BUKU PELAN STRATEGIK 2021-2030

pelan strategik pembangunan sukan sabah 2021-2030

pelan strategik pembangunan sukan sabah 2021-2030 Penulis: Prof. Madya Dr. D. Maryama binti Ag. Daud, Prof. Dr. Rasid Mail, Prof. Madya Dr. Ahmad Munir Che Muhamed, Prof. Madya Dr. Christina Peter Ligadu, Prof. Madya Dr. Anuar Din, Prof. Madya Dr. Norazah Mohd Suki, Dr. Dzurizah Ibrahim, Stephanie Chok, Zuliana binti Bacho, dan Erica E. Dolinting.

Kementerian Belia dan Sukan Sabah

Diterbitkan oleh Kementerian Belia dan Sukan Sabah Hak cipta © 2021 Kementerian Belia dan Sukan Sabah.

Hak cipta terpelihara. Setiap bahagian daripada terbitan ini tidak boleh diterbitkan semula, dicetak semula atau disiarkan dalam sebarang bentuk atau apa juga cara sekali pun, sama ada secara elektronik, mekanikal dan sebagainya, tanpa terlebih dahulu mendapat izin bertulis daripada Kementerian Belia dan Sukan Sabah yang boleh dihubungi di: Tingkat 10, Blok B, Wisma MUIS, Karung Berkunci No. 2007, 88999 Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.

TEL: +6088287556; FAX: 088240533; EMEL: kbs@sabah.gov.my Penerbitan buku ini dipelopori oleh Kementerian Belia dan Sukan Sabah dengan kerjasama Universiti Malaysia Sabah (UMS) Dicetak di Malaysia oleh Pencetak Kerajaan, Jabatan Cetak Kerajaan, Sabah

Diterbitkan oleh Kementerian Belia dan Sukan Sabah Hak cipta © 2021 Kementerian Belia dan Sukan Sabah.

Hak cipta terpelihara. Setiap bahagian daripada terbitan ini tidak boleh diterbitkan semula, dicetak semula atau disiarkan dalam sebarang bentuk atau apa juga cara sekali pun, sama ada secara elektronik, mekanikal dan sebagainya, tanpa terlebih dahulu mendapat izin bertulis daripada Kementerian Belia dan Sukan Sabah yang boleh dihubungi di: Tingkat 10, Blok B, Wisma MUIS, Karung Berkunci No. 2007, 88999 Kota Kinabalu, Sabah, Malaysia.

TEL: +6088287556; FAX: 088240533; EMEL: kbs@sabah.gov.my Penerbitan buku ini dipelopori oleh Kementerian Belia dan Sukan Sabah dengan kerjasama Universiti Malaysia Sabah (UMS) Dicetak di Malaysia oleh Pencetak Kerajaan, Jabatan Cetak Kerajaan, Sabah

cemerlang. Tumpuan juga diberikan kepada elemen pembangunan atlet, kejurulatihan sukan dan kakitangan teknikal, rangkaian dan perkongsian pintar serta penyelidikan dan penyediaan infrastruktur yang berkualiti.

Rakyat Sabah sebenarnya amat berbangga dengan wira sukan negeri ini yang pernah menaikkan nama Malaysia di persada antarabangsa seperti atlet olahraga Ellron Angin, Gabuh Piging, Rayzamshah Wan Sofian dan Fatin Fatehah (Memanah), Laura Simon (Lawan Pedang), Michelle Koh (Karate), James Wong dan Hassan Sani (Bola Sepak), Martin Guntali (Angkat Berat), Alex Lim Keng Liat (Renang) dan ramai lagi.

Hakikatnya untuk melahirkan atlet atau ahli sukan bertaraf dunia, kita memerlukan pengurusan organisasi sukan yang efektif dan efisien. Aspek perancangan, pelaksanaan dan pengawalan yang baik adalah kunci utama kepada tadbir urus organisasi sukan yang gemilang.

Sehubungan itu, Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah (PSPSS) 2021 - 2030 ini akan menjadi asas dalam menyediakan atlet ke tahap tertinggi pertandingan, dengan tumpuan kepada membangunkan sistem pemantauan dan kajian yang berkesan untuk memastikan penambahbaikan secara berterusan. Saya yakin PSPSS 2021 - 2030 ini akan menjadi garis panduan yang berharga kepada semua pihak yang terlibat untuk mencapai agenda sukan berprestasi tinggi dan kejayaan yang cemerlang dalam bidang sukan. Sabah Boleh!.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | ii

inspirasi DARIPADA

YB DATUK ellron angin MENTERI belia dan sukan SABAH Di kesempatan ini saya ingin merakamkan jutaan terima kasih kerana diberi ruang untuk menukilkan sepatah dua kata dalam buku Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021-2030 (PSPSS 2021-2030). Tahniah diucapkan kepada semua pihak yang telah mencurahkan seluruh idea dan tenaga dalam merangka dan menggubal perancangan pembangunan sukan melalui sebuah pelan strategik yang komprehensif ini. Diharapkan semua pihak dapat meneruskan lagi agenda pembangunan sukan secara lebih teratur, efektif dan efisien melalui pelan strategik yang telah digubal ini.

Dari segi konsepnya, PSPSS 2021-2030 ini adalah suatu pelan tindakan yang dirancang bagi membangunkan sukan di negeri Sabah bagi tempoh 10 tahun.

Ini amat bersesuaian dengan dasar kerajaan untuk memastikan pihak-pihak berkepentingan (stake holder) dalam bidang sukan mengambil inisiatif bagi meningkatkan lagi kecemerlangan bidang sukan di peringkat negeri.

Malah Pelan ini selari dengan Pelan Pembangunan Sabah Maju Jaya yang memfokuskan kepada pembangunan sumber manusia dan kesejahteraan rakyat. Peningkatan ini bukan sahaja dari segi kuantiti tetapi kualiti terutama yang melibatkan pencapaian bakat-bakat baru yang akan menyambung legasi kejayaan atlet-atlet terdahulu. Justeru perancangan dalam pelan strategik yang bersifat komprehensif ini meliputi pembangunan rohani, jasmani dan prasarana sukan.

Malahan Dasar Sukan Negeri juga telah digubal yang mendokong pelan strategik ini.

Projek penghasilan pelan strategik ini sebenarnya menjadi program khusus yang diilhamkan oleh kerajaan negeri bagi meningkatkan mutu sukan yang sejak kebelakangan ini menunjukkan prestasi kejayaan yang tidak konsisten. Melalui projek ini, kerajaan berusaha untuk memperbaiki kelemahan sedia ada Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | iii

dengan menaikkan jati diri para atlet di samping meningkatkan kemahiran bagi pelbagai bidang sukan yang diceburi.

Melalui objektif, strategi, pelan tindakan dan sasaran pengukuran prestasi yang digariskan melalui Pelan PSPSS 2021-2030, ia diharap dapat melahirkan Sukan Berprestasi Tinggi, membentuk atlet berbudaya sukan dan berdaya saing. Dengan kualiti dan nilai peribadi yang kental diterapkan dalam perlaksanaan pembangunan atlet, diyakini akan dapat mengembalikan kecemerlangan dan kegemilangan bidang sukan di Sabah.

Melalui pelan strategik ini, selain daripada pembangunan rohani dan jasmani para atlet, kerajaan juga akan mengambil beberapa langkah khusus ke arah pembangunan sukan secara menyeluruh. Antaranya adalah: Penyediaan kemudahan sukan yang mencukupi sebagai langkah siap-siaga bagi menyertai atau menganjur sebarang pertandingan sama ada pada peringkat negeri, kebangsaan mahupun di peringkat antarabangsa. Walau bagaimanapun pembangunan kemudahan ini adalah mengikut kewajaran setempat dan keadaan semasa.

Melaksanakan program pembangunan para atlet jangka pendek atau jangka panjang agar mereka bersedia untuk menyertai Sukan Malaysia (SUKMA), seterusnya mewakili negara dalam temasya Sukan SEA, ASIA, KOMANWEL dan Olimpik. Bagi memastikan hasrat ini terlaksana, Kementerian dipertanggungjawabkan untuk melaksanakan Latihan Bersepadu kepada Atlet-Atlet Skuad Sukan Malaysia (SUKMA), di samping dapat mencungkil bakat-bakat baharu Skuad Pelapis negeri dan memberi penekanan komprehensif terhadap program latihan yang dijalankan serta memberi pendedahan kepada para atlet ke pertandingan dalam dan luar negara.

Selain itu, kementerian juga akan mengambil inisiatif dalam membangunkan sumber manusia. Bagi tujuan ini pihak kerajaan memastikan pegawai pengurusan yang terlibat dalam bidang sukan adalah terdiri daripada mereka yang cekap, akauntabiliti, berdisiplin dan telus dalam pengurusan sukan.

Bagi meningkatkan prestasi para atlet, kerajaan berusaha meningkatkan kualiti bidang kejurulatihan dengan melantik jurulatih-jurulatih bertauliah.

Dalam konteks ini jurulatih-jurulatih berkenaan diberikan bimbingan khusus serta meningkatkan ilmu pengetahuan mereka dalam bidang Sains Sukan.

Pendedahan seumpama ini akan melahirkan jurulatih yang berpengetahuan, bertauliah dan komited terhadap tugas mereka kelak.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | iv

Prestasi para atlet bukan sahaja akan dapat ditingkatkan melalui khidmat kejurulatihan berkualiti, malah kelengkapan sukan turut memainkan peranan penting. Oleh kerana itu, kerajaan komited untuk menambah baik kemudahan sukan dengan pembelian dan penggantian peralatan sukan agar para atlet dapat meningkatkan prestasi masing-masing sepanjang latihan dijalankan.

Kerajaan juga melihat jauh ke hadapan bagi membenihkan potensi sukan berterusan dengan cara melahirkan masyarakat yang sihat dan cergas. Dalam konteks ini pihak kerajaan “mengajak” masyarakat agar berbudaya sukan melalui kempen-kempen yang dilancarkan di seluruh negeri Sabah.

Projek penghasilan Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021-2030 merupakan gabungan idea daripada pelbagai pihak yang mempunyai kepakaran dalam pelbagai bidang sukan seperti persatuan-persatuan sukan dan organisasi bukan kerajaan (NGO). Justeru segala pelan tindakan yang digariskan harus diterjemahkan oleh pihak berkepentingan bagi mencapai segala objektif yang digariskan. Akhir sekali, dalam kesempatan ini bagi pihak kementerian, saya mengucapkan jutaan terima kasih atas usaha yang dilakukan oleh pasukan Projek BluePrint yang bertungkus-lumus menyediakan Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021-2030 yang diketuai oleh Prof Madya Dr D. Maryama Hj. Ag. Daud dan ahli-ahlinya.

Kerjasama yang ditunjukkan perlu diteruskan demi pembangunan sukan negeri khasnya dan Malaysia amnya.

Sekian terima kasih.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | v

aspirasi daripada

YBhg. tuan mansur hj asun setiausaha tetap kementerian belia dan sukan SABAH Assalamualaikum Warahmatullahi Wabarakatuh Salam sejahtera dan Sabah Maju Jaya.

Syukur ke hadrat Allah SWT kerana limpah kurnia dan keizinan-Nya saya berkesempatan menyaksikan pelancaran dan pelaksanaan Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021-2030.

Selaku pihak yang terlibat secara langsung dalam pembangunan sukan di negeri ini, sudah tentu kementerian amat berharap prestasi dan mutu sukan negeri Sabah dapat bersinar semula. Justeru pelaksanaan pelan strategik ini difikirkan sebagai satu peluang untuk mengangkat semula martabat sukan negeri ini ke tahap yang tinggi, sesuai dengan statusnya sebagai antara pesaing tegar SUKMA satu ketika dulu.

Di peringkat Kementerian Belia dan Sukan Sabah, kami menyedari tuntutan dan tekanan masyarakat untuk memastikan bidang sukan negeri beroleh kejayaan cemerlang sama ada di peringkat kebangsaan mahupun antarabangsa. Kementerian sedar akan keperluan untuk sentiasa mengasah bakat-bakat muda dan melahirkan wira-wira sukan serta pasukan yang boleh menjadi contoh yang positif kepada generasi seterusnya.

Dalam konteks ini, Kementerian Belia dan Sukan Sabah (KBSS) sentiasa berusaha ke arah peningkatan dan penambahbaikan pengurusan sukan dan rekreasi di seluruh negeri. Antara usaha yang terus dilakukan bagi penambahbaikan ialah peningkatan kemudahan sukan dan rekreasi seperti pembinaan kompleks sukan, penyediaan prasarana dan alat-alat sukan mengikut keperluan para atlet berprestasi tinggi.

Malah blueprint ini turut mencadangkan agar pembangunan prasarana atau infrastruktur sukan perlu Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | vi

dibina berdasarkan kepada keperluan masyarakat setempat. Justeru, pekeliling atau garis panduan dan kriteria pembinaan infrastruktur sukan di seluruh negeri perlu diwujudkan.

Selain daripada itu, usaha memasyarakatkan sukan dan rekreasi telah dilaksanakan bagi memberi lebih banyak ruang kepada penyertaan masyarakat dalam aktiviti-aktiviti Sukan Massa serta meningkatkan hubungan mantap, perkongsian bijak (Smart Partnership) dengan sektor swasta dalam pembangunan Sukan Massa. Ini akan membina masyarakat yang cergas dan sihat. Kesan positif hasil daripada usaha ini ialah rakyat negeri yang peka, berdaya saing dan generasi muda yang berpotensi mewakili Malaysia ke temasya Sukan Asia, Komanwel dan seterusnya Sukan Olimpik kelak.

Sebagai sebuah kementerian yang berperanan untuk membangun dan memajukan sukan, Kementerian ini sentiasa komited untuk memantapkan jentera pengurusan pentadbiran termasuklah pengurusan kewangan yang telus melibatkan agensi-agensi kerajaan berkaitan.

Dalam pelan strategik ini juga telah disentuh beberapa perkara berkaitan pembahagian dana kerajaan untuk pembangunan sukan seperti mewujudkan sistem pemantauan prestasi yang komprehensif ke atas persatuan sukan, termasuklah kos penganjuran sukan dan keberhasilan program yang dijalankan.

Seperti yang kita maklum, media sosial kini menjadi pilihan belia untuk mendapatkan maklumat dan informasi mengenai kerajaan. Justeru saya merasakan bahawa sudah tiba masanya KBSS mewujudkan pangkalan data yang mudah diakses bagi memudahkan rakyat mendapat informasi terkini termasuklah kemudahan prasarana sukan, aktiviti kesukarelawanan, atlet dan jurulatih.

Bagi menambahbaik mutu perkhidmatan, struktur perjawatan dalam KBSS, MSNS dan Lembaga Sukan akan dikaji semula mengikut keperluan. Saya percaya, sumber manusia yang kompeten sangat memainkan peranan penting dalam memacu kecemerlangan kementerian.

Diharap dengan adanya pelan strategik PSPSS ini, KBSS akan terus maju dan berjaya dalam mencapai visinya iaitu melahirkan atlet bertaraf dunia sekali gus menjadikan Sabah sebuah negeri ‘Kuasa Sukan’ di Malaysia.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | vii

Justeru, saya ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan kepada pasukan blueprint yang diketuai oleh Prof. Madya Dr. D. Maryama Hj. Ag. Daud dari Universiti Malaysia Sabah yang telah berjaya merealisasikan impian kementerian untuk melihat negeri Sabah mempunyai Pelan Strategik Pembangunan Sukan sendiri.

Dalam kesempatan ini saya ingin mengucapkan syabas dan tahniah kepada semua pihak yang terlibat dalam menjayakan Pelancaran Pelan Strategik Pembangunan Sukan Negeri Sabah 2021-2030.

Sekian dan terima kasih.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | viii

KANDUNGAN segunung harapan KETUA MENTERI SABAH Inspirasi DARIPADA MENTERI BELIA DAN SUKAN SABAH aspirasi daripada SETIAUSAHA TETAP KBSS

BAHAGIAN 1: PENGENALAN LATAR BELAKANG

2

PELAN STRATEGIK PEMBANGUNAN SUKAN SABAH (PSPSS)

7

PENDEKATAN DALAM PENYEDIAAN PELAN STRATEGIK PEMBANGUNAN SUKAN SABAH (PSPSS)

12

PEMEROLEHAN DATA

15

PRESTASI SEMASA SUKAN DI NEGERI SABAH

18

DASAR SUKAN NEGERI SABAH

28

BAHAGIAN 2: PELAN STRATEGIK PEMBANGUNAN SUKAN SABAH (PSPSS) PENGENALAN

32

OBJEKTIF UMUM TERAS STRATEGIK

32

PRINSIP-PRINSIP PELAKSANAAN PELAN STRATEGIK PEMBANGUNAN SUKAN SABAH

34

DIMENSI 1: BUDAYA

35

DIMENSI 2: TADBIR URUS

39

DIMENSI 3: JALINAN KERJASAMA PINTAR

61

DIMENSI 4: KEWANGAN

81

DIMENSI 5: PEMBANGUNAN ATLET Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | ix

101

DIMENSI 6: KESUKARELAWANAN

117

DIMENSI 7: PENYELIDIKAN

121

SENARAI SINGKATAN

124

DEFINISI OPERASIONAL

126

RUJUKAN

127

APPENDIKS DASAR SUKAN NEGARA

129

PETA TABURAN DAN MAKLUMAT KOMPLEKS SUKAN SABAH

130

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | x

LATAR BELAKANG

LATAR BELAKANG Malaysia, seperti negara-negara membangun yang lain sedang mengalami peningkatan taraf kesihatan berikutan dengan usaha-usaha kerajaan membangunkan perkhidmatan kesihatan di seluruh negara. Walau bagaimanapun Malaysia diletakkan sebagai antara negara yang mempunyai paling ramai penduduk dengan berat badan berlebihan di Asia, iaitu 49 peratus wanita dan 44 peratus lelaki di negara ini mengalami obesiti (Global, Regional and national prevalence of overweight and obesity in children and adults during 1980-2013, Global Burden of Disease, The Lancet Jurnal, 2014).

