Bouwbedrijf mei 2022

Bouwbedrijf maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Kunstlaan 20 • 1000 Brussel

MEI 2022 AFGIFTEKANTOOR GENT X – €6

DOSSIER

Kunnen natuurlijke materialen onze milieu-impact verkleinen?

BOUWFORUM 2022

Het beeldverslag

ENQUÊTE

De woonwensen van de Belg

Binnenkort vaker verplicht

/confederatie.bouw @Confedbouw

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

Foto: @Michael Thönnes

TRACERING SLOOPAFVAL

NIEUW! UITGEBREID GAMMA

Nu in 10 maten en 2 glastypen

VELUX 3in1 en 2in1 dakvenster 1 venster, meer daglicht, meer uitzicht

Meer daglicht en breed uitzicht

Goedkoper dan alle zelfde producten apart verkocht

Eenvoudige installatie even snel als het installeren van 1 standaard dakvenster

velux.be/nl-be/ggls

EDITO

Ook wij kijken verder

C

entraal in mijn mandaat als voorzitter van de Confederatie Bouw en als eerste punt van mijn programmarede staat de opwaardering van de bouwberoepen. Dat is van essentieel belang, want als onze bedrijven willen meebouwen aan het post-covid-herstel en profijt willen halen uit de Europese, federale en regionale herstelplannen, dan moeten we over voldoende menselijke middelen beschikken. Zeker wanneer je weet dat om de Europese milieudoelstellingen te halen het aantal energetische renovaties verdrievoudigd moet worden.

“Jongeren moeten met fierheid voor metser, elektricien, tekenaar, ingenieur en zo veel andere bouwberoepen kiezen.”

Net nu staat een recordaantal vacatures open in de bouw. De sector zoekt maar liefst 18 000 mensen op dit moment. We hebben dus heel wat handen en hoofden nodig. Maar we vinden ze niet en dat is jammer, want de bouw heeft heel wat troeven te bieden, zeker nu we veiliger, properder en technologisch worden.

Eerlijk is eerlijk, onze gewestconfederaties leveren nu al uitmuntend werk om met campagnes op maat jongeren warm te maken voor de bouw. Dat werk moeten zij zeker en vast blijven verderzetten. En toch ben ik blij dat nu alle registers opengetrokken worden met de campagne die alle sociale partners van de bouw begin april lanceerden onder de auspiciën van Constructiv. Met ‘De Bouw Kijkt Verder’ als slogan zullen we gedurende 10 jaar alle zeilen bijzetten om het imago van onze sector bij te spijkeren.

Bedoeling daarvan: jongeren zullen doelbewust kiezen voor een job in de bouw en niet langer omdat ze niets anders vinden.

Jongeren moeten met andere woorden uit fierheid voor metser, elektricien, tekenaar, ingenieur en zo veel andere bouwberoepen kiezen. Onze sector zorgt, zoals nu al het geval is, in ruil voor stabiele en goed betaalde jobs. Dat moeten we duidelijk maken aan het grote publiek, zodat veel meer ouders dan nu hun kinderen in een bouwrichting inschrijven. Als Confederatie zullen wij daar blijvend werk van maken, zoveel is zeker. En met even veel toewijding scharen we ons achter de 10-jarige campagne van Constructiv. Want ook wij kijken verder …

Thomas Scorier Voorzitter mei 2022 • Bouwbedrijf 3

INHOUD

19 Natuurlijke materialen

Uiterst energiezuinig bouwen, dat kunnen we. Kunnen we ook de milieu-impact van bouwmaterialen verminderen? Zijn natuurlijke materialen de oplossing? Ze hebben sterke punten, maar "je moet compromissen durven sluiten," aldus een van onze gesprekspartners.

16 Enquête woonwensen

Naar aanleiding van het BouwForum voerde iVOX een enquête uit voor de Confederatie.

Bij de onderwerpen: de woonwensen van de Belg en zijn bereidheid om energetisch te renoveren. De grote les: het moet betaalbaar blijven.

4 Bouwbedrijf • mei 2022

36 Tracering sloopafval verplicht

Binnenkort is de tracering van het afval verplicht bij grotere sloop- en ontmantelingswerken.

Zo komen we tot zuiverdere afvalstromen en krijgt recyclage meer kansen. Tracimat doet de tracering voor u.

48 Wonen in de Gaume

Een verzameling nieuwbouwwoningen in de Gaume, het uiterste zuiden van België. Ze gaan speels om met de architecturale gewoonten in de streek.

Bouwbedrijf maandblad van en voor de aannemer • uitgave van de Confederatie Bouw • Kunstlaan 20 • 1000 Brussel

DOSSIER

MEI 2022 AFGIFTEKANTOOR GENT X  €6

DOSSIER

Kunnen natuurlijke materialen onze milieu-impact verkleinen?

BOUWFORUM 2022

Het beeldverslag

ENQUÊTE

De woonwensen van de Belg

/confederatie.bouw @Confedbouw

Foto: @Michael Thönnes

TRACERING SLOOPAFVAL

Binnenkort vaker verplicht

www .confederatiebouw.be

Confederatie Bouw - Confédération Construction

3 Edito We zijn blij met de ambitieuze campagne van Constructiv.

7 Regionaal standpunt Bericht van onze Duitstalige leden.

PRIKBORD

8 BouwForum 2022 Verslag van een boeiend event.

12 Batibouw Dit jaar weer live.

BOUWBELANGEN

14 Campagne van Constructiv Werknemers naar de bouw leiden.

16 Belgen en wonen De belangrijkste resultaten van onze enquête.

CONTACTEN Bouwbedrijf is het maandblad van de vzw ­Confederatie Bouw, Kunstlaan 20, 1000 Brussel Verantwoordelijke uitgever: Filip Coveliers, Kunstlaan 20, 1000 Brussel Afgiftekantoor: Gent X Redactie: Peter Graller, Marc Guéret, tel. 02 545 57 30 – fax 02 545 59 02 peter.graller@confederatiebouw.be Vormgeving: Nikka Cuypers nikka.cuypers@confederatiebouw.be Abder-Razzaaq Boujdaini abder-razzaaq.boujdaini@cnc.be Franstalige uitgave: Construction Druk: Graphius

19 Intro Natuurlijke materialen komen uit de kast.

20 WTCB Wat is natuurlijk en wat niet?

22 Peter Impe De geitenwollen-sokken-tijd is voorbij.

24 Living lab Fascinerend testproject in Gent.

27 CBCI Europa stimuleert hergebruik en natuurlijke materialen.

29 Totem Betrouwbare database voor u.

30 BC Materials Bouwen met aarde.

SECTOR & BEROEPEN

34 Overleg met de regering De engagementen van de Vlaamse ministers.

36 Sloopafval Striktere regelgeving met traceringsplicht.

38 Alexandre De Cesco Nieuwe voorzitter in Brussel.

41 Harsvloerbedrijven Hun federatie aan het woord.

Reacties - vragen: communicatie@confederatiebouw.be Met de medewerking van: • de studiediensten van de Confederatie Bouw Morgane Halleux, tel.02 545 56 33 - fax 02 545 59 09 morgane.halleux@confederatiebouw.be • Vlaamse Confederatie Bouw Johan Walewijns, tel. 02 545 57 49 - fax 02 545 59 07 johan.walewijns@confederatiebouw.be • Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad Morgane Cendoya, tel. 02 545 58 29 - fax 02 545 59 06 morgane.cendoya@confederatiebouw.be • Confédération Construction Wallonne Catherine Houtart tel. 02 545 56 68 - fax 02 545 59 05 catherine.houtart@confederatiebouw.be

44 WTCB • De nieuwe TV 281 over akoestische isolatie tussen woningen.

• Een vloer doorboren en verstevigen in alle veiligheid.

PROJECTEN & BEDRIJVEN

48 Ethe Interessant woonproject in de Gaume.

50 Ledenvoordelen Uw lidmaatschap rendeert.

53 Bouwmarkt • Wienerberger gaat voluit voor circulaire verpakking.

• Alle bedrijfsmiddelen veilig achter een digitaal hek met ABAX Geofence.

54 Markant • Interboring is het eerste Belgische lid van de IACDS. Maandcijfer

• Stadsvlucht door corona gerelativeerd.

Abonnementen: Claude Bernaerts, tel. 02 545 56 88 - fax 02 545 59 00 claude.bernaerts@confederatiebouw.be Reclame: Kristel Dekempeneer, tel. 02 545 56 99 - fax 02 545 59 08, kristel.dekempeneer@confederatiebouw.be of kde@confederatiebouw.be.

Prijs jaarabonnement Leden van de Confederatie Bouw: begrepen in het lidgeld Niet-leden: € 137,80 (incl. BTW en ­portkosten) / buitenland: € 300 (incl. BTW en portkosten)

Lid van de Unie van de Uitgevers van de Periodieke Pers De vzw Confederatie Bouw wil met deze publicatie gepaste, betrouwbare, volledige en exacte informatie brengen. Ze kan echter niet aansprakelijk worden gesteld indien ze hierin tekortschiet. Alle elementen van deze publicatie zijn beschermd door het auteursrecht van de vzw Confederatie Bouw. Overname van artikelen, geheel of gedeeltelijk, is slechts toegelaten mits voorafgaande toestemming en uitdrukkelijke vermelding van de bron.

Vanaf nu wordt B­ ouwbedrijf gedrukt op papier geproduceerd met hout uit duurzaam beheerde bossen. De­­duur­­zaamheid wordt gegarandeerd door de internationale organisatie Forest Stewardship Council (FSC), die niet alleen het bos controleert maar de hele handelsketen tot aan de drukker.

5 mei 2022 • Bouwbedrijf bouwbedrijf - november 2016 5 www.confederatiebouw.be

Brandveilige isolatie is voor mij als gebouweigenaar cruciaal in geventileerde gevels.

Dat vind ik terug bij Rockvent Extra.

Rockpanel Anhanced Metalic: Dark Copper Bij het bouwen of renoveren van een pand zijn bouwkosten belangrijk maar meer nog de brandveiligheid.

Daarom is de gevelisolatie Rockvent, in combinatie met Rockpanel, mijn eerste keuze. Naast brandveiligheid gekoppeld aan verwerkingsgemak kenmerkt Rockvent gevelisolatie zich door een prima, veilig én duurzaam resultaat.

ROCKWOOL rotswol: van nature circulair Ontdek alle mogelijkheden en voordelen van Rockvent: rockwool.be/rockvent

REGIONAAL STANDPUNT

De Duitstalige gemeenschap: klein maar dynamisch "In de kleinste van de drie gemeenschappen is duaal leren al decennia een traditie."

Paul-Philippe Hick Directeur Luik -Verviers-Ostbelgien

7

8 000 inwoners telt ze, de Duitstalige Gemeenschap. Amper zo groot als een middelgrote stad zoals Kortrijk of Hasselt. Maar ze beschikt wel over dezelfde bevoegdheden als de Franstalige en Vlaamse Gemeenschap, en soms zelfs ruimere. En daar maken de politiek verantwoordelijken in Eupen gretig gebruik van om zelfbewust een eigen koers te varen.

In de kleinste van de drie gemeenschappen is duaal leren al decennia een traditie.

En dat legt hen geen windeieren, want 95 % van alle leerlingen heeft er binnen de zes weken na hun opleiding al een vaste baan beet. Vijf van de tien meest populaire opleidingen behoren trouwens tot de bouwsector en aanverwanten (schrijnwerkers, elektriciens, metselaars, dakdekkers en tuinbouwers). Op kop staan de schrijnwerkers, die vorig jaar trouwens een echte boom kenden: plus 35 % leerlingen.

Maar in Ostbelgien zitten ze ook met een probleem: de krapte op de arbeidsmarkt. Het werkloosheidscijfer ligt er bijzonder laag: voor de hele regio 6,6 % en voor de gemeenten in het zuiden rondom St.Vith zelfs amper 3,1 %. Geschikt personeel vinden lijkt hoe langer hoe meer op het zoeken naar een speld in een hooiberg.

Net als in andere regio’s zijn er onvoldoende jongeren om al wie met pensioen gaat te vervangen. Maar daar bovenop komt in deze grensregio de lokroep van Duitsland en Luxemburg. Dagelijks trekken bijna 4500 pendelaars vanuit Duitstalig België de grens over. En dus moeten er creatieve oplossingen komen. De minister van Tewerkstelling heeft alvast een werkgroep in het leven geroepen om na te denken over hoe het anders kan, hoe je ook alternatieve doelgroepen op de arbeidsmarkt voor de bouwsector kunt activeren, los van alle bestaande maatregelen.

Toen de Duitstalige Gemeenschap op 1 januari 2020 de bevoegdheid Ruimtelijke Ordening van het Waalse Gewest overnam, schrok ze opnieuw niet terug voor een innovatieve aanpak. In eerste instantie werd het bestaande (Waalse) wetboek met enkele aanpassingen overgenomen. Maar de bedoeling is om uiteindelijk een volledig nieuwe, eigen wetgeving uit te werken die beantwoordt aan de lokale behoeften.

Inspiratie halen de beleidsvoerders o.a. in Oostenrijk, het Italiaanse Zuid-Tirool en Zwitserland. En er volgt een breed opgezet participatietraject, waarbij elke burger en Michel Therer elke organisatie zijn zeg krijgt. Een tiental jaar denken ze daarvoor nodig te hebben.

Voorzitter Intussen wordt de bestaande wetgeving al aangepast.

CB Verviers-Ostbelgien Bij al deze processen is de Confederatie Bouw een gerespecteerde partner. In overleg met onze leden bepalen wij onze standpunten, verdedigen hun belangen en die van de voltallige sector en werken we actief mee aan de innovatieve projecten die hier ontstaan.

mei 2022 • Bouwbedrijf 7

BOUWFORUM 2022

De bouw zal onmisbaar zijn om onze toekomst veilig te stellen Op 30 maart vond tussen 18.00 en 20.00 u. het traditionele BouwForum van de Confederatie weer plaats. De boodschap was duidelijk: er ligt enorm veel werk op de plank voor onze leden, willen we in 2050 een energiezuinige en klimaatbestendige samenleving zijn. De grote vraag is hoe de gezinnen en de overheid het gaan betalen.

D

e plaats van het event was dit jaar Tour & Taxis in Brussel. Er waren 400 aanwezigen. Niet slecht, maar minder dan de Confederatie gehoopt had. Lag het aan het tijdstip, niet meer aan de start van Batibouw? Werden de aannemers afgeschrikt door de stijging van de coronabesmettingen in de weken vooraf?

Het is onduidelijk, maar één ding is zeker: aan het onderwerp lag het niet. In 2050 moeten we klaar zijn voor de klimaatverandering. We moeten daarvoor een enorme renovatie-inspanning doen en onze infrastructuur moet ingrijpend versterkt worden. Onze bouwbedrijven staan dus voor een grote uitdaging, die perfect geïllustreerd werd door dit technisch vlekkeloos verlopende event, dat in goede banen geleid werd door VRT-anker Hanne Decoutere.

Vincent Van Peteghem

Het startschot voor de boeiende bijdragen en discussies die volgden, werd gegeven door eregast Vincent Van Peteghem, federaal minister van Financiën en viceeersteminister van de federale regering.

Na de verwelkoming door CEO Niko Demeester van de Confederatie, nam Van Peteghem het woord. Hij was vereerd dat hij het BouwForum mocht openen: "Hier aanwezig zijn tussen zoveel expertise geeft me een flinke dosis stress, maar ik ben toch vooral blij dat ik hier vanavond mag zijn."

Hij merkte op dat ons land klaarstomen voor een duurzame toekomst "vandaag meer dan ooit een titanenwerk" is.

8 Bouwbedrijf • mei 2022

In ons land voldoen 99 % van de huizen en 95 % van de appartementen nog niet aan de energie-eisen van 2050. Hij verwees ook naar een onderzoek van prof. Johan Albrecht van de UGent, die ontdekte dat 45 % van de woningeigenaars onvoldoende middelen heeft om hun woning onder handen te nemen – en dat was nog vóór de huidige energiecrisis, de stijgende grondstoffenprijzen en de Russische inval in Oekraïne.

Verlaagde btw

De minister garandeerde de aanwezigen dat hij er alles aan doet om de koopkracht van de gezinnen te ondersteunen.

Vincent Van Peteghem: "Omdat ik ervan overtuigd ben dat een beleid dat werkt voor hen verschillende voordelen biedt ter versterking van de welvaart van de samenleving in haar geheel en de bouwsector in het bijzonder."

Hij besprak vervolgens enkele fiscale federale hefbomen die van belang zijn voor de bouwsector. De eerste is het verlaagde btw-tarief van 6 % voor sloop gevolgd door heropbouw tot woning. Dat werd vorige jaar uitgebreid tot heel het land en tot koopwoningen. Normaal gezien liep de maatregel eind dit jaar af. Maar recent werd hij verlengd tot eind 2023.

Vincent Van Peteghem: ""Een verlenging waar ik persoonlijk geen seconde over heb moeten twijfelen. Vorig jaar werden maar liefst 16 662 aanvragen ingediend voor een verlaagd btw-tarief en ik ben blij dat ik onze gezinnen en u, als sector, de noodzakelijke verlengde zekerheid en

ondersteuning kan aanbieden."

De regering voerde daarnaast een verlaagd btw-tarief in voor de installatie van zonnepanelen, warmtepompen en zonneboilers in woningen jonger dan 10 jaar,

VASTGOEDFISCALITEIT Vincent Van Peteghem keek ook naar de toekomst, en daarbij hoort een discussie over de vastgoedfiscaliteit. Die mag volgens hem geen taboe zijn.

Vincent Van Peteghem: "We moeten bijvoorbeeld durven nadenken over de vraag wat de belasting van de reële huurinkomsten kan betekenen voor het duurzaam maken van ons woningenbestand. Zo zouden we een belasting op reële huurinkomsten kunnen koppelen aan een nieuw kader voor de aftrekbaarheid van reële kosten gemaakt voor energetische renovaties door eigenaars van huurwoningen."

"Dat zou goed zijn voor de energiefactuur van de huurders, het behalen van onze klimaatdoelstellingen en uiteraard ook voor de waarde van het patrimonium van de eigenaars. De uitdaging waar we samen voor staan is zo groot dat we zonder taboes over oplossingen moeten nadenken."

Er waren dit jaar 400 aanwezigen op het BouwForum.

voor de minister "een logische uitbreiding van de bestaande btw-verlaging in woningen ouder dan 10 jaar."

De minister besloot met de mededeling dat de bouw op hem kan rekenen. Hij hoopt dat ook hij kan blijven rekenen op de expertise van de bouw. Onze aannemers staan immers dagelijks op het terrein.

Vincent Van Peteghem: "U hebt de cijfers en feiten ter beschikking om aan te geven waar en wanneer we moeten en kunnen bijsturen om iedereen op de renovatietrein te krijgen en te houden."

›››

Het begrotingsprobleem

Niko Demeester (links) met eregast Vincent Van Peteghem (midden) en onze voorzitter, Thomas Scorier (rechts).

Dan was het de beurt aan Philippe Ledent, Senior Economist bij ING. Er zullen aanzienlijke overheidsinvesteringen nodig zijn om onze infrastructuur klimaatbestendig te maken, onze waterlopen te versterken en ons hemelwaterbeheer te verbeteren. Waar zullen de regeringen dat geld halen?

Philippe Ledent besprak de uitdagingen. Onze overheidsbegroting zit al jaren in het rood. In het verleden werd dit vaak gecompenseerd door de overheidsinvesteringen terug te schroeven. Het is geen toeval dat de jaren waarin het budget min of meer in evenwicht was, ook jaren waren waarin de overheidsinvestering stabiel op een laag peil bleven.

