Keep an Eye MagjeZienenHoren #4, november 2020

#4/2021

KATARINA JURICIC

â&#x20AC;&#x153;Ik zie een generatie die vanuit activisme e Hella Jongerius

Weefwerk van Britt van As, gemaakt tijdens de masterclass van Hella Jongerius op de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK) Den Haag, afdeling Textiel & Mode

en politieke standpunten het vak bevraagt.â&#x20AC;?

VAN DE REDACTIE

COVER: KABK FASHIONSHOW, HAILEY KIM, FOTO: TEAM PETER STIGTER, HIERNAAST: MASTERCLASS GERRIT RIETVELD ACADEMIE, DARWIN WINKLAAR, FOTO: TEAM PETER STIGTER

et jaar 2020 zal niemand snel vergeten. Vanwege de covid-19-pandemie zagen veel van onze evenementen er anders uit dan anders. Enkele projecten konden tot groot verdriet van alle partijen niet doorgaan, zoals de Internationale Jazz Awards. Gelukkig werken wij samen met de creatieve sector en zijn er waar mogelijk alternatieve oplossingen bedacht om toch zo veel mogelijk jong talent te kunnen blijven ondersteunen. Juist nu! Evenementen werden kleinschaliger, met een beperkt publiek dat veelal bestond uit professionals uit het werkveld en de pers. Mensen die het werk van de studenten moesten zien en hen verder kunnen helpen. Het bezoek van tentoonstellingen en graduation shows kon vaak in gereserveerde tijdsblokken. Concerten konden in de zomer in de buitenlucht in de tuin van Singer Laren plaatsvinden op anderhalve meter afstand. De Fashionshow van de KABK was dit jaar in de patio van de academie, wat voor een bijzonder intieme sfeer zorgde. We hebben veel mooie dingen gezien en gehoord. Natuurlijk kan niets tippen aan echt contact, met elkaar in gesprek zijn, het samenspel tussen musici live zien, beeldende kunst, mode en design van heel dichtbij bekijken. Hoe is iets gemaakt? Maar toch… ook online is er steeds meer mogelijk. De Dutch Design Week was volledig online met virtuele tours, virtuele tafelgesprekken en zelfs 3D-tentoonstellingen

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

waar je doorheen kon wandelen. Concerten werden online gestreamd, zoals het winterconcert van Jong Metropole. Films van de studenten van de Filmacademie werden online vertoond en zelfs de finale van de AKF Sonneveldprijs was thuis vanaf de bank te bekijken. Masterclasses werden online aangeboden, op de huidige platforms kan iedereen elkaar zien, spreken, vragen stellen en zelfs online borrelen. Veel prijzen van Keep an Eye werden dit jaar online uitgereikt. Juist nu vinden we het heel belangrijk om jong talent financieel te steunen. Zodat zij kunnen bouwen aan de toekomst. Dit vierde nummer van Magjezien heeft mode als thema. We ondersteunen intussen niet alleen de KABK Fashionshow, maar bieden ook masterclasses op de modeafdeling van de Rietveld Academie. Wij vroegen modejournalist Bregje Lampe om in een long read een beeld te schetsen van de nieuwe generatie mode- en textielontwerpers. Met welke thema’s houden zij zich bezig? Deze bijzondere tijd vormde ook een mooie aanleiding om terug te kijken. We hebben een nieuwe rubriek in het leven geroepen: ‘Hoe is ‘t nu met?’ Inmiddels ondersteunen we al meer dan tien jaar jong talent. Onze Juliette de Swarte interviewde vele oud-prijswinnaars, exposanten en afstudeerders. Wat heeft de steun van Keep an Eye hun gebracht en wat hebben zij de afgelopen jaren bereikt? Onze eigen Galerie Pouloeuff bestond in 2020 tien jaar en biedt jonge kunstenaars coaching en expositiemogelijkheden, en brengt hen in contact met musea en verzamelaars.

PIETER KUNNEN

Dit mag je zien (en horen)

Met veel plezier zijn we nieuwe projecten gestart. Concerten vanuit Studio 150 die live gestreamd worden. Muzikanten houden er bovendien een professionele geluidsregistratie aan over. Met de Youngsters steunen we piepjong talent van het Conservatorium van Amsterdam, in de leeftijd van negen tot en met achttien jaar. Voor het eerst hebben we samen met de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht drie fotografie stipendia uitgereikt. We zijn zelf het initiatief ‘Maker zoekt maker’ gestart waarbij we creatieven van verschillende disciplines proberen te koppelen via een bijbehorende ‘datingsite’: makerzoektmaker.nl. Als vanouds zijn er Uittips van onze partners en interviews, met muzikant Benjamin Herman, met Mark van Vorstenbos, hoofd Textiel en Mode aan de KABK, met Saskia Stein, juryvoorzitter Dutch Design Awards, met Hella Jongerius, industrieel ontwerper en met Wendy Moonen, artistiek leider van Festival Circolo. Via onze website en socialmedia kanalen blijf je op de hoogte van ons laatste nieuws. Laat jij ook van je zien en horen? Catherine Clavaux, Senior projectleider Keep an Eye Foundation, hoofdredacteur Magjezien www.keepaneye.nl

Hier moet je wezen, hier moet je zijn, zeggen de kenners

Barbara Houwers en Mariëtte Heyning

DARREN SMITH

JOSTIJN LIGTVOET FOTOGRAFIE

uittip Dooyewaard Stichting

Friederike Darius

Karen Kuhbauch

John van Riemsdijk

Metropole Orkest Singer Laren

Fontys Academy of Circus and Performance Art

Oog in oog: Juliette de Swarte in gesprek met gelouterde profs, experts en insiders

hoe is ’t nu met Op bezoek bij oude bekenden Ralf Kokke Guy Vording Robin Speijer Joyce ter Weele Joana Schneider Teresa van Dongen Itai Weissman Niek Teunissen Rosa da Silva

interview

11 13 14 17 37 44 59 71 74

22 Mark van Vorstenbos

Hoofd afdeling Textiel & Mode, KABK Den Haag

38 Hella Jongerius

Industrieel ontwerper

46 Saskia van Stein

Jurylid Dutch Design Awards

60 Benjamin Herman

Altsaxofonist en jurylid The Records

76 Wendy Moonen

Artistiek leider Festival Circolo

KATARINA JURICIC

86 Ad de Jong

Beeldhouwer en begeleider Spacemakers #3

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INHOUD

kort Projecten gewiekt & samenwerkingen

5 8 9 10 10 11 12 14 16 16 18 19 82 82 84

Van de redactie Team Keep an Eye Maker zoekt maker Galerie Pouloeuff Art: Is Shop! Kunst bij de koper thuis #1 Window of Opportunity Dooyewaard Stichting Kunst bij de koper thuis #2 Prins Bernhard Cultuurfonds Singer Laren Keep an Eye Academy Studio 150 Bethlehemkerk The Youngsters Spacemakers #3

awrds/ workshp/ mastrclss 20 42 50 52 54 56 58 64 69 70 72 76 83 87

Contact Dank Colofon

Keep an Eye beloont talent met kansen en prijzen, juist nu!

Textiel- & Modeprijs Keep an Eye Young Designer Award Klassiek productieprijs Wonderfeel Talent Award Koninklijk Conservatorium Awards Jong Metropole International Summer Jazz Workshop The Records Grand Grant Evening HKU photography stipendia Filmacademie Festival Masterclasses Amsterdams Kleinkunst Festival Keep an Eye Circus and Performance Acts Masterclass Graphic Matters De winnaars

Nieuwe smaakmakers in de mode gaan voor impact, Bregje Lampe wilde weten wat hen beweegt

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

JAAP KROON

24 De nieuwe generatie modeontwerpers

Het Keep an Eye Team

PIETER KUNNEN

KORT GEWIEKT

1 2

Catherine Clavaux 1 Senior projectleider en hoofd redacteur MAGjeZIENenHOREN

Sinds 2013 run ik Galerie Poul oeuff. Samen met een team van vijf jonge medewerkers. Ik ben als curator en coördinator verant-

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Ine van der Horn 4 Curator Galerie Pouloeuff

UNN

De energie die je krijgt als je op het podium staat, is zo gaaf. Dat blijft inspireren en daar kun je

Ik vind niets zo leuk als beginnende artiesten op weg helpen in het Nederlandse culturele veld. Na het behalen van mijn diploma’s jazzzang aan het Conservatorium van Amsterdam (CvA) en Music Management ben ik, naast zelf blijven zingen, aan de slag gegaan als producer op de

ER K

Eva Scholten 2 Projectleider Keep an Eye Foundation

Mylène Hogenhuis-Berghs 3 Projectleider Keep an Eye Foundation

jazzafdeling van het CvA. Daar heb ik zeven jaar met veel plezier gewerkt aan onder andere Keep an Eye-projecten van de jazzafdeling. Tegelijkertijd ben ik actief geweest in het opzetten van mijn eigen managementkantoor voor jazzmusici. In deze tijd heb ik met Eva De Productiekamer opgericht, waarin we verschillende culturele producties voor onze rekening nemen. Onlangs kwam de Keep an Eye Foundation opnieuw op mijn pad. Ik vind het ontzettend leuk om in allerlei verschillende kunstdisciplines betrokken te zijn bij de ontwikkeling van jong talent en verheug me erop om mooie nieuwe projecten op te gaan zetten uit naam van deze bijzondere stichting.

PIE T

Alles begint met goed kijken. Dan kun je bewonderen, je verwonderen, genieten, in verwarring raken, kennis opdoen, discussiëren en plezier hebben. Kunst en cultuur zorgen hiervoor, echt zien moet je zelf doen. Wat ik het liefst doe, is mensen enthousiasmeren voor kunst en cultuur. Opgeleid als kunsthistoricus en museoloog heb ik een brede interesse. Als projectleider bij Keep an Eye kom ik met uiteenlopende kunstdisciplines en veel jong talent in aanraking, wat echt een feest is. Samen met onze partners stem ik af hoe de evenementen en de communicatie eromheen eruit komen te zien. Uiteenlopend van modeshow tot tentoonstelling en van concert tot festival. Als hoofdredacteur van het Keep an Eye MagjeZien tijdschrift kan ik alle mooie, bijzondere projecten en grote talenten opnieuw voor het voetlicht brengen.

weken op teren. Na mijn studie jazzzang aan het Conservatorium van Amsterdam ben ik steeds meer gaan spelen in binnen- en buitenland, onder andere met gypsy-jazzformatie Eva Sur Seine. Naast optreden probeer ik het vuur door te geven op de Muziekschool Amsterdam Noord met verschillende soorten zanglessen. Ik werk nu al twaalf jaar samen met Mylène, en we hebben vijf jaar geleden De Productiekamer opgericht. Het eerste project dat we voor de Keep an Eye Foundation mochten leiden, was jazzconcours The Records dat elk jaar een groter en succesvoller project wordt. Sindsdien zijn we niet meer weg te slaan bij de Foundation. Het is een eer om onze ervaringen te kunnen delen met de nieuwe generatie kunstenaars.

KORT GEWIEKT

Maker zoekt maker

e Keep an Eye Foundation is al jaren bezig met het steunen en ontwikkelen van jong talent op verschillende opleidingen. Nu stimuleren we ook verbinding tussen verschillende vakgebieden, met een nieuw initiatief.

Keep an Eye als matchmaker

3 4

Keep an Eye treedt op als matchmaker zodat een componist de perfecte tekstschrijver vindt, een circusartiest een kostuumontwerper, een startende band een fotograaf, enzovoort. Hebben twee partijen elkaar via ons gevonden? Dan kunnen ze samen aan de slag gaan met het projectplan en de begroting, en deze indienen om aanspraak te maken op 2500 euro financiële ondersteuning om hun project te realiseren. Elk kwartaal maakt één project kans op deze projectbijdrage. Via ons online platform gaan kunstenaars op zoek naar de perfecte match. Daarnaast zetten wij de vraag uit bij de betreffende kunstopleidingen (inclusief al onze partners) en worden de creatieve makers aan elkaar gekoppeld.

Juliette de Swarte 5 Social media manager en interviewer Keep an Eye en Galerie Pouloeuff

woordelijk voor het samenstellen van de exposities met alles wat hierbij komt kijken. De jonge kunstenaars die wij in de galerie presenteren, kom ik doorgaans tegen tijdens hun eindexamenpresentaties. Hiervoor reis ik in de examenperiodes heel Nederland af. Wanneer ik niet in de galerie werk, ben ik als beeldend kunstenaar meestal te vinden in mijn atelier in Utrecht. In 1987 ben ik afgestudeerd aan de kunstacademie AKI in Enschede.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Er zijn veel redenen te bedenken waarom werken voor de Keep an Eye Foundation zo leuk is. Eentje is dat ik het werk van jonge talenten mag zien en horen als ze op het punt staan om door te breken bij het grote publiek. Deze jonge talenten zijn vaak ontwapenend, bescheiden en altijd vreselijk goed. Velen zijn inmiddels doorgegroeid en toonaangevend als bekende namen. Welke talenten nu nog onbekend zijn bij het grote publiek, maar waar we snel meer van gaan horen en zien? Ik weet er wel een paar...

Neem een kijkje op makerzoektmaker.nl.

Winnaars eerste ronde: Het Epos Ensemble

PI E T

ER K

N EN

KORT GEWIEKT

Galerie Pouloeuff Durf jij nooit zo goed binnen te stappen bij een galerie? Galeries hoogdrempelig? Niet onze Galerie Pouloeuff in Naarden-Vesting. In onze galerie is alleen werk te zien van jonge kunstenaars (tot 35 jaar), we bieden graag een springplank aan jonge talenten. Het werk dat geëxposeerd wordt, is bijzonder divers en dus is er in onze galerie voor elk wat wils. We exposeren fotografie, schilderkunst, installaties, design, sieraden en lichtobjecten. Van heel kleurrijk werk gemaakt van schoonmaakflessen tot ingetogen portretten, en van 3Dgeprinte stoelen tot fotografie waar licht doorheen schijnt. Loop gewoon eens binnen om een blik te werpen. Bovendien hoeft kunst helemaal niet duur te zijn. Sterker nog, mocht je overwegen om te starten met een kunstverzameling, dan ben je bij ons aan het juiste adres. Omdat wij jong talent presenteren, zijn de prijzen vaak nog laag. Als een kunstenaar naam maakt, kan het een paar jaar jaren later zomaar veel duurder zijn om diens werk aan te kopen.

ART:IS SHOP

Ine van der Horn is curator van de galerie. Zij bezoekt alle eindexamenexposities van Nederlandse kunstacademies en bezoekt regelmatig beurzen om nieuw talent te scouten. Ook coacht zij kunstenaars bij het opstarten van hun carrière. In 2020 bestond de galerie tien jaar. We zijn best een beetje trots op het feit dat we al zoveel jonge kunstenaars een mooi podium hebben kunnen bieden. Velen van hen hebben nadat ze bij ons exposeerden, hun weg gevonden naar andere galeries, musea en kopers. In de rubriek 10 jaar Galerie Pouloeuff, hoe gaat het nu met? komt een aantal oud-exposanten aan het woord om te vertellen hoe het hun is vergaan. Natuurlijk zijn we van plan om nog vele jaren jonge kunstenaars te ondersteunen en hun werk te exposeren.