Berat badan yang berlebihan ataupun obesiti ini membawa kepada penyakit kencing manis, masalah jantung serta penyakit lain. Malah penyebab utama kematian di Malaysia adalah penyakit kardiovaskular yang terdiri daripada penyakit jantung koronari dan angin ahmar atau strok.

Faktor-faktor risiko utama penyakit-penyakit tersebut adalah gaya hidup tidak aktif atau sedentari dan amalan pemakanan yang tidak sihat. Tambahan pula, laporan Indeks Belia Sabah 2014 menunjukkan waktu senggang belia mempunyai skor yang rendah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 2

Sukan bukan sahaja memainkan peranan penting dalam aspek kesihatan

tetapi juga dari aspek kesejahteraan emosi dan sosial demi meningkatkan kesejahteraan hidup masyarakat dan negara.

Menyedari kepentingan sukan, kabinet telah menggubal dan meluluskan

Dasar Sukan Negara (1996 - pindaan 1998) dengan meletakkan sukan setaraf dan sama penting dengan pembangunan sosial yang lain seperti bidang ekonomi, pendidikan, keselamatan dan juga kesihatan. Selain itu, kerajaan juga menyedari implikasi daripada kemajuan sains dan teknologi dalam sukan, Dasar Sukan Negara juga telah mengklasifikasikan sukan kepada dua iaitu Sukan Prestasi Tinggi dan Sukan Massa (Mass Sport).

Justeru Kerajaan negeri juga memainkan peranan dalam membantu

Negara ke arah meningkatkan penyertaan masyarakat sukan massa di samping meningkatkan pencapaian sukan Prestasi Tinggi. Malah, kerajaan negeri juga telah meningkatkan lagi komitmen dalam membangunkan industri sukan melalui Pelan Pembangunan Sabah Maju Jaya 2021-2025. Antaranya kerajaan negeri bercadang untuk mewujudkan Kinabalu International High Altitude Training Center di Taman-taman Sabah Kundasang.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 3

Pembangunan sukan di Sabah telah menunjukkan perkembangan positif terutama dari aspek pembangunan infrastruktur. Sehingga tahun 2020, terdapat 16 buah kompleks sukan yang telah dibina di seluruh negeri (Kota Kinabalu, Penampang, Kota Belud, Tambunan, Keningau, Tenom, Nabawan, Sandakan, Beluran, Semporna, Tawau, Lahad Datu, Kudat, Ranau, Beaufort, dan Sipitang). Manakala 3 lagi dalam pembinaan iaitu Tuaran, Kota Marudu dan Tongod. Antara kemudahan sukan yang disediakan di kompleks-kompleks sukan ini termasuklah padang bola sepak, trek, kolam renang, gelanggang tertutup dan lain-lain.

Malah Kementerian Belia dan Sukan Sabah (KBSS) turut memainkan peranan penting dalam menyediakan kemudahan-kemudahan sukan komuniti seperti padang bola sepak, gelanggang futsal, dewan serbaguna di setiap kawasan rukun tetangga di seluruh daerah di Sabah. Usaha ini merupakan salah satu usaha murni kerajaan untuk membudayakan sukan melalui peningkatan aksesibiliti masyarakat kepada kemudahan sukan di luar bandar.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 4

Manakala dari aspek pembangunan atlet tempatan negeri Sabah, KBSS

telah berjaya melahirkan beberapa orang atlet yang telah melakar nama di persada antarabangsa seperti Aliuddin Jumat (Lompat Tinggi Bergalah); Mendiang Datuk Gabuh Piging (Lompat Kijang); Ramjit Nairulal (Lompat Tinggi); Adina Abad (Lompat Jauh dan Lompat Tinggi); Datuk John Doukom (Lompat Jauh); Datuk Aloysius Sibidol (Lontar Peluru, Rejam Lembing dan Lempar Cekera); Balwant Singh Kler, Patricia Stahlman, Raymond Lim, Peter Kadayan, Datuk Dilbagh Singh Kler, Datuk Sium Diau, Maria Datuk Hj. Yusof, Ramli Ahmad, Marie Nair, Lidi Yusop Basinau, Fung Soon San, Rayzamshah Wan Sofian, dan Dominic Karim (Olahraga); Chew Kun Nee, dan Maggie Teo (Bola Keranjang); Peter Rajah, Uzina Jacob, Laini Ahing, Popoi Lan Siew, Nortinah Ongkalis, Yunis Kesintut, Haineh Liem, Hanjilin Tindil, Theresa Voon, Rani Kimin, Risnah Pancho, dan Das Gregory Kolopis (Bola Sepak); Alvin Chia, Lim Keng Liat, Leung Chii Lin, Chiu Lai Kwan dan Marellyn Liew

(Renang); Lisa Yong Po Po, dan Sarah Chong

(Tae Kwan Do); Mohd. Fairuz Mohd. Fajeer, Ronald James Majaing, dan Michelle Koh Sui Ling (Karate); Stephanie Chok (Triathlon); Fatin Fatihah binti Mat Salleh (Memanah); Nordin Sabli, dan Affendy Tan Abdullah (Boling Padang); Jonathan Ngu, Jimmy Wong, James Sandayud, Khairil Safwan Mansur, Norazlina Sapieye, dan Syed Abdul Samad Syed Abas (Akuatik Terjun); Aaron Chang, Kok Suk Mann, Leong Li Tze, Wong Hui Yoon, Tan Joon Huei, Loy Heng Fong, Pang Nai Lun, dan Raymond Chan (Lawan Pedang); Jude Rampanga Jouw, Armron Ronald Masigi, Jimmy Carter Rafael, Zamorin Minggo, dan Mohd. Affendy Jalil (Ragbi); Martin Guntali, George Soluku, Arrico Jumitih, dan Jerry Nonong (Angkat Berat); Matthew Authur William, dan Siswanto Mukhsin Sadi (Kriket); Augustine Ekin, Riervyn Tsen Eging Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 5

Yudat, Philip Kating, dan Geinod Lozitin (Bina Badan); Ben Leong (Golf); Sarihati Ag. Akhbar (Menembak); serta Rufina Tan (Perahu Layar).

Di peringkat kebangsaan, KBSS secara berterusan menghantar atlet untuk bertanding dalam kejohanan sukan seperti Sukan Malaysia (SUKMA) dan lain-lain lagi. Kerajaan negeri Sabah turut membelanjakan lebih kurang RM9 - 12 juta dalam penganjuran Sukan Sabah (SAGA) untuk mencungkil bakat-bakat baru dan seterusnya mewakili negeri Sabah ke peringkat yang lebih tinggi.

Namun begitu, terdapat banyak perkara yang masih perlu ditambah baik bagi meningkatkan kecemerlangan sukan di negeri Sabah seperti meningkatkan aksesibiliti kepada kemudahan sukan dengan menyediakan kemudahan pengangkutan awam yang efisien. Penggunaan kemudahan tersebut dapat dioptimumkan oleh para atlet dan masyarakat umum.

Di samping itu, kapasiti kemudahan sukan yang memerlukan peralatan khusus seperti sukan angkat berat, berbasikal, dan menembak haruslah ditambah bagi membantu peningkatan prestasi sukan negeri Sabah.

Justeru, Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah (PSPSS) yang komprehensif diperlukan bagi memastikan prestasi sukan negeri dapat dipertingkatkan lagi. Melalui pelan strategik ini, isu dan cabaran berkaitan dengan sukan dapat dikenal pasti, ditangani secara saintifik dan diselesaikan melalui strategi-strategi yang digariskan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 6

pernYaTaan vIsI Dan MIsI peMBangunan suKan saBah Visi dan misi Pelan Pembangunan Sukan Sabah ini adalah selari dengan visi dan misi Kementerian Belia dan Sukan Sabah. Antaranya adalah dalam aspek pembangunan atlet untuk mencapai kecemerlangan sukan hingga ke peringkat antarabangsa.

VISI Melahirkan Atlet Bertaraf Dunia (Producing a World Class Athletes)

MISI Meningkatkan penyertaan atlet negeri Sabah hingga ke podium melalui rancangan kerjasama, tindakan dan sokongan polisi yang komprehensif.

Visi dan Misi Pembangunan Sukan Sabah

PE

Bagi mencapai visi dan misi pembangunan Sukan Sabah, Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021-2030 (PSPSS 2021-2030) ini dibangunkan menjadi sebagai wadah rujukan dalam menghasilkan sebuah perancangan dan tindakan bagi membangun dan memajukan sukan di negeri Sabah. PSPSS Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 7

ini telah dirangka oleh Kementerian Belia dan Sukan Sabah yang mewakili Kerajaan Negeri dengan sinergi Universiti Malaysia Sabah (UMS), organisasi dan persatuan sukan di negeri Sabah. PSPSS 2021-2030 ini telah memperincikan langkah-langkah dan tindakan yang efektif dan efisien sama ada dari aspek pembangunan sumber tenaga manusia dan sumber yang perlu diperuntukkan oleh badan kerajaan dan badan persendirian di negeri Sabah bagi mencapai visi Melahirkan Atlet Bertaraf Dunia. Pelaksanaan tindakan-tindakan tersebut memerlukan penglibatan aktif dan kerjasama yang merentas sempadan geografi dan budaya antara masyarakat, pihak kementerian, badan-badan dan persatuan sukan di negeri Sabah.

Di mana setiap teras utama tersebut didokong oleh tujuh (7) teras

strategik, yang dibentuk menggunakan pendekatan berhierarki menerusi peringkat Penyertaan (Participation), Pembangunan (Development), dan Prestasi Tinggi (High Performance).

peringkat prestasi tinggi peringkat pembangunan peringkat penyertaan

Pelan tindakan yang dihasilkan meliputi setiap peringkat Penyertaan, Pembangunan dan Prestasi Tinggi

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 9

Tujuh (7) teras strategik yang mendokong Teras Utama ialah Pembudayaan (B), Tadbir Urus (TU), Jalinan Kerjasama Pintar (JKP), Kewangan (K), Kesukarelawanan (KS), Pembangunan Atlet (PA) dan Penyelidikan (P).

atlet bertaraf dunia

kesukarelawanan (KS)

kewangan (k)

budaya (B)

jalinan kerjasama pintar (JKP) Kerangka Strategik Pelan Pembangunan Sukan Sabah yang melibatkan 3 Teras Utama iaitu Sukan Prestasi Tinggi, Industri Sukan dan Sukan Massa

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 10

sukan massa

Tadbir URUS (TU)

pembangunan atlet (pa)

sukan prestasi tinggi

industri sukan

penyelidikan (p)

Justeru, data yang diperoleh digunakan untuk menyokong keperluan bagi pelaksanaan tindakan-tindakan yang komprehensif di semua peringkat tersebut. Seterusnya berdasarkan beberapa perkara yang perlu diberi tumpuan secara spesifik, maka tiga (3) teras utama seperti Sukan Prestasi Tinggi (SPT), Industri Sukan (IS) dan Sukan Massa (SM) yang dikenal pasti untuk memacu pembangunan sukan di Sabah hingga mencapai tahap podium. Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah ini juga perlu selari dengan matlamat Dasar Sukan Negara. Justeru analisis Dasar Sukan Negara dan Polisi Sukan Negara telah dilakukan terlebih dahulu agar Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah ini selari dan kohesif dengan pelan pembangunan sukan Negara.

Walau bagaimanapun, Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah ini perlu mempertimbangkan tentang keunikan negeri Sabah itu sendiri. Bukan sahaja dari keunikan masyarakatnya, malah juga bentuk geografi muka bumi negeri Sabah. Ini bagi memastikan pelan strategik yang dihasilkan relevan dengan keperluan semasa masyarakat setempat. Oleh itu Dasar Sukan Negeri Sabah juga telah dibentuk bagi meningkatkan kebolehlaksanaan dan mengurangkan keciciran serta keteresan dalam perlaksanaan pelan tersebut. Pembentukan Dasar Sukan Sabah ini selaras dengan Dasar Sukan Negara, iaitu bertunjangkan kepada dua (2) objektif iaitu mengatasi isu dan cabaran serta menyediakan garis panduan untuk memperbaiki dan seterusnya meningkatkan prestasi sukan di negeri Sabah.

Mengatasi isu dan cabaran

Menyediakan garis panduan untuk memperbaiki dan seterusnya meningkatkan prestasi sukan di negeri Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 11

pendekatan yang digunakan dalam penyediaan pelan strategik pembangunan sukan sabah Tujuan utama Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah adalah untuk memimpin sektor sukan dan di peringkat negeri dan rakan kongsi sukan lain dalam membekalkan sukan kepada seluruh rakyat Sabah. Justeru bagaimanakah caranya?

Dalam memimpin dan memperkasakan sektor sukan negeri, pihak kerajaan akan bekerjasama dengan rakan-rakan kongsi melalui pelaksanaan Strategi Lautan Biru. Ini adalah kerana perkongsian merupakan pendekatan yang mengumpulkan pakar-pakar bidang daripada pelbagai organisasi akan memberikan hasil yang lebih baik berbanding satu agensi yang bekerja secara bersendirian. Justeru kerajaan komited untuk bekerjasama rapat dengan rakan kongsi sektor sukan dan membawa bersama-sama semua organisasi utama dalam sektor sukan dan juga agensi lain yang sesuai dalam melaksanakan pelan tindakan ini.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 12

Kerajaan juga menyokong organisasi-organisasi sukan negeri dan rakan kongsi lain untuk meningkatkan keupayaan dan kemampanannya. Justeru pelan strategik ini mengambil kira keperluan spesifik dan bertanggungjawab kepada setiap keperluan tersebut. Setiap matlamat yang digariskan dalam pelan strategik ini saling berkait. Oleh itu kejayaan dalam satu bidang atau matlamat tidak boleh dicapai secara bersendirian tanpa sumbangan daripada bidang atau matlamat yang lain. Setiap matlamat juga tidak boleh dicapai dalam jangka masa yang singkat. Kerajaan komited untuk mengambil pendekatan strategik jangka panjang dan memantau kejayaan pelan strategik dan program secara progresif.

Kerajaan juga perlu melabur bagi mencapai hasil dan kebaikan secara bersama atau mutual. Dengan mensasarkan pelaburan kepada organisasi yang mempunyai kemampuan dan kesediaan serta bertanggungjawab (accountable) untuk menyumbang atau memberikan hasil yang dikehendaki.

Pelan tindakan diperkemaskan bagi memaksimakan hasil yang diperoleh oleh kerajaan dan sektor sukan negeri. KBSS sebagai sebuah agensi kerajaan yang bertanggungjawab dengan pelaburan yang dilakukan dengan meningkatkan fokus ke atas pemantauan dan pengukuran prestasi setiap organisasi atau agensi yang terlibat dalam sektor sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 13

Penanda aras pencapaian prestasi agensi kerajaan dan setiap rakan kongsi berkaitan sukan perlu ditingkatkan. Selain itu, amalan terbaik (best practice) dalam sektor sukan juga dikenal pasti dan perlu dipromosikan.

Oleh kerana bentuk muka bumi yang memisahkan antara penduduk di negeri ini, justeru pelan strategik ini perlu dilaksanakan mengikut pembahagian geografinya. Ianya meliputi enam (6) zon mengikut pembahagian yang diguna pakai oleh Kementerian Belia dan Sukan Sabah iaitu:

i. Bahagian Pantai Barat Utara (Kota Belud, Kota Marudu, Kudat dan Pitas).

ii. Bahagian Pantai Barat Selatan (Kota Kinabalu, Papar, Penampang, Putatan, Ranau dan Tuaran). iii. Bahagian Pedalaman Atas (Nabawan, Keningau, Tambunan dan Tenom). iv. Bahagian Pedalaman Bawah (Beaufort, Kuala Penyu dan Sipitang). v. Bahagian Sandakan (Beluran, Kinabatangan, Sandakan, Tongod dan Telupid). vi. Bahagian Tawau (Kunak, Lahad Datu, Semporna da Tawau).

Semakan semula pernyataan visi dan misi

Penyediaan dokumen pelan strategik pembangunan sukan negeri sabah

penggubalan strategi dan pelan tindakan, indikator dan kpi

penentuan objektif strategik

analisis persekitaran, prestasi dan cabaran semasa

analisis keperluan atlet, jurulatih dan pemegang taruh

pengenalpastian isu-isu strategik

Penyediaan Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 14

PEMEROLEHAN DATA Pembangunan pelan strategik ini adalah berdasarkan data yang diperoleh menggunakan instrumen-instrumen kajian termasuklah senarai semak, perbincangan kumpulan terfokus (FGD), temubual, data sekunder dan kaji selidik di kalangan orang perseorangan; atlet; jurulatih; media; guru-guru; ahli dan ahli jawatankuasa tertinggi persatuan/kelab; individu yang terlibat dalam urus tadbir sukan di pelbagai peringkat termasuk Majlis Sukan Negeri Sabah, Institut Sukan Negeri Sabah, Lembaga Sukan Sabah, serta Kementerian Belia dan Sukan Sabah; individu yang telah bersara daripada perkhidmatan; atlet yang bersara; Pihak Berkuasa Tempatan; dan Jabatan Kesihatan Negeri Sabah. Secara ringkas, pemerolehan data dibuat menggunakan kaedah berikut: 1. Interaksi bersama pemegang taruh dalam industri Sukan 2. Instrumen

Maklum balas kaji selidik

Perbincangan dalam kumpulan terfokus

Pakar dan penasihat di peringkat nasional

Tempat maklum balas

Temu bual

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 15

3.

