STERRENKUNDE: DE ZON, Herinnert u zich nog hoeveel sterren je vroeger kon zien, voordat lucht- en lichtvervuiling veel Na fascinerende hemellichamen onzichtbaar reizen naar maakten? Rusland Al in de die sterren maken deel uit van één groot sterrenafgelopen stelsel, ‘demaanden, Melkweg’.heeft In hetde heelal HEVO-reiszijn inmiddels duizenden melkwegstelsels ontdekt, allemaal commissie, ver weg. In dit oplaatste verzoek artikel van een in deze aantal serie over sterrenkunde blijf ik dichter bij huis. leden, besloten in het voorjaar van 2020 In naar de Israël Melkweg te gaan. draaien sterren rond, maar ook Voor kernfusie, zoals in de zon plaats vind, zijn heel wolken gas en stof. Nieuwe sterren ontstaan doordat zo’n wolk zich samentrekt tot een draaiende schijf. In het centrum van die schijf draait de massa het snelst en wordt het steeds heter. Daar ontstaat een ster. Sterren zijn in feite brandende gasbollen. Planeten, zoals Venus, Aarde, Jupiter en Saturnus worden uit het restmateriaal van die schijf gevormd. In de Melkweg worden nog steeds nieuwe sterren geboren. Maar ze branden ook op. Een ster, ook onze zon, heeft geen eeuwig leven. Kernfusie Onze zon ontstond zo’n 4,6 miljard jaar geleden. Ze is een enorme bol brandend waterstofgas met een doorsnee van bijna 1.400.000 kilometer, meer dan 100 keer de doorsnede van de aarde. In de kern is het zo heet en de druk zo groot, dat de kleinste deeltjes waterstof, atomen, samensmelten. Zo ontstaat een ander gas: helium. Dit samensmelten is een scheikundig proces en heet kernfusie, de kernen van de atomen fuseren. Dit is iets anders dan kernsplijting, dat in kerncentrales gebeurt. Kernsplijting gaat gepaard met radioactief afval, kernfusie is een veel schonere verbranding. Beide, kernfusie en kernsplijting, leveren energie. In een kerncentrale wordt die energie omgezet in elektriciteit. De zon is een enorme energiefabriek. Ze levert licht en warmte, tot op grote afstand.
24
HEVO-Magazine • april 2021
hoge temperaturen nodig. Daarom lukt het ons op aarde nog niet om met dat proces energie op te wekken. In de zon is dat geen probleem. Haar kern heeft een temperatuur van 15,7 miljoen graden Celsius. Per seconde wordt daar ruim 600 miljoen ton waterstof omgezet in helium. En ondanks die grote hoeveelheden, heeft de zon voorlopig brandstof genoeg. Sterrenkundigen nemen aan dat dit over 3 tot 4 miljard jaar anders wordt. De verre toekomst Wanneer onze zon ongeveer 8 miljard jaar oud zal zijn, is een groot deel van de waterstof op. Dat betekent vreemd genoeg, dat de zon eerst heter en groter wordt. Op aarde wordt het zo warm, dat leven hier niet meer mogelijk is. Dan stoot de zon haar buitenste lagen gas en stof af. De kern krimpt tot een kleine ster, een witte dwerg. Wees niet bang. Het duurt nog lang en wetenschappers denken dat we tegen die tijd wel een oplossing bedacht hebben. Wat denkt u van emigratie naar een andere planeet, bij een andere ster? Ondertussen wordt veel onderzoek gedaan. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA laat al 10 jaar satellieten om de zon draaien. Ze meten straling, warmte, samenstelling van uitgestoten gassen. De zonnetelescoop op Hawaï heeft voor het eerst gedetailleerde beelden van het oppervlak van de zon gemaakt. Op die foto’s is te zien hoe dat