Ben je op zoek naar een origineel cadeau? Kijk dan eens in onze ART:IS SHOP. Je kunt er kunstwerken kopen voor een bedrag tot € 500. De werken (klein formaat: 50 x 50 cm) zijn van kunstenaars die eerder bij ons hebben geëxposeerd. De ART:IS SHOP is ook online te bekijken. Via de website is het ook mogelijk een kunstwerk aan te schaffen. De galerie biedt een mooie kans voor kunstverzamelaars om nieuw talent te ontdekken en kunstaankopen te doen voor een lage prijs. Op deze manier ondersteun je jonge kunstenaars. www.galeriepouloeuff.nl/artshop

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Kunst bij de koper thuis #1 Jan Bakker kocht het werk Pile of Faces van Anneke Fidder Af en toe bezoekt Jan Bakker vestingstad Naarden. Tijdens een wandeling valt zijn oog op een intrigerend kunstwerk in Galerie Pouloeuff: een stapel gezichten uitgevoerd in keramiek. Jan is beeldhouwer en schilder, en maakt zelf ook vaak koppen en gezichten. De vele gezichten staan voor hem voor de verschillende persoonlijkheden die iemand in zich draagt, de maskers die iemand opzet. Het werk herinnert hem aan zijn eigen gedrag en hij besluit het te kopen. Er zijn twee versies van Pile of Faces, hij kiest het werk dat voor zijn gevoel het meest gedetailleerd en technisch het best is. Kunstenaar Anneke Fidder levert het werk bij hem thuis af, het is interessant om met elkaar van gedachten te wisselen. Er zijn raakvlakken met het werk dat Jan zelf maakt. Het werk van Anneke krijgt een prominente plek in Jans huiskamer. Hij kijkt elke dag naar de negentien gezichten. Of het mannen of vrouwen zijn blijft onduidelijk. Als zijn zus op bezoek komt, bekijken ze het werk uitvoerig. Ze komen tot een bijzondere conclusie. Jan en zij komen uit een gezin met zestien kinderen. Met hun ouders erbij maakt dat achttien koppen, maar hun moeder heeft ook een miskraam gehad. Eigenlijk bestaat hun gezin dus uit negentien gezichten. Bijzonder hoe soms willekeurige parallellen samenkomen.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Ralf Kokke exposant Galerie Pouloeuff 2017

‘I

k maak iedere dag één of twee tekeningen, bijna zeshonderd per jaar. Daar ontstaat elke week een schilderij uit, jaarlijks een stuk of zestig. En daaruit selecteer ik uiteindelijk weer de schilderijen om te exposeren. Mijn werk ontstaat intuïtief. Als een werk af is, stel ik mezelf pas de vraag: waar gaat het over? Heel vaak herken ik in de personages op mijn schilderijen archetypen. Een soort oerbeelden uit ons ‘collectieve onderbewustzijn’. In verhalen herken je bijvoorbeeld gelijk de held, schurk, de harde werker of de wijze man. Daar hebben we automatisch bepaalde gedachten en gevoelens bij. We vinden ze sympathiek of juist onaardig. Die gedachten zijn collectief. Ik geloof dat mensen aangetrokken worden door archetypen. Waarom staan we allemaal in de rij voor het Van Gogh Museum of wachten we een hele nacht op een matje voor een concert? Muziek en kunst roepen herkenbare emoties bij ons op.’ Zelfstandig

‘Ik heb sinds mijn afstuderen altijd zo zelfstandig mogelijk gewerkt. Juist door in die eerste jaren veel zelf te doen leer je kritisch over je werk na te denken. Ik zie kunstenaars die na de academie meteen worden gecontracteerd door een galerie. Dat is natuurlijk een eer, en bovendien neemt een galerie een hoop werk uit handen. Tegelijk maakt het je ook afhankelijk. Ik zou beginnende kunstenaars adviseren eerst zelf een eigen netwerk op te bouwen. Dan kan je de galerie ook iets bieden en is de samenwerking die je aangaat, gelijkwaardiger. Je hoeft je als kunstenaar niet op te sluiten in je atelier om alleen te produceren. Je kunt heel veel meer doen. Verkoop bijvoorbeeld je eigen werk op een kunstbeurs. Dat helpt je om onder woorden te brengen waar het over gaat. Potentiële kopers zullen het dan eerder begrijpen, waardoor ze ze zich er ook verbonden mee kunnen voelen. Probeer veel zelf te doen en er komen weer nieuwe dingen op je pad.’

KORT GEWIEKT

Window of Opportunity Window of Opportunity is een serie presentaties waarin een getalenteerde jonge beeldend kunstenaar een kunstwerk maakt voor het monumentale raam in de gevel van Singer Laren. Het werk is zowel voor bezoekers als voor voorbijgangers te zien. Gedurende openingstijden is het kunstwerk zonder museum- of theaterkaartje te bezichtigen. Alice Héron maakte het werk Sakura

Jetske Visser en Michiel Martens

PIETER KUNNEN

In het najaar van 2019 was het kunstwerk Cosmic View te zien van Jetske Visser en Michiel Martens. Zij werken samen onder de naam Martens & Visser. In hun werk staan de thema’s beweging en transformatie, geïnspireerd door de natuur, centraal. Het tastbare en het digitale vloeien samen in installaties, sculpturen en objecten.

Cosmic View Wiskunde is om ons heen overal aanwezig in de wereld. Soms op grote schaal, soms abstract, soms toepasbaar en zelfs in het kleinste leven op aarde. In Cosmic View wordt de oppervlakte van voorwerpen onderzocht, in een evolutie van het tweedimensionale tot een volume. Een mix van abstracties, visualisaties uit de wereld, de schoonheid van vormen die om ons heen bestaan.

Alice Héron

In de zomer van 2020 installeerde kunstenaar Alice Héron een nieuw kunstwerk in het grote raam en buiten op het dak. Speciaal voor Singer Laren maakte zij het werk Sakura. Geïnspireerd door een recente reis naar Japan refereert Alice met de kleur roze aan het seizoen van de lentebloesem: Sakura. De felgekleurde vormen kronkelen als een levend organisme door de ruimte: mooi en bedreigend tegelijk. Zo drukt Alice het leven uit dat woekert in de stedelijke omgeving van onze geïndustrialiseerde wereld. In Nederland ervaart de jonge Française dat de natuur gecontroleerd en letterlijk ingedamd wordt. In haar werk laat Héron de natuur onze versteende wereld weer overnemen.

Cosmic View 12

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Guy Vording exposant Galerie Pouloeuff 2014

‘T

PIETER KUNNEN

oen ik bij Pouloeuff exposeerde, kwam ik net van de academie. Opeens ben je omringd door kunstenaars die al langere tijd afgestudeerd zijn. Dat gaf me veel vertrouwen. Want na de academie begint het eigenlijk pas echt. Er zijn sinds die tijd veel mooie dingen op mijn pad gekomen. Hoewel het soms verleidelijk is om bij iedere stap die je maakt, weg te wuiven wat je al bereikt hebt. Zoals een vriend laatst zei: ‘Je hebt alles wat je een paar jaar geleden voor ogen had: een vaste galerie, een atelier in Amsterdam, exposities in het buitenland en het gaat allemaal in je eigen tempo.’ Kennelijk moet ik van anderen horen dat het goed gaat. Ik bewonder kunstenaars die trouw blijven aan de richting waarvan ze voelen ‘ik weet het nog niet precies, maar hier moet ik mee door’. Ook als niemand ze begrijpt of als ze aangespoord worden een andere weg in te slaan. Aan kunstenaars die net beginnen: neem in het begin de tijd en sluit de buitenwereld nog even af. Er waren veel mensen die mijn black pages-serie niks vonden. Maar mensen moeten je werk leren kennen. Dat kost tijd. Dat heb ik zelf ook bij andere kunstenaars. Pas na een tijdje denk je ‘aha, daarom doet hij dit’.’

PIETER KUNNEN

Window of Opportunity is een samenwerking tussen de Keep an Eye Foundation en Singer Laren. Deze samenwerking biedt een kans om jonge kunstenaars in de spotlights te zetten in een gerenommeerd museum. Daarnaast krijgen de kunstenaars de kans om nieuw werk in opdracht te maken. Een belangrijk uitgangspunt is dat de kunstenaar daarvoor een eerlijke betaling krijgt. De Fair Practice Code vormt hiervoor een leidraad.

Jetske Visser en Michiel Martens (midden) voor Cosmic View

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Robin Speijer

‘Waar mijn fascinatie voor stof vandaan komt? Dat heb ik me lang afgevraagd. Textiel is vormloos en toch direct herkenbaar, net zoals wolken. Het heeft iets abstracts over zich waardoor ik eindeloos bezig kan zijn met het zoeken naar vormen. Ik hou ook van de geborgenheid van stof, van dikke truien en dikke sjaals waar je je een beetje in kunt verstoppen. Heerlijk in de herfst en de winter, en als het warmer wordt, vind ik het zelfs best jammer dat ik geen warme kleren kan aantrekken. De stoffen vind ik overal. In een kringloopwinkel of in mijn eigen kast. Ik ben lang bezig met het vinden van de juiste compositie. Vaak heb ik een hele grote lap stof en dan is er slechts één klein hoekje dat ik interessant vind.’ Onwerkelijk

‘Het is heel bizar. Het is natuurlijk fantastisch dat het zo goed gaat, maar je voelt ook de druk. Ik kijk altijd al heel kritisch naar mijn werk, maar nu vraag ik me bij elk nieuw doek steeds extra af: is het wel goed genoeg? Tijdens de HKU Preview van de eindexamenexpositie, waar veel curatoren komen, waren al mijn doeken al verkocht, onder meer aan Museum Voorlinden. Dat voelt zo onwerkelijk. Geluk zit echter niet in succes, maar vooral in dat ik kan blijven doen wat ik het liefst doe, schilderen.’

ORN

Abstract

N DO

s het een schilderij of een foto?’ vragen mensen mij vaak. Ik vind het mooi dat mijn werk zo realistisch overkomt, maar daar is het mij niet om te doen. Met de werkelijkheid als uitgangspunt kun je je goed tot het schilderij verhouden. Door de grootte van het doek en het verre inzoomen is het tegelijkertijd niet meer direct te plaatsen. Het fascinerende aan schilderen is dat je op een plat vlak diepte, vorm en zelfs een gevoel kan overbrengen met niet meer dan pigment en vulmiddel.’

A N VA

‘I

H ERM

exposant Galerie Pouloeuff 2020 winnaar Dooyewaard Stipendium 20192020

Samenwerking met de Dooyewaard Stichting De Dooyewaard Stichting biedt een bijzondere stimulans voor jonge kunstenaars door jaarlijks het Dooyewaard Stipendium uit te reiken. Dit stipendium is een Nederlandse kunstprijs voor postacademische talent ontwikkeling. De uitreiking vindt elk jaar plaats na zorgvuldige selectie, tijdens de eindexamenexpositie Fine Art van de Hogeschool voor de Kunsten, Utrecht. De stipendiumwinnaar ontvangt een werkbeurs en kan een jaar lang gratis wonen en werken in het atelier van de Dooyewaard Stichting. Sinds 2014 werkt Galerie Pouloeuff samen met de Dooyewaard Stichting. Aan het eind van het stipendiumjaar wordt het werk geëxposeerd in Galerie Pouloeuff. In 2020 exposeerde Robin Speijer haar werk in de

galerie. Speijer zoomt in op stukken textiel en laat je dwalen door de vezels van de stof. Haar talent is niet onopgemerkt gebleven en haar werk werd direct na haar afstuderen aangekocht door Museum Voorlinden. Ook is haar werk te zien geweest in de tentoonstelling Realisme Nu in Stedelijk Museum Schiedam. Op de eerste dag dat haar werk in onze galerie te zien was, werden er al meerdere schilderijen verkocht. Een aantal verzamelaars volgt haar en kwam direct naar de galerie om werk aan te kopen. Ook werd er werk gekocht van andere kunstenaars die tegelijkertijd in Galerie Pouloeuff exposeerden.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP

Barbara Houwers (links) en Mariëtte Heyning, Dooyewaard Stichting

Ga kijken!

et als de Keep an Eye Foundation houden wij van jong talent, en voor ons geldt dat vooral in de beeldende kunst. Kijken naar werk van startende kunstenaars neemt je mee in hun wereld en verbeelding. Zij zijn een inspiratiebron voor genieten van kunst. Onze uittip is dan ook: ga op in het avontuur van hun kunst en ga naar ze kijken! Ga kijken naar de kunst die later in de musea hangt. Kijken is de beste training om erachter te komen wat jou het meest aanspreekt en fascineert. Het boek Ontroerend goed (Klerkx en van Gelderen, 2018) biedt een mooie leidraad voor hoe je dat kunt doen. Wist je dat er ieder jaar ruim driehonderd jonge kunstenaars afstuderen aan de diverse academies, van Groningen tot Maastricht? Die organiseren allemaal een eindexamententoonstelling, open voor het publiek, waar veel moois te zien is. Zoek op hbo fine art/ beeldende kunst en ga erheen. Of ga kijken bij master- en postacademische opleidingen. In Amsterdam zijn De Ateliers en de Rijksakademie populair. Bij al deze opleidingen geldt dat, ook al is het misschien je smaak niet, kwaliteit gegarandeerd is. De nieuwe grote namen komen er vandaan. Er is ook jong talent te zien bij georganiseerde open ateliers, vaak lokale of themagebonden initiatieven. Soms zelfs binnen één complex, zoals op het WG-terrein in Amsterdam, met meer dan 120 ateliers. Ga dicht bij de bron kijken en ontdek hoeveel moois er overal in Nederland gemaakt wordt. Ook online gaat het steeds beter in de kunstensector. Dit kan veel bijdragen

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

aan de zichtbaarheid van de kunstenaar, maar ook aan de ontwikkeling van de kunstkijker. Kijk wereldwijd naar kunst op Instagram of volg Nederlandse webmagazines, zoals Mister Motley, Lost Painters of De Kunstmeisjes. Lees eens een blog via kunstplatformen, zoals See All This of We Like Art! Kortom, ga kijken en nog meer kijken, en mocht je willen kopen of zelfs verzamelen, kijk dan ook bij springplankgaleries, die startende kunstenaars hun eerste expositiekans geven. Uit elke generatie komen beroemdheden van de toekomst voort – zorg dat je ze op tijd gezien hebt.

KORT GEWIEKT

Kunst bij de koper thuis #2 George Gijsen kocht het werk ‘Zwischen no.2’ van Maaike Kramer ‘Mijn vrouw was bij de opening van een tentoonstelling in Galerie Pouloeuff. Daar hing een aantal werken van Maaike Kramer. Mijn vrouw was erg enthousiast en had een aantal foto’s gemaakt van de kunstwerken. Op de foto zag het er heel spannend uit: het kunstwerk gaf licht. We besloten samen nog een keer te gaan kijken in de galerie, zodat ik het werk ook in het echt kon bekijken. Ik was direct enthousiast en begreep waarom zij het een mooi en goed kunstwerk vond. In de galerie was een complete wand gevuld met verschillende werken van Kramer uit de serie ‘Zwischen’. Het zijn een soort lichtbakken van hout met daarop een foto waarin sneden zijn gemaakt, waardoor het een reliëf wordt. Door die sneden in de foto schijnt licht, en hierdoor ontstaan meerdere lagen en perspectieven. Er was een werk uit de serie dat wij beiden het mooist vonden. We besloten onszelf het werk cadeau te doen voor kerst. We hebben het op een wandje gehangen tussen de woonkamer en de eetkeuken. We kunnen er

extra van genieten omdat het op een plek hangt waar we veel zitten. Inmiddels hebben we een zoontje gekregen. Zijn box staat onder het kunstwerk, hij kan er eindeloos lang naar kijken. Je kunt niet vroeg genoeg beginnen met kunsteducatie. Overdag zie je een foto met een hoek van een bijna lege kamer. Een oud behang, verfvlekken op een oude houten vloer. Je wordt er direct ingezogen. Wat voor kamer zou het zijn? Waar is het? ’s Avonds tegen de schemering zie je het kunstwerk transformeren. Steeds duidelijker schijnt het licht door de inkepingen, een geometrisch patroon wordt zichtbaar en komt als het ware door de foto heen. Wij genieten elke dag van het werk. Dat het een werk is van een jonge kunstenaar maakt het extra leuk. We houden Galerie Pouloeuff dan ook goed in de gaten.’ In haar werk gebruikt Kramer afwisselend schetsmatige materialen (potlood, stift, A4’tjes, houtjes) en architecturale materialen (de ruimte zelf, structuren van de ruimte, beton, zeil, metaal). De eigenschappen van deze materialen overlappen herhaaldelijk, waardoor scheidslijnen vervagen en meerdere perspectieven zichtbaar zijn in één object of ruimte. In de serie ‘Zwischen’ is licht een belangrijk middel om meerdere perspectieven zichtbaar te maken. De basisfoto’s zijn gemaakt in een oude legerkazerne in Duitsland die nu dienstdoet als vrijplaats voor kunstenaars. De dualiteit van deze plek vormde het startpunt van de foto’s. In de werken wordt de ruimte benaderd als een dynamisch gegeven waarin licht de perceptie van de ruimte transformeert.

