Reisjournalist Annemique de Kroon ontdekte een huis in Normandië dat ze wel moest fotograferen, zo mooi (p. 78). “Danielle en Mike beschouwen hun Normandische huis als hun forever home. Toch liet Danielle me laatst weten dat ze als een blok waren gevallen voor een ander huis. Maar het was al verkocht. Danielle vond het niet erg. Want naar Frans onroerend goed kijken blijft haar grote hobby.”
Fotograaf Serge Strippentoir laat ons zijn Baskenland zien (p. 16) . “Ik hou van de sterke identiteit van mijn geboorte grond tussen de zee en de bergen, grenzend aan Spanje. In deze tijd van mondialisering gaan culturen steeds meer op elkaar lijken en dat vind ik jammer.
Met mijn foto’s wil ik de oude tradities vangen, zodat deze bewaard blijven. En natuurlijk de schoonheid.”
Fotograaf Rebecca Marshall verkende Albi en omgeving (p. 42). “Heerlijk om in de vroege herfst in het zuidwesten te zijn, mijn favoriete Franse streek. De prachtige natuur, de geur van gepofte kastanjes, geen groepen toeristen, marktkraampjes die uitpuilen met pompoenen en champignons, de ochtendmist die mysterieus over de rivier de Tarn dwarrelde: als fotograaf werd ik verwend.”
Het verhaal over Baskenland in deze editie herinnerde me aan mijn 84-jarige buurman in Nice. Monsieur Mazza is een Frans-Baskische oud-kolonel en draagt altijd een baret - ook wel Baskenmuts genoemdbehalve in juli en augustus. Elke avond stopte hij Le Figaro in onze brievenbus als hij hem zelf had gelezen en de kruiswoordpuzzel had ingevuld. Ik heb veel kopjes koffie met hem gedronken. We gingen dan naar zijn studeerkamer waar een gigantisch bureau stond met stapels papieren en krantenknipsels. Graag wekte hij de illusie het nog heel druk te hebben. Hij vertelde, ik luisterde. Hij gebruikte prachtige woorden en uitdrukkingen die ik thuis snel in een schriftje schreef. Als ik ze onthield tenminste, want die eerste tijd was mijn middelbareschoolFrans nog diep in slaap. Over zijn avonturen in het leger sprak hij met bravoure en stemverheffing.
Soms werd hij rood van opwinding, als hij zich ergerde aan blote toeristen of rellende jongeren.
Hij spuugde dan zijn woorden uit. Maar als hij begon over zijn Baskenland, praatte hij zacht.
Hij vertelde me over de Baskische taal, over het Baskische balspel pelote, zijn jeugd aan het strand en de picknicks in de bergen. Hij leerde me dat de Basken zich niet Frans voelen. Dat ze veel hartstochtelijker leven dan hun landgenoten en dat Biarritz de mooiste stad van Frankrijk is, wat zeg ik, van de hele wereld.
Verder in dit nummer een portret van Albi, een stad in het zuidwesten met sprookjessfeer. ‘Duw maar, dan gaat deze oude deur vanzelf open’, las onze fotograaf op een bordje. En ze kwam terecht in een verlaten maar magnifieke tuin van een oud herenhuis. We bezoeken de Vlaamse schrijver Jeroen Olyslaegers in de Franse Ardennen, die tegen al z’n verwachtingen in zijn hart gestolen hebben. Ook maken we kennis met een Australisch echtpaar dat naar Normandië verhuisde, hier al hun verstandige voornemens vergat en een romantisch maar krakkemikkig maison de maître kocht. Hun conclusie: liever charmant dan praktisch.
Ook mijn oude buurman is inmiddels naar Normandië verhuisd, waar het klimaat milder voor hem is en waar hij met zijn kleinkinderen kan koffiedrinken. Elke keer als ik de naam Baskenland hoor, denk ik aan mijn persoonlijke integratiecoach. Ik gun iedereen een monsieur Mazza.
Cathelijne van Vliet Hoofdredacteur c.vanvliet@creditsmedia.nl
De fijnste Franse steden om te wonen, de sneeuwtrein of een expositie van Léger in Kröller-Müller: genieten van Frankrijk in de herfst.
Kleine, stijlvolle hotels voor een weekendje Franse stad.
De baskenmuts, de espadrille, de eigen taal, de trots: op zoek naar de Baskische ziel.
‘La ville rouge’ in het zuidwesten is de ideale najaarsbestemming, met zijn middeleeuwse straatjes en zijn prachtige omgeving waar van alles bruist.
Fysiotherapeut Renger Tijhuis verhuisde met zijn gezin van de Morvan naar de Pyreneeën en is ook daar heel gelukkig.
De Franse rockster Johnny Hallyday trouwde vier keer voordat hij in zijn vijfde vrouw zijn zielsverwant vond: de 32 jaar jongere Laeticia Boudou.
Schrijvers Jeroen Olyslaegers en Nikkie van Lierop waren verknocht aan Antwerpen, maar genieten nu van de landelijke Meuse.
Hoe een Australisch echtpaar een vervallen maison de maître vond en er een paradijs van maakte.
Ontdek de nieuwe Sothys make-up collectie, betoverend en precieus voor een fascinerende en onweerstaanbare look. Voor dit nieuwe seizoen zet Sothys de chique en vrije vrouw met vertienvoudigde verleidingskracht in de kijker.
Sothys,
Paul van Vliet over zijn Franse dokter - p. 52
Vin jaune en andere specialiteiten uit de Jura.
Culinair expert Jacques Hermus over versmarkt Rungis en een begenadigd chef en kookboekenschrijver.
Zoete verleidingen van de beroemde Parijse patisserieopleiding Ferrandi.
Een grote overzichtsexpositie van modeontwerper Elsa Schiaparelli en meer Parijse tips van Eugénie Goldschmeding.
Nieuwe romans en non-fictie, opmerkelijk vaak met de Tweede Wereldoorlog als decor.
Chic, warm en behaaglijk, deze mode en accessoires voor de herfst.
Een portret van de veelzijdige Léa Seydoux, die graag ondoorgrondelijke personages speelt. Plus de nieuwste Franse films en series.
Het Franse filmfestival vindt plaats van 10 tot 15 november. Interview met filmmaker Gaspar Noé, wiens film Vortex als Nederlandse première op het festival wordt vertoond.
Over een gestolen kalf en een passende straf.
Het kasboekje van het Elysée.
Grote verhalen uit een klein dorp: naar de dorpsdokter.
Een pied-à-terre in Béziers, wie had dat gedacht?
101 Maison
Een beetje bohemien en een beetje klassiek design.
Juridisch advies en praktische tips voor je Franse huis.
Actueel aanbod van onroerend goed in Frankrijk.
“Dokter Frédéric heeft alle tijd en praat graag over muziek en kunst”
Tips voor boeken over Frankrijk voor onder die warme plaid op de bank. Of ga eropuit naar het Kröller-Müller Museum, naar een van de mooiste parken van Parijs of per trein naar de sneeuw.
Mede door het uitzicht vanuit zijn atelier over de daken van Parijs brak kunstenaar Fernand Léger met de (meer realistische) stijl van zijn eerdere werk. De aanblik van schoorstenen en rookpluimen vormde voor hem de inspiratie om te experimen teren met vorm, kleur en abstractie. In de tentoon stelling Léger en de daken van Parijs in het Kröller-Müller Museum word je aan de hand van zijn schilderijen en tekeningen meegenomen in deze ontwikkeling, in de bredere context van het werk van tijd- en strominggenoten.
Fernand Léger en de daken van Parijs, 19 november 2022 t/m 2 april 2023, Kröller-Müller Museum, Otterlo. krollermuller.nl
Laat die vervelende winterbanden en zorgen over files en gladde wegen maar thuis, want je kunt met de Thalys naar de Franse Alpen. In een paar uur tijd sta je in de sneeuw in bijvoorbeeld Moûtiers, Aime-la-Plagne of Landry. De verkoop van de Thalys Snow tickets is gestart, voor reizen tussen 24 december en 1 april. Thalys Snow tickets. thalys.com/nl
Tijdens een vakantie raakte Karel Appel zo verknocht aan jazzclub Le Lorientais in Parijs dat hij besloot in Frankrijk te blijven. En wel in een klein schuurtje, vijftien kilometer buiten Parijs. Dit beschrijft schrijver/schilder Diederik Stevens – die zelf parttime in Parijs woont – in zijn boek Ezel in Parijs , vol minutieus uitgezochte weetjes over het leven van Nederlandse kunstenaars in Parijs. Ook lezen we waar de wilde feesten van Kees van Dongen plaatsvonden – die werden bezocht door filmsterren en bekende politici –en waar Vincent Van Gogh zijn absint kocht. Toen Mondriaan naar Parijs vertrok, brak hij met zijn verloofde met de opmerking dat “een vrouw om je heen maar afleidt van verdere artistieke ontwikkeling”. Dit boek is een must voor liefhebbers van de romantiek van het Parijse kunstenaarsleven in de 20ste eeuw.
Diederik Stevens, Ezel in Parijs, Brooklyn Uitgeverij, €22,50
Wij mogen 3 boeken verloten.
Zie leveninfrankrijk.nl
Wijde rokken, hoge hakken en grote hoeden. Dat kenmerkt New Look, de stijlvolle collectie waarmee modeontwerper Christian Dior vlak na de Tweede Wereldoorlog wereldberoemd werd. Voor deze gracieuze collectie liet hij zich inspireren door de lijdensweg van zijn zus Catherine. Zij zat tijdens de oorlog in het verzet en overleefde zowel martelingen als concentratiekamp Ravensbrück. De onbekende zus blijkt de muze van Christian en het iconische modehuis te zijn, vertelt de Franse journalist Justine Picardie in de biografie Miss Dior. Een fascinerend verhaal met veel nieuwe inzichten over het beroemde modemerk. Justine Picardie, Miss Dior, Uitgeverij Nieuw Amsterdam, €29,99
De Amerikaanse Netflix-serie Emily in Paris laat de Franse hoofdstad van zijn allermooiste kant zien. Ook het park dat bij het 17de-eeuwse PalaisRoyal hoort, speelt op de achtergrond een rol in de serie. En terecht, het is een van de mooiste tuinen van Parijs, gelegen in het 1ste arrondissement. Het naastgelegen koninklijk paleis is gesloten voor publiek, maar het twee hectare grote park is voor iedereen toegankelijk. Het is een hotspot voor de Parijzenaren, maar nog vrij onbekend bij toeristen. In het midden vind je een bassin met een fontein met de bekende ijzeren stoeltjes eromheen. Het is heerlijk wandelen door de brede en rustige lanen met eeuwenoude kastanje- en lindebomen, die in de zomer voor de nodige schaduw zorgen en in de herfst voor een fantastisch kleurenspel. De tuin wordt omringd door zuilengalerijen, waardoor je je waant in lang vervlogen tijden. (AW) Domaine National du Palais-Royal, geopend van 8.00-22.00 uur. domaine-palais-royal.fr
De krant Le Journal du dimanche onderzoekt elk jaar in welke steden de Fransen het liefst willen wonen, kijkend naar veiligheid, sfeer en goede voorzieningen. Dit jaar is de top-8 als volgt.
De winnaar is Angers, waar de bewoners de prachtige bena ming ’Les Angevins’ dragen. Hier wordt het leven aan de Loire gevierd in een zacht klimaat, midden in de wijnstreek van de Loire, met enorm veel groen en een piepjonge bevolking. Op anderhalf uur TGV van Parijs is hier nog makkelijk een huis of appartement te vinden.
2Natuurliefhebbers strijken neer in Annecy in de Haute Savoie, ook wel ‘la Venise des Alpes’ genoemd, naar de waterstraatjes door de stad. Gelegen aan het dromerige Lac d’Annecy ligt de stad vlak bij Zwitserland, en rijd je zo de Alpen in, om binnen het uur met je neus in de frisse berglucht en/of op de ski’s te staan.
Veel vermoeide Parijzenaars met kinderen zijn afgezakt richting Baskenland om er een nieuw leven op te bouwen. In Bayonne is het goed toeven, en niet alleen voor surfliefhebbers die de metershoge golven van de Atlantische Oceaan willen trotseren. Vak werkhuisjes in vrolijke kleuren bepalen het straatbeeld in deze over zichtelijke havenstad tussen de Atlantische Oceaan en de Pyreneeën.
In La Rochelle, ‘la ville blanche’ tussen Nantes en Bordeaux, is het heerlijk flaneren in de oude stad en Le Vieux Port, waar je vanaf de Tour de la Chaîne of de Tour Saint-Nicolas een adembenemend uitzicht hebt op zee. Of laat de drukke haven achter je en neem de fiets naar de vele nabijgelegen stranden. Vanaf La Rochelle kun je ook via de lange brug naar het mooie Île de Ré oversteken.
Wie niet naar hete zomers verlangt, strijkt neer in Caen,waar altijd een frisse zeewind waait. Een degelijk stadje waar veel opnieuw gebouwd moest worden na de bombardementen van de Tweede Wereldoorlog, maar waar een paar historische monu menten als het robuuste middeleeuwse Château de Caen en de indruwekkende kerken Saint-Étienne en Sainte-Trinité het over leefd hebben.
Of Le Mans naar onze noordelijke maatstaven ook een hoge levenskwaliteit biedt, weten we niet, maar zeker is dat de stad – wereldberoemd om de autorace ‘24 uur van Le Mans’ – er alles aan doet om met lage huren en goed openbaar vervoer het leven gemakkelijker te maken. Vanaf de overgebleven Romeinse stads muren van Le Mans ben je in een uur in Parijs en in twee uur aan de kust.
Nice… Hoeven we niet uit te leggen, toch? Palmbomen, warme winters, prachtig middeleeuws centrum, zwemmen in zee tot eind oktober en ook nog eens een universiteit en een groot cultu reel aanbod.
De Bretonse havenstad Lorient, waar ooit de Franse OostIndische Compagnie aan lange reizen naar ‘de Oost’ begon, blijft een belangrijke haven voor vissers en doorwinterde zeilers. Prachtige zandstranden in de buurt. (EG)
“
“Mijn paard is beter gekleed dan ik. Wanneer gaan jullie ontwerpen voor dames maken?” Na deze uitspraak van een klant besloot zadelmaker Thierry Hermès zijn talent voortaan in te zetten voor de haute couture. En zo ontstond eind 19de eeuw het succesvolle modehuis, dat beroemd werd met zijn excentrieke sjaals en iconische tassen. Little Book of Hermès is het meest recente deel in een serie boeken (in handtasformaat) over modehuizen.
Karen Homer, Little Book of Hermès, Kosmos Uitgevers, €18,99
Je chante ma vie”, zei chansonnière Barbara vaak. Barbara. Een gezongen leven werd dan ook de titel van een boek over het leven van de legendarische artiest/componist/actrice/schrijfster, die geboren werd als Monique Andrée Serf.
Op 24 november van dit jaar is het 25 jaar geleden dat ze overleed. Goede reden voor een ode aan deze licht ontvlambare, maar ook genereuze Française, die de status had van een rockster maar wier optredens aanvoelden als een spirituele belevenis. Met interviews, verhalen over vrienden, minnaars en familie en natuurlijk chansonteksten.
Meta Gemert, Barbara. Een gezongen leven, Uitgeverij van Maaskant Haun, €21,99
La Seine à Vélo: volg de Seine, en met de (zee)wind door je haren fiets je van Parijs naar de westkust. Of andersom natuurlijk. De route van 400 kilometer verbindt de hoofdstad via Rouen met Le Havre, Honfleur en Deauville. Kijk op de website (Fr/Eng) voor alle trajecten, leuke overnachtingstips en sites incontournables onderweg. laseineavelo.fr
Ben je in de Provence en een tuinliefhebber? Bezoek dan de tuinen van het luxueuze boutiquehotel Le Pavillon de Galon in de Vaucluse. Deze hebben al diverse prijzen gewonnen. Niet alleen het weidse uitzicht is spectaculair, ook de indeling met romantische beplanting. Voor het hotel, een voormalig jachthuis uit de 18de eeuw, ligt de formele Franse tuin met een strakke belijning van buxushaagjes en de wilde beplanting van lavendel, rozen en irissen. In deze tuin vind je ook vier grote bassins met beelden en fonteinen. De naastgelegen tuinkamers, zoals de blauwe tuin, de moestuin, een wilde tuin met grassen en prairieplanten, een historische- en een olijvenboomgaard, herbergen veel oude planten en bomen, zoals platanen, magnolia’s en cipressen van tweehonderd jaar oud. Het samenspel van verschillende bladvormen, bloemen en kleuren zorgt voor een spannend tafereel. Hotel en tuinen liggen vlak bij het mooie plaatsje Cucuron, op 36 kilometer van Aix-enProvence. De tuinen zijn alleen op afspraak te bezoeken. Vanwege de vele vijvers is het niet raadzaam om heel kleine kinderen mee te nemen.
(AW)
Le Pavillon de Galon. pavillondegalon.com
Midden in Vieux Lyon ligt het Collège Hotel. Bij aankomst springt de art-decogevel direct in het oog. Het back-toschool-thema is mooi doorgevoerd in onder andere de oude bibliotheek en het aanwezige schoolmeubilair. Na een dag sightseeing in Lyon kun je bijkomen en nagenieten met een drankje op het terras of in de bar. Collège Hôtel, vanaf €119 per nacht. college-hotel.com
Fijne en kleine hotels in voorname panden voor een weekendje Franse stad.
DOOR MARJOLEIN ZUIDERENTNa een dag in bruisend Montpellier krijg je een heerlijk thuisgevoel in Maison Bayard. Het boutiquehotel met maar zeven kamers ligt dicht bij de mooie Place de la Comédie en je kunt er de dag culinair afsluiten in het bijbehorende restaurant. Of in de gezellige cocktailbar natuurlijk. Maison Bayard, vanaf €95,70 per nacht. maison-bayard.com
In een 18de-eeuws herenhuis, vlak bij de bekende Allées de Tourny en Place des Quinconces, ligt Hôtel de Tourny. Een klein en charmant hotel (met garage) met twaalf kamers die zijn ingericht met contemporain design, dat een fraai contrast vormt met de gietijzeren balkonnetjes en klassieke schoorsteenmantels.
Hôtel de Tourny, vanaf €220 per nacht. hotel-de-tourny.com
Hartje centrum, dus dicht bij de Grote Markt, ligt boutiquehotel Brueghel met een lekker ouderwets sfeertje. Mooie contrasten in de inrichting van het hotel die harmonieus samengaan: van een art-decolift uit de jaren dertig tot moderne meubels in de kamers.
Hôtel Brueghel, vanaf €109 per nacht. hotelbrueghel-lille.com
Het is een uitzonderlijk deel van Frankrijk. Om het eten, de architectuur, de diepgewortelde cultuur en de Pyreneeën en de Atlantische Oceaan die altijd dichtbij zijn. We gingen op zoek naar de Baskische ziel.
I n Bayonne is het gezellig druk op de zaterdagmarkt rondom Les Halles. Biologische wijnen, paté en Porc Gascon worden er luidkeels aangeprijsd. Proeven mag! De markt met streekproducten verplaatst zich door Pays-Basque (Frans-Baskenland). Vandaag in Bayonne, op maandag in Saint-JeanPied-de-Port. Je hoeft maar de Nive stroomopwaarts te volgen en je komt er vanzelf. Dat zegt Christiane Bonnat, al jaren werkzaam in het toerisme in Bayonne. Ze wijst naar de getijdenrivier die de stad in tweeën deelt. Aan onze kant het oude centrum met de 14de-eeuwse kathedraal en een knus winkelgebied. Aan de overkant Petit Bayonne. Minder gepolijst. Het Baskisch uitdrukkelijker op de puien van bars en restaurants. De Lauburu, het vierkoppig kruis, vaker afgebeeld. Doordeweeks een
oase van rust, in het weekend studententerritorium.
Christiane knikt naar de lantaarns langs de kade.
Of ik de blauw-witte vlaggetjes al had gezien. Bayonne is landskampioen rugby geworden. Rugby. In Frankrijk volkssport nummer één. “En hier nummer twee. Ná pelota”, zegt Christiane. De naam zegt me vaag iets. Waarschijnlijk van die keer dat ik voor research aan de andere kant van de Pyreneeën verbleef, in Spaans-Baskenland.
Christiane wil het me wel laten zien. We steken de brug over. Aan het eind van een steeg gaat een deur open. Le Trinquet Saint André is een begrip in Bayonne. In de overdekte hal slaan twee damesduo’s met rackets fanatiek een bal tegen een metershoge muur. Aanpalend een brasserie, waar jongeren kaarten. De geur van zweet en wijn. Liefde voor traditie. Dát is typisch Baskisch. Terwijl ik het hardop constateer, valt me ook die
ene herinnering in. Zes jaar geleden, Spaans-Baskenland, een interview met een ex-ETA-gevangene. Anoniem. Uitgesproken. Delen off the record. Het schuurt. Er kleeft een schaduwkant aan Baskenland. Die onafhankelijkheidsdrift, die ongebroken trots, zegt dat niet alles over de Baskische identiteit? Christiane wuift het onderwerp niet weg. “Dertig jaar geleden is er een bom in mijn kantoor ontploft. Maar dat was uitzonderlijk. De ETA was voornamelijk actief in Spanje.”
Beetje Frans, beetje Spaans Bayonne, de hoofdstad van Frans-Baskenland, zoals het departement Pyrénées-Atlantiques meestal wordt genoemd, is een prima vertrekpunt voor een kennismaking met de Baskische cultuur. De hoge vakwerkhuizen met rode en blauwe balken geven de stad een markant aangezicht. Christophe Fromager, Fransman én Bask, runt er sinds tien jaar een fromagerie met koeletalages vol exquise kazen, waaronder ambachtelijke schapenkaas uit de regio. Zoals Ardi-Gasna, en Tomette d’Alberto en Grande Moho uit Navarra. Een beetje Frans, een beetje Spaans. Die variatie zie je niet alleen terug in de kazen, maar ook in de geschiedenis van de chocolade die van Bayonne een choco-walhalla heeft gemaakt. Dankzij Spaanse Joden, die op de vlucht geslagen voor de Spaanse Inquisitie onder meer in Bayonne neerstreken. Mét hun kennis van chocolade maken.
De identiteit van Baskenland zit in de details, weet ook Isabel van stoffenwinkel Tissage de Luz. Het linnen dat ze verkoopt werd in een ander tijdperk gebruikt om het vee voor insectenbeten te behoeden. Solide textuur. Een dessin van zeven strepen. De stijl bayadère. Zeven strepen, gelijk het aantal provincies van Baskenland: drie Franse, vier Spaanse. “Vroeger werden uitsluitend de kleuren van de Baskische vlag in het dessin verwerkt, maar alles verandert. Als bedrijf moet je meegaan met de smaak van de dag.” Het is bijna zoiets als Baskisch worden. Want Baskisch zijn, dat is ook nog zoiets. “Geboren worden in Baskenland maakt je nog geen Bask. Alleen wanneer je Euskara spreekt, ben je Bask”, weet Isabel.
Monolieten in de stilte
Een ander Baskenland ontvouwt zich in het glooiende achterland, waar fraai geconserveerde dorpjes de landelijke rust omarmen. Sare, Ainhoa, Ascain en natuurkijk Espelette, befaamd om het rode pepertje, zijn stuk voor stuk fotogeniek. Een voordeel: met de auto is hier alles binnen het uur
›
Openingspagina’s, links: de ‘sémaphore’ van Guéthary, waar de klok werd geluid als er walvissen in zicht kwamen; rechts: Ainhoa. Linkerpagina: bio-kastanje boer op de zaterdagmarkt van Bayonne. Hierboven, links: het strand van Biarritz; rechts: terras in de voetgangerszone bij de kathedraal van Bayonne.
Die onafhankelijkheidsdrift, die ongebroken trots, zegt dat niet alles over de Baskische identiteit?
Liever een haven in de luwte dan eentje vol in de wind van die geduchte oceaan, zei het gezond verstand
Frans-Baskenkand maakt deel uit van het departement Pyrénées-Atlantiques en is opgedeeld in drie provincies: Labourd, Basse-Navarre en Soule. Anders dan in Spanje, waar Baskenland een autonome regio is, wordt het Baskisch in Frankrijk niet officieel erkend als taal, hoewel er wel scholen zijn waar les in het Baskisch wordt gegeven. Bayonne is met ongeveer 52.000 inwoners de officieuze hoofdstad van Frans-Baskenland.
bereikbaar. Ik vervolg mijn weg met fotograaf Serge, geboren en getogen in Frans-Baskenland.
