Klasse Magazine 028

028 – juni 2022

www.klasse.be

juni 2022 We hebben het voor elkaar

DOSSIER TEAMZORG

www.klasse.be

We hebben het voor elkaar

Advertentie

28.

30.

50.

Leraar Ali geeft wiskunde en L.O.: “Mijn eigen worsteling in secundair maakt me geloofwaardiger.”

Hoe ontbijten tieners vóór school? Fotograaf Emilie zette haar wekker en klikte.

Wachtlijsten wegwerken in OKAN. Directeur Joris: “Ons publiek is uniek, onze recepten universeel.”

05.

EDITO: Oog voor elkaar

40.

06.

REPORTAGE: Leraren geven kansen

Lezers, volgers, posters

08.

Wat leerde je van een collega?

44.

ONDERZOEK: Heeft zittenblijven zin?

10.

DOSSIER: Teamzorg

48.

20.

LERARENTEKORTJES: Vakantie verdedigen, niet weer!

BLOG: Het schooljaar van Arvid

56.

REPORTAGE: Muzo in het Frans en het Engels

58.

LERARENKAART: Acht leraren tippen topplekken

73.

DOORLOPER: Win een reischeque

BRIEF:

22.

INTERVIEW: Arnout Hauben: “Endorfines opwekken, kan in elk vak”

36.

REPORTAGE: Haal meer uit wero

BEELDREPO:

REPORTAGE:

CADEAUTJE! Voor jou, de felgesmaakte Klasse-maandkalender.

Dé plek voor al je zomerse plannen. En daarna voor je schoolafspraken.

Advertentie

Klasse Magazine

Edito

Oog voor elkaar

Ik heb de leraar die leesvleugels heeft én geeft ontmoet.

Het is Trui, recent gelauwerd tot Beste Boekenjuf van 2022.

Ze praat over onderwijs zoals een boek dat je in één adem uitleest. Een spraakwaterval. En toch viel ons gesprek enkele lange seconden stil. Het woord burn-out lag eruit. Na twintig jaar in het vijfde leerjaar was het plots op. Zelden ziek en dan negen maanden thuis. Ineens klapten alle boeken dicht.

Bijna dertig procent van het onderwijspersoneel loopt een reëel risico op burn-out. Dat blijkt uit onderzoek dat hrm-professor Ralf Caers verderop in dit magazine toelicht. De werkbaarheidsmonitor van de SERV wijst uit dat de onderwijssector – samen met de zorg – op dat vlak koploper is. Dertig procent! Een cijfer dat doet duizelen.

Dat zijn zóveel leraren die mogelijk uitvallen, maar die leerlingen écht niet kunnen missen. Grote kans dat ook jij struggelt met een takenpakket dat nooit afgeraakt. Grenzen moet je vooral zelf trekken. In andere sectoren helpt – idealiter – een hele hr-dienst je daarbij. In onderwijs is ook dat nog een taak voor de al even struggelende directie.

Ook Trui moet sinds haar heropstart elke dag grenzen aanvoelen en aangeven. Haar passie is oneindig, haar energie niet. Of ze het dan maar met zelfzorg moet redden? Niet dus. Gelukkig heeft ze parels van collega’s en een directeur die ‘stop!’ roepen wanneer ze haar lat te hoog legt of begint te hollen. Ze laten haar niet los, en dat voelt veilig. Net als thuis, waar ze spontaan een taak overnemen als het even niet gaat. Zelf maant ze gespannen collega’s ook aan om prioriteiten te stellen. Constant op de toppen van de tenen lopen, moeten we elkaar afleren. Daar gelooft ze rotsvast in.

En Trui is niet de enige: driekwart van de onderwijs­ mensen is blij met hun team. Want ze mogen zich er kwetsbaar opstellen, hebben collega’s die elkaar soigneren, naar elkaar luisteren, voor elkaar inspringen. Meestal vangen ze elkaars signalen ook sneller op dan hun eigen alarmbelletjes. En zien ze makkelijker oplossingen. Voeg dus elke dag een wolkje teamzorg aan jullie koffie toe.

Oog hebben voor elkaar. Moeilijker dan dat hoeft teamzorg niet te zijn. En intussen: niet vergeten te waken over jezelf.

Want zelfzorg staat ook altijd in verhouding tot de ander: op lange termijn maakt het je een betere collega. Zelfzorg is dus teamzorg, en omgekeerd.

Cherline De Maeght – redacteur Klasse Cherline@klasse.be

5

Klasse Magazine

Lezers, volgers, posters

Lezers, volgers, posters Tekst Tinne Deboes

KLASSE.BE

“Het hr-beleid van een school is cruciaal. Hoe kunnen we de leraren die we hebben, gelukkig houden?”

Professor Geert Kelchtermans (KU Leuven) benadrukt op Klasse.be dat de strijd tegen het lerarentekort start bij je team aan boord houden.

6

@pikloen – Pleziertjes tijdens het nakijken van het examen. Vier meerkeuzevragen achter elkaar.

Juiste antwoorden ABBA. Antwoord leerling: ACDC

YOUTUBE - KLASSE

Werken aan rijke taal in de klas “Nederlands leren in de lagere school was best lastig voor mij”, zegt leraar Karima. “Ik wilde me voortdurend bewijzen en deed alsof ik de juf begreep.” Hoe ze vandaag in het eerste leerjaar met een rijke taalomgeving het verschil maakt voor leerlingen zoals zij? Dat zie je op ons YouTube-kanaal.

Klasse Magazine

+26% FACEBOOK - LERARENKAART

Jullie mogen duidelijk weer buiten komen met jullie leerlingen! De afgelopen maanden checkte een kwart meer leraren de educatieve voordelen van de Lerarenkaart. Wil je ook zelf voordelig energie tanken deze vakantie?

Volg dan de Lerarenkaart op Facebook voor de beste zomert(r)ips.

INSTAGRAM – KLASSE

Extra leerling op de bus Iedere week vangen we via Instagram echo’s op uit de lerarenkamer. Onze 11.000 volgers deelden hilarische verhalen toen we polsten naar hun strafste schooluitstappen.

• “Een leerling die z’n lief in zijn bed wilde verstoppen.

Helaas betrapt ” • “Met een extra leerling op de bus toekomen op school ” • “Nieuwe sandalen begraven in het zand en niet meer terugvinden” • “Leerling die een ijsje kocht en in zijn rugzak stak voor zijn zusje thuis” • “Een salamander gestolen door een leerling in de dierentuin” • “De kinderen zelf laten kaartlezen en dan in een ‘speciale straat’ in Antwerpen belanden”

7

LEESVOER VOOR DE ZOMER OP KLASSE.BE 1. HOE PRAAT JE IN DE KLAS OVER DE OORLOG IN OEKRAÏNE? 2. DE KLEUTERKLAS VAN DE TOEKOMST IS MOBIEL, FLEXIBEL EN PRIKKELARM 3. WAT IS ER AAN DE HAND MET HET IMAGO VAN DE LERAAR? 4. HOE VERKLEIN JE DE WATERVOETAFDRUK VAN JE SCHOOL? 5. MOETEN SMARTPHONES OP SCHOOL VERBODEN WORDEN?

Klasse Magazine

Wat leerde je van een collega?

Wat leerde je van een collega?

Klasse legt in elk magazine drie leraren een vraag voor. Dit schooljaar: wat leerde je van een collega, welk sterk advies kreeg je? Mail jouw antwoord naar redactie@klasse.be.

Tekst Josfien Demey Beeld Eva Vlonk

DICHTERBIJ DOELEN “Stress om nog een les waarnemingstekenen in de planning te wringen, om zeker dát ene leerdoel te bereiken. Terwijl mijn leerlingen bij tal van andere opdrachten spontaan bezig zijn met waarnemen. En ik ze zelfs instructie geef om nog scherper te kijken. ‘Waarom zoek je het zo ver?’ Collega Jean-Paul heeft gelijk: in wat ik spontaan doe als leraar schuilen meer doelen dan ik dacht.”

Frederik Pattyn, leraar beeld, dé Academie Ieper

8

Klasse Magazine

DE BUIT(EN) PAKKEN “De natuur beleven en die spelend ontdekken deed ik altijd al met mijn kleuters. Maar het was een rush, gekneld tussen moetmomenten. ‘Plan een vaste buitendag in je week’, tipte de collega van de buurtschool me. Woensdag werd buitendag. Elke week trekken we met onze bolderkar de natuur in. Ook als het regent.

Want slecht weer bestaat niet, alleen slechte kledij.”

Nele Tillie, kleuterleraar, De Levensboom Wevelgem

KWETSBAAR ZIJN “Ik geef les aan psychisch kwetsbare kinderen. Als het botst, ontploft het sneller. Dan vliegen er lelijke woorden door de klas. Soms spelen ze op de man en raken ze mij hard. ‘Ik zit vast’, leerde ik hier uit te spreken naar mijn collega’s. En dan stap ik even uit de situatie.

Kwetsbaar zijn helpt.”

Sebastian Paelinck, leraar basis­onderwijs, Ziekenhuisschool Basisschool aan Zee

9

Dossier Teamzorg

Dossier Teamzorg

Van zelf- naar teamzorg Dirigent van je eigen welbevinden?

Of raken we vooral bij elkaar de juiste snaren? Experten Ralf Caers en Lisa Verhelst over de kansen in teamzorg, twee scholen over hun leidmotief en accenten.

Tekst Cherline De Maeght, Bart De Wilde & Simon Verbist Illustraties Trui Chielens Beeld Katoo Peeters

11

Klasse Magazine

Klasse Magazine

Dossier Teamzorg

Wie is Ralf Caers?

• professor Human Resource Management aan de KU Leuven • expert in werkbaar werk

“Leraren zijn sterke gieters, maar ook die hebben water nodig” Ons mentale welzijn kwam hoog op de prioriteitenlijst tijdens corona. Zelfzorg was daarbij het toverwoord. En toch: onderwijs maak je samen. Tijd om elkaar opnieuw in de ogen te kijken? Hr-professor Ralf Caers en procesbegeleider Lisa Verhelst vertellen welke winst je op school met teamzorg boekt.

12

Ralf, je onderzocht vorig jaar het welbevinden in schoolteams. Wat valt op?

Ralf Caers: “De resultaten zijn vrij alarmerend. Enkele cijfers: zeventig procent van het onderwijspersoneel geeft aan dat de werkdruk te hoog is. De meerderheid vindt ook dat de taken op school niet correct verdeeld worden. Bijna dertig procent loopt zelfs een reëel risico op een burn-out.”

“Een positief punt uit de studie: driekwart van het onderwijspersoneel is blij met hun collega’s, met het team.

Om gemotiveerd aan het werk te blijven, hebben mensen nood aan drie psychologische basisbehoeften: autonomie, competentie en verbondenheid. De coronacrisis stelde die verbondenheid op de proef. Want hoe onderhoud je relaties als thuiswerk de norm is of de lerarenkamer op slot gaat?

Sommige teams maakten tijd voor digitale koffiepauzes om zich beter te wapenen tegen isolement of burn-out.”

‘Doe aan zelfzorg’, krijg je als leraar vaak te horen. Zeker de laatste twee jaar. Maar redden ze het daarmee?

Lisa Verhelst: “Volgens mij niet. Je moet zeker voldoende vaak je blik naar binnen richten en stilstaan bij je eigen functioneren. Wat geeft mij stress en hoe reageer ik daarop? Maar ook: wat geeft me energie en hoe kom ik tot rust? Zelfzorg klinkt individualistisch, maar staat altijd in verhouding tot een ander. Je waakt over jezelf om op lange termijn een betere leraar, collega of ouder te zijn. Zelfzorg is dus teamzorg, en omgekeerd.”

Klasse Magazine

Wie is Lisa Verhelst?

• procesbegeleider bij Dagelijks Leren • gaf als co-teacher les in Brussel, B-stroom • stress- en burn-outcoach

“Zelfzorg klinkt individualistisch, maar staat altijd in verhouding tot een ander” Lisa Verhelst

“Net daarom hebben onderwijsbeesten ook de verantwoordelijkheid om stresssignalen bij elkaar op te merken. Als een collega tegen een muur botst, hoor je soms ‘Dat zagen we al lang aankomen.’ We detecteren gedragsveranderingen makkelijker bij elkaar dan bij onszelf. Wegkijken en zwijgen, is dan zo jammer. Durf elkaar aan te spreken. ‘Ik merk dat je je vaker terugtrekt in je lokaal, is er een reden waarom je de lerarenkamer mijdt?’ Zoiets benoemen, kan preventief werken. Leraren zijn ontzettend gemotiveerd. Zelf een versnelling terugschakelen lukt vaak niet. Maar als een collega vertelt ‘Je doet zoveel, het mag écht wat minder’, accepteer je dat misschien wel.”

Ralf: “Voor anderen zorgen, die reflex zit bij onderwijsmensen ingebakken. Wanneer een tiener bij rood licht oversteekt, wijkt hun arm spontaan uit om die tegen te houden. Een mooie eigenschap, maar door die geïntegreerde regulatie kunnen veel leraren de knop moeilijk omdraaien. Hetzelfde met een kleuterjuf die op vakantie in de supermarkt spontaan naar knutselmateriaal grijpt. De zorg die ze vandaag verleent, hypothekeert eigenlijk die van de toekomst. Als je nooit leert loslaten, stijgt het risico dat je straks uitvalt en maandenlang voor niemand meer kan zorgen.”

Iedereen ervaart wel eens stress. Wanneer komen leraren echt in de gevarenzone?

Lisa: “Stress is deel van de job. Het is een uniek doorzettingshormoon waardoor je een hele dag zonder pauze toetsen kan verbeteren omdat de punten morgen online moeten. Of die hoofdpijn niet meer voelt als je de klas binnenstapt. Maar stress wordt problematisch wanneer je geen rustmomenten meer vindt. Een collega of directeur die je dan een spiegel voorhoudt en je grenzen helpt te bewaken met tijdelijke of structurele adempauzes, is goud waard. ‘Skip die personeelsvergadering en laat die lesvoorbereiding voor een keer links liggen. Ga morgen met je klas wandelen. Of sluit een keer aan bij een parallelcollega, waarom niet?’”

“Bijna twee derde van de leraren worstelt met die balans tussen werk en privé. Ze piekeren en slapen te weinig, werken het hele weekend voor school. De batterijen even opladen, lukt vaak niet. Transitiemomenten inlassen is cruciaal. Zing mee met de autoradio of doe wat ademhalingsoefeningen voor je thuis binnenstapt.

En waarom niet in team? Een stiltemoment of een balletje trappen na het laatste lesuur op donderdag?”

13

Lisa: “Onderwijs is weinig flexibel. Wanneer je een nacht niet geslapen hebt omdat je kind ziek was, is het geen optie om de volgende dag wat later met je les te beginnen. Sommige scholen proberen werk- en

Klasse Magazine

Dossier Teamzorg

privétijd meer te scheiden. Daar is de regel: hier werk je elke dag van negen tot vijf, ook op woensdag. Maar in die tijd heb je wel alles klaar: voorbereidingen, verbeteringen, overleg en oudergesprekken. Leraren weten daar duidelijk waar ze voor kiezen. Opvallend: scholen met zo’n uitgesproken visie ervaren vaak geen lerarentekort en -uitval.”

Welke kenmerken delen sterke teams met elkaar?

Lisa: “Wanneer ik tijdens begeleidingssessies aan leraren vraag waarom ze een hecht team zijn, krijg ik uiteenlopende antwoorden. De ene groep verwijst naar het cafémoment op vrijdagavond. De andere naar de memorabele teambuildings. Allemaal waardevolle acties, maar teamzorg is veel meer. Het is samen waken over het welzijn van alle teamleden, binnen de schooluren. Inzetten op heldere communicatie, efficiënte samenwerkingen en een veilige sfeer zijn belangrijke voorwaarden.”

“Als je als school in teamzorg wil groeien, moet je eerst in eigen hart durven kijken. Waarom valt ons personeel uit? Staan hier te veel muren waar mensen tegenaan botsen? Zijn er te weinig snelheidsdrempels onderweg? Leraren worstelen bijvoorbeeld met planlast. Een focusgroep of bevraging kan tendensen blootleggen. Op welke momenten draait de papier­molen overuren? Welke administratieve taken vinden ze niet zinvol? Kunnen we papierwerk anders verdelen?”

Ralf: “Uit internationaal onderzoek blijkt dat teams die fouten mogen maken beter functioneren. Dat klinkt paradoxaal. Maar in die teams heerst psychologische veiligheid. Wanneer je weet dat fouten niet tegen jou gebruikt worden, stel je je sneller open op je werkplek. En als je problemen bij de kiem uitspreekt, worden ze ook sneller aangepakt.”

Lisa: “Als je in de lerarenkamer toegeeft dat een les uit de hand liep maar later hoort ‘Die kan het precies niet aan’, zal je je niet meer kwetsbaar opstellen. Terwijl iedereen wel eens een mindere les heeft en dat net een waardevol moment is om tips uit te wisselen. Openheid en constructieve feedback doen teams groeien. Feedback is niet een bommetje gooien en dan weglopen. Wel samenzitten met je collega’s en uitzoeken hoe je de bom ontmantelt voordat die in een of ander kamp ontploft.”