Samenwerking met Prins Bernhard Cultuurfonds Keep an Eye zet zich in voor studenten en alumni. Een ander verhaal is het team achter de stichting: de mensen die dit mogelijk maken, omdat zij kunst en cultuur een warm hart toe dragen. Zij hebben zelf al een carrière achter de rug, maar vinden een creatieve toekomst van de Keep an Eye’ers zo belangrijk dat ze voor hun opvolging en de toekomst van de stichting een sterke samenwerkingspartner zochten. Het Prins Bernhard Cultuurfonds zorgt er te zijner tijd voor dat de Keep an Eye Foun dation blijft voortbestaan.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Joyce ter Weele Spacemaker 2018

e masterclass Spacemakers heb ik ervaren als een intensieve periode met een 100% focus op het maken, maar ook een periode van reflectie. Ik voelde mij serieus genomen als kunstenaar door Galerie Pouloeuff. Alles was mogelijk, van overnachten boven de galerie tot het werken rechtstreeks op de muren. In de vele gesprekken met coach Tanja Smeets (beeldend kunstenaar) heb ik geleerd om terug te gaan naar de kern. Waarom maak ik wat ik maak? En ook vragen als ‘waar komt mijn inspiratie vandaan’ en ‘op wat voor manier heb ik me na het afstuderen in 2015 beeldend ontwikkeld’ en ‘is dit goed geweest’. Midden in het traject zag ik het, net als een paar andere deelnemers, niet meer zitten. Niet weten hoe je verder moet en alles in twijfel trekken is op dat moment niet fijn, maar als je hieruit komt heb je nieuwe energie, antwoord op kernvragen als waarom je maakt wat je maakt, en stel je nieuwe

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

doelen en werk je ideeën uit. Juist omdat we dit traject met z’n allen aangingen, open naar elkaar waren en de andere deelnemers vaak in waren voor een gesprek of een korte evaluatie door naar het gemaakte werk te kijken, had ik gevoel dat ik verder kwam. Ik heb geleerd dat ik meer mensen om mij heen moet verzamelen om mee te sparren. Samen reflecteren op inhoud en op het werk door ernaar te kijken. Na de kunstacademie vallen je docenten en medestudenten weg. Door het Spacemaker-traject heb ik ervaren hoe fijn het is om op een geheel nieuwe plek werk te maken in alle vrijheid, weg van de vertrouwde omgeving. Ook de inspiratie die zo’n nieuwe plek geeft, is verfrissend. Dit is de reden dat ik toen besloten heb om artist-in-residences te gaan doen.

Afgelopen jaar ben ik naar Leipzig vertrokken voor een halfjaar artist-in-residence in ‘Die Spinnerei’. De Duitse kunstwereld leren kennen en om daar werk te maken was een geweldige ervaring! Ik heb geleerd hoe anders de mentaliteit is ten opzichte van Nederland. Ik ga een aantal keren per jaar terug om te exposeren en te verkopen aan verzamelaars die ik in korte tijd heb leren kennen. Na Leipzig heb ik in Hoofddorp bij de stichting GINDS in de bunker aan den Sloterweg een residence mogen doen van vijf maanden. Ook deze geweldige plek heeft tot veel nieuwe inspiratie geleid. Zo ben ik gefascineerd geraakt door de scheuren in de muren van deze bunker. Naar aanleiding hiervan heb ik heel ander werk gemaakt dan daarvoor. Joyce ter Weele, Industriebaustelle, 2020

KORT GEWIEKT

Keep an Eye concerten, podium voor jong talent in Singer Laren

eep an Eye biedt met een aantal concertreeksen een podium aan jong talent. Wij vinden het belangrijk om jong muziektalent de kans te geven om te spelen op intieme podia. Dit helpt bij het opbouwen van speelervaring en vergroot de bekendheid van jong talent. Daarnaast worden de gages van de musici bepaald aan de hand van de fair practice code. Jonge vakmensen met talent moeten netjes worden betaald. In 2020 stonden drie klassieke concerten gepland in de prachtige tuin van Singer Laren. Ondanks de coronamaatregelen konden deze gelukkig gewoon doorgaan. Het publiek en de musici konden veilige afstand van elkaar houden in de prachtige tuin. De ensembles Xsightduo, Animato Trio en Adam Quartet speelden voor een enthousiast publiek. De pro-

grammering voor deze klassieke concerten wordt verzorgd door Georges Mutsaerts van Festival Wonderfeel. Elke eerste zondag van de maand in het herfst- en winterseizoen kan het publiek genieten van de Keep an Eye Jazz Concertjes in de oude villa van Singer Laren. De jazzconcerten worden geprogrammeerd door het Conservatorium van Amsterdam met studenten van de opleiding. Onze dank aan het team van Singer Laren, dat dit idee vol enthousiasme omarmd heeft, en aan Wonderfeel en het Conservatorium van Amsterdam.

ADAM quartet

PIE T E

R KU N

N EN

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT

KATARINA JURICIC

n deze editie van Magjezien een korte terugblik op een bijzonder project. In november 2019 verzorgde internationaal toonaangevend industrieel ontwerper Hella Jongerius een interdisciplinaire masterclass aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten (KABK), op uitnodiging van de afdeling Textiel & Mode. Tijdens de vierjarige bachelor Textiel & Mode worden studenten getraind in het herkennen en ontwikkelen van hun authentieke talent en kritische visie op textiel, mode en de tijdsgeest.

Keep an Eye Academy Masterclass door Hella Jongerius

Textielkwesties

Hella Jongerius heeft onlangs de Weavers Werkstatt opgericht, een weefcollectief waarin zij ervaren ontwerpers uit haar netwerk met verschillende achtergronden laat samenwerken vanuit de basisprincipes van het weven. Uitgangspunt van de Werkstatt is om bewustwording en herwaardering te genereren voor het onderzoek en het experiment die ten grondslag liggen aan de totstandkoming van textiel. De wevers/ontwerpers stellen zichzelf daarbij vragen als ‘Wat zijn de huidige culturele, sociale en economische implicaties van de productie en consumptie van textiel?’ en ‘Wat voeg ik daar als ontwerper aan toe?’ Vanuit diezelfde vragen werd het

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

masterclassprogramma met Hella Jongerius en Jongeriuslab in najaar van 2019 georganiseerd.

het

De masterclass bestond uit een lezing voor studenten en docenten van de KABK, waarna Jongerius de studenten een ontwerpopdracht meegaf. Hierna werkten de studenten individueel en onder begeleiding van Jongerius aan deze opdracht. Vervolgens werd de uitkomst van de Masterclass in Museum Voorlinden gepresenteerd. Het programma onder leiding van Lucas Verweij had een activistisch happeningachtig karakter in de vorm van studentenpresentaties en paneldiscussies met onder anderen Suzanne Swarts, directeur Voorlinden, Mark van Vorstenbos, hoofd Textiel en Mode, en Maaike Roozenburg, hoofd Master Industrial Design van de KABK.

MODE

OW SHIONSH E YE KABK FA KEE P AN Y B D E R POWE

Sterkkunstenaarsch Elk jaar vindt de modeshow plaats van de afdeling Textiel en Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag (KABK). Studenten tonen hun vernieuwende visie op modeontwerpen. De afdeling Textiel & Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag presenteerde de ontwerpers van de lichting 2020 live in de patio van het monumentale modernistische academiegebouw, getransformeerd tot een arena waar de collecties getoond werden. Afgestudeerde ontwerpers Hannakin Henriksson (Zweden), Hailey Kim (Zuid-Korea), Hee Eun Kim (Zuid-Korea), Inge Vaandering (Nederland) en Eva Dimopoulou (Griekenkand) presenteerden ieder een up-close inkijk in hun collectie.

Keep an Eye Textiel- & Modeprijs

Inge Vaandering wint Keep An Eye Textiel- & Modeprijs 2020

De jury, bestaand uit modeprofessionals Patrick van Ommeslaeghe en Branko Popovic, koos Inge Vaandering als winnaar. Volgens hen verdient Inge de award: ‘In haar sterke visie op materiaal en ontwerp schuilt een sterk kunstenaarschap, een belangrijke eigenschap voor deze tijd. Dankzij de Keep an Eye Textiel- & Modeprijs kan zij investeren in de verdere artistieke en inhoudelijke ontwikkeling van haar praktijk. Inge Vaandering presenteert een overtuigende en zintuiglijke afstudeercollectie. De gelaagdheid van haar werk combineert meerdere disciplines en biedt interessante veelbelovende mogelijkheden voor verdere exploratie van haar praktijk als modevormgever.’

FOTO’S: PETER STIGTER

Tijdens de KABK Fashionshow 2020 is voor de derde keer de Keep an Eye Textiel- & Modeprijs van 10.000 euro uitgereikt. Een vakjury selecteerde een vierdejaars student Textiel & Mode van de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten, die voornemens is een vervolgopleiding te volgen aan een erkend (internationaal) instituut om zich te specialiseren of juist een nieuwe techniek te leren. Hierbij valt te denken aan een master of een summer course op het vakgebied, in binnenof buitenland. Het prijzengeld wordt besteed aan cursus-/collegegeld, reis en verblijf.

Inge Vaandering heeft een sterke visie op materiaal en ontwerp. Daarin schuilt een sterk kunstenaarschap, een belangrijke eigenschap voor deze tijd.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

chap

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

MODE Mark van Vorstenbos vertelt over de Keep an Eye Masterclass die Hella Jongerius gaf op de KABK. De allesontwerper, kleurkoningin en voor vechtster van duurzaam vakmanschap ging samen met studenten van de KABK op zoek naar duurzame manieren om textiel te ontwerpen.

uurzaamheid mag dan een modewoord zijn, de mode is verre van duurzaam. De snelle textielindustrie moet op de schop. Het is de op een na vervuilendste industrie ter wereld. De productie van een kilo katoen kost tienduizend liter water. En de helft van alle kleding wordt ook nog eens binnen een jaar weggegooid.

Wat valt er nog t in een wereld va n ‘Er is veel mis met de textielindustrie. De voortdurende race naar nog goedkopere kleding en nog snellere levenscycli levert een grote berg afval op die alsmaar groter wordt. Dan hebben we het nog niet eens over de erbarmelijke werkomstandigheden waaronder de kleding wordt geproduceerd. De modewereld staat voor een enorme uitdaging. Tijdens de masterclass dacht Hella met de studenten kritisch na over manieren van textiel produceren die wel toekomstbestendig zijn.’ Hoe gaan we ervoor zorgen dat die kledingafvalberg niet alsmaar groter wordt? ‘Dat is de vraag die Hella aan de studenten stelde: ‘What to design in a world of plenty?’ Wat moeten we maken in deze wereld waarin we alles al hebben? Betere producten die langer meegaan? Meer circulair produceren? Er wordt veel geroepen over duurzaamheid, maar we moeten waken voor greenwashing: bedrijven die zich groener en duurzamer voordoen dan ze zijn. Als ‘influential designer’ was het Hella’s missie bij de studenten een gevoel van activisme aan te jagen om echt duurzame oplossingen te bedenken. Vanuit die vraag hebben we de masterclass opgezet.’ Studenten willen misschien wel een duurzame toekomst, maar uiteindelijk is het de industrie die bepaalt. ‘We zitten nu nog in de experimenteerfase. Het is gigantisch wat er op het gebied van materiaalontwikkeling gebeurt. Daarna volgt, zoals dat vaak gaat, de industrie. In het najaar van 2019 was ik op een textielcongres in Finland. Daar hebben studenten een techniek ontwikkeld om van bomen (en daar hebben ze er veel van in Finland) een nieuw soort cellulosevezel te maken – een van ’s werelds duurzaamste natuurlijke vezels en volledig afbreekbaar. Vervolgens wordt gekeken of een groot Fins bedrijf als Marimekko een deel van zijn katoenen producten om kan zetten in dit nieuwe materiaal. Dat zou grote impact hebben.’

en dent u t s ra Onze t e ve s r e e en e b r en g en eg t e we

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW MARK VAN VORSTENBOS, HOOFD AFDELING TEXTIEL & MODE, KABK DEN HAAG

e ontwerpen n overvloed?

n t en e e n e d u t en s el d. d heb b nt wi k k n o a l l e n z i In F se ve el l ul o c e w u ni e

De studenten gaan tijdens de masterclass onder andere experimenteren met weeftechnieken. We kennen Hella vooral als productdesigner, van haar polderbank en haar vele kleuren, maar niet iedereen zal bij haar gelijk aan weven denken. ‘Weven is een hot topic op dit moment. Niet alleen bij de studenten mode en textiel. Voor de masterclass zijn er zo’n zestig studenten uit alle disciplines binnen de KABK geselecteerd. Van textiel tot fotografie en architectuur. Hella heeft veel ervaring met het ontwerpen van textiel. Onlangs heeft ze de Weavers Werkstatt opgericht, een weefcollectief van industrieel ontwerpers die teruggaan naar de basisprincipes van weven. We hebben geen idee meer hoe stoffen gemaakt worden. Ze wil juist laten zien wat voor de consument onzichtbaar blijft.’

en kunn rin g a nd e .

Het ontwikkelen van nieuwe materialen is iets technisch, kun je zo instappen als student? ‘Op de KABK ligt de focus op artistieke expressie en experimenteel onderzoek. Dat willen we koppelen aan de industrie. Naast de masterclass werken studenten samen met ‘masterwevers’ uit het Jongeriuslab in Berlijn om hun ideeën verder te ontwikkelen. Hella heeft veel ervaring op dat gebied, ze onderzoekt voortdurend wat wel en niet kan. Bovendien werkt ze met belangrijke opdrachtgevers in de industrie die een groot bereik hebben. Het referentiekader van studenten op de academie is nu misschien nog bescheiden. Wij willen ze laten zien dat ze met hun oplossingen het begin van verandering in de wereld teweeg kunnen brengen.’

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Mark van Vorstenbos

De nieuwe generatie OP door Bregje Lampe

vintage kleding te scoren. Of ze huren iets. Dat is een heel andere manier van consumeren, en precies deze verandering in het consumptiegedrag is exemplarisch voor de ontwikkelingen in de industrie en de manier waarop de nieuwe generatie smaakmakers over mode denkt. Ze zijn ervan overtuigd dat meer niet altijd beter is. Ze laten zich niet meer zo makkelijk gijzelen door het bestaande modesysteem en zoeken actief naar alternatieve oen ik in 1998 als scenarioâ&#x20AC;&#x2122;s. Terwijl vorige generaties eerstejaars stunog werden opgeleid met het idee dat dent begon met een modeoplei- een baan als creative director bij een vooraanstaand modehuis het hoogst ding aan het Amsterdam Fashion Institute haalbare is, hoeven zij niet meer zo nodig de nieuwe Karl Lagerfeld te wor(AMFI), gingen mijn studievriendinnen en ik samen naar den. Sterker nog: steeds vaker hekelen ze het kapitalistische systeem, waarin ketens als Hennes & Mauritz om iets nieuws te scoren voor een ontwerpers als pionnen op een schaakfeestje. Fast forward naar 2020: bord van de ene investeringsmaatschapeerstejaars studenten die nu aan pij naar de andere worden geschoven en AMFI beginnen, denken er niet over waarin het grote geld voorrang krijgt boven de menselijke maat. Ze vragen om te shoppen bij een fast fashiongigant. Ze gaan liever op maandag- zich af hoe het anders kan en zetten zich in voor een humaner modesysteem. ochtend naar de Noordermarkt om

Aan de collectie van The Fabricant komt geen naald en draad te pas. Wordt virtuele kleding het instapproduct van de 21ste eeuw?

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

TIMISTEN

DE NIEUWE GENERATIE MODEONTWERPERS

WOODY BOS

Een grote gemene deler van de nieuwe generatie modeontwerpers is hun maatschappelijke betrokken heid. De nieuwe smaakmakers zijn zich bewust van de negatieve impact van mode op mens en milieu en zoeken actief naar alternatieve scenario’s. Modejournalist Bregje Lampe dook in de drijfveren van een nieuwe generatie en laat zien hoe zij het vak van modeontwerper invullen.