Maar die benadering creëert in de huidige situatie een groot risico volgens ››› mei 2022 • Bouwbedrijf 9

BOUWFORUM 2022

Het eerste panelgesprek was gewijd aan waterbeheer. V.l.n.r.: moderator Hanne Decoutere, Bart Verhulst (gedelegeerd bestuurder BESIX Infra), Marc Huygens (Environmental Engineering Manager DEME Group) en Benoit Raskin (Business Unit Manager Collignon Eng.).

Philippe Ledent, Senior Economist bij ING. Waar zullen onze regeringen het geld halen om de nodige investeringen te doen?

››› Philippe Ledent. Als we nu niet de nodige

investeringen doen, dan krijgen we later een factuur die nog véél duurder is. Conclusie: onze regeringen zullen nog talrijke moeilijke begrotingsbeslissingen moeten nemen.

Water en infrastructuur

Hoe urgent de situatie is, bleek ook uit video's met getuigenissen van klimaatactiviste Adélaïde Charlier en van experts als Jean-Pascal van Ypersele (UCLouvain), Patrick Willems (KU Leuven) en Johan Van Dessel (WTCB).

Hoe reageren onze aannemers hierop?

Op het BouwForum 2022 werd de vraag gesteld aan een panel met Bart Verhulst (gedelegeerd bestuurder BESIX Infra), Marc Huygens (Environmental Engineering Manager DEME Group) en Benoit Raskin (Business Unit Manager Collignon Eng.).

De les die we kunnen onthouden van dit prikkelende debat is dat de bouw inderdaad de oplossingen heeft voor een beter hemelwaterbeheer, met meer infiltratie, meer buffering en dergelijke. Maar er is zeker nog onderzoek nodig, onder meer om de bouwtechnieken CO2-vriendelijker te maken. Er is bovendien ruimte voor 10 Bouwbedrijf • mei 2022

innovatie. Bart Verhulst gaf het voorbeeld van de "circulaire netwerken", die het rioolwater uit zuiveringsstations behandelen en hergebruiken, zonder het naar de rivieren te laten stromen.

Marc Huygens wees erop dat de sector stilaan een andere filosofie aan het ontwikkelen is voor rivieren en andere plaatsen waar water en land samenkomen. "Water beheersen is niet meer van deze tijd," stelde hij. We moeten het anders en beter gaan doen en het water beheren, het ruimte geven in de natuur. Hij merkte daarbij op dat we meteen tot handelen moeten overgaan: er is geen tijd meer voor een stapsgewijze aanpak.

Benoit Raskin ten slotte besprak de switch naar elektriciteit voor verwarming en transport. Het elektriciteitsnetwerk moet daaraan aangepast worden. Wat vervoer betreft, heeft onze elektrische infrastructuur voornamelijk in Wallonië en Brussel nog een achterstand vergeleken met de buurlanden.

Wonen

Het laatste onderwerp dat aan bod kwam op het BouwForum 2022 waren onze woningen. Roland Van Gompel gaf toelichting bij de enquête die iVOX voor

de Confederatie uitvoerde over dit onderwerp. U vindt hierover mee in het artikel op blz. 16, maar we vermelden hier drie interessante conclusies. Eén: de Belg heeft nog altijd een baksteen in de maag. Twee: hij is bereid om zijn woning energiezuiniger te maken, maar … Drie: het moet betaalbaar zijn en de terugverdientijd mag niet te lang zijn.

Het woord was vervolgens aan vier experts van de Confederatie: Gerrit Degoignies (VCB), Aymé Argeles (CCW), Laurent Schiltz (CBBH) en Thijs Eeckhaut (FABA). Zij bespraken de energetische renovaties, de plaats van sloop en heropbouw en de voorstellen die de Confederatie doet aan de overheid.

De VCB verkreeg van de Vlaamse regering vanaf 2023 een renovatieverplichting bij de aankoop van een energieverspillende woning. Maar dat zal een coherente aanpak en financiële steun vereisen. Op dat punt is het verheugend dat de Vlaamse regering de renovatiepremies verhoogt en een negatieve rente verleent aan wie verder gaat dan de norm.

Dit debat maakte ook duidelijk dat ieder gewest zijn eigen benadering heeft.

In Brussel zijn er bijvoorbeeld Renolution en BuildCirculair, want Brussel wil

Met dank aan onze sponsors

Gerrit Degoignies (VCB, links) besprak de problematiek van de energierenovaties en sloop- en heropbouw in een panel met Aymé Argeles (CCW), Laurent Schiltz (CBBH) en Thijs Eeckhaut (FABA).

de renovaties koppelen aan circulariteit en hergebruik. In Wallonië is er dan weer RENO+, dat duurzame renovaties beoogt.

Vooral Aymé Argeles en Laurent Schiltz benadrukten dat iedereen betrokken moet worden bij de inspanningen: de aannemers maar ook de producten, de architecten en de overheden.

Thijs Eeckhaut wees op de positieve effecten van de verlaagde btw voor vernieuwbouw. Deze ondersteunt de stedelijke verdichting en de verbetering van ons woningenbestand, en zal onze energetische afhankelijkheid verminderen. Hij pleitte er ook voor dat banken rekening zouden houden met de energieprestaties van woningen. Een lager verbruik betekent immers dat de eigenaars meer geld overhouden om leningen terug te betalen.

Wat betreft circulariteit en hergebruik, stipte Gerrit Degoignies aan dat er in Vlaanderen een belangrijke doorbraak bereikt is. Vanaf juli 2022 zal voor meer afbraakwerken de tracering van het afval verplicht zijn. Dit zal de afvalstromen zuiverder maken, wat de circulaire bouweconomie bevordert.

Besluit

Dan was het tijd voor de toespraak van Thomas Scorier, voorzitter van de Confederatie. Hij trok de conclusies uit een rijkgevulde avond, maar vóór hij dat deed, bevestigde hij de solidariteit van de sector met de bevolking van Oekraïne.

Thomas Scorier: "We moeten meer dan ooit aan de zijde van de Oekraïners staan, hen helpen en steunen. Ik wijs erop dat onze sector een actieve deelnemer is, door modulaire woondorpen te bouwen, door vrachtwagens met hulpgoederen naar de conflictzone te sturen en door ontelbare andere initiatieven. De bouw is een sector met een groot hart, zoveel is zeker."

Scorier stelde vast dat onze sector onmisbaar is om onze toekomst veilig te stellen en de klimaatdoelstellingen van Fit for 55 in 2030 en de Green Deal in 2050 te halen. Hij stelde vast dat de politieke wereld de urgentie beseft en dat een groot deel van de relancemiddelen ten goede komt van de bouw. Maar hij deed ook een oproep aan onze beleidsmakers.

Thomas Scorier: "Maak dat geld van de relanceplannen snel vrij, zodat wij met de renovaties kunnen beginnen. Dat is

meer dan ooit urgent na jaren van te lage investeringen in gebouwen en infrastructuur. Voor ons is het duidelijk: de overheidsinvesteringen moeten 4 % van het bbp bedragen, en niet 2,7 % zoals nu opgetekend door Eurostat."

Hij vroeg ook aan de overheden om rekening te houden met de stijgend prijzen van bouwmaterialen en met de problematische leveringen. Meer dan de helft van de aannemers kunnen de prijsstijgingen niet doorrekenen aan de eindklant.

De sector zal zelf overigens ook inspanningen moeten doen. Het aantal vacatures staat op recordhoogte. Gelukkig nemen de gewestconfederatie en de sociale partners van de bouw initiatieven om het imago van de bouwbanen te verbeteren.

Voor onze planeet

Thomas Scorier: "We leven in passionerende tijden. Een periode waarin de bouw een vooraanstaande plaats kan innemen. Klimaatactiviste Adélaïde Charlier zegt dat we moeten durven dromen en verrassen met originele gebouwen, huizen en infrastructuur die energiezuinig en duurzaam zijn. Welnu, we doen dat al en we gaan het nog veel meer doen in de komende jaren en decennia. We hebben geen andere keuze als we de planeet leefbaar willen houden voor iedereen."

Een netwerkmoment sloot het BouwForum af.

•

mei 2022 • Bouwbedrijf 11

BATIBOUW

Grootste bouwbeurs van België komt in levenden lijve terug 2021 was vanwege de coronacrisis een virtuele editie, maar dit jaar komt Batibouw in levenden lijve terug. De plaats is het gebruikelijke Brussels Expo maar de datum is nu van 21 tot 29 mei.

Ongeveer 600 standhouders doen mee, en de organisatoren verwachten 150 000 bezoekers. .

B

atibouw 2022 werd voorgesteld op een persconferentie in het Atomium. In 2020 kon vlak vóór het uitbreken van de coronacrisis nog een traditionele beurs georganiseerd worden. Maar in 2021 was slechts een virtuele editie mogelijk. Pas dit jaar zal de rode schildpad weer verschijnen in de paleizen van Brussels Expo.

Oorspronkelijk was een beurs in februari de bedoeling. Maar het coronavirus gooide roet in het eten en dus kwam er uitstel tot mei, vertelde beursdirecteur Frédéric Devos.

Frédéric Devos: "Om een nog beter evenement te creëren hebben we twee jaar de tijd genomen om lessen te trekken en te luisteren naar de consumenten, de bezoekers en de exposanten."

In die twee jaar is niet alleen de wereld veranderd, maar door de lange lockdowns ook de manier van wonen.

Daarnaast zijn de energieprijzen ontploft. Bij de keuze van de drie beursthema's hebben de organisatoren rekening gehouden met die maatschappelijke context. Het eerste thema is dus verstandig omspringen met energie.

Frédéric Devos: "De energieprijzen bereikten een recordhoogte en de oorlog in Oekraïne heeft de situatie alleen maar ernstiger gemaakt. Een lager energie-

12 Bouwbedrijf • mei 2022

ik ga naar BATIBOUW

21 › 29.05.2022 verbruik wordt dus steeds belangrijker. Gelukkig zijn er zijn tal van systemen en oplossingen beschikbaar die de energiefactuur kunnen verlagen. Dit thema kon dit jaar niet ontbreken."

Tweede thema: water, een kostbaar goed.

Frédéric Devos: "Het nieuwe goud, zoals men wel eens zegt. Ook water ontsnapt niet aan de prijsstijgingen. Maar ook hier bestaan er oplossingen waarmee op korte en op lange termijn kan worden bespaard."

Het derde thema is ten slotte flexwonen, een andere manier van leven. De corona-

INFO & TICKETS: WWW.BATIBOUW.COM

crisis heeft de Belg gedwongen om zich aan te passen en anders te gaan wonen en leven.

Frédéric Devos: "De flexibiliteit van een woning komt meer en meer op de voorgrond. Er wordt meer tijd thuis doorgebracht, de keuken maakt nu integraal deel uit van de leefruimte, de slaapkamer moet plaats maken voor een kantoorruimte.

Nieuwe bouwtypes steken de kop op sinds de coronacrisis."

Op Batibouw 2022 zullen nieuwe inspiratiezones worden gecreëerd, die voortbouwen op de zones die in 2020 voor het eerst werden voorgesteld.

Toekomstige bouwers en verbouwers zien er producten van exposanten in een realistische setting, zodat ze er directe inspiratie kunnen opdoen voor hun huidige of toekomstige woning. Augmented reality en virtual reality staan garant voor een extra dosis interactiviteit.

Tijdens de persconferentie kwam ook Thomas Scorier, voorzitter van de Confederatie, aan het woord. Hij schetste de context waarin de bouw tegenwoordig moet werken.

Thomas Scorier: "In 2021 was er een goed herstel na het ergste van de coronacrisis.

Maar de bouw moet nog altijd afrekenen met de prijsstijgingen en de langere leveringstermijnen van bouwmaterialen, en dit terwijl er een gebrek aan arbeidskrachten bestaat.

Na decennia van mondialisering zullen deze crisissen in de komende jaren misschien de omgekeerde trend veroorzaken, en zal er een oproep komen om meer lokaal in de EU te produceren. Daarnaast is de bouw geëvolueerd van projecten naar een levenscyclusbenadering. Er is niet meer alleen de bouw zelf. Ook het onderhoud, de uitbating en de recyclage zullen belangrijker worden. En ten slotte wordt de bouwsector steeds veiliger, dankzij de evolutie van de bouwwerken maar ook dankzij de initiatieven van de sector zelf."

•

INFO : www.batibouw.com

WWW.DIGITALCONSTRUCTIONWORLD.BE DIGITALISERING IS ESSENTIEEL VOOR AANNEMERS DIE ZICH WILLEN PROFESSIONALISEREN EN DE CONFEDERATIE BOUW MOET HEN DAAROP VOORBEREIDEN.

CAMPAGNE VAN CONSTRUCTIV

De bouw kijkt verder!

Op 7 april gaven de sociale partners van de bouw in Constructiv het officiële startschot van De bouw kijkt verder. Deze grote campagne loopt tien jaar en heeft drie ambities: nieuwe talenten aantrekken voor de sector – 100 000 arbeiders in vijf jaar! – de arbeiders die er zijn in de sector houden, en het imago van de bouw radicaal verbeteren.

D

e persconferentie over de campagne vond plaats in een symbolisch gebouw: de WTC III-toren in de Brusselse Noordwijk. De buurt daar is weer aan het opleven, onder meer door de herontwikkeling van de WTC I en IItorens. De wijk is een proeftuin voor duurzaam en innovatief bouwen in ons land.

Probleem: de arbeidsmarkt

De Noordwijk maakt duidelijk dat de bouw verandert, evolueert en innoveert. Maar onze sector is vooral op zoek naar de nieuwe talenten die het België van morgen zullen bouwen, stelde Gianni De Vlaminck (voorzitter Constructiv) op de persconferentie.

Gianni De Vlaminck: "De bouw is meer dan ooit de drijvende economi-

De sociale partners van de bouw waren allemaal aanwezig op de lancering van de campagne.

14 Bouwbedrijf • mei 2022

sche kracht van ons land. Hij is goed voor 5 procent van het bbp, 6 procent van het zakencijfer en 7 procent van de werkgelegenheid. Maar ondanks deze statistieken is de arbeidsmarkt het zwarte beest van onze sector. We zoeken duizenden talenten. Iedereen is welkom! We leiden jullie op en bieden een mooie carrière aan. We zijn hier samengekomen om een oproep te doen

AMPER ÉÉN BELG OP TIEN STAAT OPEN VOOR EEN BAAN IN DE BOUW Om te achterhalen wat de samenleving denkt van de bouw, liet Constructiv door Profacts een enquête uitvoeren bij 2005 Belgen. Opvallend resultaat: slecht één Belg op tien staat open voor een baan in de bouw. Het minst positief zijn de werkzoekenden, maar ook de jongeren laten zich kritisch uit. Nauwelijks 11 procent van de studenten overweegt in de bouwsector te werken. De clichés en het foute imago zijn nog springlevend.

Gelukkig zijn de mensen die in de bouw werken positiever. Zeven op tien geven een positieve beoordeling, en een op twee is trots dat ze er werken. Slechts een kleine minderheid van 8 procent verklaart het tegendeel.

Maar waarmee associeert de Belg de bouw dan? Dikwijls is 'metser' het eerste woord dat opkomt. Maar liefst 48 procent vernoemt spontaan dat bouwvak – terwijl slechts 12 procent van de arbeiders in de bouw een metser is! Het is opnieuw een bewijs dat veel bouwvakken nauwelijks bekend zijn, en dat het voor de campagne belangrijk zal zijn om een meer divers beeld van de bouw te creëren.

De deelnemers aan de enquête vinden innovatie erg belangrijk, maar kunnen er weinig voorbeelden van geven. 72 procent kan geen enkele innovatie in de sector spontaan opnoemen. Nochtans blijkt uit een andere enquête over de impact van digitalisering op de bouw dat de sector zich stevig inzet voor innovatie. Zo worden verschillende technologieën gebruikt om de werklast te verminderen en de veiligheid van de werknemers te vergroten zoals exoskeletten, veiligheidscamera's op machines of helmen met ingebouwde microfoons die de communicatie vereenvoudigen. Daarnaast zijn er vanzelfsprekend ook de drones, 3D printing, thermische camera's, augmented reality-brillen enzovoort.

Ook wat betreft zaken als duurzaamheid of het loon blijkt er een grote kloof te bestaan tussen de realiteit van de bouw en wat de Belg denkt. 47 procent weet niet hoe groot onze bijdrage is aan de strijd tegen de klimaatverandering en slechts 58 procent denkt dat de sector de werkgelegenheid verzekert. 42 procent denkt dat de lonen aantrekkelijk zijn en 34 procent is overtuigd dat de sector extralegale voordelen aanbiedt.

aan het hele land. We willen het imago oppoetsen van onze moderne, innovatieve sector die inzet op digitalisering."

Uitdagingen

Vóór hij meer uitleg gaf bij de campagne, schetste Bruno Vandenwijngaert (CEO Constructiv) de talrijke uitdagingen waarmee de bouw geconfronteerd wordt. Er zal eendracht nodig zijn om deze aan te pakken.

Bruno Vandenwijngaert: "De werkgevers, de vakbonden, de sociale partners: we spreken vandaag met één stem. De bouw staat voor ongeziene uitdagingen: de Green Deal, het relanceplan, de energetische doelstellingen en de heropbouw van de overstroomde gebieden. Er zullen binnen een jaar naar schatting 20 000 werkkrachten nodig zijn. Hoewel de sector heel wat voordelen te bieden heeft, toont een recent onderzoek, gelanceerd door de bouwsector en zijn partners, aan dat

de Belg nog te veel clichés en misvattingen aan de sector verbindt. De campagne De bouw kijkt verder wil deze misvattingen ontkrachten met als doel de instroom massaal te verhogen en het imago van de sector te bevorderen."

Becijferde doelstellingen

Naast deze imagoverbetering heeft de campagne drie doelstellingen tegen 2030, die in concrete cijfers vastgelegd werden: 20 procent meer inschrijvingen in het bouwonderwijs, voltijds en duaal samen, 20 procent meer doorstroming naar de sector en 20 procent minder arbeiders die de sector verlaten.

Bruno Vandenwijngaert: "In de komende vijf jaar willen we 100 000 nieuwe arbeidskrachten aantrekken.

Daarvoor zullen we vanzelfsprekend moeten samenwerken met de onderwijswereld, de overheidsinstanties die zich bezighouden met basisopleiding

"Er zullen binnen een jaar naar schatting 20 000 nieuwe werkkrachten nodig zijn."

BRUNO VANDENWIJNGAERT CEO CONSTRUCTIV

en met alle kanalen die ons werkkrachten kunnen aanbieden. We willen daarnaast de ouders sensibiliseren en hun zeggen dat hun kinderen gelukkig zullen zijn en een passionerende carrière tegemoet gaan wanneer ze een bouwopleiding kiezen."

Drie fases

De campagne verloopt in drie fases.

In de eerste fase zal er gewerkt worden aan het imago van de sector bij het brede publiek. Dat gebeurt vooral met spots op tv en via sociale media. Vervolgens komt de fase van het overtuigen, en ten slotte die van de activering. Dat is ongetwijfeld de belangrijkste fase als we willen dat de jongeren inderdaad naar de sector komen.

Bruno Vandenwijngaert: "Het is een nationale campagne maar ik benadruk dat ze verloopt in overeenstemming met de initiatieven in Vlaanderen, met de BILDR-app waarmee werkzoekenden gemakkelijk een baan kunnen vinden in de bouw, met Construcity in Brussel en met de Waalse campagne Je construis mon avenir. We zetten alles op alles om werkkrachten aan te trekken."

•

INFO: www.debouwkijktverder.be mei 2022 • Bouwbedrijf 15

ENQUÊTE BIJ DE BURGERS

Overheden moeten wonen en renoveren betaalbaar houden De Belg wil nog altijd eigenaar van zijn eigen woning zijn. Hij is vooral bereid energierenovaties door te voeren om snel te kunnen besparen op zijn energiefactuur.

