toeristische toppers. Maar dat puntje in het diepe zuiden, waar de streken Matheysine en Trièves

liggen, is altijd een beetje aan de aandacht ontsnapt. Afgezien van La Mure misschien, met een treintje dat dwars door de rotsen naar een uitkijkpunt spoort.

De rails werd meer dan 130 jaar geleden aangelegd voor het transport van kolen naar Grenoble. Destijds een huzarenstuk van technologie. Over een afstand van dertig kilometer moesten 142 bouwwerken worden gerealiseerd zoals tunnels, viaducten en bruggen. Later werd het traject ook gebruikt voor personenvervoer richting onder meer het kloostercomplex van Notre ­Dame de la Salette. Ik vervolg mijn weg langs kleine dorpen op de flanken en in de valleien. De streek ligt op een plateau dat wordt omgeven door de hoge toppen van de Vercors, het Massif de Dévoluy en het Massif des Écrins. Op het plateau zelf golft het landschap zachtjes op en neer. Naar Le Perrier, Lalley, Saint­Maurice ­ en­Trièves en Le Monestier­ duPercy. In nog zo’n mooi gehucht, Prébois, kom ik wijnboer Samuel Delus tegen. Hij is een voorbeeld

van iemand die naar Trièves gekomen is voor een ander, rustiger, waardevoller bestaan. “Dit is mijn geboortestreek maar ik heb jarenlang in Parijs gewoond”, vertelt hij op weg naar de wijnkelder van zijn Domaine de l’Obiou. “Ik werkte als technicus voor de filmindustrie en sinds een paar jaar ben ik wijnboer. De streek leent zich goed voor het verbouwen van druiven. Vroeger waren de hellingen rond het dorp ermee bedekt, maar met de uittocht van de bewoners was dat allemaal verwilderd of verdwenen. Met een aantal wijnboeren zijn we dat aan het herstellen.”

›

Openingspagina’s, links: klein kasteel in Clelles; rechts: Bistrot de la Place in Clelles. Linkerpagina: plateau aan de voet van de Grande Tête; hieronder: wijnboer Samuel Delus; smalle straatjes in Mens, gemaakt voor pakezels.

Een plat du jour was het plan, maar een formule complète is het geworden. Dit is zo’n moment waarop de wereld even helemaal in orde is

Samuel praat bescheiden over de wederopstanding van de wijnbouw: “In de wereld van de Franse wijnen spelen wij met onze twaalf hectare geen enkele rol. Maar onze liefde en passie is groot. En de wijnen worden steeds beter en bekender. Kijk, je verdient op het platteland minder geld, maar hebt een rijker leven.”

Gemeenschapszin

In haar atelier nabij Clelles bevestigt sieradenmaakster Dorothée Brunel dat gevoel. Ze maakt haar kleine kunstwerken vooral van restproducten zoals glas en gebruikte koffiecups. “De mensen die hier komen wonen hebben iets gemeen”, vertelt ze. “Wij hebben allemaal gekozen voor een ander soort leven en dat zorgt voor een zekere gemeenschapszin. Samen proberen we voorzieningen open te houden. En dat lukt steeds beter.” Natuurlijk heeft het andere leven ook nadelen. Als je naar de stad moet – Gap en Grenoble liggen op ongeveer een uur rijden – voor een afspraak in het ziekenhuis of voor inkopen, dan kan dat bijvoorbeeld nauwelijks met het openbaar vervoer. “Maar er is een appgroep waarin bewoners melden wanneer ze gaan. Anderen kunnen dan eventueel meerijden. Heel praktisch en gezellig. Ook is er een gemeenschappelijke elektrische auto die je voor zoiets kunt gebruiken.”

De omgeving is minder uitgestorven dan je op het eerste gezicht zou denken. Ja, er zijn dorpen waar veel bewoners zijn weggetrokken, maar op andere plaatsen is er altijd een gemeenschap gebleven.

Dat is deels historisch verklaarbaar omdat er veel protestanten neerstreken toen die elders werden verdreven. In deze verscholen uithoek konden ze hun eigen leven leiden. En dat gevoel is nu diepgeworteld en trekt anderen aan.

Zo is er een route langs handwerkers: La route des savoir-faire du Trièves. Deze voert langs mensen die net als wijnboer Samuel en sieradenmaakster Dorothée met liefde hun ambacht uitoefenen, genieten van een trager leven en genoegen nemen met minder comfort en luxe. Uiteraard zijn er boeren, maar ook pottenbakkers, een mandenvlechter, vioolbouwer, edelsmid, houtbewerker, koffiebrander en verschillende kunstenaars.

Linkerpagina: het azuurblauwe meer Lac de Monteynard-Avignonet; hierboven: ambachtelijk bier bij brasserie Matheysine; het fijne centrum van Mens. ›

De ruige, grillige rotspunten boven vormen een pittig contrast met de lieflijkheid beneden: kabbelende bergbeek, gehucht met kapel, sobere brug, velden vol bloemen

Vanuit mijn standplaats La Mure, dat op een richel boven het omliggende landschap is gebouwd, volg ik een stuk van de Route Napoléon, de beroemde route die de gevallen keizer na zijn ballingschap op Elba nam om nog één keer de macht te grijpen. Onderweg neem ik de afslag naar het einde van de wereld, dat de intrigerende naam Le Désert draagt.

Einde van de wereld De vallei is meesterlijk mooi. Zodra de weg de juiste bocht maakt is er even uitzicht op de machtige toppen van het Parc National des Écrins, die tot

“Er is een appgroep waarin bewoners melden wanneer ze naar de stad gaan. Anderen kunnen dan meerijden. Heel praktisch en gezellig”

boven de 3000 meter hoogte gaan. De ruige grillige rotspunten boven vormen een pittig contrast met de lieflijkheid beneden. Kabbelende bergbeek, gehucht met kapel, sobere brug, velden vol bloemen.

Het asfalt eindigt bij een handvol huizen, inderdaad, Le Désert. Daarna begint een andere wereld, die van het hooggebergte. Maar je hoeft geen klimmer te zijn om een paar kilometer over het wandelpad te lopen. Hoe verder je gaat, hoe kleiner je je gaat voelen, want de hoge wanden lijken zich volledig om je heen te sluiten. De waterval La Pisse vormt een goed keerpunt.

Met het Massif des Écrins in de rug ga ik volkomen tevreden terug naar de bewoonde wereld. De dag bekronen met een zwempartij in een van de azuurblauwe meren is een optie. Of een glas drinken op een terras aan het water. La Guinguette heeft zo’n fijn terras met vorstelijk uitzicht op het Lac du Sautet en het Massif du Dévoluy, richting het zuiden.

’s Avonds wandel ik nog een ronde door het oude centrum van Corps, een stadje met een historische kern. Napoleon heeft er op weg naar zijn machtsgreep nog een nachtje geslapen. Een bord aan de gevel van het huis herinnert aan deze gebeurtenis. Terwijl de zon ondergaat en er hemels gezang

klinkt uit de openstaande kerkdeuren, zoek ik een tafeltje op voor het avondeten en het maken van een plan voor morgen, de laatste ochtend in de streek.

Hemel en aarde

Wakker worden met sterke koffie en een besluit. Eigenlijk stond een bezoek aan het grote klooster Notre-Dame de la Salette op het programma, maar ik doe het niet. Met nog een paar uur te gaan in deze onverwacht mooie streek wil ik nog een laatste keer zwerven, gewoon vrij zijn, een afslag links en een afslag rechts nemen. Dus volg ik de route langs het meer, dwars door de kloven van Le Drac, over een grote brug en langs dorpen en gehuchten die gloeien in het ochtendlicht.

Hé, hier was ik eerder: Prébois van wijnboer Samuel, het ecologische centrum Terre Vivante met zijn verschillende tuinen, Clelles met zijn heerlijke Bistrot de la Place en links de steile wanden van de Vercors. Over supersmalle weggetjes gaat het op en af met de valleien beneden en de toppen boven. Een soort rijden halverwege hemel en aarde. En dan gaat het plotseling een bergpas op, de Col de l’Arzelier. Ik voel dat dit het diepste zuiden van de Isère niet meer is. De streek heeft me heel zachtjes laten gaan.

Linkerpagina: het dorp Mens: hierboven: gehucht op weg naar Le Désert; eenvoudige schoonheid in Prébois.

Tips & adressen

De streek

De Matheysine en Trièves liggen in het zuiden van het departe ment Isère, op ongeveer een uur rijden vanaf Grenoble. De bekendste plaats is La Mure, dat aan de Route Napoléon ligt. Ook het stadje Corps heeft enige faam vanwege het histori sche centrum en het huis waar Napoleon heeft overnacht.

De reis

De streken Matheysine en Trièves liggen op zo’n 1000 kilometer vanaf Utrecht. Rijden via Luxemburg, Dijon, Lyon en Grenoble, waar ook een lucht haven en treinstation te vinden zijn. Om het gebied goed te kunnen ontdekken heb je een auto nodig.

Slapen

Hôtel de la Poste (Corps) Hôtel de la Poste in Corps is een historisch hotel en een echt charme-adres. De kamers zijn klassiek ingericht en allemaal anders. Er wordt uitstekend gekookt door chef Jérémy da Fonseca met een mix van tradi tie en eigentijdse technieken. Aan de voorkant is een terras dat grenst aan de Route Napoléon. hotel-poste-corps.com

Château de Pâquier, (Pâquier)

Mooi voorbeeld van een Frans plattelandskasteel. Oorspronke lijk uit de 16de eeuw maar herhaaldelijk gerenoveerd. Het domein heeft vijf kamers die verschillen in grootte, inrichting en prijs. De meeste hebben historische elementen zoals een gewelfd plafond, houten vloeren of oude balken. chateaudepaquier.fr

Eten & drinken

Bistrot de la Place (Clelles)

Droomplekje aan het dorpsplein met de mairie. Geliefd bij dorps bewoners, mensen uit de streek en bezoekers. Meestal is er keuze uit twee gerechten. Veel producten komen van de eigen boerderij of bevriende boeren in de omgeving. lebistrotdelaplace.fr

Brasserie Matheysine

Bij de uit de hand gelopen hobby van Jérome en Elodie Viallet kun je terecht voor verschillende soorten heerlijk bier, zoals blond, bruin en IPA. De bieren worden op ambach telijke manier gebrouwen en in het weekend kun je eten van een kleine kaart. brasseriematheysine.fr

La Guinguette (Lac du Sautet) Ongecompliceerd adres aan het Lac du Sautet. Overdag levendig met badgasten. Fijn terras met uitzicht en een brede kaart met diverse salades, hamburgers en Franse incontournablesals als tartaar en bavette. guinguette-corps.com

La Patine (Le Collet) Sfeervol restaurant in een oude hoeve, wat verscholen op het platteland. De gerechten zijn klassiek Frans met een eigen tijdse draai. In de tuin staan grote picknicktafels waar je eventueel ook kunt zitten op een zwoele zomeravond. Geen website. +33 (0)476812362

Doen

Petit Train Rouge (La Mure)

De bekendste en populairste attractie van de streek. Het rode treintje rijdt vanuit La Mure naar een platform boven de stuw meren met droomuitzicht. Het spoor krult zich een weg dwars door de bergen. Onderweg is er een stop bij het mijnbouw museum. lepetittraindelamure.com

Distillerie La Salettina (Corps)

Ambachtelijke distilleerderij in het geboortehuis van Maximin Giraud in Corps, de herders jongen die getuige was van een wonder dat tot de bedevaart naar La Salette leidde. Naar oud recept wordt er een likeur gemaakt. Er is een klein museum. salettina.com

Klooster (boven Corps)

Notre-Dame de la Salette, gebouwd in de 19de eeuw op zo’n 1800 meter hoogte, is een enorm kloostercomplex in de bergen boven Corps. Het is na Lourdes het drukst bezochte bedevaartsoord van Frankrijk, met 150.000 tot 200.000 bezoekers per jaar.

La Mine Image (La Motte d’Aveillans)

Dit mijnbouwmuseum is deels gevestigd in voormalige gangen waar kolen werden gewonnen. Op die manier krijg je een goed idee van het zware werk dat de mijnwerkers moesten doen. mine-image.com

Informatie

• matheysine-tourisme.com

• trieves-vercors.fr

• alpes-isere.com

85

PURE 56 IN GROEN OF PRALINÉ

Dit luxueuze dekbedovertrek uit de Pure-lijn van Vandyck is van 100% katoensatijn met maar liefst 300 thread count, waardoor het heerlijk zacht en soepel is. Aan beide zijden is er een bladdessin van de Ginkgoboom die in China en Japan vereerd wordt als symbool van liefde en een lang leven. Deze prachtige set is verkrijgbaar in rustgevend groen en warm praliné.

Een tweejaarabonnement op Leven in Frankrijk kost € 85 voor 12 edities. U betaalt daarnaast eenmalig € 7 voor verzending van het geschenk binnen Nederland. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het dekbedovertrek.

Ga naar leveninfrankrijk.nl of bel 088

De pleinen van Parijs

Alle kenners weten het: Place de Furstemberg geldt zo’n beetje als het meest romantische pleintje van Parijs. Verstopt achter de Boulevard Saint-Germain, stil en intiem, en ideaal voor een eerste (of tweede of derde…) kus met je geliefde. In feite is het geen plein maar een rotonde, maar dan zó klein en lieflijk dat die typering volledig misplaatst is.

Toch is er iets met rotondes in Parijs. Ze zijn als een soort microkosmos. Als er ergens een rotonde is, dan is er ook een café, een metrohalte en een krantenverkoper. De buurt komt er samen. Het is dus de ideale plek voor journalisten om te observeren en allerhande bewoners te spreken. Ik kwam regelmatig op Place Gambetta, een plein/rotonde in het noordoosten van Parijs. Dat is inmiddels het plein van de metamorfosen. Zo’n 25 jaar geleden was het een rauwe wijk, bijna een no-goarea. Het was er vervallen en niet veilig. Zo’n tien jaar geleden kwam de wijk in de mode; de appartementen waren er nog betaalbaar, dus jongeren en studenten streken er neer.

En nu is het gerenoveerd à la 2022. Er liggen brede fietspaden en er zijn modieuze houten halfronde ‘zitplaatsen’ ingericht. Het is niet meer rauw en niet meer jong. Het is bijna Hollands netjes. Gelukkig is Café Le Gambetta er nog met z’n miniterras. De krantenkiosk is er ook nog, maar die is – net als alle andere in Parijs – gemoderniseerd. Het enige écht klassieke element dat behouden lijkt, ligt in een zijstraat: de halfronde art-decobioscoop MK2 Gambetta.

Precies het tegenovergestelde is Place Victor Hugo, een plein/rotonde aan de westkant van Parijs. Natuurlijk: het inkomensniveau in

Frank

deze chique wijk is niet te vergelijken met het populaire Gambetta, maar Place Victor Hugo ademt met z’n kasseien, zilverberken en mooie panden een en al oude charme die in voorbeeldige staat wordt gehouden. Er lopen deftige dames met kleine hondjes, je kunt er oesters eten bij Brasserie Victor Hugo en Lenny Kravitz woont er naar verluidt om de hoek – maar zelfs zonder al die franje is en blijft het een prachtig plein.

Mijn favoriet dan. Place Saint-Georges, vlak onder Pigalle en bijna naast Hôtel Amour. Het is nóg kleiner dan Place de Furstemberg. Eigenlijk is het niets meer dan een soort fraaie minirotonde op de Rue Notre Dame de Lorette, die omhoogklimt richting Montmartre. Met kasseien, een standbeeld in het midden en rondom majestueuze gebouwen achter fraai zwart hekwerk. De 19de-eeuwse president Adolphe Thiers woonde hier: in het pand is nu een bibliotheek gevestigd, de tuin erachter is openbaar. En ja, er is een metrohalte en er is een café: het charmante café À La Place Saint Georges. Op het raam staat ‘Dîner avant et après spectacle’, verwijzend naar het theater om de hoek.

Mijn advies: ga erheen als de zon ondergaat. Dan wordt het plein elke minuut mooier. De werkende mensen vertrekken, de bewoners zijn thuis, een enkeling drinkt of eet nog wat in het café. De lichtval verandert, de gebouwen en het standbeeld hebben nog heel even hun witte glans, en in het donker licht daarna alleen nog het bord Métropolitain in rood en wit op.

Ver weg klinkt het rumoer van Pigalle, maar hier – ’s avonds in de schemering op dit minuscule, stille pleintje – is Parijs op z’n mooist.

© Illustratie Ingrid Bockting

Frank Renout is correspondent in Frankrijk voor verschillende media, waaronder het NOS Journaal en het AD. Hij woont in een gehucht ten westen van Parijs.

IS ER ERGENS EEN ROTONDE, DAN IS ER OOK EEN CAFÉ, EEN METROHALTE EN EEN KRANTENVERKOPER

Jaren-tachtig-revival

Ik ben nog altijd blij dat ik in de jaren tachtig van de vorige eeuw teenager was. Iedereen had toen genoeg van slobberige hippiekleding, alles moest anders en nieuw. En alles mocht, zolang het maar creatief en exuberant was. Met Do It Yourself als credo, want er wás gewoon nog niets. Winkels met hippe kleding waren er nauwelijks en sowieso onvindbaar in de provincie, dus moest je zelf iets bedenken om van een oude leren jas van je vader, een mooi stofje uit de lapjesmand plus een item uit de verkleedkist iets in elkaar te flansen wat niemand anders had. Parijs was in die tijd op creatief gebied natuurlijk wel volop in beweging; Jean Paul Gaultier bracht streetstyle en multicultiinvloeden op de catwalk, Thierry Mugler kleedde zijn mannequins aan als amazones, wier atletische lichamen grote kracht uit straalden. François Mitterrand begon met zijn Grands Travaux die het gezicht van de stad veranderen en in het theater Le Palace vierde de hoofdstedelijke en

internationale creatieve jetset uitbundig het nachtleven. Creativiteit, en niet geld, bepaalde de hiërarchie; vrijheid en sponta niteit waren het devies. Het zijn de jaren van Mitterrands minister van Cultuur Jack Lang, die de verjaardag van de Revo lutie (de Bicentenaire) liet vieren met een grootse optocht op de Champs-Elysées, in scène gezet door de beroemde ontwer per/fotograaf Jean-Paul Goude.

In het Musée des Arts Décoratifs kun je je nu onderdompelen in de duizelingwek kende hoeveelheid nieuwe stijlen die in de jaren tachtig werden ontwikkeld, zowel op mode-, design- als architectuurgebied. Niet zo gek dat jongeren van nu, na decennia van welvaart en overdaad aan aanbod, soelaas vinden in de vrolijke, spontane mode van die tijd, waarbij oud en nieuw met weinig middelen in iets nieuws werden getransformeerd. ‘Années 80. Mode, design et graphisme en France’, tot 16 april 2023. mad.paris.fr

Nieuw leven voor oud kloffie

Geïnspireerd door het bezoek aan het Musée des Arts Décora tifs? Dan meteen even doorwandelen naar de nieuwe afdeling van warenhuis Printemps: de Second Printemps. Deze is geheel gewijd aan tweedehands kleding. Jarenlang hebben wijde jassen met brede schouders, vleermuismouwen en leren patchworkapplicaties op vlooienmarkten tussen de mottenballen gelegen, en opeens kunnen ze weer. Zoals vroeger alleen kunstacademie studenten uit armoede, durf en creativiteit eclectische outfits samenstelden, zo kleedt nu de modische mainstream zich. Tweedehandskledingzaken en websites zijn het walhalla voor de jonge modeliefhebber, een tendens die waarschijnlijk nog wel even aanhoudt tot de overproductie van grote modeketens overbodig wordt. Je kunt je oude kloffie ook inleveren bij de Second Printemps en met een beetje mazzel krijg je een paar dagen later per e-mail een tegoedbon terug. Toch liever een jas in jaren-tachtigstijl zonder mottenballenodeur? Kijk dan bij het leuke Parijse merk Sixsoeurs, dat jassen geïnspireerd op die tijd aanbiedt en overgebleven lapjes stof in nieuwe, niet-muffe patchworkjassen omtovert. printemps.com/nl/fr/second-printemps sixsoeurs.fr

Coups de Cœur Paris

Pomme biedt troost

Pomme is een jonge artiest die in de liedjes over haar liefdesleven (dat natuurlijk uiterst intens is, gezien het feit dat ze twintiger is) zichzelf begeleidt met het leuke instrument de autoharp. Hiermee treedt ze in de voetsporen van de olijke troubadour Hugues Aufray, die in de jaren zestig van de vorige eeuw onder andere heel charmant én aandoenlijk een ode aan een ezel zong. Verder zingt Pomme met troostende stem (haar nieuwe album heet toevallig ook Consolation) over de Québécoise schrijfster Nelly Arcan en maakte ze voor dit nummer een span nende, surrealistische videoclip. Pomme, ‘Consolation’

Winterzon in Marmottan

Goed idee: midden in de donkere winter een kleine, verfijnde expo sitie over de zon. Van winter zonnetjes die verlegen door koude nevels dringen tot een zon die als een kruis religieus boven verkleumde dennen verschijnt. Het hemellichaam inspireert kunstenaars op oneindig veel manieren. Een hoogtepunt van de expositie in het Musée Marmottan is Le soleil van Edvard Munch, die de zon schildert als een uit elkaar spattende abstracte constellatie in alle kleuren van de regenboog. In het Musée d’Orsay is trouwens tot 22 januari ook een overzichts tentoonstelling van het werk van de Noorse expressionist te zien. ‘Face au soleil: un astre dans les arts.’ marmottan.fr ‘Edvard Munch. Un poème de vie, d’amour et de mort.’ musee-orsay.fr

Origineel glas

Het creatieve echtpaar Valentina en Sébastien Nobile richtte het nonprofit familiebedrijf La Soufflerie op, om de eeuwenoude kunst van het glasblazen van voortbestaan te verzekeren. Elegante en originele glazen, schalen, taart plateaus, borden, kande laars en nog veel meer staan garant voor hoogst persoonlijke cadeautjes in de kerst tijd: elk item is uniek en met de hand gemaakt. Nu niet alleen meer via de webshop verkrijgbaar, maar ook in de knusse winkel in Saint-Germain. 7, rue de l’Odéon (6de arrondissement). lasoufflerie.com

Kunstenaar Eugenie Goldschmeding woonde twintig jaar permanent in Parijs en pendelt nu tussen Berlijn en Parijs.

À LA MODE!

MODETEMPELS IN PARIJS

Modeontwerpers en de kunstvorm mode krijgen steeds meer aandacht in tentoonstellingen en musea. We nemen een kijkje in de musea én levens van de twee grote naoorlogse couturiers, Christian Dior en Yves Saint Laurent, en in het elegantste modemuseum van Europa, het Palais Galliera. In Parijs, bien sûr

TEKST EUGENIE GOLDSCHMEDING

FOTO’S ANDREA CENETIEMPO, KRISTEN PELOU EN RAPHAEL DAUTIGNY (DIOR), DAVID BAILEY - VOGUE PARIS (YSL)

CHRISTIAN DIOR

De vrouwelijke New Look

Christian Dior heeft van jongs af aan het gevoel dat hij is voorbestemd voor iets groots.