Het landschap rolt voorbij. Weiden met ezels en Pottock-paardjes, de vakwerkboerderijen monolieten in de stilte. Die prachtige Labourdine-huizen, met hun witgepleisterde muren en rode balkenstructuur. “Vroeger geïmpregneerd met ossenbloed, tegen het vocht, tegenwoordig gebeitst”, vertelt Serge. De invloed van de Atlantische Oceaan heeft ook gevolgen gehad voor hoe de mensen hier hun boerderijen neerzetten. Dingen die je pas ziet als je het weet. De overwegend houten gebouwen staan van de kust afgewend: de voordeur naar het oosten, de achterzijde naar de oceaan. Dan moeten de oude boerderijen ook nog regelmatig worden gelucht, om het vocht buiten de deur te houden. “Een groot verschil tussen de Baskische en de Franse cultuur is het huis”, vervolgt Serge. “Een Fransman bezit een huis, een Bask is bezit van het huis en moet zich aanpassen. En datzelfde geldt hier voor de kerk en een plek op het kerkhof.”
Dan die Baskische kust. Er is natuurlijk Biarritz, met z’n wufte flaneer- en surfcultuur – een hap uit de kaart, een enclave. Dan is Saint-Jean-de-Luz internationaal gezien een stuk minder bekend. Alledaagser, kneuteriger. Waar het strandleven zich afspeelt tegen de achtergrond van neo-Baskische villa’s. Met een intieme haven in het centrum, een erfenis uit de tijd dat de badplaats tussen de 11de en 16de eeuw een belangrijke haven voor de walvisvaart was, samen met San Sebastián en Bayonne.
Liever een haven in de luwte dan eentje vol in de wind van die geduchte oceaan, zei het gezond verstand. Tegenwoordig ligt het strand als een bananenschil tegen de dijk geplakt die in de 19de eeuw werd aangelegd na de grote overstroming.
De strijd tegen het water. Ook aan de Golf van Biskaje kunnen ze erover meepraten. In de Église Saint-Jean-Baptiste uit 1658 herinnert de vorm van het dak nog aan het ruim van een walvisvaarder. Dezelfde kerk was overigens het toneel voor de huwelijksvoltrekking tussen Louis XIV en MarieThérèse d’Autriche, infante van Spanje. Onofficieel was die verbintenis in de echt de bekroning van de Vrede van de Pyreneeën, die een eind maakte aan de oorlog tussen Frankrijk en Spanje. Een vergeten geschiedenis?
Nu staat op het plein bij de haven een muziektent, waar Gilbert Valota al vijftig jaar zijn schilderijen verkoopt. Vierentachtig-en-een-half is hij. “Als je zo oud bent als ik, gaan de halve jaren weer tellen.”
Hij spreekt geen Euskara, is geen Bask. Wel iemand die Saint-Jean-de-Luz door en door kent, het nooit zag veranderen. Misschien dat de badplaats daarom zo geliefd is bij Jean Paul Gaultier. Waar de liefde tussen de Zonnekoning en Marie-Thérèse al generatieslang wordt verkocht bij Maison Adam. In de vorm van macarons, gebakken volgens de authentieke receptuur van het Franse hof. Zo ga je vanzelf van dit plaatsje houden. En van de ziel van deze streek. Dit land dat geen land is. “Voorheen was Baskenland een gegeven, tegenwoordig is het een idee.” Woorden van kaasexpert Christophe uit Bayonne. Ze vallen me ineens in als ik bij fotograaf Serge in de auto stap. Wat is die ziel van Baskenland eigenlijk? Een zoektocht naar nostalgie? Dan zijn we volgens mij aardig op weg.
Twee dagen later. We rijden landinwaarts, richting Irouléguy. Wolken tussen de heuvels. Een strook kleinschalige wijnbouw lost op in het niets. De
›
Vorige pagina’s: de haven van Saint-Jean-de-Luz. Linkerpagina, met de klok mee: Bayonne; Saint-Jean-Pied-de-Port; een producent van jambon de Bayonne op de zaterdagmarkt aldaar. Hieronder: traditionele Baskische boerderij in Sare.
“Een groot verschil tussen de Baskische en de Franse cultuur is het huis. Een Fransman bezit een huis, een Bask is bezit van het huis”
Links: het grote strand van Saint-Jean-de-Luz; rechts: hôtel Euskadi in Espelette.
bergkammen van parelmoer, een halo rond de zon.
Als we uitstappen in Saint-Jean-Pied-de-Port is het fris. De vestingmuur rondom het middeleeuwse stadje wordt onderbroken door vier stadspoorten met namen die in de geschiedenis van de grensplaats wortelen: Porte de France, Porte d’Espagne, Porte de Navarre en Porte de Saint-Jacques. De zaterdagmarkt van Bayonne heeft zich verplaatst naar de maandagochtend hier. Op de Rue de la Citadelle in de oude binnenstad is het een komen en gaan van toeristen én pelgrims. Vooral dat laatste geeft een extra dimensie aan dit stadje, dat voor velen het vertrekpunt vormt voor de Camino Francés naar Santiago de Compostella. In het Maison des Pèlerins houden ze de cijfers bij: van mei tot september vertrekken hier dagelijks tussen de 350 en 500 pelgrims.
Saint-Jean-Pied-de-Port. Ooit het politieke hart van Basse-Navarre, nu het economische, culturele
en sportieve hart van Frans-Baskenland. De middenstand spint er grif garen bij. Neem de espadrilles. In de winkel van dochter Patricia en moeder Albertine liggen de luchtige schoentjes metershoog opgestapeld in de schappen. Authentiek, handgemaakt, al veertig jaar. Met dikke naalden rijgen ze het canvas aan de juten zolen. Maximaal vijftien stuks per dag. Eelt op de vingertoppen. Noeste arbeid. Nostalgie?
Iets verderop probeert Catherine Ithurbide in haar bijouterie een nieuwe invulling te geven aan de Baskische identiteit. “Voor de sieraden die ik maak dient het Baskische symbool de Lauburu als uitgangspunt. Er zijn veel theorieën over de betekenis van het kruis, maar het meest plausibel is dat het de zon symboliseert.”
De zon die diezelfde middag definitief doorbreekt. Ik loop over het oude bruggetje over de Nive, als er een berichtje wordt afgeleverd op mijn telefoon. Christiane Bonnat. Of ik ben opgeschoten met mijn zoektocht naar de Baskische identiteit. Op dat moment valt mijn oog op een affiche aan de muur. Een zwart-witfoto van een jongen in poloshirt. Erboven de tekst ‘Gabi Askatu, amnistia osoa’. Iets met een demonstratie. Algehele amnestie. Een politieke gevangene in Spaans-Baskenland. De toeristen en de pelgrims ontgaat het. Baskenland spreekt tot de verbeelding, maar er blijft altijd die onzichtbare laag.
We rijden landinwaarts. Wolken tussen de heuvels. Een strook wijnbouw lost op in het niets. Bergkammen van parelmoer, een halo rond de zon
Met de klok mee: ambachte lijk gemaakte espadrilles in Saint-Jean-Pied-de-Port; een terras op de Place du Marché in Bayonne; de macarons van Adam in Saint-Jean-de-Luz.
Hôtel-restaurant des Basses-Pyrénées (Bayonne) Charmant viersterrenhotel aan een intiem pleintje. Uitmuntend ontbijt. hotel-bassespyrenees-bayonne.com Hotel Ohartzia (Saint-Jean-de-Luz) Sympathiek hotel in het centrum, gerund door een ouder Frans echtpaar. Riante achtertuin. hotel-ohartzia.com
Bar du Marché (Bayonne)
Al honderd jaar een begrip. Geliefd bij de locals. Altijd dezelfde eenvoudige kaart. 39, rue des Basques Restaurant Kaïku (Saint-Jean-de-Luz) Restaurant van Nicolas Borombo. De echte Baskische keuken. Michelingids-vermelding. Authentiek, modern, subtiel. 17, rue de la République Restaurant Les Alcyons (Guéthary)
Iets boven Saint-Jean-de-Luz, aan de haven. Franse charme. Leuk voor de lunch. Jetée Des Alcyons
Christophe Fromager (Bayonne) 13, rue Argenterie. christophefromager.com
Tissage de Luz Boetieks in Bayonne, Biarritz, Espelette en Saint-Jean-de-Luz. tissagedeluz.com
Maison Adam –macarons et chocolaterie fine (Saint-Jean-de-Luz) 4-6, place Louis XIV. maisonadam.fr
Lorea – le bijou Basque (Saint-Jean-Pied-de-Port) 31, rue d’Espagne. lorea.fr
Deze reportage werd mede mogelijk gemaakt door Pays Basque Tourisme (paysbasque-tourisme.com) en Thalys (thalys.com), dat zich met diverse groene initiatieven inzet voor een beter milieu.
Hollands Glorie geeft elke twee maanden charmante adressen voor een inspirerende dagtocht of een gezellig weekend weg in eigen land. Met reportages over schitterende natuurlandschappen, rustieke dorpjes, historische steden en een uitgebreide kunstagenda ben je altijd op de hoogte van zowel actuele als tijdloze bestemmingen.
‘Smerige dieven in het dorp!’ In onhandige, zwabberige letters waarschuwt het gevarenbord niet meer voor een dreigende kruising, maar voor geboefte. Een dag later is er een gemeentelijke vuilniszak over het bord getrokken en daarmee het gevaar uit zicht. Na deze daad van ordeherstel is de communale klusjesman zo te zien bergafwaarts gegaan; heuvelopwaarts blijkt het stopbord ook een nieuwe betekenis te hebben. ‘Stop au salop!’ (Stop de klootzak). Keurig rijm, in dezelfde zwalkende zwarte letters op het knalrode bord. Ik onderschrijf de stelling geheel, maar begin zo onderhand wel nieuwsgierig te worden naar welke specifieke klootzak er gestopt moet worden. Het mysterie moet nog even wachten, het is lunchtijd.
Onderweg naar huis word ik staande gehouden op het dorpsplein – dat klinkt veel levendiger dan de werkelijkheid is: een lege kerk, een plantsoentje, een parkeerplaats waar soms een auto staat en een muziekkiosk. Vanuit haar mottige Renaultje gebaart een buurvrouw van verderop dat ik moet stoppen. Ze draait haar raam open en begint opgewonden te ratelen. Ze slaat zelfs, zeer on-Frans, de ça va-plichtplegingen over. Of ik het al gehoord heb
van de borden? Alleen gezien eigenlijk, en er niet veel van begrepen. “Er is een kalf gestolen!” Wie haalt zoiets nou in z’n hoofd, vraag ik me af. In een gemeenschap waar iedereen weet wat voor kleur sokken je aan de lijn hebt, kun je onmogelijk ongezien zo’n halsmisdaad begaan. Een kal e kan vervolgens ook niet zomaar worden weggemoffeld, want het klinkt schattig maar is binnen de kortste keren een kolos van een paar honderd kilo. Met oorbel bovendien, speciaal bedacht om elk rund altijd te kunnen traceren. Maar vooralsnog is het kalf spoorloos. “Zou het niet gewoon onder het prikkeldraad door zijn geglipt, zoals kleine kal es zo vaak doen?” hoop ik de lynch-achtige blik in haar ogen te sussen. Maar nee, “onmogelijk”, weet ze zeker. “Dat doet een pasgeboren kalf niet en de bestolen boer had gisteren duidelijk gezien dat de koe op knappen stond, vanmorgen was ze ‘leeg’, net als de wei.” Nou hebben we dus een dief in ons midden. Toch eerst maar eens
lunchen lijkt me het beste. Hoewel er een vreemd bijsmaakje aan zit.
De volgende ochtend ga ik voor het laatste nieuws op de koffie bij mijn Franse tante Françoise, die ook wel La Gazette genoemd wordt. De dief is gevonden: dezelfde jonge boer die ook al eens beschuldigd is van het leeghalen van konijnenhokken en de slipjesroof van een waslijn. Een bijzonder geval. Iemand heeft hem ’s morgens vroeg gezien (zié je nou?!), met het nog natte kalf in de hooggeheven schepbak van zijn tractor. De dief woont iets verderop, en de bestolen boer is direct verhaal gaan halen. Omdat het pasgeboren kal e nog geen oorbel droeg had de jonge boer gedacht dat niemand het zou missen… Er is inderdaad iets raars met die jongen. De boer heeft hem flink gestraft, zegt Françoise. Met het toch wat grimmige sfeertje in het dorp vrees ik het ergste. Het vonnis luidt dat de stelende boer het kal e verzorgt tot het volwassen is en dan goed vetgemest teruggeeft. Een prachtig passende straf, gerechtigheid met boerenverstand.
Ze werken al jaren in Frankrijk en spreken soms Nederlands met een Frans accent. In deze rubriek vertellen Nederlanders over de charme en valkuilen van het werkende leven in Frankrijk. Deze editie: een een fysiotherapeut
Fysiotherapeut Renger Tijhuis (46) woont sinds negen jaar met zijn vrouw Annemiek (46) en hun drie kinderen in een dorp in de Pyreneeën. Terug willen ze niet meer, want dat vakantiegevoel is er nog steeds.
oen ik in de regio Arnhem een praktijk kon overnemen, besefte ik dat ik daarmee misschien een droom zou weggooien: de droom om in Frankrijk te gaan werken. Dus besloten Annemiek en ik op zoek te gaan naar werk in Frankrijk. Al snel vond ik een praktijkruimte in de Morvan in de Bourgogne waar ik me als zelfstandige kon vestigen. We hebben ongeveer een jaar nodig gehad om de papieren te regelen, ons huis te verkopen en mijn diploma’s vertaald en geaccrediteerd te krijgen. Daarnaast moest ik een stage van twee weken lopen bij een Franse medische instelling. Onze drie kinderen waren nog klein en zaten op de crèche, peuter- en kleuterschool. We verhuisden naar het piepkleine dorp Dun-les-Places in de Nièvre. Annemiek stopte een paar jaar met werken om bij de kinderen te blijven, maar inmiddels werkt ze weer als docente Engels.”
“Het eerste jaar zaten we op een roze wolk en genoten we van alles wat nieuw was. Ik deed veel huisbezoeken en reed dan door de prachtige natuur van de Morvan. Hoewel ik de voor mijn werk verplichte Franse taaltest gehaald had, was mijn Frans bij lange na niet perfect. Elke dag schreef ik drie onbekende woorden op die in de gesprekken met mijn patiënten naar voren kwamen en zocht
ik de betekenis ervan op. Na een jaar was mijn woordenschat behoorlijk verbeterd. De patiënten kwamen al snel vanzelf: er zijn in de Morvan weinig medische voorzieningen en via via weten ze je al snel te vinden. Oude mensen waren blij dat ik langskwam en zaten vaak klaar met koffie en koekjes. In de winter bracht ik het stookhout voor ze naar binnen.”
“We hebben het er vijf jaar heerlijk gehad. Toen de kinderen wat ouder werden, kregen we zin in wat nieuws. Het klimaat is in de Morvan wat regenachtig, de herfst en winter duren er lang en we hadden zin in het zuiden. We gingen kijken aan de Côte d'Azur, de Drôme en de Ardèche, maar kwamen uiteindelijk in de buurt van Perpignan terecht, waar we ons meteen thuis voelden. Ik ben als zzp’er gestart bij een groot sportmedisch centrum in Perpignan en ben een jaar later overgestapt naar een fysiotherapiepraktijk in Prades, waar ik nog altijd werk. In het nabijgelegen dorpje Eus vonden we een huis. We wilden niet aan de kust wonen, maar meer richting de Pyreneeën, waar het rustiger is en het ’s avonds meer a oelt. Leuk aan de school van de kinderen zijn de bijzondere activiteiten: Xavier, die nu dertien is, volgt het vak Nature et Montagne, waarbij ze met de kinderen de bergen in gaan, leren werken met een kompas en hoe ze met
Linkerpagina: oliebollen bakken thuis in Eus, oud en nieuw 2021-2022.
Met de klok mee: de hele familie; lavendel uit eigen tuin; wandelen en fietsen in de Morvan; sneeuw in de Pyreneeën.
coördinaten hun weg kunnen vinden. Yannick van elf reist met zijn schoolkoor naar festivals in andere delen van het land. Als een kind het goed doet op school, dan krijgt het applaus in de klas; presteren wordt hier niet als iets negatiefs gezien, terwijl ze in Nederland dan al snel werden uitgemaakt voor studiebol. Onze negenjarige dochter Maxime is een echte Française, onze zoons zijn iets meer Nederlands gebleven. Ik hoor ze weleens ruziemaken over of ze in het Nederlands gaan spelen of in het Frans.”
“Franse patiënten gedragen zich anders dan Nederlandse. In Nederland zijn we gewend de patiënt te betrekken bij het behandelplan en formuleren we samen een doel en behandeltraject.
In Frankrijk zijn patiënten vaak afwachtender en stellen ze zich a ankelijker op. Ik probeer ze mee te krijgen in de Nederlandse behandelwijze, maar als de patiënt daar niet voor open staat, dan pas ik me daaraan aan. In Nederland kijken we meer naar de psychosociale factoren: is er sprake van stress en hoe beïnvloedt dat je fysieke functioneren? Wat zijn je doelen: wil je straks weer naar de bakker kunnen lopen of wil je mee kunnen doen aan een marathon?
Het goede aan Frankrijk is dat we hier apparaten gebruiken die ik vooralsnog niet kende, zoals voor cryotherapie, waarbij een apparaat koude lucht genereert. Of een apparaat voor drainage van benen en armen dat zowel bij patiënten met circulatiestoornissen als bij sporters wordt gebruikt.
Het mooiste van mijn vak blijft het menselijke contact. Naast het bestieren van de praktijk doe ik nog steeds met veel plezier huisbezoeken. Na de behandeling van boeren uit de streek krijg ik vaak een kist met fruit of groente mee. Ik vind het leuk
om hen dan weer kaas cadeau te doen, die ik uit Nederland meeneem. Toen een van de maten in mijn huidige praktijk wegging heb ik dat deel kunnen kopen en ben ik mede-eigenaar van de praktijk geworden. Er werken therapeuten met de Franse, Spaanse, Duitse en Griekse nationaliteit.”
“We hebben hier onze draai gevonden. Ik speel als toetsenist in een band en we wonen op dertig minuten rijden van de zee en een uurtje rijden van de skistations. Het is thuis een zoete inval van kinderen, buren en vrienden en vaak mondt dit uit in een spontaan aperitief, waar dan weer een informele avondmaaltijd op volgt. We voelen ons door de ruimte om ons heen heel vrij. Samen met het klimaat, de natuur en het levensritme zorgt dat voor een kwaliteit van leven, die voor ons hoger is dan in Nederland. Het vakantiegevoel is er nog steeds heel vaak. Aan teruggaan naar Nederland denk ik niet, maar mochten we op een dag zin hebben in een plek aan de andere kant van de wereld, dan zeg ik: waarom niet? Dat schijnt toch iets typisch Nederlands te zijn: wij Nederlanders houden ervan de wereld te ontdekken.”
Dit interview kwam tot stand met de hulp van Jan van der Lee. Met zijn bureau Werken in Frankrijk en website werkeninfrankrijk.com bemiddelt hij voor Nederlands medisch personeel dat in Frankrijk wil werken.
“Na de behandeling van boeren uit de streek krijg ik vaak een kist met fruit of groente mee. Ik doe hen dan weer kaas uit Nederland cadeau”
Iedereen heeft het altijd over Coco Chanel als dé grote modeontwerpster. Ja, met haar sportieve mantelpakje bevrijdde ze de dames uit hun korset, maar in precies hetzelfde mantelpakje wil geen weldenkend mens zich vandaag de dag nog vertonen. Of het moet zijn in een cropped versie van het bekende tweedjasje, met een blote navel en een baggy spijkerbroek, zoals Chanel-ambassadrice Angèle dat draagt. Met de modeontwerpen van de eigenzinnige (van oorsprong Italiaanse) Elsa Schiaparelli is dat anders. In de jurken die zij begin vorige eeuw in haar Parijse atelier ontwierp zou je vandaag de dag nog steeds de show stelen: haar speelse, inventieve en vrolijke creaties hebben een eeuw later pas het grote (mode)publiek bereikt.
Schiaparelli maakte deel uit van een groep kunstenaars die zich met het surrealisme bezighielden en voor wie dromen en visioenen een onuitputtelijke inspiratiebron vormden. Zoals Meret Oppenheim (bekend van het met bont gevoerde theekopje), Jean Cocteau (die Schiaparelli tekeningen schonk om op een jurk te
gebruiken en die haar de meest excentrieke van alle modeontwerpers noemde) en Leonor Fini (die het flesje voor het Schiaparelli-parfum Shocking maakte). Gala Dalí, partner van Salvador, liet zich fotograferen in Schiaparelli’s fameuze Lobsterjurk. Wereldberoemd is Schiaparelli ook door haar ontwerp van een hoed die tegelijkertijd een schoen was. Niemand lijkt grotere invloed te hebben op de extravagante over the top creaties die nu furore maken.
Het Musée des Arts Décoratifs toont
honderden van haar tekeningen, kledingontwerpen en objecten waarin haar tomeloze creativiteit tot uiting komt en laat haar invloed op hedendaagse ontwerpers zien. Voor de leunstoelreiziger is er de fijne, dikke catalogus met onder andere een interview met Daniel Rosenberry, de jonge ontwerper die de speelse traditie van Maison Schiaparelli voortzet en Bella Hadid de catwalk opstuurt, haar boezem verpakt in niets dan een fijn netwerk van goudkleurige twijgjes. madparis.fr
We hopen natuurlijk dat de formidabele Mylène Farmer tot het einde der tijden blijft optreden, maar mocht ze er genoeg van krijgen, dan heeft zij in de statueske Fishbach (nom de scène van Flora Fischbach) een waardige troonopvolgster. Haar visuele voorkeuren, van fluwelen kostuums en paarden
die in slow motion door het beeld galopperen tot broeierige blikken die achter nevelsluiers in het niets oplossen, doen denken aan de vurige Mylène. Melancholische, emotionele pop met jarentachtigsynthesizers.
Album ‘Avec les yeux’.
Concert 30 november in L’Olympia.
Er zijn mensen die beweren dat je iemands karakter kunt aflezen aan de fysionomie van het gezicht (een zeer omstreden theorie, en terecht), er zijn visionairen die in handlijnen je levensdoel kunnen ontwaren en er zijn ook denkers die geloven dat de voorkeur van een tas iets over het karakter van de draagster zegt. Nu houd ik vooral van soepele modelletjes die vederlicht en elegant om het lichaam dansen. Dit echter in combinatie met een oude, met leer afgezette Zwitserse rugzak die padvinders met sokken in bruine sandalen plachten te dragen. Dus tja, daar zit je dan met je innerlijke paradoxen. In ieder geval zijn de soepel geplooide tasjes van het Parijse merk Polène mijn favorieten, en dan vooral in de piepkleine versies die ze van verschillende modellen aanbieden. Ook handig voor de handarbeidster die de armen graag uit de mouwen steekt maar haar bespatte overall toch een elegant cachet wil geven: de Numéro 6 Ceinture, een minitasje dat aan een ceintuur bungelt, want je bent Parisienne of je bent het niet.
polene-paris.com
Ben je iemand die een hekel heeft aan tradities en geen conventionele steak frites of bouillabaisse meer kan zien? Dan is het superknusse, kleine en zeer verfijnde restaurantje Mokonuts iets voor jou, met een kok die invloeden van alle continenten op een subtiele manier samenbrengt en een kaart die dagelijks verandert. Alleen ontbijt en lunch (lang van tevoren reserveren). Op afspraak ook te reserveren voor dîner privé/table d’hôtes ’s avonds. 5, rue Saint-Bernard (11de arr.). mokonuts.com
Als kind vond ik het leven ’s nachts duizendmaal interessanter dan overdag. Want zeg nou zelf: hoe kan het dagelijks leven op een plattelandsschool in OostNederland concurreren met de wonderlijke wereld van de droom waarin vliegtuigen moeiteloos onder water vliegen en je in de schoenwinkel een paar zevenmijlslaarzen koopt?