Responden

Wakil Pemegang taruh

Siri bengkel

Staf Majlis Sukan Negeri Sabah

Staf ISN Sabah

Staf Lembaga Sukan Negeri Sabah

Staf Kementerian Belia dan Sukan Sabah

Persatuan Sukan Negeri Sabah

Atlet dan bekas atlet

Jurulatih

Ahli Lembaga Sukan Negeri Sabah

Pelajar

Belia

Masyarakat negeri Sabah

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 16

Kumpulan Pembangunan Sukan Sabah

Pelan

Strategik

Pembangunan

Ahli pasukan penyediaan PSPSS (KBSS + MSNS + UMS) 10 orang penulis termasuk 5 orang penulis utama.

Sumber Antarabangsa

Strategic Planning for Sport Revisited

Blueprint for Active Australia

Australian Sports Commission Strategic Plan

South Africa Sport Bodies Regulation

High Performance Sport New Zealand Strategic Plan 2013-2020

Sumber dalam Negara

Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2015-2025 (Pendidikan Tinggi)

Annual Report on Non-Communicable Disease (NCD) 2010, Ministry of Health Malaysia

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 17

PRESTASI SEMASA SUKAN DI NEGERI SABAH Hasil kajian yang dijalankan oleh pasukan juruperunding, jelas menunjukkan promosi dan galakan aktiviti fizikal iaitu peringkat penyertaan menyumbang secara langsung dalam mencapai visi melahirkan Atlet Bertaraf Dunia. Walau bagaimanapun intervensi promosi aktiviti fizikal yang sedia ada dalam Kementerian Kesihatan Malaysia tidak mencukupi dalam meningkatkan penyertaan aktif masyarakat dalam aktiviti fizikal. Ini adalah kerana banyak faktor yang mempengaruhi aktiviti fizikal berada di luar skop atau perspektif kesihatan.

Antaranya ialah polisi-polisi dalam pengangkutan, kerajaan tempatan, pendidikan, perancangan, sukan dan rekreasi serta kewangan yang juga memberi kesan secara langsung kepada aktiviti fizikal. Melalui peningkatan tahap aktiviti fizikal di kalangan masyarakat negeri Sabah memberikan kebaikan kepada rakyat di samping kesihatan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 18

Di samping itu, banyak manfaat lain boleh diperoleh melalui tahap penglibatan masyarakat yang tinggi dalam aktiviti fizikal iaitu peningkatan produktiviti kerja, penurunan kadar penyakit tidak berjangkit seterusnya penurunan bebanan subsidi perubatan kerajaan. Untuk menjadikan aktiviti fizikal sebagai budaya merentas masyarakat, Majlis Penasihat Aktiviti Fizikal Ketua Menteri Sabah (Chief Minister’s Advisory Council on Physical Activity) perlu dibentuk bagi menyediakan sebuah pelan pelaksanaan yang berpandukan atau berlandaskan kepada Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah.

Tidak Suka Bersenam 3%

Suka Bersenam 97%

Rakyat Sabah Yang Bersenam Tahun 2015 (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

Hasil kajian pasukan penyelidik Universiti Malaysia Sabah yang diketuai oleh Prof. Madya Dr. D. Maryama binti Ag. Daud, ke atas 8,000 penduduk negeri Sabah mengenai tahap aktiviti fizikal yang dilaksanakan pada tahun 2015 menunjukkan industri sukan di negeri ini berpotensi tinggi untuk berkembang. Iaitu 88.9% penduduk negeri Sabah suka bersenam, berekreasi, dan bermain permainan, hanya 4.7% sahaja yang memberikan respons tidak pernah bersenam. Selain daripada itu, kebanyakan masyarakat iaitu 77.7% lebih suka bersenam secara berkumpulan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 19

aktiviti sukan yang disukai

ranking %

Berjoging/berlari

1

53.3

Berbasikal

2 47.6

Berenang

3

Sukan permainan

4 24.1

Tarian (aerobik, zumba dan lain-lain)

5

Berjalan kaki

6 21.3

Memancing/menangkap ikan

7 18.9

Sukan dalaman/indoor games (congkak, catur, dart dan lain-lain)

8

Sukan lasak/ekstrim (skateboard, luncur air, selam skuba, paragliding, permotoran)

9 16.4

Berkebun

10

15.1

Aktiviti gim

11

13.4

Lain-lain

12

3.9

29.0

21.4

16.5

Aktiviti Sukan yang digemari oleh Rakyat Sabah Tahun 2015 (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

Data empirikal menunjukkan polisi dan dasar sedia ada berkaitan sukan seperti “Satu Murid Satu Sukan” dan “Talent Identification Program” yang dilaksanakan oleh Persatuan Sukan Negeri, Institut Sukan Negara, Jabatan Pendidikan Negeri Sabah; dan “Promosi Gaya Hidup Aktif” oleh Jabatan Kesihatan Negeri Sabah masih perlu diperkasakan lagi. Antara faktor yang boleh diperbaiki termasuklah:

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 20

1.

Visi dan Dasar Sukan Negeri

PSPSS boleh digunakan sebagai kerangka dan garis panduan bagi merancang, membangun dan mengupayakan sukan di negeri Sabah. Ini termasuklah pembangunan visi dan dasar sukan negeri yang menyokong kepada sukan massa, sukan prestasi tinggi dan industri sukan.

2. Persekitaran Sukan Prestasi Tinggi Persekitaran sukan sedia ada di negeri Sabah perlu ditambah baik secara komprehensif bagi menyokong pembangunan sukan prestasi tinggi. Persekitaran ini bukan sahaja merujuk kepada infrastruktur sukan tetapi juga melibatkan sumber sokongan lain iaitu infostruktur, kepakaran, pengujian dan kemudahan sukan spesifik yang mencapai piawaian antarabangsa.

ADA UJIAN SPESIFIK, 20%

TIADA UJIAN SPESIFIK, 80%

N =15

Persatuan mempunyai Ujian Prestasi Sukan Spesifik Tahun 2015 (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 21

3. Pembangunan Kapasiti Sumber Manusia Keperluan kepada pembangunan kapasiti sumber manusia yang berdaya saing dalam organisasi sukan adalah kritikal. Kapasiti ini merujuk kepada kuantiti dan kualiti tenaga kerja dalam organisasi berkaitan sukan. Ini adalah kerana organisasi sukan yang efisien adalah pemacu utama dalam program pembangunan sukan prestasi tinggi, sukan massa dan industri sukan.

4. Pangkalan Data Pembinaan pangkalan data yang berkaitan dengan sukan dapat memperkasakan komunikasi antara pemegang taruh dan organisasi/agensi yang terlibat dalam sukan iaitu memudahkan penyaluran maklumat dan maklum balas.

5. Pewujudan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) Bagi memacu pembangunan sukan di negeri Sabah, KBSS perlu melaksanakan Strategi Lautan Biru merentasi semua teras strategik Sukan Prestasi Tinggi, Sukan Massa dan Industri Sukan. Justeru, mewujudkan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) yang memainkan peranan penting dalam memastikan semua jalinan kerjasama pintar dengan agensi luar sama ada pihak kerajaan, swasta, badan korporat dan Organisasi Bukan Kerajaan (NGO) dapat dirancang dan dilaksanakan dengan efisien dan efektif.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 22

Pihak Swasta dan Badan Korporat

Organisasi Bukan Kerajaan

Lembaga TamanTaman Sabah

Universiti Malaysia Sabah

Institut Sukan Negara

Jabatan Pendidikan Negari Sabah

Kementerian Belia dan Sukan Sabah (KBSS) Lembaga Pelancongan Sabah

Kementerian Pelancongan Negari Sabah

Jabatan Kesihatan Negari Sabah Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)

Pewujudan Inter-Agency Coordination Unit (ICU)

6. Pewujudan Enakmen Majlis Sukan Negeri Sabah Penubuhan MSN Sabah adalah berdasarkan Akta Majlis Sukan Negara Malaysia 1971 (Akta 29) yang mana akta ini memperuntukkan penubuhan sebuah Majlis Sukan Negeri di setiap Negeri. Walau bagaimanapun, penubuhan ini tidak mempunyai enakmen. Justeru, pewujudan enakmen adalah perlu bagi melancarkan pentadbiran dan pengurusan berkaitan sukan di negeri Sabah.

Berdasarkan praktis di negeri-negeri di Semenanjung Malaysia dan Sarawak, Majlis Sukan Daerah/Bahagian ada diwujudkan di bawah Majlis Sukan Negeri.

Malah disebabkan bentuk geografi negeri Sabah, Majlis Sukan Daerah/Bahagian di Sabah perlu diwujudkan, di bawah seliaan PB bagi meminimumkan kos operasi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 23

7. Penstrukturan Semula Majlis Sukan Negeri Sabah Majlis Sukan Negeri Sabah merupakan sebuah organisasi yang bertanggungjawab sepenuhnya dalam pembangunan sukan di negeri Sabah.

Justeru struktur organisasi Majlis Sukan Negeri Sabah perlu disusun semula dan dinaik taraf bagi memantapkan lagi pengurusan dan tadbir urus MSNS. Dengan mewujudkan jawatan tambahan di gred N44 dan gred N41 bagi seksyen ICT, Kewangan, serta Penyelidikan dan Pembangunan Sukan.

l PENGERUSI (LANTIKAN MENTERI) l TIMBALAN PENGERUSI (LANTIKAN MENTERI) l TIMBALAN PENGERUSI (SU KERAJAAN NEGERI) l PSN l JPNS

MAJLIS

l JBS NEGERI l PEGAWAI KBSS BAHAGIAN l PENGARAH KEWANGAN NEGERI l 3 - 6 ORANG (LANTIKAN PENGERUSI)

l PENGERUSI (LANTIKAN MENTERI) l TIMBALAN PENGERUSI (LANTIKAN MENTERI) l TIMBALAN PENGERUSI (SU KERAJAAN NEGERI)

JAWATANKUASA PENGURUSAN

l 4 ORANG WAKIL DARI PSN l 2 ORANG WAKIL DARI MSN BAHAGIAN/DAERAH l JPNS l JBS NEGERI l PENGARAH KEWANGAN NEGERI l 3 - 6 ORANG (LANTIKAN PENGERUSI)

PENTADBIRAN MAJLIS

l PENGARAH, PEGAWAI, PEKHIDMAT LAIN

Struktur Pengurusan Majlis Sukan Negeri yang digariskan dalam Jadual Kedua, Akta 29 (Akta Majlis Sukan Negara Malaysia 1971, pindaan hingga 1 Januari 2006) Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 24

8. Memasyarakatkan Infrastruktur dan Budaya Sukan Infrastruktur sukan memerlukan komponen mesra masyarakat yang boleh menggalakkan kepada aktiviti gaya hidup sihat. Komponen mesra masyarakat ini merangkumi lokasi dan lanskap fizikal di tempat yang sesuai. Selain itu penyediaan ruang terbuka bagi tujuan rekreasi perlu disediakan. Apabila masyarakat lebih terdedah kepada gaya hidup sihat, permintaan terhadap aktiviti-aktiviti sukan dan rekreasi akan bertambah. Ini akan menggalakkan lebih banyak penganjuran aktiviti yang berkaitan sukan dan rekreasi yang akan membuka peluang kepada aktiviti kesukarelawanan. Di samping itu, program kesedaran tentang kepentingan sukan dan penggunaan tempattempat sukan ini adalah perlu.

Gelanggang Permainan

Padang di Luar kompleks sukan

Laluan Pejalan Kaki

Infrastruktur Sukan Sedia Ada Yang Paling Kerap Digunakan (7 Kali Seminggu) (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 25

Masa operasi tiada kemudahan orang kurang upaya (OKU) 1%

Masa operasi ada jurulatih tetapi tidak membimbing/ menunjukkan cara menggunakan fasiliti dengan betul 4%

Masa operasi perkhidmatan/ layanan tidak mesra 4%

Masa operasi persekitaran tidak bersih/tidak selesa dan tidak selamat 9%

Jauh dari pengangkutan awam 17%

Tidak ada jurulatih yang mengajar 10%

Kemudahan tandas tidak mencukupi/ tidak selesa 5%

Susah membuat tempahan 5% Kurang tempat letak kereta 5%

Bayaran mahal 13% Masa operasi tidak sesuai 7% Kemudahan tidak mencukupi 9%

Peralatan tidak lengkap 12%

Faktor-faktor Penggunaan Infrastruktur Sukan Sedia Ada Kurang Digemari (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

9. Pengurusan Pengagihan Dana yang Efektif Satu sistem galakan dan sistem koordinasi atau pengurusan dana berkaitan sukan perlu dilaksanakan secara efektif bagi memperkasakan pembangunan sukan antara organisasi-organisasi berkaitan sukan dan jabatan kerajaan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 26

10. Pewujudan Centre of Excellence (COE) Pewujudan Centre of Excellence (CoE) bagi meningkatkan tahap penyelidikan dan pembangunan (R&D) sukan prestasi tinggi di negeri Sabah.

Isu dan cabaran yang telah dikenal pasti merupakan sebahagian daripada proses konsultansi yang menyeluruh dengan pemegang taruh utama dalam sektor sukan. Respons kepada isu dan cabaran ini dinyatakan dalam bentuk polisi, di dalam PSPSS ini.

Rangka kerja ini menyediakan garis panduan pembangunan sukan dan rekreasi, bagi menyokong polisi-polisi, strategi-strategi dan program-program kerajaan. Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah ini berhasrat menyokong objektif dan pelan tindakan yang dinyatakan dalam bahagian berikutnya.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 27

DASAR SUKAN NEGERI PERNYATAAN DASAR Dasar Sukan Negeri Sabah merupakan dasar pembangunan sukan negeri ke arah pembentukan budaya sukan dan peningkatan tahap kesihatan rakyat negeri dengan memberikan peluang sama rata kepada semu lapisan masyarakat yang seterusnya mencapai kecemerlangan di peringkat antarabangsa.

OBJEKTIF DASAR SUKAN NEGERI 1.

Membudayakan sukan di Sabah.

2.

Merekayasakan pembangunan atlet tempatan.

3.

Memperkukuhkan badan dan organisasi sukan di peringkat akar umbi dengan amalan tadbir urus yang profesional.

4.

Meningkatkan penglibatan kesukarelawanan dalam perlaksanaan program aktiviti fizikal berkaitan sukan di peringkat komuniti, daerah dan negeri.

5.

Melestari dan memacu pembangunan industri sukan.

6.

Memperkasa penglibatan sektor korporat dalam program penajaan sukan.

7.

Menyediakan ekosistem pembangunan sukan yang holistik.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 28

Membudayakan Sukan Sabah

Sukan Prestasi Tinggi Sukan Massa

Merekayasakan pembangunan atlet tempatan

Memperkukuhkan badan dan organisasi sukan di peringkat akar umbi dengan amalan tadbir urus yang profesional

Sukan Prestasi Tinggi Industri Sukan Sukan Massa

Sukan Prestasi Tinggi Industri Sukan Sukan Massa

Meningkatkan penglibatan kesukarelawanan dalam pelaksanaan program aktiviti fizikal berkaitan sukan di peringkat komuniti, daerah dan negeri

Melestari dan memacukan pembangunan industri sukan

Sukan Prestasi Tinggi Industri Sukan Sukan Massa

Sukan Prestasi Tinggi Sukan Massa

Industri Sukan

Memperkasakan Penglibatan Sektor Korporat dalam Program Penajaan Sukan

Menyediakan Ekosistem Pembangunan Sukan yang Holistik

Sumber Manusia Fasiliti/Infrastruktur Kewangan Penyelidikan

Dasar Sukan Negeri Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 29

rakan kerjasama pintar pembangunan sukan sabah

1.1 Kementerian Belia dan Sukan Sabah (KBSS) 1.1.1 Majlis Sukan Negeri Sabah 1.1.2 Lembaga Sukan Negeri Sabah

1.2 Universiti Malaysia Sabah

1.3 Institut Sukan Negara

1.4 Jabatan Pendidikan Negeri Sabah

1.5 Jabatan Kesihatan Negeri Sabah

1.6 Pihak Berkuasa Tempatan (PBT)

1.7 Kementerian Pelancongan Negeri Sabah

1.8 Lembaga Pelancongan Sabah

1.9 Lembaga Taman-Taman Sabah

1.10 Universiti Awam/Universiti Swasta 1.11 Organisasi Bukan Kerajaan (NGO) 1.12 Pihak Swasta dan Badan Korporat

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 30

PELAN STRATEGIK PEMBANGUNAN SUKAN SABAH 2021-2030

1.0 Pengenalan Berdasarkan kajian yang dilakukan, terdapat beberapa perkara yang perlu diberi tumpuan secara spesifik bagi membangun dan memajukan sukan negeri Sabah. Matlamat utama Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah adalah seperti berikut: •

Pemerkasaan kapasiti modal insan.

Justeru berdasarkan tumpuan penambahbaikan yang diperolehi melalui hasil kajian yang dijalankan, maka secara fokusnya dicadangkan tiga (3) teras utama yang harus diberi perhatian. Teras Utama tersebut adalah: TERAS UTAMA 1 : SUKAN PRESTASI TINGGI (SPT) TERAS UTAMA 2 : INDUSTRI SUKAN (IS) TERAS UTAMA 3 : SUKAN MASSA (SM) 2.0 objekTif UMUM TeraS STraTegik Secara ringkasnya, berikut digariskan beberapa objektif yang perlu dipenuhi dalam Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021-2030.