Zijn achternaam is tenslotte een samentrekking van ‘Dieu’ (God) en ‘or’ (goud). Al zal het een aantal jaren duren voordat hij erachter komt voor welk (artistiek) pad hij is geboren. Een waarzegster – een beroepsgroep die hij tot het einde van zijn leven graag consulteert –vertelt hem cryptisch: “Je zult succes hebben. Dankzij vrouwen.”

Hij groeit op in een welgestelde familie in Normandië. Zijn moeder Madeleine laat hem de schoonheid van de natuur zien, zoals de weelderige rozen in de grote tuin, waarvan de elegante vorm later van invloed zal zijn op zijn werk. Maar eerst een studie aan het Institut d’Études Politiques, besluiten zijn ouders; het lijkt zijn moeder een goed idee dat Christian

diplomaat wordt. Een studie architectuur aan de École des Beaux Arts, waaraan hij zelf de voorkeur geeft, wordt door zijn ouders afgekeurd: een keurige Dior kan geen onderdeel zijn van de bohème tenslotte. Dankzij Christians goed boerende vader (hij handelde onder andere in kunstmest) vertrekt de familie naar Parijs, waar de belle époque dan plaatsmaakt voor de roaring twenties. Het vrouwelijke modebeeld van de belle époque, herkenbaar aan la silhouette en S – weelderige boezem, ingesnoerde taille en pronte bilpartij – wordt vervangen door de eenvoudige rechte lijnen van de garçonne van de jaren twintig.

Christian kan zich onderdompelen in de geneugten van het stadsleven: overdag studeert hij maar ’s nachts leeft hij zich uit in het bohemien etablissement Le Boeuf sur le Toit, waar ook componist Satie en creatieve

alleskunner Jean Cocteau zich ophouden. Om zich met iets bezig te houden dat hem meer interesseert dan politiek, opent hij met een vriend een galerie, waarin de dan nog onbekende Picasso, Giacometti en ook Leonor Fini exposeren. Onverwacht wordt de galerie een succes. Als Dior tuberculose krijgt, besluit hij naar de Pyreneeën en naar Mallorca te vertrekken. Daar voelt hij zich eindelijk vrij genoeg om te gaan tekenen. De modeschetsen stromen uit zijn potlood. Terug in Parijs gaat hij met zijn schetsen langs de modistes en hoedenmaaksters en daar vallen ze buitengewoon in de smaak. Zijn ontwerpen worden nu ‘in het echt’ gemaakt. Na wat omzwervingen kan hij aan de slag bij modeontwerper Robert Piguet, tot de Tweede Wereldoorlog zich aandient en hij met zijn zus, een bekende verzetsstrijdster, naar het platteland uitwijkt. De mode die door de oorlog is ontstaan, is praktisch, besparend waar het stofgebruik betreft, mannelijk én

“vooral erg lelijk”, vindt Christian Dior, die met weemoed terugdenkt aan de elegante vrouwen van de belle époque. Als de stoffenmagnaat Boussac hem aanbiedt een eigen modehuis te beginnen, aarzelt hij niet en sticht hij zijn eigen Maison op 30, Avenue Montaigne. In 1947 komt hij met zijn New Look, zo genoemd door de Amerikaanse Harper’s Bazaar. Het overdadige gebruik van stof voor rokken en jurken bepaalt een nieuw silhouet: de tailles zijn weer smal, de rokken wijd en wervelend (waarvoor dus veel stof nodig is) en de borsten weer geprononceerd. Ietwat politiek incorrect in deze naoorlogse tijd, waarin nog steeds schaarste heerst en er zuinigjes aan moet worden gedaan. Maar de potentiële draagsters van zijn kleding zijn al snel verliefd op deze elegante mode, en zowel Marlene Dietrich en Lauren Bacall als koningin Elizabeth willen zijn ontwerpen maar al te graag dragen. Het succes van Dior is een feit en zal duren tot zijn dood in 1957.

Galerie Dior SPROOKJESACHTIGE SETTING

In 2022 opent de Galerie Dior op het adres waar het modehuis ooit begon: 30, Avenue Montaigne, een statig hôtel particulier. Hier zijn mode en alles wat met Dior te maken heeft als in een theaterstuk gearrangeerd, verlevendigd met licht- en kleureffecten. Zo loop je omhoog via een trap die je leidt langs driedimensionale prints van Dioritems (gesorteerd op kleur), worden baljurken in een sprookjesachtige verlichting getoond en krijg je goed zicht op de toonaangevende ontwerpen van Dior. En niet alleen die van de meester zelf, maar ook die van zijn opvolgers: Yves Saint Laurent, Marc Bohan, Gianfranco Ferré, John Galliano en de twee laatste, Raf Simons en Maria Grazia Chiuri. In deze sprookjesachtige setting kun je zo lang naar de mode-items kijken als je wil, zonder dat je zenuwachtig hoeft te worden van verkoopsters die zich ongevraagd met je bemoeien…

Ingang op 11, rue François Premier (8ste arrondissement). galeriedior.com

YVES SAINT LAURENT

Le Smoking & de Mondriaan-jurk

Dat de schuchtere Yves Saint Laurent, assistent van Christian Dior, diens opvolger wordt, ligt niet voor de hand. Geboren in de Algerijnse stad Oran in een gegoede Franse familie, groeit Yves op omringd door zussen, een opmerkzame moeder en dienstmeisjes. Op het rooms-katholieke college ontbreekt deze harmonie en wordt hij als gevoelige jongen gepest; hij moet zich verstoppen op de wc om aan zijn kwelgeesten te ontkomen. Al heel jong tekent hij het liefst jurken en als jongeling gaat hij een opleiding volgen in Parijs bij de Chambre Syndicale de la Haute Couture. Hij wint een wedstrijd van het Wol Syndicaat (en deelt het podium met een andere prijswinnaar, Karl Lagerfeld) en wordt via via de assistent van Dior, van wie hij het modevak zal leren.

Als Christian Dior al een jaar later sterft, wordt de buitengewoon getalenteerde Yves Saint Laurent onverwacht als zijn opvolger aangewezen. In zijn eerste collectie presenteert hij de robes trapèzes, tentachtige jurkjes die het lichaam vrij laten bewegen.

Hij geeft zich over aan de (benevelde en gedrogeerde) geneugten van het Parijse nachtleven. En als hij tijdens de Algerijnse oorlog onverwacht wordt gemobiliseerd, krijgt zijn toch al ietwat labiele geestesgesteldheid een klap en stort hij in.

De behandelend arts in het Hôpital de Val-de-Grâce krijgt helaas gelijk als hij zegt dat Saint Laurent deze afgrijselijke ziekenhuisopname (hij krijgt elektroshocks toegediend) zijn leven lang niet meer zal vergeten. Met zijn partner Pierre Bergé, die hij in het Parijse uitgaansleven heeft ontmoet, richt hij zijn modehuis op in de Avenue Montaigne. Vooral in de eerste collectie die na de beruchte studentenopstanden van 1968 ontstaat, komen de visie en grote kracht van YSL naar voren: hij kleedt vrouwen in kleding die voorheen aan mannen was voorbehouden (zoals de zeemansjas en de lange broek), maar giet ze in een zeer vrouwelijk silhouet. Beroemdste voorbeeld hiervan is de damestuxedo, ofwel Le Smoking (spreek uit Le Smokieng), geïnspireerd op Marlene Dietrich, die dit mannenfeestpak al voor de oorlog droeg. De beroemdste collectie is waarschijnlijk die van de Mondriaanjurkjes, bejubeld door de modepers en in de schijnwerpers gezet door de beste modefotografen van die tijd, zoals Irving Penn, Peter Knapp en David Baily. Ondanks de goede zorgen van Bergé, maar niet geholpen door de excessen van het nachtleven waarin YSL zich begeeft, komt het nooit meer echt goed met zijn mentale gezondheid. In 2002 trekt hij zich volledig terug, tot hij in 2008 sterft.

Musée YSL GOUDEN GLANS

›

Het voormalige modehuis aan de Avenue Montaigne is inmiddels omgetoverd in een museum, waarin het atelier met de grote spiegels er nog precies zo uitziet als voorheen, alsof Saint Laurent ieder moment kan binnenwandelen. Niet zo gek dat de eerste directeur van Musée Saint Laurent, Olivier Flaviano (hij kon uiterlijk een jonge neef van Saint Laurent zijn), een erudiet op het gebied van de modegeschiedenis, inmiddels de eerste directeur is geworden van La Galerie Dior. Nadat hij ervoor had gezorgd dat de duizenden schetsen en prototypes van de prêt-à-porter- en hautecouturecollecties van het Maison Saint Laurent behouden bleven, worden deze nu steeds in nieuwe thematische arrangementen getoond in het museum.

Tot en met 14 mei 2023 draait alles om ‘goud’ – een geliefd thema en de favoriete kleur van Saint Laurent –dat de glitter en glamour van het nachtleven in de legendarische hoofdstedelijke nachtclub Le Palace weerspiegelt.

5, avenue Marceau (16de arrondissement). museeyslparis.com

LE PALAIS GALLIERA

Modegeschiedenis vanaf de 18de eeuw

e zeer gefortuneerde Frans-Italiaanse Duchesse de Galliera wil haar kunstcollectie (met onder meer Vlaamse meesters) aan de Franse staat nalaten, en wil daarvoor in 1878 en gebouw laten bouwen op een stuk Parijse grond dat in haar bezit is. Helaas maakt haar notaris een foutje en schrijft in plaats van ‘l’État français’ ‘La Ville de Paris’ in het contract, waardoor het per ongeluk aan de stad Parijs wordt toebedeeld. Hoewel de Duchesse deze fout nog probeert te herstellen, wordt het nooit meer rechtgezet, en door al het gedonder wordt haar kunstcollectie aan het Palazzo Rosso in het Italiaanse Genua gedoneerd. Ze is wel zo groothartig dat ze het gebouw laat afbouwen. Eigenaar blijft de stad Parijs, die er maar mee moet doen wat ze wil. Als het Palais Galliera eindelijk af is in 1894, is de Duchesse al gestorven. In het Palais, met zijn prachtige, elegante en intieme architectuur wordt eerst kunst tentoongesteld en in 1977 wordt het tot het Musée de la mode et du costume omgedoopt en erft het alle kostuums die voorheen in bezit waren van het Musée Carnavalet. Het laat met het indrukwekkende aantal van 200.000 stukken (kleding, accessoires, foto's en schetsen) de Europese modegeschiedenis zien sinds de 18de eeuw. Met directeur Olivier Saillard beginnen in 2010 de hoogtijdagen van het inmiddels volledig vernieuwde Palais. Als organisator van Fashion Performances weet hij hoe hij een divers publiek kan aantrekken en bij de heropening van het gebouw toont hij een overzichtstentoonstelling van modeontwerper Azzedine Alaïa. Jaarlijks wordt er een gala georganiseerd voor de internationale jetset, waar fondsen worden geworven voor de steeds groter wordende collectie en de daarmee gepaard gaande restauratiebehoefte. Niets is tenslotte zo kwetsbaar en zo moeilijk voor de eeuwigheid te behouden als kleding.

Palais Galliera

© DR, COLLECTION PRIVÉE

© DIEGO RIVERA AND FRIDA KAHLO ARCHIVES

EXPO FRIDA KAHLO’S GARDEROBE

Tot 5 maart 2023 staat het museum in het teken van de garderobe van kunstenares Frida Kahlo, wier man Diego Rivera haar vestimentaire nalatenschap na haar dood heeft laten verzegelen. Een excentrieke collectie van kleding en accessoires die in 2004 werd ontdekt. De kledingcollectie van de Mexicaanse kunstenares groeide organisch om haar problematische lichaam: na een busongeluk in haar jeugd moet ze harde korsetten dragen en verhult ze haar pijnlijke ledematen en ruggengraat zo bont, vrolijk en excentriek mogelijk. Om het leed van haar gevoelige ziel en lichaam te verlichten, ontstaat zo een hoogstpersoonlijke garderobe, met veelkleurige folkloristische Tehuanajurken, precolumbiaanse sieraden en met de hand beschilderde korsetten. Een eclectische garderobe die ontwerpers als Alexander McQueen, Jean Paul Gaultier, Karl Lagerfeld en anderen inspireert.

Frida Kahlo, au-delà des apparences (vanwege de grote populariteit wordt voor een bezoek aan de expositie geadviseerd om ruim van tevoren tickets te reserveren via de website).

10, avenue Pierre 1er de Serbie (16de arrondissement). palaisgalliera.paris.fr

© MUSEO FRIDA KAHLOCASA AZUL COLLECTIONJAVIER HINOJOSA, 2017

©Vincent Rustuel

Mari Maris is chef, groenteboerin en boekenmaker. Haar laatste boek heeft de alleszeggende titel Groenten. Ze woont in Picardië en vertelt wat er daar zoal op haar pad komt. Kijk ook op Instagram (@_mari_maris).

Froid de vivre

Bezongen in composities zover het oor reikt, geschilderd door meesters, er zijn boekenplanken over vol geschreven en genoeg films noirs (et blancs) om lange winters mee te vullen: la tristesse Die pogingen haar te vangen lijken niet doorgedrongen tot de boerenbuitengebieden. In elk geval niet tot dít boerengebied. Doodsbang zijn de mensen hier voor de tristesse van een winter vol van leegte. Verlaten weilanden, kale akkers, geen blad aan de bomen. Een verschrikking, verzuchten de buren. Een prachtige pentekening, vind ik. Zelfs al kan het hier schrikbarend koud zijn. (Toen er op het klimaat nog enige voorspelbaarheid van toepassing was, werd het elke winter wel een keer min twintig. Geen maanden achter elkaar, maar toch, wel weken, soms). IJskoud, prachtig weer, geen Hollands grauw, maar strakblauw met stralende zon die uitnodigt tot gesjouw met hout. Zagen, slepen en stapelen tot je zo warm bent dat truien en jas eindigen op een hoop in het gras. Daar sta je dan, in je hemd, midden in de winter. Zo ideaal is het natuurlijk niet altijd, ook hier kan het grijs zijn zonder één hoopvol stukje hemel. Ook dan is het mooi.

Maar niets zo mooi als sneeuw natuurlijk. We zijn in december eens ingesneeuwd, er viel in één nacht zo’n dik pak dat de sneeuwschuiver er niet eens aan begon. Je buiten bewegen kon alleen maar lopend, en ook dat viel niet mee zonder tennisrackets onder je voeten. Na vijf dagen reed de bakker voor het eerst weer langs in een geleende jeep met sneeuwkettingen. Er was weer brood, onze kelder lag vol, we hadden koffie en droge bonen, niets te klagen. Na een dag of acht, met nog meer sneeuw, kwamen de sneeuwschuivers langzaam in actie. Wij waren zo onderhand aan een boodschapje toe en reden het smalle sneeuw-‘steegje’ in. De muren van opzijgeduwde sneeuw torenden aan weerskanten hoog boven ons uit, de zijspiegeltjes raakten de kanten net niet. We huiverden bij het idee van een tegenligger. Onnodige angst, zo bleek toen ons pad doodliep op een sneeuwmuur. De sneeuwschuiver had het

midden in het witte niets welletjes gevonden en was ermee opgehouden. Toen begonnen de wereldkampioenschappen achteruitrijden.

Eenmaal thuis belden we de moeders in Nederland dat onze kans het kerstdiner te halen wel erg klein was geworden. We gooiden nog een blokje hout op de kachel.

Met kerst aten we matzes – nog van Pasen – en een stuk chocola. De koek was op. Het was het beste kerstdiner ooit, sindsdien hoop ik bij elke sneeuwvlok op zo’n kerst. Zo wit werd het nooit meer, maar zelfs zonder sneeuw geniet ik van de winterse schilderijen achter het raam.

De stilte die over het land hangt, bomen die zich gedetailleerd aftekenen tegen de lucht. Ik ben blij dat ik geen schilder ben, ik zou minstens mijn oor afsnijden van gekmakende frustratie over de ongrijpbare schoonheid van een stil winterlandschap. Hoe kaal en koud ook, weemoedig word ik er niet van. En al zou ik, wat is er eigenlijk mis met een mooi moppie melancholie? Ik zie er wel joie de vivre in.

MET KERST ATEN WE MATZES – NOG VAN PASEN – EN EEN STUK CHOCOLA. DE KOEK WAS OP. HET WAS HET BESTE KERSTDINER OOIT

Une belle histoire

Waar zouden we zijn zonder de liefde? Leven in Frankrijk stelt je voor aan de meest iconische Franse liefdeskoppels door de jaren heen.

Deze keer: Carla Bruni en Nicolas Sarkozy.

TEGEN ALLE VERWACHTINGEN IN

Carla Bruni & Nicolas Sarko�y

Hoe de rechtse oud-president en de linkse zangeres al vijftien jaar in liefde leven.

’amour, pas pour moi.’

In het nummer ‘L’amour’ op haar debuutalbum Quelqu'un m’a dit – waarmee ze in 2002 de muziekwereld verovert en waarvan er uiteindelijk twee miljoen over de toonbank gaan – laat Carla Bruni weten dat ze niet gemaakt lijkt te zijn voor de monogame, traditionele liefde. Maar vijf jaar later, op een novemberavond in 2007, ontmoet ze Nicolas Sarkozy, dan 52 jaar oud. Jacques Séguéla, een gerenommeerd publicist, organiseert een diner bij hem thuis waar hij zijn beste vrienden uitnodigt, onder wie de politicus en het voormalige topmodel. Bruni is dan 39 jaar. Sarkozy is dat jaar gescheiden van Cécilia Attias, die verliefd werd op een andere man en met wie hij zoon Louis (nu 25 jaar) heeft. Daarvoor was hij getrouwd met Marie-Dominique Culioli, met wie hij twee zonen kreeg: Pierre (37) en Jean (36). Bruni is net gescheiden van Raphaël Enthoven, vader van haar zoon Aurélien (21). Séguéla vertelt later: “De sfeer was licht gespannen. Nicolas Sarkozy, die tijdens het etentje naast Carla zat, kende haar niet. Om de spanning te doorbreken stelde ik een spel voor: iedereen kreeg vier minuten om de persoon naast zich te verleiden. Nou, daar zijn ze nog steeds niet mee opgehouden.” Bruni droeg aan hem een zelfgeschreven gedicht op en het papiertje met de regels heeft hij nog steeds. Groter kunnen de verschillen tussen twee geliefden nauwelijks zijn: hij is sinds zes maanden president

van de republiek en leider van een rechtse partij. Zij was ooit een van de best betaalde fotomodellen ter wereld, chansonnière en fervent socialist. Zij rookt en drinkt graag, hij is geheelonthouder. Zij is open over haar leven tegen de pers, hij spreekt zich alleen uit als het nuttig is voor het politieke debat. Hij wordt in de Franse politieke arena weliswaar als een ijzersterke politicus gezien, maar niet als een cultuurliefhebber. Bruni staat erom bekend zich graag terug te trekken met literatuur en muziek.

Mannen met macht

Als telg van een Italiaanse, puissant rijke familie heeft Bruni al een roerig leven achter de rug. In haar jeugd verhuist ze naar Parijs om de kidnappraktijken van de Rode Brigade te ontlopen. Daar breekt ze haar architectuurstudie aan de Sorbonne af om topmodel te worden. Ze heeft relaties gehad met onder anderen gitarist Eric Clapton, acteur Kevin Costner, zanger Mick Jagger, de Franse filosoof Jean-Paul Enthoven en aansluitend met diens zoon Raphaël. Ze steekt niet onder stoelen of banken dat ze mannen met macht aantrekkelijk vindt. Dit alles zorgt ervoor dat velen de relatie tussen

›

Groter kan het verschil niet zijn: hij is president en rechts. Zij is ex-topmodel, chansonnière en een fervent socialist

Carla Bruni als model voor Dior tijdens een Parijse modeshow; Sarkozy als minister van Binnenlandse Zaken in 2006.

Carla Buni (derde van rechts) met onder meer prinses Stéphanie van Monaco (aan haar rechterzijde) en daarnaast de topmodellen Karen Mulder en Naomi Campbell.

het kersverse staatshoofd en de schone brunette niet al te serieus nemen. Van Bruni verwachten de meesten dat zij genoeg van hem krijgt zodra zijn ambtstermijn eindigt en zijn machtspositie verdwijnt.

Met verve

Het op de klippen lopen van zijn huwelijk houdt de media nog volop bezig als de Fransen deze nieuwe affaire ontdekken. Er duiken foto’s op van het stel tijdens een verblijf in Disneyland Parijs, waar ze ontspannen, in elkaar verstrengeld, duidelijk tot over hun oren verliefd rondlopen. De foto’s laten zien dat ze hun relatie niet willen verbergen. Christophe Barbier, een goede vriend van de zangeres, onthult in die tijd: “Ze bevestigt de relatie en vertelt me dat de publiciteit rond dit verhaal haar niet stoort omdat het een liefdesverhaal is.”

Drie maanden na hun eerste ontmoeting trouwen ze al. Niet alleen omdat ze allebei denken dat ze de liefde van hun leven in elkaar hebben gevonden. “Het voelde niet zo heel prettig om de ongetrouwde partner van de president van Frankrijk te zijn”, zegt Bruni later over deze haastige gang naar het altaar.

Met andere woorden: een leider van een land heeft een vrouw aan zijn zijde nodig, geen vriendinnetje. En tegen de verwachtingen van velen in vervult zij haar rol als eerste vrouw van Frankrijk met verve. Carla Bruni is, dankzij haar perfecte beheersing van vreemde talen, haar natuurlijke charme en haar gevoel voor diplomatie, van onschatbare waarde voor hem. Toch vindt zij het niet makkelijk om presidentsvrouw te zijn. “Ik schik mij in deze rol voor mijn man, voor niets of niemand anders zou ik dit over hebben.”

Later zegt ze over die vijf jaar ambtstermijn: “Ik probeerde de beste presidentsvrouw te zijn die ik kon zijn. Ik wilde mijn land eren.” En over haar switch van een rock-’n-roll-achtige look naar mantelpakjes van Dior en Chanel: “Mijn stijl werd klassiek omdat ik niet wilde provoceren. Je draagt geen hotpants op een staatsbezoek.”

Naaktfoto’s

Hoezeer zij zich ook aanpast, tijdens hun eerste gezamenlijke staatsbezoek als meneer en mevrouw Sarkozy, aan Engeland, worden oude naaktfoto’s van haar opnieuw vertoond en staat haar ranke blote

Sarkozy weet hoe belangrijk Bruni’s muzikale carrière voor haar is, dus steunt hij haar en blijft ze platen uitbrengen als hij president is

lichaam op de cover van alle Britse tabloids. Later reageert ze hier koel op: “De foto’s waren genomen toen ik 24 was en dus nog strak in mijn vel zat. Hoe erg moet ik dat vinden?”

Sarkozy, de man die zich praktisch nooit uitspreekt over persoonlijke zaken, kan dezelfde koelbloedigheid niet opbrengen als een journalist hem tijdens het bezoek vraagt of zijn vrouw de show steelt. Hij antwoordt: “Je slaat de plank volledig mis. Het feit dat je de vraag überhaupt stelt, getuigt van een zeer ongevoelige houding ten opzichte van het huwelijk.”