Geen ochtend is beter dan na een heldere droom die het leven weer in een duidelijkere en leukere richting doet manoeuvreren. Newton, Einstein en Edison kregen de helderste ingevingen dankzij hun dromen, kunstenaars (zoals de hiernaast genoemde Elsa Schiaparelli) lieten zich door de beeldtaal inspireren of maakten er een prachtig geïllustreerd werk van (zoals regisseur Federico Fellini). Superleuk idee dus om ’s ochtends wakker te worden met de podcast À quoi rêvez-vous?, een uitzending van twee minuten waarin een bekend creatief persoon (zangeres Keren Ann, componist Gabriel Yared, filmmaakster Noémie Lvovsky en vele anderen) verslag doet van haar of zijn (dag)dromen. Interviews door Arnaud Laporte. radiofrance.fr/ franceculture/podcasts/ a-quoi-pensez-vous
Het blijft altijd indrukwekkend. Journalisten krijgen met enige regelmaat de gelegenheid om het Élysée in Parijs te betreden: het woon- en werkverblijf van de president.
Ik kom er gemiddeld een paar keer per jaar. Vaak blijft mijn bezoek beperkt tot de binnenplaats. Regelmatig mag ik naar binnen in de met kroonluchters behangen Salle des Fêtes. En héél soms loop ik wel eens in of langs een van de andere presidentiële vertrekken.
Het Élysée, op steenworp afstand van de Avenue des ChampsÉlysées, is sinds 1874 de thuisbasis van Franse presidenten. En ja, het heeft volop grandeur met zijn immense kroonluchters, zijn tuin van anderhalf hectare en zijn 365 kamers, zalen en kantoren. In de oostvleugel, op de eerste verdieping, bevinden zich de acht privévertrekken van opgeteld 260 vierkante meter van Emmanuel en Brigitte Macron.
Het Élysée is ook majestueus. In de wijnkelder staan 15.000 wijnflessen, er is een presidentiële veiligheidsdienst van 78 agenten en militairen, en elke dinsdag komt er een horlogemaker langs die alle ruim 300 klokken gelijkzet en nakijkt. Maar het Élysée is ook een kleine ‘fabriek’ waar 24 uur per dag bijna alle radertjes moeten blijven draaien. “Op 31 december 2021 werkten er 800 mensen’’, schrijft de Algemene Rekenkamer in haar laatste jaarlijkse rapport over de Élysée-bv. “De uitgaven bedroegen vorig jaar 108,3 miljoen euro. Twee derde betreft personeelskosten.’’
Natuurlijk zoeken journalisten ook altijd naar opvallende en pikante uitgaven. De Macrons hebben een ‘esthetisch’ budget, voor onder meer hun eigen kapper: 5200 euro per maand. Dat lijkt veel, maar het kan nog een stuk duurder. François Hollande had veel minder haar op zijn hoofd maar betaalde bijna twee keer zoveel voor zijn kapper-aan-huis: 9895 euro per maand. Dat was terecht, zeiden Hollandes woordvoerders: “De kapper begint zijn werkdag elke dag héél vroeg en moet altijd beschikbaar zijn. Hij kapt de president elke ochtend, elke keer als het nodig is, en voorafgaand aan elk televisieoptreden.’’
Niet alleen linkse staatshoofden zijn scheutig. De rechtse Jacques Chirac had een jaarlijks ‘bloemenbudget’ van 400.000 euro, oftewel: ruim duizend euro per dag.
De keuken van het Élysée heeft een jaarbudget van ongeveer 4,5 miljoen euro (voor 10.000 stuks aan servies!) en er werken zo’n twintig mensen. Bernard Vaussion zwaaide er veertig jaar de scepter en schreef er een onderhoudend boek over.
Nicolas Sarkozy was geen fijnproever, blijkt uit Vaussions
memoires. De president was vooral gek op ijs met koffiesmaak. Zelfs als hij op buitenlandse reizen ging, moest het koffie-ijs mee. Eén keer werd dat vergeten en kreeg chef Vaussion een flinke uitbrander. Hij hing in de keuken van het Élysée toen een papiertje op: ‘Niet vergeten: koffie-ijs!’
Voormalig Kamerlid René Dosière pluisde jarenlang, en tot ver achter de komma, de presidentiële boekhoudingen uit. Hij schreef er boeken over en houdt nog steeds een blog bij.
Van Dosière leren we dat Charles de Gaulle zuinig was: hij deed altijd het licht uit als hij een kamer uit liep. Georges Pompidou charterde eens een vliegtuig om 75 kroppen sla vanuit Parijs naar Brazilië over te laten vliegen. François Mitterrand nam tijdens een reis naar Polynesië maar liefst 420 genodigden mee: vooral vrienden en bekenden die he-le-maal niets met het doel van de reis te maken hadden.
Het klinkt allemaal alsof er continu geld over de balk wordt gesmeten. Soms gebeurt dat ook. Maar over het algemeen valt het wel mee, beamen zelfs critici. Het Élysée kost het gemiddelde Franse huishouden ‘twee kopjes koffie per jaar’.
Waar zouden we zijn zonder de liefde? Leven in Frankrijk stelt je voor aan de meest iconische Franse liefdeskoppels door de jaren heen. Deze keer: Johnny Hallyday en Læticia Boudou.
Hoe de zanger bij zijn vijfde jawoord eindelijk de geborgenheid vond die hij zijn leven lang zocht.
Als Johnny Hallyday, de grootste Franse rockster ooit, met Laeticia in het huwelijksbootje stapt, is hij al vier keer eerder getrouwd geweest. Er zijn dan ook maar weinig mensen die vertrouwen hebben in de levensduur van deze liefde. Om te begrijpen wat de magie was van hun huwelijk, dat 21 jaar standhield tot aan zijn dood, moeten we eerst het levensverhaal van Hallyday onder de loep nemen.
De Franse Elvis Presley wordt op 15 juni 1943 in Parijs geboren als Jean-Philippe Smet. Zijn vader is een Belg en zijn moeder Française. Zijn vader laat het gezin in de steek als Johnny nog maar zeven maanden is; een trauma waar hij zijn hele leven last van blijft houden. Het enige wat zijn vader hem schenkt, zijn z’n helblauwe ogen die op die van een wolf lijken. Zijn moeder, een model voor modehuis Lanvin, besteedt weinig tijd aan haar zoon. De zus van zijn vader besluit de zorg van Johnny op zich te nemen.
Via zijn tante leert hij Lee Halliday kennen; een Amerikaanse neef die zanger is en voor Johnny een vaderfiguur wordt. Het is ook Lee die zijn liefde voor Amerikaanse rockmuziek aanwakkert. Hij neemt de kleine Johnny mee op tour door Europa en laat het mannetje tijdens zijn pauzes gitaar spelen. Omdat Lee de naam Jean-Philippe niet kan uitspreken, noemt hij hem Johnny. Zo wordt de artiestennaam van de jonge rocker geboren.
Als hij in zijn tienerjaren Elvis Presley voor het eerst hoort zingen, is Johnny vastbesloten: hij wil de Franse Elvis worden. Hij regelt optredens voor zichzelf en imiteert zijn held met verve. Johnny is uiterst aantrekkelijk: hij ziet eruit als een mix tussen Elvis Presley en James Dean, heeft muzikaal talent én charisma. Ook weet hij het vuur waar Elvis om bekendstaat over te brengen als hij op de bühne met zijn heupen zwaait. Maar in het Frankrijk van 1960 vinden de meeste volwassenen rock-’n-roll maar niets. Een optreden hoort een deftige
›
Links: Johnny en Laeticia Hallyday op 12 december 2011 bij de première van ‘Les tribulations d’une cassière’ in Parijs. Deze pagina, boven: een jonge Johnny Hallyday; onder: tijdens een optreden.
Tijdens zijn optredens vinden dezelfde hysterische taferelen plaats als wanneer Elvis optreedt: gillende meisjes, jongens die de zaal afbreken
Met de klok mee:
Johnny en Laeticia tijdens het internatio nale thrillerfestival in Cognac op 9 april 2004; Laeticia poseert tijdens een Femmes Formidables-party in La Cantine du Faubourg in Parijs, 25 november 2008; Johnny Hallyday tijdens een concert in Le Zénith in Parijs in 1998.
aangelegenheid te zijn, terwijl Johnny als een bezetene met zijn gitaar over het podium stuitert.
Hij heeft het geluk dat hij desondanks een plaat mag opnemen. Hello Johnny is zijn eerste album en een groot succes bij Franse jongeren, die zichzelf met de dan zestienjarige Johnny identificeren. Daarbij hebben ze ook genoeg van de stijve Franse showbizz-stijl.
Al snel rijst zijn ster. Het helpt dat de originele Amerikaanse rock-’n-rollplaten niet in Frankrijk worden uitgebracht. Johnny maakt hier gebruik van door nummers te kopiëren en er een Franse tekst bij te zingen.
Tijdens zijn optredens vinden dezelfde hysterische taferelen plaats als wanneer Elvis optreedt: gillende meisjes, jongens die de zaal letterlijk afbreken.
Als Johnny in een interview wordt gevraagd wat hij van dit geweld vindt, antwoordt hij met een ondeugende lach: “Ik noem het liever temperament.”
Charles Aznavour neemt de jongen onder zijn vleugels en wordt wat Johnny later noemt zijn ‘spirituele vader’. Hij woont zo’n twee jaar bij de chansonnier, die Johnny klaarstoomt voor een denderende carrière. Die uiteindelijk vijftig jaar zal duren.
Als Johnny twintig jaar is, heeft hij alles: geld, roem, een bloeiende carrière, een Ferrari en kisten vol brieven van hunkerende meisjes die allemaal de zijne willen zijn. Johnny vindt de vrouwelijke aandacht niet erg, maar verlangt diep vanbinnen naar de geborgenheid die hij als kind niet had. Hij wordt verliefd op Sylvie Vartan, een prachtige zangeres. Ze trouwen in 1965. Ze houden veel van elkaar, maar voor Sylvie is het leven vaak ook heel zwaar. Johnny is alleen maar aan het toeren, hij brengt maximaal drie maanden per jaar aan haar zijde door. Wanneer zij op haar 22ste van hun zoontje David bevalt, vertrekt Johnny dezelfde avond alweer naar een concert in Venetië.
Na vijftien jaar vraagt ze een scheiding aan. Het is haar niet gelukt om hem te laten genieten van het gezinsleven. Johnny doet een zelfmoordpoging die mislukt, en is niet in staat uit het dal te kruipen.
Hij drinkt, rookt en werkt te veel. “Als ik acht dagen niet werk, voel ik me doodongelukkig”, vertelt hij in
een interview.
Na de nodige affaires geeft hij het huwelijk weer een kans als hij de actrice Babeth Étienne leert kennen. Hij wil weer een gezin stichten. Maar Babeth voelt zich als mevrouw Hallyday al snel beperkt in haar doen en laten. Een jaar later zijn ze alweer uit elkaar. Gerenommeerd actrice Nathalie Baye is de volgende huwelijkskandidaat. Ze intelligent en zeer beschaafd, iets wat Johnny nog niet kent. Dankzij haar ontmoet hij mensen die met meer dingen bezig zijn dan alleen geld uitgeven en feestvieren. Ze krijgen een dochter: Laure.
Johnny’s carrière zit dan al enige tijd in een dip, maar hij kruipt eruit en wordt na jaren van sappelen weer een superster. Dat trekt z’n wissel op Baye: de actrice kan het moeilijk accepteren dat zij opeens vooral bekend wordt als ‘de vrouw van’. Ook zij verliest zich in drank. Wederom volgt een scheiding.
Johnny zoekt vervolgens geborgenheid bij zijn jeugdvriend Christian Blondieau. Hij trekt bij hem en zijn gezin in en krijgt vervolgens iets moois met diens dochter, Adeline. Op haar achttiende verjaardag vraagt hij haar ten huwelijk. Ze zegt ja. Hij is dan 46.
Samen trekken ze per motor door de Verenigde Staten, het land dat nog steeds een magische aantrekkingskracht op hem uitoefent. “Als we samen over straat liepen, zag je mensen afkeurend kijken. Maar we hadden het heel leuk, we waren net een stel kinderen”, vertelt ze, terugkijkend op hun relatie. Maar eenmaal getrouwd beseft ze dat ze een man heeft getroffen met demonen in de vorm van angsten en woedeaanvallen, versterkt door drugs en alcohol.
Ook dit huwelijk loopt stuk. Als hem wordt gevraagd waarom elk huwelijk in een scheiding eindigt en hij
het toch steeds weer probeert, antwoordt Johnny: “Mensen denken dat het is omdat ik grillig ben, maar ik ben een romanticus.”
Het is niet vreemd dat, wanneer hij wederom valt voor een dochter van een vriend, niemand in de relatie gelooft. Laetitia Boudou met haar pijpenkrullen, sproetjes en onschuldige lach, wordt gezien als Johnny’s volgende lieve, kleine meid en een volgend huwelijksfiasco. Maar niets blijkt minder waar.
Als ze een poosje samen zijn, zegt Johnny: “Ik durf niet goed te praten over mijn partner omdat ik bang ben dat mensen dan zullen zeggen: ‘En weer zegt hij dat zij de ware is.’ Maar dat denk ik echt. Ze is een geweldige meid en ze maakt me volkomen gelukkig.” Dat model Laeticia Marie Christine Boudou 32 jaar jonger is dan Johnny mag de pret niet drukken. Het is voor beiden liefde op het eerste gezicht. Ze is voor hem de juiste combinatie van zorgzaam en mooi. Ondanks haar jeugdigheid draagt zij een voor hem herkenbaar, belastend verleden met zich
› Laeticia en Johnny met hun twee geadopteerde kinderen.
Laeticia:
“We hadden allebei demonen die we moesten bestrijden. Hij zijn drugs, ik mijn anorexia”
Burgemeester van Parijs Anne Hidalgo en Laeticia Hallyday bij de inauguratie van de Esplanade Johnny Hallyday in Parijs; rechts: de tombe van Johnny Hallyday op het Cimetière de Lorient, Saint-Barthé lemy (Franse Antillen).
mee. Want als ze tien jaar is, scheiden haar ouders en ontwikkelt ze de eetstoornis anorexia. Ze gaat bij haar vader wonen in Miami. Daar leert ze Johnny kennen.
Op 25 maart 1996 trouwen Johnny en Laeticia. Over haar huwelijk met Johnny zegt ze: “Ik ben niet met een doorsnee man getrouwd, maar mijn lotsbestemming is ook niet doorsnee.” Na een aantal miskramen adopteert het paar in november 2004 Jade, een klein meisje van Vietnamese afkomst. Vier jaar later verwelkomen ze Joy, ook van Vietnamese komaf.
“Toen Jade haar eerste stapjes zette, was het de eerste keer dat ik deze gebeurtenis van een van mijn kinderen meemaakte”, vertelt Johnny.
Hij werkt nog steeds hard, staat na decennia van roem bekend om zijn spectaculaire shows, maar, anders dan zijn vorige vrouwen, zorgt zij dat hij thuis tot rust komt en dat hij eindelijk afkickt van drank en drugs. In een interview zegt ze daarover:
“Ik gaf mijn man iets wat niemand hem ooit eerder had gegeven. We hadden allebei veel demonen die we van alle kanten moesten bestrijden. Hij zijn drugs, ik mijn anorexia. Ik leerde zijn stiltes, angsten en twijfels kennen.” Een vriend van Johnny zegt: “Ze was fantastisch met hem. Ze was de meest aanwezige vrouw van alle vrouwen. Ze was altijd aan zijn zijde en ging vrijwel altijd mee op tournee.” Johnny zegt nog nooit zo gelukkig te zijn geweest als in zijn jaren met Laeticia. Het huwelijk eindigt als Johnny in 2017 na een ziekbed aan longkanker overlijdt. Heel Frankrijk kijkt vol medelijden toe hoe zij tijdens de begrafenis huilt, maar zich er kranig doorheen slaat.
Toch heeft ook zij veel moeten slikken aan zijn zijde. Hij kon niet alleen veeleisend zijn, maar had ook affaires met andere vrouwen. Laeticia’s reactie tekent haar: zij vergeeft het hem. “Ik had hem moeten bedanken, want het leerde me dat ik hem weer opnieuw moest verleiden. De eerste drie jaar dat we Jade hadden, was ik alleen nog maar moeder en geen vrouw meer voor hem.” Misschien is het geheim van hun succesvolle liefdesrelatie dat zij zich wist aan te passen. Johnny was geen normale echtgenoot, maar een ster die zijn hele leven door het hele land werd verafgood. Johnny zei hier eens over: “Met vrouwen heb ik veel missers gehad, maar met mijn publiek werkt het altijd.” Eigenlijk had hij maar één echte geliefde: zijn publiek. Anders dan zijn andere vrouwen, begreep Laeticia dit en accepteerde ze haar positie naast het icoon dat tot op de dag van vandaag in de harten van vrijwel alle Fransen wordt gekoesterd.
Ze vergeeft hem zijn affaires. “De eerste drie jaar dat we Jade hadden, was ik alleen nog maar moeder en geen vrouw meer voor hem”
Albi is de ideale bestemming voor de nazomer en herfst, als la ville rouge en de wijngaarden eromheen in de milde zon zachtrood kleuren.
Het is de streek waar jonge Parijzenaren ecologische bedrijfjes beginnen en waar de geschiedenis van de katharen nog voelbaar is.
TEKST REBECCA MARSHALL VERTALING FABIAN TAKX FOTO’S REBECCA MARSHALL/SCHUTTERSTOCK
e hitte van de zomer heeft in Occitanië, het landelijke zuidwesten van Frankrijk, plaatsgemaakt voor een behaaglijk zonnetje. Albi heeft de bijnaam ‘La Rouge’ en nu in de vroege herfst de rode baksteen en de bruine balken van de vakwerkhuizen zachtrood en oranje kleuren, begrijp je waarom. Dit is de tijd dat de vruchtbare grond rond dit plattelandsstadje zijn weldadige overvloed prijsgeeft. De marktkramen puilen uit van de pompoenen, pruimen en paddenstoelen en ik ruik vaag de zoete roze knoflook die karakteristiek is voor deze streek. Het is ook de tijd van de voorbereiding van de foie gras, het bekendste culinaire exportproduct, en de ovens gaan aan om hartige gerechten als cassoulet te bereiden. En in de frisser wordende ochtend voert de traagstromende Tarn een magisch spektakel op in de optrekkende mist.
Er is geen betere tijd om dit gebied te bezoeken.
Maar dat geldt eigenlijk voor heel Zuid-Frankrijk.
Albi is een provinciestadje van minder dan 50.000 inwoners dat je met gemak te voet kunt verkennen.
De middeleeuwse binnenstad is zo bijzonder dat Unesco Albi in 2010 tot Werelderfgoed heeft uitgeroepen. Dat trekt veel toeristen, maar als het seizoen voorbij is, kun je in alle rust genieten van de stille sluipweggetjes en overkoepelde middeleeuwse straatjes. Een kennis had me aangeraden gewoon tegen de deuren van de middeleeuwse huizen met colombage (vakwerk) te duwen, dat zou aangename verrassingen kunnen opleveren. Zo kom ik ineens terecht in de kloostergang van de kerk van Saint-Salvi, een van de oudste gebouwen van Albi. Bij het Hôtel de Gorsse moedigt een bord op een grote, oude houten deur zelf al aan: ‘Duwen om naar binnen te gaan.’ Binnen wacht een sprookjesachtige tuin. Zo kom ik in de oude stad meerdere hôtels op het spoor, de voorname herenhuizen waar ooit de adel van Albi resideerde. Hun vernuftig versierde torens, gebeeldhouwde stenen lateien en andere gotische details laten zien dat Albi ooit een rijke stad was.
Oud is Albi ook. De stad is zelfs al bewoond sinds de bronstijd. In de Romeinse tijd heette het Albiga, en al vanaf de 3de eeuw is het een bisschopsstad. Omdat het op het hoogst bevaarbare punt van de Tarn ligt, kon Albi zich in de Middeleeuwen
ontwikkelen tot een belangrijke handelspost. Het rivierwater dreef molens aan waardoor glaswerk, leer, kleden en wijn konden worden geproduceerd en zo kwam de stad tot grote bloei. Maar van de 14de tot de 17de eeuw was er nog iets anders dat de kooplieden uit Albi rijk maakte: wede. Van de geplette, gefermenteerde bladeren van deze plant, die tegenwoordig in de vergetelheid is geraakt, kon je pastel maken, een kleurstof van een tint die iedereen in Europa indertijd wilde: het blauw van koningen oftewel le bleu. Deze zeldzame kleurstof die niet bleekt in het zonlicht, werd wijd en zijd geëxporteerd, voordat indigo uit de tropen een einde maakte aan het sprookje. Maar in het Europa van de Renaissance vormde Albi met Toulouse en
Carcassonne nog de gouden driehoek van de wedeproductie. Wede werd overigens ook in Holland verbouwd, maar dat blauw had een net iets minder uitgesproken kleur, omdat de bladeren minder zonlicht kregen.
Reusachtig sprookjeskasteel Midden in Albi staat een gebouw dat je niet mag missen, de kathedraal Sainte-Cécile. Een 13deeeuws gotisch meesterwerk dat iedereen die eronderdoor loopt een nietig gevoel geeft. En dat was ook precies de bedoeling. Aan de rode baksteen waaruit hij is opgetrokken zou Albi de bijnaam ‘la ville rouge’ danken. De kerk zou zelfs de grootste bakstenen kathedraal ter wereld zijn. En dan heeft
De deuren van de middeleeuwse vakwerkhuizen in Albi nodigen uit om open te duwen. Zo sta ik ineens in een sprookjesachtige tuin
hij ook nog een klokkentoren die hoger is dan die van de Nôtre-Dame in Parijs. Deze werd gebouwd om de overwinning van de katholieken op de katharen te vieren, als een niet te missen waarschuwing aan iedereen die nog steeds twijfelde welke religie hij moest kiezen. Daarvoor, in de 12de en 13de eeuw, was Albi deel van de kathaarse ›
beweging. Voordat ze definitief werden weggevaagd, hadden de katharen, die ook ‘Albigeois’ werden genoemd, generatieslang geleden onder de gewelddadige, brute onderdrukking door de rooms-katholieke kerk. Maar laat morele afkeuring je niet weerhouden de kathedraal in te gaan. Binnen zal de enorme overvloed aan middeleeuwse tempera, fresco’s en decoraties je de adem benemen.
Schuin tegenover de kerk staat het Palais de la Berbie, waar de bisschoppen woonden. In dit reusachtige sprookjeskasteel zit nu een museum dat is gewijd aan het werk van de bekendste zoon van Albi, de kunstenaar Henri de Toulouse-Lautrec.
En dat terwijl hij enorm de pest had aan Albi en naar Parijs vluchtte. Het kasteel heeft een verrassende landschapstuin die lijkt op een gigantisch borduurwerk van vegetatie.
Terwijl ik me koester in de behaaglijke middagzon op het met gouden wijnranken overdekte wandelpad, geniet ik van het uitzicht op de Tarn en de Pont Vieux. De oude brug is gebouwd in 1040 en een van de oudste nog in gebruik zijnde bruggen van Frankrijk. Vroeger was het een tolbrug, met een kapel en huizen erop.
Vanuit Albi ben je zo in een heerlijke middle of nowhere. De streek wordt doorkruist door fiets- en
wandelpaden, zoals de GR46 over de oude weg naar Santiago de Compostella, en buiten de hete zomer is het bijzonder aangenaam om er te wandelen. Zo kun je onderweg ook een handvol dorpen bij Albi bezoeken die op de officiële lijst van de ‘Mooiste Dorpen van Frankrijk’ staan, zoals Castelnau-deMontmiral. In dit stille middeleeuwse stadje komt je verbeelding los, als je door de bochtige, nauwe straatjes zwerft en de 13de-eeuwse vestingwerken bekijkt. Boven op een rotsige uitwas gepropt, met uitzichten zo ver het oog reikt, werd Castelnau-deMontmiral in 1222 gesticht als bastide. De bastides werden na de kruistochten gebouwd als ‘nieuwe steden’, met als voorwaarde dat de markt in het centrum zou komen, en niet de kerk. De markt is hier de mooie Place aux Arcades, compleet met schandpaal die ooit diende voor dieven en overspelige vrouwen. Castelnau-de-Montmiral heeft een heldhaftig verleden. Tijdens de Honderdjarige Oorlog (1337-1453) werd het stadje belegerd door de Engelse Zwarte Prins, maar de inwoners hielden stug stand, tot de belagers het opgaven. Ook later, tijdens de Franse godsdienstoorlogen, weerstonden de dorpelingen belegeraars, waardoor de stad de reputatie kreeg absoluut onneembaar te zijn. Daarmee werd het ook een uitzonderlijk goed bewaard voorbeeld van deze bastides, die typisch zijn voor Zuidwest-Frankrijk.