Digitale mode

‘Tijdens mijn studie vond de ramp in textielfabriek Rana Plaza in Bangladesh plaats, waarbij meer dan duizend mensen om het leven kwamen. Dat heeft me aan het denken gezet over mijn rol in de modewereld. In één keer wist ik zeker dat ik niet wilde afstuderen met de zoveelste modecollectie. Ik wilde ab-soluut niet bijdragen aan nog meer ellende en verspilling in de wereld,’ zegt Amber Jae Slooten, die nu aan het hoofd staat van The Fabricant, een van de meest innovatieve start ups in

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

de mode-industrie. Zij kreeg in 2019 de Keep an Eye Young Designer Grant van € 9000. In 2016 was Slooten de eerste modeontwerper aan AMFI die afstudeerde met een volledig digitale modecollectie, cum laude. Twee jaar later begon ze samen met Kerry Murphy, die eerder visual effects voor films maakte, een eigen bedrijf. Hij had in de film industrie van dichtbij gezien hoe de digitale wereld de fysieke werkelijkheid begon over te nemen en zag mogelijkheden in de modewereld. Sinds vorig jaar is Adriana Hoppenbrouwer- >

Onconventioneel

Intussen kijkt Slooten bewust voorbij de beperkingen die er nu zijn. Liefst wil ze hele-

DARREN SMITH

Pereira ook partner van The Fabricant. Zij maal geen fysieke prowas eerder hoofd marketing van HEMA. ducten meer maken. Die Dat zo’n ervaren professional in zo’n jong innovatieve en onconbedrijf stapt, zegt veel over het groeipoten- ventionele aanpak is typerend voor haar en veel tieel. Op zichzelf is het idee om technologie te andere studenten en net gebruiken om te verduurzamen niet eens afgestudeerde ontwerpers zo baanbrekend. Dat gebeurt in andere die van hun maatschapmeer te verantwoorden. We hebben sectoren immers ook volop. Maar voor pelijke verantwoordelijkniet meer iedere paar weken een de modewereld is het wél vernieuwend: heid een leitmotiv hebben nieuwe trend nodig. De vraag naar het productieproces van kleding ziet gemaakt en zich inzetten duurzaamheid neemt toe, óók in er al decennialang hetzelfde uit. Eerst voor een humaner modesysde mode,’ aldus Slooten. laat een ontwerper tekeningen op teem. Tijdens een interview Virtuele kleding zou wel eens een foambord zien, met staaltjes stof dat ik een paar maanden hét instapproduct van de eenenernaast. Dan pas worden in een fabriek geleden met haar had, voor twintigste eeuw kunnen worden. proefmodellen (samples, in jargon) de Volkskrant, zei Slooten Waarom niet? Een virtueel klegemaakt en die gaan vervolgens op en dat ze de modewereld zoals dingstuk dat online hooguit een neer tussen fabriek en opdrachtge- we die nu kennen, ontzetpaar tientjes kost, is net zo bereiktend ouderwets vindt. ver voor aanpassingen. Slooten en baar voor de massa als een flesje parTe veel verspilling, te weiMurphy adviseren andere bedrijfum, eveneens een populair instapnig duurzaam. ‘Ik vind de ven zoals PVH (het moederbedrijf product. Bovendien ís de mode de overdaad die zo kenmervan onder meer Tommy Hilfiger afgelopen jaren al voor een groot deel kend is voor mode iets van en Calvin Klein) over de verduurvan de straat naar sociale media verde vorige eeuw. Dat was zaming van het productieproces schoven. Zeker voor de jongere genemooi en inspirerend, maar omdat de verkoop van hun eigen ratie, die veel tijd op een beeldscherm die manier van denken is collecties nog niets oplevert. doorbrengt en vaak net zo veel waarde nu en in de toekomst niet De eigen collecties van The Fabrihecht aan een digitale als aan een fysieke cant zijn volledig opgebouwd uit bits en bytes – er komt geen naald en draad aan te pas. Simpel gesteld koop je een foto die je Iris van Wees over een digitale versie van jezelf werkt op het kunt plakken. Op de site staan versnijvlak tussen schillende ontwerpen die je voordigitale en alsnog gratis kunt downloaden, zoals fysieke mode. een denim jumpsuit of een jurk met een rok gemaakt van internetkabels. Een probleem: je hebt nu nog een gespecialiseerde digitale kleermaker nodig als je een foto van jezelf met die kleding op je Instagramaccount wilt plaatsen, want software die dat mogelijk maakt, bestaat nog niet. Overigens wordt daar op dit moment door diverse partijen (waaronder Instagram) hard aan gewerkt.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

DE NIEUWE GENERATIE MODEONTWERPERS

‘Ik gebruik de techniek van augmented reality om de digitale en de fysieke wereld met elkaar te verbinden.’

‘Toen ik in 2016 met mijn studie begon, was ik tamelijk naïef. Ik wist nog niet zo veel van de modewereld identiteit, is kleding die alleen en al helemaal niet van de achterkant online bestaat helemaal niet zo van de industrie. Pas tijdens mijn sturaar. die werd ik me bewust van de negatieSlooten wordt na afloop van ve footprint van mode en ben ik op zoek lezingen regelmatig aangesprogegaan naar alternatieven. Ik vind dat ken door ouders die zich hermodeontwerpers ook een verantwoorkennen in haar verhaal omdat delijkheid hebben voor de toekomst. hun kinderen kleedgeld voor hun De modewereld zit in een bijzondere avatars vragen; er zijn volop jongetransitiefase en de nieuwe technoloren die de kleding die hun avatar in gieën spelen een belangrijke rol in het computerspel Fortnite draagt ‘Voor mij is het startpunt nog steeds de hervorming die op dit moment belangrijker vinden dan de kleding een fysiek product. Ik wil de digitale aan de gang is. Ik vind het inspiredie ze zelf op het schoolplein dragen. mogelijkheden inzetten om mijn crerend om te zien dat steeds meer Zo iemand was Slooten zelf ook. Als ativiteit optimaal te gebruiken en tegebedrijven hun verantwoordelijktiener speelde ze het computerspel The lijkertijd het productieproces zo efficiheid nemen,’ zegt Van Wees. Sims en was daarbij vaak langer bezig ënt en duurzaam mogelijk in te richten,’ met het aankleden van de poppetjes dan zegt Van Wees. ‘Ik denk dat kleding met de rest van het spel. Enfin, gamers in de toekomst steeds functioneler Corona spenderen al jaren miljoenen aan avatars. gaat worden en dat de meest expresIn welke mate maatschappelijke verDe modewereld ziet nu ook dat hier kan- sieve laag van mode voor een deel antwoordelijkheid aan terrein wint, sen liggen. naar de digitale omgeving wordt blijkt ook uit een recent rapport over verplaatst. Ik gebruik de techjeugdcultuur van Dazed Media, dat eind niek van augmented reality om juni verscheen. Dazed is een populaire Verantwoordelijkheid mediatitel onder millennials en Gen Z (de En dus specialiseren steeds meer mode- de digitale en de fysieke wereld makers zich in digitale technieken. Op met elkaar te verbinden. Daar generatie geboren na 1995). Voor het rapmode-instituut AMFI is de minor 3D ligt veel potentieel, dus op port ‘The era of Monomass’ ondervroegen Hypercraft een van de populairste mino- dat gebied wil ik me verder ze 3150 lezers wereldwijd én spraken ze met verschillende professionals. Op de vraag ren onder designstudenten. Die zien ontwikkelen.’ allemaal de toegevoegde waarde van vir- Van Wees werkt op dit wanneer iemand zou stoppen met kopen tueel design. Zeker in combinatie met moment als digital desig- van een bepaald merk, antwoordde 85% duurzaamheid, een andere belangrijke ner voor Stitch3D, een dat ze een merk niet meer zouden kopen pijler van het moderne modeonder- bedrijf dat het ontwerpen als het onethisch handelt. wijs. Neem Iris van Wees: zij volgde productieproces wil verduur- Los van de vraag in hoeverre dit een deze minor en onderzoekt sindsdien zamen door te digitaliseren. sociaal wenselijk antwoord is, is het het snijvlak tussen digitale en fysieke Daarnaast is ze als docent vereen feit dat moreel handelen óók mode. In 2019 studeerde ze cum lau- bonden aan AMFI en geeft ze voor modemerken een must aan de af met een collectie die digitaal tijdens de minor 3D Hypercraft het worden is. Ze worden immers was ontworpen en vervolgens fysiek les in softwareprogramma’s als in toenemende mate aangesprowas gemaakt, van overgebleven Clo3D, een populair programma ken op hun maatschappelijke vlaggen en banners van festivals. waarmee ze zelf ook veel werkt. verantwoordelijkheid – denk aan Ze werd direct geselecteerd voor In augustus 2020 was haar werk te die eerstejaars student die naar Lichting 2019, een platform voor zien tijdens een augmented rea- de Noordermarkt gaat in plaats veelbelovende eindexamenstuden- lity-expositie in het Vondelpark van naar de H&M. Dat betekent ten, deed mee aan het alternatieve in Amsterdam; een innovatief dat vasthouden aan de status quo modefestival Fashionclash in Maas- project dat ze samen met een op den duur geld gaat kosten. En tricht en won daar de publieksprijs paar andere ontwerpers heeft zodra het ten koste gaat van de en de Fashion Makes Sense Award. ontwikkeld en waarmee ze ook omzet, zien ook minder progresZe werd derde bij een wedstrijd voor andere digitale ontwerpers een sieve bedrijven zich genoodzaakt podium wil bieden. om te veranderen. innovatief design in Shanghai. >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Duran Lantink maakte op zijn twaalfde al rokken van oude tafelkleden.

Overigens is de kritiek op het bestaande modesysteem niet nieuw. De groene voorhoede pleit al jaren voor minder collecties, meer transparantie in het productieproces, meer diversiteit en betere arbeidsvoorwaarden voor alle betrokkenen. Maar vanwege de uitbraak van covid-19 is de roep om een ander soort modewereld urgenter dan ooit en worden ideeën die al een paar jaar rondzingen, steeds massaler opgepikt. Vorig jaar kwamen wereldwijde productielijnen voor het eerst in lange tijd stil te liggen én werden grote mode-evenementen, zoals het jaarlijkse MET gala en de modeweken in New York, Londen, Milaan en Parijs, afgelast. Ineens werden grote veranderingen die eerder onvoorstelbaar leken, zoals digitaal showen en inkopen, dagelijkse realiteit en begonnen steeds meer professionals zich af te vragen hoe logisch het eigenlijk jaarlijks, in samenwerking listisch, maar klinkt intussen logischer is om – bijvoorbeeld – een maand met adviesbureau McKindan ooit. Fletcher maakt zich al jaren lang modeshows in verschillende sey, een rapport uit over de hard voor een humaner modesysteem. steden wereldwijd te organiseren. stand van zaken in de secZe muntte in 2007 de term Slow Fashion Het is dat dit format al decennia tor. ‘Het coronavirus biedt en heeft meerdere interessante boeken bestaat. Maar zou iemand dit nu een kans om het bestaande over mode en duurzaamheid op haar nog durven initiëren, in een tijd modesysteem grondig te hernaam staan. ‘Dit is hét moment om de dat ‘minder’ het ‘nieuwe meer’ vormen. Dit is hét moment om heersende groeilogica in de mode te heraan worden is? Welke impact de waarden waarmee we onze zien en een nieuwe aanpak te bedenken het coronavirus op termijn op de actie meten opnieuw te beoordedie recht doet aan de aarde,’ schrijft Fletmodewereld gaat hebben, is nu niet len,’ aldus Amed. De gevierde en cher op haar blog. te voorspellen. Dat is en blijft een nog altijd invloedrijke modeontkwestie van koffiedik kijken en afwachwerper Raf Simons (die zijn eigen Ook de bekende trendforecaster Lideten hoe het virus zich ontwikkelt. Maar label runt en samen met Miuccia wij Edelkoort is ervan overtuigd dat hoe dan ook is duidelijk dat het virus bijPrada aan het hoofd staat van Prade coronacrisis voor grote verandraagt aan een groeiend moreel besef, da) zei iets vergelijkbaars in een deringen gaat zorgden. Zij muntte simpelweg omdat steeds meer professiinterview met Het Financieele Dagde term The Age of the Amateur, ook onals vragen stellen over de houdbaarblad: ‘Waarom zoveel modecollecde titel van een nieuw boek waar heid van het huidige systeem, dat is ties per jaar maken? Dat is absurd. ze op dit moment aan werkt. ‘We gebaseerd op een alsmaar toenemend Maar misschien dat nu de tijd rijp zullen bewuster gaan leven en aanbod en een alsmaar toenemende is voor grote veranderingen.’ ons bestaan opnieuw vorm gaan vraag. Earth Logic, noemt modeprofesgeven,’ zegt ze in een podcast met sor Kate Fletcher het principe BoF. ‘Waarschijnlijk gaat de mode‘We moeten overschakelen op een waarbij niet de belangen van de wereld terug naar een eenvouditotaal nieuwe kijk op onze indusaandeelhouders, maar die van ger en eerlijker model waarbij het trie,’ schreef Imran Amed in Buside planeet op de eerste plaats kledingstuk weer centraal staat en ness of Fashion (BoF), een toonstaan. Dat klonk medio 2019, minder ruimte is voor marketing en aangevende informatiebron toen ik haar voor het eerst reclame,’ aldus Edelkoort. Zij is ervan in de modewereld. BoF brengt sprak, nog behoorlijk ideaovertuigd dat we aan het begin van een

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

DE NIEUWE GENERATIE MODEONTWERPERS

nieuw tijdperk staan en dat in de mode de komende jaren alleen maar méér ruimte komt voor innovatieve start ups en ontwerpers die het anders doen.

‘Voor de insider vormen zijn ontwerpen een vermakelijk raadsel: wat zit er allemaal in één Duran?’

dat een belangrijke sponsor is van het belangrijkste mode-evenement in Nederland, en gaf een veelbesproken show. Daarvoor maakte hij opvallende nieuwe kleren van de middle-of-theroad confectie die in Lelystad te koop is, en verbeeldde hij de overconsumpOverschotten tie door halverwege de show een stuk Duran Lantink is zo’n ontwerof zeventig jongeren met papieren per: hij maakte op zijn twaalfde tasjes de catwalk op te sturen. Hij al rokjes van spijkerbroeken van kreeg een solo-expositie op de zolDiesel en oude tafelkleden van zijn schoenen van Adidas, Chloé en Botderetage van het Centraal Museum oma. Intussen heeft hij zijn hantega Veneta zomaar een nieuw paar Utrecht, waarvoor hij een aantal delsmerk gemaakt van het verhaspe- schoenen opleveren. Voor de insider nieuwe kledingstukken maakte len en opnieuw in elkaar zetten van vormen zijn ontwerpen een vermakevan afgedankte stukken uit het bestaande kleding, een techniek die lijk raadsel: wat zit er allemaal in één depot. En hij ging samenwerkinupcycling wordt genoemd en die flink Duran? gen aan met toonaangevende retaiaan populariteit heeft gewonnen sinds lers, zoals Browns in Londen en Joyeen toenemende groep consumenten Met zijn manier van werken legt ce in Hong Kong. zich bewust is van de enorme overschot- Lantink de vinger op de zere plek, ‘Ik zie ook wel dat er steeds meer vraag ten in de mode. Volgens MVO Nederland zonder dat het belerend of zwaaris naar duurzaamheid en dat ik goed (Maatschappelijk Verantwoord Onder- moedig wordt. In 2019 werd hij in dat plaatje pas. Maar ik vind sustainemen) belandt alleen hier al jaarlijks geselecteerd voor de LVMHnability zo langzamerhand een beetje 145 ton textiel bij het restafval. Lantink prijs, een van de belangrijkste een vies en leeg begrip. Het wordt te vaak studeerde in 2013 af aan de Amsterdamse onderscheidingen in de interGerrit Rietveld Academie met een collec- nationale mode-industrie misbruikt. Voor mij is dit gewoon de meest tie gemaakt van verknipte en opnieuw in omdat de prijs wordt betaald natuurlijke manier van werken. Het voelt elkaar gezette designerkleding die hij in door het oppermachtige niet logisch om nieuwe stof te kopen als ik een kringloopwinkel had gescoord. Na modebedrijf LVMH en net zo goed iets nieuws kan maken van een zijn studie volgde hij het masterprogram- het beginners in contact oud kledingstuk. Ik doe het niet voor niets ma ‘Fashion Matters’ aan het Sandberg brengt met de gevestigde al sinds mijn twaalfde zo. Onlangs kwam Instituut, waar hij alle ruimte kreeg om orde. Hij deed mee met een ik foto’s tegen van een collectie die ik op zijn manier van werken, die toevallig collectie gemaakt van onver- mijn vijftiende had gemaakt van verheel goed aansluit bij de tijdgeest, ver- kochte kleding van het Britse knipte kledingstukken. Ik hoopte der uit te diepen. warenhuis Liberty Londen daar toen mee binnen te komen bij de De ontwerpen van Lantink zijn vro- en werd geselecteerd uit ruim Koninklijke Academie van Beeldende lijk makend en pretentieloos. Hij 1700 inzendingen van over de Kunsten in Den Haag (KABK). Maar plakt delen van kledingstukken hele wereld. Dankzij de rel rond ze stuurden me vriendelijk weg van uiteenlopende merken met het Britse modemerk Burberry, omdat ik nog geen middelbaregemak aan elkaar en combineert dat in 2018 onder vuur kwam te schooldiploma had,’ zegt Lantink. zonder blikken of blozen een liggen toen bekend werd dat het Als vijfjarige had Lantink de wens klassieke jas van Gucci met een voor miljoenen aan overgebleven om hoofdontwerper van een groot hoodie van Off White. Of hij stikt kleding verbrandde, had ook de modehuis te worden: Chanel of zo. de helft van een T-shirt van Vete- luxesector ineens volop aandacht De afgelopen jaren moest hij vanwege de bureaucratie en de weinig ments aan een T-shirt van Valen- voor dead stock. tino. In zijn ontwerpen husselt hij Sindsdien is het hard gegaan duurzame aanpak niets hebben merken die op het eerste gezicht ver met Lantink. Hij ging voor van dat soort grote modehuizen, van elkaar afstaan nonchalant door Amsterdam Fashion Week een maar de laatste tijd veranderen elkaar, zodat er iets totaal nieuws samenwerking aan met Bata- zijn opvattingen. ‘Het lijkt me toch ontstaat. Zo kunnen drie paar oude via Stad, het outletcentrum wel tof om in de toekomst een >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

tweede lijn te beginnen voor een bekend merk. Daarmee zou ik meer impact kunnen hebben dan met alleen mijn eigen werk. Ik denk dan aan iets dat volledig uit restmateriaal bestaat en misschien zelfs zo circulair is dat klanten kleding opnieuw kunnen laten vermaken. Maar ik zie wel hoe het loopt. Het is in ieder geval supercool dat mijn manier van werken op dit moment zo aanslaat.’