•

Pengenalpastian sukan-sukan strategik atau fokus berasaskan potensi kemajuan sukan di sesebuah kawasan.

•

Pembangunan strategik kemudahan sukan berasaskan keperluan atau permintaan setempat.

• Meningkatkan peluang sama rata dalam program-program pengenalpastian dan pembangunan bakat antara semua kawasan.

• Mewujud dan memantau program pembangunan bakat bagi setiap sukan fokus.

•

Mewujud persekitaran dan sistem sokongan Sukan Prestasi Tinggi.

• Pemantauan aktiviti perniagaan dan penganjuran aktiviti yang berkaitan dengan sukan dan rekreasi seperti mewujudkan pangkalan data, peraturan dan polisi.

• Meningkatkan kerjasama dan perkongsian pintar antara agensi (kerajaan, bukan kerajaan, NGO, persatuan dan sebagainya).

• Meningkatkan persekitaran yang menyokong kepada gaya hidup aktif dan sihat seperti mengenakan yuran akses yang rendah, kad gaya hidup sihat dan lain-lain.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 33

3.0 prinsip-prinsip pelaksanaan pelan stRAtegik pembangunan sukan sabah Memupuk kerjasama dengan setiap daerah/bahagian dan kerajaan pusat dengan berkongsi pendekatan dalam penajaan, tanggungjawab dan akauntabiliti.

Memberikan komitmen kepada penyelarasan pelan strategik bagi mencapai hasil yang dikongsi bersama.

Mengekalkan fleksibiliti dalam memberikan respons kepada keperluan dan persekitaran setempat.

Memfokuskan kepada pendekatan perkongsian pintar dalam perkongsian agenda dan polisi.

Memastikan pendekatan strategik jangka panjang yang disediakan boleh diguna pakai merentas kerajaan.

Mengguna pakai pembaikan yang berterusan dan polisi serta praktis yang berasaskan kepada bukti.

Menghormati setiap organisasi sukan dan rekreasi di setiap negeri dan di peringkat kebangsaan mempunyai tanggungjawab utama dalam menentukan arah tuju dan pelan untuk setiap sukan rekreasi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 34

dimensi 1: budaya

3.

Responden

Wakil Pemegang taruh

Siri bengkel

Staf Majlis Sukan Negeri Sabah

Staf ISN Sabah

Staf Lembaga Sukan Negeri Sabah

Staf Kementerian Belia dan Sukan Sabah

Persatuan Sukan Negeri Sabah

Atlet dan bekas atlet

Jurulatih

Ahli Lembaga Sukan Negeri Sabah

Pelajar

Belia

Masyarakat negeri Sabah

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 16

SMB OBJEKTIF 1: BUDAYA SUKAN Memperkasa budaya sukan massa di samping membina sahsiah, semangat berpasukan dan muhibah.

Strategi Menerapkan budaya kesukanan kepada semua golongan masyarakat termasuk kanak-kanak, remaja, dewasa, warga emas, orang kelainan upaya (OKU) dan masyarakat luar bandar.

Memaksimakan aksesibiliti masyarakat terhadap kemudahan fasiliti sukan dan rekreasi yang disediakan.

Membangunkan dan menaik taraf infrastruktur sukan secara spesifik berdasarkan potensi masyarakat setempat dan mengikut perubahan keperluan sukan.

Pelan Tindakan Mewujudkan ‘Program Teras Pembangunan Sukan’, merangkumi teras sukan tradisional, sukan massa, sukan prestasi tinggi dan gaya hidup sihat.

Menyediakan lebih banyak fasiliti sukan yang dapat memenuhi kehendak dan keperluan semua lapisan masyarakat termasuk kanakkanak, warga emas dan golongan OKU. Fasiliti yang dibina perlu mempunyai aksesibiliti pengangkutan awam yang efisien.

Memberikan akses percuma untuk kanak-kanak bawah umur enam (6) tahun dan warga emas (60 tahun dan ke atas).

Membina kompleks sukan berbumbung yang mempunyai kemudahan padang, gelanggang dan trek yang mempunyai kapasiti maksimum 10,000 orang yang boleh digunakan selama 365 hari setahun.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 38

dimensi 2: tadbir urus

DIMENSI 2: tadbir urus SPTTU OBJEKTIF 1: tadbir urus persatuan sukan negeri (PSN) Memperkasakan tadbir urus persatuan sukan negeri.

Strategi Untuk memastikan kelestarian dan daya saing setiap PSN, keyakinan masyarakat termasuk syarikat-syarikat kerajaan dan swasta terhadap keupayaan kepimpinan dan pengurusan serta pentadbiran dalam Persatuan Sukan Negeri perlu ditingkatkan.

Pelan Tindakan Menyediakan sistem pemantauan prestasi dan penghargaan untuk PSN seperti “Star Rating” yang merangkumi perlembagaan, tadbir urus, aktiviti persatuan, kewangan dan pelan perancangan tahunan persatuan untuk pengenalpastian bakat, pembangunan atlet (atlet pelapis dan elit), jurulatih, ahli persatuan termasuk ahli gabungan daerah dan pentadbir persatuan.

Menyediakan dan melaksanakan Sistem Penghargaan Persatuan Sukan Negeri termasuk pemimpin dan pentadbir organisasi sukan yang terlibat secara langsung dalam pembangunan sukan di negeri Sabah.

Memberikan geran bantuan kepada persatuan sukan negeri mengikut pengelasan prestasi.

Menyediakan sistem pemantauan dan penilaian khas untuk pelan perancangan pembangunan dan juga prestasi sukan atlet elit dipayungi oleh setiap Persatuan Sukan Negeri.

Mewujudkan jawatan pentadbiran sepenuh masa di dalam Persatuan Sukan Negeri.

Memastikan persatuan sukan negeri melaksanakan tugas sebagai agensi pengiktiraf (sanctioning) suatu kejohanan dengan telus dan efisien, melalui penyediaan Prosedur Operasi Piawai (SOP).

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 41

SPTTU OBJEKTIF 2: tadbir urus kewangan persatuan sukan negeri Memperkasakan tadbir urus kewangan Persatuan Sukan Negeri.

Strategi Menyediakan lanskap tadbir urus pengurusan kewangan sukan prestasi tinggi.

Pelan Tindakan Mewujudkan sistem pengurusan kewangan badan dan persatuan sukan dengan kriteria tertentu yang boleh diukur.

Penubuhan unit pemantauan di peringkat KBSS bagi memantau perancangan, pelaksanaan dan outcome sebenar yang dihasilkan.

Menyediakan dan menguatkuasakan Sistem Penarafan Prestasi dan Insentif atau Anugerah Pengurusan Kewangan PSN bagi menghargai prestasi pengurusan kewangan yang baik.

Menyediakan rangkaian program latihan dan pembangunan berterusan di kalangan pemimpin dan ahli persatuan dan badan sukan untuk memupuk kemahiran menguruskan kewangan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 42

SPTTU OBJEKTIF 3: pembangunan kepegawaian teknikal Merekayasakan kepegawaian dan teknikal dalam setiap jenis sukan di negeri Sabah.

Strategi Untuk memastikan kapasiti dan keupayaan pegawai dan teknikal dalam setiap jenis sukan di setiap daerah yang mencukupi, mewujudkan “buddy system” dan menjadikan pegawai teknikal sebagai satu kerjaya sampingan, di samping meningkatkan martabat dan kualiti pegawai teknik sukan di Sabah.

Pelan Tindakan Meningkatkan jumlah kepegawaian teknikal dan kepengadilan, yang mempunyai lesen yang diiktiraf melalui kerjasama dengan UA dan JPNS. Menyediakan dan melaksanakan sistem penghargaan untuk kepegawaian teknikal dan pengadil yang terlibat secara langsung dalam pembangunan sukan di negeri Sabah.

Menggalakkan Persatuan Sukan Negeri menganjurkan program/kursus profesional (lesen kepegawaian dan teknikal, kepimpinan, perhubungan awam dan pengurusan) secara berterusan melalui kerjasama dengan PSN, JPNS dan institusi pengajian tinggi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 43

SPTTU OBJEKTIF 4: persekitaran sistem sokongan sumber manusia Memartabatkan sistem sokongan sumber manusia berkaitan dengan sukan.

Strategi Bagi mencapai objektif tersebut, peningkatan kapasiti dan keupayaan sumber manusia, yang merangkumi pemimpin persatuan, penyelidikan, kepakaran, perkhidmatan, jurulatih, kepegawaian teknikal, pegawai penyelaras, tadbir urus organisasi dan pengurusan kewangan, pegawai kaunseling dan kru sokongan sains sukan.

Menggalakkan pembelajaran sepanjang hayat dalam kalangan pegawai penyelaras, pegawai kaunseling dan kru sokongan sains sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 44

Pelan Tindakan Mewujudkan enakmen Majlis Sukan Negeri Sabah.

Menyediakan dasar baru “Skim galakan pengayaan dan pembangunan kerjaya” untuk kakitangan MSNS sama ada dalam bentuk tajaan/pinjaman/ separa tajaan/biasiswa atau kemudahan cuti belajar untuk menghadiri kursus/seminar atau melanjutkan pengajian.

MSNS perlu menganjurkan kursus komunikasi berkesan untuk Persatuan Sukan Negeri, atlet, kru sokongan dan agensi-agensi berkaitan KBSS. Menyediakan dan menganjurkan latihan profesional yang diiktiraf secara berkala untuk semua personel yang terlibat dengan sukan termasuk pemimpin dan pentadbir persatuan atau organisasi, jurulatih, kepegawaian teknikal, penyelaras, pegawai kaunseling dan kru sokongan sains sukan, melalui kerjasama pintar dengan UA, badanbadan sukan antarabangsa dan persatuan sukan kebangsaan.

Menyediakan sistem sokongan kepakaran, khidmat nasihat dan teknikal untuk sukan-sukan sasaran yang berpotensi.

Menyediakan skim tajaan/pinjaman atau kemudahan cuti belajar untuk menghadiri kursus/seminar atau melanjutkan pengajian.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 45

SPTTU OBJEKTIF 5: kejurulatihan sukan prestasi tinggi Merekayasakan sistem kejurulatihan dalam setiap jenis sukan di negeri Sabah.

Strategi Bagi mewujudkan “buddy system” dan menjadikan jurulatih sebagai satu kerjaya profesional, untuk memastikan kelestarian jurulatih untuk setiap jenis sukan di setiap daerah, di samping meningkatkan martabat dan keupayaan jurulatih sukan di Sabah.

Pelan Tindakan Menyediakan sistem penghargaan jurulatih pembangunan, pelapis dan prestasi tinggi bagi mengiktiraf pencapaian dan sumbangan jurulatih.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 46

SPTTU OBJEKTIF 6: sokongan ibu bapa dan pemilihan atlet

Sokongan bersepadu para ibu bapa atlet dan persatuan sukan perlu bagi mengenal pasti sempadan peranan masing-masing. Program kesedaran dan integriti semua pihak yang terlibat dengan sukan terutamanya ibu bapa atlet dan persatuan sukan perlu diadakan bagi memastikan pemilihan atlet tempatan berdasarkan meritokrasi.

Strategi Program kesedaran dan integriti dalam kalangan ibu bapa atlet dan jurulatih perlu diadakan terutama dalam aspek pemilihan atlet tempatan.

MSNS perlu memantau setiap jurulatih agar mematuhi pemilihan atlet tempatan berdasarkan meritokrasi.

Akademi Kejurulatihan Kebangsaan dengan kerjasama PSN akan melatih jurulatih tempatan di pelbagai peringkat penglibatan sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 47

Pelan Tindakan MSNS menyediakan kursus kesedaran dan integriti secara berkala kepada ibu bapa dan jurulatih pada setiap awal tahun terutama sebelum pemilihan atlet bagi memastikan pemilihan atlet adalah berdasarkan meritokrasi.

MSNS menyediakan satu garis panduan (tentang peranan dan batas penglibatan semua pihak (ibu bapa atlet, persatuan, jurulatih dan badan berkaitan) dalam memastikan pembangunan sukan di Sabah berjaya.

Memantau prestasi jurulatih-jurulatih sukan di semua peringkat berdasarkan kepada bilangan atlet tempatan yang dilahirkan setahun mengikut kategori jurulatih berikut:

• Jurulatih Pembangunan

• Jurulatih Pelapis

• Jurulatih Prestasi Tinggi

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 48

SPTTU OBJEKTIF 7: infostruktur sukan Membangunkan dan memantapkan Infostruktur Sukan Prestasi Tinggi Negeri Sabah.

Strategi Selari dengan kemajuan teknologi maklumat dan komunikasi, kemudahan infostruktur sukan yang holistik dan mudah diakses perlu dibangunkan.

Pelan Tindakan Melantik seorang Pegawai Teknologi Maklumat yang berkelayakan bagi memantau pembangunan dan penyelenggaraan pangkalan data.

Menyediakan pangkalan data yang mudah diakses oleh masyarakat melibatkan:

• Pengenalpastian dan pemantauan bakat-bakat atlet.

• Profil dan prestasi atlet negeri.

• Persatuan Sukan Negeri.

• Pangkalan data jurulatih pembangunan dan jurulatih prestasi tinggi.

• Pangkalan data kepegawaian, teknikal dan pegawai penyelaras.

Menyediakan pangkalan data kemudahan aktiviti sukan dan rekreasi berserta gred atau tahap yang boleh diakses oleh masyarakat.

Permohonan penggunaan infrastruktur dilakukan secara atas talian.

Menyediakan pangkalan data pemantauan aktiviti atau program sukan dan rekreasi (Sistem E-mentoring aktiviti sukan dan rekreasi).

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 49

SPTTU OBJEKTIF 8: sistem pemantauan Mewujudkan sistem pemantauan terhadap impak perubahan persekitaran secara berterusan.

Strategi Bagi mewujudkan dan memastikan sistem pemantauan terhadap impak perubahan persekitaran yang berterusan dapat dilakukan, kerjasama pintar antara pihak KBSS dan pakar dari universiti luar dan dalam negara, Institut Sukan Negara, Majlis Sukan Negara, Unit Sukan Prestasi Tinggi Negeri dan JPNS haruslah diadakan.

Pelan Tindakan Berdasarkan kerjasama pintar yang diadakan antara agensi dan badan yang terlibat, satu Jawatankuasa Pemantau perlu diwujudkan bagi mengenal pasti dan menganalisis kesan daripada perubahan persekitaran yang berlaku.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 50

ISTU OBJEKTIF 1: pembangunan industri sukan Melestarikan dan memacukan pembangunan industri sukan.

Strategi Industri sukan merupakan satu industri yang amat menguntungkan.

Justeru itu, Kementerian Belia dan Sukan Sabah perlu menyediakan perancangan pembangunan perniagaan sukan yang holistik.

Pelan Tindakan Mewujudkan kerangka perancangan strategik industri sukan.

Mewujudkan model perniagaan dalam kalangan SME bagi sektorsektor sukan terpilih.

Mewujudkan satu unit khas pemasaran dan perniagaan sukan.

Mewujudkan satu kluster pembangunan industri sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 51

ISTU OBJEKTIF 2: infostruktur industri sukan Membangunkan pangkalan data berkaitan pelancongan dan industri sukan.

Strategi Memudahkan capaian maklumat mengenai pelancongan dan industri berkaitan sukan dengan pembangunan pangkalan data yang mudah diakses.

Pelan Tindakan Membangunkan pangkalan data pelancongan sukan melalui kerjasama dengan operator pelancongan sukan.

Mewujudkan direktori syarikat berkaitan industri sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 52

ISTU OBJEKTIF 3: pemantapan perhubungan awam Pemantapan perhubungan awam adalah penting untuk memajukan dan mempertingkatkan prestasi atlet daripada peringkat tunas, bakat, pelapis dan elit.

Strategi Kementerian Belia dan Sukan Sabah perlu memantapkan perhubungan awam secara holistik.

Pelan Tindakan Mempertingkatkan komunikasi dalaman antara pegawai dan anggota organisasi di semua peringkat secara telus dan berkesan melalui “Kursus Mempertingkatkan Komunikasi Dalaman”.

Mempertingkatkan komunikasi luaran membabitkan semua organisasi luar secara lebih cekap melalui “Kursus Perhubungan Awam dan Media”.

Menerima dan memproses aduan mengikut prosedur dan masa yang ditetapkan.

Menguruskan kecekapan informasi melalui bahan bercetak dan penerbitan seperti laporan tahunan, buletin, keratan akhbar, liputan fotografi dan video.

Mempertingkatkan sumber maklumat dan berita terkini bagi pengisian laman sesawang rasmi Kementerian Belia dan Sukan Sabah.

Meneroka penyaluran maklumat menerusi media sosial dan jalinan kerjasama dengan portal sukan tempatan bagi menyalurkan maklumat berhubung organisasi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 53

SMTU OBJEKTIF 1: infrastruktur dan perkhidmatan sukan massa Menambah baik sistem tadbir urus dalam kalangan agensi penyedia infrastruktur dan perkhidmatan sukan massa.

Strategi Setiap kementerian dan agensi berkaitan perlu mewujudkan Jawatankuasa Audit bagi memantau projek pembangunan dan pengurusan fasiliti sukan massa.

Setiap kementerian dan agensi berkaitan perlu mewujudkan Jawatankuasa Penguatkuasaan peraturan dan prosedur bagi memastikan semua fasiliti yang beroperasi mematuhi peraturan dan prosedur bagi menjamin keselamatan dan keselesaan pengguna.