Uiterst links: de binnenstad van Albi. Overige foto’s: lokale lekkernijen, onder andere op de zondagmarkt in Saint-Antonin-Noble-Val, die bekendstaat als de beste van de streek.
De streek rond Albi staat ook bekend om zijn wijn. Het wijngebied ten westen van Albi, met in het hart het dorp Gaillac, wordt ‘klein Toscane’ genoemd, en niet voor niets. De zachtglooiende heuvels met cipressen, schilderachtige pigeonniers en eenbaanswegen die tussen de wijngaarden door lopen, vormen het decor voor een van de oudste appellations van Frankrijk. Hier wordt al 2400 jaar wijn verbouwd, en de wijn van Gaillac was al populair in Europa lang voordat de wijnen van Bordeaux dat werden. De monniken van de Abbaye Saint Michel produceerden en distribueerden in de Middeleeuwen als eersten Gaillac-wijn, en ze richtten al in de
›
De streek wordt doorkruist door fiets- en wandelpaden, en buiten de hete zomer is het bijzonder aangenaam om er te wandelen
14de eeuw een wijnmakersgilde op. Om de wijnstokken te voeden stelde dat gilde het gebruik van duivenmest verplicht, wat deels het grote aantal duiventillen in dit gebied verklaart.
Maar volgens Duncan Geddes van de wijngaard van Château de Mayragues is de trend in de wijnbouw tegenwoordig om minder nadruk te leggen op het keurmerk AOP (Appellation d’Origine Protégée) en meer op de manier waarop de wijn wordt verbouwd.
Zijn familiedomein is weliswaar een gevestigde naam als Gaillac AOP-wijngaard (de oudste wijnstokken zijn negentig jaar oud), maar het is ook een van de weinige die biodynamische wijn maken. “Slechts vier procent van de hedendaagse wijnmarkt is biodynamisch”, zegt Duncan. Zijn ouders restaureerden het 12de-eeuwse château in de jaren tachtig (met twee slaapkamers voor B&B-gasten) en sindsdien zijn ze altijd pioniers gebleven in de productie van ecologische wijn.
“We waren al volledig biodynamisch bezig voordat iemand het er over had.”
Het verbouwen en verwerken van de druiven op hun twaalf hectare grond wordt helemaal met de
hand gedaan, want tractoren zouden de bodem beschadigen volgens Duncan. Bovendien wordt bij het ploegen en de druivenpluk gelet op de omloop van de planeten. Zo is het op Château de Mayragues volstrekt normaal om koeienhoorns gevuld met koeienpoep te begraven bij afnemende maan en ze zes maanden later weer op te graven. Wat je daar ook van mag denken, de resultaten mogen er zijn. Na een uitgebreide proefsessie in hun cave besluit ik dat mijn favoriete wijn Les Mages 2018 is. Hij bevat zeventig procent braucol, de oude Gaillac-druif die op grote schaal werd verspreid door ondernemende monniken op weg naar Santiago de Compostella. De wijn rijpt in eikenhouten vaten en wordt als volgt beschreven:
Op Château de Mayragues is het volstrekt normaal om bij afnemende maan koeienhoorns gevuld met koeienpoep te begraven
Ook de kat zomert na, in Bruniquel.
‘Complex en krachtig, met een neus van zwarte bes, geroosterde peper, pruimen en blonde tabak.’ En dat alles voor maar veertien euro per fles.
Ten noorden van Gaillac schurkt het kleine plaatsje Saint-Antonin-Noble-Val tegen de witte kliffen van de Gorges de l’Aveyron. In de zomer is dit een populaire bestemming om te kanoën en het pittoreske centrum wordt dan overlopen, maar begin oktober is het lekker rustig. Het Maison Romane, gebouwd in 1125, zou het oudste civiele gebouw van Frankrijk zijn en in de Middeleeuwen werden hier kleine kanalen aangelegd voor de leerlooierij. De voedselmarkt op zondagochtend staat bekend als een van de beste van de streek. Maar dit fotogenieke plaatsje is niet stil blijven staan in de tijd. Er zijn veel jongeren uit andere delen van Frankrijk verhuisd naar Saint-AntoninNoble-Val. Parijzenaars en Toulousianen onder
anderen, die worden aangetrokken door de lage vastgoedprijzen en een bruisende gemeenschap. Er zijn veel kunstenaars en ambachtslieden en er worden allerlei groene en sociale projecten opgestart, van ecologische woningen tot regenwateropvang, gedeelde groentetuinen en cafés.
In plaats van een gratis bibliotheek kom ik een grainothèque (zadenbibliotheek) tegen, met pakjes pompoenzaden en happiness seeds, gratis voor iedere geïnteresseerde voorbijganger. Ik maak ook een fascinerende natuurwandeling met een gids die me leert welke medicinale planten je in het wild kunt aantreffen. En ’s middags verken ik de vele boetiekjes en galeries, die samen een verrassend levendige kunstenaarsscene vormen voor een klein stadje als dit.
Dan is het alweer tijd om deze streek te verlaten, waar de aarde gul geeft als de herfst de bladeren goud kleurt en waar je zo heerlijk kunt onhaasten. Gelukkig heb ik mijn fles Les Mages nog.
L’Autre Rives (Albi)
Dit luxe maison d’hôtes is een karakteristiek huis uit de jaren dertig aan de rivier. Prachtig ingericht met ultrachic antiek, van samoeraizwaarden tot gesigneerde meubelstukken van Charles Eames & Inga Sempé.
Vijf suites, een grote tuin, zwembad en sauna. Kamers vanaf €110. lautrerives.com
Le Château de Mayragues (Castelnau-de-Montmiral)
Een mooi gerestaureerd 12de eeuws château met adembene mende panorama’s vanuit de twee gastenkamers. Je ontbijt in de banketzaal, met de perma nente geur van houtrook die je eeuwen terug in de tijd voert. Kamers vanaf €130. chateau-de-mayragues.com
Les Vents Bleus (Donnazac)
Vijf slaapkamersuites, zwembad (21 graden in oktober) en rust. Kamers vanaf €100. lesventsbleus.com
Amapola Kitchen (Albi)
De slogan ‘creatief hedonistisch eten’ maakt de jonge chef volledig waar. Seizoensgerechten met een twist: ik nam de herfstige pompoen kokos soep met hazelnootolie en wilde kruiden met een gougère van geitenkaas, en het choco wasabi ganache dessert was net zo geweldig als het klinkt. Lunchmenu €14, 100, rue Porta. facebook.com/amapola.kitchen
Natura Café (Albi)
Dit gezellige café aan de voet van het 12de eeuwse Hôtel de Fenasse is perfect om even op te warmen. Grote keus, van een chili warme chocolademelk, een ‘sunshine latte’ (kurkuma, gember en vanille) tot een thé de l’amour (rooibos, groene maté en rozenblaadjes) en snacks gemaakt van producten van organische landbouw. 1, rue des Foissants. fr-fr.facebook.com/naturaalbi
Chez Pigassou (Bruniquel)
Bruniquel is een van de mooiste dorpen van Frankrijk, maar een bezoek is alleen al de moeite waard vanwege dit restaurant in een interieurwinkel. De salade de foie gras XXL (met truffelzout en zelfgemaakte jam, à €20) is een knock out. 8, rue de l’Hopital. chezpigassou.com
L’Alternative Française (Albi)
In deze conceptstore is alles made in France. Zoals een skateboard bedrukt met beelden uit de kathedraal van Albi of de handgestikte kwali teits espadrilles. alternative-francaise.fr
Graine de Pastel (Albi)
Heerlijke, organische huidver zorgingsproducten 38, rue Mariès. grainedepastel.com
Trésors d’Occitanie
(Saint-Antonin-Noble-Val)
Acht ambachtslieden werken hier samen, met natuurlijke producten en waar mogelijk met oude, niet gemechaniseerde technieken. Onder andere te koop: fraaie sjaals gekleurd met plantaardige verfstoffen en gemaakt van zelfgekweekte planten als wede en rabarber. 19, place du Buoc. facebook.com/tresorsdoccitanie82
Musée Toulouse-Lautrec (Albi)
Kunstenaar Henri de Toulouse Lautrec is geboren in Albi en zijn karakteristieke affiches betoverden het Frankrijk van de belle époque. In het sprookjes achtige 13de eeuwse Palais de la Berbie bevindt zich de grootste verzameling van zijn werk ter wereld. Toegang €10. Gesloten tijdens lunch en op maandag. musee-toulouse-lautrec.com
La Maison des Vins (Gaillac)
De monniken van deze abdij waren de eersten die in de Middeleeuwen Gaillac wijn maakten en distribueerden.
Nu zit in hetzelfde gebouw het Maison des Vins, waar je meer dan 100 lokale wijnen kunt kopen.
Abbaye Saint Michel. vins-gaillac.com/venir-nous-voir/ la-maison-des-vins
Ferme Équestre de Saint-Gauzy (La Rouquette)
Interactieve sessies tussen paard en mens om je welzijn en zelfvertrouwen te verbeteren. Individuele sessie van 1,5 uur: €57.
Saint-Gauzy. equigauzy12.fr
Graine de Pastel Château de Mayragues
Cabaretier en schrijver Paul van Vliet heeft een huis Zuid-Frankrijk waar hij de zomermaanden doorbrengt.
Voor Leven in Frankrijk beschrijft hij nu en dan kleine avonturen en mooie ervaringen uit zijn Franse dorp.
Onze Franse dorpsdokter Frédéric houdt ’s morgens spreekuur van 9.00 tot 12.00 uur en ’s middags van 14.00 tot 17.00 uur.
Na vijven mag je ook nog naar binnen en je hoeft geen afspraak te maken. De voordeur staat altijd open en daarachter is een tussendeur met een vrolijk rinkelend belletje. Daardoor weet de dokter dat er iemand in de wachtkamer zit.
Daar staan een doorgezakte leren bank en acht stoelen in acht verschillende stijlen. Van wit plastic tot donker mahoniehout.
De tijdschriften zijn beduimeld en van twee jaar geleden. Dokter Frédéric heeft altijd alle tijd en praat graag over muziek en kunst en kijkt nooit op zijn computer maar naar mij.
“Je ogen staan anders dan vorig jaar”, zegt hij als ik hem bezoek voor keelpijn. “Onrustig en een beetje droevig. Hoe komt dat?”
Ik zeg dat ik me zorgen maak over de wereld en moeite heb met ouder worden.
“Aan geen van beide kan je iets veranderen, dus neem een groot glas wijn of ga een paar uur wandelen”, zegt dokter Frédéric.
Soms is hij er niet. Dan is hij op stap met zijn grote bas en een jazztrio. Op donderdagavond speelt hij in het dorpscafé. Hij vindt het leuk als wij dan komen luisteren.
Een consult kost dertig euro, contant te betalen. Het geld gaat in een doosje op zijn bureau. Zijn diagnoses zijn tot nu toe altijd juist geweest. Medisch inzicht met veel intuïtie, denk ik. Dokter Frédéric doet mij denken aan onze huisarts toen ik nog een kind was: dokter van Hilten. Die heeft ons allemaal ter wereld geholpen en kende de hele familie. Als je ziek was, kwam hij op huisbezoek, ging gezellig op je bed zitten en vertelde verhalen over gekke ooms en tantes en mijn grootouders, die hij als jonge dokter ook al had genezen. Een dokter, maar ook een huisvriend, een vader en een psychiater.
Bij mijn huisartsenpraktijk in Rijswijk hoor je nu al tweeënhalf jaar een boodschap als je belt: ‘Wegens extreme drukte en
onderbezetting ben je alleen welkom als spoedgeval.’ Als ik me als zodanig naar binnen heb gelogen, mag ik in de lege wachtkamer plaatsnemen. Mijn eigen dokter is er niet. Ik word geholpen door een vervangster. Zij kijkt op haar computer om te zien wie ik ben. Dan wordt ze weggeroepen. Haar man kan de kinderen niet van school halen want hij staat in de file achter boze boeren. Met haar jas al half aan schrijft ze een recept voor een pil om te kalmeren en vertrekt dan haastig naar een basisschool elders in de stad.
De apothekersassistente zegt dat het voorgeschreven middel niet beschikbaar is omdat de levering uit India stagneert. Ik kan wel een zelftest krijgen voor apenpokken. Ik zeg dat ik geen wisselende contacten met heren onderhoud. “Maar u zit onder de bulten”, zegt zij. Ik zeg: “Dat komt omdat ik gisteren in het Uddelermeer heb gezwommen. Daar stikt het van de muggen.”
Ontregeld en een beetje kribbig rij ik naar huis. Het regent en ik kan mijn auto niet kwijt. Ik verlang naar mijn Franse dorp. Ze zeggen dat de Fransen best iets willen veranderen, als er maar niets verandert. Ik denk aan mijn dorpsdokter Frédéric en zeg hardop: “Dat wil ik óók niet!”
Als stadmens pur sang ontdekte de Belgische schrijver Jeroen Olyslaegers de afgelopen jaren de onverwachte geneugten van het buitenleven, toen hij samen met zijn vrouw Nikkie Van Lierop verhuisde naar de Franse Ardennen. Hun huis in de Meuse kwam op een wonderlijke manier op hun pad. “Toen ik hier binnenstapte, voelde ik wat andere mensen mij al eens verteld hadden: een huis kiest ú.”
Terwijl de zon boven de heuvels klimt en de eerste fietsers en wandelaars het pad kiezen dat langs de meanderende Meuse voert, begroet de heer des huizes enthousiast de ochtend en het bezoek. Het terras aan de voorzijde biedt uitzicht op diezelfde glinsterende Maas, die een paar honderd kilometer verder zuidwaarts ontspringt op het Plateau van Langres en in totaal een royale negenhonderd kilometer door Frankrijk en België kronkelt om uit te monden in de Nederlandse Noordzee. In dit wonderlijk gevormde puntje van Frankrijk, waar de Franse Ardennen aan drie zijden worden omhelsd door Belgisch
grondgebied, vonden schrijver Jeroen Olyslaegers (55) en zijn vrouw, zangeres en schrijfster Nikkie Van Lierop (59), enkele jaren geleden hun nieuwe thuis. In de lange gang van het historische herenhuis hangt een treffend gedicht: stenen worden niet geboren onvergankelijk zijn ze aanwezig noch vuur noch water breken hun eeuwige rust Opgehangen door de bewoners, maar het
had net zo goed een boodschap van het huis zelf kunnen zijn, zal later blijken uit hun verhaal over dit pand en hoe ze het vonden. De streek, de Vallées de Meuse et Semoy, met Givet in het noorden en Nouzonville in het zuiden, is een water- en lommerrijke luwte met een lange geschiedenis. Vanwege de specifieke ligging en aanwezige waterkracht was deze regio van oudsher rijk aan ambachten en industrie. Textiel, staal, steen, hout – oude fabriekspanden en statige herenhuizen herinneren aan industriële ontwikkeling en vervlogen welvaart. Het zorgt voor een unieke sfeer in dit Parc Naturel Régional des Ardennes, iets rauwer dan de lieflijker Belgische Ardennen. Jeroen en Nikkie kwamen er voor het eerst met familie, in de buurt van VireuxWallerand. Onder de oude lindeboom bij een kasteel daar vroeg Jeroen zijn geliefde ten huwelijk en trouwden ze. De tweede keer dat ze in deze omgeving verzeild raakten, kwamen ze terugrijden uit zuidelijker Frankrijk en wilden ze urenlange files vermijden.
“De stad Charleville-Mézières kende ik wel, omdat de beroemde Franse dichter Arthur Rimbaud er is opgegroeid. De Ardennen associeerde ik als Vlaming vooral met de Belgische Ardennen, niet zozeer met het Franse deel, dat ook veel minder toeristisch
ontwikkeld is. Ik voelde iets bijzonders bij deze streek, al kon ik er niet de vinger op leggen wát dan precies.”
De doorgewinterde stedelingen woonden al sinds jaar en dag in een gezellig, maar eigenlijk veel te klein appartement in Antwerpen. Terwijl Jeroen door het succes van zijn roman Wil en zijn activiteiten op sociale media steeds vaker werd aangesproken op straat, voelde Nikkie zich steeds minder op haar gemak in hun vertrouwde, maar steeds drukker wordende en door toenemend drugsgebruik verloederende buurt.
Ook verlangden ze steeds meer naar meer groen om zich heen. Daarom besloten ze vier jaar geleden een huis buiten te gaan zoeken om te huren of kopen. Het moest niet te ver van Antwerpen zijn, en veel geld
hadden ze niet, maar Nikkie trok de stoute schoenen aan en zette plompverloren een bericht op Facebook: ‘De Sater heeft bos nodig, de Nimf heeft water nodig. Het mag een kasteel zijn, niet te duur, klaar om te bewonen.’
Lachend schudt Jeroen – de sater – zijn hoofd: “Compleet onredelijk natuurlijk. Maar wat denk je: een paar minuten later stuurt iemand een link naar dit huis. Het stond op tweedehands.be, een site waarop je hooguit meubels of een auto zou zoeken – maar toch niet een huis. We zagen de foto’s, we zagen de prijs, en we konden het gewoon niet geloven. En dat op maar tweeënhalf uur van Antwerpen.”
Het eerste wat hun opviel aan het dorp was de industriële archeologie. Het 19de-eeuwse herenhuis (dat ze vanwege de herkenbaarheid in zo’n klein dorpje liever niet vanbuiten gefotografeerd willen hebben) vormde
“Ik leef niet meer te midden van beton maar in het groen, en dat ben ik waard”
samen met enkele andere de woning van de vroegere directeur van de nabijgelegen staalfabriek, die rails produceerde voor de spoorwegen. “Ooit werkten er duizend mensen,” vertelt Jeroen, “nu nog negentien. De fabriek richt zich met de productie van buitenmaatse schroeven nu op een nichemarkt. In dat kasteeltorentje hier vlak naast het huis woonde het personeel.”
Omdat ze te vroeg waren voor de bezichtiging, gingen ze in een barretje iets drinken. “Ik zei tegen Nikkie: als we daar het gringo-effect krijgen, weten we wat meer over de mentaliteit hier. Je weet wel: in cowboyfilms valt als een vreemdeling de saloon binnenstapt het gesprek stil en draait iedereen zich om. Dat noemen wij het gringo-effect. In Wallonië word je in sommige dorpen als Vlaming niet zo warm onthaald. Maar hier kregen we meteen koffie en knoopten mensen een praatje met ons aan. Dat voelde heel welkom.”
En toen ze eenmaal in de hal van het huis stonden, waren ze verkocht. Het was voor beiden een nieuwe sensatie, want vanwege hun creatieve beroepen was er simpelweg nooit veel keuze geweest als het ging om huisvesting. Jeroen: “Ik heb me vroeger nooit veroorloofd na te denken over een leuk huis, te dromen over verre reizen, want daar had ik geen geld voor – ik was al blij als
ik het einde van de maand haalde. Toen ik hier binnenstapte, voelde ik wat andere mensen mij al eens verteld hadden: niet gij kiest een huis, het huis kiest ú. Dat had ik nog nooit meegemaakt. Dit pand is veel ouder dan ik, en staat er ook nog na mijn dood. Meer dan eigenaar ben ik een huisbewaarder.”
Leven in het paradijs Inmiddels komt Nikkie de royale woonkeuken binnenlopen met boodschappen voor de lunch. “Ik ga shakshuka maken, houden jullie daarvan?” zegt ze opgewekt, terwijl ze heerlijk geurend zuurdesembrood en glanzende paprika’s op het aanrecht legt. De deur naar de achtertuin staat open en laat de zon binnen. Jeroen kijkt naar buiten. “Gisteren hadden mijn vriend Stef, die hiernaast is komen wonen, en ik een geweldig moment hier in de keuken. Hij had het warm en vroeg of ik het raam wilde opendoen. Zoals je ziet is onze druivenstruik ontploft, er zijn dit jaar onvoorstelbaar veel druiven. ‘Wow,’ zegt Stef, ‘ik bevind me in het paradijs.’ Precies dat gevoel had ik een tijd geleden ook. De eerste tijd dat we hier woonden, voelde ik daardoor ook veel angst: kon ik het wel betalen, zou ik dit wel kunnen blijven volhouden? Reikte ik niet te veel naar de zon? Eigenlijk, zo besefte ik later, was ik
mezelf met al die zorgen onbewust aan het straffen voor het feit dat mijn leven veranderd is en sinds het succes van mijn vorige roman financieel een stukje makkelijker is geworden. Ik leef niet meer te midden van beton maar in het groen, en dat ben ik waard.”
De muren van hun kamers en suite zijn tot de hoge plafonds gevuld met boeken en kunst – hoe kan het ook anders in het huis van twee kunstenaars. Het werk van Jeroens vader, die graficus was, is ruim vertegen woordigd. Die persoonlijke toets is ook op andere manieren voelbaar: in de kleine altaartjes, en in de kleurrijke en uitnodigende inrichting, een doorvoeld samenraapsel van geschiedenis en cultuur.
Hoewel het aanvankelijk hun bedoeling was zich af en toe uit Antwerpen hier terug te trekken voor het creatieve proces, wonen ze sinds 2020 eigenlijk zo goed als permanent in hun dorpje aan de Meuse.
Nikkie: “Ik zag de bui al hangen met corona en de naderende lockdown, dus ik stelde voor om naar Frankrijk te gaan, want in Antwerpen hebben we niet eens een balkonnetje. We hebben nog nooit zo snel onze koffer gepakt als toen en waren nét op tijd, want onderweg hiernaartoe hoorden we dat Frankrijk om middernacht in lockdown zou gaan en niemand meer naar binnen
mocht. De dag erna werd in België een lockdown van maanden afgekondigd.”
Zij wende snel aan het leven in het dorp. “De mensen zijn hier zo vriendelijk. Bonjour, bonsoir, jong en oud zegt elkaar gedag. Dat heb je in de stad niet. Toen Jeroen een week wegging, belde mijn buurvrouw na een paar dagen aan: ‘Je mag jezelf niet opsluiten, hoor!’ Ze zorgen er wel voor dat je contact blijft houden.”
Hij had iets langer nodig: “Ik beschouwde mezelf als inherent onderdeel van Antwerpen, ik was geobsedeerd door de stad.” Maar al snel leerde Jeroen de voordelen kennen, zoals elke ochtend een lange wandeling langs de Meuse naar het volgende dorp en via het bos weer terug. De bomen, de frissere buitenlucht, de rust, niet zoveel toeristen… Kortom, het omringd zijn door dingen die een mens goed doen had een positieve invloed. “Wandelen heb ik hier geleerd. Sinds we hier wonen ben ik veel gezonder en fitter, omdat ik meer beweeg en word omringd door een gezondere omgeving.”
Dat komt het werk ook ten goede. “Wandelen is echt ongelofelijk voor je brein en het oplossen van vraagstukken. Oude filosofen zeiden het al. Als ik nog maar
voorbij de volgende bocht van de Maas ben, heb ik vaak al de oplossing van een plotprobleem waar ik mee rondloop.” Tegenwoordig begint Jeroen met meditatie en lezen in de tuin, om de poorten van de geest open te zetten. Minder afleiding en meer rust en stilte bieden ook meer ruimte om te luisteren naar wat de personages eigenlijk willen vertellen. Boven in het huis heeft het stel een werkkamer waar ze beiden zitten te schrijven; ook Nikkie is bezig aan een nieuwe roman. “Dat werkt heel goed. ‘Hé, je zit toch niet stiekem op Facebook, hè?’ zeggen we dan tegen elkaar. ‘Nee-hee!’”, vertelt ze lachend. Maar in dit huis hebben ze zo veel ruimte, schrijven is ook op andere plekken mogelijk. “Ik zit ’s ochtends ook graag op het terras aan de voorkant van het huis te schrijven als daar nog geen zon op mijn hoofd schijnt.”
Het is fijn om bewuster de seizoenen te ervaren en alles door het jaar heen te zien veranderen, vinden ze beiden. “De seizoenen zijn hier veel duidelijker dan in de stad”, vindt Nikkie. “Onmiskenbaar is het lente, is het zomer, is het herfst, is het winter. In de winter is het hier trouwens soms wel erg somber, want dan komt de zon niet boven de heuvels uit.” Winters met temperaturen
van -20 graden Celsius zoals vroeger komen hier niet meer voor. Maar Jeroen herinnert zich nog wel heel levendig een moment, op 15 februari, dat hij in het bos helemaal “niks-niks-niks” meer hoorde. “Dat voelde echt… pffff. Dood. Ik had even schrik dat de lente niet meer zou komen. Maar de week erna begint er dan toch alweer iets te bewegen.”
