REPORTAGE: Leraren

Leraren geven kansen

Tekst Tinne Deboes & Seppe Goossens Beeld Jens Mollenvanger

Alarmerende resultaten in peilingen en een lerarentekort: zit ons onderwijs in een crisis? Onderwijswetenschapper Tim Surma: “Ik weiger mee te gaan in pessismisme. Als leraar ben je nog altijd bepalend voor de toekomst van jouw leerlingen.” Leerling Andres en mama Steffi vertellen welke kansengever voor hen het verschil maakte.

Tim Surma: “Mensen hebben altijd de neiging om de tijd waarin ze leven uitzonderlijk te noemen. Maar ook als je de dingen in perspectief plaatst, kan je zeggen dat het vandaag stormt in ons onderwijs. Fatalisme brengt ons nergens: in elke crisis zit een kans. Maar dan heb je wel voldoende leraren nodig. Niet eenvoudig, als de job zo weinig maatschappelijke waardering krijgt.”

KANSENGEVERS “Kunnen we die negatieve perceptie zelf keren? Deels wel. Meningen over onderwijs komen nog te vaak van opiniemakers die over hun lang vervlogen tijd op de schoolbanken mijmeren. Leraren hebben alle reden om fi er te zijn op hun beroep, maar ze vertellen dat nog te weinig. Omdat ze zelf niet altijd die impact zien. Wel bij die ene leerling die door jouw passie voor je vak ook geschiedenis ging studeren. Of bij het kind dat thuis op een muur botste, maar dankzij jou uit het dal klom. Maar leraren geven jonge mensen élke dag kansen. De tientallen gasten die bij je in de klas zitten, voor wie jij in jouw ogen gewoon je job doet: die hebben veel aan jou. Ook als je dat zelf niet ziet, of zij het je niet komen vertellen.” “Een onderzoek dat ik soms bovenhaal als ik in scholen kom: lagereschoolkinderen die drie jaar op rij bij een sterke leraar in de klas zaten – iemand die de leerstof helder overbrengt, sterk is in klasmanagement, gerichte feedback geeft, noem maar op – scoorden aanzienlijk beter op een eindtoets wiskunde dan wie minder effectieve leraren had. Vooral bij leerlingen met een kwetsbare achtergrond waren die verschillen gigantisch: waar in de ene groep minder dan de helft van de leerlingen voor die eindtoets wiskunde slaagde, was dat in de andere groep negentig procent. En ook bij sterke leerlingen was het effect onmiskenbaar: onder de hoede van sterke leraren slaagde in die groep élke leerling. Als je aan leraren die impact toont, zie je hun ogen blinken. Tegelijk weegt het besef dat je een enorme verantwoordelijkheid draagt voor de toekomst van je leerlingen.”

“Leraren beseffen niet hoe groot hun impact is”

TROTS GEZOCHT “Welke leraar durft van zichzelf zeggen dat hij echt goed is in zijn job? Leraar is een enorm complex beroep. Je kan nooit goed zijn in alles. Om het even op fl essen te trekken: die leraar aardrijkskunde die zijn vak zo gedreven geeft, vindt persoonlijke gesprekken met leerlingen lastig. De leraar lager die met élke ouder connectie maakt, voelt zich minder zeker tijdens de les Frans. En de kleuterleraar die nooit om creatieve insteken verlegen zit, verdwaalt in papierwerk. Omdat de job zo veeleisend is, heb je vaak het gevoel dat je wel ergens tekortschiet. Dus ga je misschien met minder stelligheid op de barricades staan om je beroepsgroep te verdedigen.” “Natuurlijk lossen we niet alles op door te zeggen hoe trots we zijn op onze job. Leraren verdienen meer ondersteuning. Flexibele loopbanen, meer professionalisering, een gedegen hr-beleid dat je sterktes optimaal benut en je zwaktes opvangt binnen het team. En net zo goed moderne apparatuur, ruime lokalen en schone toiletten. Kleine en grote ingrepen die invloed hebben op hoe leraren hun job kunnen uitoefenen en hoe ze zich gewaardeerd voelen. Maar daarnaast mogen leraren zich bewust zijn van de impact die ze hebben, de kansen die ze elk op hun manier elke dag geven. En hebben ze alle reden om trots te zijn op hun job.”