Bovendien moet de overheid voldoende financiële steun geven bij het verwerven van een woning. Dat zijn de voornaamste conclusies uit een onderzoek in opdracht van de Confederatie Bouw.

D

e enquête werd uitgevoerd door iVOX bij 2000 Belgen tussen 3 en 9 maart 2022.

Het eerste wat eruit naar voren komt, is dat de Belg nog altijd een baksteen in de maag heeft. 17 % van de Belgen heeft bouwplannen, 19 % koopplannen en 28 % renovatieplannen. Van de Belgen jonger dan 30 heeft maar liefst 35 % bouwplannen.

Slechts 18 % heeft huurplannen.

We blijven dus een land van eigenaars – als we het kunnen betalen. De Confederatie vindt dat niet verbazingwekkend. Eigenaar zijn van een eigen woning is nog altijd de beste vorm van pensioensparen. Het kan, zeker nu een spaarboekje niets meer opbrengt, ook een zeer goede investering zijn.

Ligging

46 % van de Belgen geeft de voorkeur aan een woning in landelijk gebied, waarvan de helft in de dorpskern en de andere helft daarbuiten. Significant meer Vlamingen zijn geneigd in een dorpskern in landelijk gebied te wonen. Vooral de Brusselaars, maar ook de Walen wonen liever dan hun Vlaamse landgenoten in de stad.

16 Bouwbedrijf • mei 2022

Vanwege de coronacrisis werd een grote stedelijke exodus verwacht. Maar daarvan is geen sprake in de enquête.

Wel zijn er meer Belgen die de beweging van stedelijk naar landelijk gebied willen maken dan omgekeerd. 13 % van de Belgen die in stedelijk gebied wonen, wil landelijk gaan wonen. De omgekeerde beweging, van landelijk naar stedelijk gebied, doet zich voor bij 11 % van de respondenten.

Hinderpalen

Wie nu huurt maar in de komende vijf jaar eigenaar zou willen worden, ziet ernstige moeilijkheden voor die woonplannen. Voor 9 van de 10 zijn de woningprijzen een hinderpaal.

81 % beschouwt de grondprijs als een ernstige belemmering. 77 % denkt dat het beperkte aanbod van geschikte en betaalbare koopwoningen een belangrijk euvel zal vormen. Tot slot vreest driekwart van de kandidaat-eigenaars dat een hypothecaire lening minder gunstig zal worden.

Renovaties

Waarom renoveert de Belg? De top 3 is duidelijk. Op één staat meer woon-

comfort (47 % van de respondenten), op twee betere energieprestaties (42 %) en op drie het vervangen van delen van de woning die versleten zijn (40 %).

Het milieu en het klimaat motiveren slechts een vijfde van de eigenaars en kandidaat-eigenaars, hoewel jongeren hiervoor wel gevoeliger zijn.

Energetische renovaties

De enquête ging dieper in op de drijfveren voor een energetische renovatie. De energieprijzen worden vernoemd door 52 % van de respondenten en zijn daarmee de belangrijkste reden.

Slechts 16 % wil energetische renoveren om de milieu-impact te verkleinen.

Opnieuw is deze motivatie belangrijker voor jongere eigenaars en kandidaateigenaars.

Financiering

Ruim de helft van de eigenaars en kandidaat-eigenaars zou de energetische renovatie met eigen middelen financieren, terwijl 29 % een lening bij de bank of bij kredietinstanties zou aangaan.

38 % van de eigenaars en kandidaateigenaars heeft onvoldoende middelen, en 36 % heeft er geen zicht op.

Welke energetische renovatie?

Slechts 16 % van de eigenaars en kandidaat-eigenaars is van plan om door een energetische renovatie nu al de eisen van 2050 te halen. Driekwart gaat niet verder dan een renovatie die in tien jaar terugverdiend kan worden.

Hoe ouder de eigenaar, hoe beperkter de ambities op dit gebied. Dubbel zoveel 50-plussers (34 %) dan twintigers (17 %) zou enkel het hoogstnoodzakelijke doen.

Huren

Wie huurt, doet dat vaak omdat hij het geld niet heeft om een woning te verwerven. 51 % van de huurders of kandidaat-huurders kiest die woonvorm omdat eigenaar worden er financieel niet in zit op dit moment. Slechts voor een kwart is huren een bewuste keuze

Conclusie

In het algemeen kan uit de enquêteresultaten afgeleid worden dat dat een beleid op maat nodig is voor wonen.

Onze landgenoten willen eigenaar zijn en de huurmarkt, indien financieel mogelijk, zo snel mogelijk verlaten.

Het wekt geen verbazing dat ze beleidsmaatregelen toejuichen die woningbezit beter betaalbaar maken. De prijzen op de woningmarkt stijgen fors. Dat geldt voor bestaande woningen, maar ook voor nieuwe, want ook de bouwbedrijven worden geconfronteerd met sterk stijgende materiaalprijzen. Nu ook de hypotheekrente weer begint te klimmen, dreigt de eigen woning onbetaalbaar te worden voor veel mensen.

Geen beterschap

Er bestaat een risico dat de situatie verder verslechtert. Onder meer vereisten op het vlak van energie en klimaat zullen woningen allesbehalve goedkoper maken. Overheden moeten dus

een weloverwogen beleid voeren, met een coherente aanpakt van alle aspecten. Het aanbod van bouwgrond en huizen moet op peil blijven. De investeringen voor energie en klimaat moeten betaalbaar zijn.

Maatregelen

Meer financiële steun bij energetische renovaties is voor eigenaars en kandidaat-eigenaars de meest aanbevolen beleidsmaatregel. Daar wordt nu al werk van gemaakt. De federale regering besliste midden maart € 1,16 miljard vrij te maken om de afhankelijkheid van fossiele brandstoffen af te bouwen en de transitie richting duurzame energie te versnellen.

Eén van de maatregelen was een verlaagd btw-tarief van 6 % voor de aankoop en de installatie van zonnepanelen, warmtepompen en zonneboilers. Dat tarief bestond al voor woningen ouder dan 10 jaar, maar zal van 1 april 2022 tot 31 december 2023 ook gelden voor jongere woningen, inbegrepen nieuwbouwwoningen en woningen heropgebouwd na afbraak.

Daarnaast zal tot eind 2023 in heel het land het verlaagde btw-tarief van 6 % blijven gelden voor afbraak gevolgd door heropbouw tot woning. Oorspronkelijk liep deze maatregel eind 2022 af.

De Confederatie is tevreden. Maar een verdere verlenging na 2023 zal nodig zijn, willen we de Belgische woningen energiezuinig maken. Uit het onderzoek van iVOX blijkt immers dat de Belg snelle terugverdieneffecten wil zien van een energetische renovatie.

De Confederatie Bouw is een partner voor de overheid om naar oplossingen te zoeken. Maar gezien de aparte tijden die we meemaken, zal het niet eenvoudig worden.

•

WAT MOET HET BELEID DOEN? Uit het onderzoek van iVOX blijkt duidelijk dat beleidsmaatregelen met financiële steun breed gedragen worden.

Zo is:

• 79 % van de eigenaars en kandidaat-eigenaars voor meer financiële steun voor energetische renovaties; • 77 % voor een herziening van de notariskosten; • 74 % voor de handhaving van het verlaagd btw-tarief van 6 % op sloop en heropbouw; • 74 % voor een fiscaal voordeel ‘langetermijnsparen’ voor de financiering van het hoofdverblijf.

Huren en verhuren 67 % van de verhuurders wil specifieke steun wanneer zij energetisch renoveren, en 66 % van hen is voorstander van een huuraanpassing na een dergelijke renovatie. 63 % wil het fiscaal voordeel ‘langetermijnsparen’ behouden voor de financiering van andere woningen dan het hoofdverblijf.

58 % van de huurders wil specifieke steun wanneer de verhuurders energetisch renoveren, maar slechts 45 % is voorstander van een huuraanpassing na die renovatie.

7 op 10 huurders willen het aanbod sociale huurwoningen uitgebreid zien.

mei 2022 • Bouwbedrijf 17

PUBLIREPORTAGE

Eenvoud in uw verzekeringen?

Build-Safe is er voor u!

Korting

-10%

*

“De bouw”… die is volop in beweging, en dat voelt u alle dagen. Maar er zijn ook andere zaken om mee rekening te houden: nieuwe bouwtechnieken, de digitalisering, veranderende wetgeving, heel wat administratie, … Genoeg in elk geval om u niet nog eens met uw verzekeringen bezig te houden.

Daarom ontwikkelde Federale Verzekering Build-Safe, het verzekeringspakket op maat van bouwbedrijven tot 5 werknemers. Zo hebt u uw handen vrij om in alle gerustheid te bouwen aan uw bedrijf en aan het huis van uw klant!

Wat is Build-Safe?

Wat zijn de voordelen voor u?

Met Build-Safe kiest u zelf à la carte uw verzekeringen die u in uw Build-Safe-pakket wil opnemen. Op deze manier geniet u van een bescherming op maat van uw bedrijf.

Bovenop onze concurrentiële premies, geniet u zo van een bijkomende pakketkorting van 10%*!

Met Build-Safe geniet u dus niet enkel van een verlaagd tarief van -10%, maar krijgt u ook een flexibel verzekeringspakket. U kiest enkel die verzekeringen die samen uw bedrijf optimaal verzekeren. U breidt uit of legt zich toe op een andere activiteit? Dan kunt u uw Build-Safe eenvoudig laten aanpassen… en dit zonder uw korting te verliezen!

Uit welke verzekeringen kunt u kiezen? Onze verzekering B.A. Bouwwerken en/of de verzekering Arbeidsongevallen vormen de hoeksteen van het pakket, één van deze verzekering moet onderschreven worden. Verder kunt u kiezen uit B.A. Motorrijtuigen, Machinebreuk, Construct-10 – Abonnementspolis, de verzekering Alle Bouwplaats Risico’s – Abonnementspolis, de brandverzekering Multirisk Handel/KMO of Woning, Ongevallenverzekering 24u/24.

In totaal moet u aan minstens 3 verschillende verzekeringen komen om te kunnen genieten van het Build-Safe voordeel.

Vraag nu uw kortingsbon aan.

Zo kunt u genieten van uw Build-Safe-korting!

Ga naar go.federale.be/build-safe-confed Daar bovenop zorgen wij voor administratieve eenvoud. U krijgt de nodige tools in handen om het overzicht op uw verzekeringen te bewaren, schadegevallen op te volgen, … en dit zowel met de Build-Safe verzekeringsmap als met het online Build-Safe dossier op My FEDERALE. En u kunt te allen tijde beroep

doen op 1 centraal aanspreekpunt, onze regionale verzekeringsadviseur die u ter plaatse bijstaat en advies verleent. U kunt bijkomend altijd terecht bij ons Info Center.

Wij kennen ook de risico’s die u – als bouwondernemer – loopt. U kunt dus gerust rekenen op de meer dan 100 jaar ervaring van Federale Verzekering in het verzekeren van bouwrisico’s.

En last but not least kunt u meegenieten van onze restorno’s**. Want wij zijn een coöperatieve en onderlinge verzekeraar, en hebben dus geen externe aandeelhouders.

Onze klanten delen dus mee in onze winst!

In 2020 verdeelden wij zo meer dan € 8 miljoen onder onze klanten.

Redactie: Federale Verzekering Als lid van de Confederatie Bouw, krijgt u – bovenop de Build-Safe-korting – een werfradio cadeau*!

go.federale.be/build-safe-confed *Actievoorwaarden op go.federale.be/build-safe-confed **De restorno’s evolueren in de tijd afhankelijk van de resultaten en de toekomstvooruitzichten van de verzekeringsmaatschappij, van haar rendabiliteit, van de economische conjunctuur en van de toestand van de financiële markten ten opzichte van de verbintenissen van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering, zoals omschreven op www.federale.be. De toekenning van restorno’s in de toekomst is niet gewaarborgd. De restorno’s variëren per categorie en per type producten. De regels met betrekking tot hun toekenning worden bepaald in de statuten van de ondernemingen die deel uitmaken van de Groep Federale Verzekering. De statuten kunnen geraadpleegd worden op www.federale.be.

DOSSIER

Kunnen natuurlijke materialen onze milieuimpact verkleinen?

Aannemers trekken tegenwoordig gebouwen op die zo energiezuinig zijn, dat er een merkwaardig fenomeen optreedt.

Over de hele levenscyclus bekeken, kruipt er stilaan meer energie in de materialen dan in het verbruik. De milieu-impact van bouwmaterialen begint steeds meer op de voorgrond te treden, en de aannemer die we interviewden in dit dossier voorspelt dat er in de nabije toekomst hierop regelgeving zal komen, net zoals die nu al bestaat voor de EPB. Zijn natuurlijke materialen een oplossing? Of hebben ze meer nadelen dan voordelen? En waar vindt u hierover betrouwbare informatie? Deze vragen bekijkt het dossier. Zeer boeiend is alvast het project in Gent, dat onderzoekt hoe in een nieuwe rijwoning circulariteit, natuurlijke materialen en flexibiliteit gecombineerd kunnen worden met een levensvatbaar zakenmodel. mei 2022 • Bouwbedrijf 19

WTCB

De stijging van de materiaalprijzen creëert kansen voor biobased materialen Biobased materialen roepen veel vragen op. Hoe definieer je "biobased"? Hoe betrouwbaar zijn de materialen en hoe goed presteren ze? Welke voor- en nadelen hebben ze? Weten we al hoe je ze het beste toepast? Benoît Michaux, afdelingshoofd Materialen, daken en milieuprestaties van het WTCB, geeft hier enkele antwoorden.

S

tro, hennep, hout, gras, cellulosevlokken … Tegenw o o rd i g w o rd e n a l l e r l e i bouwmaterialen gemaakt van biologische en natuurlijke materialen. Maar hoe kun je dat laatste exact definiëren?

Voor het WTCB zijn biobased materialen, net zoals de materialen gemaakt van aarde, een onderdeel van de ecologische materialen. En van die laatste bestaat een goede omschrijving: "Materialen die een lage energieen milieu-impact hebben, van de samenstelling over de productie tot aan het einde van de levenscyclus."

Biobased materialen zijn geheel of gedeeltelijk gemaakt van dierlijke of plantaardige stoffen (met uitzondering van fossiele grondstoffen – steenkool wordt niet biobased genoemd, hoewel het afkomstig is van planten). Materialen gemaakt van andere grondstoffen kun je "natuurlijk" noemen wanneer ze weinig bewerking

20 Bouwbedrijf • mei 2022

vragen voor ze toegepast kunnen worden.

Volgens Benoit Michaux worden natuurlijke en biobased materialen op dit moment vooral gebruikt in de houtbouw, om te isoleren en in mindere mate ook voor de binnen- en de buitenafwerking.

Tests

Het WTCB bestudeert deze materialen en test ze regelmatig in zijn laboratoria.

Benoit Michaux: "We onderzoeken vaak de fysische en mechanische eigenschappen. Hoe vochtbestendig zijn ze, hoe weerstaan ze aan druk, hoe snel scheuren of breken ze, wat gebeurt er als je ze stapelt, het hechtingsvermogen, de stabiliteit, de veroudering … Maar we kijken ook naar de akoestische eigenschappen, de circulariteit en de levenscyclusanalyse.

Intuïtief zou je denken dat een bioba-

sed materiaal beter is voor het milieu, maar dat is niet altijd het geval."

Prestaties

Hoe betrouwbaar zijn deze materialen? Dat hangt van verschillende parameters af.

Benoit Michaux: "Neem bijvoorbeeld een wand. Dan hangt de betrouwbaarheid af van het ontwerp maar ook van de correcte toepassing en de omstandigheden. De aannemer moet perfect weten hoe hij met die drie dingen moet omgaan. Deze materialen gaan even lang mee als materialen gebaseerd op petrochemie zoals polystyreen of polyurethaan.

Maar ze houden niet van vocht. Als ze daarmee te veel in aanraking komen, hebben ze de neiging om af te takelen. Ik moet het dus benadrukken: biobased werkt niet wanneer het ontwerp of de toepassing niet goed zijn."

Iets gelijkaardigs geldt voor de prestaties van natuurlijke materialen.

Benoit Michaux: "Het hangt weer allemaal af van de toepassing. Die bepaalt of het ene biobased materiaal beter presteert dan het andere.

Merk trouwens op dat 'prestaties' niet alleen slaat op de isolatiewaarde of de energieprestaties. Het kan ook gaan om akoestische eigenschappen, sterkte enzovoort. Een isolatiemate-

Foto: @isohemp.

riaal bijvoorbeeld heeft prestaties voor vijftien of twintig criteria."

Voor- en nadelen

De talrijke tests en experimenten staan het WTCB toe een beeld te vormen van de positieve en de minder positieve eigenschappen van natuurlijke materialen.

Benoit Michaux: "Over het algemeen hebben ze een kleinere milieuimpact. Ze hebben ook een positief effect op het binnenklimaat door hun vochtregulerende eigenschappen – tenminste als er niet te veel vocht in de lucht zit. Daarnaast is er de demontage, iets waarvoor tegenwoordig veel belangstelling bestaat. Doordat er minder kleefstoffen gebruikt wordt bij de plaatsing zijn natuurlijke materialen veel gemakkelijker demonteerbaar."

"Maar daartegenover staat dat sommige synthetische materialen betere mechanische en thermische eigenschappen hebben. Een ander nadeel is dat biobased materialen alleen in een droge omgeving geplaatst mogen worden. Het gebouw moet altijd goed overdekt zijn, en je slaat deze materialen beter niet buiten op."

Veel mensen denken dat natuurlijke materialen veel duurder zijn, maar dat verdient nuancering.

Benoit Michaux: "De prijzen evolueren snel. Op dit moment zien we grote prijsstijgingen van materialen afkomstig uit de petrochemie. Hun prijs nadert die van biobased mate-

rialen. Het is verschil is niet meer zo groot, er is een zeker evenwicht aan het ontstaan. De internationale toestand zou dus een kans kunnenvormen voor de groei van biobased materialen, gezien hun kortere leveringstermijnen. Maar om te komen tot een meer algemene prijsdaling zouden we naar industrialisering moeten gaan, en die is nog zeldzaam in België."

Gebruik

Natuurlijke en biobased materialen wekken steeds meer interesse in de bouwsector. Het WTCB krijgt veel vragen van aannemers.

Benoit Michaux: "Houtskeletbouwers gebruiken dikwijls natuurlijke en biobased materialen. Ze hebben de plaatsing over het algemeen goed onder de knie. Het begint ook te komen bij de dakdekkers, die het langzaamaan gewoon worden om deze materialen te gebruiken. Maar aannemers moeten goed weten wat het toepassingsgebied is en hoe je ze moet plaatsen. Een goede opleiding is belangrijk, want houtvezels blaas je niet in zoals cellulose, om maar een voorbeeld te geven."

Om onze bedrijven bij te staan, verspreidt het WTCB al ruim vijf jaar informatie over dit onderwerp.

Benoit Michaux: "De informatie die we publiceren is neutraal. We hebben geen banden met de fabrikanten, alleen met de aannemers. Onze Technische Voorlichtingen (TV) houden steeds vaker rekening met deze materialen. Vanaf dit jaar gaan we nog meer

informatie over dit onderwerp verspreiden."

Kansen

Informatie is inderdaad cruciaal, al was het maar omdat deze materialen nieuwe kansen bieden aan de sector.

Benoit Michaux: "Er is het hefboomeffect van de stijgende prijzen van de klassieke materialen. Dat kan natuurlijke materialen een duw in de rug geven. Er is een link met prefabricage want, die vermindert het risico dat deze materialen nat worden. En ten slotte leggen de Europese milieueisen de lat steeds hoger. Deze materialen helpen om deze te halen, met de hulp van premies voor particulieren."