Pelan Tindakan Setiap kementerian dan agensi terlibat perlu mewujudkan dan melantik Jawatankuasa Audit dan Pemantau Fasiliti.

Setiap kementerian dan agensi terlibat perlu mewujudkan dan melantik Jawatankuasa Penguatkuasaan peraturan dan prosedur.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 54

SMTU OBJEKTIF 2: infostruktur sukan massa Mewujudkan informasi takwim aktiviti sukan dan rekreasi di Sabah bagi mengoptimumkan penyampaian maklumat sukan massa.

Strategi Mewujudkan takwim aktiviti, maklumat penganjur, orang yang perlu dihubungi melalui aplikasi telefon pintar dan laman sesawang yang mudah diakses oleh masyarakat dengan kerjasama badan-badan kerajaan berkaitan dan juga badan bukan kerajaan.

Pelan Tindakan Menyediakan takwim aktiviti sukan massa di Sabah yang mengandungi maklumat tarikh, tempat dan penganjur aktiviti atau maklumat lain seperti nombor untuk dihubungi dan yuran sekiranya ada.

Menyediakan pangkalan data kemudahan aktiviti sukan dan rekreasi berserta gred atau tahap yang boleh diakses oleh masyarakat.

Permohonan penggunaan infrastruktur dilakukan secara atas talian.

Menyediakan pangkalan data pemantauan aktiviti atau program sukan dan rekreasi (Sistem E-Mentoring aktiviti sukan dan rekreasi).

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 55

aktiviti sukan yang disukai

ranking %

Berjoging/berlari

1

53.3

Berbasikal

2 47.6

Berenang

3

Sukan permainan

4 24.1

Tarian (aerobik, zumba dan lain-lain)

5

Berjalan kaki

6 21.3

Memancing/menangkap ikan

7 18.9

Sukan dalaman/indoor games (congkak, catur, dart dan lain-lain)

8

Sukan lasak/ekstrim (skateboard, luncur air, selam skuba, paragliding, permotoran)

9 16.4

Berkebun

10

15.1

Aktiviti gim

11

13.4

Lain-lain

12

3.9

29.0

21.4

16.5

Aktiviti Sukan yang digemari oleh Rakyat Sabah Tahun 2015 (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

Data empirikal menunjukkan polisi dan dasar sedia ada berkaitan sukan seperti “Satu Murid Satu Sukan” dan “Talent Identification Program” yang dilaksanakan oleh Persatuan Sukan Negeri, Institut Sukan Negara, Jabatan Pendidikan Negeri Sabah; dan “Promosi Gaya Hidup Aktif” oleh Jabatan Kesihatan Negeri Sabah masih perlu diperkasakan lagi. Antara faktor yang boleh diperbaiki termasuklah:

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 20

1.

Visi dan Dasar Sukan Negeri

PSPSS boleh digunakan sebagai kerangka dan garis panduan bagi merancang, membangun dan mengupayakan sukan di negeri Sabah. Ini termasuklah pembangunan visi dan dasar sukan negeri yang menyokong kepada sukan massa, sukan prestasi tinggi dan industri sukan.

2. Persekitaran Sukan Prestasi Tinggi Persekitaran sukan sedia ada di negeri Sabah perlu ditambah baik secara komprehensif bagi menyokong pembangunan sukan prestasi tinggi. Persekitaran ini bukan sahaja merujuk kepada infrastruktur sukan tetapi juga melibatkan sumber sokongan lain iaitu infostruktur, kepakaran, pengujian dan kemudahan sukan spesifik yang mencapai piawaian antarabangsa.

ADA UJIAN SPESIFIK, 20%

TIADA UJIAN SPESIFIK, 80%

N =15

Persatuan mempunyai Ujian Prestasi Sukan Spesifik Tahun 2015 (Sumber: Penyelidikan oleh Kumpulan Penyelidik D. Maryama Ag. Daud et al., 2015)

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 21

Pelan Tindakan Menyediakan dasar penjanaan kewangan yang jelas, penyediaan skim insentif penjanaan pendapatan berdasarkan struktur ‘back-to-back’.

Mewujudkan insentif penajaan dalam bentuk pengecualian cukai khas, pengecualian royalti dan hak milik bersama pendaftaran harta intelek.

Menyediakan garis panduan penajaan yang berstruktur dan inisiatif penajaan yang bercorak mesra penaja.

Menawarkan produk, perkhidmatan dan pelancongan yang berkaitan dengan sukan kepada organisasi penaja sebagai satu pakej penajaan.

Persatuan dan badan sukan perlu menyediakan pelan komersil penganjuran program dan aktiviti sukan dengan sasaran dan KPI tertentu sebagai pra-syarat kelulusan peruntukan tahunan.

Melaksanakan pemantauan berterusan ke atas pengurusan aliran tunai badan atau persatuan sukan (cash flow management) yang merangkumi setiap aliran masuk hasil serta aliran keluar perbelanjaan yang berlaku dalam tempoh tahun kewangan.

Memperkenalkan skim sukan angkat, persatuan atau badan sukan angkat dan seumpamanya dalam kalangan pemain industri di Sabah, untuk mendapatkan pembiayaan dan sokongan kewangan untuk penganjuran aktiviti sukan massa.

Memastikan setiap persatuan mempunyai sistem perancangan tahunan, perincian pelaksanaan aktiviti termasuk masa dan tempoh, perincian kewangan setiap aktiviti.

Menganjurkan kursus tadbir urus dan pengurusan kewangan untuk persatuan/kelab melalui kerjasama dengan universiti awam/universiti swasta dan agensi-agensi lain.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 58

SMTU OBJEKTIF 5: penggunaan teknologi hijau Memastikan pembinaan fasiliti sukan di Sabah berteraskan kepada konsep bangunan hijau selari dengan konsep penjagaan alam sekitar di Sabah.

Strategi Fasiliti sukan massa yang dibina perlulah mengambil kira kepada penggunaan teknologi hijau bagi menyokong kepada pengurangan penggunaan tenaga, penggunaan air dan meningkatkan penggunaan bahan pembinaan yang lebih mampan.

Pelan Tindakan Merancang dan menyedia pelan-pelan pembangunan fasiliti sukan massa yang berkonsepkan kepada teknologi hijau.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 59

SMTU OBJEKTIF 6: pmbangunan profesionalisme Meningkatkan sukarelawan.

profesionalisme

dalam

kalangan

ahli

persatuan

dan

Strategi Menyediakan kursus-kursus berkaitan dengan tadbir urus persatuan dan kelab bagi memperkasa tadbir urus persatuan atau kelab sukan massa di peringkat komuniti.

Menyediakan kursus-kursus berkaitan kesukarelawanan masyarakat bagi melahirkan lebih ramai sukarelawan terlatih.

kepada

Pelan Tindakan Menganjurkan kursus-kursus berkaitan tadbir urus persatuan dan kelab bagi meningkatkan profesionalisme dalam kalangan ahli persatuan.

KBSS perlu menyediakan peruntukan untuk membiayai kos penganjuran kursus berkaitan tadbir urus persatuan dan kelab sekurangkurangnya sekali setahun secara bergilir-gilir di setiap daerah di dalam zon.

KBSS perlu menjalin kerjasama pintar dengan NGO bagi menganjurkan lebih banyak kursus persijilan kesukarelawanan berkaitan aktiviti kecergasan dan sukan massa.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 60

dimensi 3: jalinan kerjasama pintar

DIMENSI 3: jalinan kerjasama pintar SPTJKP OBJEKTIF 1: STRATEGIK LAUTAN BIRU Melaksanakan Strategi Lautan Biru merentasi semua teras strategik Sukan Prestasi Tinggi, Sukan Massa dan Industri Sukan.

Strategi Mewujudkan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) yang memainkan peranan penting dalam memastikan semua jalinan kerjasama pintar dapat dirancang dan dilaksanakan dengan efisien dan efektif.

Pelan Tindakan Membentuk satu unit dalam KBSS yang menyelaras jalinan kerjasama pintar dengan agensi luar sama ada pihak kerajaan, swasta, badan korporat dan NGO.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 63

3. Pembangunan Kapasiti Sumber Manusia Keperluan kepada pembangunan kapasiti sumber manusia yang berdaya saing dalam organisasi sukan adalah kritikal. Kapasiti ini merujuk kepada kuantiti dan kualiti tenaga kerja dalam organisasi berkaitan sukan. Ini adalah kerana organisasi sukan yang efisien adalah pemacu utama dalam program pembangunan sukan prestasi tinggi, sukan massa dan industri sukan.

4. Pangkalan Data Pembinaan pangkalan data yang berkaitan dengan sukan dapat memperkasakan komunikasi antara pemegang taruh dan organisasi/agensi yang terlibat dalam sukan iaitu memudahkan penyaluran maklumat dan maklum balas.

5. Pewujudan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) Bagi memacu pembangunan sukan di negeri Sabah, KBSS perlu melaksanakan Strategi Lautan Biru merentasi semua teras strategik Sukan Prestasi Tinggi, Sukan Massa dan Industri Sukan. Justeru, mewujudkan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) yang memainkan peranan penting dalam memastikan semua jalinan kerjasama pintar dengan agensi luar sama ada pihak kerajaan, swasta, badan korporat dan Organisasi Bukan Kerajaan (NGO) dapat dirancang dan dilaksanakan dengan efisien dan efektif.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 22

SPTJKP OBJEKTIF 3: knowledge and skill transfer Memperkasakan knowledge and skill transfer dalam kalangan jurulatih, kepegawaian teknikal, pegawai penyelaras, pemimpin dan pentadbir persatuan.

Strategi Menjalin kerjasama dan perkongsian pintar dengan pihak UA, JPNS dan PSN. Pelan Tindakan Menyediakan satu garis panduan “succession plan” setiap jurulatih, pegawai, kru teknikal, pemimpin dan pentadbir persatuan sukan di setiap daerah melalui kerjasama dengan UA, JPNS dan PSN.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 65

SPTJKP OBJEKTIF 4: jalinan kerjasama pintar persatuan sukan negeri Meningkatkan dan memantapkan jalinan kerjasama pintar antara PSN dengan agensi kerajaan dan swasta serta NGO. Strategi Untuk meningkatkan keupayaan dan daya saing setiap PSN, kerjasama pintar seperti MoU/MoA dengan agensi-agensi kerajaan terutama MSN dan UA/IPTS, serta syarikat swasta seperti syarikat perladangan perlu dilaksanakan.

Memantapkan pengurusan program penajaan secara holistik bagi menggalakkan penglibatan agensi kerajaan dan syarikat swasta badan korporat dalam penajaan sukan.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama pintar dengan NGO seperti persatuan atlet veteran untuk perkongsian ilmu kejurulatihan, pengalaman dan motivasi atlet.

Menyediakan platform perbincangan antara syarikat berpotensi menjadi “patron company” atau “benefactor company” untuk PSN. Menguruskan dan melaksanakan serta memantau perlaksanaan MOA antara PSN dan “patron company” atau “benefactor company”.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 66

SPTJKP OBJEKTIF 5: tadbir urus persatuan sukan negeri

Memperkasa tadbir urus Persatuan Sukan Negeri.

Strategi Untuk memastikan kelestarian dan daya saing setiap PSN, keyakinan masyarakat termasuk syarikat-syarikat kerajaan dan swasta, terhadap keupayaan kepimpinan dan pengurusan serta pentadbiran dalam Persatuan Sukan Negeri perlu ditingkatkan.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama dengan UA atau agensi kerajaan lain untuk penyediaan modul latihan tadbir urus dan pengurusan kewangan PSN.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 67

SPTJKP OBJEKTIF 6: pembangunan bakat atlet Memperkasakan program pembangunan bakat di seluruh negeri Sabah.

Strategi Menubuhkan sebuah Akademi Kecemerlangan Sukan di negeri melalui kerjasama dengan PSN dan UA. Mewujudkan satu Sistem Pembangunan Bakat yang efisien dan efektif, untuk mengembangkan bakat-bakat sukan rakyat Sabah secara sistematik dan saintifik dalam setiap daerah pentadbiran, melalui Jalinan Kerjasama Pintar (JKP).

Pelan Tindakan Menjalin hubungan kerjasama melalui Memorandum of Agreement (MoA) dengan UA dan PSN. Menjalin kerjasama dengan UA yang lengkap dengan kemudahan dan kepakaran bagi menyediakan perkhidmatan kepakaran latihan dan pengujian saintifik dengan kos perbelanjaan mengurus yang paling minimum.

Menjalin kerjasama pintar dengan JPNS dan UA bagi meningkatkan keupayaan pusat latihan sukan spesifik di setiap daerah, Pusat Latihan Daerah (PLD) di bawah kendalian JPNS menjadi Pusat Inkubator Sukan.

Menjalin kerjasama pintar MOA dengan UA/US dan PSN bagi membangunkan sistem pemantauan atlet pelapis negeri Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 68

SPTJKP OBJEKTIF 7: pengenalpastian bakat Memperkasakan sistem pengenalpastian bakat di seluruh negeri Sabah.

Strategi Bagi mewujudkan satu Sistem Pengenalpastian Bakat yang efisien dan efektif, untuk mengurangkan ketirisan bakat atau potensi rakyat Sabah dalam setiap daerah pentadbiran, melalui kerjasama dengan Institusi Pendidikan Tinggi (UA/IPTS), Jabatan Pendidikan Negeri Sabah (JPNS) dan Persatuan Sukan Negeri (PSN).

Pelan Tindakan Menjalin hubungan kerjasama melalui Memorandum of Agreement (MoA) dengan UA dan PSN untuk menyediakan dokumen rujukan mengenai standard prestasi sukan untuk pelbagai jenis sukan dan kategori umur.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 69

SPTJKP OBJEKTIF 8: infrastruktur sukan Infrastruktur sukan yang mampan dan berdaya saing.

Strategi Infrastruktur sukan merupakan aspek yang penting dalam membangunkan dan meningkatkan prestasi sukan di negeri Sabah.

Justeru itu, infrastruktur sukan termasuk alat sokongan sains sukan yang membantu meningkatkan prestasi perlu disediakan, mengikut spesifikasi piawaian serta mudah diakses oleh masyarakat umum.

Pelan Tindakan Menyediakan kemudahan latihan, pengujian prestasi, dan pemulihan yang berpusat (integrated facilities) sekurang-kurangnya satu pusat di setiap bandar, yang mudah diakses atau digunakan oleh masyarakat umum melalui jalinan kerjasama dengan UA.

SPTJKP OBJEKTIF 9: kelestarian atlet Kelestarian atlet.

Strategi Menjamin kebajikan jangka panjang para atlet di semua peringkat (sekolah, daerah dan negeri), melalui inisiatif bersama badan-badan kerajaan dan swasta.

Pelan Tindakan Menjamin kerjasama dengan UA/US menyediakan program pengajian termasuk latihan kemahiran Technical Vocational Educational Training (TVET) sebagai persediaan menghadapi persaraan.

Menjalin kerjasama dengan agensi kerajaan, agensi swasta dan badan korporat untuk menyokong inisiatif kerajaan menyediakan bantuan kewangan dan insurans perlindungan kepada atlet.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 70

SPTJKP OBJEKTIF 10: pembangunan kepegawaian teknikal Merekayasakan kepegawaian dan teknikal dalam setiap jenis sukan di negeri Sabah.

Strategi Untuk memastikan kapasiti dan keupayaan pegawai dan teknikal dalam setiap jenis sukan di setiap daerah yang mencukupi, melalui “buddy system” dan menjadikan pegawai teknikal sebagai satu kerjaya sampingan, di samping meningkatkan martabat dan kualiti pegawai teknik sukan di Sabah.

Pelan Tindakan Meningkatkan jumlah kepegawaian teknikal dan kepengadilan, yang mempunyai lesen yang diiktiraf melalui kerjasama dengan UA dan JPNS.

SPTJKP OBJEKTIF 11: infostruktur kesukarelawanan sabah Membangunkan dan memantapkan infostruktur kesukarelawanan Sabah.

Strategi Mewujudkan pangkalan data untuk sukarelawan di Sabah bagi memberi maklumat berterusan termasuklah peluang untuk mereka melibatkan diri dalam aktiviti-aktiviti yang dianjurkan oleh agensi kerajaan dan bukan kerajaan melalui kerjasama dengan Pesuruhjaya Sukan.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama dengan Pesuruhajaya Sukan Negeri Sabah dan UA/US bagi membangunkan dan menyelenggara Pangkalan Data Sukarelawan Sukan Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 71

SPTJKP OBJEKTIF 12: infostruktur sukan prestasi tinggi Membangunkan dan memantapkan infostruktur Sukan Prestasi Tinggi Negeri.

Strategi Membangunkan pangkalan data berkaitan Sukan Prestasi Tinggi melalui kerjasama pintar dengan UA, JPNS dan persatuan sukan.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama (LoI/MoU/MoA) dengan UA, JPNS dan Persatuan Sukan untuk menyediakan pangkalan data jurulatih, kepegawaian teknikal, pengadil, pegawai penyelaras dan kru sokongan, aktiviti sukan dan rekreasi, kemudahan sukan dan rekreasi serta bakat baru.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 72

SPTJKP OBJEKTIF 13: kejurulatihan sukan prestasi tinggi Merekayasakan kejurulatihan dalam setiap jenis sukan di negeri Sabah.

Strategi Menambah bilangan jurulatih berkualiti yang mempunyai kemahiran kejurulatihan di peringkat pembangunan, Sukan Spesifik, Master Coach dan Prestasi Atlet Sukan Spesifik.

Meningkatkan akses kepada guru-guru untuk kursus/program persijilan dan kejurulatihan sukan.

