42 de Architect, juli - augustus 2003
Architecten zijn one night St3.nd.S
Hans Oldewarris en Peter de Winter over het uitgeven van architectuurboeken Uitgeverij oio bestaat dit jaar twintig jaar en produceerde in deze periode meer dan vierhonderd boeken. Een aanzienlijk deel hiervan wordt gevormd door architectuurmonografieën. De opkomst van oio kan dan ook niet los worden gezien van het internationale succes dat de Nederlandse architectuur in deze periode beleefde. Lange tijd was vrijwel ieder architectuurboek afkomstig van oio. Op dit moment maakt de uitgeverij duidelijk een pas op de plaats. Ze stopt met monografieën en gaat zich toeleggen op het maken van boeken die op het terrein van geschiedenis en kritiek liggen. Harm Tilman Foto's Jeroen Musch Wat is de essentie van het uitgeven? Peter: De kern van het uitgeven zit in het selec teren van de dingen die je brengt. In het opbou wen van een fonds dat de uitgeverij een gezicht geeft. Hans: Uitgeven is het brengen van interessant gedachtegoed in de ruimste zin van het woord. Wat wij daar als oio aan hebben toegevoegd, is het internationale aspect. Dat laatste bestond niet in Nederland toen wij begonnen in 1983. Het hangt samen met de ambities van de archi tecten die wij wilden brengen. De generatie daarvoor van Wim Quist en Carel Weeber was nationaal georiënteerd en kwam de grens niet over. Die van de jaren ’80 wilde internationaal heel erg aanwezig zijn. Als oio hebben we deze wens sterk ondersteund. A ir 1982 is de bron van Uitgeverij oio. De buitenlandse architecten die eerder dankzij Jo Coenen in Eindhoven waren geweest, zijn door de sectie architectuur van de Rotterdamse Kunststichting (rks ) naar Rotterdam gehaald. We gingen opnieuw over de grens kijken.
Peter: De eerste fondscatalogus was al tweeta lig. Om reden van internationalisering hebben we ons ook vanaf het begin op de Buchmesse in Frankfurt gepresenteerd. Onze eerste boeken hadden een Engelse samenvatting, daarna wer den ze al snel tweetalig en vervolgens zijn we begonnen met twee edities. Op dit moment geven we ook louter Engelstalige werken uit. De Architectuurgids van Nederland was in 1987 aanvankelijk opgezet als een Nederlands boek, maar gaandeweg toonde zich de internationale belangstelling en hebben we er een tweetalige uitgave van gemaakt. Nadat jullie het tijdschrift Utopia hadden gemaakt, hebbenjullie 010 opgezet. Hoe zijn jullie ertoe gekomen om architectuurboeken te gaan uitgeven? Peter: Aanvankelijk werkten we vooral op het raakvlak van architectuur en design. We hebben een tentoonstelling over het vliegen met spier kracht voor de dierentuin in Emmen ontwor pen. Het Gemeentelijke Havenbedrijf vroeg ons in deze periode om na te denken over de relatie tussen de haven en de stad, die in die tijd uit elkaar begonnen te groeien. We hebben bijvoor
beeld ‘Ponton o io ’ gemaakt, een drijvende tri bune voor optredens in de havens. Rode draad was hoe je de mensen in contact brengt met de stad en de omgeving. Hans: We hebben nooit iets anders dan archi tectuur- en designboeken willen uitgeven. Als oio hebben we veel teweeggebracht. Het lijkt misschien alsof we alleen volgend waren, maar we hebben ook de vraag sterk gestimuleerd. De reeks monografieën van Nederlandse architec ten is ons idee en is door ons opgezet. Van die generatie architecten was geen enkel boek beschikbaar. We zijn begonnen bij het ministe rie van wvc en via een omweg bij het Prins Bernhard Fonds terechtgekomen. Ook de Gids voor moderne architectuur in Nederland is een eigen initiatief. Sommige architecten kwamen naar ons toe, zoals Wiel Arets. Andere architecten bouwden hun oeuvre op, maar waren het niet gewend te publiceren. Voor de publicaties van de winnaars van de Rotterdam-Maaskantprijs bedachten wij het concept voor een reeks die in het buitenland een hoge mate van herkenbaarheid had. Dat is wel een verschil met dit moment. Architecten maken nu vaak zelf hun monografieën en kie zen vervolgens een uitgever. Peter: Hier zie je ook de democratisering van het uitgeven aan het werk. Vroeger had je als auteur de uitgever nodig, maar deze taak is nu gespecialiseerd en het maken van een boek is niet moeilijk meer. Architecten kiezen hun eigen vormgevers en tekstschrijvers, uitgevers worden als bemoeizuchtig beschouwd. Gegeven deze professionalisering aan de kant van architecten: wat is dan jullie taak als uitgever? Peter: Volgens ons is deze niet wezenlijk veran derd. Architecten komen er vanzelf wel achter dat ze het beter aan ons kunnen overlaten. Gedurende de laatste acht jaar is er zoveel financiële ondersteuning gekomen, dat archi tecten dachten het allemaal zelf te kunnen. Deze boeken missen echter de kritische blik van een uitgever die ze een meerwaarde geeft. Is er nog een noodzaak voor monografieën? Hans: Die is er niet, ten minste niet in Neder land. Daar kunnen ze wat ons betreft morgen mee ophouden. De enige reden dat architecten nog een monografie willen, is omdat ze er nog geen hebben. In monografieën die strategisch