Bouwmarkt

En hoe reageert de bouwmarkt?

Voorlopig zien we in België veel producten die ingevoerd worden uit Duitsland, Oostenrijk en Frankrijk.

Benoit Michaux: "De Waalse productie is er. Maar industrialisering is nog een marginaal fenomeen, hoewel ze begint voor zaken als isolatieplaten en gras- en cellulose-isolatie. Loopt Vlaanderen een beetje achter? De zaken evolueren anders in Vlaanderen maar er is aanzienlijke interesse.

Wat er ook van zij, de Waalse overheid is zeker geïnteresseerd en in de typbestekken voor gebouwen komen natuurlijke materialen meer en meer voor. Je ziet trouwens steeds vaker scholen, crèches en dergelijk die met biobased materialen gebouwd zijn." ›››

•

mei 2022 • Bouwbedrijf 21

PETER IMPE (PUUR-BOUWEN)

"Natuurlijke materialen gaan een onderdeel van onze manier van circulair bouwen en gezond leven worden."

Peter Impe, sinds begin 2021 managing director van ons lid PUUR-Bouwen (Oosterzele), pleit voor een langetermijnvisie op circulair bouwen met natuurlijke materialen. Door hun lagere milieu-impact zullen ze de aarde uiteindelijk minder kosten dan klassieke materialen. Voorlopig blijven ze nog een niche, maar ze zijn bezig aan een noodzakelijke doorbraak.

P

UUR-Bouwen is een aannemingsbedrijf dat al enkele jaren ervaring heeft natuurlijke bouwmaterialen. De onderneming heeft 15 mensen in dienst, en kende in de voorbije jaren een opvallend groei.

Peter Impe: "Vanuit een interesse voor gezondheid en circulariteit is de samenleving op zoek naar circulaire bouwoplossingen, met natuurlijke materialen. Het is voorlopig nog een relatief kleine markt, maar met een zeer sterke groei dankzij de bewuste (ver)bouwer."

is moeilijk. Ik besef dat ik een beetje in een bubbel zit. Ik ben actief bij Bond Beter Leefmilieu en krijg als ondernemer het soort klanten dat ik niet hoef te overtuigen. Over het algemeen zijn ze ook eerder kapitaalkrachtig. Mijn beeld is dus wellicht vertekend, maar ik stel toch vast dat onze klanten geen groene die-hard believers meer zijn. Er is een verschuiving naar het bredere publiek, mensen die gewoon openstaan voor natuurlijke bouwmaterialen, zonder een zware milieuachtergrond te hebben."

Maatschappelijk bewust

Informatie

Peter Impe heeft al een lange carrière in de bouw. In 2012 werd hij CEO bij ons lid Bostoen die marktleider werd van passiebouw. Het zaadje rond duurzaamheid werd geplant.

Peter Impe: "Bij Bostoen was ik betrokken bij de transitie naar passiefbouwen. Als ondernemer wil ik mijn steentje bijdragen aan de klimaatuitdaging. Ik wil dat ik aan mijn kleinkinderen kan vertellen wat ik gedaan heb voor het milieu, de samenleving en de bouw, op mijn eigen niveau, met mijn eigen manier van ondernemen. We zijn een sector met een zeer grote verantwoordelijkheid, gezien onze hoge CO2-uitstoot en de hoeveelheid afval die we produceren."

"We doen zowel nieuwbouw als verbouwingen, met als startpunt prefab modulaire houtskeletbouw. We werken alleen met natuurlijke materialen zoals kalkhennep, katoen-, houtwol- en cellulose-isolatie, glasschuimgranulaten, kurk, leempleister enzovoort. In combinatie met onze modulaire bouwelementen kunnen we zeer snel en maatvast een ruwbouw realiseren. Dergelijke materialen zijn commercieel meer en meer aanvaard door geëngageerde burgers."

De klant

Peter Impe: "Ik zie de groei van de onderneming maar de algemene populariteit van natuurlijke materialen inschatten,

22 Bouwbedrijf • mei 2022

Vanzelfsprekend kan iedere fabrikant beweren dat zijn producten natuurlijk zijn en een lage milieu-impact hebben.

Hoe weet je of dat waar is? Gelukkig bestaan er een aantal

Op sommige punten is natuurlijk bouwen niet duurder maar goedkoper. Door de modulaire opbouw staat de water- en winddichte ruwbouw er in twee tot vijf dagen.

Bouwen met natuurlijke materialen is losgekomen uit het geitenwollen-sokken-sfeertje.

goedkoper. Omdat we de modules in het atelier maken, staat de water- en winddichte ruwbouw er in twee tot vijf dagen.

Er is veel minder transport en arbeid op de bouwplaats nodig, minder projectmanagement, er zijn minder bouwfouten door de controle in het atelier enzovoort. En ten slotte nog dit belangrijke punt: we zijn onze aarde aan het leegzuigen aan grondstoffen. Je moet naar totale kostprijs op de lange termijn kijken. Op basis van de volledige levenscyclusanalyse zullen biobased materialen uiteindelijke goedkoper zijn."

"Er bestaat zeker nood aan de ontwikkeling van bouwmethoden en producten die betaalbaar blijven. Maar de EU en dus ook Vlaanderen zullen strengere normen gaan opleggen voor de milieu-impact. Dat zal de markt stimuleren."

Nadelen?

informatiebronnen.

Peter Impe: "Voor architecten en aannemers is de Totemtool een goede informatiebron (nvdr: zie ook het artikel op blz.

29 in dit Bouwbedrijf). Het is een database in ontwikkeling bij Vlaanderen circulair die aan de hand van levenscyclusanalyses de milieu-impact van bouwmaterialen beschrijft. Er is voldoende informatie over natuurlijke materialen, maar je moet ernaar zoeken, en er bestaat nog veel onwetendheid bij mensen niet in 'het wereldje' zitten."

"Maar ik ben ervan overtuigd dat we in Vlaanderen binnen afzienbare tijd verplicht zullen worden de milieu-impact van bouwprojecten in kaart te brengen, net zoals dat nu al moet voor de energieprestaties. Twintig jaar geleden woog de component 'energie' veruit het zwaarste door en telde de component 'materialen' weinig mee. Nu is dat omgekeerd. We bouwen nu zo energiezuinig dat het energieverbruik slechts goed is voor ongeveer 20 procent van de milieu-impact. Bij de productie en gebruik van grotere hoeveelheden klassieke bouwmaterialen worden gigantische hoeveelheden broeikasgassen uitgestoten."

Kostprijs

Voorlopig valt er niet aan te ontsnappen: circulair bouwen met natuurlijke materialen is duurder. Het verschil ligt volgens Peter Impe ergens tussen 5 en 15 procent.

Peter Impe: "Maar dat is een zeer ruwe schatting. De totale kostprijs wordt ook bepaald door de afwerking, het buitenschrijnwerk, de installaties, het funderingstype enzovoort. De meerprijs kan daarnaast gereduceerd worden door compacter te bouwen. En de oorlog in Oekraïne heeft duidelijk gemaakt hoe afhankelijk klassieke bouwproducten zijn van de petrochemie, van aardolie, van grondstoffen die van elders komen en van transport over de lange afstand. Biobased materialen daarentegen komen vaker uit Europa. Ze vragen minder energie bij de productie en zijn minder afhankelijk van de grillen van de wereldeconomie. De prijskloof tussen ecologische en industriële materialen wordt kleiner."

"Op sommige punten is natuurlijk bouwen trouwens net

Peter Impe: "Hebben natuurlijke materialen ook nadelen?

Mijn opinie is dat elk materiaal zijn specifieke kwaliteiten heeft. Je moet ongeveer dubbel zo dik isoleren met natuurlijke materialen als met PUR. Maar bij houtskeletbouw kun je de isolatie in de dragende structuren verwerken, bij baksteen niet. Daardoor is het uiteindelijke verschil in dikte klein, een paar centimeter. Dat weegt niet op tegen de kleinere milieuimpact."

"Door de verschuiving van de bouwplaats naar het atelier heeft modulair biobased bouwen bovendien sociale voordelen. Een vijftigplusser die fysiek niet meer 100 procent is en die een vier-vijfde landingsbaan heeft, kan perfect aan de slag in het atelier. Hij hoeft zelfs geen jarenlange bouwervaring te hebben. Bij een klassieke bouwmethode in situ is dat allemaal veel moeilijker."

"Een probleem wordt wel gevormd door het gebrek aan normering en regelgeving. Het ontbreekt kleinere producenten/aannemers vaak aan de financiële middelen om de nodige attesten voor akoestiek, brandveiligheid en dergelijke te verkrijgen. Ik vind dat de overheid hier meer financieel zou moeten ondersteunen."

Bouwteam

Peter Impe: "Belangrijk is ook de ontwerpfase. De Vlaamse architectenvereniging NAV doet haar best maar we krijgen regelmatig klanten die gewerkt hebben met een architect die weinig of geen ervaring heeft met natuurlijke materialen of circulaire bouwoplossingen. Gevolg: alle meetstaten, studies moeten aangepast worden … Ook bij EPB-verslaggevers en ingenieurs ontbreekt nog ervaring. Wij geloven in het concept om met bouwteams te werken, op die manier is iedere partner van in het begin verantwoordelijk. Wat betreft kennis en bijscholing is er dus nog werk aan de winkel."

"Maar de trend is gezet. Materialen met een zeer lage milieu impact en circulair (ver)bouwen zal een onderdeel van onze manier van bouwen en leven worden. Dank aan de Confederatie om dergelijke onderwerpen ook in de kijker te zetten. Op die manier kunnen we elkaar stimuleren voor een klimaat neutrale bouwsector."

•

INFO: https://puur-bouwen.be

››› mei 2022 • Bouwbedrijf 23

LODE LEFEVRE (LIVING LAB GENT)

"Je moet soms compromissen sluiten" Biobased en natuurlijke materialen verminderen de milieu-impact van gebouwen en kunnen – binnen hun technische limieten - bijdragen aan de circulariteit. De vraag is nu hoe ze op grotere schaal toegepast kunnen worden. Dat wordt nu onderzocht in een living lab in Gent.

H

et living lab is een vernieuwbouw-rijwoning van de onderzoeksgroep Bouwfysica en Duurzaam Bouwen op de Technologiecampus van KU Leuven in Gent.

Het is een onderdeel van Circular Biobased Construction Industry, een groot internationaal (BE, NL, UK) project dat Europese steun krijgt. Voor meer over CBCI, zie blz. 27 in dit Bouwbedrijf. Het living lab is een experiment waarin circulariteit, modulariteit en een balans tussen energieprestatie en milieu-impact over de hele levenscyclus het vertrekpunt waren.

Bouw denkt mee

Interessant is dat de bouwsector in dit project niet alleen uitvoerder maar ook actieve deelnemer is. De opdracht werd namelijk geformuleerd als een design & build met een bepaald budget en een aantal doelstellingen en vereisten.

De hoofdaannemer die het project binnenhaalde was ons lid Vanhout.

Het bedrijf stond in hoge mate zelf in voor de concrete uitwerking. Het schakelde daarvoor onder meer BuildUp in, het vroegere beSteel. De installaties werden toevertrouwd aan een consortium met daarin Renson, Litobox 24 Bouwbedrijf • mei 2022

Het living lab is een BEN woning met bijhorende hoge luchtdichtheid. Om die te bereiken moest tape gebruikt worden, wat niet bijzonder milieuvriendelijk is. Maar compromissen zijn nu eenmaal nodig.

Ook in dit project werd gebruik gemaakt van modulaire bouwelementen, iets wat wel vaker terugkomt in milieuvriendelijke bouwprojecten.

en ComTIS Energy. Opvallend: deze installaties worden as a service aangeboden. Ze blijven eigendom van het consortium, dat verwarming, ventilatie en dergelijke levert als een dienstverlening. De bouwheer betaalt enkel voor het gebruik.

Op naar 2050

Het project in Gent is niet het enige living lab in CBCI. Maar het heeft binnen dit project drie specifieke doelstellingen, aldus projectcoördinator Lode Lefevre van de KU Leuven.

Lode Lefevre: "Ten eerste focussen we op de balans tussen operationele en ingebedde energie. Tegen 2050 moeten de Vlaamse woningen veel energiezuiniger gemaakt worden, althans in gebruiksenergie. De grootste uitdaging wat betreft typologie zit bij de rijwoningen in stedelijke contexten. We moeten die echter op een slimme manier benaderen.

Onderzoek wijst uit dat het in sommige gevallen beter is om woningen die in heel slechte staat zijn, te demonteren en te vervangen door nieuwbouw. Een renovatie kan een woning inderdaad zuinig maken qua operationele energie, maar veel bereik je daarmee niet als de embedded energie in de materialen nodig voor de renovatie veel groter is dan de operationele-energiebesparing."

Het ontwerp is gebaseerd op een staalstructuur.

De trappenkern, de ruggengraat van het gebouw, is dan weer gemaakt van CLT hout.

Daarnaast onderzoekt het living lab hoe een gebouw aan het einde van de levenscyclus nuttig kan blijven. Hergebruik en recyclage moeten maximaal mogelijk zijn.

Lode Lefevre: "We testen dus of je een huis kunt bouwen als een materialenbank. Dat is een mooie belofte, maar pas voor later. Dus doen we nu al wat we beloven voor de toekomst. 10 tot 20 procent van de materialen in het living lab komen nu al uit hergebruik, bijvoorbeeld de keuken maar ook een deel van de ramen. En ten derde wilden we een huis dat ontworpen is voor aanpasbaarheid (design for adaptability). Tijdens de levensduur moeten veranderingen in het gebouw zo weinig mogelijk materialen en energie vereisen. En het is een plus als het zonder veel poespas kan."

Stalen structuur

Het living lab in Gent heeft een hybride structuur met een staalframe

van BuildUp voor de gebouwschil.

Het is goed voor ongeveer een derde kubieke meter staal. De trappenkern, de ruggengraat van het gebouw, is gemaakt van CLT hout. Van het totale volume van de materialen is 83 procent van natuurlijke oorsprong.

Lode Lefevre: "De wanden bestaan uit geprefabriceerde, modulaire dozen die geïsoleerd zijn met cellulosevlokken. De verstijvingsplaten op de wanden zijn houtvezelplaten, die meteen dienstdoen als dampscherm. De staalstructuur is modulair, met afmetingen in veelvouden van 60 centimeter. Die standaardisatie laat productie op grote schaal toe en verhoogt het hergebruikpotentieel. De wandmodules op de hoeken zijn op maat gemaakt van ieder project, want de buitenafmetingen van een rijhuis zijn natuurlijk zelden een veelvoud van 60 centimeter.

Je hebt dus een combinatie van flexibiliteit en modulariteit." ››› mei 2022 • Bouwbedrijf 25

LODE LEFEVRE (LIVING LAB GENT) ›››

Bijzonder zijn ook de vloerpanelen. Deze zijn uitschuifbaar, omdat ze bestaan uit twee evenwijdige, aan elkaar bevestigde stukken. Ze hebben een variabele lengte tussen 3 en 5,3 meter.

Lessen

Het living lab zit intussen in de afwerkingsfase. Het is nog te vroeg voor definitieve conclusies, maar er kunnen toch al enkele lessen getrokken worden. Les één: een goede communicatie tussen de betrokkenen is levensbelangrijk.

Lode Lefevre: "'Goed begonnen is half gewonnen,' zeg ik altijd. Iedereen moet goed op elkaar afgestemd zijn en elkaar begrijpen. Aan het begin wisten we niet waar we zouden eindigen.

We hadden geen specifieke materialen voorgeschreven, het startpunt van het project was een functionele specificatie. Die riep vanzelfsprekend vragen op. Om die op te lossen moet je goed samenwerken en een consensus vinden over het plan van aanpak, want anders wordt het een eindeloze zoektocht."

Compromissen

Lode Lefevre: "Les twee: er bestaan heel veel verschillende oplossingen. Kiezen, durven kiezen, is dan de kunst. En les drie: je moet soms compromissen sluiten. Je moet namelijk naar het totale plaatje kijken, niet alleen de milieu-impact maar ook zaken zoals brandveiligheid en demonteerbaarheid. Als je al die dingen in overweging neemt, zijn soms verschillende oplossingen mogelijk, met elk hun voor- en nadelen."

In het living lab is een pragmatische benadering gehanteerd. Dat was ook nodig omdat regelgeving soms in de weg staat van hergebruik. De hergebruikte ramen in het project zijn van Velux, maar dateren van 2014.

De verluchtingsroosters voldoen niet meer aan de huidige EPB-normen.

De ramen zijn toch geplaatst, na beta26 Bouwbedrijf • mei 2022

ALLE BOUWBEDRIJVEN MEEKRIJGEN Lode Lefevre: "Eigenlijk is dit living lab géén klassiek voorbeeld van hardcore bouwen met biobased en natuurlijke materialen. Het is een hybride benadering. Maar ook dergelijke benaderingen moeten onderzocht worden. We willen alle bouwbedrijven meekrijgen richting circulariteit.

Als we wachten tot de hele sector een biobased ommezwaai heeft gemaakt, zullen we het niet halen tegen 2050. Plus: een monomethodische sector zou commercieel niet gezond zijn."

ling van de bijhorende EPB-boete.

Bij wijze van statement beslisten de projectpartners om de dakvensters te hergebruiken. Als de ambitie op Europees niveau circulariteit tegen 2050 is, moet ook de wetgeving mee.

Een ander voorbeeld van een compromis is het gebruik van tape. Het living lab is een BEN woning en moet dus goed luchtdicht zijn. In het living lab zijn alle kiertjes en spleten afgedekt met gewone, niet bijzonder milieuvriendelijke tape. Het is een moeilijk probleem dat binnen het tijdsbestek van het project niet opgelost kon worden. Er wordt wel gewerkt aan een vervolg.

Lode Lefevre: "Er wordt naar een oplossingen gezocht in samenwerking met Isoproc. Maar dat is een werk van lange adem."

Duurder

Lode Lefevre: "Dit project is duurder dan een gelijkaardige woning gebouwd met klassieke materialen en methodes. Maar dat is ook door het gebrek aan schaalvoordelen, zowel bij de productie van de materialen als bij het uitwerken van dit concept. Bovendien lag de ambitie van dit project zeer hoog, met de nadruk op circulariteit en modulariteit. Een evaluatie

over de hele levenscyclus is nodig. Je mag volgens mij niet alleen naar de begininvestering kijken."

"Bovendien moet je ook het sociale aspect bekijken. 10 procent van deze woning is gerealiseerd door ondernemingen in de sociale economie. Een maatwerkbedrijf heeft spacers gemaakt die nodig waren voor de bevestiging van wandelementen. Labeur, een Gentse onderneming die maatschappelijk verantwoord bouwt en renoveert, heeft de volledige binnenafwerking gedaan."

Doorbraak?

Lode Lefevre: "Ik geloof in dit living lab. Vanhout was zo geïntrigeerd door deze opdracht dat het een alliantie aanging met BuildUp en daarnaast Circle oprichtte, een nieuwe spin-off om dit concept verder te ontwikkelen en commercialiseren. Het project is nog niet voorbij, maar ik zie dit concept een doorbraak maken."

Over vijf tot zeven jaar wordt het living lab gedemonteerd en elders weer opgebouwd als sociale woning. Een gedeeltelijke montage en demontage van het gebouw, vóór de uitvoering op de campus, heeft al aangetoond dat de constructie dit aankan.