Een goede periode dus om stevig door te werken, want voor je het weet is het alweer zomer, die hier overigens gelukkig iets milder is dan op veel andere plekken in Frankrijk. Kortom: alles tezamen best wel ideaal dus.
Een paradijs op steenworp afstand van Antwerpen, zó dichtbij en tegelijk toch zó anders dan thuis. Jeroen: “Hoe zei de vorige eigenaar dat ook alweer? De mensen leven hier echt op zichzelf. Ze voelen zich allereerst Ardennesen, en daarna pas Frans. Ze beschouwen hun streek als een eigen cultuur. En dat ís het in zekere zin ook.”
Inmiddels is buurman-en-beste-vriend Stef ook afgekomen op de heerlijke geur van de shakshuka, die weldra over de borden is verdeeld en uitstekend smaakt. De drie overleggen of ze later die middag zullen gaan zwemmen. Want in de (na)zomer maanden is het ’s middags na het werk ook heerlijk om een duik te nemen in het nabijgelegen meer, Lac des Vieilles Forges.
“Het water is er heerlijk, heel zacht en zuiver”, zeggen Nikkie en Jeroen tegelijk, stralend. “Je kunt er ook een bootje of een kajak huren, en er is een camping.” Nikkie trekt een samenzweerderig gezicht. “We hebben onlangs ook een nieuwe plek ontdekt, hier maar een kwartiertje vandaan, in de Maas. Zó mooi en superrustig! Maar waar dat precies is, mag er niet in, hoor! Dat willen we geheimhouden… haha.” Terwijl Stef nog aan het inrichten en zich aan het installeren is, zijn Jeroen en Nikkie al helemaal gesetteld. Of nou ja… Volgens Jeroen zijn ze nog niet helemaal geïntegreerd, maar daar denkt Nikkie anders over. “Jawel,” zegt ze resoluut, “jawel. Het beste bewijs is dat afgelopen keer, in tegenstelling tot eerdere jaren, de kinderen met Halloween ook bij ons kwamen aanbellen. Daar stonden ze, op de stoep, met hun ouders erbij. Dan weet je: ja, we horen er écht bij.”
‘Willem en mijn wellust’, de nieuwe novelle van Jeroen Olyslaegers, is in oktober verschenen bij De Bezige Bij. Nikkie Van Lierop publiceerde eerder de roman ‘Te dom voor de duivel’.
In de Vallei van de Meuse en Semoy is veel te doen. Vanwege de vele geweldige wandel- en fietsroutes is het mogelijk op diverse plekken een (elektrische) fiets te huren en wandel- en fietskaarten te bemachtigen. Op meerdere locaties, zoals bij het Lac des Vieilles Forges, is het lekker zwemmen en kun je ook een bootje huren. In de omgeving liggen ook het Bassin de Whitaker en het Bassin des Marquisades, of Les Hauts Buttés
Hierges heeft een middeleeuws fort dat te bezichtigen is, en Bogny-sur-Meuse heeft Le Rocher des 4 Fils Aymon, een monu ment gewijd aan de legende van de Vier Heemskinderen. Charleville-Mézières is een fraaie, oude stad met een indruk wekkend groot plein, de Place Ducale, waar allemaal fijne restaurantjes aan liggen. Ook is er een museum gewijd aan dichter Arthur Rimbaud. parc-naturel-ardennes.fr
Heerlijk eten kun je op tal van plekken in deze regio. Bij Bistrot de la Potinière in Joigny-sur-Meuse of bij Tchar Scaille, een bijzonder restaurantje in Thilay, in drie kleine arbeidershuisjes. De eigenaar speelt soms de doedelzak. Andere aanraders van Jeroen en Nikkie zijn Auberge Ferme du Malgré Tout in Revin en La Table du Pays in Laifour. Charleville-Mézières is rijk aan goede restaurants, zoals L’Antre Ducale op de fraaie Place Ducale. Op sites als Trip advisor zijn alle restaurants te vinden.
Château Le Risdoux in Vireux-Wallerand is een geweldige plek om te overnachten: in het kasteel of in een van de vakantiehuizen rond een grote natuurlijke speelweide met voetbalveld, tennisbaan en beekje. chateaulerisdoux.fr/nl
De afstand van Utrecht naar het hart van het Parc Naturel Régional des Ardennes bedraagt ruim 300 kilometer en is vanuit Nederland dus in 3 à 4 uur bereikbaar.
Tegenwoordig begint Jeroen met mediteren en lezen in de tuin, om de poorten van de geest open te zetten
Geniet het hele jaar van Frankrijk met deze handige agenda boordevol vermakelijke weetjes, seizoensrecepten en de tien leukste tips en adressen in Frankrijk. Of kies voor de scheurkalender voor je dagelijkse dosis joie de vivre!
Een jaarabonnement (6 nummers) op Leven in Frankrijk kost €40 exclusief eenmalige verzendkosten van de set. De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland. U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf de set.
In De ongewenste doden onderzoekt de Parijse rechercheur Eddie Giral de dood van vijf mensen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Vier vluchtelingen worden vergast gevonden in een goederenwagon op een verlaten spoorwegemplacement, een vijfde ‘stapte van een balkon. Maar wat hebben die sterfgevallen met elkaar te maken? Eddie is het type moreel hoogstaande, slimme speurneus dat we kennen uit de whodunits van Philip Kerr of Alan Furst, die zich ook altijd tegen een historische achtergrond afspelen. Voor Eddie heeft de inval van de nazi’s een trauma losgemaakt, want hij is een overlever van de Eerste Wereldoorlog. Hij is dan ook vastbesloten de misdrijven op te lossen. Chris Lloyd, De ongewenste doden, Meulenhoff Boekerij, €21,99
Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl
Ook in De vrouwen van Rue Cardinale is een belangrijke rol weggelegd voor de Tweede Wereldoorlog. Drie jonge vrouwen proberen door te gaan met hun leven als de nazi’s Parijs bezetten, maar de een na de ander raakt op een bepaalde manier bij de oorlog betrokken. Mireille gaat in het verzet, Claire heeft zich laten verleiden door een Duitse officier en Vivienne heeft geheimen die ze met niemand kan delen. Als hun activiteiten aan het licht dreigen te komen, staan ze voor lastige keuzes.
De Tweede Wereldoorlog is weer helemaal terug als literair thema. Een reis door het verleden met deze nieuwe boeken uit en over Frankrijk.
De knalrode cover van Het appartement zet meteen de toon. Felrood en onheilspellend. Hoofdpersoon Jess is toe aan een nieuw hoofdstuk in haar leven en vertrekt naar Parijs, waar haar halfbroer Ben een chic appartement bewoont. Hoewel hij heeft gezegd haar graag te ontvangen, blijkt hij spoorloos verdwenen als ze op een ijskoude nacht aanbelt. De ene buur blijkt nog verdachter dan de ander in de Rue des Amants. De huiveringwekkende stijl van de derde thriller van de Britse Lucy Foley maakt dit een onvervalste pageturner.
Lucy Foley, Het appartement, Boekerij, €20,99
Wij mogen 3 boeken verloten.
Zie leveninfrankrijk.nl
Twee generaties later gaat Harriet op zoek naar haar verleden én dat van haar grootmoeder. In Rue Cardinale ontdekt ze iets dat duisterder en pijnlijker is dan ze ooit had kunnen vermoeden. De Schotse Fiona Valpy woonde zeven jaar in Frankrijk en de liefde voor dat land spat van elke pagina.
Fiona Valpy, De vrouwen van Rue Cardinale, Boekerij, €20,99
Een titel als Droomhuis wekt de indruk dat je een zoetsappig verhaal gaat lezen, maar dat blijkt allerminst het geval. Lot zoekt een verklaring voor haar angsten en besluit terug te keren naar Frankrijk, waar zij vroeger heeft gewoond met haar moeder en stiefvader. Moeder Mara vertrok eind jaren zeventig naar Frankrijk in de hoop aan haar verleden te ontsnappen, maar de demonen bleven haar achtervolgen. Intussen had ze geen oog voor de gretigheid waarmee haar nieuwe man zich over haar dochter ontfermde. Droomhuis is het het debuut van Inez de Goede, een verhaal over twee vrouwen die worden geconfronteerd met een verdrongen verleden. Inez de Goede, Droomhuis, Uitgeverij Orlando, €23,99
“Het allermooiste, het leven zelf, daar zoefden we ziende blind aan voorbij”, constateert Esther Verhoef in Op de bonnefooi door Frankrijk na weer een snelle rit richting zuiden. Zij besloot het erop te wagen en met haar man in een camper door Frankrijk te gaan toeren, zonder enig plan vooraf. Genieten van de reis in plaats van alleen te focussen op de eindbestemming. Deze bundeling van columns plus een zomers verhaal over Frankrijk zijn een overtuigend pleidooi voor ongeorganiseerd op vakantie gaan.
Esther Verhoef, Op de bonnefooi door Frankrijk, Ambo Anthos, €17,99
In 1943 vlucht een Pools gezin voor de nazi’s naar een dorpje in de Franse Alpen. De villa waar ze terecht kunnen was ooit het toonbeeld van elegantie, maar veel is daar niet van overgebleven. Veilig lijkt het wel want “knus weggestopt, aan het zicht onttrokken, gecamoufleerd door het weer”. Dit blijkt echter een misvatting. Als de nazi’s oprukken, zet moeder Sara meerdere levens op het spel tijdens haar vlucht naar de vrijheid. Een daad van liefde van Carol Drinkwater is een spannende, prachtig vertelde geschiedenis over een idylle die langzaam in een nachtmerrie verandert. Carol Drinkwater, Een daad van liefde, A.W. Bruna Uitgevers, €21,99
het weer”. Dit blijkt echter een misvatting. Als de nazi’s
In De boekhandel van verzet van Sarah Sundin woont de Amerikaanse ballerina Lucie in Parijs als de nazi’s binnenvallen. Ze neemt de Engelstalige boekhandel van Joodse vrienden over, zodat zij kunnen vluchten. Daarna besluit ze geheime boodschappen van het verzet te verstoppen tussen de bladzijdes van haar boeken. Als ze landgenoot Paul Aubrey ontmoet, is er eindelijk weer ruimte voor positievere gevoelens in haar leven. Deze veranderen helaas al snel in een gevoel van onraad als ze denkt dat Paul onder een hoedje speelt met de Duitsers. Dit aangrijpende boek over liefde, oorlog en verraad kun je vast moeilijk wegleggen. Sarah Sundin, De boekhandel van het verzet, KokBoekencentrum, €23,99
Wij mogen 3 boeken verloten. Zie leveninfrankrijk.nl
Frankrijk mag voor veel Nederlanders wijnland nummer één zijn, het biedt nog altijd verrassingen, ook voor kenners.
Vooral in de uithoeken stuit je op minder bekende pareltjes.
Wat te denken van de wijnen uit de Jura?
Hebben we het over Frankrijk, dan zijn het vaak dezelfde sterren die steeds de aandacht opeisen. Regio’s als Bordeaux, de Elzas, de Loire. Druiven als sauvignon blanc, syrah, cabernet sauvignon. Heerlijk natuurlijk. Maar de wijnavonturier in ons houdt van variatie, van nieuwe smaken, van onbekend terrein.
Pak de kaart van Frankrijk er maar eens bij: veel beroemde wijngebieden liggen aan belangrijke waterwegen. Logisch dat hun namen en wijnen de wereld zijn ingevloeid. De Jura is een ander verhaal.
Het gebied ligt een beetje weggedoken: ten oosten van de Bourgogne, daar waar het landschap zich voorbereidt op de Zwitserse Alpen. Een afgelegen, dunbevolkt deel van het land - dat zal eraan hebben bijgedragen dat de Jura niet met alle trends en modes in de wijnwereld meewaait. Sterker, juist heeft vastgehouden aan eigen tradities en druivenrassen. Precies wat de nieuwsgierige wijnliefhebber leuk vindt.
De Jura heeft een aantal overeenkomsten met de Bourgogne, maar de winters zijn er kouder en de zomers korter. Dat vraagt om druiven die het geen probleem vinden om tot in oktober aan de stokken te blijven hangen om te rijpen. Poulsard bijvoorbeeld, een rode autochtone druif die lichtgekleurde wijnen oplevert die een beetje naar rozen geuren. Trousseau heeft meer kleur en kruidigheid, en is al
net zo’n spannende vondst voor wie van wat lichtere wijnen houdt.
Toch is het een witte druif die wordt gebruikt voor wijnen waarmee de Jura echt de aandacht trekt. Savagnin. Naturé, dat is de lokale koosnaam. Een klein, bleekgekleurd druifje, elders bekend als traminer (en verwant aan de iets kleuriger gewürztraminer), dat opduikt in twee lokale specialiteiten.
De eerste trots van de Jura is vin jaune, een ‘gele’ wijn gemaakt van goed rijpe savagnin-druiven, die minimaal zes jaar en drie maanden mag rijpen in oude houten vaten die net niet helemaal zijn gevuld. Daardoor ontstaat op het wijnoppervlak, dat door verdamping ook nog iets zal dalen, een pluizig gistlaagje, voile genoemd. Het is vergelijkbaar met het laagje flor waar sherrymakers in Zuid-Spanje naar streven. Het geeft de wijn, die in aanraking is geweest met zuurstof, een heel eigen smaak: droog, hartig, notig vooral. Vervolgens wordt de wijn, na al die jaren, gebotteld in een flesje à 62 centiliter, een clavelin. De maat zou corresponderen met de hoeveelheid die je overhoudt aan een liter oorspronkelijke wijn.
In de Jura drinkt men vin jaune graag bij de poule de Bresse, de witte kip die iets noordelijker een lokale specialiteit is. Gerookte forel, vis in roomsaus, gerechtjes met truffel, paddenstoelen of walnoten combineren ook goed. Vin jaune vind je in de hele Jura, maar het kleine herkomstgebied ChâteauChalon is gespecialiseerd in deze rariteit. Van savagnin worden ook andere wijnen gemaakt.
Sous voile bijvoorbeeld: vergelijkbaar met vin jaune, maar jonger. En ‘gewone’ fruitige jonge wijnen. De druif wordt daarnaast ingezet voor zoete vin de paille, strowijn gemaakt van gedroogde druiven. Ook zo’n mooie traditie: de meeste Jura-wijnen komen terecht in een typische, gracieus breedgeschouderde fles.
De tweede specialiteit waarmee de Jura meer en meer van zich laat horen is Crémant de Jura. Bubbels van hoge kwaliteit, waarvoor savagnin vaak wordt vermengd met chardonnay, die hier natuurlijk ook een lokale naam heeft: melon d’Arbois.
Crémant de Jura wordt gemaakt volgens de méthode traditionelle, waarbij een tweede gisting in de fles de bubbels laat ontstaan. Het zijn mousserende wijnen vol energiek wit fruit, droog en strak. Soms kom je een beetje ziltigheid tegen, een vleugje amandel of wat brioche. Altijd zijn het opvallend kwieke, levendige wijnen. Je maakt er geheid indruk mee. Vooral bij types die denken alle Franse wijnen te kennen.
Tijd en ruimte in het glas Plan je een reis naar Zwitserland of Noord-Italië, stop dan vooral in de Jura. Het is een prachtige streek waar de wijngaarden op twee- tot vierhonderd meter hoogte liggen, soms op flink steile hellingen. De meeste producenten bewerken kleine stukken land, maken bescheiden hoeveelheden wijn, en export is lang niet voor iedereen vanzelfsprekend. Alle reden dus om hier je slag te slaan. Arbois vormt het hart van de wijnstreek, een sfeervol stadje vol wijnwinkels en terrassen waar je de lokale wijnen kunt vinden.
Vin jaune is een acquired taste: wie van wuft fruit
houdt, moet even de tijd nemen om eraan te wennen. Maar dan heb je ook wat. De wijn, die makkelijk decennia kan ouderen, geef je het liefst een beetje tijd en ruimte in het glas, of je giet ’m over in een karaf. Je zult zien: met extra lucht komen er geweldige geuren vrij: kamille, gedroogde abrikoos, hazelnoot. Het beste moet dan nog komen: serveer er een paar mooie stukken Comté bij, van verschillende leeftijden. Een gouden combinatie om je vingers bij af te likken. Sommeliers houden de Jura in de gaten, dus op de betere wijnkaart kom je vast wijnen uit de regio tegen. Dat geldt ook voor wijnhandelaren met gevoel voor terroir, traditie én experiment, die graag met kleine producenten werken. Goedkoop zijn de schaarse wijnen uit de Jura niet, het geld waard in veel gevallen wel. Prijzen voor vin jaune beginnen rond vijftig euro, betaal voor een goede fles Crémant de Jura liefst minimaal twintig euro.
Remke de Lange is journalist, vinoloog, wijndocent en sommelier. In Australië en Zuid-Afrika maakte ze zelf wijn: Rem’s Row.Ook zo’n mooie traditie: de meeste Jura-wijnen komen terecht in een typische, gracieus breedgeschouderde fles
OVER
Jacques Hermus is culinair journalist van beroep, historicus van opleiding en verzamelaar van verhalen over eten en wijn. Hij heeft een tweede huis in Frankrijk, het land waar hij graag zwiert langs restaurants en markten.
Dozen vol kippenlevertjes, hallen vol glinsterende vis, een bontgekleurd bos aan groenten, fruit uit alle windstreken, nog klepperende coquilles en vlees, veel vlees. Rungis, de nachtstad net buiten Parijs, herbergt al het lekkers dat je in Franse restaurants – en daarbuiten – kunt krijgen, en nog meer. In deze moderne versie van Les Halles, waar je ’s ochtends om zes uur na een lange werkdag gaat dineren en de wijnglazen worden volgeschonken, klotst de culinaire overdaad over de randen van (denkbeeldige) borden.
Tweehonderdvijftig hectare, meer dan duizend ondernemingen met tienduizend werknemers en twintigduizend vaste inkopers: Rungis, ook wel de (onder)buik van Parijs genoemd, is de grootste en imposantste versmarkt ter wereld.
We liepen er ooit rond, aan de hand – figuurlijk dan – van Stéphane Reynaud. Een bijzondere chef, die Stéphane. Een Fransman uit de provincie, de Ardèche, die perfect Engels spreekt en humor en zelfspot heeft. Nou heeft hij wel een restaurant in Parijs (Oui Mon Général), hij had er eentje in Londen (Tratra) en hij reist de wereld rond, dus dat helpt wel hem wat losser te maken. En de man schrijft fantastische kookboeken: praktisch en toch creatief, luchthartig maar toch gedegen. Aan dat front was het een poosje stil, maar zojuist verscheen zijn nieuwste boek Bistrotier. Een dikke pil als hommage aan de bistro. En aan al het lekkers dat hij daar serveert. Met veel vlees. Van al dat vlees is het varken het culinaire lievelingsdier van Stéphane Reynaud. Zijn grootvader was slager in het dorp Saint-Agrève in de Ardèche. De jonge Stéphane speelde achter in de zaak tussen de hangende varkenskarkassen, worsten en hammen en zag hoe grand-mère heerlijke patés en terrines van het vlees maakte. Dat wilde hij ook: vandaar dat hij het boerse van zijn geboortestreek met zoveel elan in de Franse hoofdstad presenteert. De haute cuisine van een stedelijke elite kan alleen maar ontstaan dankzij die producten van boeren, vissers of jagers. Tijdens onze wandeling door Rungis voerde hij ons
langs het mooiste vlees: lammetjes uit Sisteron, varkenskoppen voor de gestoofde varkenswangen of fromage de tête, ‘hoofdkaas’. En langs wild, mooi wild. De gekleurde veren van de patrijzen die keurig ingepakt in doosjes liggen, zwijnen met stekelhaar en vervaarlijke hoektanden, konijnen voor een stoofpot met pruimen en armagnac. Er staat nog steeds een uitnodiging van Stéphane om in zijn dorpse omgeving in de Ardèche te gaan jagen – hij woont er met zijn gezin nog steeds om het half jaar – maar dat is er nog niet van gekomen. Wel heeft hij voor mijn boek Het Wilde Eten twee recepten geleverd, die we samen in zijn Parijse keuken hebben gemaakt. Een feestje, zoals ook ons bezoek aan Rungis in een feestje, of zeg maar culinaire orgie, eindigde. Met een extra dessert: in de bus terug – Reynauds uitgever had van de persreis een soort schoolreisje gemaakt –werd er nog behoorlijk nageborreld. En durfde een van mijn reisgenotes aan de uitgever een ontwerp voor een eerste kookboek voor te leggen. De rest is geschiedenis: Yvette van Boven is een culinaire bestseller geworden.
Het Handboek patisserie leert je alle technieken van een van de beroemdste patisseriescholen van Frankrijk: Ferrandi Paris. Maar dat niet alleen: er staan ook 235 recepten in voor zoete lekkernijen. Een selectie voor de echte gourmet.
‘Handboek patisserie’, Sterck & De Vreese, €69,90
Wij mogen 3 exemplaren verloten. Zie leveninfrankrijk.nl
Voor 6 personen
Voorbereiding: 3 uur
Koelkast: 4 uur 30 minuten
Bakken: 2 uur 25 minuten
Houdbaar: 48 uur Keukengerei: deegroller, vorm 22 cm Ø
Omgekeerd bladerdeeg Beurre manié 255 g boter 100 g bloem Détrempe 230 g bloem 6,5 g zout 75 g gesmolten boter 90 g water 9 g azijn Vulling
80 g licht gezouten boter 2 vanillestokjes 1,2 kg appels (golden delicious) 140 g cassonadesuiker
Omgekeerd bladerdeeg
Maak de beurre manié door de boter en de bloem te mengen. Leg hem in de koelkast. Kneed de détrempe en leg die eveneens in de koelkast. Rol de beurre manié na circa 30 minuten plat en leg hem in het midden van de détrempe. Vouw de détrempe als een portefeuille om de beurre manié heen. Rol een enkele en een dubbele toer en leg het deeg een uurtje in de koelkast. Rol opnieuw een enkele en een dubbele toer. Rol het tot een dikte van 3 mm uit en snijd er een stuk van dat even groot is als de bodem van de tatinvorm. Laat het 23 uur in de koelkast rusten.
Leg de deegbodem op een met bakpapier beklede plaat en prik hem in. Leg daarop
een ander vel bakpapier en een tweede plaat, dan blijft het bladerdeeg overal even dik. Zet het geheel circa 20 minuten in een tot 180 °C voorverwarmde oven. Haal de bovenste plaat weg. Bestrooi het bladerdeeg met poedersuiker en zet het nog eens circa 5 minuten op 220 °C in de oven om te karamelliseren.
Smelt de licht gezouten boter met de zaadjes uit de gespleten en leeggeschraapte vanillestokjes. Laat ze circa 30 minuten trekken. Schil de appels, snijd ze doormidden en verwijder de klokhuizen.
Snijd ze in dunne plakjes en plet ze. Giet wat gesmolten boter op de bodem van de vorm en bestrooi die met cassonade.
Leg er een compacte laag van geplette plakjes appel in, giet er wat gesmolten boter over en bestrooi ze met cassonade.
Zet de vorm circa 20 minuten in een tot 170 °C voorverwarmde oven.
Herhaal het proces met een volgende laag geplette appelplakjes met gesmolten boter.
Bestrooi het opnieuw met cassonade en zet het weer circa 20 minuten in de oven. Doe nog viermaal hetzelfde, laat de taart afkoelen en stort hem.
Schep de gestorte vulling op de gepakken plak bladerdeeg.
Dien de taart bij voorkeur lauw op. Geef er bijvoorbeeld stijfgeklopte slagroom bij.
Voorbereiding: 15 minuten
Koelkast: 1 uur 30 minuten
Bakken: 10-12 minuten
Houdbaar: goed in plasticfolie verpakt op een droge plek 1 week of 3 maanden in de diepvries
Keukengerei: garde, thermometer, zeef, Microplane-rasp, spuitzak + glad spuitmondje van 10 cm Ø, madeleine-vorm
100 g ei 115 g suiker
15 g honing 40 g boter
15 g bloem 80 g lauwe melk 180 g bloem 6 g bakpoeder 250 g gesmolten boter vanille-extract schil van 1/3 citroen
Meng de eieren, de suiker en de honing. Voeg de tot 20 °C verwarmde melk plus de gezeefde bloem met het bakpoeder toe. Doe ook de gesmolten boter en de vanille erbij.