binnenuit te veranderen – je kunt ook zeggen: te hacken,’ aldus Francisco van Benthum.

delmatige broeken? Maar duurNog een modeveteraan die zaamheid is voor Van der Kemp sinds 2014 naam maakt met een bijkomstigheid, geen doel op restmateriaal: Ronald van zich. Zijn hoofddoel is mode. Hij der Kemp. Hij werkte eerstaat op de officiële kalender van der voor gevestigde merken de Parijse coutureweek en zijn Upcyclen kleding wordt gedragen door Inmiddels is Lantink allang niet meer als Céline en Wolford, maar grote namen als Lady Gaga, Kate de enige die zich bezighoudt met upcy- begon vijf jaar geleden met Moss, Doutzen Kroes en Jada Pinclen. Alexander van Slobbe – bepaald modemerk RVDK. ‘New kett-Smith. geen nieuwkomer, wel een voorloper ethics in luxury fashion,’ noemt hij zijn werk. WerOok het merk 1/Off Paris, opgericht – en Francisco van Benthum begonken met restmateriaal door twee Nederlandse modemanen in 2014 het modemerk Hacked is zijn manier om ons kers, is een goed voorbeeld van de by_, waarmee ze kleding maken doorgeslagen consumppopulariteit van upcycling. Renee van overgebleven stuks. ‘Voor tiepatroon aan de kaak van Wijngaarden deed ervaring op ons is dit een nieuwe en uitdate stellen. Waarom niet als marketingmanager bij Vestiare gende manier van werken omdat gewoon wat langer sparen Collective, een platform waarop tweehet om een andere benadering voor één geweldige broek dehands designerkleding wordt vervraagt,’ zegt Van Slobbe. ‘Vroein plaats van gedachteloos handeld door particulieren (een soort ger bedachten we een sweater geld uitgeven aan vier midMarktplaats voor designerkleding). van begin tot eind en moesten we zelf op zoek naar de juiste stoffen en producenten. Dat hoeft nu niet meer. Eerlijk gezegd vind ik dat wel lekker, er zijn immers al duizenden variaties op de sweater gemaakt. Ik vind het interessanter Productiewerk heeft ten om daar iets eigens van te maken, dan onrechte een slechte naam, om de sweater opnieuw uit te vinden.’ vindt Sanne Schepers, Zoals de meeste ontwerpers die met restmedeoprichter van merk materiaal werken, doet Hacked by_ niet Schepers Bosman. mee met de traditionele modeseizoenen. Ze bepalen hun eigen tempo en gaan pas aan de slag als ze voldoende materiaal verzameld hebben. De ene keer kopen ze honderd blouses van een fabrikant, een andere keer zijn het drie rokken die in het rek van een zelfstandig winkelier zijn blijven hangen. Ze weten dat ze met die hoeveelheden het overschotprobleem niet oplossen. ‘Maar we kunnen wel bijdragen aan een mentaliteitsverandering. Dit is onze poging om het systeem van

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

DE NIEUWE GENERATIE MODEONTWERPERS

‘Soms zit ik een hele dag alleen maar ritsen te maken. Of alleen maar splitten. Of paspelzakken.’

wonen zelf op de eerste verdieping). Voor Schepers en Bosman is hun eigen merk, dat wordt verkocht door toonaangevende winkels in Tokyo, Praag en Amsterdam, een visitekaartje. ‘In onze ontwerpen halen we letterlijk de binnenkant naar buiten. We gebruiken zoveel mogelijk opvallende stiksels en bijzondere afwerkingen om te laten zien hoe mooi de constructie van een kledingstuk kan zijn. Zo overtuigen we andere ontJe hele leven werpers om hun kleding door ons kleding laten maken te laten maken. We willen graag van één klos garen, verder groeien met onze fabriek. daar droomt Chloé Onze droom is om van Made in Severien van om het The Netherlands een kwaliteitsmilieu minimaal te keurmerk te maken en een grote belasten. Schepers Bosman Factory te openen ergens in Nederland,’ aldus Schepers in een reportage over de opmars van kleinschalige productie ateliers die ik vorig jaar schreef voor de Volkskrant. De twee vinden het jammer dat alle lof doorgaans naar de ontwerper gaat, terwijl het zeker zo moeilijk is om te zorgen dat een collectie eerlijk wordt gemaakt én op tijd en voor een redelijke prijs in de winkel ligt. De Vietnamees-Nederlandse Xuan-Thu genoeg is genoeg, volgens In Geuzenveld werken ze net als in een groNguyen groeide op in een textielfamilie, Kinori. Hij is onderdeel van tere fabriek: niemand maakt een kledingvolgde een mode-opleiding aan AMFI een groeiende groep ont- stuk van begin tot eind, iedereen neemt en vertrok bijna twintig jaar geleden werpers die er bewust voor een onderdeel voor zijn of haar rekening. naar Parijs. Twee jaar geleden kwamen kiest om de productie van Schepers: ‘Soms zit ik een hele dag alleen ze elkaar tegen dankzij een gemeen- hun kleding niet uit te beste- maar ritsen te maken. Of alleen maar schappelijke vriendin. Omdat ze er den aan een fabriek ver weg splitten. Of paspelzakken. Je moet een allebei van overtuigd waren dat het met slechte arbeidsomstan- knop kunnen omzetten om urenlang ook anders kon in de mode, begon- digheden. In plaats daarvan hetzelfde te doen. Maar productienen ze hun eigen merk. Met 1/Off gaan deze ontwerpers zelf aan werk is óók prettig en meditatief werk. Uiteindelijk is het een kwesParis maken ze in hun eigen atelier de slag met het maakproces. tie van gewoon doen.’ nieuwe kleding van luxe vintage. ‘Productiewerk is een mooi vak Vrijwel direct na de uitbraak van dat ten onrechte een slechte naam corona viel de productielijn van Lokaal ‘Want to make it big in fashion? heeft gekregen,’ zegt Sanne Sche- Schepers en Bosman stil, maar Think small.’ Dat kopte The New pers, die samen met haar vriend binnen een paar maanden trok de York Times een tijd geleden boven Anne Bosman het merk Sche- vraag aan. ‘Sinds de coronacrisis een artikel over Evan Kinori, een pers Bosman runt. Zij begonnen beseffen steeds meer mensen 32-jarige ontwerper die zijn eigen een minifabriek op de tweede hoe waardevol korte lijnen in de merk begon. Hij nummert zijn verdieping van een galerijflat productieketen kunnen zijn. kleding met de hand en houdt gro- in Amsterdam Geuzenveld (ze Omdat we gedwongen worden om te investeerders op afstand. Want zijn ook privé een koppel en ons tempo te verlagen en minder >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Kledingstuk vraagt drager om er lang en goed voor te zorgen.

‘Real clothes, not fashion’; Christy Patijn studeerde af met een volledig biologisch afbreekbare collectie.

heeft hij linnen gemaakt, opnieuw kleding van laten maken. te vliegen, is de stap naar lokale precies genoeg voor één Zo heb je regelmatig de voldoening productie minder groot,’ zegt BosT-shirt. ‘Ik vind het jamvan iets nieuws zonder daarbij het man. Ook een aantal partijen in de mer dat het in de mode bijmilieu te belasten,’ zegt Severien. Tweede Kamer vindt dat Made in na alleen maar om consu‘Ik heb er bewust voor gekozen om niet China weer Made in The Nethermeren gaat. Met dit project met natuurlijke materialen te werken lands moet worden. CDA-fractiebreng ik op een toegankelijomdat je op die manier alsnog de natuur voorzitter Pieter Heerma diende ke manier het verhaal achter uitput. Ik ben er namelijk helaas nog niet eind mei een motie in waarbij hij een kledingstuk in beeld. van overtuigd dat we met z’n allen masde regering verzoekt om de DenkVoor mij is het een eerste stap saal veel minder gaan kopen. Dat zou ik tank coronavirus op korte terin een nieuwe invulling van het wel willen, maar ik ben bang dat dat wismijn om een advies te vragen over beroep modeontwerper.’ hful thinking is.’ Ze is van plan om haar hoe reshoring (het terughalen van ideeën op termijn verder uit te werken de productie uit lagelonenlanden Chloé Severien ontwikkelde tijen het materiaal uitgebreid te laten tesnaar Nederland) de lokale maakindens haar studie aan de Willem ten, eventueel in samenwerking met dustrie kan versterken. de Kooning Academie in Rotterde onderzoeksafdeling van een hogedam een nieuw systeem dat ze school of universiteit. Momenteel Materiaal Infinite Re-usable Knitwear heeft werkt ze voor Loop a Life, een bedrijf Dat de nieuwe generatie smaakmakers genoemd. De kledingstukken dat gespecialiseerd is in circulair niet bang is om onconventionele keuzes waarmee ze in 2019 afstudeertextiel en waar ze de kans krijgt om te maken én geïnteresseerd is in het hele de, waren niet gemaakt van wol, meer te leren over de ontwikkeling productieproces, bewijst bijvoorbeeld maar van garen van gerecyclede van nieuwe garens. de Japanse ontwerper Takahiro Hasepetflessen, dat ook wordt gebruikt gawa. Hij studeerde in 2020 af aan de in autobanden. Severien is de Christy Patijn studeerde in 2019 Master Fashion Design in Arnhem eerste die er kleding van maakt. af aan AMFI met een volledig biomet een innovatief project waarmee Het is een supersterk materiaal logisch afbreekbare collectie. hij laat zien hoe arbeidsintensief dat volgens de ontwerper heel Praktisch gezien betekende dat bijde productie van kleding is. Voor lekker zit en eindeloos hergevoorbeeld dat ze alleen maar heeft het ‘One field, one T-shirt’ project bruikt kan worden als breigewerkt met biologisch afbreekbaar liet hij in het Openluchtmusemateriaal. ‘Stel je voor: als garen en dat ze geen ritsen kon gebruium in Arnhem een groot veld baby krijg je een klos garen ken; na vier jaar op een composthoop in de vorm van een T-shirt met en daar kun je je hele leven zou de kleding volledig opgelost moevlas beplanten. Van het vlas

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

DE NIEUWE GENERATIE MODEONTWERPERS

‘Het maken van mode wordt niet gezien als teamwork, terwijl het dat wél is.’

ELIZAVETA FEDERMESSER

ten zijn. ‘Real clothes, not fashion’ is de titel van de collectie, die werken met negen vriendinnen, die bestaat uit een tiendelig uniallemaal een andere artistieke achform, gebaseerd op haar pertergrond hebben, haalt Perlmutter de soonlijke stijl en beroepskleding illusie van het bestaan van één geniauit het begin van de twintigste le sterontwerper onderuit. eeuw. Ze vernoemde haar kle‘Op de een of andere manier wordt dingstukken naar de oorspronhet maken van mode niet gezien kelijke functies, zoals ‘Painter’s als teamwork, terwijl het dat wél is. Trousers’ en ‘Bricklayer’s WaistMode is een complex en dynamisch coat’. Op elk kledingstuk liet ze een vak,’ zegt Perlmutter. Momenpoëtisch verzoek drukken waarbij teel werkt ze als freelance desighet kledingstuk de drager vraagt om ner voor min of meer gevestigde lang en goed voor het kledingstuk te merken, zoals Anecdote en Kassl zorgen. Zo wil ze de band tussen dra- mie, met een collectie gebaseerd op een Editions. Met haar eigen werk wil ger en kledingstuk versterken. ‘Ik wil gezamenlijk maakproces. Tijdens een ze niet zozeer de consumptieculniet bijdragen aan meer-meer-meer. Ik tuur voeden, maar nieuwe manieonderzoek naar specifiek vrouwelijke wil mensen juist stimuleren om te waar- methodes van kleding maken kwam ze ren vinden om mode te maken en deren wat ze hebben en zo duurzaam via de matriarchale erfenis van prete verduurzamen. Samen met Mo mogelijk te werken. Ik weet dat dit nu nog historisch Europa terecht bij de patVeld (docent aan de Gerrit Rietveld niet op grote schaal toepasbaar is. Maar chwork- en quiltcultuur. Ze besloot Academie en de Design Academy) ik heb wel de ambitie om ooit mijn eigen patchwork als techniek te gebruionderzoekt ze nieuwe scenario’s voor modemerk op te zetten dat dicht bij de ken om nieuwe mode van afgemodeontwerpers. ‘De modewereld zit natuur staat,’ zegt Patijn. in een bijzondere transitiefase. Met dit dankt textiel te maken en zich onderzoek willen we uitzoeken hoe de met andere vrouwelijke makers beroepspraktijk van modeontwerpers er te verbinden. Door samen te Diversiteit De nieuwe generatie doet er alles aan om het elitaire karakter van mode omver te werpen. Waarom zit er niet meer overlap tussen mannen- en vrouwenmode? En waarom zou mode niet inclusief kunnen zijn? Het hele idee achter JOIN Collective Clothes, het modemerk van Anouk Beckers, die vier jaar geleden afstudeerde aan de Gerrit Rietveld Academie, is dat iedereen mode kan maken. Daarvoor ontwikkelde ze patronen van een top, een rok, een mouw en een broekspijp, en organiseert ze workshops. Ze gaat ook nog een stap verder: volgens Beckers kan ook iedereen mode showen. In juni 2020 organiseerde ze een alternatieve modeshow: ze liep door de Kalverstraat met Mika Perlmutter gebruikt ongeveer dertig mensen die met patchwork om nieuwe haar patronen aan de slag waren mode van afgedankt gegaan. Een soort guerrillapresentextiel te maken. tatie. Ook Mika Perlmutter studeerde in 2019 af aan de Gerrit Rietveld Acade-

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

PETER STIGTER

Bodil Ouédraogo is op zoek naar connecties tussen culturen en subculturen. Ze hanteert een speciale techniek om de luxe stof Bazin Riche te maken.

Dylan Westerweel werd nog niet precies hoe de toekomst tijdens Lichting 2019 eruitziet. Zeker nu niet.’ gekozen tot Nederlands talent. Hij haalde de inspiDarwin Winklaar, die opgroeide op Voor Bodil Ouédraogo is identiratie voor de collectie waarAruba en afgelopen zomer afstudeerde teit een rode draad in haar werk. mee hij afstudeerde aan de aan de Gerrit Rietveld Academie, is ook Ze is altijd op zoek naar diepere modeafdeling van ArtEZ in bezig met een zoektocht naar zijn eigen connecties tussen verschillende Arnhem uit de Victoriaanse identiteit en de definitie van mannelijkculturen en subculturen en defirentboys en hun homoseksuele heid. Hij heeft zo vaak gehoord dat hij te nieert identiteit als een complex exotisch is of te kleurrijk. Tijdens zijn en uniek verhaal dat iemands per- ervaringen, en gaf zijn werk de studie besloot hij dat hij geen slachtofsoonlijke geschiedenis beschrijft. titel ‘Jack Saul’, naar een homofer hoeft te zijn. ‘Ik wil mezelf niet laten Een zoektocht naar haar eigen iden- seksuele prostitué uit die tijd. gijzelen door de machocultuur die de titeit bracht haar naar Burkino Fasso, Westerweel presenteerde een norm is op Aruba,’ zegt hij. Winklaar waar haar vader vandaan komt. Daar mannelijke tegenhanger van de noemt zijn werk een poging tot dekostuitte ze op een speciale techniek die klassieke femme fatale – inclusief lonisatie. ‘Het Exotische Kut van wordt gebruikt om Bazin Riche, een loka- een geïdealiseerd lichaam met Violetta’ is een ode aan zijn moeder le luxe stof, te maken. Voor de collectie brede schouders en een smalle en een afstudeercollectie om te ontwaarmee ze in 2019 afstudeerde aan de taille. Door een ander perspectief houden. Ook omdat het niet echt Gerrit Rietveld Academie verwerkte ze op verleidelijkheid te kiezen en een collectie is. Het is heel vrij en die traditionele techniek in moderne zowel mannelijke als vrouwelijke eigen; een verzameling poppen, kledingstukken. Zo laat ze zien hoe elementen in zijn collectie te vereen altaar, performance (hij maakt connecties tussen verschillende stij- werken haalt de ontwerper conook muziek, zijn eerste album is in len tot iets onverwachts en nieuws ventionele opvattingen rondom de maak). De aanpak van Winklaar kunnen leiden. Als inspiratiebron genderstereotypering onderis exemplarisch voor de nieuwe genenoemt ze Grace Wales Bonner, een uit. ‘Ik begon buiten mezelf, ratie, die gemakkelijk wisselt tussen succesvolle ontwerper uit Londen maar mijn onderzoek leidde verschillende disciplines, online een die haar biculturele achtergrond uiteindelijk naar mezelf en eigen publiek verzamelt en mode niet gebruikt zonder te vervallen naar wat mannelijkheid voor meer per se definieert als een seizoensin overduidelijke hints en mij betekent. Ik wil hier wel mee verder, maar ik weet gebonden collectie. clichés. in de toekomst uit zou kunnen zien,’ zegt Perlmutter.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

DE NIEUWE GENERATIE MODEONTWERPERS

‘Het hoeft niet meer allemaal groot, groter, grootst.’