•

CBCI

De uitdagingen voor circulair en biobased bouwen Het living lab in Gent (zie blz. 24) is een onderdeel van CBCI, een groot Europees project dat onderzoekt hoe we grondstoffen in de bouw efficiënter kunnen gebruiken, om daarmee de CO2 -uitstoot te verminderen. Bij de projectpartners ook de Vlaamse Confederatie Bouw, het WTCB, Kamp C en de KU Leuven.

C

ircular Biobased Construction Industry (CBCI) is een Europees gesubsidieerd project, dat niet alleen de bouwfase onderzoekt maar de hele levenscyclus van een gebouw. Voor de transitie naar een circulaire economie ontwikkelt het een integrale aanpak voor circulair en biobased bouwen.

Vier jaar

CBCI heeft een looptijd van bijna vier jaar en eindigt op 30 september 2022. Het is een project van een Europees samenwerkingsprogramma, Interreg 2 Zeeën 2014-2020, en heeft deelnemers uit het Verenigd Koninkrijk, Nederland en Vlaanderen. Voor CBCI wordt € 7 miljoen uitgetrokken.

Het Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO) is een van de financiers. CBCI probeert zoveel mogelijk belanghebbenden en experts te betrekken.

Vijf bouwstenen

Uit een verkennend rapport uit 2020 bleek dat er vijf grote uitdagingen bestaan voor circulair, biobased bouwen.

Het antwoord hierop levert de vijf bouwstenen voor de aanpak van het project.

• De betaalbaarheid en de kostenefficiëntie, inclusief het hergebruik.

• De flexibiliteit. Hoe kun je een gebouw voorbereiden op toekomstige functies?

• Hoe kun je passief koel en gezond blijven met biobased materialen?

• De integrale benadering van de financiële en organisatorische aspecten.

• Het eigenaarschap.

Betaalbaarheid

De bouw is over het algemeen een sector met kleine winstmarges. Daarnaast zijn er vaak aanzienlijke investeringen gedaan in productiemiddelen, bijvoorbeeld voor de productie van beton. Beide factoren hebben de neiging om innovatie af te remmen en verminderen de bereidheid om risico's te nemen. Bovendien is bouwen duur. De wens of de noodzaak om de kosten te drukken, weeg vaak zwaar door.

Daardoor worden de milieu-ambities naar beneden bijgesteld.

Integrale aanpak

Om tot circulair en biobased bouwen te komen, is een integrale aanpak nodig. Niet alleen bouwprocessen maar ook bouwdisciplines, bedrijven en wet- en regelgeving zullen veranderd moeten worden. De betrokkenen zullen een andere rol krijgen en er zullen nieuwe rollen ontstaan.

CBCI ontwikkelt een aanpak die samenhang garandeert tussen de technische, juridische en sociale aspecten, en daarnaast businessmodellen om biobased en circulair te kunnen ontwerpen en bouwen.

Living labs, prototyping, en real life toepassingen

Twee real-life bouwprojecten, de zogenaamde living labs, vormen de kern van het CBCI-project. Het eerste wordt uitgebreid besproken op blz. 24 in dit Bouwbedrijf; het tweede is de uitbreiding van een kliniek van de zorgorganisatie Emergis in Nederland.

CBCI werkt ook aan de ontwikkeling van gevelelementen. Deze worden niet alleen in het lab als prototypes getest, maar ook daadwerkelijk binnen de living labs toegepast.

Het ontwerpen, testen en produceren van de prototypes vindt plaats in België (WTCB), Nederland (SPARK Maker Space Lab) en het Verenigd Koninkrijk (BRE Centre for Innovative Construction Materials). Materialen die in de eerste testrondes zijn meegenomen zijn bijvoorbeeld schapenwol, hout, nabasco (een biocomposiet), metisse (gerecycleerde katoenvezels) en gras.

•

INFO: www.CBCI.eu.

U kunt zich aanmelden voor de CBCI-nieuwsbrief om op de hoogte te blijven van alle CBCI-activiteiten.

Klik hiervoor op de QR-code.

Dit artikel is deels gebaseerd op de whitepaper Vijf bouwstenen voor succesvolle circulaire biobased bouwinitiatieven (CBCI), van Koster, M., Schrotenboer, I., Van der Burgh, F., Dams, B., Jacobs, L., Versele, A. & Verdoodt, S. (2020).

mei 2022 • Bouwbedrijf 27

The Evolution Of Smart.

De Classe 300EOS is de allernieuwste revelatie op het vlak van intercomsystemen. Dankzij de waaier aan Smart Home-functies en mogelijke uitbreidingen creëert u snel en eenvoudig een geconnecteerd huis voor uw klanten. De deur openen, het weer opvragen of het alarm inschakelen, met de Classe 300EOS legt u de lat voor videofonie en toegangscontrole hoger zonder in te boeten aan gebruiksgemak.

Videofonie

Vanop afstand te besturen met smartphone

Spraakgestuurde bediening met Alexa

Ontdek alles over de Classe 300EOS via bticino-classe300eos.be

Smart Home

Smart Security

MILIEU-IMPACT BOUWMATERIALEN

TOTEM, de database voor de milieuprestaties van bouwmaterialen Voor aannemers op zoek naar objectieve informatie over de ecologische kwaliteit van bouwmaterialen is er tegenwoordig TOTEM. Deze database is ontwikkeld door de drie Belgische gewesten.

N

atuurlijke en bio-based bouwmaterialen zitten in de lift. Maar tot enkele jaren geleden was het voor een aannemer allesbehalve evident om betrouwbare informatie hierover te vinden. De situatie is sterk verbeterd sinds TOTEM ontwikkeld is. Het gaat om een initiatief van Vlaanderen, Wallonië en Brussel, in samenwerking met onderzoeksinstellingen, universiteiten en studiebureaus. In Vlaanderen is de OVAM hiervoor verantwoordelijk.

Waarom TOTEM?

TOTEM staat voor Tool to Optimise the Total Environmental impact of Materials. Het is een digitale tool die de milieu-impact van gebouwelementen of gebouwen evalueert op basis van een wetenschappelijke en neutrale methode. Daarbij wordt rekening gehouden met de eigenheid van de Belgische bouwmarkt. TOTEM wil op die manier innovatie stimuleren en ecodesign aanmoedigen, met als ultieme doelstelling de milieu-impact van bouwelementen te verminderen van in de ontwerpfase.

De architecten en de studiebureaus horen vanzelfsprekend bij het doelpubliek. Maar TOTEM richt zich ook tot aannemers. Zoals dit dossier laat zien, bestaat er groeiende interesse bij de particulieren voor natuurlijke materialen.

Bovendien worden bouwbedrijven steeds vaker in een vroege fase bij een project betrokken, in design & buildformules en in bouwteams.

Volledig levenscyclus

TOTEM beoordeelt de milieueffecten van gebouwen over hun volledige levenscyclus. Je kunt er bovendien verschillende varianten van systemen en ontwerpen mee vergelijken, zodat de beste keuze kan gemaakt worden.

De database werkt op verschillende niveaus. Om te beginnen het niveau van de bouwelementen van muren, daken, vloeren en andere constructies. Maar TOTEM kan ook gebruikt worden voor een gebouw of zelfs een project

van verschillende gebouwen. Op het niveau van een component zoals bijvoorbeeld lijm kan TOTEM evenwel niet gebruikt worden.

Voor TOTEM werd een specifieke en grondige methodologie ontwikkeld, gebaseerd op 19 milieueffect-indicatoren. Deze kijken naar: • de productie van de elementen (van grondstof tot afgewerkt product); • het gebruik op de bouwplaats (van het vervoer uit de fabriek tot de verwerking); • het gebruik (onderhoud, herstelling, energieverbruik voor verwarming enzovoort); • het levenseinde (afbraak, afvalverwerking).

Evolutie

De OVAM meldt dat TOTEM voortdurend evolueert.

In oktober 2020 werd de tool bijvoorbeeld gekoppeld aan de federale B-EPD databank van Environmental Product Declarations. Een EPD is een schriftelijke verklaring met gekwantificeerde informatie over een bepaalde set van milieu-impacts gebaseerd op een levenscyclusanalyse. Daarnaast is er nog de ambitie om op langere termijn gegevens uit de EPB-software in te laden en om circulaire bouwsystemen te modelleren en te evalueren.

Overheidsopdrachten

Overheidsopdrachten kunnen de transitie naar een lagere milieu-impact stimuleren. Hoe de Vlaamse overheden het gebruik van TOTEM kunnen voorschrijven, werd daarom onderzocht door het WTCB en Bureau Bouwtechniek.

Het resultaat is een praktische gids met richtlijnen, strategieën en stappen om het gebruik van TOTEM te integreren in opdrachten.

•

INFO: www.totem-building.be

mei 2022 • Bouwbedrijf 29

De on-site productie van leemstenen.

De productie van gestabiliseerde leemstenen veroorzaakt 90 procent minder CO2-uitstoot dan die van klassieke bakstenen (foto: Thomas Noceto - BC architects & studies).

BC MATERIALS

Er zit toekomst in het dynamische gebruik van grond Er bestaan in België intussen verschillende producenten van biobased en natuurlijke materialen. Maar een opvallende nieuwkomer is BC materials uit Brussel.

De onderneming heeft een ongewone ontstaansgeschiedenis en biedt een ongewoon materiaal aan. Bouwen met leemstenen, lijkt u dat wat?

A

lles begon tien jaar in Muyinga, een klein plaatsje in Burundi. BC architects & studies had daar de opdracht voor de bouw van een bibliotheek binnengehaald. Maar de ontwerpers merkten al snel dat het ter plaatse te moeilijk of te duur was om met gebakken bouwmaterialen te werken. Gelukkig kon ter plaatse een oplossing gevonden worden, vertelde ons Anton Maertens, Business Developer bij BC materials.

Anton Maertens: "Van een lokale aannemer heeft BC architects & studies dan geleerd hoe je kon bouwen met ongebakken leemstenen gemaakt van lokale uitgegraven aarde. De ontdekking van dat materiaal was een openbaring. Zou dat ook niet kunnen in België? Omdat architecten in België geen materialen mogen produceren en verkopen, is in 2018 dan de spin-off BC materials opgericht."

30 Bouwbedrijf • mei 2022

Tot twee verdiepingen

Sindsdien werden in ons land een aantal ontwerpen van BC architects & studies uitgevoerd met bouwblokken van lokale uitgegraven aarde. Voor de bio-klas in Fort 5 in Edegem werden bijvoorbeeld 20 000 leemstenen gebruikt, met aan de buitenkant kalkhennep.

Anton Maertens: "Leemstenen gestabiliseerd met kalk kun je gebruiken voor dragende muren tot een gelijkvloers met daarbovenop twee verdiepingen. De productie veroorzaakt 90 procent minder CO2-uitstoot dan die van klassieke bakstenen. Bovendien hebben de stenen een akoestische demping tot 50-60 decibel. En daarnaast dragen ze bij aan de vochtregulatie van het binnenklimaat."

"Bij de productie van leemstenen die niet gestabiliseerd zijn, is er zelfs een CO 2-reductie van 98 procent.

Maar ongestabiliseerde leemstenen kun je niet gebruiken als dragende muren. Ze kunnen bijvoorbeeld wel gebruikt worden als wanden bij houtskeletbouw, opnieuw vanwege de interessante akoestische eigenschappen maar ook omdat het thermische massa creëert en dus de temperatuurvariaties vermindert. Er is wel één caveat: leemsteen is niet geschikt als façadesteen omdat hij niet vochtbestendig is."

500 ton

Bouwwerken produceren duizelingwekkende hoeveelheden aarde.

Alleen al in Brussel gaat het om 2 miljoen ton per jaar, waarvan nu slechts ongeveer 30 % hergebruikt wordt. BC materials gebruikt voor de eigen productie grond uit het Brussels gewest.

Onder de eerste bodemlaag, die uit zand bestaat, ligt daar klei uit het Ieperiaan, een geologisch tijdperk van 50

Van aarde kunnen ook leempleisters gemaakt worden (foto: Jasper Van der linden, Héarchitectuur, Het Leemniscaat).

Een muur van dichtbij. Er is wel één caveat: leemsteen is niet geschikt als façadesteen omdat hij niet vochtbestendig is (foto: Jasper Vanderlinden).

miljoen jaar geleden. Deze blijkt zeer geschikt te zijn voor leemblokken.

Anton Maertens: "In 2020 hebben we 250 ton materialen geproduceerd, maar vorig jaar was er een verdubbeling tot 500 ton. Het is een markt waar groei inzit. Veel spelers willen circulaire materialen en een lagere CO2-afdruk, onder meer onder druk van de Europese Green Deal. We zien ook veel interesse bij particulieren, vanuit een zorg voor gezondheid en circulariteit, maar ook omdat onze producten 'iets van hier' zijn. Mensen willen terug naar het lokale. We werken intussen verder om een kritische massa te bereiken voor deze materialen. Op de workshops die we organiseren zien we ook een stijgende interesse bij architecten, bijvoorbeeld omdat ze nog niet weten hoe ze leemstenen kunnen integreren in een ontwerp, maar dat in de komende jaren graag willen doen."

aan te vragen (Agrément Technique - Technische Goedkeuring). Deze verklaart dat een product geschikt is voor bepaalde toepassingen en schrijft voor hoe het toegepast wordt. Sommige opdrachtgevers gaan nog een stapje verder en vragen specifieke labels zoals het C2C-label. Ik ben ervan overtuigd dat we ook daarvoor zeer goed kunnen scoren, het zal enkel nog wat tijd vragen."

DIN-genormeerd

Een van de problemen waarmee BC materials moest afrekenen, is dat er in ons land geen officiële normering bestaat voor leembouw.

Anton Maertens: "Daarom zijn we uitgeweken naar de zeer gründliche DIN-normen in Duitsland. Onze producten zijn dus DINgenormeerd. Het testen, evalueren en bekomen van dergelijke certificaten, normen en labels is niet goedkoop, maar daarmee wordt elk nieuw bouwmateriaal op de markt geconfronteerd.

We hebben ook plannen om een ATG

Samenwerking met WTCB

Intussen werkt BC materials samen met het WTCB aan de ontwikkeling van een Belgische normering. Maar dat is niet het enige gezamenlijke project. In samenwerking met het WTCB wordt ook onderzocht hoe de leemsteenproductie fors opgetrokken kan worden.

Anton Maertens: "Metrolijn 3 in Brussel zal verlengd worden. Voor de zeven nieuwe stations zal naar schatting 1,5 miljoen ton grond uitgegraven moeten worden, vooral klei.

We hebben een project ingediend bij innoviris in Brussel om te onderzoeken of we die grond ter plaatse kunnen omzetten in bouwmaterialen voor de stations. Zo leren we enorm veel bij over samenstelling, opschaling en logistiek. Het kan een katalysator zijn voor de opschaling van de productie.

We onderzoeken nu een aantal scenario's, om uit te vissen waar het beste evenwicht ligt tussen een lage milieuimpact en een zo laag mogelijke kostprijs."

Overheidssteun

Producenten die uitgegraven grond omzetten in ruwe bouwmaterialen zijn pioniers. BC materials is het enige voorbeeld in de Benelux. In Frankrijk is recent Cycle Terre opgericht in de buurt van Parijs, en ook in Zwitserland is er een producent. Dat BC materials van start kon gaan in Brussel, was onder meer dankzij de financiële steun van het gewest.

Anton Maertens: "We hebben subsidies gekregen voor onze productie-infrastructuur, onder meer via be.circular, het Brusselse initiatief dat de transitie naar een circulaire economie wil bevorderen. Deze steun was belangrijk als opstart. Nu, na amper twee, drie jaar, draaien we al goed en zijn we winstgevend. We zijn rendabel dankzij de verkoop van onze materialen, workshops en onze R&D & consultancy. Het overgrote deel van onze winst gaat naar onderzoek en ontwikkeling van nieuwe materialen. We zijn ervan overtuigd dat er nog veel marge voor ecologisch beterschap bestaat in de bouw."

Maar volgens Anton Maertens heeft de overheid niet alleen als subsidiegever een rol te spelen.

Anton Maertens: "Openbare aanbestedingen zijn goed voor 10 tot 15 procent van de bouwmarkt. Een aanbestedende overheid kan de transitie naar een circulaire economie stimuleren door in de bestekken circulaire criteria op te nemen, zoals het hergebruik van grond ter plaatse." ››› mei 2022 • Bouwbedrijf 31

BC MATERIALS ››› Prijsvergelijking

Naast leemstenen maakt BC materials leempleister en stampleem van uitgegraven grond. Stampleem is een soort versie van beton, waarin het cement vervangen wordt door klei als bindmiddel. Het materiaal is niet zo sterk als beton maar heeft een veel kleinere milieu-impact. Anton Maertens relativeert de prijsverschillen die er bestaan met klassieke materialen.

Anton Maertens: "Onze leempleister kost zonder het aanbrengen drie tot vier euro per vierkante meter.

Dat is niet duurder dan klassieke pleister. Maar de toepassing kan wel iets duurder zijn omdat er minder leempleister-aannemers zijn. Het voordeel is dan weer dat je ons product niet hoeft te verven om mooi te zijn. Alles samen kom je dus uit op een gelijkaardige prijs."

"Onze leemstenen van 29,5 op 14,5 op 9 centimeter kosten pakweg 30 procent meer dan een klassieke steen van hetzelfde formaat. Maar de impact op een groter bouwproject is zeer beperkt, gezien materialen maar een beperkt aandeel vormen van de totaalprijs. Bovendien zijn de energieprijzen recent sterk gestegen. Voor de productie van klassieke materialen is veel energie nodig. Bij leemsteen gaat slechts één, twee procent van de productiekosten naar energie. Daarom hebben we recent onze prijzen kunnen verlagen."

"De grondstof voor stampleem is goedkoop maar de toepassing is wel vrij duur. Je moet grondstoffen ter plaatse gieten, aanstampen, laten uitharden enzovoort. Dat vraagt mankracht en is technisch zowel intensief als complex."

Echt milieuvriendelijk?

Een blik op de Totem-databank maakt duidelijk dat bouwmaterialen slechts zelden herbruikbaar zijn. Dat geldt ook voor materialen waarvan je dat op het eerste gezicht wel zou verwachten. Scoren leemstenen beter?

32 Bouwbedrijf • mei 2022

Uitgegraven aarde kan grondstof zijn (foto: Anaïs Pereira).

Anton Maertens: "Inderdaad.

De eerste optie is de demontage van gestabiliseerde of niet-gestabiliseerde leemstenen. Je legt ze op pallets en je kunt ze hergebruiken. Dat is heel goed mogelijk omdat we werken met aardemortel. Die kun je veel gemakkelijker verwijderen dan cementmortel, die zeer sterk hecht."

"De tweede optie is het materiaal breken en in big bags stoppen. Het kan dan integraal gebruikt worden om nieuwe leemstenen te maken, zonder bewerkingen die veel energie vragen.

Ten slotte kun je resten van leemstenen ook storten. Dat zal geen pollutie veroorzaken, want wij gebruiken alleen aarde die gegarandeerd niet vervuild is."

De toekomst

Volgens BC materials zit er toekomst in het dynamische gebruik van grond. Verschillende bouwbedrijven hebben al interesse laten blijken.

Anton Maertens: "We werken al samen met De Meuter. Daarnaast zijn er spelers zoals Aertssen, Wille-

men en BESIX. Zulke ondernemingen hebben regelmatig projecten met veel grondverzet die niet ver van een bouwplaats liggen. Dat maakt hergebruik interessant. Je hoeft de aarde niet te stockeren of over lange afstanden te vervoeren. Onze machines zijn mobiel. Ze kunnen op de bouwplaats de uitgegraven grond mixen en ter plaatse materialen produceren."