Rasp er de citroenschil boven en zet het beslag 1 uur en 30 minuten in de koelkast.
Beboter de vormpjes en bestuif ze met bloem. Spuit ze tot driekwart vol met beslag en zet ze 10-12 minuten in een tot 190 °C voorverwarmde oven. Haal ze eruit en verpak in folie.
• Laat het beslag 1 uur en 30 minuten rusten.
• Beboter de vormpjes met zalfzacht geklopte boter en bestuif ze met bloem of zetmeel.
• Als het beslag in de vormpjes zit, kun je ze voor het bakken even in de diepvries zetten. Daar krijgen ze een mooier kleurtje van.
Voorbereiding: 2 uur
Bakken: 5 minuten
Houdbaar: in de koelkast 1 week
Keukengerei: garde, thermometer, klopper, zeef, siliconenmatje, thermometer, mengmachine, puntzeef met zeefdoek, spuitzakken + glad spuitmondje, van 8 mm Ø en een plat gekarteld, spuitmondje, paletmes, cornetje
100 g suiker
150 g ei 70 g bloem
30 g zetmeel
Botercrème met koffie
100 g water
250 g suiker
100 g ei
325 g boter
30 g koffie-extract
Suikerwater
110 g water
100 g suiker
Afwerking groene kleurstof
• BEREIDING
Génoise
Verwarm de suiker met de eieren au bain-marie tot 45 °C; roer voortdurend.
Blijf kloppen tot de massa helemaal is afgekoeld.
Zeef de bloem samen met het zetmeel en spatel alles met een pannenlikker voorzichtig door elkaar; het mengsel mag niet inzakken.
Giet het op een met een siliconenmatje beklede plaat en zet het 5 minuten in een tot 230 °C voorverwarmde oven.
Botercrème met koffie
Kook het water en de suiker in een pan tot 117 °C. Neem een bekken van inox en klop de eieren om ze op kamertemperatuur te brengen.
Giet de hete suikersiroop in een snel
straaltje bij de eieren; roer voortdurend.
Giet het mengsel via de puntzeef in de kom van een mengmachine met garde.
Klop totdat alles tot 20-25 °C is afgekoeld.
Voeg in kleine stukjes de boter op kamertemperatuur toe.
Klop er een romige massa van. Houd circa 100 g van deze witte crème apart voor de garnering (knoesten en klimop) en doe hem in een spuitzak met een glad spuitmondje.
Breng de rest op smaak met koffie-extract en schep die in de spuitzak met een gekarteld spuitmondje.
Breng beide ingrediënten aan de kook en laat ze voor gebruik a oelen.
Besprenkel de génoise met suikerwater en neem een paletmes om het gebak met een laagje van 2 mm botercrème te bestrijken. Rol het als een worst op en snijd de uiteinden schuin af. Boetseer de afsnijdsels tot knoesten op de bovenkant van de ‘boom’. Strijk de ongekleurde botercrème op de uiteinden en op de knoesten bovenop. Bestrijk de rest met de koffiecrème. Teken met een natte vork ‘groeven’ in de bast. Verwarm het lemmet van een mes een beetje en werk daarmee de uiteinden en de knopen netjes af. Geef de rest van de witte botercrème een groene kleur met kleurstof. Doe de crème in een cornetje (spuitvormpje), teken een kronkellijn op de stam en spuit er met een spuitzak blaadjes klimop tegenaan.
Voor
Voorbereiding: 2 uur
Bakken: 20 minuten
Houdbaar: 48 uur
Keukengerei: garde, zeef, thermometer, mengmachine, rechthoekige taartring van, 28,5 × 37,5 cm en 5 cm hoog, kwastje, brander, spuitzak + glad spuitmondje
• INGREDIËNTEN
250 g aardbeien
Génoise
50 g amandelspijs
60 g suiker
140 g ei
1 g vanille-extract
80 g bloem
30 g boter
Crème mousseline met vanille en Kirsch
725 g banketbakkersroom 240 g zalfzacht geklopte boter 120 g Italiaanse meringue 12 g kirsch
1 vanillestokje
Lichte siroop met kirsch
375 g koude suikersiroop (gelijke delen water en suiker) 40 g water
25 g kirsch
Afwerking
100 g neutrale afdekgelei paar blaadjes atsina-cress
• BEREIDING
Génoise
Maak een sablage van de amandelspijs, de suiker en 10% van het ei. Klop ze met een garde en voeg beetje bij beetje de rest van het ei toe. Meng de bloem, de vanille en de gesmolten boter. Roer er een luchtige massa van. Giet hem op een plaat van 30 × 40 cm en zet hem circa 17 minuten in een tot 180 °C voorverwarmde oven.
Crème mousseline met vanille en Kirsch Meng de banketbakkersroom op kamertemperatuur met de zalfzachte boter en roer er voorzichtig de Italiaanse meringue door. Doe de kirsch erbij en ook de zaadjes uit het gespleten vanillestokje.
Lichte siroop met kirsch
Breng de suikersiroop en het water in een pan aan de kook. Laat ze afkoelen en voeg de kirsch toe.
Snijd de génoise in twee stukken met de afmetingen van de ring. Leg één stuk erin
en bestrijk het met behulp van een kwastje met siroop met kirsch. Bestrijk het gebak royaal met een laag crème mousseline en leg daarop de hele aardbeien strak tegen elkaar. Breng een volgende laag crème mousseline aan. Leg daarop de volgende laag génoise en bestrijk die met siroop. Laat de taart in de koelkast opstijven. Haal de brander even over het gebak, dat een klein beetje kleur moet krijgen. Bestrijk het geheel met een dun laagje neutrale afdekgelei. Garneer met aardbeien, bespuit de taart met puntjes van de rest van de crème mousseline en schik er wat blaadjes atsina-cress op.
Deze fantastische Bordeaux van het topjaar 2016 is vernoemd naar Ronan Laborde, eigenaar van Château Clinet in Pomerol. “By Clinet” lezen we op het etiket. En inderdaad, deze wijn is gemaakt door het team van Clinet volgens dezelfde filosofie als de Grand Vin. En dat proef je! Deze wijn overstijgt zijn appellation, getuige ook de vele positieve recensies van de wijncritici. Veel wijn voor je geld dus.
Onno Kleyn:
Bordeaux
Toen we hier twintig jaar geleden kwamen wonen was dat uitsluitend vanwege het mooie huis met de wijngaarden eromheen. Dat er op een kwartiertje afstand een stad was speelde nauwelijks een rol. We gingen er misschien eens per week naartoe voor de markt, maar Béziers was in die tijd niet echt een toeristische trekpleister. De Haussmann-panden waren al sinds de bouw ervan niet meer schoongemaakt en in het middeleeuwse centrum lag een trieste bestrating van grauw asfalt. Je zag er veel mensen wat doelloos op bankjes hangen. Mijn dochters schreef ik na hun lagere school in bij wat de beste privéschool van de stad zou moeten zijn. Opeens ontmoette ik de bourgeoisie die de stad wel degelijk bleek te hebben. Ik leverde de meisjes af in panden met imposante trappenhuizen, aan eeuwenoude poorten waarachter grote binnentuinen schuil bleken te gaan.
Ondertussen had ik me in de historie van de stad verdiept: Béziers is een van de oudste steden van Frankrijk, al in de 6de eeuw voor Christus gesticht door de Grieken en daarna overgenomen door de Romeinen. Je begrijpt wat hen aantrok als je de hoge, rotsige heuvel ziet waarop de stad is gebouwd met de rivier de Orb aan zijn voeten. Iedereen heeft het altijd maar over Montpellier, maar in de hoogtijdagen van de wijnbouw, eind 19de eeuw, was Béziers de place to be. Mensen kwamen met de trein vanuit Parijs voor de theaters die je nog steeds in achterafstraatjes ziet. Ik begon affectie voor de stad te krijgen en Béziers te verdedigen als mensen de stad vies of onveilig noemden.
Tegen de tijd dat de meisjes naar het lycée gingen, kreeg de stad een nieuwe burgemeester. Ik schrok me dood van de affiches vol vreemdelingenhaat die hij in de stad liet ophangen, de posters van de ‘nieuwe vriend’ van de politie (een pistool). Maar er werd een grootschalig programma opgezet om alle gevels te reinigen. De ingeslapen schoonheden stonden ineens te stralen in het zonlicht. “Toen ik jong was kleedden de mensen zich om te flaneren op de allées”, vertelde ooit de vader van een vriendinnetje van de meisjes. Ik kon het me destijds niet voorstellen, maar afgelopen winter werd al het asfalt eruit gejakkerd en door een natuurstenen bestrating vervangen.
Béziers is een van de weinige steden in Frankrijk waar je een ramblas hebt, zoals in Barcelona. En de burgemeester wist zich inmiddels ook te gedragen. Opeens kwamen er investeerders uit Parijs en Bordeaux die op grote schaal panden opkochten. Ik had geen geld achter de hand, maar met een rente net boven de 1% begon het toch te kriebelen.
Met mijn dochter Marijn heb ik tientallen gebouwen bezocht, tot we opeens in een appartement stonden pal aan mijn lievelingsplein, de Place de la Madeleine. Ik heb als eerste een bod kunnen doen en nu is het van mij. Drie hoge ramen met balkonnetjes à la française, een marmeren schouw, gedecoreerde cementtegels.
Vorige week sliep ik er voor het eerst. Met een glas van mijn eigen wijn keek ik uit op een spectaculaire zonsondergang boven de Montagne Noire in het achterland.
Ik weet dat ik verwend ben met het domein, maar het voelt zo evenwichtig om nu weer iets in de stad te hebben.
Eigenlijk moet er een vaste huurder in, maar voorlopig kan ik het nog niet loslaten. Dus wie zin heeft in een paar dagen Béziers…
Loop door levendig Lille en je ontdekt een Franse stad met een geheel eigen karakter. Met telkens weer nieuwe ontdekkingen is een verblijf hier een heerlijk ontspannende break. Of je nu met familie of vrienden bent, de mogelijkheden zijn eindeloos.
Lille bewonderen doe je vanaf de top van het belfort van het stadhuis. Het uitzicht dat zich voor je ontvouwt, strekt zich uit van de Parijse Poort, gebouwd door Louis XIV, tot aan de heuvels van Belgisch Vlaanderen. Vervolgens ga je naar de Vieille Bourse (Oude Beurs) met zijn 24 identieke, met schilden gesierde huizen die je herinneren aan de rijkdom van deze oude handelsstad. Daarna maak je een wandeling door de hellende straatjes van Vieux Lille om winkels en restaurantjes te ontdekken en de karakteristieke gezelligheid van de mensen van het noorden te beleven. noordfrankrijk-experience.com/ontdek/ de-steden-van-de-hauts-de-france/lille
De eerste Franse regio die het label ‘Europese regio van de gastronomie’ ontvangt! De regio Hauts-de-France heeft altijd smake lijke, eclectische gerechten voortgebracht… Het zit in het DNA! Verwen je smaakpapillen met een bijzondere culinaire proeverij. Verschillende chefs wedijveren met elkaar in talent en lef om je een unieke gastronomische ervaring en een onvergetelijke avond te bezorgen. Verse lokale producten en bijzondere,
gezonde ingrediënten zijn het credo van deze jonge chefs! Voor een typisch Vlaamse maar tegelijkertijd inventieve keuken ga je naar Le Bloempot van chef Florent Ladeyn (22, rue des Bouchers). In het restaurant Le Rouge Barre (50, rue de la Halle) nodigt de innovatieve Steven Ramon je uit voor een smakelijke proeverij in een typisch Lille-decor. Eveneens in het hart van het oude Lille zit sterrenrestaurant La Table (32, rue de la Barre). In dit voormalige 18de-eeuwse herenhuis, tussen de bibliotheek met zijn opmerkelijke houtwerk en de Franse tuin, kun je genieten van de cuisine van Thibaut Gamba, die kookt met de seizoenen. noordfrankrijk-experience.com/te-doen/ fijnproeverontdekkingen
Kunst in Lille Maak kennis met het Vlaanderen van weleer: in het Palais des Beaux-Arts (Place de la République) zijn onlangs vijftien reliëfkaarten van de versterkte steden van Noord-Europa gerestaureerd. Gewapend met een speciale bril, die je meeneemt in een virtuele 3D-wereld, kun je het 18de-eeuwse Lille verkennen en je bewegen door de landschappen van Vlaanderen, gefilmd door de beroemde Bruno Dumont.
Onderweg begroet je Goya’s ‘Les Jeunes’ en ‘Les Vieilles’ en stop je voor Rubens’ meesterlijke ‘Kruisafneming’. Dompel jezelf onder in de details van de megapixel-kunstwerken in het Atrium en rust uit op de comfortabele banken. noordfrankrijk-experience.com/te-doen/ weekend-in-de-stad/lille-een-bruisendcultuurbad
De dagen worden korter, het wordt kouder, de lichtjes gaan aan... Het kerstmarktseizoen begint in Hauts-de-France al in november. Op het programma: glühwein, kerstliedjes, kerst mannen, ambachten, kerstversiering, speciali teiten uit de streek en van elders, draaimolens en natuurlijk kerstbomen. Kom naar de Place Rihour, het hart van het kerstdorp, dat al meer dan dertig jaar telkens weer een nieuw decor, een nieuwe sfeer en vele verrassingen biedt! Bezoek hier van half november tot eind december, begeleid door kerstliedjes, het spektakel van de negentig kraampjes in knusse winterchalets.
Hotel Novotel Lille Centre Gares helpt je dit verblijf onvergetelijk te maken door je een korting van 15% aan te bieden op een kamer, geldig voor een verblijf van ten minste 2 nachten, als je de promotiecode NOVOTELLILLEGARES2023 aangeeft. Deze aanbieding is geldig tot 31/08/2023 onder voorbehoud van beschikbaarheid. Te reserveren per telefoon: +33 (0)3 28386700 of e-mail : H3165@accor.com
Ze verhuisden van Australië naar Frankrijk om een bed and breakfast te beginnen. Maar het werk bleek dag en nacht door te gaan, dus daar stopten ze mee. Nu zijn ze de trotse eigenaren van een statig maison de maître waar familie en vrienden graag komen logeren. Danielle en Mike vertellen hoe vele dromen in Normandië uitkwamen. Nu nog die tuin…
Een maison de maître is een herenhuis met nabijgelegen gebouwen waaruit het zijn inkomsten haalde, meestal boerderijen. De bouwstijl kwam op na de Franse Revolutie, toen de nieuwe burgerlijke klasse groeide, en is nu weer populair als vakantiehuis zonder de enorme verwarmings- en onderhoudskosten van een château, maar met minstens zoveel karakter en charme. Een maison de maître is rechthoekig en symmetrisch, met een gelijk aantal ramen aan weerszijden van en boven de
centrale voordeur. Ideaal is een ‘drie bij drie’ symmetrie van drie verdiepingen met elk drie ramen. Elke verdieping heeft doorgaans vier kamers rond het centrale trappenhuis. Op de begane grond zijn de twee voorkamers een woonkamer en een eetkamer, met daartussen een entree. De plafonds zijn hoog en versierd met gipsen lijstwerk, muren zijn voorzien van houten panelen, vloeren zijn van steen of parket en de grote ramen zijn aan de bovenkant vaak gewelfd. De twee kleinere achter
kamers waren gereserveerd voor bedienden in de vorm van een (bij)keuken of wasruimte en een kantoortje van waaruit het huishouden werd aangestuurd. Deuren naar de bedienden kamers zijn vaak slim weggewerkt in de lambrisering. Op de eerste verdieping zijn de slaapkamers – twee grote aan de voorkant voor Madame en Monsieur en twee kleinere aan de achterkant voor kinderen. Op de tweede verdieping zijn de kleinere bediendenkamers weggestopt in het mansardedak.
ls je erover denkt om naar Frankrijk te verhuizen, gaan die gedachten vast wel eens naar een verborgen kasteel achter roestige ijzeren poorten en een lange lommerrijke oprijlaan, net buiten het naastgelegen charmante dorp. Je droomt over puntige torentjes, oude stenen muren en ovale œil-de-bœuf-zolderramen. Binnen wachten marmeren open haarden, eikenhouten vloeren, wenteltrappen en geheime gangen. In de enorme keuken met open vuur wordt gekookt voor familie en vrienden, dineren aan een lange tafel en wijn drinken bij het vuur. Dagen worden besteed aan het ontdekken van wonderschone dorpjes, het zoeken naar schatten op vlooienmarkten, het kiezen van de lekkerste kaas bij de plaatselijke kaasboer en lange lunches. Dat waren althans Danielles gedachten over een verhuizing naar Frankrijk. Haar man Mike dacht aan andere dingen: visa, wisselkoersen, belastingverdragen en de bureaucratie op olympisch niveau waar Frankrijk beroemd om is.
Ze verhuisden naar Frankrijk om hun drukke levens als adviseurs voor corporate bedrijven in
Australië en politiek adviseurs van diverse Australische minister-presidenten achter zich te laten.
Hun eerste Franse huis stond in Arromanches-lesBains, waar ze een bed and breakfast begonnen. Een strategische keuze want dit dorp aan de Normandische kust trekt veel D-Day-bezoekers. Hun B&B met vijf kamers was vanaf dag één een groot succes. Achteraf bezien zelfs een beetje te groot: al snel waren ze de hele dag in de weer om het hun gasten naar de zin te maken. Danielle:
“Na zes jaar, net voor corona uitbrak, keken we elkaar aan en hadden we een beslissend gesprek: willen we dit blijven doen of hebben we nóg een Franse droom die we willen vervullen? Mike had altijd al in een kasteeltje willen wonen. We vroegen ons hardop af of dat haalbaar zou zijn.”
Om die ultieme droom concreter te maken, zetten ze hun huis te koop in de veronderstelling dat het
Hieronder, links: de chinoiserielamp is gekocht bij Kaprika in Deauville, de bloemen haalt Danielle elke zaterdag in Mortagne-au-Perche.
maanden of zelfs jaren zou duren, maar binnen een paar dagen was het aan de eerste kijkers verkocht. Koortsachtig gingen ze op zoek naar een ander huis. “Gelukkig konden we een tijdje in het huis van vrienden logeren, in Versailles. Dat vonden we beslist geen straf”, aldus Danielle.
Ondertussen ging de zoektocht onverdroten verder. Châteaus, maisons de maître en maisons bourgeoises passeerden de revue. Mike legt uit hoe ze het aanpakten: “Bij aankomst in het dorp gingen we eerst naar de boulangerie of pâtisserie om niet alleen de croissants en pains au chocolat te proeven, maar ook de sfeer van een plaats. Dit woog bijna even zwaar als de schoonheid van het huis en de staat waarin het verkeerde. Een serieuze kandidaat was een echt kasteel in Saumur – daar aten we verrukkelijke croissants! – maar het viel af toen bleek dat de prijs werd geëvenaard door de renovatiekosten. De bezichtiging van nog een paar vervallen kastelen deed ons beseffen dat we toch niet zaten te wachten op een grootscheepse renovatie.”
Na een paar enerverende maanden bezichtigde het stel een 19de-eeuws maison de maître, net buiten het gehucht Beaumesnil. Danielle en Mike sloegen net de kruimels van hun croissants en chocoladebroodjes van hun kleren toen makelaar Ludivine aan kwam rijden en wenkte dat ze haar moesten volgen. De bakker en het nabijgelegen dorp hadden
ze al goedgekeurd: de lokale bevolking ging joviaal met elkaar om, de bakkersvrouw was vriendelijk en gastvrij en er lagen heerlijke quiches in de vitrine.
Ludivine sloeg de weg af naar open ijzeren poorten met een bordje ‘Beaumesnil’. Danielle: “We volgden haar over een lange oprijlaan met lindebomen – ik verheugde me meteen op de bloesemgeur in de zomer. Aan het einde van de oprijlaan stond een perfect geproportioneerd kasteeltje, of eigenlijk een maison de maître. Mansardedak: check. Torentje: check. Frans balkonnetje, decoratieve balustrades en Franse lamellenluiken: check, check, check. Voordat we zelfs maar uit de auto waren gestapt, draaide Mike zich naar me toe. Zijn lippen vormden een geluidloos ‘wauw’. Ik knikte woordeloos terug, we zetten ons pokergezicht op en stapten uit de auto.”
De verkopers waren twee charmante, kosmopolitische Parijzenaars die in Beaumesnil hun weekenden doorbrachten. Misschien waren ze iets te charmant en was hun inrichting iets te smaakvol. De Australiërs dachten dat ze inmiddels gepokt en
›
Voor haar huis en tuin vindt Danielle inspiratie in mooie boeken. Hier bladert ze door ‘Gardens of Style’ van mede-Austra lische Janelle McCulloch.
“Aan de buitenkant hebben we weinig veranderd maar ik verheugde me des te meer op het inrichten van ons huis”
Kijkje in de salon via een verweerde antieke spiegel. De kleur op de muur is Light Blue en die op de deur Elephant’s Breath, beide van Farrow & Ball. Het Savonnerie-kleed kocht Danielle bij een van haar favoriete Instagramvondsten, @nomibis.
gemazeld waren in Frans onroerend goed, maar inmiddels geven ze toe dat ze zich misschien een beetje hebben laten inpakken. Ze kochten het huis meteen. Nu, na ruim anderhalf jaar wonen, zijn er toch wat gebreken aan het licht gekomen: elektra, sanitair en kelder moesten allemaal worden aangepakt. “Maar op de een of andere manier vinden we zulke tegenvallers niet zo erg.”
Over de historie van het huis is niet veel bekend. Beaumesnil is gemarkeerd op de Cassini-kaart, de eerste kaart van heel Frankrijk daterend uit de 18de eeuw, en het huidige maison de maître zou rond 1850 zijn gebouwd. In de loop van de tijd heeft
Beaumesnil verschillende eigenaren gehad, onder wie een ambassadeur, de uitvinder van de compressierem voor treinen Edouard Jean-Baptiste Guerin – wiens initialen in het gips boven de voordeur zijn gezet – en ene Madame Veuve Papillon. Bijgebouwen zijn gekomen en gegaan en de naastgelegen kapel is bij het huis getrokken. De keuken is van haar oorspronkelijke positie in de kelders naar de begane grond gepromoveerd, een spoor van gietijzeren broodovens in de muren achterlatend. Ondanks de verschillende ingrepen is de poppenhuisachtige symmetrie van de gevel intact gebleven.
Danielle: “Aan de buitenkant hebben we weinig veranderd, maar ik verheugde me des te meer op het inrichten van ons huis. Inmiddels weet ik dat ‘charmante Franse country chic’ in Frankrijk niet in alle woonwinkels is te vinden. Ik zocht meubilair en accessoires met het comfort van vandaag en de charme en ‘patina’ van weleer, maar dat bestaat
gewoon niet. Er zijn natuurlijk familiekastelen vol stapels geborduurd linnengoed, boekenplanken met in leer gebonden titels, keukenkasten met een mengelmoes van Sarreguemines-keramiek en veelgebruikte koperen potten van klein tot groot. Maar het appartement van de gemiddelde Parijzenaar of een huis in een buitenwijk is ingericht voor het dagelijkse gezinsleven. Ik wilde charmant, niet praktisch... of misschien charmant met een vleugje praktisch. Het was niet gemakkelijk om dit te vinden, maar via veilingen, brocantes en markten hebben we het huis naar onze zin kunnen inrichten.”
Nu de ingrijpendste werkzaamheden achter de rug zijn, lijkt het rustig op Beaumesnil. Mike vult en leegt de wijnkelder en oefent zijn golfslagen in de tuin; Danielle borduurt en gaat naar yogales in het dorp. Samen laten ze de onlangs uit een asiel geadopteerde hondjes Brian en Kevin uit. Toch broeit er iets. Danielle: “Je zou zeggen dat al onze dromen zijn uitgekomen, maar ik heb nog één doel: ik wil graag een tuin aanleggen die wordt uitverkoren tot Jardin Remarquable van de vereniging Les Plus Beaux Jardins de France. Onze buren die hier al 45 jaar wonen vertelden dat het huis ooit een terras en een parterretuin had met uitzicht op het grote gazon voor het huis. Ik zie het als een uitdaging om die, of iets wat erop lijkt, opnieuw te creëren.”