Meningkatkan akses jurulatih pembangunan kepada ilmu dan teknologi kejurulatihan terkini.

Menambah bilangan jurulatih berkualiti yang mempunyai kemahiran dalam Pemantauan Prestasi sukan yang spesifik untuk atlet pembangunan dan atlet prestasi tinggi.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama pintar dengan UA dan JPNS untuk menganjurkan Kursus Persijilan Kejurulatihan Atlet Pembangunan (emerging athlete), Kejurulatihan Sukan Spesifik dan kursus/program Master Coach.

Mendapatkan kerjasama dan sokongan daripada Jabatan Pendidikan Negeri Sabah untuk kursus-kursus kejurulatihan sukan yang dianjurkan bagi menyediakan akses yang mudah kepada guru-guru untuk kursuskursus persijilan Sukan Spesifik bagi setiap tahap.

Menyediakan bahan rujukan berkaitan kejurulatihan sukan melalui JKP bersama UA. Menganjurkan seminar kejurulatihan secara berkala melalui JKP bersama UA. Menyediakan program/aktiviti bagi tujuan penyebaran pengetahuan dan pembelajaran yang merentas sistem prestasi tinggi melalui kursus kejurulatihan dan pengujian komprehensif dan spesifik, dalam bentuk kursus jangka pendek dan jangka panjang kepada jurulatihjurulatih pembangunan di setiap daerah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 73

SPTJKP OBJEKTIF 14: super expert coach Melahirkan jurulatih untuk sukan prestasi tinggi (Super Expert Coach) negeri Sabah untuk setiap sukan spesifik termasuk Sukan Paralimpik.

Strategi Menganjurkan kursus khas untuk sukan prestasi tinggi berdasarkan sukan spesifik termasuk Sukan Paralimpik, melalui kerjasama dengan UMS, Akademi Kejurulatihan Kebangsaan, Unit Sukan Prestasi Tinggi Negara, Majlis Sukan Negara dan Institut Sukan Negara serta institusi sukan luar negara, agensi swasta dan persatuan sukan.

Pelan Tindakan Menyediakan kursus “Super Expert Pembangunan berdasarkan sukan spesifik.

Coach”

untuk

Jurulatih

SPTJKP OBJEKTIF 15: penyelidikan dan inovasi Pemerkasaan negeri.

Penyelidikan

dan

Inovasi

dalam

pembangunan

sukan

Strategi Memantapkan aktiviti-aktiviti berkaitan penyelidikan, inovasi, dan teknologi untuk memacu peningkatan prestasi sukan.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama serta menyediakan ruang perbincangan antara penyelidik (UA) dengan LSNS, MSNS, jurulatih, PSN dan atlet berkaitan penyelidikan, inovasi dan teknologi sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 74

ISJKP OBJEKTIF 1: strategi lautan biru Melaksanakan Strategi Lautan Biru merentasi semua teras strategik Sukan Prestasi Tinggi, Sukan Massa dan Industri Sukan.

Strategi Mewujudkan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) yang memainkan peranan penting dalam memastikan semua jalinan kerjasama pintar dapat dirancang dan dilaksanakan dengan efisien dan efektif.

Pelan Tindakan Membentuk satu unit dalam KBSS yang menyelaras jalinan kerjasama pintar dengan agensi luar sama ada pihak kerajaan, swasta, badan korporat dan NGO.

ISJKP OBJEKTIF 2: pangkalan data dan industri sukan Membangunkan pangkalan data berkaitan pelancongan dan industri sukan.

Strategi Kementerian Belia dan Sukan Sabah perlu membangunkan pangkalan data berkaitan pelancongan dan industri sukan.

Pelan Tindakan Membangunkan pangkalan data pelancongan sukan untuk meningkatkan kerjasama KBSS dengan operator pelancongan sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 75

ISJKP OBJEKTIF 3: pangkalan data industri sukan Menjadikan sukan pelancongan sebagai satu sumber ekonomi negeri sama ada sebagai produk utama atau industri hiliran.

Strategi Membangunkan sukan pelancongan sebagai produk utama pelancongan melalui jalinan kerjasama pintar dengan Lembaga Pelancongan Sabah, Syarikat-syarikat Penerbangan Malaysia, Taman-Taman Sabah, agensi kerajaan dan swasta.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama dengan Lembaga Pelancongan Sabah, Syarikatsyarikat Penerbangan Malaysia, Taman-Taman Sabah, agensi kerajaan dan swasta untuk mengembangkan produk sukan pelancongan di Sabah.

SMJKP OBJEKTIF 1: strategi lautan biru Melaksanakan Strategi Lautan Biru merentas semua teras strategik Sukan Prestasi Tinggi, Sukan Massa dan Industri Sukan.

Strategi Mewujudkan Inter-Agency Coordination Unit (ICU) yang memainkan peranan penting dalam memastikan semua jalinan kerjasama pintar dapat dirancang dan dilaksanakan dengan efisien dan efektif.

Pelan Tindakan Membentuk satu unit dalam KBSS yang menyelaraskan jalinan kerjasama pintar dengan agensi luar sama ada pihak kerajaan, swasta, badan korporat dan NGO.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 76

SMJKP OBJEKTIF 2: budaya sukan massa Memperkasakan Pembudayaan Sukan dalam kalangan rakyat Sabah.

Strategi Memperuntukkan ruang yang lebih luas bagi pelaporan berita sukan tempatan dan melibatkan peranan media dalam setiap aktiviti komuniti berkaitan dengan penggalakkan budaya bersukan.

Menjalinkan kerjasama dengan kementerian-kementerian dan agensiagensi lain untuk melaksanakan pelbagai program sukan massa.

Aktiviti berkaitan kesihatan, aktiviti fizikal dan gaya hidup sihat dilaksanakan secara berkala contohnya secara mingguan/bulanan di semua daerah yang melibatkan golongan OKU. Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 77

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama pintar dengan pihak media tempatan untuk memperuntukkan ruang yang lebih luas bagi pelaporan berita sukan.

Menjalin kerjasama dengan Kementerian Kesihatan/Jabatan Belia dan Sukan (JBS), Kementerian Pendidikan, Jabatan Penerangan, RTM, Kementerian Pembangunan Wanita dan Kebajikan Masyarakat, Pihak Berkuasa Tempatan, Majlis Belia Sabah, UA dan US untuk melaksanakan program sukan massa.

Menjalinkan kerjasama pintar dengan organisasi sektor awam, swasta dan badan sukarelawan untuk melaksanakan pelbagai program berkaitan kesihatan, aktiviti fizikal dan gaya hidup sihat serta program pendidikan kesukarelawanan.

SMJKP OBJEKTIF 3: infostruktur kesukarelawanan sabah Membangunkan Sabah.

dan

memantapkan

infostruktur

kesukarelawanan

Strategi Mewujudkan pangkalan data untuk sukarelawan di Sabah bagi memberi maklumat berterusan termasuklah peluang untuk mereka melibatkan diri dalam aktiviti-aktiviti yang dianjurkan oleh agensi kerajaan dan bukan kerajaan melalui kerjasama dengan Pesuruhjaya Sukan.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama dengan Pesuruhjaya Sukan Negeri Sabah dan UA/IPTS bagi membangunkan dan menyelenggara Pangkalan Data Sukarelawan Sukan Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 78

SMJKP OBJEKTIF 4: taman rekreasi awam Mewujudkan lebih banyak kemudahan untuk riadah dan sukan bagi menarik minat masyarakat dalam aktiviti fizikal di setiap daerah.

Strategi Mewujudkan taman rekreasi awam untuk menarik minat masyarakat dalam aktiviti fizikal di setiap daerah melalui kerjasama pintar antara Kementerian Belia dan Sukan (N) Sabah dengan Pihak Berkuasa Tempatan dan Kementerian Pembangunan Luar Bandar dan Wilayah.

Pelan Tindakan Menjalin kerjasama MoU/MoA dengan Pihak Berkuasa Tempatan dan Kementerian Pembangunan Luar Bandar dan Wilayah untuk menyediakan garis panduan pembangunan kawasan beriadah dan bersukan dalam bandar dan luar bandar seperti trek jogging, gelanggang sukan dan padang.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 79

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 80

dimensi 4: kewangan

DIMENSI 4: kewangan SPTK OBJEKTIF 1: budaya sukan prestasi tinggi Membudayakan nilai sukan prestasi tinggi.

Strategi Salah satu aspek yang perlu dalam membangunkan prestasi sukan negeri Sabah ialah memupuk nilai dan budaya serta semangat berdaya saing dalam masyarakat.

Pelan Tindakan Menyediakan peruntukan “Skim Insentif Penganjuran Sirkit Kejohanan” peringkat zon, negeri, kebangsaan dan antarabangsa kepada PSN. Menyediakan peruntukan untuk penganjuran “roadshow” bagi membawa atlet negeri Sabah yang berjaya di peringkat kebangsaan dan antarabangsa ke seluruh negeri.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 83

DASAR SUKAN NEGERI PERNYATAAN DASAR Dasar Sukan Negeri Sabah merupakan dasar pembangunan sukan negeri ke arah pembentukan budaya sukan dan peningkatan tahap kesihatan rakyat negeri dengan memberikan peluang sama rata kepada semu lapisan masyarakat yang seterusnya mencapai kecemerlangan di peringkat antarabangsa.

OBJEKTIF DASAR SUKAN NEGERI 1.

Membudayakan sukan di Sabah.

2.

Merekayasakan pembangunan atlet tempatan.

3.

Memperkukuhkan badan dan organisasi sukan di peringkat akar umbi dengan amalan tadbir urus yang profesional.

4.

Meningkatkan penglibatan kesukarelawanan dalam perlaksanaan program aktiviti fizikal berkaitan sukan di peringkat komuniti, daerah dan negeri.

5.

Melestari dan memacu pembangunan industri sukan.

6.

Memperkasa penglibatan sektor korporat dalam program penajaan sukan.

7.

Menyediakan ekosistem pembangunan sukan yang holistik.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 28

Membudayakan Sukan Sabah

Sukan Prestasi Tinggi Sukan Massa

Merekayasakan pembangunan atlet tempatan

Memperkukuhkan badan dan organisasi sukan di peringkat akar umbi dengan amalan tadbir urus yang profesional

Sukan Prestasi Tinggi Industri Sukan Sukan Massa

Sukan Prestasi Tinggi Industri Sukan Sukan Massa

Meningkatkan penglibatan kesukarelawanan dalam pelaksanaan program aktiviti fizikal berkaitan sukan di peringkat komuniti, daerah dan negeri

Melestari dan memacukan pembangunan industri sukan

Sukan Prestasi Tinggi Industri Sukan Sukan Massa

Sukan Prestasi Tinggi Sukan Massa

Industri Sukan

Memperkasakan Penglibatan Sektor Korporat dalam Program Penajaan Sukan

Menyediakan Ekosistem Pembangunan Sukan yang Holistik

Sumber Manusia Fasiliti/Infrastruktur Kewangan Penyelidikan

Dasar Sukan Negeri Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 29

Pelan Tindakan Penyediaan dasar penjanaan kewangan yang jelas untuk agensi dan persatuan sukan yang terlibat dalam Sukan Prestasi Tinggi dengan mewujudkan rubrik pembahagian peruntukan PSN. Persatuan dan badan sukan perlu menyediakan pelan komersil penganjuran program dan aktiviti sukan dengan sasaran dan KPI tertentu sebagai pra-syarat untuk kelulusan peruntukan tahunan persatuan sukan.

Penyediaan Dasar Peruntukan Pemberian geran kepada persatuan mengikut pengelasan markah prestasi bagi persatuan yang terlibat dengan Sukan Prestasi Tinggi.

Penguatkuasaan penyediaan perincian jadual perlaksanaan aktiviti oleh PSN termasuk masa dan tempoh perancangan dalam syarat pemberian geran peruntukan.

Penguatkuasaan perincian kewangan, sumber pembiayaan, kos serta perbelanjaan, hasil serta perolehan, keuntungan kewangan dan impak kualitatif setiap program dan aktiviti dalam syarat pemberian geran peruntukan.

Memperkenalkan skim sukan angkat, persatuan atau badan sukan angkat dan seumpamanya dalam kalangan pemain industri di negeri Sabah, untuk mendapatkan pembiayaan dan sokongan kewangan kepada sukan prestasi tinggi.

Melaksanakan pemantauan berterusan ke atas pengurusan aliran tunai badan atau persatuan sukan (cash flow management) yang merangkumi setiap aliran masuk hasil serta aliran keluar perbelanjaan yang berlaku dalam tempoh tahun kewangan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 86

SPTK OBJEKTIF 5: akauntabiliti agensi dan persatuan sukan negeri Menyediakan asas dasar dan polisi pengurusan kewangan yang dapat memastikan pengurusan kewangan di peringkat agensi dan persatuan sukan dapat memenuhi tuntutan pengurusan kewangan yang lestari.

Strategi Memperkasa akauntabiliti program dan akauntabiliti kewangan agensi dan persatuan sukan.

Pelan Tindakan Memantau setiap peruntukan kewangan kerajaan untuk perancangan kejohanan kebangsaan dan antarabangsa dengan mensyaratkan PSN perlu menyediakan analisis kejohanan merangkumi keputusan pertandingan, bilangan rekod baru, bilangan penyertaan, tahap atlet dan kos belanjawan.

Mewujudkan prosedur terpiawai bagi pengurusan kewangan badan dan persatuan sukan.

Menyediakan platform latihan dan pembangunan bagi pemimpin badan dan persatuan sukan dengan mengembeling kemudahan latihan dan pembangunan di institusi latihan tempatan dan kebangsaan, universiti awam dan pusat kemahiran.

Menyediakan program persijilan dan memperkenalkan mata kelangsungan profesionalisme berterusan (CPD - continues professional development) yang perlu dipenuhi oleh pemimpin dan pengurus badan atau persatuan sukan, bagi melayakkan mereka mengisi jawatan dalam persatuan sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 87

SPTK OBJEKTIF 6: penyelidikan dan inovasi Pemerkasaan negeri.

Penyelidikan

dan

Inovasi

dalam

pembangunan

sukan

Strategi Memantapkan aktiviti-aktiviti berkaitan penyelidikan, inovasi, dan teknologi untuk memacu peningkatan prestasi sukan.

Pelan Tindakan Menyediakan skim atau dana peruntukan bagi memperolehi dan menyampaikan ilmu pengetahuan dalam sukan prestasi tinggi seperti seminar/bengkel.

Menyediakan dana peruntukan penyelidikan dan inovasi disalurkan kepada MSNS untuk menjalankan penyelidikan.

yang

SPTK OBJEKTIF 7: infrastruktur sukan Pembangunan infrastruktur sukan yang mampan dan berdaya saing.

Strategi Membangunkan infrastruktur sukan termasuk alat sokongan sains sukan bagi meningkatkan prestasi sukan di negeri Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 88

Pelan Tindakan Menyediakan peruntukan untuk menaik taraf fasiliti sedia ada bagi memenuhi piawaian antarabangsa.

Membangunkan atau menaik taraf kemudahan sedia ada menjadi Pusat Latihan Serantau (Pantai Timur, Pantai Barat dan Pedalaman) yang mempunyai kelengkapan kemudahan sekurang-kurangnya mengikut spesifikasi kebangsaan.

Membangunkan dan menaik taraf infrastruktur sukan secara spesifik berdasarkan potensi masyarakat setempat dan mengikut perubahan peraturan Persekutuan Sukan Antarabangsa, Jawatankuasa Olimpik Antarabangsa dan Majlis Paralimpik Antarabangsa, sekurang-kurangnya satu sukan teras bagi satu daerah menjelang tahun 2030.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 89

SPTK OBJEKTIF 8: jurulatih kemahiran sukan spesifik Menambah bilangan jurulatih yang mempunyai kemahiran sukan spesifik dari JPNS/Persatuan Sukan/NGO. Strategi Menambah bilangan jurulatih kemahiran sukan spesifik.

pembangunan

yang

mempunyai

Pelan Tindakan Menambah bilangan jurulatih yang mempunyai kemahiran sukan spesifik dari JPNS/Persatuan Sukan/NGO. Menyediakan akses yang mudah kepada guru-guru untuk kursuskursus persijilan Sukan Spesifik bagi setiap tahap.

Menyediakan dana peruntukan penganjuran kursus/program pembangunan kemahiran kejurulatihan bagi menggalakkan penglibatan guru-guru.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 90

SPTK OBJEKTIF 9: infostruktur sukan Membangunkan dan memantapkan Infostruktur Sukan Prestasi Tinggi Negeri.

Strategi Selari dengan kemajuan teknologi maklumat dan komunikasi, kemudahan infostruktur sukan yang holistik dan mudah diakses perlu dibangunkan.

Pelan Tindakan Menyediakan pangkalan data yang mudah diakses oleh masyarakat melibatkan: • Pengenalpastian dan pemantauan bakat atlet.

• Profil dan prestasi atlet negeri.

• Persatuan Sukan Negeri.

• Pangkalan data jurulatih pembangunan dan jurulatih prestasi tinggi.

• Pangkalan data kepegawaian, teknikal dan pegawai penyelaras.

• Pangkalan data kemudahan aktiviti sukan dan rekreasi berserta gred atau tahap.

• Permohonan penggunaan infrastruktur.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 91

SPTK OBJEKTIF 10: persekitaran sistem sokongan sumber manusia Memartabatkan sistem sokongan sumber manusia berkaitan dengan sukan.

Strategi Bagi mencapai objektif tersebut, peningkatan kapasiti dan keupayaan sumber manusia, yang merangkumi pemimpin persatuan, penyelidikan, kepakaran, perkhidmatan, jurulatih, kepegawaian teknikal, pegawai penyelaras, tadbir urus organisasi dan pengurusan kewangan, pegawai kaunseling dan kru sokongan sains sukan.