Ik vind het collectief Das Leben Am Haverkamp een goed voorbeeld van de Haagse School. Deze vier ontwerAlle genoemde ontwerpers paspers zijn niet bang om het vak modesen in een lange traditie van ontwerper opnieuw invulling te geven, Nederlandse ontwerpers die op hun eigen manier. Ze werken interhet anders aanpakken en daarin disciplinair, soms gezamenlijk en tijdens hun studie worden gestisoms alleen. Ze bewegen zich ergens muleerd. Uiteindelijk begint een tussen kunst en mode, en zijn bezig humaner modesysteem bij het met het ontwikkelen van een heel onderwijs. Verschillende Nedereigen vocabulaire. Zij werken al een landse academies hebben het onder- geldt. Studenten zoeken actief naar paar jaar op deze manier en ik zie wijs de afgelopen jaren hervormd. manieren waarop ze het anders kundat die autonome aanpak steeds Duurzaamheid, diversiteit en circu- nen doen. Ze stellen zichzelf voortdupopulairder wordt onder studenlariteit zijn leidend geweest in die ont- rend de vraag wat ze kunnen en willen ten.’ wikkeling, die nog steeds aan de gang toevoegen. Natuurlijk zitten ze nog volis. ‘Hervormingen in het onderwijs op in de experimenteerfase. Maar met Niels Klavers, sinds 2011 hoofd van zijn hard nodig omdat in het werkveld de oplossingen die ze tijdens hun stude modeafdeling van de Gerrit Rietop dit moment ook veel verandert,’ zegt die bedenken, kunnen zij het begin veld Academie, ziet een vergelijkbare Mark van Vorstenbos, die sinds janua- zijn van grote veranderingen,’ zegt mentaliteitsverandering optreden ri 2019 hoofd is van de afdeling Textiel & Van Vorstenbos. bij zijn studenten. ‘Het wordt groter en Mode aan de KABK in Den Haag en eerder ‘De nieuwe generatie heeft een kleiner tegelijk. Daarmee bedoel ik dat het duurzame knitwearlabel Youasme heel eigen manier van denken het werk autonomer wordt. Daar is steeds Measyou runde. ‘De modewereld staat op en doen. Ze switchen moeitemeer ruimte voor, mede dankzij de digidit moment voor een enorme uitdaging. loos tussen verschillende disMaar dat geeft ook ruimte. Ik zie steeds ciplines en zijn realistisch. tale communicatiemogelijkheden. Als je meer studenten die zich niet langer aan- Het hoeft niet meer allemaal een groep mensen om je heen weet te verzagetrokken voelen tot het klassieke carriè- groot, groter, grootst. Er melen die waarderen wat je doet, kun je als repad, waarin een baan als hoofdontwer- komt weer ruimte voor ontwerper precies doen wat je wilt doen. Op per of creatief directeur van een bekend kleinschaligheid en expe- Rietveld stimuleren we een autonome aanmodehuis als het hoogst haalbare riment. Dat moedig ik aan. pak. Ik hou enorm van mode en van een >

Onderwijs

PETER STIGTER

De aanpak van Darwin Winklaar is exemplarisch voor een generatie die gemakkelijk wisselt tussen verschillende disciplines.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

GERRIT RIETVELD ACADEMIE

Afgelopen zomer organiseerde de Gerrit Rietveld Academie daarom geen catwalkshow, traditioneel het hoogtepunt van de stugoede collectie, maar als iemand uitein- die als modeontwerper, delijk liever iets anders maakt omdat zijn maar een multidisciplinaiof haar ideeën dan beter tot hun recht re expositie in de gymzaal vind ik deze vorm behoorlijk gedakomen, vind ik dat ook goed. Zolang het van het oude academiege- teerd, maar het merendeel van maar gerelateerd is aan het lichaam,’ bouw. Voorafgaand aan de de studenten wilde dat nog wel. expositie werden verschillen- Inmiddels hebben we, ook als zegt Klavers. Ter illustratie noemt hij een project de masterclasses georganireactie op de coronapandemie, van Line Arngaard en Sonia Oet, die in seerd op het gebied van cura- het digitale platform exposed. 2018 afstudeerden met een magazine. ting, producing en branding; kabk.nl gelanceerd. Daarop is al ‘A March Isssue’ was een eigenzinnige deze nieuwe serie mas- het werk van onze studenten nu kopie van een maartnummer van de terclasses werd mogelijk online te zien. Daarnaast opengemaakt dankzij de steun den onze graduates dit jaar de Britse Vogue (Queen Bee onder de van Keep an Eye Foundatimodeglossy’s), waarin ze alle foto’s KABK-eindexamententoonstelling on. ‘We hebben studenten met liveperformances die simultaan van modellen en andere mensen uitgedaagd om actief na hadden vervangen door foto’s van gestreamd werden. Afstudeershows te denken over presenta- van kunstacademies zijn de afgelopen vrienden, familie en kennissen tie en ondernemerschap; in een spijkerbroek en een wit vijftien jaar enorm geprofessionalifacetten die belangrijk zijn seerd. Het zijn spectaculaire producties T-shirt. ‘Wij stimuleren dat soort als ze straks in het werkveld projecten; ik hou van mode die geworden waarin wordt gewerkt met komen. Met deze vernieuwde professionele producers en modellen. balanceert tussen mode en autoaanpak zoeken we het expe- Alsof het om gevestigde luxemerken gaat. nome kunst. Dat past ook wel bij riment op en stimuleren we Ik denk dat die aanpak – het imiteren van Rietveld: autonomie, diversiteit studenten om dat ook te doen,’ de grotemensenwereld – steeds minder en bewustzijn zijn onderdeel van het DNA van deze academie. In aldus Klavers. strookt met de tijdgeest. De nieuwe 2020 hebben we de eindexamen ‘Ik heb onze studenten vorig jaar generatie smaakmakers is eigenzinnig, presentatie opnieuw georganiseerd ook de vraag gesteld of ze nog wel onafhankelijk en vernieuwend. Ze zoeen bewust voor een andere aanpak een klassieke catwalkshow wil- ken hun eigen weg en doen daarbij hun den,’ zegt Van Vorstenbos. ‘Zelf gekozen.’ best om de wereld beter te maken.’

Voor de expositie op de Gerrit Rietveld Academie werden masterclasses georganiseerd op het gebied van curating, producing en branding, met steun van de Keep an Eye Foundation.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Joana Schneider winnaar Keep an Eye Textiel- & Modeprijs 2018

e werd gelijk na haar afstuderen gecontracteerd door een prestigieuze galerie. Exposeerde op alle grote kunstbeurzen en won de Keep an Eye Textiel- & Modeprijs. ‘Het contrast tussen de glamour van de kunstbeurzen en mijn werk had niet groter kunnen zijn.’ Kunstenaar Joana Schneider vertelt… ‘Ik wachtte op het beruchte zwarte gat waar iedereen het altijd over heeft: vacatures voor autonoom kunstenaar zijn er niet, dus de meeste kunstenaars moeten zelf de weg naar hun artistieke droom vinden. Dat is zeker in het begin niet eenvoudig. Bij mij gebeurde het tegenovergestelde: alles kwam tegelijk op me af. Het voelde alsof ik in heel korte tijd volwassen moest worden. Ik was natuurlijk blij dat ik veel aandacht en opdrachten kreeg , maar het gaf ook stress. Inmiddels heb ik een goede balans gevonden.’ De uit Duitsland afkomstige Joana studeerde in 2018 af aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten in de bacheloropleiding Textiel en Mode. Sindsdien is ze non-stop aan het werk. Ze werd gecontracteerd door Rademakers Gallery en reisde de wereld over voor kunstbeurzen in Milaan, New York en Miami.

‘Die luxe wereld van de beurzen staat in groot contrast met de plek waar ik 95% van de tijd te vinden ben: mijn studio. Een plek die juist heel down to earth is. Hier ben ik omringd met andere kunstenaars en studenten. Samen eten we avocado’s. Kunst maken is het tegenovergestelde van glamour. Lange tijd werd mijn werk steeds groter. Als iemand me een ruimte geeft, hoe groot ook, dan vul ik die. Ik ben nu bezig met een werk voor een muur van 14 bij 7 meter. Een klein werk valt in zo’n ruimte weg. Maar sinds kort maak ik ook kleine werken. Want een groot werk in een kleine ruimte werkt ook niet, dat kun je niet goed bekijken. Het was nooit een vooropgezet plan om autonoom kunstenaar te worden. Ik begon op de KABK bij de afdeling Mode. Na een halfjaar stapte ik over naar Textiel. Het mooie aan de academie is dat ze je alle ruimte geven om te onderzoeken wat echt bij je past. Dan komt er een moment dat je jezelf de vraag stelt: ben ik nu een kunstenaar?’ Kunst van afval

‘Voor mijn generatie en zeker ook voor mij is het heel vanzelfsprekend om met afval of gerecycled materiaal te werken. Mijn werk bestaat uit netten en pluis van vissersnetten. De glanzende draden zijn gemaakt van oude petflessen. Juist het contrast tussen dat verweerde en die felle kleuren maken een werk interessant. De Keep an Eye Award was eigenlijk bedoeld voor het volgen van een master of masterclass, maar door het vele werk had ik daar geen tijd meer voor. Met de award heb ik uiteindelijk, samen met een technicus, machines gebouwd waar ik mijn stoffen mee kan weven. Dat is niet eens zozeer tijdbesparend, maar ik kan nu texturen ontwikkelen die je anders nooit kan maken.’

Joana Schneider, Fugitive

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Pak in het begin alles aan, dan leer je wat goed bij je pa Voor industrieel ontwerper Hella Jongerius is een nieuwe designstoel een ‘bijproduct’ van haar werk. Ze werd beroemd met legendarische ontwerpen, van de Poldersofa en het expres te heet gebakken en daardoor vervormde B-servies voor Tichelaar tot de bloemenvaas voor Ikea. Ze bedacht het complete kleurenpalet van de producten van Vitra. Ze heeft een voorliefde voor ambachtelijkheid en imperfectie. Haar drijfveer: de designindustrie veranderen van binnenuit. De internationaal belangrijkste ontwerpster van haar generatie kijkt hoopvol naar de jongste generatie ontwerpers: ’Bedrijven hebben de ogen echt wel open voor goede ideeën.’

DESIGN 38

GERRIT SCHREURS

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW HELLA JONGERIUS, INDUSTRIEEL ONTWERPER

ROEL VAN TOUR

past Tijdloos ontwerpen kan niet, je bent altijd onderdeel van de tijd.

Je verhuisde elf jaar geleden naar Berlijn omdat je weer starter wilde zijn. Je zei: ‘Ik ben goed als beginner.’ ‘In Nederland had ik het te veel op orde. Ik hou van een onbekende situatie waarin je jezelf opnieuw moet uitvinden. Dat wakkert de creativiteit aan. Design is in Nederland een hele industrie, ingebed in de cultuur. Op een bepaald moment kende ik alle wegen wel. Hier in Duitsland is er eigenlijk geen design wereld. Het was alsof ik in niemandsland terechtkwam. Inmiddels voelt deze stad ook comfortabel. Misschien wordt het weer eens tijd dat ik verkas.’ Je kiest bewust voor een kleine groep opdrachtgevers waarmee je een langdurige samenwerking aan kunt gaan. Raad je jonge ontwerpers ook aan zorgvuldig te kiezen of moet je als beginnende ontwerper blij zijn met iedere vraag die je krijgt? ‘Ik denk dat je zeker in het begin alles moet aanpakken. Alleen dan leer je wat er bij je past en wat niet. Vooral al je fouten maken. Dat heb ik ook gedaan. Op een bepaald

moment voel je waar je mee de diepte in kan. Probeer vooral geen allesvreter of generalist te worden. Dan wordt je werk dertien in een dozijn. In mijn tijd hadden we het wel makkelijker. Subsidies waren royaler, en ik had het geluk onderdeel te zijn van ontwerperscollectief Droog Design. Dat gaf een enorme versnelling aan m’n carrière, dat had ik nooit alleen voor elkaar kunnen krijgen. Het is mooi als je iets aantikt dat samenvalt met de tijd of liefst nog nét ervoor. Ik denk dat die talenten altijd opgepikt zullen worden.’ In 2019 gaf je een masterclass, ondersteund door de Keep an Eye Foundation, aan de Textiel & Mode studenten van de KABK. Studenten kregen de opdracht: Wat moet je maken in een wereld waarin we alles al hebben? Hoe kijk je naar de jongste generatie ontwerpers? ‘Ik heb goede hoop door wat ik nu zie gebeuren. Ik zie een generatie die vanuit activisme en politieke standpunten het vak bevraagt.’ >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Deze transformatieperiode waarin we nieuwe businessmodellen ontdekken, is nog maar net begonnen.

Maar als ze zich liever buigen over maatschappelijke problemen dan over een gelikte loungestoel, is aansluiting vinden met de industrie wellicht lastig. ‘De industrie volgt niet de ontwerpers, de industrie kijkt naar wat de markt wil. Ontwerpers zouden zich meer kunnen richten tot consumenten, ze leren om anders naar producten te kijken. Producenten doen uiteindelijk gewoon wat gevraagd wordt. Wil iedereen gerecyclede spullen? Oké, dan maken we gerecyclede spullen. Dat gebeurde ook in de foodindustrie: mensen wilden meer biologisch, duurzaam, meer lokaal en gezonder eten, dus dat kwam er. Consumenten hebben echt enorm veel macht.’ De H&M’s en Actions van deze wereld gaan tegelijk ook als een speer. ‘Ik geloof niet dat je anderen een moraal kunt

opleggen. Niet iedereen heeft het geld om dure, duurzame dingen te kopen. Je kunt er wel een alternatief tegenoverstellen. Tegelijk kunnen bedrijven het zich niet meer veroorloven om de grote vergiftigers van de wereld te zijn. Ze weten dat ze het gaan afleggen als ze niet meegaan in de circulaire economie. De hobbel ligt nu vaak bij de toeleveranciers. Bij Vitra bijvoorbeeld willen we heel graag gerecycled plastic met de juiste constructiesterkte. Wij willen dat, consumenten willen dat, maar het kan nog niet. We zitten in een transformatieperiode en zijn nog maar net begonnen. We moeten nieuwe businessmodellen ontdekken. Iedereen probeert maar wat. Dat zie je aan de enorme golf aan creativiteit.’ Zijn ontwerpers in staat veranderingen in gang te zetten? En hoe? ‘Zeker. Dat moeten ze vanuit eigen kracht doen. Solliciteren bij bedrijven heeft geen zin. Daar hebben ze al hele slimme mensen in dienst. Ze hebben niet nog een betweter nodig die gaat vertellen dat het allemaal anders moet. Je wordt opgepikt omdat je potentie hebt. Bedrijven hebben de ogen echt wel open voor slimme ideeën, voor oplossingen waar ze zelf absoluut niet aan hadden gedacht.’

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

FOTO’S: ROEL VAN TOUR

Gaan de ontwikkelingen niet allemaal veel te langzaam? ‘Vijf jaar geleden ging het moeizamer, maar ik vind het hier in Duitsland nu juist heel snel gaan. Achter de schermen zijn hele grote veranderingen gaande. Verduurzaming staat hoog op de politieke agenda. Die beweging is misschien wel gestart bij de kleine ontwerpers die geen zin hadden in de oude manier van werken. In Duitsland zijn veel wetten in de maak om het land helemaal groen te maken. Die kunnen zo uitgerold worden als na de verkiezingen Die Grünen aan de macht komt. Als een groot land als Duitsland daarin het voortouw neemt, dan heeft dat impact op heel Europa.’ Je zei: ‘Ik wil het antiek van morgen maken. Dierbare spullen, die je niet snel meer wegdoet. Die als erfenis naar je kinderen gaan.’ Hoe ontwerp je iets tijdloos, zonder mee te gaan in trends? ‘Ik denk dat je nooit tijdloos kunt ontwerpen, je bent altijd onderdeel van de tijd. Mijn signatuur draagt verschillende sociale en politieke lagen in zich. En omdat ik al dertig jaar in het vak zit, weet ik intuïtief wat resoneert. Bovendien ben ik ook gewoon een consument met verlangens. Dat begon helemaal aan het begin van mijn carrière toen ik in kasten van vrienden nooit een dertigdelig servies zag staan. Het was altijd bijeengeraapt. Toen

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

begon het idee om een servies van porselein te maken met imperfecties. Dat was dertig jaar geleden. Niemand begreep dat toen. Later kwamen alle grote merken met imperfecte producten en is dat met megamarketing heel groot geworden.’ Je zegt altijd je intuïtie te volgen, geef je dat jonge ontwerpers ook mee? ‘Het belangrijkste is dat je je eigen kompas ontwikkelt: wat wil jij toevoegen aan de wereld? En werk samen. Dus geen egotripping. De designer als ster is allang voorbij.’ En alleen nog het hoogstnodige maken? ‘Een nieuw stoeltje, dat doe je er gewoon bij. Ik weet ook niet hoe anderen dat doen, maar ik kan het niet, steeds weer nieuwe spullen maken. Het gaat om culturele en sociale ambities. Het object is bijvangst van je vak.’