“Meer dan klaar voor volgend jaar”

Andres: “‘Daar gaan we toch geen batterijen aan verspillen?’ Typisch meneer Amijs: als in een wiskundig bewijs een moeilijke berekening opduikt, daagt hij ons uit om die uit het hoofd te maken en niet met onze rekenmachine. In Industriele Wetenschappen hebben we elke week acht uur wiskunde van hem. Geen bordboeken of voorbereide verbetersleutels: elke cursus maakt hij zelf. Soms springt hij vooruit naar een volgend hoofdstuk, legt hij moeiteloos de verbanden tussen stukjes leerstof bloot. In zijn hoofd is alles helder. En wij snappen elke les een beetje meer.”

“Onlangs schoof meneer Amijs de ijkingstoets voor industrieel ingenieur onder onze neus. Fantastisch als je merkt dat elke leerling die met de vingers in de neus kan invullen. Dat we ‘maar’ in tso zitten? Van dat onderscheid liggen wij helemaal niet wakker. In onze klas droomt iedereen van een vervolgverhaal: industrieel ingenieur, of burgerlijk ingenieur. Thuis prutst de een met elektronica, de ander met een 3D-printer. Fijn om in de klas te zitten met mensen die dezelfde interesses delen.”

“Wiskunde is altijd werken geblazen. Toen meneer Amijs twee jaar geleden voor het eerst onze klas binnenwandelde, begon hij meteen les te geven. Hij houdt er altijd de vaart in. Wie iets niet meteen snapt, krijgt extra aandacht. Wie verder kan, daagt hij uit. En wij weten: welke richting we volgend jaar ook uit willen, we zijn er meer dan klaar voor.”

Leerling Andres ziet de overstap naar hogere studies helemaal zitten. De uitdagende wiskundelessen van leraar Tom Amijs (TI Don Bosco Halle) zijn de beste bagage.

“Ze houdt onze zoon aan boord”

Steffi : “Een kind met autisme kan wél zijn plek vinden. Dankzij juf Charon kregen we weer die hoop. Dion gaat nu naar school zoals elk ander kind. We hebben weer ademruimte, kunnen hem meer loslaten. Ze neemt veel van onze zorgen weg. Wat een fantastische leraar is ze toch.”

“Nochtans ging het een jaar geleden slecht met ons zoontje. In een grote school met een kleine speelplaats raakte hij helemaal overprikkeld. Dion kampte dagelijks met woedeaanvallen. Samen spelen lukte niet meer, hij bleef binnen tijdens de pauzes. Enorm pijnlijk voor een buitenkind, maar ook voor ons.” “Dion is gek op haar. Hij zegt dat hij twee juffen in één heeft: een gewone én een hulpjuf. En ook thuis zien we een ander kind. Na een dag vol prikkels kon de bom vroeger gemakkelijk barsten. Nu is Dion veel rustiger na school, en wij dus ook. Onlangs polste juf Charon naar boekentips rond autisme. Na onze lange zoektocht van de afgelopen jaren maakte het mij helemaal emotioneel. Ja, juf Charon heeft ons leven echt veranderd.”

“We zaten helemaal vast. Tot we een kijkje namen bij De Klavertjes in Gent. Juf Charon leidde ons vorige zomer enthousiast door de schoolgebouwen. Buiten nam ze Dion mee op verkenning in het speelbos. Het gevoel zat meteen goed, we kregen een nieuwe kans. En het werd alleen maar beter.”

“Onze zoon heeft best veel zorgnoden, maar juf Charon blijft zoeken naar manieren opdat hij zich goed voelt in de klas. Ze voorziet rustmomenten doorheen de dag, checkt zijn ‘speelplaatstemperatuur’ en bespreekt confl icten in de kring. Samen zochten ze het ideale stille plekje op school: dicht bij de klas, voor een groot raam met zicht op de tuin.”

Mama Steffi heeft weer hoop voor zoontje Dion. Dankzij juf Charon Decroos (BS De Klavertjes in Gent) voelt hij zich weer goed in een gewone klas.