Ralf: “Zo’n veilige setting valt niet uit de hemel.

Die start met een heldere visie, een sterke cultuur met duidelijke afspraken en rollen. Een school kan aangeven open en veilig te zijn. Of dat ze de balans tussen werk en privé bewaakt. Maar die waarden moet je wel concreet maken. Op deze school roddelen we niet, bijvoorbeeld.

Of: we droppen geen professionele info of vragen in

14

de Whatsapp-groep van de school. En na 21 uur mailen we elkaar niet meer. Als iets dringend is, bellen we. Zo kom je tot afspraken die je team herkent, waar het zich goed bij voelt en die het mee helpt uitdragen.”

Trekken scholen met een duidelijke visie sterkere leraren aan?

Ralf: “Daar ben ik van overtuigd. In de bedrijfswereld spreken we van een ‘persoon-organisatie-fit’. Wanneer jouw waarden en normen perfect aansluiten bij die van je school, zal je je school liever zien, betere prestaties leveren én minder geneigd zijn om op te stappen. Wat de perfecte school voor de ene is, is dat niet voor de andere. Als haai is het fijn om in een haaienbedrijf te werken. Maar als je een dolfijn bent, word je daar opgegeten. Vertaald naar onderwijs: pak jij lesgeven graag vrij klassiek aan of ga je liever voor iets innovatiever, dan land je het best in een team dat jouw visie uitademt.”

Hebben scholen momenteel de luxe om voor de perfecte match te kiezen?

Lisa: “Het lerarentekort maakt dat moeilijk. Scholen zijn vaak al blij wanneer iemand zich aanbiedt om de gaten dicht te rijden. Maar als ze schreeuwen ‘Kom maar bij ons werken, wie je bent maakt niets uit’, voelt iemand zich dan nog aan­ getrokken tot de job van leraar?”

“Om conflicten op lange termijn te voorkomen, is het belangrijk dat nieuwe leraren passen binnen de school. Kritisch sollicitanten screenen en goede aanvangsbegeleiding maken snel duidelijk of de match erin zit. Laat starters co-teachen met ervaren collega’s. Neem als vakgroep wat administratie over. Of laat een aanvangsbegeleider ze structureel opvolgen.”

Is het aan de directeur om een duurzaam beleid rond teamzorg uit te denken?

Ralf: “Teamzorg past binnen de ruime vijver van hr met daarin ook professionalisering, evaluatie, aanwerving, startersbegeleiding … Niet elke directeur kreeg voldoende hr-training.

Ze daarin ondersteunen met vorming is een belangrijke eerste stap. Ze stimuleren om leiding te delen, een tweede. Laat een werkgroep nadenken over het zorg-DNA van de school. Of leid collega’s op tot veerkrachtcoaches of ambassadeurs. Zo doe je aan collaboratieve jobcrafting. Een voorwaarde is wel dat je je team goed kent. En tijd, energie en middelen vrijmaakt.”

Lisa: “Gedeeld leiderschap kruidt een team. Een collega timmert graag mee aan het pedagogische project, iemand anders geeft het feestcomité nieuwe zuurstof. Talenten uit je team inzetten om leiderschap te delen: daar liggen veel groeikansen.”

Ralf: “Een valkuil voor leidinggevenden is wel dat ze vaak dezelfde mensen onder- of overbevragen. Hoe hou je dat in balans? Zet alle op te nemen extra’s zoals toezichten, werkgroepen en studies op punten. Vraag je teamleden daarna om

Klasse Magazine

“Wanneer fouten niet tegen jou gebruikt worden, stel je je sneller open” Ralf Caers

taken op te nemen voor twintig punten. Iedereen zal selecteren op talenten. De opdrachten die niemand spontaan grijpt, kan je per opbod zwaarder laten doorwegen.”

Hoe maak je van een team meer dan de som van individuele spelers?

Lisa: “De kerntaak van leraren is lesgeven. En dat gebeurt nog te vaak achter gesloten deuren. Teamteaching creëert automatisch verbinding. Professionele leergemeenschappen, klasbezoeken en intervisie doen dat ook. Je eiland verlaten voelt eerst onwennig, maar met de reddingsboeien van je collega’s kan je nieuwe horizonten verkennen en jezelf overstijgen.”

“Vergelijk het met de Rode Duivels. Deze generatie is meer dan een groep getalenteerde individuen. Hoe komt dat? Ze hebben een coach die hen uitdaagt en vertrouwen uitspreekt, ze kennen en benutten elkaars sterktes, willen hun shirt nat maken voor elkaar, vieren successen, vangen elkaar op in de kleedkamer en spelen ballen slim door omdat ze voelen dat ze samen tot iets groots in staat zijn. Eigenlijk moeten ook schoolteams op die manier draaien.”

Spreken we voldoende waardering naar elkaar uit op school?

Ralf: “Leraren stappen in onderwijs omdat ze een passie voor hun vak hebben of graag met jonge mensen werken.

Dat zijn intrinsieke vormen van motivatie, en die zijn heel sterk. Waardering werkt omgekeerd: daarvoor maak je je afhankelijk van anderen. Een cadeautje van een leerling, een dankjewel van ouders of een pluim van de directeur. Niets mis

15

mee, tenzij die appreciatie je drijfveer wordt. Dan leg je je mentale balans in andermans handen.”

“Voor directeurs is het bijna onmogelijk om voortdurend pluimen uit de delen. Ze benoemen dat het best van meet af aan ‘Geef elkaar schouderklopjes, want ik zie lang niet alles. Maar als je uitzonderlijke dingen doet, zoals onderzoek over feedback doornemen en die kennis verspreiden onder collega’s, dan zal ik dat zeker opmerken én zeggen. Niet alleen tegen jou, maar tegen het hele team in de lerarenkamer.’”

Lisa: “Je doet het niet voor de zeventien koffiemokken met ‘beste leraar’ eind juni of voor die algemene ‘goed bezig’ van de directeur. Maar als je invalt voor een zieke collega of een schoolreis trekt, is het wel fijn dat iemand dat ziet. Talenten zijn vaak blinde vlekken voor wie ze bezit: zelf staat een leraar er misschien niet bij stil dat die een organisatorische uitblinker is, bovengemiddeld goed is in ICT of in leerlingen motiveren. Wanneer je die talenten benoemt en bekrachtigt, kan je ze in de toekomst makkelijker in de schoolwerking trekken.”

“Ik vergelijk leraren soms met gieters. Gieters doen bloemen groeien met alles wat ze in zich hebben, maar ze moeten zelf ook bijgetankt worden, anders raken ze leeg.

Leraren zijn dagelijks in de weer voor hun leerlingen.

Maar om te kunnen blijven zorgen, hebben ze zelf ook H2O nodig. Dat water kunnen collega’s voor elkaar zijn.”

Klasse Magazine

Dossier Teamzorg

“Teamzorg is zoveel meer dan een jaarlijkse teambuilding” Zorgen voor elkaar? Dat lukt in BS Sint-Martinus door elke stem te horen en open gesprekken te houden over werkdruk, ruis en talenten. Maar ook met een pintje in het gras, humor en een watjesweek.

Peter: “Ons leerlingenaantal blijft stijgen, onze infrastructuur veroudert. Geen makkelijke combi.

Omdat het klachten bleef druppelen over de werkdruk, wilde ik achterhalen hoe het welzijn omhoog kon met vragen als ‘wat zou je graag schrappen uit je werkrooster’ en ‘hoe ervaar je de collegialiteit op school en mijn rol als directeur’? Dat het team het hevige tempo van vernieuwingen lastig vindt en zich gecontroleerd voelt, was wel even slikken.”

“Leraren lieten weten dat ze het oké vinden dat ik binnenspring in hun klas. Maar de laptop waarop ik verslag tik, is een enorme stressgever. ‘Waarom doe je niet gewoon mee’, stelde een collega voor. Daarom blijft mijn computer nu in mijn bureau wanneer ik een klas binnenstap om mee te spelen en leren. Het team voelt zich goed bij die switch. En ik ook.”

RUIS VERSUS ESSENTIE Evelyn: “In een volgende stap benoemde het team ruis en essentie. De hulp van onderwijsconsulent

Wie is Peter Droeshout?

• zeventien jaar directeur in BS SintMartinus in Sint-Jans-Molenbeek • daarvóór leraar lager onderwijs

Wie is Evelyn Jacquemyns?

• studeerde af als kleuteronderwijzer • na een vervanging in het lager blijven plakken in het eerste leerjaar

16

Klasse Magazine

Steffie De Baerdemaeker was welkom. Werkdruk ervaren we allemaal. Maar de vraag is: hoe kunnen we er anders en beter mee omgaan zodat elke leraar zo dicht mogelijk bij de klaspraktijk kan blijven? Die nood voelen we allemaal. Wat moet en wat moet niet (meer)?”

Peter: “De ellenlange maandelijkse personeelsvergadering over financiën, gebouwenbeheer en bijscholingen vreet energie en versterkt leraren niet in hun professionaliteit. Daar stappen we van af. Interessante info mail en tag ik met ‘ter info’, ‘belangrijk’ of ‘dringend’. Dat systeem neemt druk van de collega’s weg om voortdurend hun mailbox te checken.”

Evelyn: “De middagpauze van anderhalf uur vonden veel collega’s te lang. Bovendien werd die vaak opgeslorpt door middagbewaking. We beslisten samen om de pauze een half uur in te korten en de bewaking uit te besteden aan een externe dienst. Nu is er meer tijd om elkaar te ontmoeten.”

IEDEREEN KIEST Peter: “De personeelsvergadering vervingen we door zelfsturende teams. Elke collega sluit volgens zijn talenten, expertise en interesse aan bij een vijftal thema’s als taalbeleid, leersteundecreet of ouderbetrokkenheid. De verantwoordelijke koppelt terug naar mij. Maar het is de groep die beslissingen neemt. Hoe en wanneer onze school het infomoment begin september organiseert? Dat kiest de 1 september-groep.”

Evelyn: “Met het groepje welzijn waken we over het energiepeil van de ploeg. In onze handen liggen het kerstfeestje, de teambuilding en de watjesweek waarin een ‘geheime’ collega je verwent. Op het eind van de week raad je wie jouw ‘watje’ was.

We beheren ook een anonieme mailbox voor gevoelige kwesties.

En overprikkelde of vermoeide collega’s vragen we hoe het gaat.

Iemand die opeens abnormaal vaak te laat komt, heeft geen preek nodig, wel een ‘Alles oké? Kunnen we iets voor je doen?’

Met een collega die er de kantjes bleef vanaf lopen, gingen we in gesprek. Oog hebben voor elkaar en kort op de bal spelen, voorkomen uitval en burn-outs. Dat merken en voelen we hier.”

OPEN MET CIRKELS Peter: “Soms vraagt een groep input van het hele team.

Zoals toen de collega’s van welzijn een bevraging verspreidde over wat ons opnieuw meer één team maakt. Door de coronaregels en minder live contact raakten we opgesplist in subgroepen. Nu komen we één keer per week op een vaste dag ’s middags samen om te lunchen. Gezellig én haalbaar.

En het meest geruststellende inzicht was: die groepjes zijn geen kliekjes.”

“Als we het hele team willen horen, gebruiken we deep democracy. Via een actieve werkvorm met cirkels kan iedereen

17

“Dankzij goede teamzorg kunnen leraren zich echt toeleggen op hun klas” Peter, directeur

vrijuit spreken. Ook de uiterste visies horen we. Van daaruit gaan we op zoek naar wat kan of moet veranderen om elkaar in het midden te vinden. Een beleid dat iedereen wil uitdragen, niet alleen de directeur, is ons doel. Recent werkten we rond Frans spreken op school en ouderbetrokkenheid. De conclusies noteert de groep in een verslag, liefst niet langer dan een A4.”

GRATIS EXTRA TIJD Evelyn: “Onze directeur maakt ons klasvrij om tijd te investeren in de thema’s waarvoor we ons engageren. Niet al het werk zit vóór, tussen of na de lesuren gesandwicht. Om de nieuwe leerlijn voor weo uit te tekenen, organiseerde Peter een sportnamiddag voor de leerlingen zodat de collega’s vrij hadden om toekomstplannen uit te werken. Ook de collega die de startende leraren coacht, is daarvoor drie uur vrij geroosterd.”

Peter: “Open communicatie en eerlijke feedback zijn ons handelsmerk. Bij voorkeur ben je hier een groepsdier. Het helpt wanneer je team een gemeenschappelijk DNA heeft. Maar we weten: niet iedereen wil of kan dat. Dus ja, leraren die niet in onze teamspirit passen, verhuizen van school. Zonder match met de school hou je het gewoon niet vol. Gelukkig heeft elke school haar eigen smoel; wie hier vastloopt, vindt beslist andere potjes waar hun dekseltje beter op past.”

Klasse Magazine

Dossier Teamzorg

“Leraren geven hier kleur aan hun voorkeur” Opdrachten verdelen: twistappel of teamzorg? In Sint-Lutgardis legt het team het lessenrooster zelf. “Iedereen weet: als we kruimels uitdelen aan de starters, schieten we onszelf in de voet.”

Sabine: “Teamzorg, dan denk je snel aan samen op café na de uren. Maar wij zien een crucialer steentje: een goede opdrachtenverdeling. Dat is een boost voor het welbevinden en de motivatie van elke leraar. En dat straalt af op je hele team. Ik kan die puzzel in mijn eentje leggen. Maar dat strookt niet met onze visie waarin inspraak centraal staat.

Daarom krijgt iedereen in maart al de kans om aan te geven naar welke vakken, jaren en klassen hun hart gaat.”

Anneke: “Vorig jaar hingen we grote papieren aan de ramen. Elke collega kreeg een set stickers: geef kleur aan je voorkeur. Een zalige dynamiek. Maar er bleef een beetje twijfel hangen: houden starters zich in als een ervaren collega hun favoriete opdracht markeert? Dit jaar testen we een andere methodiek. Iedereen noteert individueel hun voorkeuren, lesvrije momenten en dromen voor later op een document.”

Sabine: “Al die reacties breng ik samen tot een ontwerp.

Daarna werkt een groep vrijwilligers – vorig jaar waren we na een open oproep met z’n achten – naar een eindversie.

We zoeken oplossingen voor dubbele boekingen en gaten: wie past daar het best? Door het denkproces open te gooien, houdt iedereen van bij de start rekening met elkaars draagkracht en talenten.”

“We willen absoluut vermijden dat leraren opdrachten krijgen waarvoor ze zich niet bekwaam voelen. En het kan niet de bedoeling zijn dat ervaren leraren eerst hun bord vullen en starters de restjes krijgen. Teamzorg is ook zelfzorg: als je jonge leraren opzadelt met de lastigste klassen, krijg je dat als een boemerang terug. Je duwt starters naar de uitgang.

Ervaren leraren moeten dan meer klassen en studies verdelen over minder schouders.”

AANBIEDING: PITTIGE KLASSEN Anneke: “Blijven de lastigste klassen niet liggen? Bijna nooit. In ons team zitten leraren die graag extra aandacht geven aan wie het moeilijk heeft én leraren die kicken op lesgeven aan toppers. En de ene collega verkiest pittige klassen, de andere rustige. Idem voor routine en uitdaging. Ik geef al jaren wiskunde, maar voor volgend jaar vraag ik wat uren fysica. Toen ik het vak in mijn startjaar gaf, liep het niet geweldig. Tijd voor een herkansing.”

Sabine: “Natuurlijk moeten we soms ingrijpen. In gesprek gaan met een leraar die allemaal parallellessen aanduidt, vertellen hoe waardevol een directe collega is om samen te werken. Soms geef ik leraren een duwtje. ‘Ik zag je zo meeslepend vertellen tijdens je les wetenschappen. Wat denk je van enkele uren geschiedenis, je andere oude liefde?’

Maar wat ik nog het meest moet doen: leraren temperen.

‘Zoveel nieuwe klassen, dat doe je beter niet.’”

18

Klasse Magazine

Wie is Sabine Verheyden?

• acht jaar directeur in het Sint-Lutgardiscollege in Oudergem • startte in onderwijs als leraar wiskunde

Wie is Anneke Vanhout?

• geeft vijftien jaar wiskunde • werkt deeltijds als coördinator

EEN SMS DIE GEEN ANTWOORD VERWACHT Sabine: “Vóór de vakantie moet het lessenrooster klaar zijn. Geen zomerzorgen, geen extra gedoe in september. Als een leraar in augustus zijn ontslag geeft, moeten we plots aanpassen.

Maar zelfs dan proberen we vast te houden aan de lesvrije momenten uit de eerste puzzel. Vaak hebben leraren hun hele gezinsorganisatie daarop afgestemd.”

“We beseffen: een kleine aso-school met een veertigtal leraren heeft makkelijk praten. Onze tso- of bso-buren kunnen hun leerlingenaantal moeilijk voorspellen en moeten midden september soms extra klassen maken. Maar ook daar kan de opdrachtenverdeling deels participatief. Je kan de vakgroep autonomie geven. Of leraren per graad een startplan laten uitwerken.”

Anneke: “Samen lesopdrachten leggen, zet een proces van kennisdelen en overleg in gang.