En: “Ik denk dat ze een eer is voor ons land, niet alleen om hoe ze eruitziet, maar omdat iedereen nu begrijpt dat het een vrouw is met veel toewijding, verfijning en gevoeligheid”, aldus een emotionele Sarkozy.

Bruni zegt over Sarkozy: “Hij kan heel gestrest zijn, ik kalmeer hem dan door hem vast te houden en er te zijn voor hem. Hij doet hetzelfde voor mij als ik in paniek ben. Intimiteit houdt ons mentaal gezond en geeft ons stabiliteit.”

Op tournee gaan zit er voor Bruni in de jaren van zijn presidentschap niet in, maar Sarkozy weet hoe belangrijk haar muzikale carrière voor haar is, dus steunt hij haar en blijft ze platen uitbrengen. Haar goede vriend en collega-liedjesschrijver Dave Stewart vertelt: “De eerste keer dat ik Nicolas ontmoette, opende hij de deur van de hotelsuite waar ik met Carla zou repeteren. Hij bleef erbij zitten en filmde ons terwijl we speelden, hij deed erg zijn best om mooie shots te draaien. Hij is heel charismatisch en charmant.”

Rustiger tijd

In 2011 wordt voor het eerst een baby inwoner van het Elysée. Het is ook de eerste keer dat een zittende president van Frankrijk vader wordt. Giulia Sarkozy wordt geboren als Bruni 43 is. “Ze was een wondertje maar het was wel heel laat in mijn leven; ze ontnam me al mijn kracht.”

In 2012 eindigt Sarkozy’s presidentschap en vangt een rustiger periode aan in het leven van het paar. Ze verhuizen van het presidentiële paleis naar Bruni’s appartement in het 16de arrondissement van Parijs. Ze zegt later dat ze als gezin nog nooit zo gelukkig

›

Hiernaast: Sarkozy op presidentiële campagne in Vesoul (Haute-Saône), 2007.

Boven: Sarkozy en Bruni als presidentieel paar. Onder: te gast op het jacht van een vriend bij Formentera, juli 2022.

zijn geweest als in de tijd na het presidentschap. Maar Sarkozy is er de man niet naar om lang stil te zitten. Hij maakt in 2014 bekend opnieuw partijleider te willen worden en meldt zich aan als presidentskandidaat voor de verkiezingen van 2017. Hij verliest in de eerste verkiezingsronde en kan daarna niet meer tot president worden gekozen.

Onschuldig of niet

Dan breekt er een fase aan die niet alleen zijn politieke ambitie dwarsboomt maar ook zijn goede reputatie bijna vernietigt: Sarkozy wordt beschuldigd van corruptie en machtsmisbruik. Hij zou in 2014 vertrouwelijke informatie over de affaire Bettencourt hebben afgekocht. Hij werd ervan beschuldigd de destijds dementerende Liliane Bettencourt, de inmiddels overleden erfgenaam van het L’Oréal-imperium, geld te hebben afgetroggeld om zijn campagne te financieren.

Sarkozy houdt vol onschuldig te zijn, Carla verdedigt haar geliefde in de media. Ze zegt keer op keer dat hij, opgevoed door een gescheiden moeder die naast het zorgen voor drie kinderen ging studeren en advocaat werd, veel achting heeft voor vrouwen en

zich nog nooit respectloos naar welke vrouw dan ook heeft opgesteld. Er komt nog een onderzoek, naar een eventuele illegale campagnefinanciering die Sarkozy zou hebben verkregen van voormalig Libisch dictator Kadhafi. Na jaren van rechtszaken en spanningen komt op 1 maart 2021 een veroordeling: drie jaar celstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk. Hiertegen gaat Sarkozy in hoger beroep. In september 2021 wordt hij wederom veroordeeld, dit keer krijgt hij een jaar gevangenisstraf wegens illegale financiering van zijn presidentscampagne in 2012, waarbij er tweemaal zoveel geld uitgegeven werd als wettelijk is toegestaan, wat met opzet fout in de boekhouding werd verwerkt.

Zoenend op het dek

In afwachting van zijn hoger beroep verblijft hij thuis. Hij en Carla zien de beschuldigingen als een politieke afrekening en krijgen steun van de vele politieke vrienden die hij nog heeft. Carla weet zeker dat haar man uiteindelijk vrijgesproken zal worden. “Wat een zinloze vervolging, mijn liefste”, schrijft ze op Instagram. “Het gevecht gaat door, de waarheid zal boven komen.”

Om hem zijn zorgen te doen vergeten, organiseert Carla in de zomer van 2022 speciaal voor hem een vakantie op een zeilschip langs de Griekse eilanden, samen met al zijn kinderen en hun aanhang. Het is de eerste keer dat de hele familie bij elkaar is en Sarkozy zoveel tijd kan doorbrengen met zijn kroost. Foto’s in Paris Match laten Carla en Nicolas innig zoenend op het dek zien.

Ondanks of juist door alles wat het stel samen doormaakt, lijken ze sterker dan ooit. Het geheim van hun relatie? Carla denkt dat liefde een werkwoord is. En ze zijn allebei bepaald niet werkschuw. “Trek krijg je van eten, een goede nachtrust komt van goed slapen. Dus wellicht ontstaat liefde door lief te hebben. Voor hartstocht geldt hetzelfde. Als je je geliefd en aantrekkelijk voelt, dan straal je dat uit en wordt er van je gehouden”, aldus Carla.

Hun relatie lijkt sterker dan ooit. Het geheim?

Carla denkt dat liefde een werkwoord is. En werkschuw zijn ze niet

TASJE OF PORTEMONNEE?

Een perfect kerstcadeau, deze crossbody portemonnee van classy Polène (voor hun winkel in Parijs staat dagelijks een rij). Met ritssluiting en gouden drukknoopsluiting. Polène, Crossbody wallet, €150. euro.polene-paris.com

In de basis

Fijne basic jurk van merinowol in ribpatroon, die met wat accessoires – shawl, riem, hakken – is om te toveren tot feestjurk. Ryoka, Tara Jarmon, Lange wollen jurk met V-hals, €315. tarajarmon.com

Boutique

Cosy of feestelijk op z’n Frans; om aan te trekken of cadeau te doen.

ANNA SOPHIE BAKKER

Warme chic

De kabeltrui is hét kledingstuk dat dit seizoen niet mag ontbreken in je garderobe. Heerlijk warm dankzij de 95 procent virgin wool. Rouje, AUDE sweater, €185. rouje.com

Parelketting 2.0

De klassieke parelketting in een nieuw jasje, dat kun je wel toevertrouwen aan het hippe merk Destree. Het label opende afgelopen zomer zijn eerste flagshipstore in Parijs. Deze is handgemaakt met opaal, unakiet en jaspis. Destree, Elizabeth Candies Rose & Kaki, €390. destree.com

UN CHARME FOU

nog

DOOR

Zilte betovering De étangs van Occitanië

Pal achter de grote stranden in de buurt van Montpellier liggen zilte meren, les étangs. Hier broeden vogels, wordt zout gewonnen en liggen dorpen die zich niets aantrekken van de beachclubs aan zee en eigenwijs hun eigen gang gaan.

TEKST HANS AVONTUUR FOTOGRAFIE HANS AVONTUUR & SHUTTERSTOCK

Aan de noordkust van het Étang de Thau, niet ver van het stadje Sète, heb ik afgesproken met Quentin en Emmeline. Het jonge stel heeft een oesterkwekerij en ik heb geluk. Ze gaan vanmiddag het water op om oesters te oogsten. Of ik zin heb om mee te gaan? Een kwartier later varen we op het donkerblauwe water. De zon brandt en er waait een strakke wind.

“Dit is wat ons leven zo mooi maakt,” zegt Emmeline, “samen eropuit in de vrije natuur.”

“Maar ik heb haar wel gewaarschuwd,” zegt Quentin die het vak van zijn ouders leerde, “in de winter moet je ook naar buiten. Dan kan het koud, nat en stormachtig zijn.”

Quentins ouders hadden een oesterkwekerij. Daar leerde hij alle geheimen die je moet weten als producteur. Met zijn eigen bedrijf is hij een wat andere weg ingeslagen: “Oesters van hoge kwaliteit. Daarmee willen we ons onderscheiden. We hebben ook een speciale soort die al in de prijzen is gevallen.”

We passeren de aanlegsteigers van collega’s en het dorp Mèze, dat glinstert in het gouden zonlicht.

Rechts van ons zien we de ijzeren frames van de kwekerijen. Het Étang de Thau is beroemd om zijn oesters. Ze hangen aan lange draden in het water. En die gaan we zo meteen optakelen om de schaaldieren los te maken.

Quentin en Emmeline zijn volledig op elkaar ingespeeld. Aanleggen, de oogstmachine installeren, de draden een voor een bevestigen en de losgekomen oesters opvangen in grote emmers. Aan wal worden ze straks verder schoongemaakt voor de verkoop aan restaurants, tussenhandel en eigen verkoop. Morgen voor zonsopkomst rijdt het jonge stel naar de weekmarkt van het anderhalf uur verderop gelegen Uzès.

Met volle emmers varen we terug naar de kade. Het was heerlijk op het water. Mooi, rustgevend, hard werken en zonder pretenties. Het is kenmerkend voor het leven aan de zoutmeren. De toeristenstranden liggen op een half uurtje rijden, maar lijken lichtjaren ver.

Oude zoutpannen

Langs de noordkust rijd ik een paar kilometer landinwaarts naar Frontignan. Ik slaap er in een oud landhuis waar Caroline en Marie chambres d’hôtes zijn begonnen: Domaine de Selhac.

Het heeft een lange historie. De opa van Caroline werkte er als jongen voor de rijke familie die er een wijndomein had.

Caroline serveert vanavond een heerlijke maaltijd met onder meer tielle, een soort taart met gepeperde inktvis, tomatenpuree, zwarte olijven, knoflook en ui. Het opmerkelijke gerecht dateert van eind 19de eeuw, toen Italiaanse immigranten het recept meebrachten. Het werd lang als armeluisvoedsel beschouwd. Tot Adrienne Pages het in de jaren dertig in haar stalletje in Sète ging verkopen. Het sloeg enorm aan. Tielle heeft een indringende smaak waar je even aan moet wennen. Maar na een paar happen begin je de nuances van het gerecht te proeven. Van een lunchhapje is het ondertussen een volwaardig hoofdgerecht geworden. Vaak vergezeld van een frisse salade.

Na het diner ga ik nog even lekker buiten zitten. Aan de zilte wind die door de bomen ruist, voel je dat de zee niet ver weg is. Ik drink een glas rosé uit de streek, laat mijn gedachten afdwalen naar het bezoek aan Quentin en Emmeline en verheug me op de dag van morgen, die zal beginnen met een wandeling door de oude zoutpannen van Frontignan, die een natuurgebied zijn geworden. De volgende ochtend wacht op de afgesproken plek

aan de rand van het dorp Laurent Woock, die me meeneemt door het bijzondere landschap. Hij vertelt over de manier van zoutwinnen, de verschillende bassins, het spelen met de waterstand en het harde bestaan van de werkers: “Moet je je voorstellen dat die mannen en vrouwen hier hoogzomer bij 35 graden Celsius (en meer!) in het zout stonden. In het zeewater prikt dat, in de pannen is de concentratie zo hoog dat het brandt. En vergeet de muggen niet. Sinds de komst van het toerisme in de jaren zestig en zeventig worden die bestreden, maar dat gebeurde toen nog niet.”

Het ondiepe water is nu een paradijs voor vogels. Natuurlijk springen de flamingo’s het meest in het oog. De volwassene mooi roze door het eten van de bijzondere plankton, de jonge vogels vaak nog wit en grijs. Een groot deel van hen vliegt ’s winters naar warmere oorden, maar een ander deel voelt

Openingspagina’s: boot met mimosa in Sète. Deze pagina’s, van links naar rechts: Place St. Louis in Aigues-Mortes; zonsondergang aan het Étang de Thau; Quentin en Emmeline oogsten de oesters.

Het was heerlijk op het water. Mooi, rustgevend, hard werken en zonder pretenties

zich hier zo thuis dat ze het hele jaar blijven. Laurent: “Vroeger waren er op verschillende locaties achter de kust zoutpannen, nu zijn alleen die bij Aigues-Mortes nog serieus in bedrijf.”

Paus op een ezeltje

De streek heeft een heel eigen schoonheid. Het is een soort niemandsland tussen zee en bergen. Als je vanaf de landzijde over de zoutpannen en meren kijkt, zie je aan de overkant een dunne strook land liggen waarachter de Middellandse Zee zich verschuilt. In de jaren zestig werd besloten om daar toerisme te ontwikkelen.

Over die smalle strook rijd ik niet veel later naar een wat verborgen plek: la Cathédrale de Maguelone. Het godshuis staat op een schiereiland tussen de zoutmeren van Arnel en Des Moures. “Toen ik hier als kind voor het eerst kwam was ik teleurgesteld”, zegt Maguelonne Arghyris van de stichting die het schiereiland beheert. “Bij een kathedraal dacht ik aan de Sacré Coeur, maar hier heerst de eenvoud.” Juist het gebrek aan versiersels maakt de plek heel bijzonder. De rechte stenen, het ene Mariabeeld, de decoratieve deur, de versterkingen die ter verdediging zijn aangebracht en vooral de waanzinnig mooie ligging tussen land en water. Aan de zijkant bevindt zich nog een opvallend detail: een luie trap die speciaal voor de Paus werd gebouwd

zodat hij zonder afstappen op zijn ezeltje naar het balkon kon rijden. “In de 16de en 17de eeuw werd de kathedraal verlaten en raakte hij in verval”, vertelt Maguelonne. “Het huidige pand hebben we te danken aan historicus Frédéric Fabrège, die de ruïnes liet restaureren en zorgde voor nieuwe beplanting van het schiereiland. Zijn dochter schonk het in 1949 aan het bisdom van Montpellier op voorwaarde dat het een sociale functie zou krijgen.” Die heeft het gekregen. Op het schiereiland en in het restaurant dat erbij hoort, werken mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. Een aantal van hen woont er ook. Om het project te steunen kun je in het winkeltje onder meer wijn kopen die hier wordt geproduceerd.

Bastion van kruisvaarders Ik rijd verder tussen de zoutmeren door. Onderweg bezoek ik verschillende natuurgebieden, zoals dat van Scamandre en Méjean. In bezoekerscentra

›

Linkerpagina: vissers op het Étang de Thau. Hiernaast: de zoutmeren met de stadsmuren van Aigues-Mortes erachter.

“Vroeger waren er op verschillende locaties achter de kust zoutpannen, nu zijn alleen die bij Aigues-Mortes nog serieus in bedrijf”

wordt uitleg gegeven over de planten en dieren die je er kunt zien. Van de witte Camargue-paarden tot een lange lijst met watervogels waarvan de flamingo weer de meest opvallende is.

Onderweg neem ik ook een kijkje bij het Domaine Royal de Jarras, een van de producenten van de zogenaamde Vins Sable, zandwijnen. Ze worden zo genoemd omdat de wijnstokken in droge losse zandgrond staan en daar toch goed aarden. “De grond van zand en schelpen zorgt voor een wijn die zowel droog als fruitig is”, aldus Roland, chef d’équipe in de wijngaard. “De monniken plantten in deze omgeving in de 13de eeuw al druivenstokken.”

Vanuit de wijngaard zie ik mijn volgende stop al liggen: de zoutpannen van Aigues-Mortes. Je kunt er als bezoeker wandelen, fietsen of een rondje rijden met een toeristentreintje. Zelf lopen is het leukst. Dan zie je beter dat de bassins verschillende kleuren hebben, voel je de warmte en kun je in alle

rust genieten van het uitzicht op de middeleeuwse en nog volledig ommuurde stad van Aigues-Mortes, ooit een bastion van kruisvaarders.

Op het keerpunt van het wandelparcours ligt een enorme, tientallen meters hoge berg met zout. Uiteindelijk zal die in de bekende potjes met onder meer grof zeezout belanden. Nu kan ik er bovenop klimmen om zo een beter overzicht te hebben van de uitgestrektheid van de zoutpannen. Het is al lang geen werk meer van mannen met schoppen en kruiwagens, zoals op de oude foto’s bij Frontignan te zien was. Tegenwoordig gaat het met bulldozers, tractoren en aanhangwagens.

Vlak voor zonsondergang eindig ik op mijn laatste halteplaats Sète. In een restaurantje aan de haven vraag ik naar l’arrivage, de vangst van de dag. Verser wordt het niet.

Mooie herinneringen

Het stadje Sète ligt letterlijk op de grens van de Middellandse Zee en het Étang de Thau. Het Canal Royal verbindt beide wateren en vormt het laatste stukje van het beroemde Canal du Midi. Toen dit kanaal in de 17de eeuw werd gegraven veranderde

In een restaurantje aan de haven in Sète vraag ik naar l’arrivage , de vangst van de dag. Verser wordt het niet

Linkerpagina: de visserswijk La Pointe Courte in Sète. Deze pagina, boven: wandelen over de stadswallen van Aigues-Mortes; onder: Caroline van Domaine de Selhac. Volgende pagina: ‘tournoi de joutes’ tijdens het zesdaagse festival van St. Louis in Sète.

Sète van een bescheiden vissersdorp in een florerende stad van handel en visserij. Ook de marine speelde een rol.

De allure is links en rechts nog te zien aan fraaie panden en grote kerken. Ik wandel langs de herenhuizen aan het Canal Royal, slenter door de mooie straten daarachter en klim naar het hogere deel waar vroeger de Italiaanse en Spaanse immigranten woonden. Ook La Pointe Courte had lang geen beste reputatie. De visserswijk bevindt zich aan het Étang de Thau en bestaat nog altijd uit kleine huisjes en de kenmerkende cabanes, schuurtjes die zijn gemaakt van wrakhout, planken, touw en allerlei andere gevonden spullen.

In een van de cabanes zit Michel Izoard aan een werkbank. De voormalige visser maakt voor zijn plezier miniaturen van hout. Veel bootjes. “Vroeger woonden hier tachtig families die van de visvangst leefden”, vertelt hij. “Nu zijn dat er nog een handvol. Het étang is ook zouter geworden en dat is voor sommige vissoorten niet goed.”

Onder het afdak hangen foto’s uit vervlogen tijden.

Jonge mannen die in de bloei van hun leven meedoen aan een tournoi de joutes, een soort

riddertoernooi waarbij mannen op boten elkaar met lange lansen van een platform proberen te stoten. “Ik was jarenlang verantwoordelijk voor het opduiken van lansen en schilden die in het water terechtkwamen”, zegt Michel. “Een prachtige tijd vol mooie herinneringen.”

Aan het eind van de middag beklim ik de Mont Saint-Clair. Vanaf een uitkijkpunt heb ik vrij zicht over de Middellandse Zee, de contouren van de Pyreneeën, de zandbanken en de zoutmeren. Op het Étang de Thau glimmen de oesterbanken waar ik eerder met Emmeline en Quentin was. Een boot trekt een witte V in het donkerblauwe water. Ik wacht tot de zon achter de horizon verdwijnt en zie hoe de hemel betoverend paars kleurt.

Tips & adressen

DE REIS

Aigues-Mortes ligt op 1175 kilo meter rijden vanaf Utrecht. Er zijn goede vliegverbindingen naar Marseille, Montpellier of Toulouse. Aansluitend is een huurauto het handigst als je verschillende plekken wilt ont dekken. De TGV rijdt naar Mont pellier en Perpignan.

SLAPEN

Le Splendid Camargue (Le Grau-du-Roi)

Hotel dat al generatieslang in handen is van dezelfde familie. Ruime kamers met balkon, direct aan zee en strand. Top: ontbijten op de bovenste verdieping met droomuitzicht. Ca. €120, inclusief ontbijt. splendid-camargue.com

Domaine de Selhac (Frontignan)

Chambres d’hôtes in een stijlvol gerenoveerd landhuis dat wordt omringd door de beroemde muscat-wijngaarden van Frontignan. Caroline en Marie serveren regionale specialiteiten en zorgen voor een warme ontvangst. Kamer met ontbijt vanaf €100. domainedeselhac.fr

L’Orque Bleue (Sète) Boutiquehotel in een klassiek herenhuis, direct aan het Canal Royal. Oude elementen worden er gecombineerd met design en moderne kunst. Kamer met ontbijt vanaf €114. orquebleue.fr

ETEN & DRINKEN

Café Miramar (Le Grau-du-Roi)

Eigentijdse combinatie van bistro en wijnbar. Verrassende gerechten, veel op basis van vis Bij mooi weer kun je er op het terras aan de boulevard zitten. cafe-miramar.fr

Le Comptoir des Compagnons (Maguelone)

Een wat verborgen adres op het schiereiland van Maguelone. Het personeel bestaat deels uit mensen met een achterstand tot de arbeidsmarkt. Het zorgt voor een bijzondere en ont spannen sfeer. Vanaf het terras kijk je uit over de wijngaarden en de zee. compagnons-de-maguelone.org

Le Poisson Rouge (Frontignan-Plage)

In dit voormalige woonhuis van oestervissers zit je letterlijk met je voeten in het zand. De keuken is licht en, logisch, gezien de locatie, vooral op de zee gericht. Een van de specialiteiten is seiche à la plancha, gegrilde inktvis. le-poisson-rouge.fr

Oh Gobie (Sète)

Met de vissersboten voor de deur is het logisch dat ze bij Oh Gobie uitblinken in verse vis en zeevruchten. Geliefd bij bezoekers en locals. Ongecom pliceerd lekker. 9, quai Maximin Licciardi

ZIEN & DOEN Natuurgebieden

Er zijn rondom de zoutmeren (eigenlijk zijn het meer lagunes) verschillende natuurgebieden die je kunt bezoeken. Bijzonder zijn onder meer de voormalige zoutpannen van Frontignan, het groen rondom het Maison de la Nature in Lattes en de Petite Camargue van Scamandre. Zoutpannen

De Salins van Aigues-Mortes zijn de enige zoutpannen die nog serieus in bedrijf zijn. Je kunt ze individueel bezoeken of aansluiten bij een rondleiding. visitesalinsdecamargue.com

INFORMATIE

• tourismegard.com

• herault-tourisme.com

• toerisme-occitanie.nl

• montpellier-toerisme.nl

• sete-archipel-de-thau.com

Côte d’Azur

Vakantie aan de Côte d’Azur, direct aan het strand?

In de schaduw van een uitgestrekt pijnbomenbos aan de kust vind je vijfsterrencamping Camp du Domaine, een ideale plek voor de hele familie.

Als je ’s avonds voor je camper, tent of kampeerauto onder de sterrenhemel het geruis van de zee hoort, raak je vanzelf betoverd. Dit is de camping aan zee waarvan je gedroomd hebt. Voor ieder wat wils, en huren kan ook. De bungalows, die iets hoger liggen op een beboste heuvel, bieden vanaf hun terras zicht op zee. Op deze grote camping vind je alles wat je nodig hebt, van restaurants en bars tot een supermarkt.