Pelan Tindakan Menggalakkan pembelajaran secara berterusan melalui penyediaan skim tajaan/pinjaman/separa tajaan/biasiswa atau kemudahan cuti belajar untuk menghadiri kursus/seminar atau melanjutkan pengajian.

Menyediakan dana peruntukan untuk “Sistem Penghargaan Jurulatih Pembangunan, Kepegawaian Teknikal dan Pengadil” bagi mengiktiraf pencapaian dan sumbangan jurulatih pembangunan, pegawai teknikal dan pengadil yang terlibat secara langsung dalam pembangunan sukan di negeri Sabah.

Menyediakan geran peruntukan untuk Skim Latihan Kepegawaian kepada PSN bagi melahirkan pegawai teknikal, dan pengadil yang mempunyai kemahiran dan lesen yang diiktiraf setiap tahun.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 92

SPTK OBJEKTIF 11: sistem pengenalpastian dan pembangunan bakat Memperkasakan Sistem Pengenalpastian dan Pembangunan Bakat di seluruh negeri.

Strategi Bagi mewujudkan satu Sistem Pengenalpastian dan Pembangunan Bakat yang efisien dan efektif, untuk mengurangkan ketirisan bakat atau potensi rakyat Sabah dalam setiap daerah pentadbiran.

Pelan Tindakan Menyediakan dana untuk membangunkan dan melaksanakan “Sistem Pengenalpastian dan Pemantauan Bakat” yang spesifik mengikut keperluan sukan masing-masing secara atas talian untuk kegunaan guru-guru dan PSN.

SPTK OBJEKTIF 12: kelestarian atlet Kelestarian atlet.

Strategi Menjamin kebajikan jangka pendek dan jangka panjang para atlet, melalui inisiatif bersama badan-badan kerajaan dan swasta.

Pelan Tindakan Menyediakan insentif bantuan kewangan dalam bentuk “Skim Insentif Bantuan Atlet” seperti biasiswa pendidikan, elaun sara hidup serta meningkatkan jaminan keselamatan atlet melalui Caruman Insurans Perlindungan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 93

SPTK OBJEKTIF 13: kesukarelawanan dalam sukan Membudayakan nilai dan budaya kesukarelawanan sukan.

Strategi Setiap agensi perlu menggalakkan semangat kesukarelawanan dalam penglibatan dan penganjuran aktiviti sukan bermula di peringkat komuniti seterusnya di peringkat daerah dan negeri.

Pelan Tindakan Menyediakan “Insentif Galakan Kesukarelawanan” kepada majikan termasuk agensi kerajaan dan bukan kerajaan bagi menggalakkan aktiviti kesukarelawanan dalam kalangan pekerja seperti pemberian anugerah dan diambil kira dalam star rating syarikat.

ISK OBJEKTIF 1: infostruktur industri sukan Membangunkan pangkalan data berkaitan pelancongan dan industri sukan.

Strategi Memudahkan capaian maklumat mengenai pelancongan dan industri berkaitan sukan dengan pembangunan pangkalan data yang mudah diakses.

Pelan Tindakan Menyediakan geran peruntukan untuk membangunkan pangkalan data pelancongan sukan dan direktori syarikat berkaitan industri sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 94

SMK OBJEKTIF 1: budaya Memperkasa budaya sukan massa di samping membina sahsiah, semangat berpasukan dan muhibah.

Strategi Menerapkan budaya kesukanan kepada semua golongan masyarakat termasuk kanak-kanak, remaja, dewasa, warga emas, orang kelainan upaya (OKU) dan masyarakat luar bandar.

Pelan Tindakan Menyediakan geran peruntukan tahunan untuk program Teras Pembangunan Sukan yang merangkumi teras sukan tradisional, sukan massa, sukan prestasi tinggi dan gaya hidup sihat.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 95

SMK OBJEKTIF 2: pelaburan infrastruktur sukan dan rekreasi Bagi menyediakan ekosistem sukan yang mampan, pihak KBSS dan agensi berkaitan perlu membuat pelaburan bagi menyediakan fasiliti sukan massa yang mencukupi.

Strategi Menyediakan peruntukan untuk pembinaan, penyelenggaraan dan menaik taraf fasiliti sedia ada dan membina fasiliti baru.

Pelan Tindakan Menyediakan peruntukan untuk membina kompleks sukan berbumbung dan mempunyai kemudahan padang, gelanggang dan trek yang mempunyai kapasiti maksimum 10,000 orang yang boleh digunakan selama 365 hari.

Menyediakan peruntukan untuk menaik taraf infrastruktur sukan sedia ada secara spesifik berdasarkan potensi masyarakat setempat dan mengikut perubahan keperluan sukan.

Menyediakan peruntukan untuk penyelenggaraan fasiliti-fasiliti sukan dan rekreasi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 96

SMK OBJEKTIF 5: perancangan strategik media massa Media massa merupakan medium yang paling efektif untuk menyemai budaya bersukan dalam kalangan masyarakat Sabah terutama sekali dengan wujudnya sumber fasiliti yang mencukupi dan wujudnya pelaksanaan program oleh komuniti.

Strategi Menyediakan dana khusus untuk melaksanakan perancangan strategik media massa untuk menggalakkan penglibatan masyarakat secara berterusan dalam usaha mempromosikan sukan massa dan gaya hidup sihat melalui pengiklanan televisyen, radio, laman sesawang, media elektronik dan media cetak.

Pelan Tindakan Menyediakan dana khusus untuk melaksanakan perancangan strategik media massa bagi mempromosikan sukan prestasi tinggi, sukan massa dan gaya hidup sihat melalui pengiklanan televisyen, radio, laman sesawang, media elektronik dan media cetak.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 98

DIMENSI 1: BUDAYA SPTB OBJEKTIF 1: BUDAYA SUKAN PRESTASI TINGGI Membudayakan nilai sukan prestasi tinggi Strategi Salah satu aspek yang perlu dalam membangunkan prestasi sukan negeri ialah memupuk nilai dan budaya serta semangat berdaya saing dalam kalangan masyarakat.

Infrastruktur sukan dinaik taraf mengikut keperluan setempat dan perlu bahan keperluan sukan.

Pelan Tindakan Mendedahkan masyarakat kepada informasi pencapaian sukan di peringkat kebangsaan dan antarabangsa serta menggunakan pemasaran bergerak seperti bas sekolah sebagai agen pengiklanan atlet.

Mengadakan “roadshow” dengan membawa atlet negeri yang berjaya di peringkat kebangsaan dan antarabangsa ke seluruh negeri Sabah.

Menganjurkan sirkit kejohanan atau pertandingan antara Zon Negeri Sabah yang diiktiraf (sanction) oleh Persatuan Sukan Negeri secara berkala serta konsisten.

Membangunkan dan menaik taraf infrastruktur sukan secara spesifik berdasarkan potensi masyarakat setempat dan mengikut perubahan keperluan sukan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 37

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 100

dimensi 5: pembangunan atlet

DIMENSI 2: tadbir urus SPTTU OBJEKTIF 1: tadbir urus persatuan sukan negeri (PSN) Memperkasakan tadbir urus persatuan sukan negeri.

Strategi Untuk memastikan kelestarian dan daya saing setiap PSN, keyakinan masyarakat termasuk syarikat-syarikat kerajaan dan swasta terhadap keupayaan kepimpinan dan pengurusan serta pentadbiran dalam Persatuan Sukan Negeri perlu ditingkatkan.

Pelan Tindakan Menyediakan sistem pemantauan prestasi dan penghargaan untuk PSN seperti “Star Rating” yang merangkumi perlembagaan, tadbir urus, aktiviti persatuan, kewangan dan pelan perancangan tahunan persatuan untuk pengenalpastian bakat, pembangunan atlet (atlet pelapis dan elit), jurulatih, ahli persatuan termasuk ahli gabungan daerah dan pentadbir persatuan.

Menyediakan dan melaksanakan Sistem Penghargaan Persatuan Sukan Negeri termasuk pemimpin dan pentadbir organisasi sukan yang terlibat secara langsung dalam pembangunan sukan di negeri Sabah.

Memberikan geran bantuan kepada persatuan sukan negeri mengikut pengelasan prestasi.

Menyediakan sistem pemantauan dan penilaian khas untuk pelan perancangan pembangunan dan juga prestasi sukan atlet elit dipayungi oleh setiap Persatuan Sukan Negeri.

Mewujudkan jawatan pentadbiran sepenuh masa di dalam Persatuan Sukan Negeri.

Memastikan persatuan sukan negeri melaksanakan tugas sebagai agensi pengiktiraf (sanctioning) suatu kejohanan dengan telus dan efisien, melalui penyediaan Prosedur Operasi Piawai (SOP).

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 41

DIMENSI 5: pembangunan atlet SPTPa OBJEKTIF 1: pengenalpastian bakat Memperkasakan Sistem Pengenalpastian Bakat di seluruh negeri.

Strategi Mewujudkan satu Sistem Pengenalpastian Bakat atas talian yang efisien dan efektif, untuk mengurangkan ketirisan bakat atau potensi rakyat Sabah dalam setiap daerah pentadbiran, melalui kerjasama dengan Institusi Pendidikan Tinggi (UA/IPTS), Jabatan Pendidikan Negeri Sabah (JPNS) dan Persatuan Sukan Negeri (PSN).

Pelan Tindakan Menyediakan dokumen rujukan mengenai standard prestasi sukan bagi pelbagai jenis sukan dan kategori umur.

Menyediakan, dan melaksanakan Sistem Pengenalpastian dan Pemantauan Bakat Sukan atas talian, yang spesifik mengikut keperluan sukan.

Mewujudkan kategori atlet dalam program pengenalpastian bakat seperti atlet akar umbi (grass root athlete), atlet pembangunan (emerging athlete), atlet pelapis dan atlet elit.

Menganjurkan kursus pengenalpastian bakat dan pengujian yang komprehensif dan spesifik, dalam bentuk kursus jangka pendek dan jangka panjang kepada guru-guru sekolah rendah di setiap daerah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 103

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 104

SPTPA OBJEKTIF 2: pembangunan bakat Memperkasakan program pembangunan bakat di seluruh negeri.

Strategi Mewujudkan satu Sistem Pembangunan Bakat atas talian yang efisien dan efektif, untuk mengembangkan bakat-bakat sukan rakyat Sabah secara sistematik dan saintifik dalam setiap daerah pentadbiran, melalui Jalinan Kerjasama Pintar (JKP).

Pelan Tindakan Menubuhkan satu Pusat Kecemerlangan Sains Sukan yang menyediakan kemudahan latihan, pengujian prestasi, dan pemulihan berpusat (integrated facilities) yang mudah diakses atau digunakan oleh masyarakat umum.

Menyediakan perkhidmatan kepakaran latihan dan pengujian saintifik dengan kos perbelanjaan mengurus yang paling minimum.

Membangunkan dan melaksanakan Sistem Prosedur Pembangunan Bakat Spesifik mengikut keperluan sukan.

Meningkatkan keupayaan pusat latihan sukan spesifik di setiap daerah, Pusat Latihan Daerah (PLD) di bawah kendalian JPNS menjadi Pusat Inkubator Sukan.

Menyediakan pangkalan data dan sistem pemantauan jurulatih pembangunan dan atlet pelapis negeri Sabah (atas talian).

Menggunakan kepakaran dan pengalaman atlet veteran untuk tujuan latihan, dan motivasi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 105

SPTPA OBJEKTIF 3: daya saing atlet Meningkatkan semangat berdaya saing dalam kalangan atlet.

Strategi Meningkatkan akses rakyat Sabah ke kejohanan.

Membangunkan sistem kedudukan dan mata pencapaian atlet negeri Sabah (atas talian) mengikut sukan.

Pelan Tindakan Mengenal pasti potensi sukan berdasarkan demografi masyarakat setempat bagi setiap kategori single sport, multi-sport dan sukan lasak.

Menganjurkan kejohanan acara sukan berdasarkan potensi sukan masyarakat setempat bagi setiap kategori single sport, multi-sport dan sukan lasak.

Mewujudkan sistem ranking atlet Sabah (atas talian) berdasarkan keputusan sirkit kejohanan antara Zon, pencapaian rekod baru di peringkat kebangsaan dan bilangan penyertaan di peringkat kebangsaan dan serantau.

Menganalisis kejohanan di peringkat kebangsaan dan antarabangsa yang telah, sedang dan akan disertai dari aspek standard kejohanan, jumlah penyertaan dan tahap atlet yang menyertai.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 106

SPTPA OBJEKTIF 4: kelestarian atlet Kelestarian atlet.

Strategi Meningkatkan jaminan kebajikan jangka pendek dan jangka panjang para atlet, merangkumi bantuan kewangan dan keselamatan melalui kerjasama badan-badan kerajaan dan swasta Pelan Tindakan Menyediakan insentif bantuan kewangan seperti biasiswa pendidikan, dan elaun sara hidup.

Menyediakan Caruman Insurans Perlindungan.

Menyediakan ruang kepada atlet untuk mengikuti program pengajian termasuk latihan kemahiran Technical Vocational Educational Training (TVET), melalui kerjasama dengan UA/IPTS, JPNS dan agensi swasta/ kerajaan.

Menyediakan perkhidmatan bimbingan kaunseling dan aktiviti/program yang berkaitan dengan kerjaya dan pelan persaraan atlet.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 107

SPTPA OBJEKTIF 5: program podium Menghasilkan atlet negeri ke program Podium.

Strategi Mewujudkan sistem pemantauan prestasi atlet sukan prestasi tinggi atas talian yang sistematik melalui kerjasama dengan UA/IPTS, Unit Sukan Prestasi Tinggi Negara, Majlis Sukan Negara dan Institut Sukan Negara, agensi swasta dan persatuan sukan.

Pelan Tindakan Mewujudkan satu piawaian untuk menilai prestasi atlet bagi yang terlibat dalam Sukan Prestasi Tinggi.

SPTPA OBJEKTIF 6: pusat kecemerlangan sukan Mewujudkan pusat kecemerlangan sukan.

Strategi Melalui jalinan kerjasama pintar (blue ocean strategy) iaitu perkongsian kepakaran, peralatan dan bangunan antara KBSS dan UA bagi meminimumkan kos perlaksanaan dan penubuhan pusat kecemerlangan sukan ini.

Pelan Tindakan Membentuk Jawatankuasa Pemandu dan Jawatankuasa Pembentukan Akademi Kecemerlangan Sukan Sabah.

Menubuhkan Akademi Kecemerlangan Sukan Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 108

Kerja

SPTPA OBJEKTIF 7: jurulatih pembangunan akar umbi Merekayasakan Jurulatih Pembangunan Akar Umbi.

Strategi Menyediakan “succession plan” setiap Jurulatih Pembangunan melalui kerjasama dengan JPNS. Menambah bilangan jurulatih berkualiti yang mempunyai kemahiran kejurulatihan di peringkat pembangunan, Sukan Spesifik, Master Coach dan Prestasi Atlet Sukan Spesifik.

Meningkatkan akses kepada guru-guru untuk kursus/program persijilan dan kejurulatihan sukan.

Meningkatkan akses Jurulatih teknologi kejurulatihan terkini.

Pembangunan

kepada

ilmu

dan

Menambah bilangan jurulatih berkualiti yang mempunyai kemahiran dalam Pemantauan Prestasi Sukan yang spesifik untuk atlet pembangunan dan atlet prestasi tinggi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 109

Pelan Tindakan MSNS menyediakan kursus kesedaran dan integriti secara berkala kepada ibu bapa dan jurulatih pada setiap awal tahun terutama sebelum pemilihan atlet bagi memastikan pemilihan atlet adalah berdasarkan meritokrasi.

MSNS menyediakan satu garis panduan (tentang peranan dan batas penglibatan semua pihak (ibu bapa atlet, persatuan, jurulatih dan badan berkaitan) dalam memastikan pembangunan sukan di Sabah berjaya.

Memantau prestasi jurulatih-jurulatih sukan di semua peringkat berdasarkan kepada bilangan atlet tempatan yang dilahirkan setahun mengikut kategori jurulatih berikut:

• Jurulatih Pembangunan

• Jurulatih Pelapis

• Jurulatih Prestasi Tinggi

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 48

SPTPA OBJEKTIF 8: kelestarian kejurulatihan sukan prestasi tinggi Kelestarian kejurulatihan Sukan Prestasi Tinggi dalam setiap jenis sukan di negeri Sabah.

Strategi Meningkatkan kepercayaan dan persepsi orang ramai ke atas keupayaan jurulatih.

Mewujudkan “buddy system” dan menjadikan jurulatih sebagai satu kerjaya profesional, untuk memastikan kelestarian jurulatih untuk setiap jenis sukan di setiap daerah.

Pelan Tindakan Menyediakan dan menguatkuasakan kriteria pemilihan dan pelantikan Jurulatih Sukan Prestasi Tinggi.

Menganjurkan program/kursus profesional (kejurulatihan, pedagogi, kepimpinan dan pengurusan) termasuk lesen sebagai jurulatih secara berterusan kepada Jurulatih Sukan Prestasi Tinggi melalui JKP. Mengiktiraf kursus/program peningkatan keupayaan diri Jurulatih Sukan Prestasi Tinggi sebagai satu kriteria untuk penyambungan lantikan.

Meningkatkan bilangan Jurulatih Sukan Prestasi Tinggi yang berkemahiran tinggi dan mempunyai pengetahuan sains sukan yang diiktiraf di peringkat kebangsaan dan antarabangsa.