Maar onze teamzorg stopt daar niet. Die zit overal in onze open cultuur van elkaar waarderen, aanspreken en corrigeren. Als iemand het moeilijk heeft, registreert een collega die signalen vaak sneller dan de leraar zelf. Dan trekken ze samen op wandelgesprek. En als een collega toch uitvalt, sturen we sms’en die geen antwoord verwachten maar de deur wel openhouden. Dan voelt terug­ komen in de lerarenkamer niet als een reusachtige drempel waar je over moet.”

TEAMZORG BLIJFT TOPPRIORITEIT Sabine: “Weten dat je team niemand loslaat, is voor een directeur goud waard. Ook ik sta er nooit alleen voor. Toen ik tijdens corona een selfie postte met een kop koffie, kreeg ik wat later een collage van mijn collega’s in dezelfde pose en een zelfgeschreven lied ‘Allemaal samen’. Ontroerend mooi.”

“Samen lesopdrachten leggen, zet een proces van kennisdelen en overleg in gang” Anneke, leraar wiskunde

19

“Allemaal samen, betekent niet dat je de allerbeste vrienden moet zijn. Verschil is nét waardevol, maar iedereen moet wel achter onze cultuur van collegialiteit, inspraak en samenwerken staan. Vroeger voelde een leraar die niet aardde aan als een persoonlijk falen. Nu sprak ik mijn master wiskunde zelf aan: voel je je hier wel thuis? Hij vertrok. Ik troost me met de vaststelling dat we bij de minderheid van de Brusselse scholen zitten die een volledig team heeft. Maar we rekenen ons niet rijk.

Als je van teamzorg geen blijvende prioriteit maakt, val je beetje bij beetje als los zand uiteen.”

Klasse Magazine

Blog

Wie is Arvid De Muynck?

• leraar Nederlands en Engels in College Ten Doorn Eeklo • achttien jaar voor de klas • Leraar van het jaar 2021 • “Leerlingen tegenkomen in de zomer? Meestal vinden zij dat vervelender dan ik als ik enthousiast in hun gezichtsveld spring”

20

Klasse Magazine

Het schooljaar van Arvid “Hoe is ’t?” Die vraag stelt Arvid dagelijks aan zijn leerlingen.

En dus kaatst Klasse de vraag vier keer terug.

Tekst Arvid De Muynck & Bart De Wilde Beeld Debby Termonia

EXAMENSTRESS “Omdat we al maandenlang geen vervanger voor onze zieke collega Engels vinden, neem ik sinds Pasen extra uren op.

Te weinig tijd voor de klassieke aanpak, te veel ambitie om alleen gaten dicht te rijden. Dus gaan we voor onontgonnen terrein: leerlingen lezen teksten op Britse nieuwssites en krijgen daarover schrijf- en leesopdrachten. Benieuwd hoever ze geraken tegen eind juni. Een examenstresske?

Voor een keer misschien meer bij mij dan bij mijn leerlingen.”

TIENERDROMEN “Juni is de maand waarin toekomstplannen scherper worden. Sommige leer­ lingen dromen heerlijk groot. Een jongen trekt een jaar naar de VS om American football te spelen. Gedurfd, en toch: zoveel rust in zijn hoofd. Enkele zesdejaars twijfelen nog over hun studiekeuze. Niets overhaasten, stel ik ze – en vooral hun ouders – gerust. Mijn collega Frans laat ze een brief naar later schrijven. ‘Maar wat als ik verhuisd ben?’ vragen ze. Zo klein kunnen dromen dus ook zijn.”

LERAAR VAN HET JAAR “Deuren zwaaiden open dit schooljaar. Ik sprak met onze koningin over het belang van leraren, werkte mee aan een podcast en passeerde op MNM. Soms leidde dat tot grappige misverstanden. ‘Stierf je niet van de stress toen je voor de koning moest speechen?’ vroeg iemand me. Terwijl ik gewoon te gast was op het lenteconcert.

En tijdens de doorlichting leken sommige collega’s een tikje te gerust ‘Wat kan er ons gebeuren, we hebben de Leraar van het Jaar in ons team.’”

GEEN AFSTAND HOUDEN “Dit schooljaar was de band met mijn klas helemaal anders. We hielden wat meer afstand. Wiskunde en fysica zijn hun heilige graal, taal ligt ze minder. Misschien speelt dat mee. Toch kon ik een meisje dat erg somber was, wél bereiken. ‘Gaat het met je?’ vroeg ik, met mijn remediërings­ oefeningen onder de arm. Ze huilde, maar loste niets ‘Het heeft geen zin.’ Ik beloofde haar elke les dezelfde vraag te stellen. Na een drietal lessen kwamen stukjes verhaal er in stapjes uit.”

21

Interview

Klasse Magazine

“Verhalen zijn het smeermiddel van je leerstof” Tekst Leen Leemans Beeld Thomas Sweertvaegher

Documentairemaker Arnout Hauben gidst met zijn programma’s een klas van ruim een miljoen Vlamingen door de Europese geschiedenis. En boeit en ontroert hen telkens weer. “Ik maak er een beleving van door verhalen te vertellen. Ook leraren kunnen via storytelling de leerlingen op de laatste rij geboeid krijgen.”

23

Klasse Magazine

Interview

“Leraren kunnen bakens zijn die hun leerlingen richting geven”

In je tv-programma’s komt de rebel in jou af en toe boven. Wat voor een leerling was je?

Arnout Hauben: “Nogal een sjarel. In het secundair slaagde ik elk jaar met de hakken over de sloot, tot in het vijfde. Dat jaar moest ik overdoen, mijn eerste grote mislukking in mijn schoolcarrière. Mijn haar hing tot op mijn schouders, ik was hoofdleider van de KSA: ik was met alles bezig, behalve met school. Of toch niet genoeg. Ik hielp andere leerlingen, ging graag op kamp, was bezig met de groep. Maar een grote student was ik niet. Alhoewel er een stigma rond hing, is zittenblijven mijn zegen geweest. Ik botste in mijn nieuwe school op goede leraren. Ze zagen dat ik van de Hand Gods geslagen was en ze trokken me erdoor.

Daar kwam ik op het spoor van documentairemaker terecht.”

“Toen ik onlangs een lezing gaf in Leuven, kwamen heel wat van mijn leraren – geschiedenis, Nederlands, wiskunde … – luisteren en supporteren. Dat ze me achteraf aanklampten met ‘goed gedaan, Arnout’ maakte me emotioneel. Ze herinnerden zich nog dat ze me aan mijn kraag omhoog sleurden en moed gaven.

‘Allez jong, laat je niet kennen, doe voort.’ Dat leraren bakens in je leven kunnen zijn die je naar links of naar rechts sturen, wordt toch vaak onderschat. Meer nog dan je ouders, die de macht representeren.”

Heb je zelf de stap naar de klas overwogen?

Arnout Hauben: “Lesgeven lag wel in de lijn der verwachtingen. Mijn ouders staan allebei in het onderwijs. Net als al mijn neven en nichten. Mijn grootvader – de stamvader aan moederskant – was hoofdonderwijzer in een klein West-Vlaams dorp.

Samen met de notaris, den doktoor en de burgemeester runde hij het dorp. Hij was een inspirerend figuur, ook in mijn leven. Hij leidde het koor, ging naar het voetbal, maar was ook creatief. Heel streng, maar rechtvaardig en grappig. Als ik geen filmopleiding had gevolgd, was ik wellicht in het onderwijs of de sociale sector terechtgekomen. Mijn documentairewerk leunt daar sowieso heel dicht tegenaan.”

Mensen noemen je wel eens ‘de geschiedenisleraar naar wie je wél wil luisteren’.

Arnout Hauben: “Als je met geschiedenis aankomt, beginnen jongeren al met hun ogen te rollen.

24

Ten onrechte. Geschiedenis, wiskunde of aardrijkskunde: niet de materie, maar de manier waarop je vertelt, maakt iets boeiend. Iedereen herinnert zich wel een leraar die de leerstof zo bracht dat je wél luisterde, ook al was je er totaal niet in geïnteresseerd. Ik had maar drie uur wiskunde, maar meneer Brocatus slaagde erin even endorfines door mijn lijf te jagen als ik een vraagstuk kon oplossen.”

“Geschiedenis zit vol kleine en grote menselijke verhalen. Daarom probeer ik van mijn programma’s een beleving te maken, in plaats van enkel droge informatie te geven.

Dat doe ik met verhalen. Leraren zijn bij uitstek mensen die ook aan storytelling moeten doen. En die zichzelf af en toe moeten heruitvinden. Anders komen ze in een karrenspoor terecht.”

Komen de verhalen vanzelf naar je toe als je op pad trekt?

Arnout Hauben: “Ik ga op dezelfde manier te werk als hoe mijn moeder geschiedenis, godsdienst en Nederlands gaf in de eerste graad van het secundair. Voor ik op reis vertrek, bereid ik me minutieus voor: ik ken mijn les, ik weet wat er in welk dorp gebeurd is. Dan ga ik op pad. Ik probeer mijn ‘leerstof’ te vertellen via verhalen van mensen die ik onverwacht tegenkom – zij zijn het smeermiddel. Voelen wat de ambiance is om daar een stukje je verhaal op te enten, net zoals wanneer een leerling een scherpe vraag stelt of een klas niet helemaal in vorm is. Als er dan iets onverwachts gebeurt, schiet je niet in een kramp, maar draai je dat in je voordeel. En sluit je dat aan op de puzzelstukken van je voorbereiding. Dat kan ik goed. Ik gedij wel op wat chaos.”

Je bent heel nieuwsgierig, maar nooit op zoek naar sensatie. Vertellen mensen daarom zoveel?

Arnout Hauben: “Hoe je luistert, iemand benadert, wat je zelf vertelt, bepaalt veel. Communicatie is heel complex, ook de sfeer en de setting spelen mee. Met een VRT-busje uit Brussel komen en een grote camera richten, is heel invasief in iemands leven. Daarom reis ik te voet, stel ik mij op gelijke hoogte op, creëer ik geen machtsverhouding.”

“In de klas speelt dat ook: vroeger stonden leraren vooraan in een kostuum, ver van ons. Leraar-leerling was een machtsverhouding. De interactie loopt stroever dan wanneer een leraar zichzelf op een slimme manier op dezelfde hoogte zet. Je kan je daar ook in verliezen want leraren of journalisten die zich te veel opstellen als vrienden, spelen al snel hun gezag kwijt.”

Klasse Magazine

Wie is Arnout Hauben?

• studeerde documentaire aan de filmschool Sint-Lukas Brussel • richtte in 2011 productiehuis De Chinezen op • maakt avontuurlijke, historische programma’s zoals ‘Ten Oorlog I en II’, ‘Rond de Noordzee’ en ‘Dwars door België en de Lage Landen’

Zijn ‘les petites histoires’ je tovermiddel?

Arnout Hauben: “Ik vertel de geschiedenis altijd vanuit mensen.

Ik leg snel het grotere kader uit en ga dan op zoek naar hoe de gewone mens dat beleefd heeft. Als je geschiedenis geeft, wil je in de breedte en de diepte gaan. Vaak is het verleden een heel mannelijk verhaal van veroveren en veroverd worden.

Heel alfa. Ik ga op zoek naar hoe een vrouw dat beleefde, hoe een kind dat zag. Of ik lees het dagboek van een soldaat in de loopgraven. Ik vertel het verhaal van mensen die vergeten worden of tussen de plooien van de geschiedenis vallen. Daar herkennen mensen zich in. ‘Dat had ik kunnen zijn, of mijn moeder.’ Dat spreekt mensen aan omdat het een beetje hun eigen verhaal is.”

“Ik vraag dikwijls aan mijn camera- en geluidsman ‘Begrijpen jullie het, verdwaal ik niet in expertentaal?’

Ik mik met mijn documentaires op niveau eerste secundair. Zij zijn mijn toetssteen: slaag ik erin iets moeilijks aan die gasten uit te leggen? Met geschiedenis kan dat: de krachtlijnen helder uitleggen. Als ik het gevoel heb dat daar het tandwiel pakt, dan ben ik geslaagd. Ik maak geen programma voor Canvas, maar wel voor een klas van een miljoen. Dat is veel moeilijker. Je moet ze allemaal mee hebben en in de klas houden zonder dat de eerste gefrustreerd is. En de laatste ook niet. Ge ziet, er schuilt een leraar in mij!”

“Niet de materie, maar de manier waarop je vertelt, maakt iets boeiend”

25

Geef je je bagage ook door aan je kinderen?

Arnout Hauben: “Mijn zoon is een jaar met de rugzak weg. Mijn dochter zit in het secundair en kreeg recent het compliment dat ze een grote algemene kennis heeft. Ik ben blij dat hun interesses zich niet te fel beperken. Ik probeer ze veel aan te reiken op een zachte manier, zoals een boek dat geen verplicht nummer is voor school.”

Klasse Magazine

Interview

“Mijn ouders – vader professor en moeder leraar geschiedenis, godsdienst, Nederlands – reikten mij ook veel aan, maar als tiener verzet je je daartegen. We gingen elke zomer met de Lada naar Frankrijk, met de vier kinderen, ik in de koffer. De discussie over wat we gingen doen, begon al in de auto. Dat was zwaar onderhandelen: een dag iets bezoeken, een dag zwemmen. Ouders kunnen maar aanreiken en kinderen zullen zich verzetten, maar er is een gulden middenweg en er blijven altijd wel zaadjes hangen.”

Stel dat die carrièreswitch er toch ooit komt, welk vak zou je dan geven?

Arnout Hauben: “Zoals ons moeder, geschiedenis geven in de eerste graad secundair. Of Nederlands, of godsdienst. In gesprek gaan met leerlingen. Het gevoel hebben dat ik verhalen kan vertellen of ze eens mee naar buiten kan nemen.”

“Maar wat ik als mijn hoofdtaak zou zien: iedereen hun eigen stem laten vinden. Zoals ik die ook heb moeten vinden.

Dat doe je door veel aan te bieden vanuit je vak, maar je tegelijkertijd niet blind te staren of te beperken tot wat je zelf wil vertellen en in hun hoofd steken. Altijd de reflex maken: wat kunnen de leerlingen ermee, helpt het ze om een identiteit op te bouwen? Alleen zo worden ze fijne, sterke mensen. Dat is toch het belangrijkste?”

“Ik nodig iedereen uit om het examen geschiedenis van het zesde jaar secundair opnieuw te doen. Je zal niet slagen.

Er blijft niet ontzettend veel plakken van de leerstof. Waar gaat onderwijs dan wel over? Je werkt aan mensen, aan een manier van zijn, van kijken, aan interesses ontwikkelen, aan hoe je zelf betekenis geeft aan je leven en aan de wereld rond jou. Dat doen we allemaal samen. Amen. Ik moet echt ooit godsdienst geven.”

“De belangrijkste taak van leraren is leerlingen hun eigen stem laten vinden” 26

Advertentie

Klasse Magazine

Brief

Wie is Ali El Marchouhi?

• leraar L.O. en wiskunde in Stedelijk Lyceum Linkeroever (tweede graad aso-tso) • werkte via startbanenproject JoJo als jongerencoach in Stedelijk Lyceum Cadix (kso) • haalde zijn diploma secundair via de examencommissie en het tweedekansonderwijs

28

Klasse Magazine

Brief aan mijn jongere zelf

Hey Ali Eindelijk, op je 25e, heb je dat diploma secundair op zak. Je kan aan de lerarenopleiding beginnen. Je fietst er vast even vlot door als door je vorming jongerencoach in het avondonderwijs. Nooit zal je vergeten dankzij wie je daar kwam: “Wat doe jij hier, Ali?” Je hoort het de jongerencoach in het middelbaar nog zeggen. Je was achttien en zat in 4 Hout. Hij was de eerste die zag dat jij een mensen-mens bent. Je volgde in zijn voetsporen.

Toen hij op zijn vijftiende in de waterval terechtkwam, voelde Ali zich machteloos en gelaten. Vandaag is hij een optimistische leraar met een groot hart voor leerlingen.

Je JoJo-stage op de kunsthumaniora mondde uit in een job die je vijf jaar lang met hart en ziel deed en die je kleine wereld verruimde. Je eigen worsteling in het secundair maakte jou alleen maar geloofwaardiger. Al moest je zelf eerst leren met je emoties om te gaan. Je had ze sinds het vroege overlijden van je papa weggestopt.

Nu is de tijd rijp voor een nieuwe uitdaging: leraar worden. Een betere dan die in 3 STW ooit – ze moest eens weten waar jij nu staat. Eentje die met leerlingen práát. In wiskunde ben je sterk en je bent een sportieve gast, dus ga voluit voor de combinatie met L.O. Je vrienden geloven in je. Al waarschuwen ze ook: “Wacht maar tot je moet solliciteren.” Ze krijgen ongelijk!

Je stages verlopen straks vlot: door je ervaring heb je de klas in de hand. Bij je lesvoorbereidingen zoek je telkens naar een sterke instap. Ook in je latere school zal je dat doen. Leerlingen die zeggen ‘ik kan geen wiskunde’ trek je over de meet met je ‘trucjes’ en bijles. Jij kiest dit vak niet voor de zeventig procent leerlingen bij wie het vlot gaat. Jouw uitdaging zit in die andere dertig. Die doen slagen, is missie voltooid.