DARREN SMITH

Keep an Eye

Young Desig Iris van Wees presenteert digitale mode als creatief en commercieel alternatief voor het huidige modesysteem.

Vanuit haar studio The Eatelier onderzoekt Katinka Versendaal ons voedselsysteem en ontwerpt toekomstscenarioâ&#x20AC;&#x2122;s voor de veiligheid, bereikbaarheid en betaalbaarheid van voedsel.

inds 2018 werkt de Keep an Eye Foundation samen met de Dutch Design Foundation. Deze stichting reikt jaarlijks de Dutch Design Awards uit en organiseert de Dutch Design Week. De uitreiking van de Dutch Design Awards 2020 kreeg een digitaal jasje. De Dutch Design Week had voor het eerst DDW TV, een eigen studio met een talkshow rond de Dutch Design Awards. Wie waren de genomineerden, wat doen ze en bovenal: waar gaat hun project over? Trends en ontwikkelingen uit het werkveld passeerden de revue, met als klap op de vuurpijl de bekendmaking van de winnaar. De Keep an Eye Young Designer Awards werden uitgereikt, live op de website van de Dutch Design Week. De winnaar was Simon Dogger, hij kreeg een bedrag van 12.000 euro. De twee andere genomineerden waren Katinka Versendaal en Iris van Wees. Zij ontvingen ieder financiĂŤle ondersteuning ter waarde van 9.000 euro.

DESIGN 42

RUUDSCHEERENS

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

YOUNG DESIGNERS GRANT

ner Award Keep an Eye Young Designer Award winnaar Simon Dogger

S.DOGGER

Simon Dogger is een ontwerper die zichzelf een geheel nieuwe kijk moest aanwennen: die van non-visueel ontwerper. Toen Dogger aan Design Academy Eindhoven studeerde, verloor hij zijn gezichtsvermogen en moest hij een lange pauze nemen. Hij keerde terug met een hernieuwd vermogen om te luisteren en te voelen, en een sterke drive om zijn onafhankelijkheid te herwinnen. Simon Dogger ziet zichzelf als iemand die op een andere manier informatie opneemt en is als ontwerper op zoek naar meer inclusieve vormen van communicatie. Hij combineert visuele, auditieve en zintuiglijke middelen om de kwaliteit van leven te verbeteren, voor iedereen die baat heeft bij zelfbekrachtigende, intuĂŻtieve tools die helpen om contact te maken met anderen en de omgeving.

Simon Dogger is non-visueel ontwerper. Hij combineert visuele, auditieve en zintuiglijke middelen om de kwaliteit van leven te verbeteren voor iedereen die baat heeft bij tools om contact te maken met de omgeving.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

REN É G ER RI TS EN

Teresa van Dongen, Electric life.

Teresa van Dongen winnaar Keep an Eye Design Talent Grant 2016

‘I

n 2016 won ik de Keep an Eye Grant. Een geweldige eer. Het was het begin van Electric Life, een lichtinstallatie die brandt op micro-organismen. Electric Life is al tentoongesteld in het Centre Pompidou Parijs en het Cooper Hewitt Museum, New York. De basis van dit project zijn zogeheten ‘elektro-actieve organismen’ die je vindt in de modderige bodems van rivieren en meren waar ze de boel schoonmaken. Tijdens hun stofwisseling scheiden ze continu elektronen uit, een bron van energie. De eerste versie die ik met deze technologie ontwikkelde, was Spark of Life, in 2016. Het is een levende lichtinstallatie die volledig werkt op de kracht van micro-organismen. Op vier vaten met bacteriële vloeistof en één onderhoudsbeurt per maand branden vier ledlampjes dag en nacht. Met de Keep an Eye Grant kon ik dit project doorontwikkelen. Dat resulteerde in Electric Life. Samen met een elektrotechnicus heb ik de reactor verbeterd. We hebben het elektrisch circuit volledig aangepast waardoor de energie die de organismen afgeven optimaler gebruikt wordt. Je ziet duidelijk een verschil in lichtopbrengst. Ik heb het lichteffect nog meer kunnen vergroten met lichtvervormende en -versterkende materialen, zoals lenzen en diffusers. De toekomstige eigenaar zal het werk moeten voeden en koesteren, als een kamerplant. Veel werk is dat niet: een beetje kraanwater met wat extra voedingsstoffen en een theelepel azijn per week is voldoende. Ik hoop dat Electric Life aanzet tot een nieuwe manier van kijken naar energiegebruik. We zijn zo gewend om met één druk op de knop een eindeloze energievoorraad te hebben dat we er niet meer bij stilstaan dat al deze energie ergens vandaan moet komen.

WO U T VA

N H EC K

Electric Life is geëxposeerd in het Centre Pompidou in de expositie ‘La Fabrique du Vivant’, in de expositie ‘Nature’ in het Cooper Hewitt Museum New York en in het Cube Design Museum Kerkrade.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

UITTIP

Friederike Darius, programming, artistic producer & talent development Metropole Orkest

Jazzkerk Aartswoud

AN HE CK

Helaas moest half maart ook in de Jazzkerk de agenda leeg worden gemaakt, maar met een coronaprotocol werd er toch een aantal zomerconcerten georganiseerd. Zeker is dat de Jazzkerk blijft bestaan.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Inmiddels zijn er ook twee internationale festivals georganiseerd: jazzfestival Trommel, dat helemaal draait om drummers als bandleiders, en Stemmenfestival Voois, waarin de stem centraal staat.

Aartswoud heeft een mooie kerk en de twee musici informeerden al snel of ze de kerk als podium konden gebruiken om jazzconcerten te organiseren. Jazz was niet bepaald iets wat leefde in het dorp, sterker nog, veel inwoners hadden geen idee wat ze zich erbij moesten voorstellen. Maar met de gezonde dosis nieuwsgierigheid die de Aartswouder eigen is, had men desalniettemin wel oren naar het plan. Het eerste concert was meteen al raak. In de bomvolle kerk speelde het Benjamin Herman Trio de sterren van de hemel terwijl speciale gast Jules Deelder zijn gedichten de kerk

Vanuit de hele regio en zelfs uit andere delen van het land kwam inmiddels het publiek. De sfeer in de kerk met kaarsen, muziek van topmusici en ontmoetingen met de artiesten na afloop van het concert in cafĂŠ De Stompe Toren: dit alles maakte de concerten tot een unieke gebeurtenis. De Jazzkerk was geboren. De afgelopen jaren zijn er prachtige concerten geweest. Kees van Kooten die als gast trombone speelde met The Ploctones, Nico Dijkshoorn die dichtte over Aartswoud terwijl Krupa & The Genes speelden. Mathilde Santing bracht de bezoekers in vervoering, Matthijs van Nieuwkerk en Wilfried de Jong vertelden over hun liefde voor jazz. En het Jazz Orchestra of the Concertgebouw verzorgde maar liefst drie keer een kerstconcert.

artswoud, wie kent het niet? Of misschien: wie kent het wel? Drummer Joost Patocka en zijn vrouw, zangeres Francien van Tuinen, hebben tien jaar geleden met hun drie kinderen het drukke Amsterdam verlaten. Ze zochten de ruimte die nodig was om zich helemaal op hun muziek te kunnen focussen. Die vonden ze in het prachtige dorp Aartswoud, Noord-Holland. Bij aankomst op hun nieuwe stek lag er een grote stapel welkomstkaartjes op de deurmat. Het bleek tekenend voor de aard van de Aartswouder, die uitblinkt in hartelijkheid, openheid en gemeenschapszin.

in vuurde. Het volgende hoogtepunt was het optreden van jazzzangeres Rita Reys met het trio van bassist Ruud Jacobs.

Of zoals Jules Deelder schreef in zijn bekende ode aan de jazz: Jazz was, Jazz is, Jazz blijft.

www.jazzkerk.nl

Onderweg naar een nieuwe industrie en ontwerpers D

e Young Designer Award is een van de belangrijkste prijzen voor jonge ontwerpers. Is het voor deze nieuwkomers lastig om hun plek te veroveren in het ontwerplandschap? ‘Het is nog nooit zo makkelijk en tegelijk nog nooit zo moeilijk geweest. Mijn generatie was nog heel erg houtje-touwtje. Gedreven door ons idee waren we in mindere mate bezig met de vraag waar een project kon landen. Nu zijn de studenten op de academie al heel professioneel. Ze weten zich te organiseren, werken samen, kunnen zichzelf serieus presenteren. Je ziet het bij de Young Designer Award. Waar vroeger alleen ontwerpers zich meldden die al een aantal jaar bezig waren, zijn dat nu ook designers die net afgestudeerd zijn. Tegelijk is het ook lastig. Het is in deze tijd zoeken naar een nieuwe relatie tussen de industrie en de ontwerpers. Het vak van ontwerper is steeds meer op immaterieel design gaan rusten; meer op het proces.’ Op welke plekken waar we nog niet aan gedacht hebben, zou je ontwerpers kunnen inzetten? ‘Waar niet? Ontwerpers zien de ruimtes die anderen over het hoofd zien. Het zou voor bedrijven en overheden vanzelfsprekender

DESIGN N G I S E D 46

moeten worden een ontwerper er aan het begin van een proces bij te vragen. Niet pas aan het einde, als er alleen nog een kleur of vorm gekozen moet worden. Simone Post, winnares van de Keep an Eye Young Designer Award 2019, is een mooi voorbeeld. Ze is heel nieuwsgierig naar systemen in de industrie. Daar zoekt ze naar de meerwaarde van de restwaarde. Voor Adidas maakte ze kleden van oude sneakers. Voor Vlisco, een textielbedrijf dat kleurrijke stoffen produceert voor de markt in Afrika, maakt ze ook kleden van restmateriaal. Simone is echt een ontwerper van deze tijd, met een hybride praktijk. Ze heeft een eigen designstudio en is daarnaast initiator van het designlab Envisions waar designers samenwerken met elkaar en met de industrie.’

Recyclen is een tussenfase. We gaan toe naar een nieuwe levensloop van producten en grondstoffen.

Als je ziet wat voor ideeën en initiatieven jonge ontwerpers ontplooien, dan word je daar optimistisch van. Tegelijk groeit het aantal bedrijven dat gericht is op massaproductie sneller dan ooit. ‘We leven aan het einde van een tijdperk. Daar hoort conservatief gedrag bij, het willen vasthouden aan het oude. We zijn gewend geraakt aan een bepaalde mate van afleiding, dat zien we als een succesvol leven. Veel en ver reizen, steeds weer nieuwe spullen kopen. Tegelijk groeit het maatschappelijk besef dat we ons leven op een andere manier moeten inrichten. Dat hoeft echt niet ten koste van onze levensstandaard te gaan. Het besef alleen is niet voldoende. Er moet actief op gestuurd worden. Natuurlijk zal ik de eerste zijn die zegt dat we ontwerpers erbij moeten vragen om het systeem te veranderen.’

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW SASKIA VAN STEIN, JURYLID DUTCH DESIGN AWARDS

e relatie tussen

Curator, schrijver en educator Saskia van Stein is hoofd van de Master The Critical Inquiry Lab aan de Design Academy Eindhoven en jurylid van de Dutch Design Awards. Volgens haar zijn ontwerpers als geen ander in staat om veranderingen in gang te zetten. ’Ik geloof er heilig in dat het uiteindelijk allemaal draait om zelfvertrouwen en een eigenzinnige nieuwsgierigheid.’

Keep an Eye Young Designer Award winnaar 2018 Olivier van Herpt ontwikkelde ’s werelds grootste kleiprinter, waarmee hij fantastische vazen van klei maakt. Dave Hakkens, ook een awardwinnaar, bouwde zijn eigen machine die plastic afval kan recyclen tot iets nieuws en bruikbaars. De instructies heeft hij gedeeld, zodat iedereen ter wereld deze machine zelf kan maken. Zijn ontwerpers uitvinders geworden? ‘De kern van ontwerpen is experimenteren en onderzoek doen. Olivier van Herpt die zijn eigen 3D-printer van klei bouwt en daarbij zoekt naar de juiste verhoudingen van verharding, materiaal, pigment, kleur en structuur, is in feite niet anders dan Rembrandt die de juiste toon zoekt voor zijn palet. Dave Hakkens verzet zich tegen het systeem waarbij producten een korte levenscyclus hebben. Toen een onderdeeltje in zijn telefoon stuk ging, moest hij een nieuwe telefoon kopen. Zo ontstond het idee voor de modulaire telefoon waarbij je elk onderdeel van je toestel kunt vervangen, verwisselen en upgraden als er betere onderdelen beschikbaar komen.’

‘Het maatschappelijk besef groeit dat het leven op een andere manier moet worden ingericht.’ MO N IEK W EG DA M

Een geweldige uitvinding uit 2003, maar helaas nog niet op de markt. ‘Het concept van Dave is gekocht door Google, maar ligt nog in de ijskast. De industrie is er nog niet klaar voor. Waarschijnlijk ontbreekt het verdienmodel. Je ziet hierbij dat het voor bedrijven soms nog niet lucratief is om veranderingen door te voeren. >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Olivier van Herpt ontwikkelde ’s werelds grootste kleiprinter, waarmee hij fantastische vazen van klei maakt.

Het conflict tussen de jonge generatie en de babyboomers kan zomaar toenemen.

Sinds een jaar of drie heeft de iPhone een recycleprogramma. Je stuurt je oude iPhone op en krijgt daar geld voor bij aankoop van een nieuwe. Dat had natuurlijk al veel langer beleid kunnen zijn. Zeker omdat de grondstoffen, zoals lithium, eindig zijn. Een ander Nederlands ontwerp, dat van de Fairphone, speelt hierop in.’ We proberen nu zoveel mogelijk te recyclen, maar moeten we niet naar een systeem waarbij er helemaal geen afval meer is? ‘Recyclen is een tussenfase, denk ik. Uiteindelijk moeten we naar een nieuwe levensloop van producten en grondstoffen. Ontwerper Christien Meindertsma, winnaar van de Young Talent Award, had haar oog laten vallen op vlas, een ijzersterk gewas met een rijke traditie in Nederland. Maar nu was het alleen nog verkrijgbaar in China. Ze besloot zelf weer vlas te verbouwen in Nederland. Het resultaat was de Flax Chair. Een ontwerper die vanaf nul een complete productielijn, van grondstof naar eindproduct, weet op te bouwen, dat is heel inspirerend. Bij het productieproces gaat bovendien geen vlasvezeltje verloren.’

Hoe komt het dat we het ene als bruikbaar materiaal zien en het andere als afval? ‘Ontwerpers leren ons daar anders naar kijken. Die producten van ‘afval’ hebben bovendien een heel nieuw en fris uiterlijk gekregen. Lange tijd hadden gerecyclede producten ook een recycle-esthetiek waarvan mensen dachten: leuk idee, maar ik ga er niet mee lopen. Maar laatst zag ik zelfs een prachtige vaas van mensenhaar.’ Kan verandering vanuit het systeem komen of moet er een breuk komen met het systeem? ‘Je merkt dat de generatie aan wie ik lesgeef haar leven anders wil vormgeven dan hoe onze samenleving nu is georganiseerd. Zoals Ninamouna, winnaar van de Keep an Eye Young Designer Award 2019, die met haar collectie over gender een maatschappelijk pijnpunt van inclusiviteit raakt. We gaan altijd uit van solidariteit tussen de generaties. Maar het idee ‘waarom moeten wij loyaal zijn aan een generatie die er een potje van heeft gemaakt’ groeit. De frictie tussen jonge mensen en babyboomers kon wel eens groter worden dan die nu is.’ Waarom is Nederland toch zo’n ontwerpland? ‘Nederland is voor een groot deel gemaakt. We zijn een bezig volkje, praktisch en efficiënt. Ondernemerschap zit in ons DNA. En we geloven in maakbaarheid. De entrepreneur staat bekend als iemand met een probleemoplossend vermogen. Maar, en ik zit nu even hardop te denken, we hebben óók een probleemveroorzakend vermogen. De ontwerper die ons een spiegel voorhoudt en laat zien waar we naartoe gaan als ontwikkelingen die in gang zijn gezet doorzetten. We durven zaken te bevragen en daar ligt de basis van een ontwerp(houding).’