Mewujudkan satu laman sesawang khas bagi tujuan pendidikan sains kejurulatihan yang boleh diakses oleh jurulatih di semua peringkat.

Menyediakan pelan pembangunan dan “succession plan” untuk setiap Jurulatih Prestasi Tinggi yang dilantik MSNS melalui “buddy system”.

Menyediakan sistem laluan kerjaya untuk jurulatih tempatan di peringkat prestasi tinggi.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 111

SPTPA OBJEKTIF 9: super expert coach Melahirkan jurulatih untuk sukan prestasi tinggi (Super Expert Coach) negeri Sabah untuk setiap sukan spesifik termasuk Sukan Paralimpik.

Strategi Menganjurkan kursus khas untuk Sukan Prestasi Tinggi berdasarkan sukan spesifik termasuk Sukan Paralimpik, melalui kerjasama dengan UMS, Akademi Kejurulatihan Kebangsaan, Unit Sukan Prestasi Tinggi Negara, Majlis Sukan Negara dan Institut Sukan Negara serta institusi sukan luar negara, agensi swasta dan persatuan sukan.

Pelan Tindakan Menyediakan kursus “Super Expert Pembangunan berdasarkan sukan spesifik.

Coach”

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 112

untuk

Jurulatih

SPTPA OBJEKTIF 10: infrastruktur sukan Pembangunan infrastruktur sukan yang mampan dan berdaya saing.

Strategi Infrastruktur sukan merupakan aspek yang penting dalam membangunkan dan meningkatkan prestasi sukan di negeri Sabah.

Justeru itu, infrastruktur sukan termasuk alat sokongan sains sukan yang membantu meningkatkan prestasi perlu disediakan, mengikut spesifikasi piawaian serta mudah diakses oleh masyarakat umum.

Memaksimumkan output pembangunan sukan infrastruktur sukan yang disediakan oleh kerajaan.

daripada

setiap

Pelan Tindakan Menaik taraf kemudahan sedia ada menjadi Pusat Latihan Serantau (Pantai Timur, Pantai Barat dan Pedalaman) yang mempunyai kelengkapan kemudahan sekurang-kurangnya mengikut spesifikasi kebangsaan.

Membentuk Jawatankuasa Kerja Pembangunan Infrastruktur Sukan Negeri Sabah yang bertugas untuk menganalisis potensi pembangunan sukan di setiap bahagian negeri Sabah yang berpotensi untuk dimajukan.

Membangunkan dan menaik taraf infrastruktur sukan berdasarkan kepada potensi masyarakat setempat dan mengikut perubahan peraturan Persekutuan Sukan Antarabangsa, Jawatankuasa Olimpik Antarabangsa dan Majlis Paralimpik Antarabangsa.

Membangunkan dan menaik taraf infrastruktur sukan secara spesifik berdasarkan potensi masyarakat setempat dan mengikut perubahan peraturan Persekutuan Sukan Antarabangsa, Jawatankuasa Olimpik Antarabangsa dan Majlis Paralimpik Antarabangsa, sekurang-kurangnya satu sukan teras bagi satu daerah menjelang tahun 2030.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 113

SPTPA OBJEKTIF 11: aksesibiliti fasiliti Memaksimakan aksesibiliti masyarakat terhadap fasiliti yang disediakan.

Strategi Fasiliti sukan massa yang dibina perlulah mengambil kira faktor-faktor aksesibiliti seperti penyediaan hubungan pengangkutan awam yang efisien dan kadar bayaran. Selain itu, perkhidmatan penyediaan persekitaran bersih, selesa dan selamat serta layanan mesra merupakan faktor penting mempengaruhi penggunaan fasiliti sukan.

Pelan Tindakan Kementerian Belia dan Sukan Sabah perlu membina kompleks sukan berbumbung dan mempunyai kemudahan padang, gelanggang dan trek yang mempunyai kapasiti maksimum 10,000 orang yang boleh digunakan selama 365 hari.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 114

SPTPA OBJEKTIF 12: budaya sukan prestasi tinggi Membudayakan nilai dan budaya sukan prestasi tinggi.

Strategi Salah satu aspek yang perlu dalam membangunkan prestasi sukan negeri ialah memupuk nilai dan budaya serta semangat berdaya saing dalam kalangan masyarakat.

Pelan Tindakan Menggalakkan penganjuran sirkit kejohanan atau pertandingan di peringkat Zon, negeri, kebangsaan dan antarabangsa yang diiktiraf (sanction) oleh Persatuan Sukan Negeri secara berkala serta konsisten, melalui kerjasama erat dengan JPNS dan UA.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 115

ISPA 1 OBJEKTIF 3: daya saing atlet Meningkatkan semangat berdaya saing dalam kalangan atlet.

Strategi Meningkatkan akses rakyat Sabah ke kejohanan.

Membangunkan sistem kedudukan dan mata pencapaian atlet negeri (atas talian) mengikut sukan.

Pelan Tindakan Mengenal pasti potensi sukan berdasarkan demografi masyarakat setempat bagi setiap kategori single sport, multisport dan sukan lasak.

Menganjurkan kejohanan acara sukan berdasarkan potensi sukan masyarakat setempat bagi setiap kategori single sport, multi-sport dan sukan lasak.

Mewujudkan sistem ranking atlet Sabah (atas talian) berdasarkan keputusan sirkit kejohanan antara Zon, pencapaian rekod baru di peringkat kebangsaan dan bilangan penyertaan di peringkat kebangsaan dan serantau.

Menganalisis kejohanan di peringkat kebangsaan dan antarabangsa yang telah, sedang dan akan disertai dari aspek standard kejohanan, jumlah penyertaan dan tahap atlet yang menyertai.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 116

dimensi 6: kesukarelawanan

SMTU OBJEKTIF 2: infostruktur sukan massa Mewujudkan informasi takwim aktiviti sukan dan rekreasi di Sabah bagi mengoptimumkan penyampaian maklumat sukan massa.

Strategi Mewujudkan takwim aktiviti, maklumat penganjur, orang yang perlu dihubungi melalui aplikasi telefon pintar dan laman sesawang yang mudah diakses oleh masyarakat dengan kerjasama badan-badan kerajaan berkaitan dan juga badan bukan kerajaan.

Pelan Tindakan Menyediakan takwim aktiviti sukan massa di Sabah yang mengandungi maklumat tarikh, tempat dan penganjur aktiviti atau maklumat lain seperti nombor untuk dihubungi dan yuran sekiranya ada.

Menyediakan pangkalan data kemudahan aktiviti sukan dan rekreasi berserta gred atau tahap yang boleh diakses oleh masyarakat.

Permohonan penggunaan infrastruktur dilakukan secara atas talian.

Menyediakan pangkalan data pemantauan aktiviti atau program sukan dan rekreasi (Sistem E-Mentoring aktiviti sukan dan rekreasi).

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 55

DIMENSI 6: kesukarelawanan SPTKS/SMKS objektif 1: budaya kesukarelawanan sukan massa Membudayakan nilai dan budaya kesukarelawanan sukan.

Strategi Memperkasakan budaya kesukarelawanan dalam pelbagai aktiviti dalam kalangan masyarakat setempat.

sukan

melalui

Menggalakkan pembentukan persatuan akar umbi dan kelab di peringkat komuniti setempat dengan menyediakan sistem galakan dan sokongan seperti permohonan dan pendaftaran atas talian.

Setiap agensi perlu menggalakkan semangat kesukarelawanan dalam penglibatan dan penganjuran aktiviti sukan bermula di peringkat komuniti seterusnya di peringkat daerah dan negeri.

Pelan Tindakan Mengadakan program kesedaran kepentingan melibatkan diri dalam persatuan sukan kepada semua lapisan masyarakat termasuk pelajarpelajar, mahasiswa/i, kakitangan kerajaan dan bukan kerajaan termasuk kepegawaian dan teknikal.

Mencadangkan kepada pihak Pesuruhjaya Sukan Negara Cawangan Sabah untuk menyediakan permohonan penubuhan persatuan sukan dibuat secara atas talian.

Memberi dana tambahan kepada persatuan atau kelab sukan yang aktif dan mempunyai bilangan ahli yang ramai sebagai satu galakan dalam bentuk insentif “Persatuan Produktif”.

Menyediakan “Insentif Galakan Kesukarelawanan” kepada majikan termasuk agensi kerajaan dan bukan kerajaan bagi menggalakkan aktiviti kesukarelawanan dalam kalangan pekerja seperti pemberian anugerah dan diambil kira dalam star rating syarikat.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 119

SPTKS/SMKS objektif 2: infostruktur kesukarelawanan sabah Membangunkan dan memantapkan infostruktur kesukarelawanan Sabah.

Strategi Mewujudkan pangkalan data untuk sukarelawan di Sabah bagi memberi maklumat berterusan termasuklah peluang untuk mereka melibatkan diri dalam aktiviti-aktiviti yang dianjurkan oleh agensi kerajaan dan bukan kerajaan melalui kerjasama dengan Pesuruhjaya Sukan.

Pelan Tindakan Membangunkan Pangkalan Data Sukarelawan Sukan Sabah melalui kerjasama dengan Pesuruhjaya Sukan Negeri Sabah.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 120

dimensi 7: penyelidikan

SMTU OBJEKTIF 5: penggunaan teknologi hijau Memastikan pembinaan fasiliti sukan di Sabah berteraskan kepada konsep bangunan hijau selari dengan konsep penjagaan alam sekitar di Sabah.

Strategi Fasiliti sukan massa yang dibina perlulah mengambil kira kepada penggunaan teknologi hijau bagi menyokong kepada pengurangan penggunaan tenaga, penggunaan air dan meningkatkan penggunaan bahan pembinaan yang lebih mampan.

Pelan Tindakan Merancang dan menyedia pelan-pelan pembangunan fasiliti sukan massa yang berkonsepkan kepada teknologi hijau.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 59

DIMENSI 7: penyelidikan SPTP/SMP/ISP objektif 1: penyelidikan, inovasi dan industri sukan Pemerkasaan Penyelidikan dan Inovasi dalam pembangunan sukan dan perkembangan industri sukan di Sabah.

Strategi Memantapkan aktiviti-aktiviti berkaitan penyelidikan, inovasi, dan teknologi untuk memacu peningkatan prestasi sukan dan perkembangan industri sukan, dengan kos yang paling efektif dan efisien.

Pelan Tindakan Menjalin memorandum persefahaman dengan UA bagi memerkasakan penyelidikan dengan kos yang paling efektif dan efisien.

Berdasarkan kerjasama pintar yang diadakan antara UA dan badan yang terlibat, satu jawatankuasa perlu diwujudkan bagi mengendalikan dan memantau aktiviti-aktiviti inovasi, penyelidikan dan instrumentasi.

Menyediakan ruang perbincangan antara penyelidik dari UA dengan LSNS, MSNS, ISN, jurulatih, PSN, atlet serta agensi-agensi kerajaan dan swasta dalam pelancongan sukan, berkaitan penyelidikan, inovasi dan teknologi sukan.

Menyediakan kertas cadangan penyelidikan bagi memperolehi geran peruntukan kewangan daripada syarikat swasta, dan agensi kerajaan di peringkat negeri dan kebangsaan serta agensi/persatuan antarabangsa untuk melaksanakan penyelidikan.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 123

senarai singkatan PSPSS

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah

KBSS

Kementerian Belia dan Sukan (N) Sabah

UMS

Universiti Malaysia Sabah

MSNS

Majlis Sukan Negeri Sabah

ISN

Institut Sukan Negara

JBS

Jabatan Belia dan Sukan (P)

TLDM

Tentera Laut DiRaja Malaysia

RTM

Radio Televisyen Malaysia

KKM

Kementerian Kesihatan Malaysia

JPNS

Jabatan Pendidikan Negeri Sabah

GLC

Goverment Link Company

NGO

Pertubuhan Bukan Kerajaan

UA

Universiti Awam

IPTS

Institusi Pengajian Tinggi Swasta

SUKMA

Sukan Malaysia

SAGA

Sukan Sabah

MSSM

Majlis Sukan Sekolah-sekolah Malaysia

SPT

Sukan Prestasi Tinggi

IS

Industri Sukan

SM

Sukan Massa

PBT

Pihak Berkuasa Tempatan

ICU

Inter-agency Coordination Unit

PJK

Pendidikan Jasmani dan Kesihatan

PSN

Persatuan Sukan Negeri

PLD

Pusat Latihan Daerah

LSNS

Lembaga Sukan Negeri Sabah

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 124

JKP

Jalinan Kerjasama Pintar

OKU

Orang Kelainan Upaya

SME

Usahawan Kecil dan Sederhana

MOA

Memorandum of Agreement

MOU

Memorandum of Understanding

LOI

Letter of Intent

CPD

Continues Professional Development

KPI

Key Performance Indicator

SOP

Standard of Procedure

R&D

Research and Development

SPTB

Sukan Prestasi Tinggi Budaya

SMB

Sukan Massa Budaya

SPTTU

Sukan Prestasi Tinggi Tadbir Urus

ISTU

Industri Sukan Tadbir Urus

SMTU

Sukan Massa Tadbir Urus

SPTJKP

Sukan Prestasi Tinggi Jalinan Kerjasama Pintar

ISJKP

Industri Sukan Jalinan Kerjasama Pintar

SMJKP

Sukan Massa Jalinan Kerjasama Pintar

SPTK

Sukan Prestasi Tinggi Kewangan

ISK

Industri Sukan Kewangan

SMK

Sukan Massa Kewangan

SPTPA

Sukan Prestasi Tinggi Pembangunan Atlet

ISPA

Industri Sukan Pembangunan Atlet

SPTKS

Sukan Prestasi Tinggi Kesukarelawanan Sukan

SMKS

Sukan Massa Kesukarelawanan Sukan

SPTP

Sukan Prestasi Tinggi Penyelidikan

ISP

Industri Sukan Penyelidikan

SMP

Sukan Massa Penyelidikan

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 125

rujukan Annual Report on Non-Communicable Disease (NCD). 2010. Ministry of Health Malaysia. [Internet]. Available from: http://www.moh.gov.my/images/ gallery/nspncd/NSPNCD.pdf.

Australian Sports Commission Strategic Plan. [Internet]. Available from: http:// www.ausport.gov.au/__data/assets/pdf_file/0004/ 472738/ ASC_Strategic_ Plan_2011-12_to_2014-2015.pdf Blue Print for an Active Australia. 2nd Ed. 2014. Government and community actions to increase population levels od physical activity and reduce sedentary behavior in Australia, 2014-2017-pdf [Internet]. [Cited 10 June 2015]. Available from: https://heartfoundation.org.au/images/uploads/ publications/Blueprint-for-an-active-Australia-second-edition.pdf.

Dasar Sukan Negara 2009. [Internet]. 2009. Kementerian Belia dan Sukan.

[Cited 10 Jan 2016]. Available from: http://www.kbs.gov.my/en/ component/phocadownload/category/12-personalization-sukan html?download=57:dasar-sukan-negara-2009.

High Performance Sport New Zealand Strategic Plan 2013-2020. [Internet].

Available from: http://www.hpsnz.org.nz/sites/all/modules/filemanager/ files/Pubs_strats_reports/Strategic_Plan_2013_FINAL.pdf Memacu Transformasi. 2009. Seksyen Pembangunan Dasar, Bahagian Transformasi Sektor Awam, MAMPU. Available from: http://www.mampu. gov.my/pdf/penerbitan/buku/memacutransformasi/files/booklet_ptsa.pdf Pelan Pembangunan Pendidikan Malaysia 2015-2025 (Pendidikan Tinggi).

[Internet]. Available from: http://www.mohe.gov.my/muat-turun/awam/ penerbitan-dan-jurnal/pppm-2015-2025-pt/4-ringkasan-eksekutif-pppm2015-2025-pt/file Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 127

South Africa Sport Bodies Regulation. [Internet]. Available from: http://www. toolkitsportdevelopment.org/html/resources/3D/3D7A8017-F0E0-42A489EE-38FB3859788E/Recognition%20of%20sporting%20bodies.pdf Strategic Planning for Sport Revisited. [Internet]. Available from: https://www. sportengland.org/media/4485/planning-bulletin-15.pdf

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 128

appendiks DASAR SUKAN NEGARA PENYATAAN DASAR Dasar Sukan Negara merupakan dasar pembangunan sukan ke arah pembentukan budaya sukan dan pemantapan integrasi nasional menerusi penglibatan masyarakat secara menyeluruh dan pencapaian kecemerlangan di peringkat antarabangsa.

OBJEKTIF DASAR SUKAN NEGARA 1. Memperkasakan budaya penglibatan dalam sukan di kalangan masyarakat; 2. Meningkatkan pengetahuan dan amalan bersukan ke arah mewujudkan budaya sukan di kalangan masyarakat; 3. Menggalakkan penyertaan aktiviti sukan yang lebih luas di semua peringkat bagi membentuk sebuah masyarakat yang berdisiplin dan bersatu padu; 4. Menyediakan peluang, insentif dan kerjaya bagi memenuhi keperluan asasi individu melalui sukan; 5. Menyediakan kemudahan sukan bagi keperluan di semua peringkat; 6. Memperkukuhkan badan dan organisasi sukan dengan amalan tadbir urus yang profesional; 7. Membangunkan sukan sebagai satu industri; dan 8. Mencapai kecemerlangan peringkat kebangsaan dan antarabangsa dengan semangat kesukanan yang tulen.

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 129

appendiks PETA TABURAN DAN MAKLUMAT KOMPLEKS SUKAN NEGERI SABAH

Pelan Strategik Pembangunan Sukan Sabah 2021 - 2030 | 130