Jouw geheim als leraar, Ali? Je bent altijd jezelf. Leerlingen volgen je bijzondere reisverhalen – Kirgizië! – op Instagram en in de klas ‘dissen’ jullie elkaar. Je toont ook oprechte interesse. In het weekend ga je kijken naar hun voetbalwedstrijd. En wie het niet breed heeft, geef je discreet een paar schoenen door. Een ‘moeilijk publiek’? Van dat soort veralgemeningen moet jij niets weten.

Langetermijnplannen zal jij nooit doen. Zodra lesgeven routine wordt, kies je wel een ander pad. Want je wil gelukkig zijn. Ook voor je leerlingen. Een goedlachse leraar, dat verdienen ze.

Tekst Nele Beerens Beeld Tine Schoemaker

29

Klasse Magazine

Beeldrepo

Tijd voor ontbijt?

30

Beeld Emilie Bonjé Tekst Cherline De Maeght

Als leraar weet je niet met wie, waar en wat je leerlingen ontbeten hebben.

Houden ze het in je klas een hele ochtend vol op vlokken, een banaan of een energiedrankje? Klasse checkte het bij negen zesdejaars van GO! Atheneum Voskenslaan. Doe jij dat ook bij jouw klas?

Klasse Magazine

Robbe woont bij zijn oma. Elke ochtend zet ze een pot ontbijtgranen en drinkyoghurt voor hem klaar. Voor een boterham met opgegoten koffie past hij.

Sema vult ’s morgens vooral haar hersenen. Dagelijks kraakt ze een energiedrankje om wakker te worden.

Meestal net voor de schoolbel rinkelt.

31

Klasse Magazine

Beeldrepo

32

Klasse Magazine

Marie kiest voor een zelfgerolde sigaret onderweg, tussen de vriendinnen. Honger knaagt pas om 10 uur. Die stilt ze met een koekje op de speelplaats.

Nour krijgt ’s morgens moeilijk wat binnen. Dus presenteert haar mama dadels, besjes en sesamkoekjes als niet te weerstaan gezond snoepgoed.

Owen durft zich wel eens te verslapen.

Dan is er voor ontbijt geen tijd.

Maar wel die kleine angst: zullen mijn hersenen zonder energiebron functioneren?

Louise knabbelt onderweg een boterham binnen. Zo kan ze langer onder de wol blijven liggen. Melk mag niet ontbreken. Daaraan is ze verslaafd.

33

Klasse Magazine

Beeldrepo

34

Klasse Magazine

Lotte staat elke dag om 6 uur op want ze moet vijftig minuten de bus op. Haar papa is haar wekker en zet havermoutvlokken en brooddoos klaar. Mama, broer en zus slapen nog.

Keana kent vlot de weg naar de supermarkt om de hoek. De geur van afgebakken ontbijtkoeken kan ze moeilijk weerstaan.

Felix kiest voor een banaan wanneer hij zich moet haasten. Is hij op tijd uit bed geraakt? Dan slorpt hij wat met melk overgoten cornflakes naar binnen.

35

Klasse Magazine

Reportage

Haal meer uit wero Tekst Sara Frederix Beeld Tine Schoemaker

De zesdejaars van basisschool SintMaria in Antwerpen leren bij wero, leergebied Mens en maatschappij, niet alleen over Columbus en mensenrechten. De lessen zitten ook tjokvol schrijf- en spreektaken. En met een rits doe-opdrachten krijgen parellelleraren Tom Gobbaert, Arne Denis en zorgleraar Leen Bresseleers iedereen actief.

36

“Een brief aan de ouders lezen onze leerlingen thuis luidop” Tom, leraar zesde leerjaar

Klasse Magazine

MINDER TAALDREMPELS 01.

02.

TAALDENKEN Leen: “Het leergebied Mens en maatschappij is heel talig. Zeker voor anderstalige leerlingen zijn lange en moeilijke teksten niet evident. We gaan tijdens de lessen in op taal en stimuleren vooral taalbegrip. Persoonsvorm of naamwoordelijk gezegde laten we links liggen, verwijs- en signaalwoorden, synoniemen, oorzaak en gevolg, onderscheid tussen feit en mening komen wel veel aan bod.”

WOORD- EN TEKSTBEGRIP Tom: “In een tekst over bijvoorbeeld de Tweede Wereldoorlog duiden leerlingen moeilijke woorden aan en gebruiken ze methodes uit de taalles om de betekenis te achterhalen. Elke themabundel bevat een extra verklarende woordenlijst voor thuis.

We controleren ook of ze alles begrepen hebben met allerlei opdrachten zoals ‘waar of niet waar’-stellingen.”

03.

04.

SAMENWERKEN Arne: “Bij moeilijkere teksten werken onze leerlingen samen in groepjes.

Eerst leest iedereen de tekst individueel. Ze duiden aan wat ze niet goed begrijpen. Daarna praten ze erover en leggen hun kennis samen. Als iedereen de tekst nog eens leest, vinden ze het fantastisch dat ze plots wel alles begrijpen. We stellen bewust heterogene groepjes samen zodat ze elkaar versterken.”

UITDAGENDE SCHRIJFOPDRACHTEN Tom: “We leggen de lat hoog voor onze opdrachten en verlaten de platgetreden paden.

‘Je vaart mee op het schip van Columbus, iedereen heeft scheurbuik, je weet niet hoe lang het nog varen is want je kent de diameter van de aarde nog niet. Wat noteer je ’s avonds in je dagboek?’ Of ze schrijven een uitnodiging aan hun ouders waarin ze vragen om over hun job te vertellen in de klas. Een brief voor de ouders vertellen ze als spreekopdracht thuis: goed voor de informatie­doorstroom naar anderstalige ouders.”

05.

06.

TOETSWIJZER Leen: “Om onze leerlingen niet te laten verzuipen in te veel taal, maken we bij elk thema een toetswijzer met duidelijk welke doelen getoetst worden. We voorzien ook een study buddy of een samenvatting van elk thema als studiehulp voor de toets.

Afhankelijk van hoe sterk hun Nederlands al is, krijgen ze een blanco, deels of totaal ingevulde versie.”

SAMENVATTINGEN Arne: “Bij elk thema maken ze een samenvat­ting: een tekst, mindmap of een strip voor taalzwakke leerlingen. Wij hangen ook samenvattende wandplaten op in de klas en digitaliseren die sinds corona in Google Classroom als studiehulp voor thuis.”

37

Klasse Magazine

Reportage

“Bij elke uitstap zoeken leerlingen zelf naar de route en het vervoermiddel” Arne, leraar zesde leerjaar

MEER BETROKKENHEID 01.

02.

LEEFWERELD Tom: “Onze school telt heel wat nationaliteiten.

We verwerken de verschillende culturen en leefwerelden in de thema’s en zoeken altijd naar een gemeenschappelijk vertrekpunt in de schoolomgeving of actualiteit. Zo benaderen we de kolonisatie van Congo vanuit ons schoolgebouw, een oud klooster. Of we lezen samen in de krant hoe de Brusselse Leopold II-tunnel eindelijk van naam veranderde. Zo bouwen we een brug naar de geschiedenis. We belichten ook bewust vrouwelijke rolmodellen uit het verleden.”

DOE-OPDRACHTEN Arne: “Bij het thema democratie en staatsstructuren houden we verkiezingen voor de leerlingenraad. Ze richten in groepjes een partij op, kiezen een voorzitter, voeren propaganda, maken kieslijsten. We gaan ook vaak op uitstap. Leerlingen zoeken dan zelf de route en het meest geschikte vervoermiddel op. En zelfstandig fotokopiëren met een stappenplan is stiekem een talige opdracht. Tijdsintensieve projecten, maar boordevol taalkansen. We zouden nooit meer een lesuur Mens en maatschappij overslaan. Een uurtje taal kan er makkelijker af, omdat we onze taaldoelen ook ruimschoots behalen in het vak wero.”

03.

04.

ROLLENSPEL Leen: “Leerlingen leren hoe vindingrijk en doortastend de ontdekkingsreiziger Columbus was. Maar wat vond de inheemse bevolking ervan dat ze ‘ontdekt’ werd? In de klas organiseren we veel rollenspelen. Tijdens die spreekoefeningen leren ze zich verplaatsen in de gedachten en ervaringen van andere mensen. Een vaardigheid waar onze samenleving vandaag niet van overloopt.”

DEEL VAN DE GESCHIEDENIS Tom: “Bij het thema Noord-Zuid organiseren we een ‘scheve tafel’, een inlevingsspel waarbij leerlingen verdeeld over een rijke en arme lunchtafel leren hoe armoede en ongelijkheid voelen. Ze dragen ook altijd zelf een steentje bij met een geldactie die ze helemaal zelf organiseren. De laatste keer haalden ze 2500 euro op voor een armoedevereniging. Dan zie je ze blinken van trots en voelen ze zich deel van de geschiedenis.”

38

Advertentie

Klasse Magazine

Reportage

Leraren geven kansen Tekst Tinne Deboes & Seppe Goossens Beeld Jens Mollenvanger

Alarmerende resultaten in peilingen en een lerarentekort: zit ons onderwijs in een crisis? Onderwijswetenschapper Tim Surma: “Ik weiger mee te gaan in pessismisme. Als leraar ben je nog altijd bepalend voor de toekomst van jouw leerlingen.” Leerling Andres en mama Steffi vertellen welke kansengever voor hen het verschil maakte.

Tim Surma: “Mensen hebben altijd de neiging om de tijd waarin ze leven uitzonderlijk te noemen. Maar ook als je de dingen in perspectief plaatst, kan je zeggen dat het vandaag stormt in ons onderwijs. Fatalisme brengt ons nergens: in elke crisis zit een kans. Maar dan heb je wel voldoende leraren nodig. Niet eenvoudig, als de job zo weinig maatschappelijke waardering krijgt.”

KANSENGEVERS “Kunnen we die negatieve perceptie zelf keren? Deels wel.

Meningen over onderwijs komen nog te vaak van opiniemakers die over hun lang vervlogen tijd op de schoolbanken mijmeren.

Leraren hebben alle reden om fier te zijn op hun beroep, maar ze vertellen dat nog te weinig. Omdat ze zelf niet altijd die impact zien. Wel bij die ene leerling die door jouw passie voor je vak ook geschiedenis ging studeren. Of bij het kind dat thuis op een muur botste, maar dankzij jou uit het dal klom. Maar leraren geven jonge mensen élke dag kansen. De tientallen gasten die bij je in de klas zitten, voor wie jij in jouw ogen gewoon je job doet: die hebben veel aan jou. Ook als je dat zelf niet ziet, of zij het je niet komen vertellen.”

40

“Een onderzoek dat ik soms bovenhaal als ik in scholen kom: lagereschoolkinderen die drie jaar op rij bij een sterke leraar in de klas zaten – iemand die de leerstof helder overbrengt, sterk is in klasmanagement, gerichte feedback geeft, noem maar op – scoorden aanzienlijk beter op een eindtoets wiskunde dan wie minder effectieve leraren had. Vooral bij leerlingen met een kwetsbare achtergrond waren die verschillen gigantisch: waar in de ene groep minder dan de helft van de leerlingen voor die eindtoets wiskunde slaagde, was dat in de andere groep negentig procent. En ook bij sterke leerlingen was het effect onmiskenbaar: onder de hoede van sterke leraren slaagde in die groep élke leerling. Als je aan leraren die impact toont, zie je hun ogen blinken.

Tegelijk weegt het besef dat je een enorme verantwoordelijkheid draagt voor de toekomst van je leerlingen.”

Klasse Magazine

“Leraren beseffen niet hoe groot hun impact is” TROTS GEZOCHT “Welke leraar durft van zichzelf zeggen dat hij echt goed is in zijn job? Leraar is een enorm complex beroep. Je kan nooit goed zijn in alles. Om het even op flessen te trekken: die leraar aardrijkskunde die zijn vak zo gedreven geeft, vindt persoonlijke gesprekken met leerlingen lastig. De leraar lager die met élke ouder connectie maakt, voelt zich minder zeker tijdens de les Frans. En de kleuterleraar die nooit om creatieve insteken verlegen zit, verdwaalt in papierwerk. Omdat de job zo veeleisend is, heb je vaak het gevoel dat je wel ergens tekortschiet. Dus ga je misschien met minder stelligheid op de barricades staan om je beroepsgroep te verdedigen.”

41

“Natuurlijk lossen we niet alles op door te zeggen hoe trots we zijn op onze job. Leraren verdienen meer ondersteuning. Flexibele loopbanen, meer professionalisering, een gedegen hr-beleid dat je sterktes optimaal benut en je zwaktes opvangt binnen het team. En net zo goed moderne apparatuur, ruime lokalen en schone toiletten. Kleine en grote ingrepen die invloed hebben op hoe leraren hun job kunnen uitoefenen en hoe ze zich gewaardeerd voelen. Maar daarnaast mogen leraren zich bewust zijn van de impact die ze hebben, de kansen die ze elk op hun manier elke dag geven. En hebben ze alle reden om trots te zijn op hun job.”

Klasse Magazine

Reportage

“Meer dan klaar voor volgend jaar” Andres: “‘Daar gaan we toch geen batterijen aan verspillen?’ Typisch meneer Amijs: als in een wiskundig bewijs een moeilijke berekening opduikt, daagt hij ons uit om die uit het hoofd te maken en niet met onze rekenmachine. In Industriele Wetenschappen hebben we elke week acht uur wiskunde van hem. Geen bordboeken of voorbereide verbetersleutels: elke cursus maakt hij zelf. Soms springt hij vooruit naar een volgend hoofdstuk, legt hij moeiteloos de verbanden tussen stukjes leerstof bloot. In zijn hoofd is alles helder. En wij snappen elke les een beetje meer.”

“Onlangs schoof meneer Amijs de ijkingstoets voor industrieel ingenieur onder onze neus. Fantastisch als je merkt dat elke leerling die met de vingers in de neus kan invullen.

Dat we ‘maar’ in tso zitten? Van dat onderscheid liggen wij helemaal niet wakker. In onze klas droomt iedereen van een

42

vervolgverhaal: industrieel ingenieur, of burgerlijk ingenieur. Thuis prutst de een met elektronica, de ander met een 3D-printer. Fijn om in de klas te zitten met mensen die dezelfde interesses delen.”

“Wiskunde is altijd werken geblazen. Toen meneer Amijs twee jaar geleden voor het eerst onze klas binnenwandelde, begon hij meteen les te geven. Hij houdt er altijd de vaart in. Wie iets niet meteen snapt, krijgt extra aandacht. Wie verder kan, daagt hij uit. En wij weten: welke richting we volgend jaar ook uit willen, we zijn er meer dan klaar voor.”

Leerling Andres ziet de overstap naar hogere studies helemaal zitten. De uitdagende wiskundelessen van leraar Tom Amijs (TI Don Bosco Halle) zijn de beste bagage.

Klasse Magazine

“Ze houdt onze zoon aan boord” Steffi: “Een kind met autisme kan wél zijn plek vinden.

Dankzij juf Charon kregen we weer die hoop. Dion gaat nu naar school zoals elk ander kind. We hebben weer ademruimte, kunnen hem meer loslaten. Ze neemt veel van onze zorgen weg. Wat een fantastische leraar is ze toch.”

“Nochtans ging het een jaar geleden slecht met ons zoontje. In een grote school met een kleine speelplaats raakte hij helemaal overprikkeld. Dion kampte dagelijks met woedeaanvallen. Samen spelen lukte niet meer, hij bleef binnen tijdens de pauzes.

Enorm pijnlijk voor een buitenkind, maar ook voor ons.”

“We zaten helemaal vast. Tot we een kijkje namen bij De Klavertjes in Gent. Juf Charon leidde ons vorige zomer enthousiast door de schoolgebouwen. Buiten nam ze Dion mee op verkenning in het speelbos. Het gevoel zat meteen goed, we kregen een nieuwe kans. En het werd alleen maar beter.”

“Onze zoon heeft best veel zorgnoden, maar juf Charon blijft zoeken naar manieren opdat hij zich goed voelt in de klas. Ze voorziet rustmomenten doorheen de dag, checkt zijn ‘speelplaatstemperatuur’ en bespreekt conflicten in de kring. Samen

43

zochten ze het ideale stille plekje op school: dicht bij de klas, voor een groot raam met zicht op de tuin.”

“Dion is gek op haar. Hij zegt dat hij twee juffen in één heeft: een gewone én een hulpjuf. En ook thuis zien we een ander kind. Na een dag vol prikkels kon de bom vroeger gemakkelijk barsten. Nu is Dion veel rustiger na school, en wij dus ook. Onlangs polste juf Charon naar boekentips rond autisme. Na onze lange zoektocht van de afgelopen jaren maakte het mij helemaal emotioneel. Ja, juf Charon heeft ons leven echt veranderd.”

Mama Steffi heeft weer hoop voor zoontje Dion. Dankzij juf Charon Decroos (BS De Klavertjes in Gent) voelt hij zich weer goed in een gewone klas.

Klasse Magazine

Onderzoek

Heeft zittenblijven zin?