Bezienswaardigheden

Als je graag de omgeving wilt verkennen, kun je Monaco en Saint-Tropez bezoeken. Bormes-les-Mimosas, een typisch Provençaals dorp met kronkelige straatjes, ligt maar een paar minuten wandelen van de camping. Het oude vissersdorp Le Lavandou bereik je via een pad langs de kust. Op donderdagochtend is er een markt. De camping organiseert ook uitstapjes met de minibus of een rondleiding. Gewoon praktisch.

Op de camping

Voor kleine kinderen zijn er mooie speeltuinen, waterfonteinen en een gratis Miniclub. Je vindt er zelfs speciale babybaden! De kinderen kunnen boogschieten, windsurfen en waterskiën, voor jongeren is er de mogelijkheid tennis of beachvolleybal te spelen. En als uitdaging misschien zelfs een duik- of zeilcursus doen. ’s Avonds zorgt een animatieteam voor plezier. Camp du domaine is een geweldige vakantiebestemming, op een prettige afstand van de hectiek van St. Tropez.

CAMP DU DOMAINE

2581 La Favière F-83230 Bormes-les-Mimosas Tel. (0033) 4 94 71 03 12 GPS 43.1179, 6.35183

Geopend van begin april tot eind oktober. De camping ligt in een park van 49 hectare direct aan het strand en heeft vele plaatsen voor camping en bungalows.

Camp du Domaine verzekert zijn gasten dat alle noodzakelijke voorzorgsmaatregelen zijn genomen om de verspreiding van het corona-virus tegen te gaan.

Hoogtepunten uit de eerste 25 jaar

Deel 3

Dit jaar presenteerden we ter ere van ons 25-jarig jubileum al een selectie van interessante momenten uit de geschiedenis van ons magazine. Deze keer het laatste decennium.

TEKST FABIAN TAKX

In de zomer van 2013, een Provence & Côte d’Azur-special, noemt de in Nederland wonende en ondernemende chef-kok Alain Caron zijn Zuid-Franse favoriete gerechten, met recept. Hij heeft net zijn kookboek Tour d’Alain uitgebracht. Caron is ook jurylid van de jaarlijkse verkiezing van het Fijnste Franse Restaurant van ons magazine. Uiteraard mag zijn versie van de salade niçoise niet ontbreken. Schrijver Bart van Loo vertelt dat jaar over zijn Franse liefde in de gelijknamige rubriek. Die geldt zeker voor de Citroën DS waarmee hij met ‘Tourfan’ Karl Vannieuwkerke ‘opmerkelijke plekken uit de geschiedenis van de Tour de France’ en ‘de fraaiste stukjes Frans natuurschoon’ bezoekt voor zijn tv-programma God in Frankrijk. “Volgens mij denkt half Nederland dat ik ADHD heb”, zegt hij, maar dat komt volgens hem omdat hij “maar tien minuten” in De Wereld Draait Door zit en dan heel snel moet vertellen. “In het dagelijks leven spreek ik ook wel gewoon.”

In het najaar een reportage over de Nederlandse truffelzoekster Ina Lavell in de Périgord, die op de markt van Sarlat alle harten steelt met haar ontwapenende optreden. Ina is helaas overleden. In de winter van dat jaar onthult Ilja Gort dat hij

grote bewondering heeft voor Nicolas Sarkozy, dan nog president. “Iemand die zijn leven opoffert aan de onmogelijke taak om de Fransen weer aan het werk te krijgen, verdient diep respect.” Maar gelukkig houdt hij ook van Louis de Funès en Jacques Tati. Zijn prille liefde voor vriendin Caroline d’Hollosy komt ook aan bod.

Plattelandsgevoel

In het voorjaar van 2014 vertelt de ‘piepjonge’ Jadinda Vermeer over haar leven als soliste van het showballet van Moulin Rouge, dat 125 jaar bestaat. Jadinda komt uit Barneveld, maar zwichtte voor de glamour van het ‘pikante’ ballet. Volgens haar moet je “echt jong zijn om de cancan te kunnen dansen, die is superzwaar voor je lichaam!”

In de winter van dat jaar een bezoek aan La Roumayeu, het landgoed van schrijvers Arthur Japin en Ben Moser en uitgever Lex Jansen. Ze komen er tot rust en voelen de geschiedenis overal. Arthur Japin blijkt vooral degene die zich om de inrichting van het huis bekommert. Kookboekenschrijver en televisiekok Yvette van Boven, die dan deels in Parijs woont, vertelt in het voorjaar van 2015 over haar grootste ondeugd: “Veel te veel eten! En te veel wijn. Als ik in Nederland ben drink ik nooit wijn bij de lunch, in Frankrijk altijd.”

In de zomerspecial gaan we op zoek naar sporen van Gerard Reve in de Drôme Provençale, waar hij twee vrij onooglijke huizen bewoonde. We vinden er niet veel van terug, maar het verhaal is toch interessant omdat het onmogelijke karakter van de ‘volksschrijver’ uitgebreid aan bod komt. Dat najaar neemt Jo Simons afscheid als hoofdredacteur. “Ik zal u missen!” Mariette van de Sande wordt zijn opvolger.

In de zomer van 2016 een reportage over wijnmaaksters, waarvan er steeds meer zijn. Die winter een mooi reisverslag over Guadeloupe, het Caribische eiland waar ontbeten wordt met stokbrood. Chantal van Wees belicht in de jaren erna historische vrouwen, van Joséphine de Beauharnais tot Simone de Beauvoir. Ook komen traditiegetrouw tal van Nederlandse eigenaren van chambres d’hôtes langs. In de zomer van 2017 al een interview met Ellen ten Damme, die ‘verliefd (is) op het Franse platteland’, waar ze vooral de “ouderwetsigheid” kan waarderen. Ze heeft dan al grote plannen met haar domein in de Dordogne. Dit jaar vertelde ze er opnieuw over, en van die plannen blijkt veel terechtgekomen. “Ook heerlijk aan dat plattelandsgevoel is dat het

nog

“Nederlandse vrouwen zijn

net geen pitbulls, dat stoere vind ik leuk”

(Alain Caron, voorjaar 2020)

niet uitmaakt hoe je eruitziet.” Haar grootste ondeugd: croissants. Wijn drinkt ze niet zo veel, dat is slecht voor haar stem.

Vampiertje spelen

Cathelijne van Vliet wordt die zomer hoofdredacteur van dit tijdschrift, en dat is ze nog steeds. Dat jaar begint ‘bioloog, fotograaf en avonturier’ Steven Weinberg aan een tocht door Frankrijk met een 4CV die in vier afleveringen wordt gepubliceerd. Zanger Julien Clerc wordt geïnterviewd in het voorjaar van 2018. Hij is in Nederland heel populair en zegt: “In Nederland voelde ik me net een Rolling Stone.” Zijn goede looks zullen er ook wel mee te maken hebben, vermoedt hij. In de Zuid-Frankrijkspecial van dat jaar een mooie reportage van Hans Avontuur – die in de loop der jaren veel verhalen zal schrijven – over Ferdinand Cheval, de postbode die tussen 1879 en 1912 een fantasiepaleis bouwde in het dorp Hauterives in de Drôme.

Die winter ook weer aandacht voor Alain Caron, die De bijbel van de Franse keuken heeft uitgebracht. Met recepten, uiteraard. En een interview met de

Franse bestsellerschrijver Philippe Claudel, die in de Lorraine woont, waar hij de mix van industrie en natuur waardeert. In zijn jeugd speelde Claudel ‘vampiertje’ in de tuin van een verlaten landhuis. In het voorjaar van 2019 een mooie reportage over het Fête Napoléon III, een gekostumeerd feest in Vichy, dat in de 19de eeuw volgens de auteur “het Ibiza van Europa” was. Dat najaar gaat voor het eerst Tapis Rouge van start, het Franse filmfestival waarvan Leven in Frankrijk partner is. ‘Ambassadeur’ Philip Freriks wordt geïnterviewd door onze vaste filmrecensent Jos van de Burg. Hij is “zo’n beetje met de Franse cinema opgegroeid”, maar als jongen hield hij niet van Brigitte Bardot. “Ze was een seksbommetje, van wie bepaalde jongens misschien opgewonden raakten, maar ik niet.” Hij hield meer van de nouvelle vague. En van Claudia Cardinale. In de stedenspecial van 2019 komen ‘stadspaleizen’ in Parijs van gemiddeld drie miljoen euro voorbij. “Onze klanten zoeken een aristocratisch ogend huis met panoramisch uitzicht”, zegt een Nederlandse makelaar in Parijs. En vaste medewerker Eugénie Goldschmeding maakt in de haar kenmerkende geestige stijl korte metten met de mythe van de ‘perfecte Parisienne’. Wel kunnen we wat van de Parijse moeder leren: minder schuldgevoel hebben en meer traplopen.

Dappere eenpitters

In het voorjaar van 2020 duikt Alain Caron weer eens op, want hij heeft een derde restaurant geopend in Amsterdam. “Nederlanders geven hun geld uit aan meubels, Fransen aan lekker eten”, weet hij. En: “Nederlandse vrouwen zijn nog net geen pitbulls, dat stoere vind ik leuk.” In de Zuid-Frankrijk-special laten onze vaste fotografen hun favoriete Zuid-Franse foto zien. In het najaar van dat jaar beschrijft RTL4-correspondent Stefan de Vries wie de meest invloedrijke Franse vrouwen zijn, van de burgemeester van Parijs tot een jonge rabbijn.

In de nazomer vertellen Nederlandse singles met chambres d’hôtes hoe ze dat klaarspelen. “Dappere eenpitters” zijn het. Een van hen, Helena Jurriëns, kwam tot emigratie na haar echtscheiding: “Ineens dacht ik: erger dan dit wordt het niet, ik ga doen wat ik altijd al wilde: in Frankrijk wonen.”

In 2021 interviewt Cathelijne van Vliet Patrick Bruel, die dol is op Nederland, waar zijn fans al zijn liedjes woord voor woord kunnen meezingen; dat kunnen ze in geen enkel ander niet-Franstalig land. En hij is ook gek op Johan Cruyff, nog steeds.

“Ik ben blij dat mijn muziek in Nederland nog steeds succesvol is, want vroeger had het ook wel met mijn uiterlijk te maken, denk ik” (Julien Clerc, voorjaar 2018)

+ KOOKBOEK BISTROTIER

65

Bent u al abonnee?

Ga naar de website en klik op Shop.

FRANSE BISTROKEUKEN VOOR THUIS

De bistro, een Frans instituut dat het midden houdt tussen een restaurant en café. Een van zijn beroemdste vertegenwoordigers, Stéphane Reynaud, deelt in Bistrotier 250 klassieker-recepten om telkens weer van te genieten. Daarnaast veel informatie over ingrediënten en bijpassende wijnen. Bistrotier is een prachtig vormgegeven en met zorg gemaakt gebonden boek, vol foto’s en tekeningen, waarvan elke kookboekengek gaat knorren van plezier!

Een anderhalfjaarabonnement op Leven in Frankrijk kost € 65 voor 9 edities. U betaalt daarnaast eenmalig € 7 voor verzending van het geschenk binnen Nederland. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het geschenk.

Bestel dan het kookboek voor € 44,99 en krijgt het gratis thuisgestuurd!

TATIANA DE ROSNAY

‘Alleen als ik schreef, voelde ik me veilig’

Bestsellerauteur Tatiana de Rosnay leidt ons rond door de wijk in het zevende arrondissement van Parijs waar ze opgroeide en nog steeds vlakbij woont. We praten over haar nieuwe boek dat een persoonlijk geheim onthult, over Émile Zola en over de lekkerste winkels van de stad.

TEKST & FOTOGRAFIE VIVIAN DE GIER & MARC BRESTER/A QUATTRO MANI

Het was een vreemde en wat ongemakkelijke gewaarwording, maar tegelijk was ze zó trots. Toen haar nieuwe roman verscheen in Frankrijk, hing haar portret levensgroot op reclamedoeken boven de straten van Parijs. Nu is Tatiana de Rosnay (61) wel gewend aan publiciteit, want sinds Haar naam was Sarah verscheen in 2006 is de schrijfster een wereldwijde beroemdheid. Maar haar nieuwe roman is het meest persoonlijke boek uit haar oeuvre. In Morgen zal het beter gaan deelt ze een donker en verdrietig geheim – vandaar het ongemak. Tegelijkertijd is het portret dat de promotiebanieren sierde gemaakt door haar dochter, wier werk daarmee dus ook volop in het zonnetje kwam te staan. Enigszins vermoeid strijkt Tatiana neer op

het terras van het charmante restaurantje Marcelle in de Rue de Grenelle. Ze heeft er al een intense promotietour op zitten in eigen land, vertelt ze, en vanwege de vertalingen die nu verschijnen gaat de drukte nog wel een tijdje door. Dat is weer even wennen, zegt ze lachend. “Vanwege covid had ik al twee jaar geen boektour meer gedaan, en nu heb ik ineens weer drie evenementen per week in verschillende steden. Ik was vergeten hoe intensief dat is.”

Liefdesbrief van Zola

In dit buurtje, waar ze opgroeide en nog steeds vlakbij woont, kennen ze haar allemaal. Haar favoriete boekwinkel is helaas een Libanese traiteur geworden, maar de andere, ook leuke boekwinkel heeft haar nieuwe roman prominent in de etalage liggen. Morgen zal het beter gaan schreef ze

tijdens de lockdowns. Haar vorige roman Bloemen van de duisternis was net uit en ineens kwam de wereld tot stilstand. Terwijl het 42 graden was, moesten de bewoners van Parijs de hele dag binnen blijven. “Ik besefte dat ik iets moest gaan doen, anders zou ik gek worden. Dus begon ik aan een nieuw boek. Ik had al een tijd het plan een klassieke thriller te schrijven met twee vrouwen in de hoofdrol: een jonge, kwetsbare vrouw die als het ware wordt opgegeten door een andere.”

Terwijl ze zat te schrijven, hoorde ze bij wijze van spreken iemand op de deur kloppen in haar binnenste. “Wie kwam mij storen? Ik zag een man voor me met een baard en een pince-nez, zo’n ouderwetse knijpbril op zijn neus. Ik herkende hem meteen: het was de beroemde Franse schrijver Émile Zola, mijn favoriete auteur. ‘Sorry, Émile,’ zei ik, ‘maar

Met de klok mee:

Tatiana wijst het huis aan waar een vriend van haar woonde; in Rue Cler vind je naast delicatessen ook de mooiste bloemen; om de hoek van de plek waar ze als kind speelde, liggen nu de boeken van Tatiana. in de etalage.

wat kom je doen? Mijn roman gaat over twee vrouwen, er is geen plek voor jou.’ ‘Jawel,’ antwoordde hij, ‘ik hoor beslist thuis in dit boek.’ Toen ik weigerde, gaf hij me een brief, een liefdesbrief. En nadat ik die gelezen had, wist ik dat hij gelijk had. Hij moest een personage worden in mijn boek, maar aan de zijlijn, een mysterieuze figuur met een privéleven waar maar weinigen iets van afweten.”

Émile Zola is een van haar favoriete auteurs, al sinds haar dertiende. Tatiana de Rosnay heeft een dubbele nationaliteit – haar vader is Frans, haar moeder Engels – en werd tweetalig opgevoed. Haar Engelse kant houdt het meest van de Britse schrijfster Daphne du Maurier, haar Franse kant is het meest fan van Émila Zola. Dus toen Zola een plek voor zichzelf kwam opeisen in haar nieuwe boek, kon Tatiana niet anders dan zijn verzoek inwilligen. En zo ontstond Morgen zal het beter gaan, een spannend verhaal waarin de jonge Candice Louradour in contact komt met de oudere, geheimzinnige Dominique Marquisan. Candice is getuige van een aanrijding, waarbij Dominique een been verliest. De vrouw lijkt geen vrienden of familie te hebben, en Candice voelt zich verantwoordelijk om hulp te bieden. Terwijl Dominique een steeds grotere plek opeist in het leven van Candice, blijkt dat niet alleen Dominique mysterieus is, maar ook het appartement waarin zij woont. Niemand minder dan Émile Zola leidde in dit appartement een geheim leven; hij ontmoette er zijn minnares, met wie hij twee kinderen kreeg.

Obsessie met voeding Gaandeweg werd het verhaal steeds persoonlijker, vertelt Tatiana, terwijl ze een wolkje melk in haar thee giet. “Candice is een 28-jarige, alleenstaande moeder. Niet iemand dus met wie ik veel overeenkomsten

heb. Maar zonder dat ik er erg in had, gaf ik haar een moeilijk deel van mijn verleden: een eetstoornis. Candice lijdt aan eetbuien, waarna ze zichzelf dwingt over te geven.

Ze heeft een ernstig verstoorde relatie met voedsel en met haar eigen lichaam. Dat waren zware scènes om te schrijven, omdat alles weer terugkwam. Alle details, zoals het feit dat de tandarts merkt dat Candice veel overgeeft omdat het maagzuur het glazuur van haar tanden aantast, zijn op mijn eigen ervaringen gebaseerd.”

Vanaf haar vijftiende tot haar veertigste leed de schrijfster aan anorexia en boulimia. ‘Niemand wist ervan, mijn ouders niet, mijn zus niet, mijn beste vrienden niet. Mijn ouders waren erg bezig met slank zijn en gezondheid. Hoewel ik niet dik was, voelde ik me dat wel. Op mijn veertiende begon ik met diëten en viel ik vijftien kilo af. Mijn omgeving vond dat ik er geweldig uitzag –ik kon wel model worden! Om zo dun te blijven moest ik mezelf uithongeren en alles wat ik at naderhand weer uitspugen.”

Ze haatte zichzelf als haar gewicht boven een bepaalde grens uitkwam en om dat te voorkomen was ze obsessief bezig met voedsel. “Ik wist van alles precies hoeveel calorieën erin zaten. Wel vijftig keer op een dag woog ik mezelf, ik nam de weegschaal zelfs mee op reis. Het was heel eenzaam, maar in het schrijven vond ik een serene wereld, míjn wereld. Een wereld waar niemand me kon vertellen dat ik te dik of te dun was, te dit of te dat. Alleen als ik schreef, voelde ik me veilig.”

Hoewel het niet altijd even sterk aanwezig was, duurde het lang voordat Tatiana haar ziekte definitief wist te overwinnen. “Mijn eetstoornis heeft 25 jaar van mijn leven verwoest. Toen ik veertig werd, nam ik twee belangrijke besluiten: ik stopte met het verven van mijn haar en ik gooide de weegschaal weg – nu nog herinner ik me het lawaai toen ik die in de afvalcontainer gooide. Daarna duurde het nog tot mijn vijftigste voordat ik voedsel niet meer als een vijand beschouwde. Pas nu kan ik zeggen dat ik er echt helemaal van verlost ben.” Ze knikt opgewekt. “Hoewel ik inmiddels 61 ben, heb ik me nog nooit zo goed gevoeld als nu.”

Straat vol delicatessen We slenteren door de Passage Jean Nicot, een verkeersluw straatje dat de Rue de Grenelle verbindt met de Rue SaintDominique. Hier woonde ze vroeger om de hoek. “In dit straatje speelde ik vaak als kind”, zegt ze mijmerend. Ook nu rennen kinderen over de klinkers en doen ze tikkertje en balspelletjes. “Het is echt een gezinswijk. Je vindt hier scholen, goede restaurants en winkels, maar geen nachtclubs. Eigenlijk is het allemaal nog redelijk hetzelfde als toen.” Dat geldt niet voor Rue Cler, inmiddels een beroemde winkelstraat, omdat Emmanuel Macron hier woonde voordat hij president werd en vooral omdat de heerlijke delicatessenwinkeltjes het zo geweldig doen op Instagram. “Ik kwam hier als kind al vaak, want mijn moeder deed hier altijd

“De patissier, rotisserie, boulanger en traiteur doen om het hardst hun best bezoekers naar binnen te lokken met hun heerlijke koopwaar”

DE WIJK VAN TATIANA

Het 7de arrondissement is ook de wijk van Napoleon. Hier vind je zijn opleidingsinstituut École Militaire en zijn graf in de Dôme des Invalides, waar nog meer beroemdheden hun laatste rustplaats hebben gekregen. De beroemde vorst Louis XIV liet het Hôtel des Invalides bouwen, waarin een oorlogsmuseum is gevestigd. Natuurlijk is de Eiffeltoren een must, net als het indrukwekkende Champ de Mars, dat aan de voet van de beroemde toren ligt. Daarnaast is het Musée d’Orsay, een van de meest bezochte musea van Parijs, een bezoek meer dan waard. Tussen dit alles in vind je Rue Cler, een levendige winkelstraat vol delicatessenwinkeltjes en een walhalla voor de zintuigen. In de Rue Cler alleen al zitten tal van restaurantjes, zoals het Italiaanse restaurant Davoli of Tribeca “L’Éclair is een fijne bar, ook om iets eenvoudigs te eten”, aldus Tatiana de Rosnay. Bij restaurant Marcelle op de Rue de Grenelle, geopend voor ontbijt en lunch, serveren ze overdag heerlijke sapjes, smoothies en taartjes (geopend tot 18 uur). davoli.fr restauranttribeca-cler.fr restaurantmarcelle.fr

boodschappen. Destijds reden er nog auto’s, nu is het een voetgangersgebied en komen er veel toeristen. Ik kom er elk weekend om allerlei lekkere dingen te halen – in deze straat zou ik alles wel willen kopen.”

Ze stopt bij een groente- en fruitstalletje dat eruitziet om door een ringetje te halen, met dozen vol verse cantharellen, blozende granaatappels en witte druiven die glanzen van de dauwdruppels. “Nicolas (haar man, red.) appte me net of ik een paar citroenen wil meenemen”, zegt ze, terwijl ze een paar gaaf-gele exemplaren uitzoekt. Even later neemt ze ook nog een bloemetje mee van Les Floralies, een fleurige bloemenzaak. Of het nou gaat om de patissier, rotisserie, de boulanger of de traiteur, de etalages doen om het hardst hun best bezoekers naar binnen te lokken met hun heerlijke koopwaar. Bij La Fromagerie ruik je de geitenkaas op straat, in de vitrine van traiteur Jeusselin doen de quiches en rijk gevulde groentegerechten het water in de mond lopen, en ook de heerlijke hapjes van de Libanese takeaway lijken hun best te doen de vroegere boekwinkel te doen vergeten. Tatiana wijst naar La Sablaise. “Dit is volgens Nicolas echt de beste viswinkel van de stad. En geloof me, daar is hij heel kieskeurig in.”

Ze lacht en wijst naar de wijnwinkel aan de overkant, die Nicolas heet. “En daar haalt hij natuurlijk de wijn.” Zelf houdt ze ook erg van L’Épicerie Fine. “Een heel leuk winkeltje, waar ze heerlijke honing en thee verkopen. Ik hou enorm van honing.”

Hoewel er nu veel toeristen komen, kan ze hier tamelijk ongestoord winkelen. “Ik word niet lastiggevallen op straat, want er wonen hier veel mensen die veel beroemder zijn dan ik”, grapt ze.

Veel losgemaakt

Bij een mooi art-nouveaugebouw in de Rue du Champ-de-Mars houdt ze even halt. “Kijk, daar op de bovenste verdieping woonde een

vriend van me. Mooi pand, hè? En daar op Avenue de Bourdonnais zat mijn vroegere lagere school. Nu lopen hier op sommige momenten hordes toeristen, maar toen ik kind was, kwam hier nog niemand.”