Voor het botvieren van al haar botanische verlangens beschikt Danielle over twee hectare. Hoewel er enkele prachtige oude bomen, een boomgaard en een klein bos op het terrein staan, waren er helemaal geen bloembedden. Er was ook geen tractor om ze te graven. Maar Danielle had een schop, en zo kwamen er langzaam en gestaag bloembedden met pioenrozen, dahlia’s, lavendel, delphiniums, lupines, hortensia’s en stokrozen. Danielle: “Mijn idee om de tuin langzaam en gestaag aan te pakken was van korte duur toen ik online een leverancier van bijzondere rozen uit het Limburgse Lottum ontdekte en – lichtjes door wijn beneveld – meteen 110 schoonheden bestelde. De inspanning en pijnlijke rug van het planten van die
“Inmiddels weet ik dat ‘charmante Franse country chic’ in Frankrijk niet in alle woonwinkels is te vinden”
verzamelde Danielle op veilingen en brocantes in Normandië; de kleur op de muur is French Grey van Farrow & Ball. Rechts: Danielle in haar tuin, waar ze langzaam borders en vormsnoei aan toevoegt, maar ook grote weides behoudt voor de bijen, vossen, dassen, eekhoorns, egels en konijnen.
“
Le grand déballage (‘de grote uitpakkerij’) is een maandelijkse antiekmarkt die op meerdere plekken in Frankrijk wordt gehouden. Voor ons is die van Le Mans het dichtst bij. Je hebt uren nodig om alles te bekijken.
De eerste keer arriveerden we om tien uur ’s ochtends.
Op dat moment werden er al
beauty’s was ik afgelopen zomer al vergeten: elke ochtend inspecteerde ik met een koffie in de hand of er ’s nachts konijnen waren geweest, plukte ik een paar bloemen voor in een vaas en elke avond knipte ik de uitgebloeide bloemen af en speurde ik naar nieuwe bloemknoppen.”
De komende winter staat in het teken van de buxus. Terwijl verstandiger tuiniers hun oude beschimmelde buxushagen weghalen ten gunste van meer resistente alternatieven, kweekt Danielle momenteel tientallen baby-buxussen in potten en verzamelt ze op Pinterest foto’s van zwierige vormsnoei. Danielle: “Hopelijk komt de tuin met bloemenborders, een rozentuin, buxussen in allerlei vormen, een boomgaard, een veld met wilde bloemen en een moestuin in aanmerking voor het predicaat Jardin Remarquable. Als ik dat doel heb bereikt, zal ik eindelijk rust hebben. Tenzij ik een boek ga schrijven over mijn Franse dromen.” Instagram: @daninnormandie
kruiwagens vol fantastisch antiek weggereden, dus de tweede keer waren we er meteen bij de opening om acht uur. De markt is eigenlijk voor professionele antiekdealers, maar wij liepen bij ons eerste bezoek gelukzalig onwetend en ongehinderd naar binnen en dat zijn we blijven doen.” deballagelemans.com
Instagram-accounts voor onroerend goed
@barnesluxury
@cabinetlenail
@dreamfrenchproperties
@frenchpropertynews
@leggettimmobilier
@ludivineleysimmobilier
@sextantproperties
@sifexchateaux
Dit luxueuze dekbedovertrek uit de Pure-lijn van Vandyck is van 100% katoensatijn met maar liefst 300 thread count, waardoor het heerlijk zacht en soepel is. Aan beide zijden is er een bladdessin van de Ginkgoboom die in China en Japan vereerd wordt als symbool van liefde en een lang leven. Deze prachtige set is verkrijgbaar in rustgevend groen en warm praliné.
De abonneeservice is op werkdagen bereikbaar van 9.00 tot 17.00 uur. Als bijdrage in de verzendkosten van het geschenk wordt eenmalig € 7 in rekening gebracht. Deze aanbieding geldt zolang de voorraad strekt. Neem contact op met de abonneeservice voor verzendtarieven naar het buitenland.
U kunt het abonnement ook cadeau doen aan iemand anders, u ontvangt dan zelf het dekbedovertrek.
Kocht je Nuxe vroeger in de Franse pharmacie, tegenwoordig duikt dit heerlijke merk ook in Nederland op. De olie verzorgt je haar, gezicht en lichaam met 100% natuurlijke ingrediënten. Deze nieuwe versie heeft een kalmerend neroliparfum.
Nuxe, Huile Prodigieuse Neroli, €32,90. nuxe.com
De herfst is een goed excuus om jezelf te pamperen met fijne mode en verzorgingsproducten.
Classy Chloé-tas, elegant in zijn eenvoud, maar onderscheidend door zijn gouden kwinkslag. Ook verkrijgbaar in warme herfstkleuren als bruin en okergeel. Chloé, Mara Saddle Bag, €475. chloe.com
Deze jas van Sézane is stoer en elegant tegelijk. En lekker oversized, dus er kan nog een trui onder. Goed nieuws: het populaire Franse label heeft sinds kort een vestiging in Amsterdam. Sézane, Mantel Léo, €270. sezane.com
Een fijn najaarslaarsje, met een knipoog naar de bohemienstijl. De enkellaarsjes zijn van kalfsleer en lopen heerlijk dankzij de niet te hoge blokhak.
Met deze wikkeltop met polkadot print kun je alle kanten op: van casual (chic) tot formeel, met een jasje erover. De halslijn met ruche geeft een speels effect. Rouje, April top, €125. rouje.com
Vanessa Bruno, Ankle boots, €475. vanessabruno.com
Hou houd je je in een toch al druk bestaan overeind als er ineens een enorme zorg bij komt? Voor dat probleem staat dertiger Sandra, een alleenstaande werkende moeder met een achtjarig dochtertje, als haar vader mentaal snel aftakelt. De man, een ex-filosofie professor, heeft een neurodegeneratieve ziekte, die dezelfde verschijnselen als alzheimer geeft. Het is duidelijk dat hij niet meer zelfstandig kan wonen. Het afscheid van zijn apparte ment, waar hij altijd tussen boeken leefde, is aangrijpend. We begrijpen waarom Sandra moet huilen. En ook dat ze troost zoekt bij een oude schoolvriend, die ze na tien jaar toevallig tegen komt. Het mondt uit in een liefdesrelatie. Niet verstandig, want hij is getrouwd en weet niet hoe hij verder wil, zodat Sandra er een pro bleem bij heeft. Filmmaker Mia Hansen-Løve (Bergman Island ) bewijst zich met Un beau matin weer als een subtiele observator van complex menselijk gedrag, maar het drama wordt gedragen door Léa Seydoux. Un beau matin, vanaf 27 oktober in de bioscoop
Het is 13 november 2015 als dertiger Hélène Muyal, die getrouwd is met journalist Antoine Leiris, in Parijs naar een optreden in Bataclan gaat. Een paar uur later wordt het leven van het leuke stel, dat een kind heeft, uiteengereten door de gruwelijke terroristische aanslag in de popzaal. Hélène is een van de negentig dodelijke slachtoffers. Antoine is in shock, maar trekt een paar dagen later wereldwijd de aandacht met een brief op Facebook aan de terroristen. Die heeft als strekking dat Leiris de aan slagplegers (‘Jullie zijn dode zielen’) niet de voldoening van zijn haat gunt. De brief maakte van Leiris een morele held en hij belandde in een snelkookpan van mediaoptredens. Hij schreef er het autobiografische boek Vous n’aurez pas ma haine over, dat nu onder dezelfde titel uitstekend is verfilmd. Leiris, goed gespeeld door Pierre Deladon champs, is in het drama geen bordkartonnen held, maar een gebroken mens, die vecht om niet aan verdriet, stress en paniekaanvallen ten onder te gaan. Aangrijpend. Vous n’aurez pas ma haine, vanaf 10 november in de bioscoop
Jane Birkin en Serge Gains bourg waren in de jaren zeventig hét glamourstel van de Franse filmwereld. Vooral de roddelpers kreeg niet genoeg van het liefdesstel, dat in 1969 wereldberoemd was geworden met het eroti sche hijglied ‘Je t’aime moi non plus’. Uit hun relatie werd in 1971 Charlotte Gainsbourg geboren. Birkin had met haar een afstandelijke relatie. Ze kon haar niet peilen, zegt ze in de documentaire Jane par Charlotte, waarin Charlotte haar moeder portretteert. Ze doet dat door Birkin in haar vervallen villa in Engeland naar haar verleden en heden te vragen. Ook bezoeken ze samen het huis in Parijs waarin Charlotte als kind met haar ouders woonde. Het maakt een spook achtige indruk, omdat er sinds de dood van Serge Gains bourg in 1991 niets is veranderd in het huis. Zelfs Gainsbourgs sigarettenpeuken liggen nog in de asbak. Ook reizen de twee naar New York, waar Birkin als zangeres optreedt. Jane par Charlotte bevat geen spectaculaire onthullingen, maar is een prettig voortkabbelende film over een dochter die het haar moeder niet te moeilijk maakt. Jane par Charlotte, vanaf 24 november in de bioscoop
De broers Jean-Pierre en Luc Dardenne maken al vele decennia aangrijpende sociaalrealistische drama’s over mensen aan de onderkant van de samenleving. In Tori et Lokita krijgen twee statusloze vluchtelingenkinderen in België te maken met bureaucratische onverschilligheid en meedogenloze uitbuiting. Een morele dreun.
Vanaf 20 oktober in de bioscoop
Uitstekende psychologische thriller over een idealistisch Frans stel dat op het Spaanse platteland een ecologisch verantwoord leven wil gaan leiden. Als de lokale bevolking zich om niet onbegrijpelijke redenen tegen hen keert, ontaardt hun gedroomde toekomst in een hel.
Vanaf 20 oktober in de bioscoop
De laatste jaren worden opmerkelijk veel drama’s over personages met alzheimer gemaakt. Vortex toont in split screen hoe een man en zijn demente vrouw in hun appartement onvermijdelijk van elkaar wegdrijven. Aangrijpend.
Vanaf 10 november in de bioscoop
Ontroerend drama over een ernstig zieke dertiger die moet beslissen of ze een levensverlengende operatie wil ondergaan. Om na te denken gaat ze tegen de wil van haar vriend in haar eentje naar Noorwegen. (Bizar toeval: Gaspard Ulliel, de acteur die de vriend speelt, kwam kort na de opnamen door een skiongeval om het leven).
Vanaf 1 december in de bioscoop
Omdat streamingsites in Europese landen verplicht zijn om dertig procent lokaal product te vertonen, kopen zij veel lokale films en series op. Zoals Je t’aime moi non plus uit 1976, met als regisseur Serge Gainsbourg. Daarin speelt Jane Birkin een androgyne serveerster die verliefd wordt op een homoseksuele vuilnisman. Met deze genderfluïditeit was de film zijn tijd vooruit.
is een open deur, maar daarom niet minder waar: Frankrijk is het enige Europese land met echte filmsterren. Léa Seydoux is misschien wel de grootste, omdat ze in Franse én internationale films speelt. Ze wisselt even makkelijk van arthouse naar blockbuster als voetballers van club. Ze speelde in twee Bondfilms, maar ook in films van Woody Allen en tientallen Franse filmmakers. Aangrijpend is haar rol als dochter van een mentaal aftakelende vader in Un beau matin, haar meest recente film.
Het lag voor de hand dat Seydoux in de filmwereld terecht zou komen, met een opa die het Pathéconcern leidt en twee oudooms als filmproducenten.
Geld in overvloed in de Seydoux-familie, die van adellijke afkomst is. Léa Seydoux is dan ook niet de volledige naam van de in 1985 in Parijs geboren actrice, want ze kwam ter wereld als Léa Hélène Seydoux-Fornier de Clausonne. Geboren met een gouden lepel in de mond, maar dat betekende niet automatisch een gelukkige jeugd. Seydoux’ ouders scheidden toen zij drie was. Ze werd opgevoed door haar moeder, samen met vier zussen, waarvan drie uit een eerder huwelijk van haar moeder. Seydoux was een teruggetrokken kind. Ze wilde operazangeres worden, maar had onvoldoende talent. Ingesnoerd in het welvarende keurslijf thuis proefde ze van een vrijer bestaan toen ze verliefd werd op een acteur. De relatie ging over, maar de liefde voor acteren had vlamgevat. Acteren voelde als een bevrijding. Seydoux volgde acteerlessen bij de legendarische Actors Studio in New York. Op haar negentiende speelde ze haar eerste (bij)rolletje. Vijf jaar later won ze met haar eerste serieuze rol de César (Franse Gouden Kalf) voor meest veelbelovende actrice. Dat was met de boekverfilming La belle personne (2008), waarin ze een middelbareschoolleerling speelt met liefdesperikelen. Seydoux werd geprezen om het ogenschijnlijk afstandelijke, raadselachtige personage. Die rol paste haar als een handschoen. Moeilijk te peilen personages zouden haar handelsmerk worden. Daarna ging het snel. Vanaf haar César in 2009 tot nu speelde Seydoux in bijna veertig films, een gemiddelde van ruim drie per jaar! Ook Hollywood zag
meteen haar talent, want al in 2009 speelde ze een rolletje in Inglourious Basterds, de in de Tweede Wereldoorlog spelende Joodse wraakfilm van Quentin Tarantino. Een jaar later was ze met acteerkanonnen Cate Blanchett en Russell Crowe te zien in de Hollywoodblockbuster Robin Hood. Typerend voor Seydoux is dat ze daarna gewoon weer in een duistere Franse arthousefilm speelde. Een ongekend turbulent jaar in Seydoux’ carrière was 2013. De reden was La vie d’Adèle, een intens, drie uur durend drama over een lesbische liefdesrelatie, van eerste verliefdheid tot hartverscheurende breuk. De film werd in Cannes bekroond met een gezamenlijke Gouden Palm voor regisseur Abdellatif Kechiche, Seydoux en haar tegenspeler Adèle Exarchopoulos. Blijdschap bij de drie op het podium in Cannes, maar later zei Seydoux dat ze zich misbruikt had gevoeld bij de opnamen van de lange seksscène in de film. Die scène moest tientallen keren over, waardoor ze zich een prostituee had gevoeld. Een paar jaar later steunde Seydoux de #MeToo-beweging, maar inmiddels vindt de actrice, die zegt een broertje dood te hebben aan politieke correctheid, dat deze is doorgeslagen. Hoe het volgens haar wel moet?
“Het is goed om feminist te zijn, maar we zouden ook ‘masculinist’ moeten zijn.” Wat de vaak raadselachtige Seydoux ermee bedoelt, moeten we raden.
Ze speelde in twee Bondfilms, maar ook in films van Woody Allen en tientallen Franse filmmakers
Buiten de gerenommeerde wijnstreken worden soms wijnen gemaakt die zich kunnen meten met de meest exclusieve ‘Grands Crus’. Zo’n wijn is Domaine de la Jasse: een klassieke Merlot-Cabernet in de stijl van een Pauillac, maar tegen een fractie van de prijs. La Jasse is al 27 jaar één van dé favorieten van de klanten van de Wijnbeurs en wordt bemind om zijn weelderige, volle smaak.
Domaine de la Jasse ligt even ten noorden van Montpellier, in het zonovergoten departement Hérault. De naam komt van ‘jasse’, wat schuilplaats beteke\nt. De boom op het etiket is zo’n schuilplaats. Voor de schapen op het platteland zorgen de platanen voor beschutting tegen de felle zon. In het mediterrane zeeklimaat van deze regio pro teert La Jasse van ruim 300 dagen zon, koele nachten en
een mineraalrijke, rotsachtige bodem. Dat levert een krachtige wijn op, vol cassis en rood fruit. Deze wijn heeft al sinds 1995 een grote schare fans onder de vrienden van de Wijnbeurs. Zijn volle smaak en uitbundige bouquet hebben veel weg van een Pauillac, die in de regel vijf keer duurder is. Juist nu is La Jasse het proberen waard, want de oogst van 2020 is na 2018 en 2019 het derde topjaar op rij.
Intense rijping
Domaine de la Jasse is het succes van Bruno Le Breton, de getalenteerde wijnmaker die met zijn wijngoed al meer dan 50 gouden en zilveren medailles heeft gewonnen.
“La Jasse noem ik de grootste zwartebessenexplosie buiten Pauillac. Het is een krachtpatser die je niet zomaar moet uitschenken, maar waar je voor gaat zitten, bij voorkeur als je aan tafel gaat. Deze wijn kent een grote groep liefhebbers. Wie is er niet dol op zijn volle smaak en gelaagdheid? La Jasse heeft rondeur, een uitbundig bouquet en een satijnzachte afdronk. Je proeft cassis en kersen op een bodempje van ceder en mokka, door de lange rijping op eikenhout. Wijnmaker Bruno Le Breton modelleerde La Jasse naar Château Lynch-Bages, een van de
beroemdste wijnhuizen uit Pauillac. Hij benaderde de kwaliteit van die Grand Cru in zijn kracht, rondeur en fruitexpressie, zonder fraîcheur te verliezen. Je moet deze wijn geproefd hebben om het te geloven. Hier worden mensen blij van.”
Franz Lampe, wijndirecteur
Het is Bruno gelukt om super cuvées te maken zoals Domaine de La Jasse Vieilles Vignes. Die heeft de zwartebessenstijl van Pauillac, maar groeit op in het diepe zuiden van Frankrijk. Cabernet blijkt het daar op de kleistenen bodem heel goed te doen: de druif hangt relatief lang, waardoor hij onder invloed van de warme zon een intense rijping doormaakt. Het resultaat is een krachtige, volle wijn vol zwart en rood fruit. De kwaliteit van La Jasse werd ver jnd door Meesterwijnmaker Patrick Léon (1943-2018), die zijn superieure kennis dankte aan zijn loopbaan bij Château Lascombes in Margaux en bij Château MoutonRothschild. La Jasse wordt nog steeds gemaakt volgens de methode van Patrick Léon. En dat proef je: wijnen van deze klasse vind je niet gauw onder de tien euro. Wél bij de Wijnbeurs!
De Wijnbeurs presenteert een grote La Jasse uit het voortre elijke wijnjaar 2020: Domaine de la Jasse Vieilles Vignes. Deze krachtige rode wijn is gemaakt van de druiven van oude wijnstokken, waardoor hij een weelderig, rijp en intens karakter heeft. De cassisrijkdom en body doen denken aan Pauillac.
Bestel op wijnbeurs.nl/lajasse of scan de QR-code.
Links: Bruno Le Breton, wijnmaker van Domaine de la Jasse. Rechts: De plataan van het etiket staat al meer dan honderd jaar op de binnenplaats van het wijngoed .
Het Franse filmfestival Tapis Rouge toont ook op de vierde editie weer de rijkdom van de Franse cinema. Een van de films is Vortex, een aangrijpend drama over een hoogbejaard echtpaar dat door alzheimer uit elkaar wordt gedreven. “Het onderwerp lijkt taboe, wat raar is want bijna elke familie krijgt met alzheimer te maken”, zegt filmmaker Gaspar Noé.
BURG
Wie tot voor kort zou zeggen dat Gaspar Noé een ontroerend relatiedrama zou maken, zou voor niet goed snik zijn versleten. De in 1963 in Buenos Aires geboren regisseur, die sinds 1976 in Frankrijk woont, was het enfant terrible van de Franse cinema. Een maker van ruige en gewelddadige films, die laten zien wat er gebeurt bij mensen als emoties de overhand krijgen. Zoals in het schokkende Irréversible (2002), waarin een man met een vriend op zoek is naar degene die zijn vriendin verkrachtte. Gruwelijk verhaal, dat zich chronologisch in omgekeerde volgorde ontrolt.
Na Irréversible volgden rauwe films over drugs- en seksmisbruik (Enter the void, Climax, Love). Nee, Noé had nooit een hoge pet op van de menselijke soort. De personages worden gedreven door hedonisme en egoïsme. Zo was het tot Vortex, want hierin betoont Noé zich een bewogen, empathisch observator van een hoogbejaard echtpaar, waarvan de vrouw steeds dieper wegzakt in alzheimer. De man was filmcriticus en werkt op hoge leeftijd nog aan een boek over film en dromen; zijn vrouw was psychiater, maar is de greep op de werkelijkheid kwijt. Het is hartverscheurend om te zien hoe dit stel door haar ziekte vreemden voor elkaar worden. Op hulp van hun zoon hoeven zij niet te rekenen, want die heeft een drugsprobleem.
Vortex is min of meer bij toeval ontstaan, zegt Noé aan de telefoon in Parijs. “Mijn producent vroeg begin vorig jaar of ik een idee had voor een film die snel gemaakt kon worden. Het was coronatijd, dus moest het een film worden op één locatie en met maar een paar acteurs. Ik had zeker een idee, gebaseerd op mijn ervaring met alzheimer. Mijn moeder leed aan deze ziekte. Ik weet wat voor nachtmerrie dat is voor de persoon zelf en zijn omgeving. Het verbaasde mij al lang dat er niet meer films over gemaakt worden. Het onderwerp lijkt taboe, wat raar is want bijna elke familie krijgt met alzheimer te maken.”
Vortex gaat over alzheimer maar ook over de omgang met leven en dood. Inspiratie daarvoor haalde Noé uit wat hem tweeëneenhalf jaar geleden overkwam. “Zonder enige waarschuwing kreeg ik een hersenbloeding. Ik ben er goed uitgekomen, maar het was kantje boord. Ik lag een maand aan de morfine in het ziekenhuis. Toen ik weer thuiskwam heb ik ervaren hoe moeilijk je van verslaving afkomt.” Hij wil graag het misverstand wegnemen dat zijn eerdere films doen vermoeden. “Dat in veel van mijn vroegere films drugs prominent aanwezig zijn, wil niet zeggen dat ik zelf drugs gebruik. Dat heb ik nog nooit gedaan. Nou ja, wel alcohol, maar met sterke
drank ben ik na mijn ziekenhuisopname gestopt. En ook met roken. Mijn leven is er trouwens niet minder prettig door.”
Toen Noé wist waarover Vortex moest gaan, schreef hij razendsnel het script en zocht hij acteurs die het hoogbejaarde stel geloofwaardig zouden kunnen spelen. “Ik benaderde als eerste mijn vriend Dario Argento (Italiaanse regisseur van horrorfilms, JvdB). Hij is erg charismatisch en ik wilde graag met hem werken. Omdat een project was uitgevallen had hij toevallig twee maanden vrij en kon hij meedoen. Voor de vrouwenrol vroeg ik Françoise Lebrun, die ik ken van haar rol in La maman et la putain (een cultfilm uit 1973, JvdB). In die film is zij geweldig! Ga hem zien als je hem nooit gezien hebt!”
Dat Noé de juiste acteurs had gekozen bleek in de draaiperiode toen het aankwam op improviseren. Er was wel een script, maar de meeste dialogen verzonnen de acteurs ter plekke. Binnen vijf weken waren de opnamen klaar en na twee maanden monteren ging Vortex op het filmfestival van Cannes in première. Die snelheid is Noé goed bevallen: “Als ik een jaar over de film had gedaan zou hij er nauwelijks anders hebben uitgezien.”
Opvallend aan Vortex is dat de film in split screen wordt geprojecteerd. De kijker ziet steeds twee beelden, in het ene de man in hun appartement, in het andere de vrouw. Door beiden los van elkaar te tonen, benadrukt de film de groeiende psychologische kloof tussen hen, zegt Noé. “Je voelt hun eenzaamheid, hun disconnectie.” Bijzonder is ook dat Vortex het aftakelingsproces nietsontziend toont. Noé wilde eerlijk zijn. “De film laat zien dat bij alzheimer alle hulp uiteindelijk nutteloos is. Niet de mens, maar de tijd is verantwoordelijk voor deze tragedie. Aan je lichaam, je brein, kun je niet ontsnappen.”
In het meedogenloze realisme lijkt Vortex op L’amour, het meesterwerk van Michael Haneke van tien jaar geleden over een hoogbejaard stel, van wie de vrouw na een beroerte aftakelt.
Het verschil is dat L’amour euthanasie bespreekbaar wilde maken. Het aangrijpende drama maakte indertijd een verpletterende indruk op Noé. “Ik zag hem drie weken nadat mijn moeder in mijn armen was gestorven. Ik moest huilen bij de film, omdat ik mijn moeder niet had kunnen helpen eerder te sterven. Euthanasie was toen nog verboden in Argentinië.”
Tranen in de ogen, maar dan van ontroering, kreeg Noé ook toen hij een zwart-witopname uit de jaren zestig vond waarin de iconische Françoise Hardy het bitterzoete Mon amie la rose zingt. “Het is zo prachtig en ontroerend dat ik de hele opname in de film wilde hebben.”