Tekst Seppe Goossens Beeld Alexandra Bertels

Elk jaar kraken leraren harde noten in juni: zittenblijven of overgaan? Ze wikken en wegen op basis van cijfers, context, eerdere ervaringen. En volgen soms ook buikgevoel. Maar wat zegt de wetenschap? Onderzoeker Mieke Goos vertelt wat de impact van zittenblijven is. Directeur Yvan gunt je een blik achter de gesloten deuren van de klassenraad.

Mieke Goos: “Eerst even de cijfers: Vlaanderen staat in de top vijf van Europa wat het aantal zittenblijvers betreft. Eén op de acht kinderen doet een jaar langer over de lagere school. In het secundair blijft één op de zeven leerlingen minstens één keer zitten. In totaal blijft liefst één op de vier leerlingen minstens één keer zitten tijdens zijn schoolloopbaan.

In de lagere school is het eerste leerjaar dé plek waar leerlingen het vaakst haperen. In het secundair spannen het derde en het vijfde jaar de kroon, de oneven jaren na een studiekeuze. En het overkomt jongens duidelijk vaker dan meisjes, althans in het secundair: daar is liefst vijfenzestig procent van de zittenblijvers een jongen.”

APPELS EN PEREN “Onder leraren vind je voor- en tegenstanders van zittenblijven. Maar ook wetenschappers raken het niet altijd eens. Dat komt omdat niet elke onderzoeker dezelfde criteria hanteert. Kijk je naar effecten op korte of lange termijn? Vergelijk je zittenblijvers met leeftijdsgenoten of met hun nieuwe klas? In onze metastudie verwerkten we elf eerdere onderzoeken en bekeken we zowel de korte als de lange termijn.”

“We vergeleken zittenblijvers met leerlingen die niet bleven zitten. Om te vermijden dat we appels met peren vergelijken, selecteerden we enkel studies die leerlingen met dezelfde achtergrond en dezelfde cijfers vergelijken. Het enige verschil: waar de eerste groep toch de kans kreeg om over te gaan, bleef de andere groep zitten. Dichter bij een interventie- en controlegroep kunnen we niet komen. Die leerlingen werden verder

44

Klasse Magazine

ONDERWIJSINTERVENTIES ONDER DE LOEP

Deel 4: zittenblijven IMPACT: -3 KOST: $$$$$ De Education Endowment Foundation (EEF) werkte een Toolkit uit die conclusies uit onderwijs­ onderzoek presenteert. Het resultaat is een ‘menukaart’ die het potentiële effect en de kostprijs van interventies rangschikt, bespreekt en in perspectief plaatst. De Toolkit doet geen definitieve uitspraken over wat in een specifieke school werkt. Maar ze biedt info aan directeurs en leraren die vanuit een onderzoeksvraag onderbouwde keuzes willen maken, aangepast aan hun context.

Samen met kleinere klassen is zittenblijven de duurste ingreep uit de Toolkit. Veel studies zijn redelijk gedateerd en nieuw onderzoek met een interventie- en controlegroep botst op ethische dilemma’s. Effecten van zittenblijven, zowel positief als negatief, zijn moeilijk hard te maken.

Wie is Mieke Goos?

• onderzoeker aan het expertisecentrum Art of Teaching (UCLL) en het Centrum voor Onderwijseffectiviteit en -evaluatie (KU Leuven) • lector in de professionele bachelor lager onderwijs (UCLL)

45

Klasse Magazine

Onderzoek

opgevolgd. Wat deed zittenblijven met hun mentale welzijn en hun motivatie? Hoe evolueerden hun cijfers op korte en lange termijn? Hoe vaak haalden ze een diploma? De korte versie van onze bevindingen: op korte termijn zie je soms positieve effecten, vooral als leerlingen intensieve ondersteuning krijgen, maar op lange termijn is de impact overwegend negatief.”

“Objectief kijken naar leerlingen die je door en door kent, is aartsmoeilijk”

BUIKGEVOEL “Leraren kijken verbaasd op van die conclusies. Hun gevoel zegt immers vaak iets anders. Dat is begrijpelijk: leraren registreren vooral de gevolgen op korte termijn.

En zien hoe leerlingen het vaak beter doen bij een tweede poging. Logisch ook, herhaling werkt. Maar die bonus is van korte duur.”

kritische stemmen een parallel tussen het dalende aantal zittenblijvers en de mindere PISA-scores. Toeval of niet? Ook dat kan enkel grondig onderzoek uitwijzen.”

“Objectief kijken naar leerlingen die je door en door kent, is bovendien aartsmoeilijk. En niemand kan eromheen: onderzoek toont dat leerlingen met een zwakkere sociale achtergrond vaker blijven zitten dan leerlingen uit kansrijke milieus, ook als ze exact dezelfde cijfers hebben. Voelen leraren meer druk van ouders met een hoger diploma of inkomen? Is je vertrouwen in een positieve afloop groter omdat je meer kansen op extra ondersteuning binnen het gezin ziet? Of interpreteren we signalen van kansarmoede verkeerd?”

“Vergeet niet dat leraren meestal zelf uit de middenklasse komen. Desinteresse bij ouders, een gebrek aan motivatie bij de leerling: soms schuilt achter die houding de schaamte om hulp te vragen. Ze gaan ervan uit dat een ambitieuze keuze niet voor hen weggelegd is. Of ze missen de achtergrond om hun weg te vinden in ons onderwijssysteem.”

BLINDE VLEK “Toch komt ook uit academische hoek kritiek op een negatieve beoordeling van zittenblijven.

Sommige wetenschappers wijzen op de positieve kortetermijn­effecten. Want wie de vergelijking maakt met jaar­genoten, kan snel en duidelijk aantonen dat zittenblijvers beter scoren. Onderzoek naar de langetermijn­effecten is voorlopig beperkter, ook in Vlaanderen. Vaak kan je immers pas na jaren duidelijke resultaten op tafel leggen. Om die discussie te beslechten, is meer onderzoek nodig.”

“Een andere belangrijke focus voor toekomstig onderzoek: wat is de invloed op klasgroepen en het algemene niveau van leerlingen? Wat gebeurt er als je altijd iedereen meeneemt? Grotere niveauverschillen in de klas leggen meer druk bij de leraar. En dus zien

46

GLAZEN BOL “Exact hetzelfde programma opnieuw afwerken, zonder extra ondersteuning, helpt een leerling niet vooruit.

Daarover bestaat geen discussie. In ons lager onderwijs is een copy-paste sinds 2016 ook verboden. Als je naar het buitenland kijkt, zie je veel variatie. In Noorwegen blijft niemand zitten. In de VS zijn flexibele leertrajecten de norm. Dan vertraag je enkel voor vakken die moeilijk lopen. Maar in ons onderwijssysteem met jaarklassen vraagt dat veel van scholen. En wat heel verkeerd aanvoelt: als je ervoor kiest om een leerling extra te ondersteunen zodat hij toch de overstap kan maken naar een volgend leerjaar, krijg je daarvoor geen extra middelen. Terwijl een zittenblijver meestal een leerling is die een jaar langer blijft, en dus extra middelen oplevert.”

“Voorkomen is beter dan genezen. Leraren doen hun uiterste best om de achterstand van leerlingen tijdens het schooljaar weg te werken, en zien zittenblijven pas als een laatste noodgreep. Een lastige beslissing, die ze in eer en geweten nemen, met de beste bedoelingen. Want dat zittenblijven gemiddeld genomen een negatief effect heeft, betekent ook dat die beslissing voor sommige leerlingen misschien wél de juiste keuze kan zijn.”

“Aan leraren die straks op een deliberatie knopen moeten hakken, geef ik graag drie zaken mee. Ten eerste: vergeet niet dat honderd procent objectief blijven onmogelijk is. Ten tweede: als leraar zie je zelden de negatieve impact op lange termijn. Je hebt geen glazen bol en je kan nooit voorspellen hoe het voor die ene leerling uitdraait. Ten derde: een leerling gewoon laten zitten, werkt niet. Als je die ingrijpende beslissing neemt, vraag je dan meteen ook af: wat kunnen we anders doen om die leerling volgend schooljaar wél te helpen groeien?”

Klasse Magazine

Wie is Yvan Vonck?

• tien jaar directeur GO! atheneum Campus Kompas in Wetteren • gooit de lessentabellen vanaf volgend schooljaar om, met een mix van klastijd en begeleid zelfstandig werk

IN DE KLASSENRAAD Yvan: “Wij zijn een kleine school, driehonderd leerlingen in de tweede en derde graad. En dus kan ik als directeur zelf elke klassenraad voorzitten. Het is mijn taak om te bewaken dat elke beslissing correct tot stand komt. Dat ik iets verder van de leerlingen sta, helpt. Op een klassenraad heb je de leraren die het voortouw nemen, volgers en collega’s die meer op de achtergrond blijven. Die onderlinge dynamiek kan de beslissing bepalen, zeker bij de twijfelgevallen.

Dan moet je als voorzitter van de klassenraad je rol opnemen. Ook de zwijgers en de tegenstem het woord geven. En de lastige vragen stellen: hoe heb je die leerling begeleid, hoe verklaar je dat tekort?”

“Soms raakt de discussie verhit, nemen emoties de bovenhand. Je gaf een leerling ontelbare kansen, en dan vragen je collega’s je om nóg eens over je hart te strijken en het belang van je vak te verloochenen? Zeker als die leerling het uithing, is het menselijk om de hakken in het zand te zetten. Maar een C-attest mag geen straf zijn, wel een oplossing. Een nieuwe kans voor een leerling die wat aanmodderde, maar de richting écht aankan. En voor wie we geen toekomstdeuren willen dichtgooien.”

“In onze school delen we alles bij elkaar weinig C-attesten uit. We zetten veel centen op goed oriënteren. Als een leraar aangeeft dat een leerling inhoudelijk stevig tekortkomt voor zijn vak, luister ik. Daarna zoeken we samen: in welke richting komen zijn talenten het best

47

tot hun recht? Dat advies spreken we grondig met de leerling door. In onze school is Elektriciteit de enige optie met arbeids­ finaliteit. Soms kiezen leerlingen tegen hun interesses en voor hun vrienden, om toch hier op school te blijven. Ergens logisch: dat B-attest voelt als een mislukking, dan zoek je stabiliteit. Als je samen met die leerlingen al tijdens het schooljaar andere pistes uitzoekt, durven ze die stap wél zetten.”

“Op de moeilijkste beslissingen bots je bij leerlingen die een heel jaar niet laten zien wat ze kunnen en voor het ene na het andere vak onvoldoendes halen. Meestal heeft dat een diepere oorzaak: problemen thuis, of ze voelen zich niet goed in hun vel. Pak je dan de oorzaak wel aan door ze te laten zitten­ blijven? Voor die leerlingen schieten we nog tekort. Daarom volgen we ze vanaf volgend jaar korter op: meer eigenaarschap over hun leerproces en elke twee weken een gesprek met de klascoach. Problemen die anders pas op de volgende klassenraad aan de oppervlakte komen, willen we zo voor zijn.”

“B- of C-attesten uitdelen, we doen het met de grootste zorg.

En altijd in het belang van leerlingen. Soms houden we het bij een advies tot heroriëntering. Maar dat is niet bindend, en ouders zijn niet altijd bereid om het te volgen. Dan schuiven de problemen mee naar het volgende schooljaar en leiden ze met vertraging toch tot een B- of C-attest. En tegelijk moet je achteraf soms toegeven dat je je vergist hebt, en die leerling een pak verder springt dan je voor mogelijk hield. Het besef dat je nooit helemaal weet waartoe een leerling in staat is: die twijfel houdt me scherp telkens ik een klassenraad binnenstap.”

Lezersvraag

Klasse Magazine

Lerarentekortjes

Vakantieschaamte LEZERSVRAAG: Dag Klasse. Mijn naam is Charlie en ik ben 24 jaar. Na mijn eerste jaar als leraar snak ik naar de vakantie, ik ben kapot. Maar hoe leg ik dat uit aan mijn vrienden?

Ze begrijpen niet hoe zwaar lesgeven is. Ik voel me zelfs een beetje schuldig, omdat ik een pak meer vakantiedagen heb dan zij. Hebben jullie tips?

Dag Charlie, Aaaah, bijna vakantie! Geen zorgen, Charlie. Je hebt juli en augustus verdiend zoals Metejoor zijn stapel MIA’s: door een jaar lang hyperprofessioneel, onverstoorbaar en met een charmante glimlach een madhouse te trotseren. Je was ‘1 op een miljoen’ voor al je leerlingen en jij maakt je lessen helemaal zelf, zonder managers, producers en extra songwriters.

Die twee maanden zijn van jou, neem ze!

Want wat een jaar was dat weer. Winkels, cafés en massagesalons wisten niet of ze moesten openen of sluiten, concerten werden afgelast … maar de scholen bleven draaien. Je moest jezelf én vooral je leerlingen opnieuw leren hoe een klas werkt. Maar je hield vol. Voor je stevige startjaar verdien je al twee jaar vakantie. Maar terug naar je vraag: je hebt niks aan een jaaroverzicht of wat complimentjes. We zoeken argumenten voor je vrienden.

Tekst Peter Mulders Illustratie Julie Poignie

Er zijn klassiekers. Bijvoorbeeld: al die vrije zomerweken zijn gewoon compensatie van overuren ’s nachts en in het weekend. En beseffen je vrienden wel dat jij elke middagpauze over de speelplaats patrouilleert of agenda’s zit na te kijken? Dat je vorige week nét een rondvliegend propje kon ontwijken?

In onderwijs rijd je niet met een bedrijfswagen de parking op en je contract voor volgend schooljaar is nog lang geen zekerheid. Wel, Charlie, gebruik dat soort argumenten niet! Nooit! Want er is altijd wel eentje die slim wil zijn: “Zelf voor gekozen”, en dan blijf jij eenzaam achter in een kring van hoongelach of gegiechel.

Daarom deze tip: ga even voor de spiegel zitten en oefen een zachte, zelfvoldane glimlach met een sprankeltje Spritz in je ogen. Denk aan een mix van je eerste dag vakantie en de onvoorwaardelijke liefde van je leerlingen. Je weet wel: de glimlach van Metejoor, maar met het arrogante showbizz-randje dat hij een beetje mist.

OPROEP Leraar zijn, het is een zoektocht. Beantwoord ik een vraag over mijn privéleven? Hoe hou ik het voor mezelf interessant?

Maar ook: een computer die voor de derde keer niet opstart of een leerling die je achtervolgt tot in je dromen.Voor al die issues: één adres.

Peter@klasse.be

Oké, vasthouden! Haal daarna je schouders op, kijk de kring rond en begin: “Zalig éh, al die congé. En jullie hebben geluk: ze zoeken nog volk in het onderwijs! Topjob! Je krijgt elk jaar een nieuwe uitdaging, je zet in je middagpauze vanzelf 10.000 stappen én je hebt zelfs geen bedrijfswagen nodig.

Als je leerlingen stappen vooruit zetten, zweef je gewoon naar huis. Waar wachten jullie eigenlijk nog op? Solliciteren!”

Vergeet dan je plan om je klas in de vakantie te herschilderen en bestel nog een Aperol.

Prettige vakantie!

49

Klasse Magazine

Reportage

De directeur

Warm onthaal in een wereldstad Tekst Femke Van De Pontseele Beeld Kevin Faingnaert

50

Wie is Joris Verlinden?

• adjunct-directeur van OKAN Stedelijk Lyceum Offerande in Antwerpen • geeft twee uur geschiedenis in de schakelklas • de OKAN-school kreeg in 2019 de Koningin Paolaprijs en telt vandaag 330 leerlingen

Klasse Magazine

Reportage

Een eigen campus voor OKAN-leerlingen in hartje Antwerpen waar nu ook leerlingen uit Oekraïne aankloppen. Hoe pakt de school ambitieus onderwijs aan? Adjunct-directeur Joris: “Ons publiek is uniek, onze recepten als brede basiszorg, maatwerk en buitenschoolse netwerken zijn universeel.”

Vóór het interview start een rondleiding in de lichtrijke hal, waar het plafond enkele jaren geleden nog naar beneden kwam. Nu blinkt er een designlamp. Voor een witte klasdeur hangen goudkleurige slingers met de namen van leerlingen. Op de eerste verdieping werd het dakterras met picknickbanken een tweede speelplaats.

“Dat een aftands gebouw een facelift kreeg, is een mooi signaal naar onze OKAN-leerlingen. De renovatie straalt uit dat ze evenveel kansen verdienen als andere tieners, dat we ze als samenleving belangrijk vinden”, lacht Joris terwijl we door de school racen.

In de schakelklas die uitgeeft op de speelplaats, staan leerlingen rond een enorm werkblad. In opperste concentratie luisteren ze naar hun leraar die een berekening op het bord zet. “Anderstalige nieuw­ komers zijn een ongelooflijk fijne doelgroep. Je ziet ze elke dag vooruitgaan. Onze leertrajecten met klemtoon op maatwerk, zorg en taal werken, weten we van onze vervolgschoolcoaches die de leerlingen begeleiden bij de overstap naar het gewone onderwijs. Dankbare oud-leerlingen passeren hier geregeld. We brachten ze soms van nul schoolse vaardigheden en attitudes bij.