Via de lommerrijke Rue de Belgrade lopen we naar het Parc du Champ-de-Mars, waar de Eiffeltoren bovenuit torent. Tijdens de lockdowns kwam Tatiana hier veel. Parijzenaars mochten maar een uurtje per dag naar buiten, in een straal van een kilometer rondom hun huis. Omdat ze hier vlakbij woont, kon ze op die spaarzame momenten even genieten op een bankje in het park, met een zonnetje op het gezicht en de Eiffeltoren in de rug.

Ook vandaag is een prachtige dag om neer te strijken op een bankje, terwijl het schattige La Bonbonnière de Marie de zintuigen prikkelt met de zoete geuren van crèpes. De sfeer is gemoedelijk: kleine kinderen spelen in de zandbak, mensen wandelen met hun hond of liggen loom in het gras te genieten van het zachte nazomerweer. Een enkeling werpt een steelse blik op de beroemde stadsgenoot.

Haar boek heeft veel losgemaakt in Frankrijk, vertelt Tatiana. “Toen ik het af had, vroeg ik mezelf af of ik zou verzwijgen dat het gebaseerd is op mijn eigen verhaal. Maar dat kon ik niet maken, vond ik. Hoe moeilijk het ook was, ik besloot dat ik eerlijk zou zijn, omdat het delen van mijn verhaal misschien anderen kan helpen.”

Dat bleek ook zo te zijn: bij elke signeersessie of lezing komen er mensen

naar haar toe die een dochter of kennis hebben die ook lijdt aan anorexia of boulimia. “Door de pandemie is het probleem alleen maar groter geworden. De eerste keer dat ik ernaar werd gevraagd vond ik het moeilijk om erover te praten. Maar inmiddels doe ik al weken niets anders. Nicolas, altijd mijn eerste lezer, was geschokt en in tranen toen hij het boek uit had. Pas nu kon hij zich echt voorstellen hoe het voor mij is geweest, wat deze ziekte inhoudt. Alleen mijn familie heeft nog niet gereageerd; mijn ouders vinden het te moeilijk om erover te praten. Dat geeft niet. Ik hou van hen, zij houden van mij. En als ze er met mij niet over kunnen praten, ga ik ze niet opjagen.”

Wij mogen 3 boeken verloten.

Zie leveninfrankrijk.nl

‘Morgen zal het beter gaan’ is de nieuwe roman van Tatiana de Rosnay, uitgave Ambo Anthos

“Daar zat mijn vroegere lagere school. Nu lopen hier vaak hordes toeristen, maar toen ik kind was, kwam hier nog niemand”

Afgesneden bloem

Nadat haar leven een tragische wending heeft genomen besluit de jonge Française Léna naar India te vertrekken. Daar zwemt ze dagelijks in de Indische Oceaan. Elke dag ziet ze een meisje dat zwijgend haar vlieger oplaat op het strand. Als de zee Léna op een ochtend meesleurt, redt het meisje haar. Ze blijkt niet naar school te gaan en uitgebuit te worden. Léna besluit op haar beurt het meisje te redden. De vlieger is een schitterend portret van vrouwensolidariteit, geschreven in poëtische bewoordingen. “Het meisje is in rouw en ontworteld, ze groeit op als een afgesneden bloem, ver van alles wat ze heeft gekend en wat haar dierbaar was.” (AB)

Laetitia Colombani, ‘De vlieger’ (‘Le cerf-volant’), Ambo Anthos, €20,99

Livres

Wij mogen 3 boeken verloten.

Zie leveninfrankrijk.nl

De klok horen luiden

Adrien Nègre (1835-1915) vertelt zijn levensverhaal, zijn kleinzoon Theódore (18991993) het zijne. Beide bejaarde klokkenmakers woonden in Montolieu, een Zuid-Frans kunstenaarsdorp waar ook Leonard van Veldhoven woont, de Nederlander die het verhaal van deze mannen heeft opgetekend.

Van Veldhoven is en was van alles: architect, hotelier, reiziger en schrijver. Het verhaal van de klokkenmakersfamilie stelt hem in staat een periode in de geschiedenis tot leven te brengen waarin van alles gebeurde, van 1835 tot 1964.

Parijs vormt het decor van een eenvoudig hotel, een eeuwenoude ruzie, een straatmuzikant en is natuurlijk de stad van Simone de Beauvoir.

Van Veldhoven heeft een originele vorm gekozen en vertelt beeldend en overtuigend, zij het nogal gedetailleerd. Alsof hij er zelf bij was. (FT) Leonard van Veldhoven, ‘Een doos vol heugenis. Kroniek van een Franse familie in roerige tijden: 1835-1964’, Uitgeverij Gopher, €29,50

Parijs in sepia

Hôtel du Nord, een roman die in Frankrijk al in 1929 verscheen, schildert het leven in een eenvoudig hotel en dat van zijn gasten. Kleine luiden die zich zo dapper mogelijk door een moeizaam bestaan slaan. Een verhaal dat je kunt vergelijken met een sepiakleurige foto van lang geleden. En die beeldende stijl is niet toevallig want Eugène Dabit (1898-1936), zelf ook van eenvoudige komaf, was een tijdje kunstschilder voordat hij zich tot schrijver ontwikkelde, onder meer gestimuleerd door schrijver André Gide. Zijn grootste succes, Hôtel du Nord, werd al in 1938 verfilmd. (AB)

Eugène Dabit, ‘Hôtel du Nord’, Uitgeverij Vleugels, €23,95

Wij mogen 3 boeken verloten.

Zie leveninfrankrijk.nl

DOOR ANNA SOPHIE BAKKER & FABIAN TAKX

De liefde hervonden

Hoe betrouwbaar is de herinnering? Dat is de vraag waar het om draait in De laatste klanken van Icarus van Arjen van Meijgaard. De hoofdpersoon schetst hoe hij als straatmuzikant ‘bakken met geld’ verdient in Parijs. 25 jaar later krijgt hij een ansichtkaart van zijn toenmalige geliefde, Julie. Maar inmiddels is hij met Sara, die het allemaal niet helemaal vertrouwt. Van Meijgaard wisselt de Parijse avonturen van de jonge muzikant af met hedendaagse perikelen in deze sfeervolle psychologische roman, die liefhebbers van het werk van Patrick Modiano wel zal aanspreken vanwege het spel met de herinnering en de realiteit. (FT)

Arjen van Meijgaard, ‘De laatste klanken van Icarus’, Uitgeverij De Kleine Uil, €21,50

De troost van vogels

‘Malgré-nous’ (‘tegen onze wil’) is de term die wordt gebruikt voor alle mannen uit de Elzas en de Moezel die in de laatste jaren van de Tweede Wereldoorlog door de Duitse bezetter werden gedwongen dienst te nemen in het Duitse leger. Een daarvan is de 91-jarige Thomas, een vogelkenner die in het reine probeert te komen met zijn verleden. Hij ontwikkelt tijdens wandelingen door de natuur een speciale band met zijn achternicht Elisabeth en haar elfjarige zoon Vina, als die uit Parijs naar de Elzas zijn verhuisd. Allemaal hebben ze veel te verwerken, en alle drie worden ze gelouterd door elkaar en de natuur. Een ontroerende roman. (FT) Isabelle Sorente, ‘De vrouw en de vogel’ (‘La femme et l’oiseau’), A.W. Bruna, €24,99

Wij mogen 3 boeken verloten.

Zie leveninfrankrijk.nl

Lessen van De Beauvoir

Wat zou Simone de Beauvoir doen? Het is een vraag die de Australische filosofe en schrijfster Skye Cleary al lang bezighoudt, en de titel van het eerste boek over de Franse denker van haar hand dat nu in het Nederlands is verschenen. ‘Gids voor een authentiek leven’ is de passende ondertitel. Want het ging de existentialist en partner van Jean Paul Sartre om authenticiteit, ofwel trouw zijn aan jezelf. Maar wie ben je dan eigenlijk? Cleary diept die vraag uit aan de hand van thema’s in De Beauvoirs werk, zoals vriendschap, romantische liefde, moederschap, ouder worden en de dood. Maar ze belicht ook de tips die de filosofe gaf voor een gelukkig leven. Ook interessant voor mannen. (FT) Skye Cleary, ‘Wat zou Simone de Beauvoir doen?’, Ten Have, €22,99

Een eeuw ruzie in Parijs

De geschiedenis vertellen aan de hand van families, het is een nieuwe succesformule. De Engelse schrijver Edward Rutherfurd deed het al een paar keer, met steeds een andere wereldstad als decor. Eerder schreef hij dikke pillen over China, Rusland, Londen en New York, en nu is Parijs aan de beurt. Bijna 800 pagina’s lang volgen we twee families die elkaar eeuwenlang dwars zitten. Bijzonder is dat Rutherfurd fictie en feit kunstig met elkaar vermengt. Het verhaal begint in 1875 en eindigt in 1968, dus alles komt voorbij, van de bouw van de Eiffeltoren tot de Eerste en Tweede Wereldoorlog en de studentenrevoltes. (FT) Edward Rutherfurd, ‘Parijs’, De Fontein, €17,50

Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl

La France & moi

Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken soms Nederlands met een Frans accent. In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en valkuilen van het werkende leven in Frankrijk. Deze editie: een commercieel directeur

Nooit een saai moment. Commercieel directeur

Alexandra Feil (54) woont sinds 2007 met haar vier kinderen in de zuidelijke stad Limoux (Aude). Er is geen periode geweest waarin alles gewoon zijn gangetje ging.

TEKST RENATE VAN DER BAS

‘Dat gekus door iedereen is heel goed voor het groepsgevoel’

egin 2007 kwam ik in de Languedoc aan met man Walter en onze vier kinderen, die toen 2, 3, 8 en 9 jaar oud waren. Onze voorgeschiedenis lag in het Westland, waar we in Honselersdijk een kwekerij hadden. Dat was dag en nacht werken, het hele jaar door. Zwaar, voor ons allemaal. Toen de kans kwam om te verkopen hebben we die gepakt. We keken rond in Spanje, Portugal en Frankrijk, op zoek naar een rustige plek die niet té veel in de rimboe lag, en uiteraard met scholen in de buurt. We hoopten door te verhuizen naar een nieuwe omgeving als gezin een nieuwe start te kunnen maken. Dat werkte toch niet en Walter en ik gingen uit elkaar. Maar uiteindelijk wonen we nu nog steeds vlak bij elkaar in Frankrijk, en studeren inmiddels drie van de vier kinderen met veel succes in Toulouse. Zelf zou ik willen dat ze eens een jaartje in Nederland gingen werken of studeren, om hun geboorteland wat beter te leren kennen, maar ik heb ze helaas nog niet zover gekregen.”

Bewegingsvrijheid

“Zelf denk ik ook niet aan teruggaan. Ik zou geen afscheid kunnen nemen van de enorme bewegingsvrijheid die je hier hebt, voor mij hét grote voordeel van wonen in Frankrijk. Je kunt hier eindeloos wandelen met de hond en overal paardrijden zonder mensen of verbodsbordjes tegen te komen.

Tegelijkertijd maak ik hier heel makkelijk vrienden en is er veel burenhulp: laatst was hier vlakbij – doodeng – een bosbrand en haalde een attente buurvrouw voor de zekerheid meteen de hond uit mijn huis. Mensen zijn hier aardig en zonder poeha. Ik weet niet of het typisch is voor elke Franse plattelandstreek met veel pensionado’s, vakantiegangers en werklozen, maar het valt me op dat de mensen veel aandacht hebben voor elkaar. Wat ook veel ruimte biedt is het schoolsysteem: als het moet, zijn je kinderen van ’s ochtends acht uur tot ’s avonds zes uur onder de pannen à l’école Een van mijn eerste werkplekken was de basisschool van mijn kinderen, waar ik buitenschoolse activiteiten leidde zoals koken en knutselen. Ik was zo blij met die school. Zo kregen onze Vito en Isa, de twee oudsten die niet van jongs af aan Frans spraken, er iedere dag twee keer een halfuur bijles in de taal. Binnen een jaar behoorde Isa tot de beste leerlingen van haar klas. We hebben veel te danken aan die school. Een paar jaar later zat de jongste, Susanne, op een dorpsschooltje aan de rand van de natuur, waar ze een eigen tuin hadden en er vaak op uit trokken. Je kunt het niet beter en gezonder hebben.”

Rondere vormen “Persoonlijk denk ik trouwens dat ik in Nederland veel rondere vormen zou hebben. Dat is ook een reden om van Frankrijk te houden: het gezonde,

Boven: Alexandra met zonen Vito en Thomas in Toulouse, waar ze studeren. Onder: met hond Cado, op vakantie in de Camargue.

pure eten. Hier stofte ik al snel het kookboek van mijn moeder weer af: hoe maak je ook alweer zelf alles klaar? Door alle mixen, kant-en-klare spullen en voorgesneden pakketten in de Nederlandse supermarkt was ik het koken verleerd. Nu rij ik kilometers om voor goede ingrediënten, ligt mijn vriezer vol met vlees van boeren uit de buurt en koop ik mijn aardappels en uien bij een vriendin. En geniet ik ervan om tussen de middag ruim de tijd te nemen voor een goed gekookte maaltijd. Niet dat ik mijn Nederlandse smaak helemaal kwijt ben hoor. Bij ieder bezoek ga ik meteen over de schreef: roze koeken, drop, kibbeling, kroketten, friet met die zoete Nederlandse mayonaise. Maar dan is het een uitzondering.”

Iedereen zoenen

“Door het werken met schoolkinderen ging mijn Frans flink vooruit, maar toen ik later bij een makelaar aan de slag wilde, merkte ik hoe mijn taalkennis nog tekortschoot. Ik ging het officiële cursussysteem in om het C-niveau te bereiken, waarmee je bij een sollicitatie bewijst dat je je uitstekend redt in het spreken, begrijpen en ook schrijven van de Franse taal. De ook noodzakelijke Franse omgangsvormen leerde ik misschien wel het beste toen ik een tijd in een keurig dorpscafé werkte, waar de hele dag door bewoners binnenkwamen voor hun petit café, aperitie e en watertje. Daar raakte ik eraan gewend dat je gewoon iedereen moet zoenen, zonder onderscheid des persoons. En hoe goed het is voor het groepsgevoel dat iedereen elkaar begroet met een kus. Ook de mannen, hoe raar sommige van mijn Nederlandse kennissen dat ook vinden. Maar je sociale kring moet je koesteren. Dat zie je ook aan hoe ondernemers als loodgieters en elektriciens hier werken: ze helpen eerst hun eigen oma, broer of vriend, daarna pas de rest van de wereld.”

Autoritair en afstandelijk

"Waar ik nog meer heb gewerkt? Waar niet! In de groentekraam van een bioboer op de markt, voor een cateraar, en ik heb ook de administratie voor een verhuurder van droogtoiletten gedaan. En toen kwam ik bij Sefa, een topbedrijf in professionele warmtepersen voor onder meer de textielindustrie. Eerst werkte ik er een paar jaar als assistent commercial en na een onderbreking vroegen ze me een tijdje geleden terug als directeur commercial. Een fantastische baan. Het is een bedrijf met zo’n veertig medewerkers en bijzonder is wat veel van die collega’s na een tijdje zeiden: ‘Hé, je bent gewoon dezelfde gebleven.’ Franse managers vinden het vaak nodig om autoritairder en afstandelijker te doen als ze de baas worden. Mijn mensen hadden het me niet eens kwalijk genomen als ik ook die kant op was gegaan. Maar zo ben ik gewoon niet. Op mijn eigen betrokken manier lukt het ook. Ik heb bijvoorbeeld Engelse taalles geregeld voor collega’s, specifiek gericht op ons werkgebied. Lijkt me zinvoller dan koud en streng zijn. Ik hoor in ieder geval dat ze graag voor me werken.”

Emigratiecoach

“Geregeld krijg ik van vrienden ‘het compliment’ dat ze me niet meer zien als een buitenlander. Al zal niemand mij snel voor een echte Française houden, met mijn blonde haar en on-Franse lange lijf. Ik denk wel dat ik meer ben gaan vousvoyeren, beleefder ben geworden. Inmiddels denk ik erover een opleiding tot persoonlijk coach te doen. Misschien wel om emigratiecoach te worden. Dan krijg ik hopelijk ook eens wat meer ruimte om zelf mijn tijd in te delen. Want toen ik emigreerde, was het plan vooral veel te gaan ontspannen en genieten en daar komt nog altijd maar weinig van terecht. Terwijl ik mezelf vaak vertel: alleen jij bent de architect van je eigen leven.”

“De Franse omgangsvormen leerde ik het beste toen ik in een keurig dorpscafé werkte”

(Met) dochter Isa.

Sneeuw in het achterland van de Côte d’Azur

ALPES-MARITIMES

Wintersprookje

In de Alpes-Maritimes valt er verrassend veel te wintersporten, en op meer plekken dan alleen in de bekende skioorden Isola 2000 en Auron. De kleinere, pittoreske dorpen zijn zeer geschikt voor wat minder snelle winteractiviteiten.

Het dorp waar ik woon, staat niet in een wintersportbrochure en ook niet op het lijstje met ‘Les Plus Beaux Villages de France’. Het telt wat daken van golfplaat tussen de traditionele varianten van donkerrode leisteen en de nieuwe salle polyvalente past eigenlijk niet tussen de mediterrane huizen. Het achterland van de Côte d’Azur heeft al zoveel parels, daarmee valt niet te concurreren. Maar als er een pak sneeuw ligt, is Roure picture perfect. En sinds het middaguur dwarrelen dikke vlokken omlaag. Als de schemering valt, houdt het op met sneeuwen. Als vervolgens de vintage-stijl led-lantaarns aanfloepen, is het sprookje compleet. Ik stap naar buiten, camera in de aanslag. Ook mijn dorpsgenoten komen uit hun huizen tevoorschijn. Op de burchtheuvel, een mooi uitzichtpunt dat het dorp overziet, ontmoet ik Valérie en Jean-Marc, gasten uit ons hotel Le Robur. Ze hadden op een witte kerst gehoopt, drie dagen geleden, vertellen ze. Dat ging niet door. Maar vandaag wordt het dubbel en dwars goedgemaakt.

Ze willen mijn mening weten over hun plannen voor morgen. “We twijfelen tussen Auron en Valberg. We kunnen ski’s huren, maar hebben ook sneeuwschoenen in de auto liggen. Wat zou u doen?”

Ik leg uit dat Météo France voor vannacht nog meer sneeuw voorspelt en dat het weggetje naar ons dorp niet onmiddellijk geruimd zal zijn. “Dus dat wordt

glibberen met sneeuwkettingen, terwijl jullie in een perfect sneeuwschoenwandeldorp logeren!”

Ik besluit dat ik zelf morgenochtend de raquettes onderbind en nodig hen uit me te vergezellen.

“Je moet moeite doen om rond Valberg of Auron een route te vinden die mooier is.” Ze besluiten mee te gaan.

Boeddha in de sneeuw

Er is nog tien centimeter sneeuw bijgekomen als we de volgende ochtend vertrekken; waar we ook kijken zien we een wintersprookje en de camera’s blijven klikken. Op de oude begraafplaats naast de romaanse kerktoren liggen sneeuwkragen op de gietijzeren kruizen, de dood verzachtend tot een

Linkerpagina: Roubion. Hierboven: Jean-Marc en Valérie genieten van het uitzicht.

TEKST & FOTOGRAFIE PAUL SMIT

meditatieve winterslaap. Naast het kerkhof gaapt de afgrond naar het beboste Vionène-dal en op de takken van alle bomen ligt sneeuw. Was het een kerstkaart, dan zou je denken: is het niet een beetje over the top?

Boven het dorp aangekomen, wordt lopen zwaar, want elke stap zak je dertig centimeter weg. Dus binden we de raquettes onder. Het pad leidt naar het arboretum van Roure, dat zowel een botanische tuin is als een expositieruimte van land art. Onder een laag sneeuw zijn de kunstwerken extra intrigerend. Neem het hoofd van Boeddha, dat tussen de bomen uit de grond oprijst. De kale monnik heeft nu een toupet van sneeuw. Verderop baant een kleine optocht van pénitents zich een weg door het besneeuwde bos. Letterlijk ‘boetedoeners’, maar feitelijk lekenbroeders die aan welzijnswerk doen,

hier in de Alpes-Maritimes ook nu in de 21ste eeuw nog. Door hun Ku Klux Klan-achtige gewaden met puntmutsen jagen zij Valérie en Jean-Marc in eerste instantie schrik aan als die het groepje ontdekken, felrood afstekend tegen de sneeuw.

Ons einddoel is Rougios, een verlaten gehucht van boerenschuren te midden van alpenweiden. Om er te komen, doorkruisen we een bos van lariksen. Magisch stil is het er, op af en toe de plof van een vallend pak sneeuw na.

Ooit werd op de terrassen rondom Rougios tarwe verbouwd door de bewoners van Roure. Gewoond werd er alleen in het zomer- en oogstseizoen. Nu kunnen we ons dat nauwelijks meer voorstellen, op deze hoogte – 1400 meter – en bij dit reliëf. Tot de Eerste Wereldoorlog leefden de bergdorpen in autarkie; ze verbouwden al hun voedsel zelf.

Verderop baant een optocht van pénitents zich een weg door het besneeuwde bos, felrood afstekend

Valérie en Jean-Marc zijn enthousiast en ook ik kan nauwelijks geloven hoe de winter deze plek, die ik zo goed ken, heeft betoverd. We kijken uit over een eindeloos berglandschap, afgesloten door een keten van drieduizenders op de grens tussen Frankrijk en Italië. De boerenschuren, deels van steen en deels van hout in blokhuttenstijl, staan voor zich uit te dromen.

Hier verlaten we het pad en komt de ware kracht van sneeuwschoenen tot uiting. Want goede raquettes bieden overal grip. Flauwe of steile hellingen, het maakt niet uit. Zelfs de ondergrond doet niet meer ter zake: een terrein bedekt met stenen wordt onder een pak sneeuw met sneeuwschoenen even makkelijk begaanbaar als een alpenweide. We spreken af dat ieder op eigen houtje uitwaaiert over het gebied – ikzelf voor een fotosafari – om met lunchtijd hier terug te keren voor een picknick uit de rugzak.

Sneeuwschoenparadijs

Valérie en Jean-Marc hebben de smaak van het sneeuwschoenwandelen te pakken. Voor hun laatste vakantiedagen hadden ze eigenlijk willen afzakken naar de kust. Maar ze hebben een B&B in het sneeuwschoenparadijs van de Tinée-vallei geboekt: Saint-Dalmas-le-Selvage, met 50 kilometer

bewegwijzerde raquette-routes. Het ligt helemaal achter in het dal, 400 meter hoger, en is daardoor sneeuwzekerder dan Roure. Bovendien wordt het omgeven door de bijna 3000 meter hoge pieken van nationaal park Mercantour, vanwaar koude lucht omlaag zakt. Is eenmaal het eerste pak sneeuw gevallen, dan blijft het vaak de hele winter liggen, met af en toe een aanvulling. Deze keer zijn het Valérie en Jean-Marc die mij uitnodigen. Ik ontmoet ze aan het ontbijt in La Petite Étoile, een B&B in een oud pand midden in het dorp. “De wandeltips van de Parijse eigenaren zijn goud waard. Dus vandaag volgen we hun advies op.” Het eerste doel is de Pra Gazé. Pra betekent weide in het Provençaals; het gaat om een terras met alpenweides boven het dorp. Omhooglopend kijken we uit over Saint-Dalmas, een intact gebleven bergdorp. Niet één modern gebouw verstoort de eenheid van besneeuwde daken die zich rond de romaanse kerktoren hebben genesteld. Standaard wintersporthotels ontbreken. Sterker nog: er is überhaupt geen hotel, slechts twee chambres d'hôtes, waarvan La Petite Étoile er een is. Voor meer luxe moet je afdalen naar Saint-Étienne-deTinée, op 7,5 kilometer afstand.