"Daarnaast zal milieu-impact van een bouwmateriaal steeds belangrijker worden in de regelgeving. De Europese Commissie bekijkt een verplichte levenscyclusanalyse en in landen zoals Nederland, Frankrijk, Zweden en Denemarken is er voor bepaalde gebouwen een verplicht CO2-plafond voor materialen dat jaarlijks daalt waardoor je steeds meer materialen moet gebruiken met lage CO2-voetafdruk, een EPB voor materialen met andere woorden."

"Ons model zit in de lift en daar willen we op inspelen. Op termijn zouden we willen gaan naar tienduizend en meer ton per jaar."

•

Als CEO kies ik voor win-win situaties... ...zoals met mijn verzekeringen voor: £ P Mijn werven £ P Mijn aansprakelijkheid £ P Mijn wagenpark £ P Mijn personeelsleden £ P De opbouw van mijn pensioen £ P ...

Kies voor Federale Verzekering, voor een service op maat van uw noden en die van uw bedrijf!

De verzekeraar die zijn winst met u deelt

Ontdek onze oplossingen op www.federale.be

federale.be

Federale Verzekering – V.U.: Tom De Troch – Stoofstraat 12 – 1000 Brussel - www.federale.be - Gemeenschappelijke Kas voor Verzekering tegen Arbeidsongevallen - Vereniging van Onderlinge Levensverzekeringen - Coöperatieve Vennootschap voor Verzekering tegen Ongevallen, Brand, Burgerlijke Aansprakelijkheid en Diverse Risico’s CV RPR Brussel BTW BE 0407.963.786/BE 0408.183.324/BE 0403.257.506.

VBOC

De jaarlijkse gedachtewisseling met de Vlaamse regering Op 24 maart is het Vlaams Bouwoverlegcomité (VBOC) samengekomen. De bouwsector kan dan rechtstreeks van gedachten wisselen met leden van de Vlaamse regering. Over de eisenbundel van de VCB kon u in het vorige nummer meer lezen. Hier geven we kort de voornaamste resultaten.

O

p 24 maart nam vanwege de Vlaamse regering ministerpresident Jan Jambon aan het overleg deel, vergezeld van de ministers Hilde Crevits, Bart Somers, Matthias Diependaele en Zuhal Demir.

De Vlaamse Confederatie Bouw was vertegenwoordigd door Karl Neyrinck, Karel Derde, Michel Vanderstraeten, Jef Lembrechts, Dominique Valcke en Marc Dillen. Daarnaast namen ook vertegenwoordigers van ORI, BVS, Bouwunie en architectenverenigingen aan dit overleg deel.

rity. Zij stelt € 1,2 miljoen ter beschikking van de bouw, maar ondervindt moeilijkheden om de bouwbedrijven te bereiken. De overheid gaat overigens geen hard- en software-aanpassingen ondersteunen.

Minister Somers trekt € 35 miljoen uit voor 'gemeenten zonder gemeentehuis'. Hij nodigde de bouw uit om als stakeholder aan dit programma deel te nemen. Het gaat daarbij in belangrijke mate over de digitale afhandeling van bouwvergunningen.

Digitalisering

Minister Demir signaleerde dat Vlaanderen de enige regio is die tot nu toe een renovatieverplichting heeft ingevoerd. Zowat de helft van de woningen valt onder niveau D. Tegelijk heeft de Vlaamse regering een langetermijnstrategie. Stap na stap zal het verplicht niveau naar A verschuiven.

De minister ging akkoord dat die langetermijnstrategie beter moet worden gecommuniceerd. Maar zij wacht daarvoor op de tweede principiële beslissing door de Vlaamse regering.

De komende twee jaren komt € 700 miljoen vrij voor renovatiepremies.

Demir beaamde dat extra overleg met de banken nodig is over hun hypothecaire beleid, maar zij beklemtoonde dat moeilijke klanten worden doorverwezen naar de energiehuizen. Minister Demir was bereid om het voorstel van

Minister-president Jambon legde uit dat het Vlaams Datanutsbedrijf tot doel heeft gegevens te delen, ook met private ondernemers. Verder verwees hij naar het vastgoedinformatieplatform dat het proces voor de aankoop van vastgoed zal versnellen en transparanter zal maken. Het Facilitair Bedrijf moet het voorbeeld geven op vlak van circulariteit en comfort. In overleg met de sector werkt dit bedrijf aan een standaardisering rond BIM. Hij was ook bereid een actieplan voor de digitale transformatie van de bouw te ondersteunen. Dit past binnen zijn ambitie om van Vlaanderen een voorloper op het vlak van datatechnologie te maken.

Minister Crevits verwees naar de beschikbare steuninstrumenten, onder meer bij de invoering van cybersecu34 Bouwbedrijf • april 2022

Renovaties

een slooppremie voor huurwoningen nader te bekijken.

Minister Diependaele is bereid om de procedures met private inbreng voor de bouw van sociale woningen te vereenvoudigen. Hij wil ook meer inzetten op innovaties in de sociale woningbouwsector.

De regelgeving op de mede-eigendom staat nu sommige maatregelen in de weg die ons woningenbestand zuiniger kunnen maken. Maar de medeeigendom anders regelen heeft een belangrijke impact op het eigendomsrecht en ligt daardoor moeilijk. Syndici spelen daarbij een belangrijke rol. Die moeten een actiever rol spelen bij het uitwerken en voorleggen van renovatieplannen.

Minister Somers wil via klimaatprestatiecontracten verder gaan dan laaghangend fruit. Hij wil daarover een rondetafel organiseren. Dit jaar wil hij ook werk maken van een wijkrenovatietool. Het is dan de bedoeling om het energiebesparingspotentieel op wijkniveau te bekijken. Ook het groene energiedelen stelde hij voor als tool.

Vergunningen

Minister Demir stelde dat zij bezig was met de digitalisering van de Vlaamse Raad voor Vergunningsbetwistingen, de procedures bij die Raad tot 12 maanden wil reduceren en 3 extra rechters heeft aangesteld. Zij heeft ook

de regelgeving aangepast waardoor niet iedereen zomaar een beroep kan aantekenen. Wie in beroep gaat, moet een belang aanduiden. Maar de regelgeving wordt nu betwist via het Grondwettelijk Hof. Op basis van een internationale benchmarkt scoort Vlaanderen voor de behandeling van vergunningen overigens relatief goed, aldus Demir.

Arbeidsmarkt

Minister Crevits stelde dat de sector zelf meer moet werken aan een toekomstgericht imago. Hij is ook minder aantrekkelijk bij de werkzoekenden.

De laatste hervorming van de IBO was wellicht goed bedoeld maar blijkt nu tot ongewenste effecten te leiden.

Om dit te verbeteren organiseert de minister een rondetafel. De VCB zal hieraan kunnen deelnemen. Ook over de inzet van Oekraïners is een rondetafel gepland.

De minister beloofde verder een grote informatiecampagne over duaal leren. In het Vlaams Partnerschap voor duaal leren werd trouwens afgesproken dat scholen voor bepaalde studierichtingen uitdrukkelijk kunnen kiezen voor duaal leren. Er moet dan in de regio wel een terugvalmogelijkheid naar voltijds onderwijs mogelijk zijn. De instroom in de sector verloopt nu vaak via uitzendkantoren, wat voor bouwbedrijven extra kosten meebrengt. Minister Crevits stelde overleg tussen bouw- en uitzendsector in het vooruitzicht.

Bouwshift

Minister Demir gaf aan dat beleidskaders rond verdichting in de maak zijn die moeten helpen bij de zoektocht naar gebieden waar kan worden verdicht.

Suggesties van de sector zijn daarbij welkom. Daarnaast duidt de Vlaamse regering Watergevoelige Open Ruimtegebieden (WORGs) aan waar niet kan worden gebouwd. Maar lokale besturen worden bij hun verdichtingsinspanningen niet zozeer afgeremd door de regelgeving maar vooral door de NIM-

De delegatie van de VCB: Michel Vanderstraeten (ondervoorzitter), Karl Neyrinck (voorzitter), Marc Dillen (directeur-generaal), Jef Lembrechts (past-voorzitter) en Karel Derde (ondervoorzitter).

Verder ook Rik Jouret (voorzitter ORI Vlaanderen) en Dominique Valcke (bestuurder VlaWeBo).

Minister Zuhal Demir, Georges Nagels (raadgever kabinet Crevits), minister Hilde Crevits, ministerpresident Jan Jambon, Lieven Van Wichelen (adjunct-kabinetschef kabinet Jambon), minister Matthias Diependaele, Simon Gheysen (adjunct-kabinetschef Wonen kabinet Diependaele), minister Bart Somers, Elise Steyaert (raadgever kabinet Somers).

BY (Not In My BackYard)-reactie van omwonenden.

Volgens Minister Diependaele zouden stijgende prijzen een gevolg zijn van de bouwshift kunnen zijn. Maar juist inbreiding is hiervoor een oplossing.

Prijzen en lokale investeringen

Minister Diependaele oordeelt dat men niet te snel in paniek moet geraken. De inflatie en de rentestijging vallen nog relatief mee. Op de Vlaamse begroting is er niet veel ruimte voor extra uitgaven. Die stevent dit jaar af op een tekort van € 1,4 miljard. De lokale besturen krijgen deze legislatuur € 20 miljard van de Vlaamse overheid tegenover € 15 miljard tijdens de vorige

legislatuur. De gemeenten hebben hun meerjareninvesteringsplanning naar boven herzien. Hij heeft nog geen indicatie dat gemeenten hun investeringen gaan terugdraaien. Hij verwacht wel dat gemeenten keuzes zullen moeten maken. Met hetzelfde geld zullen zij minder projecten kunnen uitvoeren.

Bilateraal overleg

Met de ministers Lydia Peeters en Matthias Diependaele zal de bouwsector binnenkort bilateraal overleg hebben. Minister Peeters kon namelijk niet aanwezig zijn op het VBOC. Diependaele was er wel, maar PPS – voor de sector nog steeds een belangrijk onderwerp – stond niet op de agenda.

•

april 2022 • Bouwbedrijf 35

VANAF 1 JULI 2022

Tracering sloopafval verplicht bij grotere sloopwerken Vanaf de zomer van 2022 zal de tracering van het afval verplicht zijn bij grotere sloop-, renovatie of ontmantelingswerken. U kunt voor deze verplichting een beroep doen op Tracimat. Wilt u hierover meer weten? Neem dan deel aan de infosessie op 31 mei om 09.30 u.

D

e verplichting om te traceren staat in VLAREMA 8, de recentste versie van het Vlaams Reglement voor duurzaam beheer van Materialenkringlopen en Afvalstoffen. Dat werd in het najaar van 2021 gepubliceerd in het staatsblad.

Er bestaat sinds 2018 al een verplichting om een sloopopvolgingsplan op te stellen voor bepaalde werken (zie kadertekst). VLAREMA 8 voegt daaraan een nieuwe verplichting toe. Wanneer er een sloopopvolgingsplan opgesteld moet worden, zal ook tracering van het sloopafval verplicht zijn.

De nieuwe maatregel geldt voor sloop-, renovatie- of ontmantelingswerken waarvoor een omgevingsvergunning aangevraagd wordt na 30 juni 2022.

Gevolgen voor aannemers

Wat betekent deze nieuwe verplichting voor aannemers?

Wat betreft het opstellen van het sloopopvolgingsplan verandert er niets.

De aanvrager van de omgevingsvergunning laat het opstellen en voegt het toe aan de aanvraag van de omgevingsvergunning. Het sloopopvolgingsplan moet voor alle aanvragen ingediend na 36 Bouwbedrijf • mei 2022

30 juni 2022 wel conform verklaard worden door een sloopbeheerorganisatie.

Het conform verklaarde sloopopvolgingsplan maakt ook een deel uit van de aanbestedingsdocumenten, de prijsvraag of de contractuele documenten.

De sloper moet het sloopopvolgingsplan dus krijgen.

De tracering van het afval moet uitgevoerd worden door een erkende sloopbeheerorganisatie. Op dit

moment is Tracimat daarvan het enige voorbeeld. Een sloopbedrijf dat grotere sloopwerken uitvoert, zal zich dus moeten aansluiten bij Tracimat.

Tracimat werd opgericht door de Vlaamse Confederatie Bouw, de Confederatie van Aannemers van Sloop- en Ontmantelingswerken (CASO), de Federatie van Producenten van Recycling Granulaten (FPRG) en de Organisatie van Raadgevende Ingenieurs- en consultancybedrijven (ORI).

WANNEER IS EEN SLOOPOPVOLGINGSPLAN VERPLICHT? Een sloopopvolgingsplan bevat de lijst van alle afvalstoffen die zullen vrijkomen bij de afbraak. Het moet opgemaakt worden bij sloop-, renovatie- of ontmantelingswerken wanneer het gaat om · niet-residentiële gebouwen met een bouwvolume van meer dan 1000 kubieke meter; · in hoofdzaak residentiële gebouwen met een bouwvolume van meer dan 5000 kubieke meter, met uitzondering van eengezinswoningen; · infrastructuurwerken en onderhoudswerken aan infrastructuur met een puinvolume van meer dan 250 kubieke meter.

Door de nieuwe regelgeving zal vanaf 1 juli 2022 tracering verplicht zijn wanneer een sloopopvolgingsplan verplicht is.

Wat doet Tracimat?

Voor een sloopopvolgingsplan conform verklaard door Tracimat kan de aannemer de start van de werken melden aan Tracimat.

Daarna vraagt hij via het digitale portaal van Tracimat een verwerkingstoelating aan voor de puinfractie die hij naar de breker brengt. Deze verwerkingstoelating bevestigt dat de puinfractie selectief ingezameld werd. De aannemer kan het puin dan aanleveren als LMRP (laag-milieurisico-puin). De verwerking daarvan is goedkoper.

De sloop van asbest krijgt extra zorg.

Als asbest aanwezig is in een gebouw groter dan 1000 kubieke meter, moet de opdrachtgever een Tracimat-deskundige aanstellen. Die brengt na of tijdens de werken een controlebezoek aan de werf en maakt een controleverslag op.

Deze controle is nodig voor de aanvraag van de verwerkingstoelating. Een structurele sloop (die volgt op de ontmante-

ling en verwijdering) kan pas gebeuren nadat het controlebezoek is uitgevoerd en er goedkeuring was. Maak daarom goede afspraken met de opdrachtgever en de deskundige zodat een controlebezoek op het juiste moment plaatsvindt.

De aannemer of de deskundige moet via het digitale portaal van Tracimat melden naar waar de verschillende sloopmaterialen werden afgevoerd.

Na de afloop van de sloopwerken vraagt de aannemer een sloopattest aan bij Tracimat. Hij bezorgt een kopie daarvan aan de opdrachtgever.

Waarom deze verplichting?

De bouw is een enorme verbruiker van materialen en grondstoffen.

Dat heeft een grote impact op het milieu. Om deze te verminderen zullen hoogwaardige recyclage en hergebruik nodig zijn. Met VLAREMA 8 bepaalt de Vlaamse regering daarvoor enkele essentiële voorwaarden: een kwaliteitsvol sloopopvolgingsplan, een

traceerbaarheidssysteem en een goede opvolging van de sloopwerken.

De tracering door Tracimat start met de identificatie en inventarisatie van alle gevaarlijke en niet-gevaarlijke materialen. Daarna wordt opgevolgd of deze materialen correct verwijderd werden.

Tracimat gaat ook na wat er gebeurt met de afvalstoffen die vrijkomen tijdens de sloop- en afbraakwerken. Dat reduceert de milieurisico’s en vermijdt de verspreiding van asbest en andere gevaarlijke afvalstoffen in de omgeving.

De afvalstromen worden zuiverder, wat hoogwaardigere recyclage mogelijk maakt. Dat is een stap in de richting van een circulaire economie. Daarnaast wordt een databank opgebouwd die een basis vormt voor de verdere ontwikkeling van urban mining.

Dankzij de verplichting kunnen ook meer gegevens verzameld worden over de herkomst, de hoeveelheid en de verwerkingswijze van de sloopmaterialen.

Op die manier worden de materiaalstromen in de keten zichtbaar en kan het beleid gerichter en sneller worden bijgestuurd.

Door datamining kan eveneens onderzocht worden welke materiaalstromen in de toekomst vrijkomen, en welke samenwerking er mogelijk is tussen de sorteer-, reinigings- en verwerkingsinrichtingen voor de verschillende fracties. Afvalstoffen voor de ene verwerker zijn potentiële grondstoffen voor de andere verwerker. Een betere sloopopvolging door de sloopbeheerorganisatie kan een transitie naar circulaire verdienmodellen binnen de bouwsector ondersteunen.

•

INFO: Op 31 mei om 09.30 u. vindt hierover een infosessie plaats. Inschrijven kan door de QR-code te scannen.

Meer informatie over Tracimat vindt u op www.tracimat.be.

Deze infosessie is een onderdeel van Topics, een project van de VCB dat financiële steun krijgt van VLAIO. mei 2022 • Bouwbedrijf 37

ALEXANDRE DE CESCO

"De Brusselse gewestconfederatie moet zijn werk meer in de spotlights zetten" De Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad heeft een nieuwe voorzitter: Alexandre De Cesco.

Onlangs volgde hij Marc Ruebens op. Wie is De Cesco? We brachten een bezoek aan de kantoren van zijn onderneming aan de Rodebeeklaan in Schaarbeek.

I

n de Brusselse bouwwereld is Alexander De Cesco alvast geen onbekende. Hij staat immers aan het hoofd van het familiebedrijf Socatra.

Alexandre De Cesco: "Inderdaad, we zijn één van de allerlaatste Brusselse bouwbedrijven van klasse 8 die nog altijd in de handen van de familie zijn. Mijn grootvader nam in 1924 een bouwbedrijf over en noemde het De Cesco. Tussen 1924 en 1965 werkte hij als algemeen aannemer maar daarnaast heeft hij veel mozaïek- en granitowerken uitgevoerd – het was immers de tijd van de Art Déco. Na de oorlog heeft De Cesco meegedaan aan de heropbouw, met ook de aanleg van infrastructuur en wegen. In de naoorlogse periode kwam je dezelfde problemen tegen als nu, namelijk een gebrek aan mankracht en materialen. Vervolgens was mijn vader actief in de burgerlijke bouwkunde, en bouwde de onderneming mee aan de metro's van Brussel, Antwerpen en Charleroi."

"De naam Socatra – van Société d’Applications de Travaux – dateert van 1967. In 1988 heeft mijn vader de eerste publiek-private samenwerkingen opgezet met de gewestelijke ontwikkelingsmaatschappij van Brussel, de voorloper van citydev. Daar38 Bouwbedrijf • mei 2022

voor werd la Bruxelloise de Rénovation opgericht, met daarin Socatra als private en de ontwikkelingsmaatschappij als publieke aandeelhouder. Op die manier wilde men Brussel een nieuwe dynamiek geven door in te zetten op stedelijke renovatie en de bouw van geconventioneerde woningen. Met de geboorte van het Brussels gewest is er echt iets op gang gekomen. Jonge gezinnen bleven in Brussel, en de bevolking ging van 900 000 naar 1 200 000 inwoners."

"Mijn zus Claudia en ik zijn in 1994 in de onderneming begonnen.

Begin 2000 hebben we een directiefunctie gekregen en sinds 2015 zijn we samen gedelegeerd bestuurder. Er werken intussen 230 mensen bij ons en we zijn actief in de bouw, de renovatie en de burgerlijke bouwkunde. Daarnaast hebben we onlangs COLEN uit Geldenaken overgenomen, omdat we ons ook willen toeleggen op de restauratie van erfgoed."

Waarom wordt iemand die het zo druk heeft voorzitter van de Brusselse gewestconfederatie?

Alexandre De Cesco: "Het was geen rationele beslissing, ik had zin om het te doen! Ik ben al een tijdje actief in de Confederatie, onder meer

in de federale raad van de FABA en de bestuursraad van de Confederatie Bouw Brussel-Hoofdstad. Je ontmoet er mensen en je creëert een netwerk.