Behalve leraar ben je de eerste link met hun nieuwe land. Ze vergeten je niet.”

PLUKTUIN TEGEN TRAUMA “Sommige OKAN-leerlingen hebben een heftige vlucht achter de rug. Die ervaringen schudden ze niet zomaar van zich af. Voor ze aan een leertraject beginnen, hebben ze een landingsfase nodig. Want ondanks hun potentieel zijn nog niet klaar om te leren. Een paar jaar geleden gingen enkele overprikkelde leerlingen af en toe met elkaar op de vuist. Luisteren en praten volstond niet. Dus zochten we hulp. Vzw Solentra, gespeciali-

seerd in geestelijke gezondheidszorg voor (getraumatiseerde) migrantenkinderen en -jongeren, leerde ons dat voorspelbaarheid, structuur en heldere communicatie rust brengen.

Ze verminderen ook de kans op interculturele spanningen. In de klas bouwden we routines in: je komt de klas rustig binnen, geeft je gsm af, neemt je agenda. En onze leerlingen nemen in groepjes gespreide pauzes, zo vermijden we chaos op onze kleine speelplaats.”

De speeltijd start. Een medewerker van City Pirates, de sociale voetbalploeg uit de gelijknamige Canvas-reeks, houdt toezicht. Zes leerlingen verdedigen intussen de blauw-gele clubkleuren. “Nog zo’n mooi voorbeeld van hoe we externe partners inschakelen voor de brede basiszorg. Net zoals onze time-inwerking ‘Prachtig veerkrachtig’ waar we met een maatschappelijk assistent bouwen aan veiligheid en structuur. Lukt het voor enkelingen nog niet om voltijds naar school te gaan, dan sturen we ze op time-out via vzw Profo. In pluktuin Bloemenbos in Stabroek werken ze in de natuur hun hoofd leeg en oefenen ze sociale attitudes en werkhouding.

Via een persoonlijk ontwikkelplan schalen we het aandeel school in hun programma geleidelijk op. Die partnerschappen geven school én leerlingen een adempauze en laten ons toe te focussen op lesgeven.”

LERAREN UIT ALLE WINDSTREKEN EN OPLEIDINGEN In de lerarenkamer geurt het naar automatenkoffie. Verschillende collega’s hebben zelf een migratieachtergrond. Tania uit Afghanistan en Safie uit Bulgarije geven wiskunde, Maha uit Syrië, Amine uit Eritrea, Zohal uit Afghanistan en Iman uit Somalië ondersteunen het zorgteam bij gesprekken met ouders en leerlingen. Het zestal deelt een langdurige zoektocht naar werk, ook al hebben ze een diploma lerarenopleiding op zak in hun geboorteland. “Ze zijn onmisbare traumasensitieve brugfiguren én rolmodellen voor onze leerlingen. Diversiteit is in ons team misschien nog belangrijker dan elders. We zetten met het Stedelijk Onderwijs en de VDAB trajecten op om die hoogopgeleide profielen op te vissen.”

“Omdat we in de loop van het schooljaar verschillende nieuwe OKAN-klassen opstarten, moeten we vaak nieuwe leraren zoeken. Zeker sinds de oorlog in Oekraïne. Vreemd misschien, maar we vinden die voorlopig relatief vlot. Ons

“Behalve leraar ben je voor OKAN-leerlingen de eerste link met hun nieuwe land.

Ze vergeten je niet” 52

Klasse Magazine

“Collega’s met migratie­achtergrond zijn onmisbare rolmodellen voor onze leerlingen” voordeel is dat je in OKAN mag lesgeven met een brede waaier aan diploma’s: behalve de traditionele taalleraren hebben we ook mensen met een diploma slavistiek, sinologie of kunst in dienst. Leraren basisonderwijs zetten we in de alfabetiseringsklassen. We vinden ook maatschappelijk werkers en psychologen die een rol opnemen in het zorgbeleid.

En zij-instromers die hun carrière uit idealisme een draai willen geven.

Zoals de reclameman die voor de klas koos en met het diploma lager onderwijs dat hij ooit behaalde nu echt het verschil wil maken.”

“Zeker de helft van de leraren kwam hier via via terecht. Collega’s rekruteren bij hun vrienden en een collega-directeur stuurt al eens kandidaten door. Dankzij die nieuwkomers konden we de leerlingen op de wachtlijst én de instroom aan Oekraïense leerlingen opvangen op verschillende locaties: het Stedelijk Lyceum Meir en de muziekacademie van Borgerhout. Leraar zijn in OKAN is een heel dankbare, maar ook zware job. Je moet je snel kunnen aanpassen aan wisselende lessenroosters en noden van leerlingen. In ruil voor zoveel wendbaarheid, krijgen collega’s een grote dosis inspraak, autonomie, groeitijd en ondersteuning. Ervaren coördinatoren en ons zorgteam geven starters vormingen over vakdidactiek en omgaan met trauma’s.”

KONINGIN PAOLA Als de lessen twintig minuten later hernemen, piepen we binnen in de klas naast het bureau van de directeur. Leerlingen zitten in groepjes van acht rond een eiland. “Directe instructie wisselen we af met samenwerkingsvormen om veel spreekkansen te bieden. Niet alleen het vak Nederlands leent zich perfect voor taalgericht onderwijs. Dus bereiken ook onze andere vakleraren taaldoelen. Ze weten perfect wie nog aan uitspraak moet werken en wie kromme zinnen maakt.”

“Die gepersonaliseerde insteek hanteren we ook in onze specialisatietrajecten voor laaggeschoolde leerlingen. We proberen ze naar vervolgtrajecten binnen onderwijs of zelfs naar werk toe te leiden, en kregen daarvoor in 2019 de Koningin Paolaprijs. Onze trajectbegeleiders onderzoeken samen met de leerling: wie ben ik, wat zijn mijn sterktes, wat is mijn doel? Op die staalkaart baseren we onze algemene en beroepsvakken in de schakelklas én de keuze voor partners in sociale tewerkstelling of opleidingsverstrekkers. Leerlingen uit landbouw­ gebieden hebben vaak feeling met tuinbouw, andere komen terecht in de logistiek, bouw of verzorging. We scherpen daarbij permanent hun sociale vaardigheden en arbeidsattitudes aan. Zodra ze doorstromen, detecteren onze vervolgcoaches waarop ze in hun vervolgopleiding nog vastlopen. Wiskunde blijkt soms een struikelblok. Heel waardevolle input voor onze schakelklassen: we sturen de lessen voortdurend bij om de kloof met het reguliere onderwijs of arbeidssectoren te dichten.”

Klasse Magazine

Reportage

“Ook onze vakleraren weten perfect wie nog aan uitspraak moet werken en wie kromme zinnen maakt”

54

Klasse Magazine

DE DONKERE KANT VAN ALEXANDER Adjunct-directeur Joris schaalde zijn lesuren geschiedenis gedurende de jaren af, maar houdt vast aan twee uurtjes in de schakelklas. “Vaak het fijnste moment van mijn week. Als ik lesgeef, voel ik hoe essentieel die job is. Ik zoek uit waar de leerlingen staan, ontdek wat ze nog moeilijk vinden en help ze verder. Ook zij brengen me dingen bij. Wat mijn Afghaanse leerlingen over Alexander De Grote leerden, leg ik naast onze westerse kijk. Terwijl ik zijn tolerantie voor cultuurverschillen prijs, wijzen zij me erop dat hij niet vies was van moord en brandstichting tijdens zijn veroveringstochten. Dat multiperspectief onderzoeken we kritisch: kijkt geschiedenis vooral uit de blik van de overwinnaars? Ook de oorlog in Oekraïne komt aan bod. Dan checken ze hun Instagram of Facebook: heet de inval in Oekraïne daar ‘speciale militaire operatie’ of ‘oorlog’?”

“Die uren in de klas behoeden me voor hokjesdenken: het klopt dat de scholingsgraad in sommige landen lager ligt. Maar zomaar stellen dat een Oekraïense leerling geschoolder zal zijn dan een Afghaanse, gaat niet op. En sommige niet-geschoolde, analfabete leerlingen nemen leerstof sneller op dan je denkt.

Je staat soms versteld van de sprong die ze maken op een paar maanden tijd. We stoomden al analfabete leerlingen klaar voor aso- en tso-richtingen in het secundair.”

“Op de klasvloer ervaar ik ook dat OKAN maatwerk is. Onze leraren en zorgcollega’s zijn cracks in differentiëren. Het hele schooljaar krijgen ze nieuwe leerlingen in hun klas, elk met een andere schoolse basis en leervermogen. We spelen in op hun noden zonder te verdwalen in die diversiteit. Daarom clusteren we vijf profielen: onze alfabetiseringscluster delen we nog eens op in snellere en tragere analfabete leerlingen.

Onze jongste leerlingen van elf tot dertien jaar zetten we ook samen. Die speelse tieners vragen andere didactische werkvormen. Geschoolde instromers van veertien tot achttien vormen de derde cluster. Dan hebben we nog acht schakelklassen, specialisatietrajecten voor leerlingen die hier al enkele maanden les volgden. Zij krijgen naast taal ook algemene vorming of meer arbeidsmarktgerichte vakken.”

OKAN-afdelingen in andere scholen in te richten. Niet om voor de Oekraïense leerlingen een exclusieve aanpak te voorzien, maar om alle jongeren op de wachtlijst een plek te bieden.”

“Het overgrote deel van de Oekraïners zit na een paar weken in ons land al voltijds op school. Ze krijgen zowel vaklessen en taalonderwijs, net als andere OKAN-leerlingen. Een paar oudere leerlingen mag zich op de examens concentreren die ze online afleggen bij een Oekraïense leraar. Zij komen nog niet naar de taalles. Leerlingen ouder dan zestien moeten in Oekraïne niet naar school, maar sluiten hier wel aan. We bekijken of ze in het volwassenenonderwijs een versnelde cursus Nederlands kunnen volgen en een algemene vorming of beroepsvorming in het toekomstonderwijs of voormalige tweedekansonderwijs.”

De middagpauze nadert, de lessen lopen af. Leerlingen graaien hun spullen bij elkaar en wisselen Oekraïense woorden uit. Heel menselijk dat ze nu zoveel aan elkaar hebben. Hoe snel sta je open om Vlaamse tieners te ontmoeten, als je situatie zo onzeker is en je niet weet hoelang je blijft en of je de taal nog leert?

“Helaas hebben we in onze school in de Offerandestraat zelf geen tso- en bso-richtingen meer, waar onze nieuwkomers vroeger spontaan Vlaamse leerlingen ontmoetten. Alleen als ze elders één week op snuffelstage gaan om studierichtingen in het reguliere onderwijs uit te proberen, zien ze nu nog Nederlandstalige leeftijdsgenoten. Dat gemis proberen we op te vangen met buitenschoolse initiatieven.”

“Elke cluster heeft zijn eigen coördinator, de teamleden overleggen autonoom over lessen, evaluaties en trajecten.Toch zijn het geen eilandjes. We doorbreken de clusters geregeld door bijvoorbeeld onze niveaugroepjes wiskunde parallel te organiseren. Zo krijgen Syriërs of Somaliërs die het Latijnse schrift nog moeten leren, maar wel een goede wiskundige vorming kregen, toch voldoende uitdaging.”

“Studenten sociaal werk van Karel de Grote Hogeschool gaan als buddy op stap met een leerling. Ze trekken na de schooluren met een OKAN-leerling naar de cinema of een museum. Met partners uit sport, cultuur en jeugdwerk organiseren we naschoolse en vakantie-activiteiten.

Speelpleinwerking Koraal en sportvereniging Jespo leiden OKAN’ers op tot monitoren. Op de academie vinden muziekworkshops plaats. Na die initiatie kunnen ze volgend schooljaar instappen in de piano- of gitaar­ lessen. We hopen dat ze vrienden maken en zich thuis voelen. Dan gaat taal leren een stuk vlotter. En jongeren in het reguliere onderwijs ontdekken dat onze leerlingen over competenties beschikken die zij niet hebben.”

DE STAD IN MET BUDDIES We fietsen de Turnhoutsebaan af tot Stenenbrug, naar de muziekacademie van Borgerhout. In de drie extra klassen voor OKAN-leerlingen, komt ongeveer zeventig procent uit Oekraïne. “Plaatsgebrek doet ons kiezen om bijkomende

Op maandagmiddag vergadert het schoolteam. De leerlingen hebben vrij en daar lijkt de zon op de hoogte van te zijn. Het is een zomerdag in mei. Een blond meisje houdt de voordeur voor ons open. ‘Bedankt’ zeg ik.

Katarina glimlacht, stapt verder, denkt na, draait zich om, en zegt fier ‘Alsjeblieft’.

55

Klasse Magazine

Reportage

Wie is Caresse Degens?

• co-teacher in de eerstegraadsklas • staat tien jaar voor de klas

Muzo in het Engels of het Frans 56

Wie is Raïsa Fory?

• co-teacher in de eerstegraadsklas • staat vijftien jaar voor de klas

Tekst Bart De Wilde Beeld Katoo Peeters

GO! Next Daltonschool De Talentuin in Lummen zet sterk in op taalinitiatie en droomt van CLIL. Co-teachers Raïsa en Caresse staan in de eerstegraadsklas: “Het plezier van dans en beeld straalt positief af op het Frans en het Engels.”

Klasse Magazine

Raïsa: “Roepen we ‘On va chanter’ bij de start van een les muzische vorming, dan kijkt geen kind in onze klas daarvan op. Tijdens beeld smokkelen we zo veel mogelijk Franse termen de les binnen, tijdens dans en beweging kiezen we voor Engels. Het creatieve vak leent zich perfect voor vroeg vreemdetalenonderwijs. De meeste kinderen knutselen graag en zingen luidkeels. Dat plezier straalt af op de vreemde talen die ze gebruiken.”

Caresse: “Taalinitiatie is niet hetzelfde als CLIL. We vallen vaak terug op het Nederlands, tijdens instructies of voor wat extra uitleg. Wat we nog doen: veelgebruikte woorden geregeld in Frans of Engels aanbieden. Kinderen zijn sponsen: wat ze vaak horen, blijft snel hangen.

Routines zijn daarvoor cadeaus. Lesdagen zitten er vol van. Het kringgesprek bijvoorbeeld: welke dag zijn we vandaag? Hoe zeggen we dat in het Frans? En weet je nog in welk seizoen we zitten? Samen ontdekken we voortdurend nieuwe taalkansen. Zelfs aan de opbergkasten hangen intussen labels die in drie talen duidelijk maken wat erin zit.”

Raïsa: “We lezen ook voor in andere talen.

Kinderboeken zoals de hazen die tot de maan en terug van elkaar houden. Of sprookjes als Roodkapje. Onze zesjarigen kennen die verhalen in het Nederlands en kunnen de grote lijnen volgen in een andere taal. Bovendien horen ze een verhaal lang verschillende klanken, ontdekken ze nieuwe woorden. Dat doen ze ook als Stromae door de boxen knalt tijdens de speeltijd.”

VERTAALPROGRAMMA’S Raïsa: “Vaker Frans en Engels praten, en dan nog eens in ons eerste jaar co-teaching, het vraagt ook van ons extra spreekdurf en voorbereiding.

Maar wij groeien snel. De talen verdelen volgens onze voorkeur – ik Frans, Caresse Engels – was nooit een optie. Dat we beide talen samen aanpakken is het sterkste signaal naar onze leerlingen.”

Caresse: “Online vertaalprogramma’s staan sinds dit schooljaar wat vaker open tijdens onze les­voorbereidingen. En in de klas: ken je een woord niet, dan kan je het opzoeken of bij elkaar checken. Gaan we toch even in de fout, dan komt de oplossing soms van de tweetalige leerlingen.

Recent kwam ik niet meteen op épinard. Toverde een kind dat woord uit haar hoed. Stralen natuurlijk: ik kon mijn juf helpen.”

57

Raïsa: “Niet elke leerling hoort thuis twee of meer talen. Kijken enkele kinderen liever toe hoe klasgenoten wel al het gedicht voordragen of willen ze nog wat extra hulp van een van de juffen? Geen probleem. Voelen ze zich plots wel klaar? Gaan! Niets moet meteen en we rapporteren met stempels of een commentaar als ‘Well done, je kent nu alle dagen in het Engels.’”

PROEVEN VAN DE TOEKOMST Caresse: “Dit schooljaar stapten we mee in een proefproject van de UCLL en snuffelden een keertje aan echte CLIL. We werkten het thema paddenstoel helemaal in het Frans uit. Trokken ons schoolbos in, leerden de onderdelen van de champignon, beschreven vormen en kleuren.”

Raïsa: “We dromen ervan om lessen volledig in het Frans of het Engels te geven, zoals in het secundair waar maximaal twintig procent van de niet-taalvakken in CLIL mag. Thema’s genoeg die daarvoor in aanmerking komen: de herfst, de beroepen, de familie. Maar ook de uurtjes L.O. kunnen in de taal van The Beatles.

En waarom niet: wiskunde? Met een duidelijke leerlijn en veel herhaling kan dat lukken: van individuele woorden Frans en Engels bij kleuters naar mooie zinnen in het vijfde en zesde leerjaar.”