Le Pra Gazé blijkt een schot in de roos. Het uitzicht over het Gialorgues-dal, waarin Valérie en Jean-

Linkerpagina: een van de rustgevende loipes; ‘pénitents’ in de sneeuw. Hierboven: gezicht op Roure.

Marc gisteren gewandeld hebben, is onverwacht spectaculair vanwege de bergen die erachter oprijzen. Ze doen mij denken aan de Canadese Rockies. We lassen een lange pauze in om van het uitzicht te genieten, voor we door uitgestrekte lariksbossen verder lopen naar Sestrière, een weidse open vlakte op de plek waar meerdere dalen samenkomen. Wij kiezen voor de Vallon de la Braïsse, omdat daar hogerop, aan de bovenrand van het bos, stokoude lariksen groeien. Ook dit blijkt een gouden tip: als lariksen zo oud worden verliezen ze het typische silhouet van naaldbomen en worden ze knoestig als oude eiken. Een magische plek.

Onder oude bogen

Een paar dagen later ga ik alleen op pad. Langlaufen deze keer, op de loipen van opnieuw zo’n pittoresk dorp: Roubion. Ze beginnen en eindigen op de Col de la Couillole. Ze voeren door een vriendelijk, glooiend, open landschap met uitzicht op veel hogere bergen in de verte. De hoogste van allemaal is de 3300 meter hoge Argentera, nét in Italië. Hier ben je ver van alle drukte, vaak zelfs alleen in de natuur. En als je vroeg bent is de kans groot op een ontmoeting met herten, reeën en gemzen. Wie naast het langlaufen en sneeuwschoenwandelen toch op

de snélle latten wil staan, maar liever niet op de drukke pistes van Isola 2000, Auron of Valberg, kan ook in Roubion terecht. En wel in het wijkje Les Buisses, apart gelegen, waardoor het oude dorp niet wordt aangetast. Het biedt twintig afdalingen, natuurlijk veel minder dan Isola 2000 (45 pistes) en de twee zwarte zijn niet zo avontuurlijk als de drie van Isola. Maar de rijen voor de liften ontbreken en de prijzen zijn het laagst van de Alpes-Maritimes. Bovendien is de sfeer gemoedelijker en het landschap meer intact.

In Roubion loop je niet tussen de appartementenblokken, zoals in veel wintersportoorden, maar onder oude bogen door smalle straatjes en langs de karakteristieke deurschilderingen van Imelda Bassanello (zie kader). Als inwoner van buurdorp Roure ken ik Imelda goed. De Italiaanse bezit al twee decennia een huis in Roubion. Hier vindt ze rust, zuivere lucht, een milde zomertemperatuur en vooral: een echte winter.

Ik ken Roubion al 24 jaar en sinds Imelda haar schilderingen hier maakte, is het tot leven gekomen. De oude kern telt nu twee restaurants met een gezellig terras en op de Col de la Couillole boven het dorp, waar de langlaufloipes beginnen, heeft zich een ambitieus restaurant gevestigd, Quintessence, dat ook zeven hotelkamers aanbiedt. Maar een toeristendorp als Èze of Saint-Paul-de-Vence zal het nooit worden, daarvoor ligt het te ver van de kust. Net als Roure en Saint-Dalmas-le-Selvage. Het blijven insidertips voor een paar schilderachtige dagen in de sneeuw. Op raquettes, langlaufski’s of de snélle latten.

Hier vindt ze rust, zuivere lucht, een milde zomertemperatuur en vooral: een echte winter

Onder: Saint-Dalmas.

DE DEURSCHILDERINGEN VAN ROUBION

“Ik ben in Roubion deuren gaan beschilderen dankzij mijn Franse vriend”, vertelt de Italiaanse Imelda Bassanello lachend. “Hij is een journalist uit Marseille met een huisje in Roubion en stelde aan de burgemeester voor dat ik tijdens het jaarlijkse dorpsfeest de deur van de dorpsoven zou beschilderen. Zo vormde ik een leuke attractie tussen de straatmuzikanten. De dorpelingen kwamen regelmatig kijken en samen met hen en de muzikanten werd ik uitgenodigd voor een feestelijk maal aan een lange tafel. Toen het feest voorbij was en de deur klaar, bleek ik een fan te hebben: een oudere dame, die me betaalde om nog twee deuren te schilderen. De bewoners moesten wennen aan die kleurrijke schilderingen – de bergbewoners van Mercantour zijn erg gehecht aan hoe het was en hebben moeite met verandering – maar toeristen reageerden enthousiast, wat ten slotte de burgemeester opviel. Elf jaar na die eerste drie deuren reisde hij naar Vallecrosia in Italië, waar ik een jaar vóór Roubion een reeks deuren beschilderd had, en hij fotografeerde ze allemaal. Vervolgens spreidde hij tijdens de eerstvolgende gemeentevergadering de foto’s uit op tafel en stelde voor hetzelfde te doen in Roubion, maar op grotere schaal. Nog diezelfde middag werd het project goedgekeurd. En hoewel de huiseigenaars zelf twintig procent van de kosten moesten bijdragen, stroomden de verzoeken binnen. Ze mochten mede het thema bepalen, waardoor er allerlei verhalen loskwamen over wat er ooit achter die deuren was gebeurd.”

Tips & adressen

REIZEN

Afstand Utrecht-Roure: 1415 km. Per trein ben je ongeveer 10 uur onderweg: nsinternational. com/nl/frankrijk/trein-nice

Vliegen naar Nice vanaf Schip hol en Eindhoven met Transavia en Easyjet. Roure ligt op 1,5 uur rijden van het vliegveld, Roubion 1,75 en Saint-Dalmas 2 uur.

ROURE

roure.fr

Hotel/culinair restaurant Auberge Lo Robur aubergelorobur.com

Arboretum Marcel Kroenlein arboretum-roure.org

SAINT-DALMASLE-SELVAGE saintdalmasleselvage.fr

Voor raquettes-huur zie: les activités > hiver > raquettes.

B&B La Petite Étoile la-petite-etoile-dhotes-enmercantour.fr

Restaurant

Les 3 Marmottes facebook.com/people/Les-3marmottes/100057586953838

ROUBION

roubion.com

Voor raquettes-huur zie: les services > commerces > location matériel.

B&B Le Rupicapra rupicapra-tinee.com

Hotel/culinair restaurant

Auberge Quintessence

Op de Col de la Couillole (vertrekpunt langlauf- en sneeuwschoenroutes). auberge-quintessence.com

Bistrot de pays Auberge du Moulin auberge-du-moulin-roubion.fr Pizzeria Chez Joëlle Terras met uitzicht. tripadvisor.com/Restaurant_ Review-g2308650-d16813507

Courmayeur is een traditioneel maar ook sophisticated resort met veel geschiedenis en charme, te midden van een spectacu lair landschap. Het centrum van het dorp is autovrij en heeft een fantastisch shopping-aanbod, restaurants en cafés van wereldklasse, een geweldige keur aan accommodaties voor elk budget en een heerlijke après-skiscene. Het resort geniet faam als hotspot voor fijnproevers, en staat bekend om zijn lokale Alpenkeuken en als thuishaven voor een heel scala aan beroemde chefs. Het is de droombestemming voor reizigers die avonturen willen beleven en actief in de natuur willen opgaan. Courmayeur is ideaal voor iedere bergliefhebber vanwege zijn fantastische faciliteiten voor heli-skiën, offpiste skiën en langlaufen.

Skiën, freeriden en spectaculaire afdalingen Met meer dan 100 kilometer hellingen en offpiste aan twee kanten van de berg, biedt Courmayeur Mont Blanc uitmuntende voorzieningen, zowel voor experts als voor beginners. Het resort heeft volop chalets en restaurants voor

voortreffelijke accommodatie en cuisine. En nu de kabelbaan ook ’s avonds open is, kun je ook kiezen voor een aperitief of diner bij zonsondergang met zicht op de Mont Blanc. De grote hoeveelheid geprepareerde pistes en freeride tracks, verspreid over 33 hellingen met verschillende moeilijkheidsgraad en hoogteverschillen zorgt voor veel variatie, en met pistes op hoogten van 2755 meter en sneeuwmachines is sneeuw gegarandeerd. Freeriders kunnen hun grenzen verleggen met adrenaline-opwekkende afdalingen tussen onovertroffen pano rama’s. Degenen die een onvergetelijke ervaring willen opdoen en het gevoel willen krijgen dat ze naar de hemel reiken, moeten op zoek naar de Skyway Monte Bianco. De Skyway is veel meer dan alleen een kabelbaan naar een hoogte van 3466 meter. Het is een idee: de mens dichter bij de berg en de hemel brengen, onze horizon verbreden, grenzen overstijgen. Prachtige landschappen om te verkennen en op te stijgen naar de hemel.

Voor meer informatie bezoek www.courmayeurmontblanc.it/en of bel +39 0165 841612 of mail naar info@courmayeurmontblanc.it

FOTO S: ©COURTESY OF COURMAYEUR MONT BLANC ©MARCO VAROLI FOR COURMAYEUR MONT BLANC

Gezellige gastvrouw

Vorig jaar deed ik op deze plek een oproep aan druivenplukkers. Mijn oogst was dat jaar buitengewoon ongezellig geweest. Het professionele team, allemaal mannen van Marokkaanse afkomst, had verstoord opgekeken als ik in hun pauze met koffie en koek aan kwam. Uiteraard hadden ze veel lekkerder gebak bij zich en waarom wilde die grote blonde vrouw bij hen onder de boom zitten? Aan het eind van de oogst waren ze vriendelijk maar zonder omhaal naar huis gegaan. Daar zaten Jean-François, mijn werkman, en ik dan met een biertje en een schaaltje nootjes over de vallei uit te kijken. Echt feestelijk was het niet. En als ik dan weer eens gezellig met Nederlanders wijntjes zat te proeven leek het plan steeds logischer: dit is een leuke sfeer, stel je voor dat de hele oogst zo zou zijn? Het was een kleine stap naar mijn oproep van vorig jaar. In het voorjaar kwamen de eerste aanmeldingen binnen. Meerdere aardige, gemotiveerde mensen, die ik graag op het domein zou zien. Iemand kon begin september, een ander twee weken eind van die maand. Ik begon lijsten aan te leggen, die best ingewikkeld werden. Het deed me realiseren dat al die exacte data niet echt correleerden met de onvoorspelbaarheid van de oogst. Gelukkig lag dat moment nog ver in de toekomst. Begin juni was ik in de kelder bezig met een ingewikkelde assemblage toen er een Nederlandse bezoekster langskwam. Ze wilde wat wijnen proeven, ze zag er aardig uit. Ik legde mijn werk aan de kant en nam haar mee naar de tafel voor het huis. Ze keek naar het huis, naar het uitzicht en ja hoor, ze had zin om te oogsten. Maar deze vrouw liet het niet bij gezellige ideeën, de volgende dag kwam ze terug. Terwijl ik nu dus wel die assemblage moest afmaken, bleef ze naast me staan, vragen stellen en suggesties doen. Waar zou iedereen moeten slapen? Zou ik alleen lunches aanbieden of ook het avondeten? Aan wat voor soort maaltijden dacht ik? Een beetje onrustig keek ik met een schuin oog naar mijn berekeningen, het niveau in de tank dat langzaam opliep en de pomp die ik in de gaten moest houden. Ik begreep niet waarom het zo lang had geduurd, maar opeens viel toen het kwartje: bij al die gezellige oogstfoto’s die ik had gezien ging het vaak om een stel, waarvan de vrouw die leuke lunch op tafel zette terwijl de man zich op de wijn concentreerde. Of ze hadden alle twee hun handen vrij en een wijnmaker die achter de schermen werkte.

Maar hier ben ík de wijnmaker en is dit het magische moment in het jaar waarop al mijn energie naar de wijn moet gaan. Natuurlijk zou ik niet tegelijkertijd een gezellige gastvrouw kunnen zijn. De volgende dag schreef ik aan iedere potentiële

plukker uit Nederland een mail. Later plaatste ik een advertentie op de Facebookpagina van mijn dorp. Niemand oogst nog met de hand en binnen een week had ik meer aanmeldingen dan ik nodig had.

Louise, David, Sofiane en alle anderen bleken leuke mensen die graag hun pauze met me doorbrachten. En na het werk lunchten ze thuis. Door de droge zomer rijpten de druiven niet gelijkmatig en half september moest ik het werk tien dagen stilleggen. Wat was ik blij dat ik geen mensen uit Nederland had laten komen. Tijdens het oogstfeest, waar iedereen met schalen zelfgemaakt eten aankwam, wist ik het zeker: ik had de perfecte oplossing gevonden.

Die gezellige lunch wordt dus maar een proeverij – ik weet zeker dat ik veel leuker ben als de wijn eenmaal veilig op vat zit.

WAAROM WILDE DIE VROUW BIJ HEN ONDER DE BOOM ZITTEN?

Lidewij van Wilgen is wijnmaker in de Languedoc op haar domein Terre des Dames. Ze heeft drie dochters en een Franse man. Meer over Lidewij en haar domein: terredesdames.com

Mama is weer verliefd

Dertiger Abel staat niet te juichen als zijn gescheiden moeder aankondigt dat ze gaat trouwen met een gevangene die binnenkort vrijkomt. Zijn scepsis is begrijpelijk, want zijn moeder heeft al twee huwelijken achter de rug. Maar deze man is “de kans van mijn leven”. Daar lijkt het inderdaad op als het gelukkige stel een bloemenwinkel begint. Abel, fijn ironisch gespeeld door Louis Garrel (zie volgende pagina), vraagt zich af hoe de nieuwe man van haar moeder aan dat geld is gekomen. Maar als hij met een goede vriendin (rijzende ster Noémie Merlant) ontdekt hoe makkelijk misdaad lijkt te lonen, blijkt ook hij niet ongevoelig voor criminele verleiding. L’innocent is een lichtvoetige mix van overvalfilm, thriller en romantische komedie.

Met als hoogtepunt de scène waarin Abel met zijn goede vriendin in een café moet ruziemaken als afleidingsmanoeuvre. De kijker ziet de personages verliefd worden. Romantisch en ontroerend.

L’innocent, vanaf 2 februari in de bioscoop

Tragiek achter een babymoord

De schok was groot toen in 2013 de 36-jarige Fabienne Kabou, van Senegalese afkomst, haar vijftien maanden oude baby op het strand in Normandië achterliet. Wat dreef haar? De intelligente Kabou, die in Parijs aan de universiteit had gestudeerd, wist het zelf niet, zei ze in de rechtszaak. Ze hield het op kwade magische krachten. De in Frankrijk uit Senegalese ouders geboren filmmaker Alice Diop probeert meer antwoorden te vinden in haar speelfilmdebuut Saint Omer. De op de rechtszitting gebaseerde film schetst de teloorgang van een briljante jonge vrouw die op haar achttiende naar Frankrijk kwam. De kijker ziet de strafzaak door de ogen van een zwangere schrijfster, die een moderne versie van Medea over de moord wil schrijven. Als ze de vrouw in de beklaagdenbank ziet, beseft ze dat deze wraakmythe geen recht doet aan de tragiek van dit ontspoorde leven. Aangrijpend drama, terecht bekroond met de juryprijs op het filmfestival van Venetië.

Saint Omer, vanaf 9 februari in de bioscoop

Benauwend dorpsleven

Sommige films vragen erom onze rationele blik opzij te zetten. Zoals Les cinq diables van regisseur Léa Mysius. Dat doet misschien een onbegrijpelijk drama vermoeden, maar de film is een ijzersterke, droomachtige film, die zich afspeelt in een benauwend bergdorpje. Centraal staat Vicky, een meisje van een jaar of acht dat gebeurtenissen uit het verleden kan zien waar ze niet bij was omdat ze nog niet geboren was. In het heden zien we door haar ogen hoe de liefde van haar ouders – moeder uit Frankrijk, vader uit Senegal – is vastgelopen in irritaties en verveling. Vicky, die door haar afrokapsel op school wordt uitgescholden voor pleeborstel, reageert erop door zich terug te trekken in een eigen wereld. De spanningen thuis komen tot een climax als de zus van Vicky’s vader komt logeren. In flashbacks zien we de reden waarom Vicky’s moeder erdoor van slag raakt. Meer moeten we er niet over zeggen. Les cinq diables is een visueel hypnotiserend liefdesdrama tegen de achtergrond van dorpse homofobie, liefdesrivaliteit en xenofobie.

Les cinq diables, vanaf 5 januari in de bioscoop

OOK TE ZIEN IN DE BIOSCOOP

Mascarade

Aan de Rivièra spelende thriller over een gigolo die in een hotel een verveeld leven leidt met een oude fi lmster. Als hij een jonge vrouw ontmoet, bedenken de twee een oplichtersplan. Met een Franse sterrencast, onder wie Isabelle Adjani.

Vanaf 5 januari in de bioscoop

Rodéo

Authentiek drama over een in de marge levende jonge vrouw met een passie voor motoren. Als ze zich wil aansluiten bij een illegale motorbende stuit ze op machogedrag. Met spectaculaire racebeelden. Winnaar van de Un Certain Regardcompetitie in Cannes.

Vanaf 12 januari in de bioscoop

Trois couleurs

De Poolse regisseur Krzysztzof Kieslowski maakte bijna dertig jaar geleden het op de Franse-Revolutieslogans ‘liberté, égalité et fraternité’ gebaseerde drieluik ‘Trois couleurs’. De drie geweldige fi lms, met sterren als Juliette Binoche, worden opnieuw uitgebracht. Aanrader!

Vanaf 12 januari in de bioscoop

Astérix & Obelix: L’empire du milieu

En daar zijn ze weer: Asterix en Obelix. Opvallend is dat Gérard Depardieu als Obelix vervangen is door Gilles Lellouche. De fi lm zou in China worden opgenomen, maar door politieke spanningen werd het toch Frankrijk. Waar hij over gaat, blijft tot de releasedatum geheim. Vanaf 15 februari in de bioscoop

NETFLIX

Les voleurs

Wegens Europese regelgeving zijn op Netfl ix nu veel oude en recente Franse klassiekers opnieuw te zien. Zoals het uitstekende drama Les voleurs (1996) met Catherine Deneuve en Daniel Auteuil. De voor de Gouden Palm in Cannes genomineerde fi lm gaat over een driehoeksrelatie, criminele verleiding en familieruzie.

Cinéma

Louis Garrel Van je familie moet je het hebben

De appel viel niet ver van de boom bij de in 1983 in Parijs geboren Louis Garrel. Als kind van filmouders stond hij als vijfjarige al op de set. De beau mec groeide uit tot een veelgevraagd acteur. Inmiddels regisseerde hij ook vier films.

Louis Garrel kwam door zijn familie in de filmwereld terecht. Zijn vader is de nog steeds actieve zeventiger Philippe Garrel, die vanaf de jaren zestig ruim dertig films heeft geregisseerd. Ook zijn moeder, Brigitte Sy, is actief als actrice en regisseur. Louis’ opa Maurice speelde in bijna honderdvijftig films. En dan heeft hij ook nog een oom die filmproducent is. Kortom, de Garrels behoren tot de Franse filmadel. Niet vreemd dus dat de legendarische acteur JeanPierre Léaud de peetoom is van Louis. Louis en zijn zussen Esther en Léna waren dus wel voorbestemd voor een leven in de filmwereld. Dat zei Louis zelf ook in een recent interview: “Dat ik acteur en filmmaker werd, kun je moeilijk origineel noemen. Ik veracht mezelf er soms om.”

Louis stond als vijfjarige voor het eerst op een set, in een film van zijn vader. Dat was Les baisers des secours (1989). De opnamen hadden veel weg van een familieonderonsje, want naast de kleine Louis speelde zijn moeder en zijn vader erin mee.

Vanaf zijn achttiende werd acteren voor hem een serieus beroep. Na twee bijrollen brak hij op zijn twintigste door met Bernardo Bertolucci’s The Dreamers (2003). Tegen de achtergrond van de rebellie in mei 1968 in Parijs speelt hij een student die met zijn zus in een driehoeksrelatie belandt. Terwijl buiten de stenen door de ruiten vliegen, wentelen de drie zich in een appartement in een wereldvreemde, decadente cocon. De film was succesvol en Louis werd een veelgevraagd acteur.

Hij speelt vanaf die tijd jaarlijks in gemiddeld twee à drie films. Ook nog steeds in films van zijn vader, waarbij de rollen langzaam omgedraaid werden; profiteerde Louis aanvankelijk van de bekendheid van zijn vader, later trokken de films van zijn vader de aandacht doordat híj erin meespeelde. Een mooi moment voor beiden was de César (het Franse Gouden Kalf) in 2006 voor Louis als meest veelbelovende acteur in het door zijn vader geregisseerde Les amants réguliers. In dit net als The Dreamers in 1968 in Parijs spelende zwart-

witdrama speelt hij een romantische, opiumrokende dichter, die liever over revolutie praat dan er op straat aan mee te doen.

In de jaren erna groeide Louis uit tot een vertrouwde naam en speelde hij in allerlei soorten films. Van prestigieuze als Saint Laurent (2014), over Yves Saint Laurent, waarin hij de minnaar van modeontwerper Karl Lagerfeld speelt, tot kleine arthousefilms als Le redoutable (2017), een satire op de Franse verering van de door hem gespeelde filmmaker Jean-Luc Godard. Maar net als zijn vader heeft Louis meer ambities dan acteren. Zeven jaar geleden maakte hij zijn regiedebuut met Les deux amis, een romantisch drama over twee jongens die verliefd zijn op dezelfde vrouw. Hij was niet alleen regisseur, maar speelde ook een van de twee verliefde jongens. Het smaakte naar meer en inmiddels heeft hij met L’innocent zijn vierde film geregisseerd. Daarin speelt hij zelf ook weer mee. Volgend jaar is hij met zijn twee zussen te zien in La lune crevée, een film van zijn vader over een rondreizende circusfamilie. De overeenkomst met zijn familie is Louis ook opgevallen: “Filmmaken is een familieaangelegenheid, zoals het circus.” In dat familiecircus voelt hij zich inmiddels duidelijk thuis.

Filmjournalist Jos van der Burg attendeert ons elke editie op de mooiste nieuwe Franse films die nu of binnenkort ook in Nederland te zien zijn.