Het is een menselijke verrijking, je steekt er iets op en je krijgt een ruimere visie op de sector. Ik heb onze professionele belangen altijd willen verdedigen, en het moment was gekomen om daarvoor tijd vrij te maken."

Wat wilt u voor de Brusselse gewestconfederatie betekenen?

Alexandre De Cesco: "Samen met Jean-Christophe Vanderhaegen en Laurent Schiltz, respectievelijk directeur en secretaris-generaal van de CBBH, moet ik ons actieplan nog verfijnen. Maar de prioriteiten voor de Brusselse bouwsector zijn duidelijk.

Het is boeiend, terechtkomen in een periode die economisch, maatschappelijk en wat betreft duurzaamheid breekt met het verleden. Ik wil het gaspedaal intrappen van alle belangrijke projecten van de CBBH, om in een zo gunstig mogelijke positie te zitten tijdens de verkiezingen van 2024. De bouw heeft nu excellente relaties met de hele Brusselse regering en dat willen we zo houden. De bouw moet in het centrum van de belangstelling van de politieke wereld staan, en de regering

Alexandre De Cesco vind dat Brussel een eigen identiteit moet ontwikkelen en onderzoeken hoe het lokale erfgoed gevaloriseerd kan worden.

De CBBH heeft een solide team dat ver vooruitloopt wat betreft de energieuitdagingen. moet op ons inzetten."

"De bewijzen zijn er al. Er is RENOLUTION, de strategie van het Brussels gewest die het renovatieritme wil verdrievoudigen. Daarnaast is er Build.

Circular.Brussels, met begeleiding en opleiding voor bedrijven die geïnteresseerd zijn in circulair bouwen. Dat laatste project is belangrijk en ligt me nauw aan het hart. We moeten steden beginnen te zien als leveranciers van materialen om te hergebruiken."

"Daarnaast is er de digitalisering. Er zijn twee trends. Ten eerste de digitalisering van het bouwproces, met BIM en dergelijke. Op dat punt zijn we al vergevorderd, al moeten de kleinste ondernemingen nog overtuigd worden.

De tweede trends is die van de slimme, connected gebouwen. Op dat punt moet nog veel werk verzet worden en moeten we nog heel wat competenties verwerven."

"Ik wil ook nog even wijzen op het belang van de werkgelegenheid en de opleiding. Mensen vinden en opleiden is van cruciaal belang voor de bouw.

De bedrijven die vallen onder paritair comité 124 hebben jaarlijks 1200 arbeiders nodig in Brussel. Men verwacht dat RENOLUTION tegen 2050 ongeveer 8000 bijkomende arbeidsplaatsen zal scheppen. En om af te sluiten: we moeten een eigen Brusselse identiteit ontwikkelen en onderzoeken hoe we ons erfgoed kunnen valoriseren."

Uw voorganger Marc Ruebens heeft meer dan eens zijn frustratie geuit over de bureaucratische traagheid in Brussel.

Alexandre De Cesco: "Ik begrijp hem. Het krijgt aandacht in mijn beleidsprogramma. Om het aanvragen van allerlei toestemmingen voor bouwprojecten gemakkelijker te maken, heeft de CBBH in samenwerking met het gewest de digitale tool Osiris opgezet. Maar de gemeenten willen niet mee … In het gewestelijke innovatieplan van Brussels staatssecretaris Barbara Trachte staat een hoofdstuk over administratieve vereenvoudiging. Ik hoop dat we daarvan de vruchten kunnen plukken."

Welke boodschap hebt u voor het team van de CBBH?

Alexandre De Cesco: "Ik heb intussen met iedereen kennisgemaakt. Wat

betreft de energie-uitdagingen loopt dit team ver vooruit. Ik ga hen zo goed mogelijk begeleiden en hen helpen beter te communiceren. Aan de communicatie zal ik veel aandacht besteden. De Brusselse gewestconfederatie moet zijn werk meer in de spotlights zetten. In de relatie met het beleid is het OK, maar de communicatie met de leden en de twee andere gewesten moet beter, om de Brusselse identiteit duidelijk te maken. Daarnaast is de internationale uitstraling van Brussel belangrijk.

We hebben deelgenomen aan MIPIM in Cannes en aan de Brusselse economische missie naar Dubai. De Brusselse bouw is internationaal aanwezig, dat mag geweten worden."

Nu een kleine uitdaging voor u.

Vervolledig deze zin: "Ik zal een tevreden voorzitter zijn als aan het einde van mijn mandaat …"

Alexandre De Cesco: "… we ons werk gedaan hebben en Brussel het image heeft van een pionier op het vlak van circulair bouwen. Zoals ik al opmerkte, is er ook de verbetering van onze bekendheid op internationaal vlak en bij de twee andere gewesten. Dit alles met de belangen van onze leden in het achterhoofd, want onze eerste opdracht is de dienstverlening aan hen.

Er is geen gebrek aan uitdagingen maar voor mijn ambities kan ik rekenen op het team."

Misschien nog een laatste woordje voor Marc Ruebens …

Alexandre De Cesco: "Hij heeft me rechtstreeks in vertrouwen genomen en me vertrouwen in mijn nieuwe taak gegeven. Een opvolging kan moeilijk verlopen, maar dankzij hem dat was hier niet het geval. Ik zou ook JeanChristophe en Laurent willen bedanken voor de geweldige manier waarop ze me onthaald hebben."

•

mei 2022 • Bouwbedrijf 39

Uw partner voor de certificatie in de bouwsector voor JAAR

www.bcca.be

Vertrouwen schenken in kwaliteit.

Innovatie stimuleren. Risicobeheer.

Annonce_BCCA_Bouwbedrijf_186x128mm_NL.indd 1

1/04/22 13:00

BELGIAN RESIN FLOORIN ASSOCIATION

"Ik zou willen dat er opleidingen ontwikkeld worden voor het aanleggen van harsvloeren" Bij de talrijke groeperingen in de Cluster van Complementaire Ondernemingen ook de Belgian Resin Floorin Association (BRFA). Bouwbedrijf ging praten met Dominique Petta, voorzitter van de BRFA en CEO van de 4M groep (Battice), een harsvloerspecialist. Eerste vraag: wat doet de BRFA eigenlijk?

D

omnique Petta: "We zijn geen producenten van hars, maar de federatie van de ondernemingen die harsvloeren aanleggen.

De Engelse naam van de groepering is gekozen omdat we een nationale vereniging zijn met zowel Franstalige als Nederlandstalige leden. In tegenstelling tot landen als Frankrijk, Nederland en Duitsland bestond er in België niets om de belangen van onze sector te verdedigen. Daarom is binnen de Cluster van Complementaire Ondernemingen deze federatie opgericht.

Ze maakt de bouwwereld duidelijk dat we geen schilders zijn maar hars aanbrengen. Dat is een aparte stiel."

we weer. Op dit moment hebben we veertien leden. Er bestaan in ons land een vijftigtal bedrijven die in de aanleg van harsvloeren gespecialiseerd zijn.

Samen zijn ze goed voor 500 tot 1000 werknemers. Ik streef naar een dertigtal leden, dat zou een mooi resultaat zijn.

Wij brengen deze bedrijven samen en maken duidelijk dat we samen meer kunnen bereiken dan alleen. Hoe meer leden, hoe meer uitwisseling van ideeën en ervaringen, positieve en negatieve." ›››

Dominique Petta, voorzitter van de BRFA en CEO van de 4M groep.

Wanneer is de BRFA opgericht?

Domnique Petta: "De eerste vergaderingen met de Confederatie vonden plaats in 2016. Tussen 2017 en 2018 is de vereniging dan stap voor stap tot stand gekomen. De coronacrisis was een kalme periode maar nu hebben we de draad opgenomen en vergaderen mei 2022 • Bouwbedrijf 41

BELGIAN RESIN FLOORIN ASSOCIATION

›››

Waar komen harsvloeren voor? Wat maakt deze specialisatie bijzonder?

Domnique Petta: "Het is een zeer complexe techniek. Het gaat om enkele millimeters maar om een vloerbekleding te maken die onze klanten tevredenstelt, moeten die millimeters voldoen aan zeer strikte mechanische, technische en esthetische criteria. Je kunt hars aanbrengen op verschillende materialen: betonchape, hout, metaal … De technische procedures worden afgestemd op de producten die gebruikt worden."

"Onze vloeren kom je tegen in verschillende sectoren: de nijverheid, de overheid, de grootdistributie, de agrovoedingsindustrie, farmaceutische bedrijven, gezondheidzorg, transport, logistiek, infrastructuur, sport, ontspanning … maar niet alleen daar. Met 4M hebben we vloeren aangelegd in de nieuwe hoofdzetel van Paribas Fortis in Brussel."

"Voor alle duidelijkheid: harsbekledingen kunnen zeer duur zijn. Het is een grote investering voor de opdrachtgever en er ontstaat dus een probleem als de uitvoering niet goed is. We zijn het aan onszelf verplicht om correct voor te lichten. Ons werk krijgt

"Ik streef naar een dertigtal leden, dat zou een mooi resultaat zijn."

42 Bouwbedrijf • mei 2022

veel appreciatie maar we moeten zeer waakzaam blijven. Daarom willen we bijvoorbeeld ons bouwvak professionaliseren. Helaas bestaat er geen specifieke opleiding, school of cursus die mensen leert hoe je hars moet aanbrengen."

Geen specifieke opleiding, zegt u.

Hoe reageert de BRFA daarop?

Domnique Petta: "Als federatie is het aan ons om bedrijven de juiste instrumenten aan te reiken. Je leert het vak op het terrein, in de onderneming. Dat is het geval in 4M. Bij ons werken ongeveer 120 mensen, 90 in België en de rest in buitenlandse filialen, die continu interne opleidingen krijgen. Ik zou willen dat er in de sector opleidingen ontwikkeld worden. We hebben al contact opgenomen met de Forem (de Waalse VDAB, nvdr) maar nog geen enkel antwoord gekregen. We gaan onze nood aan opleidingen blijven bekend maken via de Cluster (die intussen met zijn cel Opleiding bezig is met de ontwikkeling van specifieke opleidingen voor het aanbrengen van harsvloeren, nvdr)."

"Daar komt bij dat we net als de hele bouwsector geconfronteerd worden met een krappe arbeidsmarkt. Wie een harsvloeropleiding volgt, vindt onmiddellijk een baan voor de rest van zijn carrière."

De BRFA heeft meegewerkt aan TV 277 van het WTCB over harsvloeren.

Hoe nuttig is deze voor uw sector?

Domnique Petta: "We mogen er trots op zijn. Deze technische voorlichting is eind 2021 gepubliceerd, en kwam tot stand dankzij een intense samenwerking tussen onze groepering, de Cluster en het WTCB. Ik bedank iedereen die deze vakbijbel moge-

lijke gemaakt heeft. De vorige technische voorlichting was al meer dan een kwarteeuw oud, het was tijd voor een nieuwe versie. Deze TV legt de nadruk op kwaliteit en veiligheid en standaardiseert de systemen die gebruikt worden.

Ze is nuttig voor iedereen, niet alleen onze bedrijven maar ook de ontwerpers en onze klanten."

Hoe gaat het met uw sector?

Hebt u veel last van de gestegen materiaalprijzen?

Domnique Petta: "Het gaat goed met ons. Maar het feit dat de prijzen van epoxy, polyuréthaan, polymeren en de andere producten die we gebruiken in de afgelopen twee jaar 30 tot 40 procent gestegen zijn, vreet aan onze winstmarge. Daarnaast bestaat er behoefte aan meer professionalisme in onze sector. Bovendien is in sommige overheidsopdrachten in dit land de prijs nog altijd de belangrijkste factor, soms ten koste van de kwaliteit. In Frankrijk worden in de opdrachtdocumenten talrijke kwaliteitscriteria voor harsvloeren opgenomen. Dat zou hier ook moeten gebeuren. Het is een aspect van het werk van de Cluster."

Hebt u als voorzitter specifieke doelstellingen dit jaar?

Domnique Petta: "De opleidingen, maar daarnaast zou ik een aantal andere dingen willen opzetten die zeer belangrijk zijn voor ons dagdagelijkse werk, zaken die te maken hebben met milieu, veiligheid, bouwafval, gevaarlijke producten, verzekeringen enzovoort. Ik zou ook een charter willen opstellen voor harsvloerbedrijven. Geen gebrek aan werk! Met mijn pet als voorzitter van de BRFA, bedrijfsleider én ereconsul van Italië in Luik, is 24 uur te weinig in een dag!

•

PUBLIREPORTAGE

Beton op weg naar een klimaatneutrale bouw et ongeveer 45 miljoen ton per jaar in België is beton een onmisbaar bouwmateriaal. Sommige van zijn kwaliteiten zijn welbekend, zoals zijn mechanische prestaties of zijn weerstand tegen vuur of vocht. Andere worden soms onderschat, zoals de mogelijkheid om te worden gerecycleerd of zelfs hergebruikt.

Bovendien worden cement en beton lokaal geproduceerd met lokale grondstoffen, wat zorgt voor een grotere bevoorradingszekerheid.

De cementproductie is echter verantwoordelijk voor de uitstoot van broeikasgassen. Sinds 1990 is de koolstofvoetafdruk van Belgisch cement met bijna 30% gedaald, waarmee België tot de best presterende landen ter wereld behoort. Maar dit volstaat niet, de transitie wordt versneld om te komen tot een bouw die “Net Zero”, m.a.w. klimaatneutraal is.

Daarom heeft de cementindustrie een roadmap ontwikkeld op basis van vijf hefbomen, de “5 C’s”: Clinker (klinker): deze hefboom betreft investeringen in cementovens om de koolstofvoetafdruk van klinker te verminderen: alternatieve brandstoffen en grondstoffen, energie-efficiëntie en, op middellange termijn, CO2-afvang (CCUS).

Cement: enerzijds klinker zoveel mogelijk vervangen door alternatieve grondstoffen en anderzijds de voetafdruk van het vermalen verkleinen door het verbruik te optimaliseren en gebruik te maken van koolstofvrije elektriciteit.

Concrete (beton): het koolstofvrij maken van het transport, het optimaliseren van betonsamenstellingen door meer digitalisering en de integratie van nieuwe cementsoorten en het gebruik van meer gerecycleerde aggregaten zijn enkele van de maatregelen die worden toegepast.

M

Constructie: ons credo is om beton op een verantwoorde manier te gebruiken waar het waarde oplevert en op een circulaire manier. (her)Carbonatie: wist u dat beton tijdens zijn levenscyclus meer dan 20% van de proces-CO2, uitgestoten tijdens de productie van klinker, opnieuw opneemt?

De uitdaging is groot, maar het is samen dat we zullen slagen in deze overgang naar een klimaatneutrale bouw!

WTCB

De nieuwe TV 281 over akoestische isolatie tussen woningen De onlangs door het WTCB gepubliceerde Technische Voorlichting (TV) nr. 281 gaat dieper in op de lucht- en contactgeluidsisolatie tussen woningen. Dit uitgebreide onderwerp wordt behandeld in zo’n 280 bladzijden. Andere belangrijke aspecten van de akoestiek in woongebouwen, zoals de gevelgeluidsisolatie en het beheersen van nagalm, trillingen en installatielawaai, vallen buiten het bestek van dit document. Gelukkig is de TV 281 zodanig opgevat dat u snel de benodigde informatie kunt vinden, zonder het volledige document te moeten doorlopen.

M

en kan verschillende families van bouwconcepten onderscheiden: massieve concepten, concepten met onderbroken vloerplaten, concepten met door-

lopende vloerplaten en dragende, ontdubbelde muren... Het volstaat om in de TV de sectie over het bouwconcept in kwestie te consulteren om de gevraagde informatie te vinden.

De verschillende bouwconcepten worden verder geïllustreerd in de bijlagen aan het einde van de TV en dit, aan de hand van een 3D-tekening, een beknopt overzicht van de opbouw, een

DE TV 281 BEVAT EEN HELE REEKS GEDETAILLEERDE SCHEMA'S om de verschillende mogelijke bouwconcepten te illustreren.

44 Bouwbedrijf • mei 2022

HOE KAN MEN DE TV 281 VERKRIJGEN? De Technische Voorlichting nr. 281 is enkel beschikbaar in pdfformaat en kan gedownload worden via de website www.wtcb.be onder de rubriek ‘Publicaties en tools’. Het gaat hier om een interactieve pdf, met talloze links om gemakkelijk door het document te kunnen navigeren.

bescherming van de gebruikers. Dit niveau verzekert het comfort, ook wanneer er ietwat hogere geluidsniveaus gegenereerd worden (bv. door muziekinstallaties, tv’s, muziekinstrumenten...). Men hoeft zich dus minder zorgen te maken over het feit dat de buren hiervan hinder zouden ondervinden.

Zo zijn de eisen voor rijwoningen strenger dan voor appartementen. Tussen twee nieuwbouwrijwoningen is het minimaal vereiste prestatieniveau immers klasse B, terwijl voor appartementen de klasse C volstaat.

Lucht- en contactgeluidstransmissie tussen twee ruimten gedetailleerde beschrijving via ‘checklists’ en een rubriek met speciale aandachtspunten. Bijkomende akoestische achtergrondinformatie omtrent funderingen, zwevende vloeren, voorzetwanden en dergelijke meer is terug te vinden in een afzonderlijk hoofdstuk.

Normatief kader

De TV 281 geeft een samenvatting van de regels van goed vakmanschap uit de norm NBN S 01-400-1. Deze eisen zijn van toepassing op alle woongebouwen op het Belgische grondgebied waarvoor de bouwaanvraag ingediend werd na het in voege treden van de norm.

In de norm worden drie klassen met prestatie-eisen gedefinieerd:

• klasse C (laagste akoestischeprestatieniveau): minimale akoestische bescherming van de gebruikers.

Dit kwaliteitsniveau is een economisch compromis met akoestische eisen die erop gericht zijn om een ruime meerderheid van de gebruikers tevreden te stellen • klasse B (middelste akoestischeprestatieniveau): hogere bescherming dan in klasse C, met verbeterde prestaties voor een aantal akoestische eigenschappen (bv. gevelisolatie, geluidsisolatie tussen woningen, contactgeluidsisolatie...) en/of een betere bescherming tegen het lawaai van technische installaties • klasse A (hoogste akoestischeprestatieniveau): zeer hoge akoestische

Luchtgeluiden ontstaan in de lucht en worden via luchttrillingen doorgegeven aan de gebouwstructuur (bv. stemgeluid, geluid van radio, televisie en verkeer). Contactgeluiden zijn het gevolg van het contact tussen voorwerpen en bouwelementen en veroorzaken een rechtstreekse trilling van de gebouwstructuur (bv. loopgeluiden, impactgeluiden als gevolg van het verschuiven van klein meubilair of van vallende voorwerpen...).

Het geluid dat aanwezig is in een ruimte kan niet alleen door directe verticale transmissie doordringen naar de aangrenzende ruimte, maar ook via verschillende flankerende transmissiepaden. De in de TV 281 voorgestelde bouwconcepten kunnen hiervoor een oplossing aanreiken.

•

mei 2022 • Bouwbedrijf 45

WTCB

Een vloer doorboren en verstevigen in alle veiligheid Bij het doorboren van een vloer, bijvoorbeeld voor de uitvoering van een trap, zijn er een aantal regels die in acht genomen moeten worden. Het Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf (WTCB) geeft hierna een overzicht van de belangrijkste regels van de kunst.