VOETEN IN HET VERLEDEN Raïsa: “Negen jaar geleden sloegen we bewust een nieuwe richting in: een Dalton-project met de glasheldere naam De Talentuin. Extra aandacht voor Engels en Frans gaat niet ten koste van het Nederlands – onze moedertaal op hoog niveau aanbieden blijft het allerbelangrijkste – en zet je later zoveel verder.

Dat idee delen we met de ouders die de weg naar onze school vinden.”

Caresse: “We hebben geleerd dat we onze ouders voortdurend moeten meenemen in ons verhaal. Tonen wat we allemaal doen met de vreemde talen. Een gedicht voor Vaderdag in het Engels vindt z’n weg naar alle huiskamers, een opname van een Frans lied verschijnt via Facebook op de smartphones. Zo maken we onze beloftes zichtbaar en beantwoorden we aan elkaars verwachtingen.”

Raïsa: “Perfect spreken en schrijven zal niet lukken na het zesde leerjaar. Met een mooie rugzak én een grotere portie spreekdurf aan het secundair beginnen, wel. Tieners zien schakelen tussen talen, hoe mooi is dat. Daar gaat het om: vreemde talen moeten vertrouwd voelen.”

Je Lerarenkaart netjes gewassen en gestreken? Dan ben je klaar voor een mooie zomer. Acht leraren maken je alvast warm met hun ervaringen en wensenlijstje.

Tekst Lotte Kerremans & Patrick De Busscher Beeld Katrijn Van Giel

Lerarenkaart

Klasse Magazine

Jan Tijl Vangheluwe leraar in het vijfde en zesde leerjaar, De Wijzer in Kanegem “Ik heb mijn Lerarenkaart altijd bij mij … in de auto liggen. Dus het gebeurt wel vaker dat ik ze ‘vergeet’ te gebruiken. Voor de expo Vluchtverhalen in het Red Star Line Museum in Antwerpen had ik mijn kaart gelukkig wel op zak. Je ziet er fascinerende verhalen over mensen die om allerlei redenen naar België reizen.

Eigenlijk benut ik mijn Lerarenkaart heel vaak in het buitenland. In Herculaneum en Solfatara in de buurt van Napels en in Rome versierde ik er kortingen mee.

Ook in Frankrijk trouwens. Deze zomer gaan we naar Kroatië. Mijn Lerarenkaart pak ik het eerste in.”

“Hopelijk werken in de toekomst nog meer musea samen met de Lerarenkaart. Met die kortingen voel ik me als leraar echt geapprecieerd.”

Kristien Van Hecke leraar in het eerste leerjaar, GIBO De Rozelaar in Serskamp “We genieten dankzij de Lerarenkaart al jaren van een voordelig krantenabonnement op het Nieuwsblad. En schoenen koop ik met korting bij Torfs. De LEGO®-tentoonstelling in Antwerpen was vorig jaar een hoogtepunt, vooral voor mijn jongste tienerzoon.

Met mijn zonen hadden we trouwens een fantastische dag in Plopsaland De Panne. Ze waren helemaal wild van de nieuwe Tomorrowland-achtbaan. Met mijn negentienjarige dochter kon ik in december naar de nieuwe film van Jan Verheyen. ‘Bittersweet Sixteen’ vond ze heel herkenbaar.”

“Ik heb mijn Lerarenkaart altijd op zak. Je weet nooit wanneer je een kans krijgt om ze te gebruiken. Zoals tijdens een weekendje Nieuwpoort, o.a. in het Bezoekers­ centrum Westfront. Wie weet welke verrassingen er deze zomer op ons pad komen?”

59

Klasse Magazine

Lerarenkaart

Valerie Claeys leraar Nederlands eerste graad, Atheneum Wispelberg in Gent “Mijn man is ook leraar, dus eigenlijk hebben wij dubbel plezier van de Lerarenkaart. Vroeger gebruikte ik ze veel minder, tot een collega me vertelde dat zij verrassend vaak voordelen kon versieren. We hebben twee kleine kinderen, nu drie en vier jaar. Onze uitstapjes passen we meestal aan hen aan. Zo beleefden we onlangs in Familiepark Harry Malter echt een dolle namiddag.

Een oud-leerling werkte mee aan de expo De Kleine Catalogus van de Collectie van S.M.A.K. Met onze Lerarenkaart zijn we uiteraard ook gaan kijken.”

“In de zomer doen wij altijd heel wat gezinsuitstapjes.

En mijn Lerarenkaart heb ik voortaan dus altijd bij.

Planckendael staat sowieso op het programma, eerst met mijn petekind en daarna nog eens met onze kroost.

En de Tinkeltuin in De Wereld van Kina: de Tuin in Gent lijkt helemaal iets voor ons.”

Christoph De Smedt algemeen directeur van basisschool De Knipoog en De Lettertuin in Mazenzele en Droeshout “Op school sta ik bekend als een veelgebruiker. Leuke tips speel ik door aan ons team. Waar ik enorm van hou zijn belevingstentoonstellingen die je onderdompelen in het leven en het werk van een kunstenaar. De Expo van Frida Kahlo was zo’n topper.”

“Met de vakantie in zicht leg ik graag wat extra boeken klaar. Met mijn Lerarenkaart sprokkel ik korting in de webwinkel LannooShop. Ik ben graag op de hoogte van de evoluties binnen het onderwijs.”

“Mijn vrouw werkt als kleuterjuf. Met onze Lerarenkaart op zak trekken we er graag op uit met onze neefjes en nichtjes. Het Museum voor Natuurwetenschappen met zijn dino’s is altijd een voltreffer. Terwijl we daar zijn, bekijk ik de mogelijkheden voor een schoolbezoek.

Ter plekke heb je meteen de juiste informatie.”

“Mijn tip voor de zomervakantie is Raversyde in Oostende: geschiedenis opsnuiven samen met frisse zeelucht: een topcombinatie.”

60

Klasse Magazine

Jonas Slegers leraar cultuurwetenschappen en geschiedenis in Campus De Helix in Maasmechelen “Ik gebruik mijn Lerarenkaart vooral om kunst­ tentoonstellingen te bezoeken. De voorbije maanden wisten vooral de expo over Rinus Van de Velde in BOZAR en de grote Popart-expo in het Gentse S.M.A.K. mij te boeien. Ik ben trouwens zelf gids in mijn vrije tijd, dus misschien kom je mij wel eens tegen in Labiomista in Genk of in Z33 of het Modemuseum in Hasselt.”

“Villa Empain in Brussel staat bovenaan mijn verlanglijstje voor de zomervakantie. De expo ‘Portrait of a Lady’ wil ik daar echt niet missen. En ik ga zeker ook eens langs in de Landloperskolonies van Wortel en Merksplas. Ah, de Lerarenkaart werkt daar nog niet mee samen? Een ideetje misschien?”

Leen Verhelst leraar Nederlands en Engels in de derde graad, Gulden­sporencollege in Kortrijk “Met het gezin gaan we graag op stap. Voor ideeën kijk ik dan op Lerarenkaart.be. Veel inspiratie en alles met korting! Ik gebruik mijn Lerarenkaart zeker twee keer per maand. Onlangs bezochten we de expo Space The Human Quest. Het bezoek aan het Passchendaele Memoriaal 1917 in mei bleef lang hangen. Mijn leukste ontdekking met de Lerarenkaart was Cosmix, in de Volkssterrenwacht in Brugge. De projectie van alle sterren op de grote koepel doet je echt wegdromen.”

“Een klassieker in de vakantieplanning is SPARKOH!, een prachtig doe-centrum voor technologie en wetenschap waar iedereen zich kan uitleven met proefjes.

Nog een plus: het is er vaak rustig zodat je veel tijd hebt om alles af te werken.”

“Op onze lijst voor deze zomer staat het Riolen­ museum in Brussel. Sinds we via een uitwisseling contact kregen met een gids die in de riolen van Kaapstad werkte, blijft dat tot de verbeelding spreken.

En je zit er eens fris, of in ieder geval toch uit de zon.”

61

Klasse Magazine

Lerarenkaart

Maarten Roellekens leraar muziek en maatschappij en welzijn in Zavo campus Groenstraat in Zaventem “Mijn vrouw is leraar PAV en we gebruiken allebei onze Lerarenkaart graag en vaak. Vooral om samen met onze kinderen op pad te gaan. Zo kon je ons de vorige maanden vinden in Mechelen: in Technopolis, Kazerne Dossin en het Speelgoedmuseum. Een tip voor wie is geïnteresseerd in oorlogsgeschiedenis: La Coupole in de buurt van Saint-Omer in Frankrijk. Van daaruit lanceerden de Duitsers V-bommen op Engeland. En wij kregen er korting met onze Lerarenkaart.”

“Deze zomer gaan we met onze kinderen zeker een paar pretparken testen. Onze vierjarige dochter zal in Sea Life zeker haar ogen uitkijken.”

Hilde Aelbrecht directeur in Maria Assumpta Instituut in Opwijk “Op school moedigen we alle leraren aan de Lerarenkaart te gebruiken. Die zorgt voor inspiratie en ontspanning. Tips wisselen we uit aan het koffieapparaat.

Ik haal ze ook overal boven. Op verbazend veel plaatsen krijg je dan korting. In Spanje kon ik elk museum gratis bezoeken, zelfs het Prado van Madrid.”

“Dichter bij huis gebruik ik de Lerarenkaart ook vaak voor musea. Bozar en WIELS in Brussel vind ik absolute aanraders. We duiken ook graag eens onder de taalgrens. Het Euro Space Center en het Bastogne War Museum stonden al op onze lijst. In de zomervakantie plannen we een dagje avontuur in de Adventure Valley van Durbuy. Echt leuk dat er zoveel variatie zit in het aanbod.”

“Het mooiste plekje dat ik ontdekte is de Abdij van Villers. De zon zien ondergaan door de ruïne en zo rust vinden. Dat is zomer!“

62

Klasse Magazine

FILM

ONZE NATUUR, DE FILM Verschillende locaties 18 september 2022

‘Onze Natuur, de Film’ toont ontroerende en indrukwekkende natuurbeelden uit eigen land, van aan het Zwin tot diep in de Ardennen. Je bent getuige van de survival of the fittest, in zijn meest wrede en fascinerende vorm, gewoon in je achtertuin. Bekende en onbekende dieren wekken verwondering, liefde en respect voor onze natuur.

De film loopt vanaf 21 september in de zalen. Jij kan ervan genieten in avant-première. Reserveer je gratis plaatsen (max. twee per inschrijving) via klasse.be/ lerarendagen.

De voorstellingen voor leraren vinden plaats op zondag 18 september om 10.30 uur, in de Kinepolis-vestigingen in Antwerpen, Brugge, Brussel, Gent en Hasselt.

63

Moet je weten

Klasse Magazine

Samenstelling Anne Siccard

Interessant lesmateriaal

WERELD ANTICONCEPTIEDAG secundair onderwijs

VERANTWOORD GAMEN lager en secundair onderwijs

Elk jaar staat op 26 september het belang van anticonceptie in de kijker, tijdens Wereld Anticonceptiedag. Sensoa ontwikkelde een lespakket met acht werkvormen om anticonceptie met je leerlingen te bespreken. sensoa.be/materiaal/praten-over-anticonceptie-werkvormen

HOE DOEN? ZO DOEN? basis- en secundair onderwijs

Sporenonderzoek, muziekinstrumenten maken, je zintuigen testen of groenten kweken in brik? Op zoek naar een speelse activiteit om met je leerlingen te werken rond wetenschap en techniek? Reserveer dan een doe-box of download een activiteitenfiche. hoedoenzodoen.be

Kan je met gamen de leesmotivatie verhogen? Welke educatieve games kan je in de klas gebruiken? Hoe leer je jongeren verantwoord gamen? De site Gamekunde biedt antwoorden op al die vragen en bevat een lijst met kindvriendelijke games. gamekunde.be

ONLINE IDENTITEIT secundair onderwijs

Je profileren in de digitale wereld heeft een impact op je persoonlijke ontwikkeling. Ga met de gratis bundel van Weerbaar op het Web (WOW) van Pimento interactief en speels met je leerlingen aan de slag rond de online versus offline wereld, online zelfbeeld en digitale balans. pimento.be/weerbaar-op-het-web-3-online-identiteit

OTHER TALK

EEN KWARTIER LEESPLEZIER

secundair onderwijs

basisonderwijs

Hoe kijken jongeren naar migratie en de rol die de media rond dat thema spelen? Gebruik de methodieken en/of video­ getuigenissen uit het lespakket van Tumult en StampMedia om met leerlingen te spreken over vluchtelingen en migratie. tumult.be/lespakket-other-talk-in-gesprek-met-een-persoon-meteen-vluchtverhaal

In elk hoofdstuk van het dikke leesgroeiboek beleven broer en zus Krok en Mien een nieuw avontuur. Meestal kunnen ze goed samenspelen, maar af en toe maken ze ruzie. En dan moeten pap en mam ingrijpen. eenhoorn.be/boek/kwartierlezen-met-krok-en-mien

WIN! 10 x ‘Kwartierlezen met Krok en Mien’. Waag je kans via klasse.be/win.

65

Advertentie

Moet je weten

DIERENWELZIJN IN DE KLAS basis- en secundair onderwijs

Waarom is het belangrijk dat je zorg draagt voor dieren? Is het een goed idee om een klasdier te houden? Onderzoek samen met je leerlingen de verschillende aspecten van dierenwelzijn via de kant-en-klare lessen van Oog in Oog. Djapo ontwierp het lesmateriaal in opdracht van het Departement Omgeving. dierenwelzijnindeklas.be

Klasse Magazine

GENDERGELIJKHEID EN ONDERWIJS secundair onderwijs

Via het interactieve e-learning traject Plan Academy Digital (PAD) ontdek je hoe je ongelijkheden herkent (op school en daarbuiten) en met welke acties je gendergelijkheid bevordert. Het bevat ook kant-en-klare lesfiches. Ga samen met je leerlingen en Plan International de uitdaging aan. #GelijkheidChallengeAccepted! planinternational.be/nl/kom-actie/scholen#lesmateriaal

SCHOOL 4 SCHOOL

OP AVONTUUR MET SOL & AERO

secundair onderwijs

lager onderwijs

Het educatieve luik van het lessenpakket start met een gratis spel dat leerlingen onderdompelt in de wereld van onrechtvaardigheid. Aan het einde zetten zij zelf een fondsenwervende actie op touw. Ga in september/oktober met je klas/school aan de slag en zet de Dag van de Leerkracht extra in de kijker.

Doe mee en win een gratis klasuitstap. viadonbosco.org/nl/educatie/school-4-school

SMART EDUCATION

Ridder Sol lijdt aan mucoviscidose. Haar ziekte houdt haar niet tegen om samen met je leerlingen (7-10 jaar) en dokter Aero haar magische land Solicië te beschermen tegen een groot gevaar. Met het gratis lespakket maken leerlingen op een actieve manier kennis met muco, de meest voorkomende levensbedreigende erfelijke ziekte in ons land. abc-muco.org/#/nl/home

ONVOLTOOID VERLEDEN TIJD

algemeen

secundair onderwijs

Met de app FONEMI het fonemisch bewustzijn van je kleuters versterken? En wat dacht je van de VR-KUUB, een VR-game, waarin leerlingen interactief samenwerken om vraagstukken in de virtuele kubus op te lossen? Probeer deze en andere tools voor en door leraren gemaakt via Smart Education @ Schools. bit.ly/3OfDJvE

Mensen uitsluiten om wie ze zijn of tot welke groep ze behoren heeft altijd bestaan. Negen intellectuelen en kunstenaars die Buchenwald overleefden, getuigen over hun leven en menswaarde. Achttien actuele denkers reflecteren over de hedendaagse druk op veelzijdigheid en democratie en waarschuwen voor historisch geheugenverlies. bornmeer.nl/winkel/onvoltooid-verleden-tijd

WIN! 5x Onvoltooid Verleden Tijd. Waag je kans via klasse.be/win.

67

Advertentie

Moet je weten

Klasse Magazine

Levenslang leren

PLATFORM

CONGRES

KENNISMAKERS

WAAROM LEREN WIJ

Wat is de meest succesvolle opvoedingsstijl? Streng maar rechtvaardig? In de artikels, podcasts en video’s over belonen en straffen staat het onderzoek van de wetenschappers van het Fonds voor Wetenschappelijk Onderzoek centraal.

Op het tiende TOL-congres in Brugge (7/10) komen onderwerpen als dyslexieparadox, leren schrijven, brokkelbrein, meertalig opvoeden, social media en welzijn, faalangst en perfectionisme en Meet you in the Metaverse aan bod. Experten slaan een brug tussen wetenschap en praktijk.

kennismakers.be tol.be/congres

VORMING

VORMING

HANDELINGSGERICHT WERKEN

GLOBAL TEACHERS ACADEMY

Je luistert in Antwerpen op de ontmoetingsdag Handelingsgericht Werken (15/9) naar de uitdagingen binnen onderwijs nu en in de toekomst en ontdekt hoe je een samenwerking met ouders uitwerkt. Volg daarna een sessie over het onderwijsthema van jouw keuze.

