MILIEU-IMPACT BOUWMATERIALEN
TOTEM, de database voor de milieuprestaties van bouwmaterialen Voor aannemers op zoek naar objectieve informatie over de ecologische kwaliteit van bouwmaterialen is er tegenwoordig TOTEM. Deze database is ontwikkeld door de drie Belgische gewesten.
N
atuurlijke en bio-based bouwmaterialen zitten in de lift. Maar tot enkele jaren geleden was het voor een aannemer allesbehalve evident om betrouwbare informatie hierover te vinden. De situatie is sterk verbeterd sinds TOTEM ontwikkeld is. Het gaat om een initiatief van Vlaanderen, Wallonië en Brussel, in samenwerking met onderzoeksinstellingen, universiteiten en studiebureaus. In Vlaanderen is de OVAM hiervoor verantwoordelijk.
Waarom TOTEM?
TOTEM staat voor Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials. Het is een digitale tool die de milieu-impact van gebouwelementen of gebouwen evalueert op basis van een wetenschappelijke en neutrale methode. Daarbij wordt rekening gehouden met de eigenheid van de Belgische bouwmarkt. TOTEM wil op die manier innovatie stimuleren en ecodesign aanmoedigen, met als ultieme doelstelling de milieu-impact van bouwelementen te verminderen van in de ontwerpfase. De architecten en de studiebureaus horen vanzelfsprekend bij het doelpubliek. Maar TOTEM richt zich ook tot aannemers. Zoals dit dossier laat zien, bestaat er groeiende interesse bij de particulieren voor natuurlijke materialen. Bovendien worden bouwbedrijven steeds vaker in een vroege fase bij een project betrokken, in design & buildformules en in bouwteams.
Volledig levenscyclus
TOTEM beoordeelt de milieueffecten van gebouwen over hun volledige levenscyclus. Je kunt er bovendien verschillende varianten van systemen en ontwerpen mee vergelijken, zodat de beste keuze kan gemaakt worden. De database werkt op verschillende niveaus. Om te beginnen het niveau van de bouwelementen van muren, daken, vloeren en andere constructies. Maar TOTEM kan ook gebruikt worden voor een gebouw of zelfs een project
van verschillende gebouwen. Op het niveau van een component zoals bijvoorbeeld lijm kan TOTEM evenwel niet gebruikt worden. Voor TOTEM werd een specifieke en grondige methodologie ontwikkeld, gebaseerd op 19 milieueffect-indicatoren. Deze kijken naar: • de productie van de elementen (van grondstof tot afgewerkt product); • het gebruik op de bouwplaats (van het vervoer uit de fabriek tot de verwerking); • het gebruik (onderhoud, herstelling, energieverbruik voor verwarming enzovoort); • het levenseinde (afbraak, afvalverwerking).
Evolutie
De OVAM meldt dat TOTEM voortdurend evolueert. In oktober 2020 werd de tool bijvoorbeeld gekoppeld aan de federale B-EPD databank van Environmental Product Declarations. Een EPD is een schriftelijke verklaring met gekwantificeerde informatie over een bepaalde set van milieu-impacts gebaseerd op een levenscyclusanalyse. Daarnaast is er nog de ambitie om op langere termijn gegevens uit de EPB-software in te laden en om circulaire bouwsystemen te modelleren en te evalueren.
Overheidsopdrachten
Overheidsopdrachten kunnen de transitie naar een lagere milieu-impact stimuleren. Hoe de Vlaamse overheden het gebruik van TOTEM kunnen voorschrijven, werd daarom onderzocht door het WTCB en Bureau Bouwtechniek. Het resultaat is een praktische gids met richtlijnen, strategieën en stappen om het gebruik van TOTEM te integreren in opdrachten.
•
INFO: www.totem-building.be
mei 2022 • Bouwbedrijf 29