A

lvorens een vloer te renoveren of de structuur ervan te wijzigen, moet de staat van de vloer gecontroleerd worden en dient men na te gaan of deze in staat is om de verwachte gebruiksbelastingen op te nemen. Indien de vloer verstevigd moet worden om de doorboring ervan toe te laten, dan moet deze eerst afgestempeld worden om de stabiliteit ervan te waarborgen.

Kernboringen en doorboringen voor de doorgang van speciale technieken

Speciale technieken zoals water, elektriciteit, ventilatie enzovoorts vereisen verticale doorboringen doorheen de vloer. De diameter van deze uitsparingen varieert van enkele millimeters tot ongeveer 30 cm. Alvorens een doorboring of kernboring uit te voeren, dient men na te gaan of er zich in de doorgang geen wapeningen, circuits of leidingen bevinden. Hiertoe kan men zijn toevlucht nemen tot speciale inspectie-instrumenten.

Wanneer het beschermde volume doorboord wordt, dan moet er ook bijzondere aandacht besteed worden aan de luchtdichtheid en het behoud van de gewenste akoestische prestaties. Als maximale afmeting die gerespecteerd moet worden bij gebrek aan een bijzondere versteviging, geven sommige fabrikanten voor rechthoekige uitspa46 Bouwbedrijf • mei 2022

ringen in betonnen welfsels de waarde van 100 x 40 cm op. Voor grotere uitsparingen dient men de vloer te versterken met een raveelconstructie uit staal of gewapend beton.

Grote uitsparingen creëren

Vooraleer men overgaat tot de uitvoering van een opening in een vloer, dient men voldoende inzicht te hebben in de manier waarop de vloerconstructie ontworpen is. Vervolgens kunnen de bouwstempels op

de lager gelegen verdieping aangebracht worden. Dit is een noodzakelijke voorwaarde om een deel van de vloerconstructie te kunnen demonteren. De stempels moeten rondom de voorziene opening vastgezet worden tussen houten balken en dit, zo dicht mogelijk bij de rand.

De vloer kan op verschillende manieren opgebouwd zijn: met een houtskelet of een metalen structuur, uit ter plaatse gestort gewapend beton, uit welfsels van gewapend of voorge-

Schema’s voor een opening parallel met of loodrecht op de vloerbalken. Indien de vloer opgebouwd is uit beton, dan kunnen de verstevigingsbalken uit staal of gewapend beton bestaan.

(foto : Adobe Stock)

Grote uitsparing voor de uitvoering van een trap.

spannen beton... Het maken van een opening betekent in alle gevallen dat er een relatief groot deel van de draagstructuur van de vloer doorgezaagd wordt en dat de rest van de constructie verstevigd wordt. Het soort versteviging dat aangebracht moet worden, is afhankelijk van de grootte van de uitsparing en de plaats ervan in de vloer, zoals blijkt uit de schema’s van afbeelding 2. Indien meer dan één dragend element van de vloer doorgezaagd wordt, dan dient men een stabiliteitsbureau in te schakelen voor een nauwkeurige dimensionering van de te voorziene versteviging.

Een houten vloer stijver maken en verstevigen

Houten vloeren zijn gevoeliger voor vervorming en trillingen (bv. door

beloping). In functie van het door de gebruiker aanvaardbaar geachte niveau van vervormbaarheid en trillingscomfort kan er een geschikte opbouw van de vloerconstructie gekozen worden. Om de stabiliteit tijdens de werken te waarborgen en onaanvaardbare blijvende vervormingen te voorkomen, moet de vloer afgestempeld worden.

De stijfheid van een houten vloer kan 1,5 tot 2 maal verhoogd worden door een verdubbeling van de balken door middel van houten kinderliggers met steunen aan de uiteinden.

De stijfheid kan ook (tot 5 maal) verhoogd worden door een versteviging met metalen platen over de volledige lengte van de balk en M12-bouten om de 50 cm. Ten slotte kan er ook een betonplaat van 50 mm aange-

bracht worden, die door middel van metalen deuvels verbonden wordt aan de houten vloer, wat de stijfheid tot 8 maal kan verhogen. Het type versteviging wordt gekozen in functie van de beoogde prestaties, het akoestische comfort en de eisen op het vlak van brandveiligheid. Ook de beschikbare vrije hoogte onder het plafond kan de keuze beïnvloeden.

•

REFERENTIE De WTCB-Dossiers 2022/1.9.

Enkel dit originele artikel van de hand van ingenieur A. Skowron, hoofd van het laboratorium Structuren en bouwsystemen van het WTCB, geldt als referentie.

mei 2022 • Bouwbedrijf 47

Een vijver achter de huizen buffert het hemelwater.

B.R.G.

Hedendaagse lage-energiewijk in de Gaume In Ethe, een deelgemeente van het Luxemburgse Virton, heeft ons lid B.R.G. een lageenergiewijk met dertien woningen gebouwd. Op zich al interessant, maar opvallend is ook de hedendaagse stijl. Dit stukje van België, de Gaume, heeft de reputatie erg gehecht te zijn aan traditiebouw.

B

ij Bouwbedrijf zijn we niet bang van een inspanning om onze leden in het zonnetje te zetten, en dus sprongen we onlangs in de auto voor een rit van 200 kilometer naar het uiterste zuiden van het land.

Doel: de eco-wijk die B.R.G. daar bouwde in Ethe. Zodra je de E411 verlaat en door de dorpen begint te rijden, ontsnap je er niet aan: men houdt in de Gaume van architecturale traditie.

Residentie Plein Sud aan de rand van Ethe valt daardoor des te meer op. Waar zijn de fermettes? We werden er ontvangen door Rachel Thiry, gedelegeerd bestuurder van B.R.G. Ze was niet verbaasd over onze verbazing.

Rachel Thiry: "De gemeente Virton is inderdaad zeer gehecht aan de traditionele stijl van de Gaume met zijn oude boerderijtjes. Er zijn bijvoorbeeld allerlei regels over de hoogte van de daken enzovoort. Ik kan het je verzekeren: de toestemming verkrijgen voor dit project was niet evident, met die minder traditionele vormen en kleuren. Maar het is ons gelukt."

Drassig

De woningen liggen als een klein dorpje in het midden van de velden waar paarden en koeien grazen. Tijdens ons bezoek waren arbeiders de laatste hand aan het leggen aan de binnenafwerking. De dertien woningen zijn verspreid over een hectare, verdeeld in drie groepen. Ze hebben alle48 Bouwbedrijf • mei 2022

maal een garage en een kleine tuin. Het is een wijk waarin de bewoners aangenaam kunnen samenleven. Wandelpaadjes doorsnijden het project en er is een gemeenschappelijke ruimte. Achter de site ligt een vijver. Hij buffert hemelwater maar, zoals projectleider Claude Lecomte opmerkt, hij is ook een herinnering aan het feit dat de site oorspronkelijk erg drassig was.

Claude Lecomte: "We hebben een vloerplaat moeten aanleggen en zijn een goede ondergrond gaan zoeken op vijf meter diepte. Het studiebureau voor de stabiliteit, BGS uit Habay, heeft goed samengewerkt met B.R.G. om dit funderingssysteem op punt te zetten."

B.R.G. dankt ook architect Amaury Adam van ALINEATER, eveneens uit Habay. De eerste schop van dit project ging in 2018 in de grond. Intussen zijn elf huizen bewoond en twaalf huizen verkocht. Voor het dertiende is recent een verkoopovereenkomst gesloten.

Verschillen

Het project bestaat uit eengezinswoningen met twee of drie slaapkamers. Deze zijn grotendeels opgetrokken met de klassieke hedendaagse bouwtechnieken, met muren van betonblokken, een betonnen vloerplaat en houten regelwerk voor de verdiepingen.

Claude Lecomte: "Het dak bestaat uit natuurlijke leien op houten daktimmerwerk. Voor de gevels zijn drie soorten

 Drie groepen, samen 13 huizen. Ze

hebben een kleine tuin en een garage.

De site heeft een oppervlakte van een hectare (foto HONESTY).

 De stijl is hedendaags,

het energieverbruik zeer laag (foto HONESTY).

 Deze eengezinswoningen hebben

twee of drie slaapkamers. (foto HONESTY)

bekleding gebruikt: pleister maar ook natuurleien en houten gevelplaten. Merk op dat de architect niet wilde dat alle woningen hetzelfde zouden zijn, zoals doorgaans het geval is bij dergelijke projecten. Hij wilde individuele, verschillende woningen."

Laag verbruik

De huizen hebben zeer hoge energieprestaties, met een A-score voor de Waalse EPB-regelgeving 2010. Ze zijn op luchtdichtheid getest.

Claude Lecomte: "De muren zijn geïsoleerd met EPSplaten met een dikte van 18 centimeter of, in het geval van de houten gevelplaten, met 18 centimeter PU. De vloerisolatie bestaat uit gespoten PU met een dikte van 15 centimeter. Onder het dak zit 30 centimeter cellulose, en een houten regenscherm van 52 millimeter."

Op de site liggen drie gemeenschappelijke tanks die het gas leveren aan de huizen voor de verwarming en het warme water.

Claude Lecomte: "Op het gelijkvloers ligt vloerverwarming in de huizen. Op de verdiepingen is geen verwarming geïnstalleerd. De huizen zijn uitgerust met een balansventilatie met warmterecuperatie."

Daarnaast zijn in deze eco-wijk drie septische putten aangelegd voor het afvalwater. Een gemeenschappelijk pompstation loost het in de rivier.

Trend

Huizen met deze hoge energieprestaties worden in Wallonië vaak "lage-energiewoningen" genoemd. Ze mogen evenwel niet verward worden met passiefwoningen of bijna energieneutrale woningen. Deze laatste zijn bijvoorbeeld wettelijk gedefinieerd. Dat is niet het geval voor zogenaamde lage-energiewoningen.

Claude Lecomte: "Passiefbouw gaat een graadje verder, met verder doorgedreven bouwtechnieken en nog dikkere isolatielagen. Passiefwoningen presteren 10 tot 15 procent beter dan lage-energiewoningen. Maar het is nog een nichemarkt met zeldzame klanten. In deze streek is full passief geen prioriteit, zeker niet voor een eco-wijk van verschillende woningen. De woningmarkt is hier al zeer gespannen, op enkele kilometer van het Groothertogdom Luxemburg, en de prijzen mogen niet opgedreven worden. Wij volgen de trend van de voorbije jaren: lage energie met aanbevolen standaards en meerprijzen die niet al te voelbaar zijn. We hebben de normen van het moment onder de knie en volgen van dichtbij de evolutie op het vlak van afwerking, isolatie en luchtdichtheid.

"Het sterke punt van dit project is de ontwikkeling van een verzameling huizen met een eigen karakter in een ecowijk. Dat contrasteert met de flatgebouwen die je zowat overal als paddenstoelen uit de grond ziet komen."

•

mei 2022 • Bouwbedrijf 49

LEDENVOORDELEN MEI

Daar zijn de lente en de ecocheques weer!

Als lid van de Confederatie Bouw profiteert u van een ultravoordelig tarief voor uw Ticket EcoCheque bij Edenred: - 35 % op uw basisprestatievergoeding met de kortingscode EC00322CSTR31.

Herinnering toekenning Ticket EcoCheque • Wie? De werkgevers die onder PC 124 vallen • Wanneer? In mei • Hoeveel? € 100 (maximumbedrag = € 250) • Voor wie? Voor alle werknemers en de zelfstandige bedrijfsleider

Elk klein gebaar om onze impact op het milieu te beperken, telt!

Ga voor meer info en bestellingen naar https://www.edenred.be/nl/werkgevers/ecocheques

50 Bouwbedrijf • mei 2022

Het nieuwe ontslagrecht- 2de uitgave Sinds 1 januari 2014 zijn nieuwe opzegtermijnen van toepassing. Overgangsregels hebben enerzijds gezorgd voor de overgang van werknemers die vóór 1 januari 2014 in dienst waren naar het stelsel van de geharmoniseerde opzegtermijnen en anderzijds ervoor gezorgd dat de toepassing van de geharmoniseerde opzegtermijnen werd uitgesteld tot 1 januari 2018 voor sectoren zoals de bouw waar verkorte opzegtermijnen golden.

Voortaan wordt de duur van de opzegtermijn uitgedrukt in weken. Deze termijn hangt enkel af van de anciënniteit van de werknemer in de onderneming. De opzegtermijn gaat in op de maandag volgend op de betekening, het ontslag moet worden gemotiveerd, het recht op outplacement wordt uitgebreid, de proefperiode is verdwenen... De wijzigingen zijn belangrijk en geven aanleiding tot veel vragen. Bovendien zijn sinds de eerste uitgave van deze brochure nieuwe regels toegevoegd. We denken bijvoorbeeld aan de terugkeer van verkorte opzegtermijnen tijdens de eerste maanden van het contract, de procedure die moet worden gevolgd wanneer de werknemer om medische redenen niet meer in staat is de overeengekomen werkzaamheden uit te voeren, de impact van tijdelijke werkloosheid als gevolg van het coronavirus op het verstrijken van de opzegtermijn, ...

Het was dus noodzakelijk om de eerste uitgave te actualiseren.

Deze tweede uitgave geeft de aannemers zoveel mogelijk praktische informatie. Na een herinnering aan de basisregels (hoofdstuk 1) geeft ze een zo concreet mogelijk antwoord op de volgende vragen: • Welke opzegtermijn moet in acht genomen worden (hoofdstuk 2)? Hoe bereken ik die?

• Moet outplacementbegeleiding aangeboden worden? Hoe doe ik dat (hoofdstuk 3)?

• Moet het ontslag gemotiveerd worden en hoe (hoofdstuk 4)?

• Wat gebeurt er als mijn werknemer ontslag neemt (hoofdstuk 6)?

Aan het einde van de brochure vindt u een aantal praktische fiches en modelbrieven die zijn aangepast aan de verschillende situaties waarmee men te maken kan hebben.

Verkoopprijs (exclusief btw): • leden: € 50 • niet-leden: € 90 Deze uitgave kan besteld worden via de website www.confederatiebouw.be/ e-shop/publicaties/Sociaal-juridisch/type-contracten en nuttige documenten.

Er kan ook gemaild worden naar bestellingen@confederatiebouw.be

mei 2022 • Bouwbedrijf 51

Met ongeveer weet je niets.

Met Exact weet je alles.

Maak kennis met de bouwsoftware van Exact.

Een toekomstbestendig platform voor je projectadministratie, projectbeheer én boekhouding.

Exact is de onbetwiste nummer één cloud business software leverancier voor kmo’s in de Benelux, met meer dan 550.000 tevreden klanten.

Met Exact houd je op elk moment van een bouwproject een haarfijn overzicht over budget, timing en materialen.

Kijk voor meer informatie op exact.be/bouw

BOUWMARKT

Wienerberger gaat voluit voor circulaire verpakking In het kader van zijn duurzaamheidsstreven heeft Wienerberger zijn verpakkingsconcept bestudeerd en grondig bijgestuurd.

Na de verpakking uit 30% gerecycleerd kunststof, gaat de fabrikant van keramische bouwmaterialen nog een stap verder en maakt zijn volledige verpakking circulair.

Het resultaat is een 100% circulaire verpakkingshoes. “Ze is volledig transparant en wordt net als de bestaande krimphoezen voor 30% vervaardigd uit Post Consumer Recyclaat, dat is plasticafval afkomstig uit uw en mijn keuken. Een concept ontwikkeld door een multidisciplinair samenwerkingsverband waarin Wienerberger een actieve rol innam, waarvoor we in oktober 2019 al de Ufemat Packaging Award wonnen! Het feit dat de hoes niet bedrukt wordt, maakt dat ze perfect te recycleren en te verwerken is tot een nieuwe transparante folie. Ze is dus volledig circulair", legt Katrien Nottebaert, Chief Marketing Officer van Wienerberger, uit.

Meer info? www.wienerberger.be

Alle bedrijfsmiddelen veilig achter een digitaal hek met ABAX Geofence Wie zijn voertuigen, machines en mobiele gereedschappen digitaal opvolgt, kent het begrip geofence, een soort virtueel hek rond een fysieke, echt bestaande locatie. Interessant aan het nieuwe ABAX Geofence is het gemak waarmee de bedrijfsmiddelen ongeacht het merk bewaakt kunnen worden in één gemeenschappelijke functionaliteit. Dat maakt het assetmanagement veel eenvoudiger.

ABAX gebruikt één gemeenschappelijke gegevensbron, zodat de beheerder snel overzicht krijgt over alle aangesloten bedrijfsmiddelen, gereedschappen, machines en voertuigen, op één enkele live-kaart.

De risico's nemen af en de efficiëntie neem toe.

Het nieuwe ABAX Geofence helpt bovendien om de facturering te verbeteren. Door een Geofence in te stellen rond de vaakst bezochte werklocaties, klanten of andere relevante plekken geeft de krachtige ABAX rapportage-engine de exacte gegevens over de bestede tijd op een locatie voor voertuigen of gehuurde bedrijfsmiddelen, of de afgelegde kilometers tussen locaties voor logistiek- of bergingsbedrijven

Meer weten? www.abax.com mei 2022 • Bouwbedrijf 53

MARKANT

Interboring is het eerste Belgische lid van de IACDS Ons lid Interboring uit Zonhoven is het eerste Belgische boor- en zaagbedrijf opgenomen in de International Association of Concrete Drillers and Sawers. De IACDS is een wereldwijde vereniging die de belangen van de betonboorders en -zagers verdedigt. Zo is de organisatie zeer actief op het vlak van regelgeving en technologische ontwikkeling. Het hoofdkwartier is gevestigd in Spanje, maar er is ook een vertegenwoordiging in Brussel.

Interboring werd opgericht in 1983 en levert uiteenlopende diensten voor het maken van openingen in beton, van boringen tot diverse zaagtechnieken die overtollig beton verwijderen. In de voorbije jaren heeft de onderneming zich ook gericht op het versnijden van grote metalen componen-

ten. "De opdracht voor het versnijden van twee deeltjesversnellers (cyclotron) in opdracht van NIRAS bewijst dat Interboring permanent zijn grenzen verlegt, steeds gebruikmakend van haar expertise over versnijdingstechnieken”, aldus CEO Jos Spilstijns. De onderneming is betrokken bij de ontmanteling van de eerste kernreactor in België, de BR3 van het Studiecentrum voor Kernenergie in Mol.

Huizen in steden blijven populair

De zeer grote stijging van de huisprijzen in 2020, het eerste coronajaar, werd niet veroorzaakt door veranderingen in de kwaliteit van de verkochte huizen. Dat stelt een artikel in het Economisch Tijdschrift van de Nationale Bank van april 2022.

In tegenstelling tot wat vermoed werd, steeg de oppervlakte van een gekochte woning niet tijdens dit eerste pandemiejaar. Ook de tuingrootte werd niet significant

54 Bouwbedrijf • mei 2022

belangrijker. Hoogopgeleide volwassenen blijven de stad verkiezen boven het platteland. Daarnaast bleven de huisprijzen in de steden in het algemeen iets hoger liggen dan in de ruraal-stedelijke rand en de woon-forensengordel.

De impact van het structurele thuiswerk is volgens de NBB nog niet duidelijk, aangezien potentiële huizenbezitters niet impulsief beslissen om een woning te kopen, en zeker niet in tijden van pandemie.

ZONDAG 1 5 MEI 20 22

WERVENDAG

w, u o b De n a d r e e véél m kt! je den

Bezoek de werven in je buurt openwervendag.be SPONSORS

PARTNERS

EEN INITIATIEF VAN

w u o j d n i V e l e n o i s s profe

klik

Of je nu verkopers zoekt, metselaars, chauffeurs met een rijbewijs B, magazijnmedewerkers, kelners of andere profielen... Vind samen met Actiris je professionele klik.

Ontdek de profielen die klaarstaan op actiris.brussels/deklik en contacteer ons.

Scan mij