“D at ik acteur werd, kun je moeilijk origineel noemen. Ik veracht mezelf er soms om”

OVER CULINAIRE ONTDEKKINGEN IN FRANKRIJK

À table met Jacques

Hermus is culinair journalist van beroep, historicus van opleiding en verzamelaar van verhalen over eten en wijn. Hij heeft een tweede huis in Frankrijk, het land waar hij graag zwiert langs restaurants en markten.

De Elzas voor gulzigaards

Ik leid een gulzig bestaan. Het voert me van restaurant naar wijnproeverij, van slager naar visser en van tuinder naar destilleerder. Soms is het een bestaan van culinaire frivoliteiten, soms een van zwaar maagwerk. En soms combineer ik dat. Bijvoorbeeld in de Elzas, waar de elegantste wijnen worden geschonken bij een keuken die, om het maar onomwonden te zeggen, behoorlijk stevig kan zijn. In dit stukje Frankrijk, waar de inwoners half-Duits met een zwaar accent spreken, wordt noest gewerkt. Aan mooie vakwerkhuizen, aan een eigen identiteit, aan lekkernijen. De wijnen uit de streek behoren tot de meest eigenzinnige van Frankrijk, het eten is een combinatie van Franse finesse en Duitse pot. We beproefden het een aantal jaren geleden bij Le Caveau Morakopf in Niedermorschwihr bij Colmar, waar de chef-kok Elzasser klassiekers serveerde. Zoals Bibeleskäs munster avec pommes sautées, een zwaartebom van deels gesmolten stukken stevig riekende munsterkaas met gebakken aardappeltjes. Daarna de choucroute garnie, de fameuze zuurkoolschotel met veel (varkens)vlees. Weg te spoelen met wijnen uit de omgeving; we zaten tenslotte in een klassieke winstub. En daar kom je niet zomaar weg.

Voor uitbuiken was geen tijd: tijdens een middagrit langs lekkere producenten laadden we onze tas vol met munsterkaas en Kougelhopf (een soort tulbandcake) om ons vervolgens te begeven naar het eindstation van die dag. De Metzgerstuwa in het stadje Soultz-Haut-Rhin zou uitzonderlijk zijn, zo was ons verteld. De onooglijke façade van het zaakje stond in scherp contrast met de lokale Metzger die ons voor de ingang verwelkomde: zelden een slager gezien die zo bij zijn beroep paste. Gilbert Schluraff was kogelrond, zijn besnorde gezicht glom van plezier, alsof hij wist wat hij ons ging aandoen. Want achter de bescheiden entree ontvouwde zich een tafereel van Breugheliaanse proporties. Via een klapdeurtje en onverwachte sluiproutes bereikten we Schluraff’s echte imperium: een trio eethuizen, goed voor honderdvijftig eters. Die

sluiproutes liepen langs de vleeshouwerij, waar medewerkers stoïcijns een paar wildzwijnen van hun jasje ontdeden, en door de keukens. Daar stond een uitgebreid team aardappels te schillen, te koken en in enorme ketels tot een puree te roeren. Hier werd de hart en ziel van de lokale keuken bereid, een gerecht dat van grootmoeder op moeder op de kleine Gilbertje was doorgegeven: de Hardaepfelpflutta. Een soort smoutebol of oliebol van aardappel. Aardappelballen die door de bloem worden gerold en vervolgens gebakken in een mengsel dat voor de helft uit olie en voor de helft uit reuzel bestaat. Heet te serveren bij een schotel met vlees – daarvan was ook veel voorhanden.

De Metzgerstuwa is tegenwoordig gesloten, de heer Schluraff geniet van zijn pensioen. In goede gezondheid, naar het zich laat aanzien. In een lokaal blaadje kwamen we het bericht tegen dat hij met zijn eega dit jaar hun vijftigste trouwdag vierde. Behoorlijk afgeslankt, hij wel. Maar hij heeft me die avond zo afgevuld, dat ik de volgende dag het bezoek naar de foie gras-boerderij heb moeten afzeggen. Gulzigheid komt met een prijs. En al helemaal in de Elzas.

ZIJN BESNORDE GEZICHT GLOM VAN PLEZIER, ALSOF HIJ WIST WAT HIJ ONS GING AANDOEN

Jacques

Dégustation

Remke de Lange is journalist, vinoloog, wijndocent en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row.

Warm worden me� wijn

Het zou wel eens een koude, dure winter kunnen worden. Hoge energierekeningen, schrikbarende prijzen in elke winkel. Reden voor klam gemopper naast de houtkachel? Welnee. Doe een dikke trui aan, trek iets betaalbaars open en geniet er extra van. Vier tips om het met wijn een winter lang warm en knus te hebben.

TEKST REMKE DE LANGE

Zorg dat je bubbels in huis hebt

Niets zo hartverwarmend als een glas goede bubbels. Is er geen speciale gelegenheid? Laat de fles zelf dat dan zijn. Een knallende – of liever, zacht ploppende – kurk is per definitie het begin van feestelijkheid en vrolijkheid. En nee, die hoeft niet veel te kosten. Kijk uit naar bubbels uit de Elzas, Crémant d’Alsace, of uit de Loirestreek, zoals Vouvray of Crémant de Loire. Vanaf zo’n veertien euro heb je een lekkere fles om kleumende gasten te ontdooien of het in huiselijke kring gezellig te maken.

Sla status in de wind

Frankrijk heeft een uitgebreid systeem om de herkomst van wijn te categoriseren, op het etiket zegt de Appellation d’Origine Protégée daar alles over. Daarnaast worden veel regionale wijnen gemaakt die het met de minder deftige Indication Géographique Protégée moeten doen. Vooral de Languedoc-Roussillon is een ster in pretentieloze wijn met fijne prijzen. Onder de noemer IGP Pays d’Oc maakt men er wijnen van druiven die goed bestand zijn tegen zuidelijke hitte. Zomerse warmte in een winters glas: precies wat we nodig hebben.

Koop in bulk

De stadsmensen onder ons kunnen hooguit dromen van een wijnkelder, dus groot inslaan is misschien geen optie. Toch is het de moeite waard om wijn per doos (of twee) te kopen: veel winkels geven korting bij aankoop van zes, twaalf of meer. Misschien komen ze de dozen nog thuisbezorgen ook. Laat een verrassende mixdoos maken of vind een wijn waar je voorlopig geen genoeg van krijgt, dan heb je altijd iets lekkers voor het grijpen. Ook fijn: je hebt meteen een betaalbaar impromptu kadootje achter de hand.

Verwarm de wijn, dan verwarmt-ie jou Heiligschennis of een slimme zet? Dat laatste natuurlijk. Warme wijn is een van de heerlijkste manieren om een koude avond door te komen. En die maak je per definitie van goedkopere wijn. Neem een pretentieloze Zuid-Franse merlot of een vrolijke rode Côtes du Rhône en verwarm de wijn zachtjes op het vuur, met ingekerfde sinaasappel en specerijen als kaneel, kruidnagel en anijs. Vanwege de heerlijke geuren zal het hele gezelschap zich rond de pan scharen, voor het energieverbruik wel zo efficiënt. Drink de wijn met beide handen om het bekertje en voel je bij elke slok warmer worden. Misschien kan zelfs de dikke trui even uit.

Dit is de laatste Dégustation van Remke de Lange. Ze zal nog wel langere wijnreportages voor ons schrijven.

Zomerse warmte in een winters glas: precies wat we nodig hebben

Bis�roklassiekers voor �huis

Stéphane Reynaud, chef en culinair auteur, heeft zelf een restaurant in Parijs. Met Bistrotier kun je zijn bistroklassiekers thuis maken, voor een onvergetelijk kerstmaal bijvoorbeeld.

Stéphane Reynaud, Bistrotier. De beroemde Franse bistrokeuken nu bij je thuis, Fontaine Uitgevers, €44,99

Langous�ines

Voor 6 personen

Voorbereiding: 20 minuten Koken: 10 minuten

INGREDIËNTEN

18 langoustines 80 g halfgezouten boter 2 limoenen

2 biscottes 1 teen knoflook 10 g verse gember fleur de sel

BEREIDING

• Snijd de langoustines in de lengte doormidden. Schil de knoflook en de gember en maal samen met de biscottes met een staafmixer.

• Verhit de boter in 5 minuten op hoog vuur lichtbruin. Neem een kwastje en bestrijk de langoustines met deze boter. Haal door het biscottekruim en de rasp van de limoenen. Leg afhankelijk van de dikte 3 tot 5 minuten onder de grill. Serveer er een halve limoen bij.

TIP

Het vlees van langoustines is erg kwetsbaar en verdraagt geen lange verhitting. Het vlees wordt dan kurkdroog. Wees dus waakzaam en controleer de garing goed door er regelmatig zachtjes op te drukken. Als het nog een klein beetje meegeeft, is het klaar. Ook hier geldt dat de kwaliteit en de versheid van het product doorslaggevend zijn voor het succes.

Terrine van wild

Voor 1,5 kg

Voorbereiding: 30 minuten 2 avonden tevoren en 20 minuten de dag ervoor Rusten: 2 nachten Bereiden: 45 minuten

INGREDIËNTEN

400 g wild (hert, wild zwijn, haas…)

300 g varkenshals

500 g varkensrug

1 el jeneverbessen

2 el pistachenoten

1 tl peperkorrels

1 tl vierkruidenpoeder

3 tenen knoflook

2 sjalotten 100 ml rum

20 g zout darmnet

BEREIDING

• Twee avonden tevoren: schil de knoflook en sjalotten en hak fijn. Wrijf de specerijen in een vijzel grof. Snijd al het vlees in reepjes, kruid met de specerijen en voeg de knoflook, de sjalotten, het zout, de peper en de rum toe. Dek af met plasticfolie en zet een nacht op een koele plaats.

• Verwarm de oven de avond erna voor tot 170 °C. Werk het vlees door een gehaktmolen met plaat 8. Doe het weer in dezelfde kom om ook de laatste kruidige kruimels mee te nemen. Schep in de vorm, druk goed aan, dek af met een darmnet, druk ook dat goed aan (duw het bovendien met de steel van een vork langs de vorm omlaag) en zet de terrine 45 minuten in de oven. Laat afkoelen en bewaar 24 uur voor het opdienen op een koele plaats.

Makreel

Voor 6 personen

Voorbereiding: 45 minuten Rusten: 30 minuten Koken: 30 minuten

INGREDIËNTEN

6 makrelen

3 worteltjes met groen 100 g crème fraîche 1 tl komijnpoeder 2 sjalotten 3 takjes dille 2 el gedroogde gojibessen 100 ml azijn sap van 1 sinaasappel sap van 1 citroen 4 el grof zout 2 + 4 el bruine suiker 100 ml olijfolie zout, peper

BEREIDING

• Doe de gojibessen in de azijn met 2 eetlepels bruine suiker en 100 ml water. Breng aan de kook en laat afkoelen. Snijd het groen van de worteltjes, blancheer dit 1 minuut in kokend water met zout, houd onder de koude kraan en knijp uit. Pureer met de crème fraîche en wat zout en peper en werk door een puntzeef. Schrap de worteltjes, snijd in stukken, kook 30 minuten met de geschilde sjalotten in water met zout en pureer ze met de citroen- en sinaasappelsap, komijn en wat zout en peper.

• Fileer de vissen en verwijder de graatjes. Meng het zout met 4 eetlepels suiker, bestrooi de filets ermee en laat 30 minuten staan. Spoel en dep droog. Stroop en snijd in lange repen.

• Leg de repen op een schaal met de groene crème, de puree, de gojibessen en de toefjes dille. Besprenkel met olijfolie en bestrooi met zout en peper.

Rollade van kalfsbors�

Voor 6 personen

Voorbereiding: 30 minuten Bereiden: 4 uur

INGREDIËNTEN

1,5 kg kalfsborst, uitgebeend 4 tenen knoflook 100 + 100 ml olijfolie

3 sneden toast

3 sjalotten 2 tl kerrie 50 g verse gember zout, peper

BEREIDING

• Verwarm de oven voor tot 200 °C. Schil de knoflook, de sjalotten en de gember. Mix met de toast, de kerrie, 100 ml olijfolie en wat zout en peper.

• Bestrijk de binnenkant van de kalfsborst ermee, rol het vlees strak op en bind dicht. Bestrijk met de resterende 100 ml olijfolie, bestrooi met zout en peper en zet 30 minuten in de oven. Verlaag de temperatuur tot 120 °C en laat het vlees nog 3,5 uur staan. Controleer de gaarte door het in te prikken met de punt van een mes.

Île flo��an�e

Voor 6 personen

Voorbereiding: 20 minuten

Koken: 25 minuten

INGREDIËNTEN

1 + 1 l volle melk

6 eieren 150 + 100 + 80 g suiker 40 g boter 50 g geschaafde amandelen zout

BEREIDING

• Splits de eieren en roer de dooiers door 150 gram suiker. Verhit 1 liter melk, giet de dooiers erbij en roer grondig. Houd op laag vuur en blijf circa 10 minuten met een houten lepel roeren. De crème anglaise is klaar als al het schuim weg is en de crème de lepel bedekt. Bewaar op een koele plaats.

• Roer 1 mespunt zout door de eiwitten, voeg 80 gram suiker toe en klop stijf. Breng de rest van de melk aan de kook, schep het

eiwit als zes bergjes in de melk, kook 5 minuten per kant en houd apart.

• Smelt de boter in een pan op laag vuur, voeg 100 gram suiker toe en laat circa 10 minuten op laag vuur pruttelen. Er moet een bruine karamel ontstaan. Roer de amandelen erdoor en giet de karamel over de eiwitten. Giet de crème anglaise in schaaltjes, leg er steeds een stijfgeklopt eiwit op en zet op tafel.

Geniet het hele jaar van Frankrijk met deze handige agenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Frankrijk. Of kies voor de scheurkalender voor je dagelijkse dosis joie de vivre!

Een jaarabonnement op Leven in Frankrijk kost € 42,50 voor 6 edities. U betaalt daarnaast eenmalig € 6,50 voor verzending van de set binnen Nederland. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf de set.

Franse Het Fijnste Restaurant 2023

In juni 2023 wordt voor de 11de keer het Fijnste Franse Restaurant van Nederland gekozen. Doe je mee aan de verkiezing?

We zijn op zoek naar karakteristieke, typisch Franse eetgelegenheden – bistro’s, brasseries en restaurants – in Nederland waar je lekker en écht Frans kunt eten. Geen prijzige zaken met Michelinsterren maar betaalbare adressen voor de echte culinaire Franse ervaring en sfeer.

Juryprijs en publieksprijs

In het volgende nummer (februari) maken we de shortlist bekend van de tien genomineerde restaurants. Daaruit zal een deskundige jury de winnaar kiezen. Daarnaast is er ook een publieksprijs voor het restaurant uit deze shortlist dat de meeste stemmen van lezers heeft gekregen. De prijzen zullen in juni 2023 in het Hilton in Amsterdam worden uitgereikt. Het restaurant dat de juryprijs wint, krijgt een award en publiciteit in verschillende media, en daarnaast een uitgebreide reportage in Leven in Frankrijk.

De criteria

• Authentiek Franse gerechten en een goede selectie Franse wijnen op de kaart

• Er wordt gebruikgemaakt van Franse producten

• Franse ambiance, informele sfeer

• Prettige, deskundige bediening, een goede prijs-kwaliteitverhouding en zo veel mogelijk gebruik van verse ingrediënten

Meedoen?

Heb je een Frans restaurant dat voldoet aan bovenstaande criteria en wil je kans maken op deze eretitel, of wil je als lezer je favoriete restaurant als tip doorgeven aan de jury?

Meld je dan voor 27 januari aan via het restaurantformulier op leveninfrankrijk.nl

De lievelingsdorpen van de Fransen

Van Grimm sprookje tot vissersidylle

Elk jaar kiezen de Fransen live op televisie hun villages-préférés, onder leiding van de enthousiaste presentator Stéphane Bern, hoeder van het Franse culturele erfgoed. Hieronder de top tien.

TEKST EUGENIE GOLDSCHMEDING FOTO’S MORGANE PRODUCTION ILLUSTRATIE EDITH BUENEN

Sprookje van Grimm Bergheim

(Grand Est)

Ook bij deze laatste verkiezing van Le-village-préférédes-Français won een dorpje niet ver van de Duitse grens (in 2020 won Hunspach). Indrukwekkende stadswallen ommuren dit pittoreske plaatsje in de Elzas, dat zo uit een sprookje van Grimm lijkt te komen, en overal hangen roze en rode geraniums vriendelijk over de balkonnetjes. De Tour des Sorcières herinnert aan een iets minder lieflijk verleden, toen er hier zogenaamde heksen werden omgebracht. Een beeldje op de stadspoort waarop een man zijn tong uitsteekt en zijn blote billen laat zien naar de gendarmes, herinnert aan een tijd

dat Bergheim een terre d'asile was voor malfrats, oftewel boeven, schurken en andere schelmen. De vakwerkhuisjes zijn in tinten roze, rood, geel en blauw geschilderd: de wijnboeren boerden hier vroeger al goed, wat betekende dat ze in de toen dure pigmenten konden investeren om hun huisjes in vrolijke kleuren te kwasten. Met al die wijngaarden om je dorp word je vanzelf wel vrolijk en dus wordt hier met regelmaat een lustig Elzasser walsje gehuppeld, onder het genot van een lekker worstje en Elzasser witte wijn. Santé, of moeten we zeggen Gesundheit?

Monsieur Pic La Grave

(Provence-Alpes-Côte d’Azur)

Presentator Stéphane Bern reisde zelf af naar de hoge bergtoppen van La Grave in de Alpes-Maritimes, waar het hooggelegen Massif de la Meije de 3987 meter bereikt en – geen grap – de burgemeester Jean-Pierre Pic heet. Als je als mens niet zo graag binnen de lijntjes kleurt, dan wil je als skiër waarschijnlijk hors piste de berg af roetsjen: en dat is de specialiteit van dit skigebied, geprepareerde pistes zijn er nauwelijks. Sneeuwzeker is het er ook. Uit de dorpsbron tap je het lekkerste verse alpenwater, waar geen spa blauw of Evian aan kan tippen. Vroeger lieten olijke schooljongens het waterbassin met opzet overstromen, zodat er in een mum van tijd (het was toen nog echt koud) een fantastische glijbaan ontstond. Op 1500 meter hoogte staat het kerkje Notre Dame de l’Assomption. Geniet daar van het prachtige uitzicht over de vallei en bergmassieven. In de zomer is het prachtige natuurgebied erg populair.

Dit plaatsje kenden we al uit de boeken van Colette: de formidabele schrijfster, journaliste, actrice en eigenaresse van een schoonheidssalon, die hier opgroeide, in symbiose met haar geliefde moeder Sido. In dit dorpje van nu ruim negenhonderd inwoners, omringd door vriendelijke groene heuvels, leerde Sido haar dochtertje Sidonie-Gabrielle Colette de geneugten van de natuur kennen. Door haar excentrieke levenswijze zorgde ze ervoor dat ook haar dochter een vrijgevochten en eigenzinnige rebel werd en later een beroemde schrijfster. “Het is alsof ik driehonderd jaar te vroeg geboren ben”, verzuchtte Sido. Ze eiste naast de echtelijke bedstee ook een eigen bedje op, want als je getrouwd bent hoeft dat nog helemaal niet te betekenen dat je je époux de hele tijd naast je moet dulden, aldus de feministe avant la lettre. Het kleurrijke bourgeois huis met weelderig behang met Chinese motieven en Louis XV-meubels is vanbinnen en vanbuiten weer helemaal in ere hersteld, zoals Colette het als kind kende. Andere bezienswaardigheden in het dorp zijn de burcht uit de 11de eeuw, La Tour Sarrasine, de kunstenaarsgemeenschap La Poèterie en het Musée Saint Sauveur, dat ook het Musée Colette herbergt.

Colette’s jeugd Saint-Sauveuren-Puisaye (Bourgogne-Franche-Comté)

De olijke Abbé Prévost Hesdin (Hauts-de-France)

Het noordelijke dorp Hesdin is een reïncarnatie van een plaats die vóór 1553 zes kilometer verderop lag. Dat dorp werd door Karel de Vijfde uit strategisch oogpunt platgewalst en opnieuw opgebouwd met nieuwe stadswallen en diepe grachten, zodat het geschikt was voor een moderne manier van oorlogvoeren. Als kers op de taart kwam er een hoge toren, vanwaaruit je de vijand al van verre zag aankomen.

Het dorpje is vooral bekend door de olijke Abbé Prévost, die met de schandaalroman Manon Lescaut een geschrift publiceerde dat met rode oortjes gelezen werd, alvorens het werd verboden. De priester, een bekend rokkenjager, beschreef Manon als een sensuele en moderne vrouw, die van een divers liefdesleven wilde genieten waarbij ze vaak van minnaar wisselde. De tijden zijn veranderd, want dit jaar staat het boek op de leeslijst van het baccalauréat (eindexamen). Leuk weetje: na een kort moment in het leger deserteerde de abbé en was hij tijdelijk caféhouder in Holland.

Tip voor wandelaars: ontdek de Tour de Chaussée, een prachtig wandelpad.

Door God gemaakt Dieulefit (Auvergne-Rhône-Alpes)

De naam van dit lieflijke dorpje in de Provençaalse Drôme betekent dat God het gemaakt heeft. Het bijzondere van deze gemeenschap met rond de drieduizend zielen en drie kerkjes is dat het altijd een tolerante kijk op godsdienst en buitenstaanders heeft gehad. Al tijdens de godsdienstoorlogen van de 16de en 17de eeuw kon een kleine protestantse minderheid zich hier verstoppen en staande houden. Het meest bijzondere is dat de bevolking tijdens de Tweede Wereldoorlog verdubbelde door de opname van Joodse families en verzetsstrijders (zoals schrijver Louis Aragon en zijn vrouw Elsa Triolet). Niemand werd er verraden, niemand werd er opgepakt. Een van de heldinnen die dit mogelijk maakte was de twintigjarige gemeentesecretaris Jeanne Barnier, die een kei was in het vervalsen van persoonsbewijzen. Zoals de dichter Pierre-Emmanuel zei: “In Dieulefit is niemand een vreemde.”

De meest geliefde bezigheid hier is keramiek maken en pottenbakken, dankzij de goede klei die je in de carrières rondom Dieulefit kunt vinden.

Anton Pieck-sprookjesboek Levroux (Centre-Val de Loire)

Dit dorpje dankt zijn naam aan een donker middeleeuws verleden, toen leprozen hierheen kwamen om zich door de kanunniken te laten verzorgen. Een van de bezienswaardigheden van Levroux is het Maison de Bois, dat met zijn houtsneden rechtstreeks uit een Anton Piecksprookjesboek lijkt te komen. Een ander monument is de imposante Collégiale Saint-Sylvain, ook wel La Petite Cathédrale du Berry genoemd, waar de

heilige Saint Sylvain wordt geëerd, specialist in het helen van huidaandoeningen. Vandaar dat het een populaire bestemming voor bedevaartgangers is. Deze kleine kathedraal herbergt een gotisch pronkstuk: een van de mooiste en oudste kerkorgels van Frankrijk. Het dak van de 15de-eeuwse stadspoort werd door een ludieke vorm van crowdfunding ververst (iedereen kon voor vijf euro een dakpannetje kopen en signeren).