Ontdek tijdens een vierdaagse vorming in Louvain-la-Neuve (2-5 november) waarom Global Teachers belangrijk zijn. Je leert er wereldburgerschapseducatie kennen en krijgt tips om in je klas rond dekolonisatie, klimaatverandering en vrede en veiligheid te werken.

topuntgent.be/hgw/ontmoetingsdag

TOOL

enabel.be/nl/GTA

BOEK

KIJKWIJZER

HET GESPREKSBLOK

Onderwijscentrum Gent ontwikkelde samen met scholen en kleuterleraren een kijkwijzer en draaiboek voor het instaptraject, vanaf de inschrijving tot en met de eerste maand in de kleuterklas. Gebruik de reflectievragen, observatiefiches en voorbeelden om je schooleigen draaiboek te maken.

Een overleg met collega’s, ouders of leerlingen? Met het Gespreksblok ligt je voorbereiding binnen handbereik. Noteer tijdens het gesprek de belangrijkste info en maak meteen je actiepuntenlijst. Bewaar alles in het blok of scheur de pagina af langs de perforatielijn.

stad.gent/nl/onderwijscentrum-gent/ aanbod-onderwijscentrum-gent/kijkwijzer-en-draaiboek

leerkrachtorganizer.nl/product/het-gespreksblok

WIN! 10 x ‘Het Gespreksblok’. Waag je kans via klasse.be/win.

69

Advertentie

Klasse Magazine

Moet je weten

Tips voor je leerlingen

WETENSCHAPJE

START TO CAN

Vanaf 8 jaar

secundair onderwijs

Kan je van papier weer een boom maken? Als ik mijn kaka doorspoel, waar gaat die dan naartoe? Als ik mijn woorden inslik, kan ik er dan in stikken? Antwoorden op deze en andere vragen van grote en kleine denkers vinden leerlingen in een podcast over wetenschap van Het Geluidshuis. wetenschapje.be/podcast

Versterk je leerlingen bij de overgang van school naar werk met Start To Can. Met deze online tool gaan jongeren aan de slag rond werk, opleiding, gezondheid, relaties, vrije tijd, financiën en wonen. Via hun eigen profiel brengen ze hun sociale netwerk in kaart en werken dan vanuit: ik wil, ik kan, ik doe. gtb.be/projecten/start-to-can

WERELDSPELERS

ZOMERSCHOOL STERRENKUNDE

secundair onderwijs

derde graad secundair onderwijs

Jeugdanimatoren, begeleiders van jeugdbewegingen of speelpleinwerkers in je klas die werken met jongeren met een vluchtverhaal? Met de toolbox van Wereldspelers, initiatief van Tumult en De Ambrassade, ontdekken ze hoe ze nieuwkomers in hun werking betrekken. wereldspelers.be

Waar komt de straling van sterren vandaan? Hoe zien sterren er vanbinnen uit? Jongeren maken in Leuven (22-25 augustus) kennis met verschillende aspecten van de sterrenkunde via lessen en praktisch labowerk. Voorkennis is niet vereist. vvs.be/de-vereniging/zomerschool-sterrenkunde

WERKEN/STUDEREN IN HET BUITENLAND secundair onderwijs

ELEKTROCLUB derde graad basis- en eerste graad secundair onderwijs

Voor studies, stages en (vrijwilligers)werk in het buitenland zijn Erasmus+ en het European Solidarity Corps veilige opties. Op gostrange.be ontdekken leerlingen ook andere mogelijkheden. Contacteer Euroguidance Vlaanderen voor advies op maat als je op buitenlandvragen van leerlingen zelf geen volledig antwoord weet. euroguidance-vlaanderen.be

De Elektroclub-campagne van Volta prikkelt de aandacht van je leerlingen voor techniek met spelletjes, proefjes, verhalen en video’s rond de basisprincipes van elektriciteit. Ze vinden er ook verhalen over elektrotechnische beroepen en studierichtingen. Voor gebruik thuis of in de klas. elektroclub.be

71

Advertentie

Klasse Magazine

01

02

03

04

05

06

07

08

09

10

11

12

13

02

Doorloper Ons kruiswoord­ raadsel is een wit blad, wachtend op oplossingen.

Een tip: de cijfers tussen de haakjes verklappen de lengte van de woorden.

03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13

HORIZONTAAL

Het woord in de gele vakjes is je eerste stap richting een reischeque van 500 euro. Daarmee kan je een citytrip kiezen uit het volledige aanbod van Holidayline.

Surf vóór 1 augustus 2022 naar klasse.be/ win en waag je kans.

01. Eindeschooljaarviering? (13) 02. Geestelijke (4) / geld (4) / lui (5) 03. Jongensnaam (4) / stad in Syrië (6) / judoterm (3) 04. Slotuitkomst (13) 05. Taille (5) / muzieknoot (2) / automerk (6) 06. Vlakte (5) / Verenigde Staten (2) / voorzetsel (2) / hoort bij miene en mutte (4) 07. Lengtemaat (2) / kassa (5) / kalf (Duits, 4) / broom (afk., 2) 08. Verharde huid (4) / Sierra Leone (afk., 2) / gelofte (3) / meer (4) 09. Bedwelming (4) / piepschuim (6) / lidwoord (3) 10. Waterweg (6) / moeder (2) / kabeljauw (Engels, 3) / ja (Russisch, 2) 11. Dyslexie (13) 12. Elke (4) / deel van een camera (4) / meisjesnaam (5) 13. Sportgerief (3) / grootte (6) / vervoeging van ‘ogen’ (4)

73

VERTICAAL

01. Extra jaartje tussen kleuterklas en eerste leerjaar (13) 02. Auto (Engels, 3) / dun (3) / jongensnaam (3) / astronomische eenheid (afk., 2) / laatste kwartier (afk., 2) 03. Haat (Frans, 5) / allemaal (5) / jongensnaam (3) 04. Voorzetsel (2) / corps diplomatique (afk., 2) / neusvocht (4) / sluis (3) / lidwoord (Spaans, 2) 05. Kunststroming (5) / goed (2) / stal (Engels, 6) 06. Leute (3) / mankement (5) / meisjesnaam (5) 07. Het woord dat je zoekt (13) 08. Plus (2) / jonge hond (3) / Eisenhower (3) / keukengerei (3) / sint (afk., 2) 09. Wandelplein (9) / muziekdrager (2) / voornaamwoord (2) 10. Einde (4) / vuursteen (5) / Amerikaanse staat (4) 11. Voorzetsel (Engels, 2) / water in de woestijn (4) / Nederlandse dichter (7) 12. Vacature (13) 13. Uitgeven (9) / gewoonterecht (4)

Klasse Magazine

COLOFON

NICE

Klasse Magazine 028 – juni 2022 Magazine voor onderwijs in Vlaanderen, uitgegeven door het Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Koning Albert II-laan 15, 1210 Brussel Hoofdredacteur: Hans Vanderspikken Eindredactie Klasse Magazine: Bart De Wilde Vormgeving: Tim Sels Cover: Trui Chielens Klasse is een team. Werken samen aan dit project: Michel Aerts, Nele Beerens, Alexander Callewaert, Sabrina Claus, Tinne Deboes, Patrick De Busscher, Cherline De Maeght, Robin De Vries, Hannah El Idrissi, Sara Frederix, Lotte Kerremans, Leen Leemans, Peter Mulders, Laura Maes, Ann Nevens, Julie Poignie, Mieke Santermans, Anne Siccard, Sander Teirlynck, Klara Tesseur, Bram Truyens, Toon Van de Putte, Sigrid Vandemaele, Femke Van De Pontseele, Sonja Van Droogenbroeck, Michel Van Laere, Simon Verbist en Berber Verpoest.

Klasse is een multimediaal communicatieproject dat onderwijs­ professionals, ouders en leerlingen versterkt en verbindt. Daarvoor gebruikt Klasse online kanalen, een magazine, acties en campagnes.

OVER JE ABONNEMENT Met Klasse Magazine willen we jou als leraar of onderwijsprofessional informeren, inspireren en versterken. Bedankt dat jij een abonnement nam! Daar horen enkele voorwaarden bij.

Klasse.be

Een individueel abonnement nemen op Klasse Magazine - Je kan je abonneren via klasse.be/abonnementen. Een abonnement kost 10 euro (vrij van btw) en loopt gedurende 4 opeenvolgende nummers, ongeacht op welk moment in het jaar het abonnement is ingegaan. Bpost bezorgt elk nummer bij je thuis. Een abonnement is niet opzegbaar gedurende deze termijn en je kan ook geen gedeeltelijk abonnement nemen. Woon je in het buitenland? Dan kost een abonnement 20 euro.

facebook.com/klasse twitter.com/klasse_be

Een abonnement nemen als school of organisatie - Als school of organisatie kan je voor meer abonnees gelijktijdig een bestelling plaatsen en betalen. Dat kan via secretariaat@klasse.be. De verantwoordelijke van de school geeft daarbij alle nodige gegevens door in het sjabloon dat Klasse ter beschikking stelt. Je kan ervoor kiezen om de nummers te laten leveren op de respectieve thuisadressen van de abonnees óf op het adres van de school. Bij levering op school worden alle nummers afzonderlijk naar de school verzonden, dus niet in één pakket. De school is verantwoordelijk voor de persoonlijke bezorging bij de abonnee.

instagram.com/klasse_be

Wow. jij leest echt elke letter van Klasse Magazine. Dus hebben wij een voorstel. Vertel ons wat wel/niet bleef hangen bij een koffie die wij jou deze zomer trakteren. Meedoen? Mail naar bart@klasse.be.

Je abonnement verlengen - Je abonnement verlengen doe je telkens voor 4 opeenvolgende nummers. Als je niet kiest voor een abonnement dat automatisch hernieuwt, vind je bij het laatste nummer waar je recht op hebt een brief met alle nodige informatie om je abonnement te verlengen. Bij de overgang van een persoonlijk abonnement naar een abonnement dat wordt betaald door je school, neem je het best even contact op met secretariaat@klasse.be.

Wanneer start je abonnement? - Een abonnement start pas zodra Klasse de betaling ontvangen heeft en geldt vanaf de verschijning van het eerstvolgende nummer. Abonnementen die betaald zijn nadat een nummer verschenen is, starten bij het daaropvolgende nummer en gelden voor 4 opeenvolgende nummers.

Reageren op een artikel of heb je nieuws voor de redactie? 02 553 96 86 of redactie@klasse.be.

Wat als een nummer verloren gaat? - Als abonnee ben je verantwoordelijk voor het bezorgen van je correcte adres wanneer je inschrijft op een abonnement. Bij een groepsabonnement met meerdere adressen is de organisatie die de bestelling plaatst verantwoordelijk. Wanneer er ondanks een correcte adressering toch een nummer verloren gaat tijdens de verzending, zal de redactie in de mate van het mogelijke dat nummer nazenden. Zijn er geen exemplaren van het betreffende nummer meer voorradig, dan verlengt Klasse je abonnement met 1 nummer.

Adreswijzigingen zijn op verantwoordelijkheid van de abonnee. Je kan ze bezorgen aan secretariaat@klasse.be of via je profiel op Klasse.be.

Een adreswijziging doorgeven? Of een vraag over je abonnement of Lerarenkaart? Mail secretariaat@klasse.be of bel 02 553 67 82.

Acties en wedstrijden - Wanneer Klasse een speciale actie of een exclusief aanbod voor abonnees doet, geldt dit per abonneenummer.

Wanneer 1 abonnee verschillende exemplaren van Klasse ontvangt, geldt het aanbod slechts voor 1 abonnement.

Wil je adverteren in Klasse Magazine, op onze website of nieuwsbrieven? 02 553 96 94 of publiciteit@klasse.be.

Je Lerarenkaart - Abonnees die recht hebben op een Lerarenkaart én hun abonnement betaalden voor 7 november krijgen samen met het decembernummer van Klasse Magazine de Lerarenkaart voor het volgende kalenderjaar thuisbezorgd. Wanneer meerdere Lerarenkaarthouders op 1 adres wonen en slechts 1 van hen is abonnee, kan de abonnee bij het bestellen 1 extra Lerarenkaart koppelen aan het abonnement, voor andere inwonenden op hetzelfde adres. Zij krijgen dan ook de Lerarenkaart thuis bij het decembernummer. Het laten toesturen van meerdere Lerarenkaarten naar 1 abonneeadres is een gunst voor abonnees en geldt niet voor groepsabonnementen. Misbruik hiervan, vastgesteld op basis van onderzoek van de redactie of van klachten van benadeelde Lerarenkaart-houders, zorgt ervoor dat de abonnee geen Lerarenkaart meer krijgt toegestuurd.

Overname van artikels uit de publicaties van Klasse is geen probleem, als je de bron expliciet vermeldt. Foto’s en illustraties worden door het auteursrecht beschermd.

Lerarenkaart-houders die geen abonnee zijn, kunnen hun Lerarenkaart ophalen in hun lokale bibliotheek tot en met 10 juli. Welke dat is, kunnen ze nagaan op klasse.be/waarismijnlerarenkaart.

Je Lerarenkaart blijft geldig tot 31 december van het kalenderjaar dat op de kaart vermeld staat. Startende leraren die nieuw in dienst treden in het onderwijs, krijgen een proefnummer van Klasse Magazine én hun Lerarenkaart in de brievenbus. Afhankelijk van wanneer je in dienst treedt, krijg je dit proefnummer 2 à 4 maanden na je start.

Verantwoordelijke uitgever: Ann Verhaegen, Departement Onderwijs en Vorming.

Contactgegevens - Klasse beheert de gegevens van abonnees met de grootste zorg en houdt deze enkel bij voor eigen gebruik. Klasse kan de contactgegevens van abonnees gebruiken om hen te contacteren met informatie over hun abonnement of andere diensten van Klasse.

Privacy - Klasse hecht veel waarde aan de bescherming van persoonsgegevens en respecteert de privacy van abonnees. We gebruiken je gegevens voor beheer en betaling van je abonnement, communicatie over magazines en andere diensten van Klasse. Wanneer je een abonnement neemt, maken we ook een profiel voor je aan op Klasse.be, zodat je je abonnement ook zelf kan beheren. Dit betekent dat je als abonnee ook akkoord gaat met de gebruiksvoorwaarden van Klasse.be. Meer info kan je vinden in onze privacyverklaring.

Abonnementsvoorwaarden - Het intekenen op een abonnement houdt in dat je deze abonnements­voorwaarden aanvaardt. Klasse kan indien nodig de abonnementsvoorwaarden wijzigen. Deze abonnementsvoorwaarden vernietigen en vervangen dan alle voorgaande abonnementsvoorwaarden.

is onderwijs en vorming

74

Illustratie: Niet nu Laura

De vakantie is van jou.

Met je Lerarenkaart!

LERAREN KAART

Even op een andere planeet vertoeven. Dat is zomervakantie.

Laad je op aan de zon, en aan je Lerarenkaart! Nog niet op zak?

Haast je vóór 10 juli naar waarismijnlerarenkaart.be.

Klasse Magazine – driemaandelijks tijdschrift juni/juli/augustus 2022 Vlaams Ministerie van Onderwijs en Vorming Redactie Klasse – Koning Albert II-laan 15 – 1210 Brussel Afgiftekantoor Brussel X – P-004699

PB- PP B- 02164 BELGIE(N) - BELGIQUE

Buitenblad Niet alles haalt het magazine. Zoals deze inzichten tijdens een nagesprek of uitspraken die een beetje off topic zijn.

Te mooi om te laten liggen, want ze tonen hoeveel wattages onderwijsmensen dagelijks trappen.

Leraar Sebastian (p. 8): “Ik merk dat scholen kinderen vaker en vlugger schorsen. Is het een symptoom van stijgende druk? Na wat onderhandelen krijgen we ze meestal weer op school.

Door hun goede kanten – die er altijd zijn – nog eens te belichten.”

Leraar Ali (p. 28): “Mijn vriendin en ik geven allebei wiskunde. Maar ’s avonds wordt er niet over school gepraat. Misschien omdat in mijn jeugd ook nooit iemand vroeg: ‘Hoe was het op school?’

Of omdat ik meteen oplossingen zoek – wiskunde, zeker? – en soms vergeet dat luisteren volstaat.”

Leraar Evelyn (p. 16): “Ook in onze school botst het wel eens tussen collega’s. Conflict hoort erbij, hoe vervelend en ongemakkelijk dat ook voelt. De kwestie uitpraten is altijd lastig, maar een must. Ons motto: zonder laagtes beseffen we onze vele hoogtes niet.”

Zorgleraar Leen (p. 30): “Onze basisschool trekt veel zij-instromers aan, een echte verrijking.

Zo inspireert een ex-dierenarts vanuit zijn klassieketalenkennis onze leerlingen over de oude Grieken en Romeinen. In ruil nemen we dan zijn klas over.”

Leraar Arvid (p. 20): “Na achttien jaar kreeg ik voor het eerst een inspecteur in de klas. Een positieve ervaring, voorafgegaan door een prima denkoefening met de vakgroep. Jammer eigenlijk dat de doorlichting niet vroeger kwam.”

Directeur Joris (p. 50): “OKAN-leraren zijn echte kameleons. Ze geven taal op verschillende niveaus, krijgen het hele jaar nieuwe leerlingen binnen.

Ze differentiëren als de besten, alles voor de toekomst van hun nieuwkomers.”