“Het verbaasde me dat er niet veel meer films over alzheimer worden gemaakt”
De vierde editie van Tapis Rouge vindt plaats van 10 t/m 15 november in de FilmHallen in Amsterdam. Een deel van het programma is te zien in Filmhuis Den Haag. Het programma bestaat uit een brede selectie van stijlen en genres. Alle films zijn exclusieve Nederlandse premières of voorpremières. Het hart van het festival is de competitie Prix Tapis Rouge, waarin zes films strijden om de prijs van de beste literatuurverfilming. Naast deze prijs is er de Prix du Public voor de film met de hoogste publiekswaardering. tapisrougefransfilmfestival.nl
Er is een sterke sociaal-realistische traditie in de filmwereld, die het leven in achterstandswijken zichtbaar maakt. De gedachte is dat zulke films bijdragen aan bewustwording van sociale ellende als eerste stap op weg naar betere leefomstandigheden. De speelfilm Les Pires zet hier vraagtekens bij. Het dynamische drama voert een regisseur op die met tieners in een probleemwijk in het Normandische Boulogne-sur-Mer een speelfilm maakt over hun moeilijke leven. We zien de jongeren aan het werk met de regisseur, maar ook in hun gewone dagelijkse leven. Dat klinkt als een documentaire, maar alles is gespeeld, al putten de tieneracteurs, die allemaal in de wijk wonen, uit eigen akelige ervaringen. De film toont indringend de (gezins)problemen van drie van hen, maar roept tegelijk vragen op over de zin van deze benadering. Wat betekent het voor tieners die het al moeilijk hebben, als zij wél maar hun vrienden niet gecast worden? Ook zien we een door de enerverende filmpraktijk meegesleepte tiener kansloos verliefd worden op de geluidsman, die twee keer zo oud is als zij. Kortom, Les Pires vraagt zich af wie er beter wordt van wat ook wel poverty porn wordt genoemd. Zorgen zulke films werkelijk voor sociale veranderingen of hopen regisseurs er stiekem prestigieuze prijzen mee te winnen? Les Pires snijdt de kwestie intelligent aan, zonder een definitief oordeel te willen vellen.
In het periodedrama C’est mon homme, komt een soldaat na de Tweede Wereldoorlog thuis zonder herinneringen aan de periode voor de oorlog. De man, die in een inrichting verblijft, weet zelfs zijn naam niet meer. Zijn leven verandert als een vrouw hem op een krantenfoto herkent als haar man. Hij herkent haar niet, maar mag uit de inrichting met haar mee. Stapje voor stapje voert zij hem terug naar zijn vroegere professionele leven – hij was fotograaf – en hun liefdesleven. Eind goed al goed? Niet bepaald, want er meldt zich een andere vrouw, die ook in de veteraan haar man herkent. Ze beweert dat hij barman was in een variétéclub, waarin zij als zangeres optrad en hij ook een messenact had. De rechtbank moet beslissen welke van de twee vrouwen het juridische recht op de man heeft. C’est mon homme is geen rauwe verbeelding van een oorlogstrauma, maar een schitterend gefotografeerd drama over de romantische aspecten van de amnesie van de oorlogsveteraan. Hij voelt zich heen en weer geslingerd tussen twee vrouwen en moet alles – ook de liefde – opnieuw ontdekken. En ook wie het laatste woord erover moet hebben: de rechtbank of het hart?
sommigen is nostalgie leven met een achteruitkijkspiegel. Toch zouden meer mensen soms eens achterom moeten kijken, want het verlost even van de waan van de dag. Veel Fransen doen dat nog steeds met het werk van schrijver en filmmaker Marcel Pagnol (1895-1974).
Zijn autobiografische romans over zijn jeugd in Marseille en de vakanties met zijn ouders op het platteland in de Provence roepen een voorbije wereld op. Met op de achtergrond het getjrip van krekels delen dorpelingen op het in zonlicht badende platteland lief en leed met elkaar. Pagnols werk is vaak verfilmd, met als hoogtepunten het schitterende La gloire de mon père en Le château de ma mère (beide in 1990), over zijn jeugd in de Provence. Ook Le temps des secrets is gebaseerd op Pagnols jeugdjaren. De film speelt zich af in 1905, als Pagnol op de middelbare school in Marseille belandt. Hij moet wennen op school, is voor het eerst in zijn leven verliefd en wordt in de zomervakantie overweldigd door de paradijselijke natuur van de Provence.
“Een zonnige film met een geur van nostalgie”, schreef een Franse filmcriticus. Anders gezegd: voor iedereen die wél eens achterom wil kijken.
Ontdek de mooiste dekbedovertrekken, fijnste spreien en meer Vandyck bed- en badmode in de Vandyck Experience Stores en Shops, linnenwinkels, beddenspeciaalzaken en geselecteerde warenhuizen. Verkoopadressen in de buurt en het volledige assortiment vind je op www.vandyckshop.nl
De keramische mokken van Pia Chevalier zijn geïnspireerd op pâtisserie. Het enorme handvat verwijst naar een donut, de emaillen laag naar glazuur en elke kleur roept een smaak op, zoals vanille, limoen en pistache. Petite Friture, Donut Mug, €39. petitefriture.com
Breng warmte in huis met fijne sloffen, een deken in herfsttinten of een stoofpotje dat in een fraaie pan staat te pruttelen.
Bonsoirs, gespecialiseerd in beddengoed, ontwikkelde met het schoenenmerk Angarde een pantoffel die lekker zit en er stijlvol uitziet. Met de sloffen van gerecyclede wol en badstof loop je er warmpjes én charmant bij. Bonsoirs, Les chaussons Angarde x Bonsoirs, €70. bonsoirs.com
Een beetje boho en lekker stevig, dus de perfecte opbergruimte voor linnengoed of rondslingerende paardrijcaps en voetbalschoenen. Ook leuk aan het voeteneinde van je bed. Maisons du Monde, Metalen en mangohouten kist, €179. maisonsdumonde.com
De klassieke gietijzeren pan Marmite is onverwoestbaar en ideaal voor soepen, stoofpotjes of eenpansgerechten. Met verfijnd olijftakmotief. Le Creuset, Marmite Olive Branch in geëmailleerd gietijzer, €349. lecreuset.nl
Deze handgemaakte futon van Blanc d’Ivoire brengt dankzij de mooie, effen herfstkleur warmte in huis. Gemaakt van honderd procent linnen, met handgestikte biezen. Blanc d’Ivoire, Futon Louise Terracotta, €279. blancdivoire.com
&
Mr. Isabelle Flipse is intermediair voor Franse juridische zaken. Kantoor Flipse BV, info@kantoorfl ipse.nl, www.kantoorfl ipse.nl.
n het eerste deel (terug te lezen op mijn website, onder Publicaties) wees ik op het belang van tijdige actie na het overlijden van een dierbare, die eigenaar of mede-eigenaar was van Frans onroerend goed. Verwar tijdig niet met ‘overhaast’, want natuurlijk moet de eerste schok verwerkt worden. Woonde de overledene niet in Frankrijk, dan moet de Franse nalatenschap worden afgewikkeld binnen twaalf maanden na het overlijden. Dat lijkt ruim, maar soms blijkt er veel uitzoekwerk nodig en kan die tijd hard nodig zijn. Afgewikkeld wil zeggen dat aangifte erfbelasting én de eventuele betaling moeten zijn gedaan. Woonde de overledene in Frankrijk, dan geldt een termijn van slechts zes maanden. Overschrijding van de termijn leidt in beginsel tot een boete à 10% van het te betalen bedrag, plus heffingsrente. Het begeleiden van de afwikkeling van de
Franse nalatenschap begint met het lezen van – indien aanwezig - de Nederlandse en Franse testamenten en andere relevante documenten. Dit om bijvoorbeeld na te gaan of het Franse dan wel het Nederlandse erfrecht van toepassing is, of het Nederlandse testament een ongedaanmaking van de wettelijke verdeling bevat (dat moet dan binnen drie maanden na het overlijden gebeuren) of dat er een donation entre époux is gedaan: een schenking van het Franse onroerend goed, naar Frans recht. Soms is niet duidelijk wat de erfenis eigenlijk omvat, bijvoorbeeld wanneer de nabestaanden niet veel contact meer hadden met de overledene. Wat is het (oude) huis eigenlijk waard? Zijn er schulden? Dan zou moeten worden overwogen de nalatenschap beneficiair te aanvaarden. Hierbij zal eerst worden nagegaan of de schulden de baten
niet overstijgen. Besef dan wel dat u zich in feite nog geen theelepel uit de erfenis mag toe-eigenen. Doet u dat wel, dan aanvaardt u direct de hele nalatenschap, dus ook de eventuele torenhoge schulden.
Naast het regelen van het ingewikkelde papierwerk rond de eigendom van het huis, dient vaak ook nog een rijtje Franse instanties te worden benaderd. Denk aan de bank, verzekeraar, energiemaatschappij en eventueel een accountant, wanneer een SCI moet worden geliquideerd. Wanneer de overledene in Frankrijk woonde, moeten mogelijk ook de werkgever, uitkerings- of pensioeninstelling worden benaderd. Sommige nabestaanden kunnen deze minder complexe maar wel tijdrovende klussen zelf klaren, vooral na goede instructie van iemand die weet ‘wie, wat en waar’.
Aan de voet van de Alpilles, nabij het gezellige plaatsje Fontvieille, oude natuurstenen plattelandswoning op 3.100 m2 grond. De woning heeft (b.g.) een entree, grote eetkeuken, salon met open haard, badkamer met toilet, wasruimte en groot af te bouwen vertrek met eigen ingang, (et.) 4 grote slaapkamers en een doucheruimte. Niet ver van primaire voorzieningen. Interessant!
Rustige ligging op ca 1 km van primaire voorzieningen. Investeringspand uit 2008 met 4 identieke duplex appartementen. Elk appartement heeft een eigen entree, ruime woonkamer met open keuken, terras op het zuiden, en op de etage 2 slaapkamers en badkamer met inloopdouche en apart toilet. Goed onderhouden en geïsoleerd. In verhuurde staat. Goede
Aan de prachtige golfbaan van Port-Royal in een rustige residentie (2010) met zwembad gelegen hoekwoning. Het huis van ca 61 m2 woonoppervlakte heeft op de b.g. een woonkameringerichte open keuken, WC en groot terras van 17 m2 en op de et. 3 slaapkamers en doucheruimte met WC. Bij de woning behoort eveneens een parkeerplaats.
VieVaFrance
-
-
en bemiddelt bij aan- en verkoop door heel Franrkijk.
68 97 - info@vievafrance.com - www.vievafrance.com
(0)5
-
+33 (0)6
Bekijkt u dan eens ons aanbod van 25 vrijstaande villa’s met verwarmd privé of parkzwembad in de Provence (Isle sur la Sorgue) of in de Ardèche (Vallon Pont d’Arc); gelegen in een heel zonnige en rustige omgeving waar veel te zien en te ondernemen is.
Alle vakantiehuizen liggen op een luxe en ruim opgezet Domaine in een bijzonder mooie omgeving. Gratis gebruik van de tennis- en jeu de boulesbanen, fitness apparaten, toegang tot de rivier de Ardèche, kanoverhuur, Receptie onder NL beheer. Er zijn meerdere type villa’s; geschikt voor 2-8 personen; altijd met 2 badkamers, luxe keuken met vaatwasser, wasmachine, alle Nederlandse tv zenders en Wifi internet.
Ons complete aanbod met heel veel foto’s van elke villa kunt u vinden op deze
villaindeardeche.nl
Op zoek naar een luxe vakantiehuis in zonnig Frankrijk voor de Meivakantie, het hoogseizoen, of juist voor het voor- of najaar?
Gelegen tussen Albi en Cordes sur Ciel, deze prachtige boerderij gebouwd rond 1870 met een selectie van bijgebouwen, zou een geweldige familie thuis of heeft een enorm potentieel voor een commerciële onderneming. Grenzend aan het hoofdgebouw is een 200m2 huis om te renoveren, een schuur met een mezzanine van 156m2, een stal van 58m2, een garage van 26m2, een kleine schuur van 11m2, en een enorme schuur van 85m2 gelegen boven de stal (een totaal van 611m2 aan bijgebouwen). Dit alles plus een verwarmd zwembad en petanquebaan op 21.000m2 grond, wat wilt u nog meer?
Prijs: € 634.000,- Ref. T20226
Karakteristiek 18e eeuws huis van 190m², 2 garages 40m² en 43m², een werkplaats 53m² en een bijgebouw 127m² op een perceel van 1.493m² met zicht op de Pyreneeën. Charmante residentie op het zuiden met veel potentieel, gelegen in een rustige doodlopende straat en niet direct uitzicht. Minder dan 10 minuten van Lézat sur Lèze (dorp met alle voorzieningen), Pamiers 30 minuten, Toulouse-Airport 50 minuten.
Prijs: € 328.500,-
Lichte en moderne villa (111m2) in uitstekende staat, aan de rand van een mooi dorp en op korte rijafstand van de middeleeuwse marktstad Mirepoix. Met grote, volledig omheinde tuin (2180m2), garage en adembenemend uitzicht op de bergen. Een terras (42m2) met uitzicht over de tuin en de bergen met een overdekt gedeelte en een hot tub. De tuin van 2180m2 is volledig omheind. Deze prachtige vrijstaande villa heeft geen werk nodig en is klaar om direct in te trekken. Het zou perfect zijn als permanente woning of vakantiehuis.
Verscholen in het prachtige landschap van de Tarn, op 4,5 hectare grond, ademt deze myriade van woningen charme en karakter en ligt op slechts enkele minuten rijden van het historische stadje Lautrec. Gebouwd in 1610, is de boerderij verdeeld in 2 grote karaktervolle gites die uitkijken op het zwembad. Een aangrenzende deur kan worden geopend om een zeer groot vakantiehuis te maken, ideaal voor grote gezinnen en feesten! Zou dit de droomlevensstijl kunnen zijn waar u naar op zoek was?
Met 20 jaar ervaring als makelaar in deze streek, staat het team van Midi Pyrénées Propriétés voor u klaar. Zo voorkomt u een hoop stress tijdens deze belangrijke stap in uw leven. Bent u in de ban geraakt van Occitanië en wilt u er vastgoed kopen? Stel u niet langer uw leven in Zuid-Frankrijk voor, maar leef die droom! Ontdek onze selectie appartementen, huizen, land, boerderijen, chalets, gîtes en kastelen die te koop zijn. Ons team werkt al meer dan 20 jaar in Occitanië en heeft daarom een uitgebreide kennis van de Zuid-Franse vastgoedmarkt. Met een enthousiast en meertalig team kunnen wij ook uw communicatie met internationale kopers begeleiden.
team beheerst namelijk Frans, Engels, Spaans en Nederlands.
Uw makelaar in het diepe zuiden van Frankrijk
Zuiderzeestraatweg
Volledig gerestaureerd, authentiek woonhuis met veel charme, ver warmd zwembad met prachtig uitzicht en een schuur op ca. 5.000 m² grond; gelegen in een rustig gehuchtje met enkele huizen, op zo'n 5 minuten van Lusignac
Zeer sfeervol Périgordijns landgoed gebouwd in de stijl van de streek, bestaande uit een hoofdwoning, gastenverblijfje en groot zwembad op ruim 2.700 m²; aan de rand van een historisch gehucht op 15 minuten van Sarlat Prijs: € 490.000,- Ref. 308187
Op 35 minuten van zee ligt deze sfeervolle Provençaalse villa (5 slaapkamers, 3 badkamers) met zwembad, schuur, garage en panoramisch uitzicht op de voorlopers van de Alpen en een Provençaals dorp; prachtig terrein van ca. 5.000 m2
Prijs: € 875.000,- Ref. 3230
Tarn-et-Garonne / Lot (omg. Lauzerte )
Typisch Frans modern woonhuis, bouwjaar rond 1990, met zwembad, gelegen op een adembenemende locatie op een heuvel met panora misch uitzicht, gastenverblijf en een mooi terrein van 1 hectare aan het eind van een landweggetje zonder directe buren
Prijs: € 385.000,- Ref. 1SC
Vrijstaande Provençaalse bastide (4 slaapkamers, 2 badkamers) gebouwd in 2007 en gelegen op het zuiden, met zwembad en garage, gelegen op een perceel van ca. 1.200 m²; op loopafstand van een geliefd dorpscentrum en 40 minuten van zee Prijs: € 560.000,- Ref. 1003
Mooi en ruim Provençaals woonhuis met zwembad, garage en dubbele carport, gelegen op een vlak terrein (ca. 4.000 m2) met bomen; ca. 3 kilometer van het centrum van een pittoresk en levendig stadje en 30 minuten van zee Prijs:
725.000,- Ref. 1019
B&D France is een Nederlandstalig makelaarskantoor en met ruim 25 jaar ervaring een bewezen specialist in de verkoop van
onroerend goed. De panden
zorgvuldig geselecteerd, hebben een goede
een afspraak
een
en zijn veelal persoonlijk bezocht.
gesprek op het kantoor in het midden van Nederland.
Westerzee France S.A.R.L. is sinds 1981 werkzaam aan de Côte d’Azur met als specialisatie het verzorgen van verzekeringen voor particulieren zoals auto, opstal/inboedel, boot, ziektekosten, etc.
Voor vermogende cliënten biedt Westerzee de speciale HISCOXverzekering aan voor zowel uw huis (de opstallen), de inboedel, de kunst + antiek en overige kostbaarheden, alsmede de aanspra kelijkheid, een volledige rechtsbijstand en de HISCOX-hulpcentrale. Dit alles op de zgn. “All Risks”-voorwaarden en op basis van de vervangingswaarde (niet voor kleding), in tegenstelling tot de standaard Franse verzekeringscontracten.
Andere maatschappijen waarmee al jarenlang wordt samen gewerkt zijn: ALLIANZ Courtage, Generali, CEGEMA Ziektekosten, PROTEXIA Rechtsbijstand.
Een bijzondere verzekering, die is gebaseerd op wederzijds vertrouwen, gemak en een grote flexibiliteit. Risico-inspectie met expert.
Heerlijk natuurstenen ensemble met zwembad op 5.000 m² grond. Zeer rustig gelegen aan de rand van een minidorpje. Gelegen in een groot natuurpark. Hoofdhuis met 2 slaapkamers, gastenhuis met 3 slaapkamers. Alles in zeer goede staat. Een plek om te onthaasten!
Vraagprijs: 330.000 euro ref. CA292
Ruim huis met zwembad op bijna 8.000 m² grond. Vlakbij alle grote winkels en supermarkten en toch met optimale privacy. 4 slaapkamers, een enorme garage, atelier, berging, etc. op de onderetage. Lekker poolhouse met keuken en toilet bij het zwembad.
Een heerlijk huis voor een fijne prijs!
Vraagprijs: 249.000 euro ref. CA282
Commerciële kans/investering: middeleeuws klooster met voormalige meisjesschool plus een huisje in een prachtig middeleeuws dorpje. Een oase van rust op deze schitterende locatie. Hier worden 6 maanden per jaar schilderweken georganiseerd voor liefhebbers uit de hele wereld.
Modern comfort in middeleeuwse setting. Professioneel bedrijf, omzet 300.000 euro in 6 maanden. U kunt zo instappen en verder uitbouwen.
Vraagprijs: 850.000 euro ref. AA293
Zeer comfortabel natuurstenen huis met tuin in een klein gehucht te midden van enorme bossen en velden. Er zit 2e te restaureren huisje aan vast. Optimale privacy. Enkele buren, maar in het gehuchtje heerst een landelijke stilte. Grote living met open keuken, slaapkamer, dressing en badkamer. Etage: 2 slaapkamers. In het tweede huis een atelier en meerdere vertrekken. Vraagprijs: 172.500 euro ref. CA263
Fijn huis (1998) op ruim perceel (5.000 m²) met zwembad. Dit huis ligt op de rand van de Lot-vallei. Schitterend weids uitzicht.
Zeer rustige locatie en toch vlakbij dit middeleeuwse stadje aan de rivier. Het huis heeft modern comfort en is goed onderhouden. 4 slaakamers, garage. Niet eenzaam, wel absolute privacy.
Vraagprijs: 375.000 euro ref. CA283
Uniek! Een ruim rond huis met zwembad en fantastisch uitzicht. Op enkele kilometers van dit middeleeuwse stadje. Vanuit de tuin en de vertrekken kijkt u uit op de vallei van de Lot. Mooie tuin met veel bomen. Het huis is goed geïsoleerd en in prima staat.
Vraagprijs: 490.000 euro ref. BA261
Nr. 6 - 2022
25ste jaargang
Coverfoto
© Shutterstock
Leven in Frankrijk is een uitgave van Leven in Frankrijk B.V., dat deel uitmaakt van een groep uitgeverijen die samenwerken onder de naam Credits Media. Van Slingelandtstraat 63, 1051 CG Amsterdam www.leveninfrankrijk.nl
Hoofdredactie
Cathelijne van Vliet
Eindredactie
Jolanda van der Ploeg, Mariëtte van de Sande, Fabian Takx
Artdirection Sander Buningh
Vormgeving Suzy Benjamin, Sefanja Nods
Medewerkers
In het achterland van de Côte d’Azur zijn meer plekken waar je kunt skiën dan het grote Isola 2000 en Auron. Ga mee naar kleinere, veel pittoreskere dorpen
Interview in Parijs met TATIANA DE ROSNAY (schrijfster van Haar naam was Sarah) over onder andere haar nieuwe roman Morgen zal het beter gaan
Elk jaar kiezen de Fransen met veel tromgeroffel hun VILLAGE PRÉFÉRÉ
De tien fijnste dorpen van 2022 zijn best verrassend
Huib Afman, Anna-Sophie Bakker, Marc Brester, Ingrid Bockting, Jos van der Burg, Marieke van Ditshuizen, Isabelle Flipse, Vivian de Gier, Eugenie Goldschmeding, Jacques Hermus, Annemique de Kroon, Remke de Lange, Mari Maris, Rebecca Marshall, Frank Renout, Serge Strippentoir, Shutterstock, Fabian Takx, Paul van Vliet, Chantal van Wees, Lidewij van Wilgen, Anja Winter, Marjolein Zuiderent
Telefoon, e-mail redactie +31 (0)20 5302594 e-mail leveninfrankrijk@creditsmedia.nl
Uitgever Eugen van de Pas Sales
Julien Frouin+31 (0)20 5302570 e-mail advertising@creditsmedia.nl
Marketing & traffic Daniëlle Wiersema +31 (0)20 5302570 e-mail communicatie@creditsmedia.nl Distributie Aldipress, Utrecht / AMP, Brussel
Abonnementen & klantenservice Mijntijdschrift.com / Leven in Frankrijk Daalakkersweg 2–72, 5641 JA Eindhoven +31 (0)88 2266634 e-mail leveninfrankrijk@mijntijdschrift.com
Nederland €40 per jaar (6 edities). Als u per acceptgiro wilt betalen, komt er €2,50 administratiekosten bij. Abonnementen buiten Nederland hebben een speciaal tarief, op te vragen bij Mijntijdschrift.com. Het abonnement wordt automatisch verlengd tegen de dan geldende tarieven, tenzij u minimaal drie maanden voor het einde van de lopende abonnementsperiode opzegt. Proefabonnementen lopen automatisch af.
Leven in Frankrijk op iPad
Abonnees lezen gratis Leven in Frankrijk via de app MagZine. U kunt inloggen met uw abonneenummer en postcode. Geen abonnee? Dan kunt u Leven in Frankrijk betaald lezen via o.a. MagZine, Blendle en Readly. Losse nummers €7,50
De redactie heeft zijn uiterste best gedaan om bronnen en rechthebbenden van beeldmateriaal dat is gebruikt te achterhalen en te vermelden. Wanneer desondanks beeldmateriaal wordt getoond waarvan u (mede)rechthebbende bent en u voor het gebruik daarvan niet als bron of rechthebbende wordt genoemd, ofwel geen toestemming geeft voor het gebruik, dan kunt u contact opnemen met de redactie.
© Credits Media BV
Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen en/of op enigerlei wijze worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever.
The Cords, MR MARVIS’ visie op de perfecte ribbroek, zijn geribd, zacht & warm. De keuze voor hoogwaardige, geribde corduroy van GOTS-gecertificeerde katoen mét stretch in combinatie met een moderne fit, maken The Cords zowel eigentijds als tijdloos. Verkrijgbaar in negen stijlvolle kleuren. Welke kies jij?