Guitige katholieken Quintin (Bretagne)

Dit was vroeger een trots Bretons stadje waar het gonsde van de nijverheid. Of het aan de aanwezigheid van de vele protestanten lag weten we niet, maar er werd hard gewerkt om zoveel mogelijk linnen te fabriceren; Quintin was bekend door zijn linnenweverijen. Om de protestanten te pesten, metselden de katholieken guitige gezichtjes in de muur, die hun tong uitstaken naar vrome protestanten. De linnenproducenten, die het goed deden, bouwden naast de vriendelijke vakwerkhuisjes statige herenhuizen, waarbij ze zich lieten inspireren door de architectuur van Saint-Malo. Grote bezienswaardigheid van het dorpje is het Château de Quintin, nog immer bewoond door een keurige familie, die de rez-de-chaussée heeft opengesteld voor het publiek. Daar kun je de eetkamers bewonderen met in Louis XVI-stijl gedekte tafels.

Lage huisjes Port-Joinville-Île-d’Yeu (Vendée)

Elk jaar mag ook een havendorpje meedoen, zoals dit jaar PontJoinville op het Île-d’Yeu, dat nooit een schoonheidsprijs zal winnen, maar wel het meest verfrissend is voor een bezoek. Op een eiland heb je altijd veel wind die je het hoofd moet bieden. Daarom zijn er vooral kleine lage huisjes, die de storm niet te pakken kan krijgen. Om de moestuintjes staan hoge stenen muren waardoor er allemaal kleine steegjes zijn ontstaan, de zogenaamde venelles. Daar lopen de eilandbewoners het liefst als de wind een beetje al te enthousiast tegen het eilandje blaast. De laatste houten vissersboot, Le Corsaire, kan in de haven nog worden bewonderd, maar niets kan concurreren met het prachtige uitzicht over de eindeloze oceaan.

Filmdecor Saint-Sulpicede-Favières (Île-de-France)

Zondagsschilders

La

Bouille (Normandië)

Zo’n twintig kilometer van Rouen ligt het dorpje La Bouille in een mooie bocht van de Seine, waar de zon op elk moment van de dag het landschap in een andere gloed zet. Schilders als Sisley, Turner en Gauguin lieten zich erdoor inspireren, nu is La Bouille een favoriete plek van enthousiaste zondagsschilders. Na de uitvinding van de stoomboot werd La Bouille een populaire vakantieplek voor de Rouennais, die fraaie Normandische huizen aan het water lieten bouwen en in een vrolijke stemming kwamen op de guinguettes, pretentieloze tavernes waar je naast het nuttigen van een hapje en drankje ook een dansje kon wagen. Hector Malot, de schrijver van de wereldberoemde tearjerker Sans famille (Alleen op de wereld), werd hier geboren. Het verhaal gaat dat een paar uur na zijn geboorte de mast van een schip door het raam van zijn geboortekamer boorde (de huizen stonden toen heel dicht aan de kade) en baby Hector onverstoord en vredig bleef doorslapen. Op doorreis langs de Loire is dit een heerlijke plek om in vakantiestemming te komen.

Op veertig kilometer afstand van de hoofdstad vinden Parijzenaren hier stilte en kwinkelerende vogeltjes. Maar wat doet die gigantische, 23 meter hoge kerk, die 4000 gelovige zielen kan herbergen, in een gehucht van rond de 300 inwoners? Saint-Sulpice-de-Favières is een beroemd bedevaartsoord, waar gelovigen sinds eeuwen op bezoek komen. Dit 13de-eeuwse gotische meesterwerk wordt van alle Franse kerken en kathedralen als een van de grootste schoonheden gezien. Niet moeilijk je voor te stellen dat je je donkerste zielenroerselen opbiecht in het hemelse licht dat door de hoge ramen valt. Inmiddels heeft Saint-Sulpice ook heidens succes: sinds de eeuwwisseling dient hij als decor in meer dan twintig speelfilms, met dank aan de pittoreske straatjes en uit natuursteen opgetrokken huisjes die perfect worden onderhouden. Voor natuurliefhebbers: Domaine de Segrez herbergt een eeuwenoud arboretum, waar meer dan tweehonderd jaar oude bomen worden gekoesterd door viriele bomendokters.

sfeervolle, internationaal geprezen

met wel politiecommissaris zijn, eigenlijk heeft hij plaatsje Saint Denis in de Dordogne. Hij heeft draagt hij nooit. Hij heeft het recht mensen zijn loopbaan slechts één keer voorgekomen. grootvader van een Algerijnse dorpsgenoot vermoedt een racistisch motief vanwege een groep actief is in de buurt. Bruno is echter niet grondig onderzoek in, dat geheimen uit het verleden binnen het dorp ernstig verstoort. Engelsman Martin Walker (1947) is schrijver, historicus en politiek journalist. Hij werkte jarenlang The Guardian in o.a. Moskou en Washington. hij eind jaren negentig met zijn vrouw een oude boerderij in de Dordogne kocht, hij thrillers over Benoît ‘Bruno’ Courrèges. brunochiefofpolice.com

Het tweede deel in de sfeervolle, internationaal geprezen misdaadserie met Bruno, chef de police.

Op een zomerochtend wordt politiecommissaris Bruno Courrèges ruw gewekt door

WALKER Bruno chef de police

schetst de geneugten van wijn, eten, liefde en gemeenschap met duidelijke genegenheid maar Zijn dorpelingen zijn niet méér immuun voor de van ons – ze drinken gewoon betere wijn.’ Publishers Weekly

ISBN 978-90-831675-2-7

B runo chef de police

Misdaad in het hart van de Dordogne 9 789083 167527

Te koop in de boekhandel, via creditsmedia.nl/ shop (geen verzendkosten) of online (ook als e-book). Delen 1 t/m 3 kosten € 19,99, delen 4 en 5 € 20,99 per stuk.

Martin

MARTIN WALKER

JAARABONNEMENT MET 50% KORTING

Hollands Glorie geeft elke twee maanden charmante adressen voor een inspirerende dagtocht of een gezellig weekend weg in eigen land. Met reportages over schitterende natuurlandschappen, rustieke dorpjes, historische steden en een uitgebreide kunstagenda ben je altijd op de hoogte van zowel actuele als tijdloze bestemmingen.

Ga naar hollandsgloriemagazine.nl/jubileum of bel 088 2266637

Dit proefabonnement loopt automatisch af.

Glossy look

Fraai, zo’n dienblad – of decoratieve schaal –van gelakt hout. Handgemaakt en verkrijgbaar in verschillende mooie kleuren en formaten. Maison Sarah Lavoine, Tray Basile, €148. maisonsarahlavoine.com

Niet zwart-wit

Maison

Een geurkaars, een warme plaid en een aaibaar kussen: alles om thuis heerlijk te cocoonen.

Lekker knus

Met de toetsen van sinaasappelzest en irisblaadjes roept deze kaars de sfeer op van haardvuur, warme chocolademelk en andere winterse gezelligheid.

Maisons du Monde, Hilo geurkaars, €8,99. maisonsdumonde.com

Kun je niet kiezen welke kleur plaid je wil? Met dit handgeweven exemplaar van merinowol kun je alle kanten op. Het tijdloze zwart-witpatroon past overal bij, de grappige borduurstiksels zorgen voor een vrolijke noot en de kwaliteit is geweldig. Caravane, Khada, €230. caravane.fr

Aaibaar

Zacht fluwelen kussen met een hoog knuffelgehalte. De kwastjes geven het een speelse uitstraling. Combineer het met andere kussens in de karakteristieke kleuren waar het merk om bekendstaat, zoals petrolblauw, saffraangeel en oudroze. Blanc d’Ivoire, Coussin Matteo, €67. blancdivoire.com

DOOR ANNA SOPHIE BAKKER

Ontdek de mooiste dekbedovertrekken, fijnste spreien en meer Vandyck bed- en badmode in de Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Verkoopadressen in de buurt en het volledige assortiment vind je op www.vandyckshop.nl

À vendre

Huis op een domein in de Provence

“Als we om vijf uur ’s morgens uit Nederland vertrekken, zijn we rond borreltijd in de zonovergoten Provence”, vertelt Rein Buwalda, eigenaar van een huis op het Domaine de Golf de Pont Royal, op vijf kilometer van het leuke dorp Mallemort. Meteen hun spullen uitpakken doet het echtpaar dan niet. “We ploffen neer op ons terras om te genieten van het prachtige uitzicht en voelen ons onmiddellijk weer thuis.”

Vanuit de woonkamer loop je het terras van zeventien vierkante meter op, dat bestaat uit houten vlonders. Het is gelegen op het zuidwesten en biedt uitzicht op de prachtige natuur van de Luberon. Het idyllische vergezicht op het hooggelegen dorp maakt het plaatje helemaal af. Het huis is door Rein en Margreet Buwalda altijd gebruikt als vakantiewoning. Zo’n vier keer per jaar reizen ze af naar Frankrijk om tot rust te komen. Permanent wonen kun je er ook, zoals meerdere mensen in het Domaine de Pont Royal doen. Tijdens een vakantie in de Provence werden ze verliefd op dit huis. Ze kochten het in 2009, het was toen splinternieuw. De woonkamer heeft een open keuken die volledig is uitgerust. Verder zijn er drie slaapkamers en een badkamer met inloopdouche, badmeubel en wc. Het huis heeft

een oppervlakte van 61 vierkante meter. Het domaine ligt op veertig minuten rijden van Aix-en-Provence, waar ze graag heen gaan. “Met Pasen wordt er een festival georganiseerd in het Grand Théâtre de Provence”, vertelt Rein. “Hiervoor hoeft je Frans niet geweldig te zijn. Als de klassieke muziek begint, maakt taal niks meer uit.” Er zijn uitgestrekte lavendelvelden in de buurt, waardoor het landschap niet alleen prachtig paars kleurt, maar ook heerlijk geurt. Iets wat de eigenaren wel gaan missen. “We zijn helemaal verkikkerd op de Provence”, zegt Rein vol enthousiasme. “We rijden graag naar Avignon of naar de Camargue. Het huis ligt geografisch gezien heel voordelig; nét buiten de drukte.” Juist door de behoefte om veel plekken op de wereld te zien, hebben ze besloten het huis te koop te zetten. “In 2009 won de Provence het van Toscane, maar nu willen we een ander land gaan verkennen…”

“Als de klassieke muziek begint, maakt taal niet meer uit”

V IEVA F RANCE

ADVISEURS, BEMIDDELAARS EN MAKELAARS IN FRANS ONROEREND GOED

Nouvelle-Aquitaine -

Voutezac

Temidden van weilanden, fraai landgoed op 1,5 ha deels beboste grond die begrensd wordt door een beek. Het bestaat uit een karaktervolle natuurstenen woning uit ca 1800, een grote schuur van 241 m2, een te renoveren zwembad en enkele kleine schuurtjes. De woning van ca 167 m2 is verdeeld in twee eenheden met in totaal 7 vertrekken. Zeer veel mogelijkheden!

PRIJS € 295.000 k.k. LI-0036HA

Provence - Bouche-du-Rhône

Mallemort

Aan de prachtige golfbaan van Port-Royal in een rustige residentie (2010) met zwembad gelegen hoekwoning. Het huis van ca 61 m2 woonoppervlakte heeft op de b.g. een woonkamer-ingerichte open keuken, WC en groot terras van 17 m2 en op de et. 3 slaapkamers en doucheruimte met WC. Bij de woning behoort eveneens een parkeerplaats.

PRIJS € 245.000 k.k. LR-0184HA

Nouvelle-Aquitaine - Dordogne Excideuil

In een dorpje in het noorden van de Dordogne niet ver van Excideuil, gezellig frans restaurantje waar de traditionele keuken in een professionele omgeving wordt bereid. Alleen de exploitatie met zijn bezittingen wordt verkocht. Het huurcontract van de lokalen wordt gelijktijdig met de fonds de commerce overgenomen. Goede mogelijkheden tot uitbreiding!

PRIJS € 45.000 k.k. AQ-0290HA

VieVaFrance is specialist in Frans onroerendgoedrecht en bemiddelt bij aan- en verkoop door heel Franrkijk. Molenstraat 18A - 2513 BK Den Haag - tel. +31 (0)6 15 02 68 97 - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com

2 Bis, rue de l’Election - 24200 Sarlat-La Canéda - tel. +33 (0)5 53 59 07 20 - mob. +33 (0)6 31 37 30 72

Corrèze

Dat hoor ik regelmatig. Ik ben aankoopbegeleider en architect en woon reeds 27 jaar in de Vaucluse ten zuiden van de Mont-Ventoux (84).

Ik bied professionele hulp bij het zoeken van een bestaand pand en beschik daarvoor over een ruim en gediversifieerd aanbod. Mijn werksector behelst de streek ten zuiden van de Mont-Ventoux. Aarzel niet om mij te contacteren voor een telefonisch afspraak.

MET BEGELEIDING OP MAAT Colette Vanden Bogaerde E colette@ventoux-immo.com T +33 (0)6 19 91 25 16

Bekijkt u dan eens ons geweldige vakantiehuizen aanbod op 2 villaparken van 27 vrijstaande villa’s met verwarmd privé zwembad of parkzwembad in de Provence (Isle sur la Sorgue) of in de Ardèche (Vallon Pont d’Arc). Gelegen in een heel zonnige en rustige omgeving, waar veel te zien en te ondernemen is. Verhuur altijd per 1, 2 of 3 weken met de wissel op zaterdag (of soms op zondag).

Gratis gebruik van het grote zwembad, de tennis- en jeu de boulesbanen. In de Ardèche ook toegang via een trap naar de rivier de Ardèche, er is kanoverhuur, outdoor fitness apparaten, speeltuintje, groot parkzwembad met een peuterbad en Receptie met terras onder NL beheer. Er zijn meerdere type villa’s; geschikt voor 4-6 tot 8 personen; altijd met 2 badkamers, luxe keuken met vaatwasser, wasmachine, alle Nederlandse tv zenders, Airco, Wifi internet en enkele villa’s hebben een oplaadpunt voor uw elektrische auto. Soms is een hond toegestaan. Ons complete aanbod met heel veel foto’s van elke villa kunt u vinden op deze websites: villaindeprovence.com

“Zonder jou was het ons nooit gelukt”

IMMOBILIËN

Op zoek naar een luxe vakantiewoning in zonnig Zuid-Frankrijk?

SCAN MIJ

B & D France

Zuiderzeestraatweg Oost 71

8081 LB Elburg (NL) tel. +31 525 684488

e-mail info@bdfrance.nl website www.bdfrance.nl

Lot - Quercy (omg. Sérignac / Mauroux)

Robuust landhuis 'en pierre' met toren en stijlvolle uitstraling op 2,1 hectare onderhoudsarm bosterrein met goede privacy rondom; 8 kilometer ten zuiden van de vallei van de rivier de Lot Prijs: € 300.000,- Ref. 1517

Dordogne / Perigord Pourpre

(omg. Le Buisson - Bergerac)

Spectaculair op heuvel gelegen, statig Périgordijns woonhuis (5 slaapka mers, 2 badkamers) met fraai zwembad en panoramisch uitzicht over de vallei van de rivier de Dordogne op ruim 2,2 hectare grond Prijs: € 549.000,- Ref. 313202

Lot, grens Dordogne (omg. Souillac - Gourdon)

Prachtig gelegen landgoed 'en pierre', bestaande uit een hoofdwoning, tweede woning en verwarmd zwembad (15 bij 6 meter!) op ca. 13 hecta re grond op vijf minuten van dynamisch stadje; zeer rustige ligging Prijs: € 795.000,- Ref. 297836

Provence / Var (omg. Carcès)

Prachtige, Provençaalse villa met mooi zwembad, grote terrassen, een zomerkeuken, carport voor twee auto's, een tuinhuisje en ca. 7.850 m² grond met panoramisch uitzicht; op zo’n 45 minuten van zee Prijs: € 750.000,- Ref. 904

Provence, achterland Côte d'Azur (omg. Fayence)

Zonnige villa met grote garage, zwembad, poolhouse met zomerkeuken en gastenappartement, gelegen op ca. 2.000 m² met poort, op loopaf stand van een dorp op slechts 30 minuten van de Middellandse Zee Prijs: € 1.030.000,- Ref. 3234

Provence / Var (omg. Villecroze)

Eeuwenoude, Provençaalse bastide (5 slaapkamers, 2 badkamers) met zwembad en gelegen op ruim 3.300 m² grond aan de rand van een sfeervol marktstadje op 50 minuten van de Middellandse zee Prijs: € 625.000,- Ref. 1175

B&D France is een Nederlandstalig makelaarskantoor en met ruim 25 jaar ervaring een bewezen specialist in de verkoop van Frans onroerend goed. De panden zijn zorgvuldig geselecteerd, hebben een goede prijs-kwaliteitverhouding en zijn veelal persoonlijk bezocht.

Maak een afspraak voor een persoonlijk gesprek op het kantoor in het midden van Nederland.

Bel nu +31 525 684488 voor meer informatie of kijk op www.bdfrance.nl

B&D France, uw aankoopmakelaar voor uw droomhuis in Frankrijk!

Village de vacances de Montmarsis - Gourdon www.montmarsis.com

Frankrijk lonkt; laat u verleiden

LOT - MONTGESTY

Comfortabele en met smaak gerestaureerde woning met een grote tuin van 4000 m2. Door het overdekte terras kunt u hier zowel in de zomer als in de winter buiten zitten. Binnenkomst in een ruime woonkamer met monumentale schouw en aparte luxe keukenhoek. Met twee slaapkamers en een badkamer is dit het perfecte vakantiehuis. Naast het huis staat een kleinere schuur die veel mogelijkheden biedt. Vraagprijs: 241.500 euro ref. CA2111

Uw agence voor aan- en verkoop. Begeleiding van a tot z. Taxaties.

LOT - VIRE SUR LOT

Dit huis, bouwjaar 2008, heeft maar liefst 1,4 ha grond. Rustig gelegen aan een weggetje met meerdere vrijstaande huizen. 10 minuten rijden van het historische stadje Puy l’Evêque. Met 3 ruime slaapkamers en 2 badkamers is dit een wat grotere woning. In de toren is er nog een kleine 4e slaapkamer te vinden. Ruim terras met zicht op het mooie zwembad.

Vraagprijs: 269.000 euro. ref. C2102

DORDOGNE - VILLEFRANCHE DU PERIGORD

In een klein gehuchtje op 5 minuten van het levendige dorp Villefranche bevindt zich dit prachtig huisje op 3800 m2 grond. U loopt zo de vrije natuur in.

Entree in een gang met de woonkamer aan de rechter kant, eetkamer/keuken links. Met nog 3 slaapkamers is dit een ruime woning. Rechts van het huis staat een schitterende eeuwenoude schuur in perfecte staat.

Vraagprijs: 199.000 euro ref. CA281

DORDOGNE - BESSE

Een pareltje noemen we dit. Een schattig huisje met verassend veel ruimte en een kleinere tuin. Rustig gelegen aan een stil weggetje in een typisch Frans natuurstenen gehuchtje op 10 minuten rijden van winkels. Veel wandelpaden in de omgeving. Ruime woonkamer met open keuken. 3 slaapkamers, badkamer, ruime bijkeuken, wijnkelder. Er aan vast staat nog een huisje met veel ruimte, wat gedeeltelijk tot atelier is verbouwd.

Vraagprijs: 150.000 euro. ref. CA263

LOT LE VIGAN

Groot, energiezuinig huis met zes slaapkamers, een appartement met eigen ingang, dubbele garage met daarachter een, nog niet afgewerkt, appartement. Verder een vrijstaand chalet met 2 slaapkamers achter 7 ha terrein met schitterend uitzicht.

Verwarming door middel van een Finse speksteenkachel en twee gewone houtkachels.

Een indrukwekkend huis, geschikt om met meerdere gezinnen te bewonen of voor commerciële doeleinden.

Vraagprijs 800.000 euro ref. B2101

+(0)33 06 07 77 89 17 bourianemaisons@gmail.com

LOT BÉLAYE

Met stijl gerenoveerde vroegere molen met ruim gastenhuis en groot zwembad, gelegen op ruim 4,5 hectare natuurgebied.

De woning heeft een grote woonkeuken, een woonkamer, twee slaapkamers en een badkamer. Het vriendenhuis heeft nog drie slaapkamers en twee badkamers.

Op nog geen 10 minuten rijden ligt het grotere dorp Prayssac met diverse restaurants, supermarkten etc, maar ook in Bélaye (5 minuten rijden) is een heel leuk restaurant.

Vraagprijs 385.000 euro ref. CA191

MARTIN SMULDERS EXPERT IMMOBILIER

LAURA VAN DIJK AGENT COMMERCIAL

VOLGEND NUMMER

eind februari in de winkel

Grenoble

Wat is dáár nu te doen? Nou ja, je kunt er meesterwerken kijken zonder Parijse drukte, je culinair laten verwennen bij hippe eetadressen, fietsen langs moderne architectuur en vanaf je stadse terras genieten van de bergwereld rondom.

FIETSEN DOOR DE BOURGOGNE

Volg onze tips voor een zorgeloze fietszomer.

LANGS

Belle-époque-badplaatsen, oesters, getijden, vuurtorens, surfers en parasoldennen maken van de Franse westkust een aanlokkelijk reisdoel.

Nr. 1 - 2023 26ste jaargang Coverfoto Val d’Isère © Gregory Dubus Leven in Frankrijk is een uitgave van Leven in Frankrijk B.V., dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam www.leveninfrankrijk.nl

Hoofdredactie Cathelijne van Vliet Eindredactie Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx Artdirection Sander Buningh

Vormgeving Suzy Benjamin, Sefanja Nods Medewerkers

Hans Avontuur, Anna-Sophie Bakker, Renate van der Bas, David Bailey, Marc Brester, Edith Buenen, Ingrid Bockting, Jos van der Burg, Andrea Cenetiempo, Raphael Dautigny, Marieke van Ditshuizen, Amélie Dufour, Vivian de Gier, Eugenie Goldschmeding, Jacques Hermus, Remke de Lange, Mari Maris, Kristen Pelou, Frank Renout, Paul Smit, Shutterstock, Fabian Takx, Vogue Paris, Chantal van Wees, Lidewij van Wilgen, Anja Winter

Telefoon, e-mail redactie +31 (0)20 5302594 e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl

Uitgever

Eugen van de Pas Sales

Julien Frouin+31 (0)20 5302570 e-mail advertising@creditsmedia.nl

Marketing

Daniëlle Wiersema +31 (0)20 5302570 e-mail d.wiersema@creditsmedia.nl

Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel

Abonnementen & klantenservice

Mijntijdschrift.com / Leven in Frankrijk Daalakkersweg 2–72, 5641 JA Eindhoven +31 (0)88 2266634 (op werkdagen van 9.00 tot 17.00 uur) e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com

Abonnementsprijs

Nederland €42,50 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er €2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af. Leven in Frankrijk

op iPad

Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly.

Losse nummers €7,95

Rechten

De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.

© Credits Media BV

SPOORZOEKER IN PARIJS

Interview met schrijver en schilder Diederik Stevens, die precies weet waar bekende Nederlandse kunstenaars woonden, werkten en feestten.

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.

ISSN: 1389 -1162

DE ATLANTISCHE KUST