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Precious Plastic van Dave Hakkens stelt mensen van Zaltbommel tot Zanzibar in staat om hun eigen producten te maken en laat ze tegelijkertijd inzien dat afvalplastic geen wegwerpmateriaal is, maar een waardevolle grondstof.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

BAD I

Het valt op als iets goed en slim ontworpen is, wat zegt dat over de spullen waarmee we ons omringen? ‘Werkelijk alles om ons heen is vormgegeven. Dat vergeten we wel eens. Ik kom uit de architectuur en als ik kijk hoe er soms gebouwd is denk ik: gaan architecten na jaren wel eens terug naar een ontwerp om het te onderzoeken of het wel geworden is zoals ze voor ogen hadden? Ik weet ook zeker dat het bijdraagt aan ons welbevinden als de dingen om je heen goed ontworpen zijn. Een voorbeeld? In ziekenhuizen is vaak veel ruimte voor verbetering. Alleen al in de kleurstelling en bewegwijzering. Soms gaat het trouwens wel goed. Ik was laatst in een ziekenhuis waar ze een weelderige tuin hadden aangelegd met een soort Japanse pagode. Daar konden mensen midden in de natuur hun chemotherapie ondergaan. Dat was echt met zorg en schoonheid ontwikkeld.’

IJS L A

De Young Designer Award is de enige prijs voor visie en ontwerphouding bij een beginnend oeuvre.

M AT H

Het Nederlandse ontwerpklimaat is heel internationaal. Veel studenten van de Design Academy Eindhoven komen uit het buitenland. Hoe ‘Dutch’ is Dutch Design nog? ‘Dat kun je je afvragen. Internationale studenten kwamen eerst vooral om de typische Dutch Design stijl te adopteren. Nu zie je dat er veel meer wordt ontworpen door de eigen culturele lens. Internationale studenten verbinden zich meer met hun eigen erfgoed, maar wel met een kritische ‘Nederlandse’ blik.’

Simone Post ontwikkelde een speciale productietechniek waarbij stof in banen wordt gestikt, terwijl de typische Vliscokwaliteit van de stof wel herkenbaar blijft. Zo bedacht Post niet alleen een nieuw recyclingproduct, maar verbeterde ze een bestaande productieketen.

Waarmee kan een ontwerper de jury overtuigen? ‘Als enige categorie gaat de Young Designer Award niet om een individueel eindproduct. Niet het afstudeerproject staat centraal, maar de visie en ontwerphouding van de ontwerper in zijn of haar beginnende oeuvre en hoe een ontwerper de nieuwe manier van kijken naar het publiek weet te brengen.’ Wat moet je in huis hebben om het te maken? ‘Eigenzinnige nieuwsgierigheid, maar vooral ook vertrouwen in jezelf. Natuurlijk moeten wij als academie een intellectueel kader en een cultureel werkveld bieden. Maar ik geloof er heilig in dat het uiteindelijk allemaal draait om zelfvertrouwen. Zelfvertrouwen om je stem te vinden, relaties aan te gaan en het werkveld tegemoet te treden. Daar geven we op de academie tools voor.’

KLASSIEK

Met veel dank aan de kundige én gezellige vakjury: Martin Fondse, Kenne Peters, Willemijn Mooij en Fedor Teunisse. Akim werd gekozen uit vier kandidaten. De jury, unaniem in haar beslissing, was onder de indruk van de oorspronkelijkheid van het concept en de innovativiteit van de in te zetten instrumenten in combinatie met de muzikale kwaliteit. De jury prijst Akim bovendien voor zijn gevoel voor humor.

UNN ER K PIE T

We feliciteren Akim Moiseenkov, die de Keep an Eye Productieprijs 2020 ontving. Deze prijs van 10.000 euro is in het leven geroepen door de Keep an Eye Foundation in samenwerking met Festival Wonderfeel om jonge creatieve makers de kans te geven hun eigengereide artistieke ideeën en ambities tot leven te wekken. Eigengereid is Moiseenkov zeker: hij is niet alleen componist en multi-instrumentalist, maar ook performer, zanger en uitvinder van zijn eigen elektronische instrumenten.

Klassiek Productieprijs Wonderfeel Akim Moiseenkov is componist, performer, muzikant, zanger en uitvinder van elektronische instrumenten.

Akim Moiseenkov is bekend van zijn ensembles PERFORATOR en Stopcontact. Voor zijn met de Keep an Eye Productieprijs bekroonde concept gooit hij alles in de blender in een zoektocht naar zijn eigen geloof. Een serieuze voorstelling met humor voor wie het ook even niet meer weet, in de vorm van een oneman-show. Zijn nieuwe voorstelling gaat tijdens Wonderfeel 2021 op het podium Ongehoord in première en staat daarna onder meer op het Italiaanse Mittelfest en Gaudeamus Muziekweek. In 2020 heeft Wonderfeel vanwege de coronapandemie helaas niet kunnen plaatsvinden. ‘Laten

we op 16, 17 en 18 juli 2021 onze verbondenheid samen vieren, liggend in het gras, luisterend, genietend van de happy-bubbel die Wonderfeel heet.’ Met die wens kijken het hele Wonderfeelteam en directieleden Tamar Brüggemann en Georges Mutsaerts naar de toekomst.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Kunstwerk van Kevin van Braak op Landgoed Anningahof

Best bewaard geheim voor de zomermaanden

en aantal jaren geleden werd ik tijdens een werkbezoek aan Zwolle in mijn hart getroffen door de kennismaking met Hib Anninga: oprichter, eigenaar, directeur en bewoner van beeldenpark Landgoed Anningahof. Hij vertelde bevlogen over het ontstaan van zijn levenswerk en nam ons mee langs de vele bijzondere beelden in zijn park. Hibs roots liggen letterlijk in het park. Toen zijn ouders hulpbehoevend werden, liet hij zijn leven als bankier in de grote stad achter zich en kwam terug naar de boerderij. Hij transformeerde de weilanden tot een park en maakte van een oude hooischuur de entree tot wat nu de beeldentuin is. In de Anningahof kun je kennis maken met beeldhouwkunst in een toegankelijke omgeving; een park met bomen, struiken, waterpartijen en daartussenin beelden. Je komt in een heel andere wereld, die van cultuur en natuur. Figuratie, abstractie, architectuur, installaties en een grote verscheidenheid in gebruikte materialen zijn de kenmerken van de wisselende tentoonstellingen. De filosofie van het park is het tonen van de ontwikkeling van de hedendaagse Nederlandse beeldhouwkunst;

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

ST E V E

N VA N

W EL IE

werk van 1960 tot nu. Naast enkele oude meesters zoals André Volten, Shinkichi Tajiri en Cornelius Rogge tonen kunstenaars met gevestigde namen zowel binnen- als buitenbeelden. Jaarlijks terugkerende namen zijn onder andere Hans van Bentem, Sjoerd Buisman, Tom Claassen, Rob Voerman en Henk Visch. Ook is er veel ruimte voor jong talent. Veel beelden zijn in consignatie. Kopers Karen Kuhbauch, zijn particulieren, maar ook gemeentes, Hoofd Commerciële provincies of het Rijk. Soms ook musea; Zaken Singer Laren zo heeft Singer Laren de Boomtafel van kunstenaar Famke van Wijk in haar Piet Oudolf-beeldentuin geplaatst. Mijn meest indringende ervaring is de levensgrote olifant van teakhout, Mijn advies: ‘Kijk, voel, luister, gemaakt door Kevin van Braak. Hib laat je prikkelen, geniet!’ vertelde dat deze altijd in het Anningahof zal blijven liggen. Het beeld is een protest tegen het feit dat olifanten in een aantal landen worden gedood om hun ivoren slagtanden.

UITTIP

Landgoed Anningahof is geopend van mei tot en met oktober, van woensdag tot en met zondag, van 13.00 uur tot 18.00 uur. Meer info: www.anningahof.nl.

Side

side by side

KLASSIEK 52

In 2020 startte Keep an Eye een nieuw project in samenwerking met het Koninklijk Conservatorium Den Haag. Ook jong talent in de klassieke muziek kan op steun van Keep an Eye rekenen. Eerder werkten we al samen met klassiekemuziekfestival Wonderfeel. Daar is nu een bijzonder project bijgekomen. In Side by Side krijgen jonge talenten van de afdeling Oude Muziek alle kansen om een unieke leerervaring op te doen en zelf een essentiĂŤle bijdrage te leveren aan gedenkwaardige concerten. Zij spelen samen met het Orkest van de Achttiende Eeuw.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

KONINKLIJK CONSERVATORIUM DEN HAAG

by Side O

p 6, 7 en 8 maart 2020 stonden studenten Oude Muziek van het Koninklijk Conservatorium Den Haag met de musici van het Orkest van de Achttiende Eeuw op het podium, onder leiding van gerenommeerd dirigent Hidemi Suzuki. Zij traden op voor uitverkochte zalen en lieten zien en horen dat jong talent heel goed samengaat met oude rotten in het spelen van historisch repertoire. Voor het eerst stond de Japanse cellist Hidemi Suzuki voor het orkest waar hij onder leiding van Frans Brüggen jarenlang zelf deel van uitmaakte. Als alumnus van de afdeling Oude Muziek van het Koninklijk Conservatorium vertegenwoordigt hij een nieuwe generatie musici die deels hetzelfde artistieke DNA dragen. Deze interessante combinatie stond garant voor een bijzondere aflevering in de serie Side by Side met het Orkest van de Achttiende Eeuw.

Het programma bevatte de een-na-laatste symfonieën van Haydn en Mozart. De beroemde symfonie Mit dem Paukenwirbel, vernoemd naar de bijzondere opening met een paukenroffel, is een relatief serieus stuk van Haydn. Zijn kenmerkende humor kwam wel aan bod in de hommage aan twee componisten van Alfred Schnittke. Als een postmodern ritueel voltrok zich in ‘Moz-Art à la Haydn’ een gedramatiseerde stoeipartij met onvoltooide muziek van Mozart voor een pantomime. Van

F OTO

’S: PIE

TER K

UNN

Mozart zelf stond de symfonie op het programma die van de drie laatste het minst bekend is, maar even groots van karakter en met visionaire momenten.

Prijs Koninklijk Conservatorium

De eerste Keep an Eye Talent Award (ter waarde van 10.000 euro) is uitgereikt door het Koninklijk Conservatorium Den Haag. De prijs ging naar een uitzonderlijk talent op de harp, Ian McVoy. De aanbevelingscommissie van het Koninklijke Conservatorium typeert McVoy als een uniek genie. De Amerikaan is al een bekende naam in de harpwereld en studeert in Den Haag met docent Sylvain Blassel. Ian is finalist van de Nederlandse Harp competitie 2020 en won al eerder de eerste prijs in de internationale harpcompetitie in Mexico. Hij is gespecialiseerd in zowel de achttiende-eeuwse praktijk als jazz. Hij bezit een aantal historische harpen en heeft ervaring met het vertalen van werk van Gershwin en Copland voor de harp. Dit maakt hem een speciale student voor het conservatorium. De prijsuitreiking vond online plaats in verband met de coronacrisis, maar als Ian weer in Nederland is, zal er zeker nog een feestje gevierd worden.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Het echte Snarky Pupp Jong Metropole is een unieke samenwerking tussen het Nationaal Jeugd Orkest (NJO), het Nationaal Jeugd Jazz Orkest (NJJO) en het Metropole Orkest. In Jong Metropole komt het beste van verschillende muziekwerelden samen: het excellente spel uit de klassieke strijkerstraditie met swing, improvisatie en groove vanuit de jazztraditie. Het initiatief is mogelijk gemaakt dankzij een jaarlijkse bijdrage van de Keep an Eye Foundation en het Prins Bernhard Cultuurfonds.

Voorjaarsproject

ijdens de Jong Metropole Tour werken de musici (60 deelnemers) in volledige Metropole Orkest-bezetting aan vernieuwende producties en ontstaan er kruisbestuivingen van diverse muziekgenres. Daarnaast biedt Jong Metropole deelnemers de mogelijkheid om masterclasses en workshops te volgen. Het traject vormt een unieke aanvulling op het huidige onderwijs en het aanbod van talentontwikkelingsprojecten. Jong Metropole bestaat uit verschillende onderdelen: een tournee met vier concerten in de zomer, masterclasses en twee Awards. In 2020 is daar ook een voorjaarseditie bijgekomen.

In maart 2020 vond voor het eerst een voorjaarsproject van Jong Metropole plaats, dat onder leiding stond van Metropole chef-dirigent Jules Buckley. Het orkest speelde een programma rond de muziek van fusionjazzcollectief Snarky Puppy, dat staat voor energieke en rauwe jazz, soul, hiphop, R&B en funk van topniveau. Het programma vloeide voort uit de succesvolle samenwerking tussen Snarky Puppy en het Metropole Orkest. Jamison Ross, Snarkyâ&#x20AC;&#x2122;s drummer (tevens een goede zanger) en andere Snarky Puppy-leden vlogen naar Nederland om de musici tijdens de repetitieweek te coachen en kennis te laten maken met het echte Snarky Puppy-gevoel. Er stonden concerten gepland in Theaters Tilburg, Muziek Centrum van de Omroep Hilversum, Paradiso Amsterdam en TivoliVredenburg Utrecht, maar helaas moest alles aan de vooravond van het eerste concert worden afgelast vanwege het coronavirus. Op 13 maart, de avond dat het eerste concert zou plaatsvinden, werd alsnog gespeeld in de studio van het Metropole Orkest in Hilversum. Dit concert was via livestream te volgen. De veelbekeken stream is terug te zien op het YouTubekanaal van Jong Metropole. De musici hebben in de repetitieweek veel

JONG METR

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

JONG METROPOLE

ppy-gevoel

FOTO’S: ROBBIE ’T JONG ONLINE BEELDVORMING

geleerd en waren blij dat zij het concert toch konden uitvoeren - weliswaar zonder live publiek, maar online met een grote schare fans. Op deze manier konden zij een nog groter publiek bereiken dan alleen live.

Awards

ROPOLE

AZZ MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Bij dit initiatief horen ook twee Awards: de Rogier van Otterloo Award en de Keep an Eye Outstanding Talent Award. De Rogier van Otterloo Award is een stimuleringsprijs van 5000 euro voor de meest talentvolle jonge componist, arrangeur, dirigent of orkestleider. De winnaar wordt uitgenodigd een compositie te schrijven voor Jong Metropole in de geest van Van Otterloo en mag de rest van het geldbedrag besteden aan zijn ontwikkeling als musicus. De Keep an Eye Outstanding Talent Award ter waarde van 2500 euro wordt toegekend aan de musicus die zich het meest onderscheidt als verbinder binnen de groep en is bedoeld voor verdere muzikale ontwikkeling.

Gelukkig kon ook de Keep an Eye Out standing Talent Award 2020 worden uitgereikt. Trompettist Bram van de Glind won deze award tijdens de livestream van het Jong Metropole-concert op 13 maart 2020 vanuit de Metropole Orkest-studio in Hilversum. Met veel pijn in het hart hebben de organisaties achter Jong Metropole moeten besluiten de zomertournee van 2020 te annuleren vanwege het coronavirus. Het programma wordt doorgeschoven naar de zomer van 2021.

jazz

Internationale Summer Jazz Workshop bij je thuis International Jazz Awards

et begon ooit met het organiseren van een jazz award; dat was het allereerste project van Keep an Eye. Dit was een competitie onder aanstormende jazztalenten van het Conservatorium van Amsterdam. Deze Jazz Award breidde zich snel uit tot ver buiten de landsgrenzen. Het is niet alleen een prijs die je kunt winnen, maar vooral een onvergetelijke ervaring. Een kans om met internationale studiegenoten samen te spelen, workshops te volgen en vrienden voor het leven te maken. Ieder jaar wordt er een cd gemaakt met een compilatie van de Jazz Awards. Inmiddels hebben we een indrukwekkende verzameling.

Keep an Eye Summer Jazz workshop

et was afgelopen zomer niet mogelijk om fysiek bij elkaar te komen, maar het Veel oud-winnaars zijn doorgebroken en heb- Conservatorium van Amsterdam bedacht een ben een eigen album uitgegeven. We zijn best alternatief programma. De masterclasses een beetje trots dat wij aan de wieg hebben werden online aangeboden en er was ruimte gestaan van hun carriĂ¨re. Ieder jaar krijgt voor een-op-eenbegeleiding door middel van de winnaar van het festival de Award en een video conference calls. Dit zorgde voor een bijbehorende geldprijs uitgereikt. Daarnaast online omgeving waarin de internationale worden er ook cd-opnames, workshops en een muzikanten elkaar virtueel konden ontmoeconcert of sessie op de belangrijkste podia ten. in Amsterdam verzorgd. De editie van 2020 Zo hebben de deelnemers toch een waarkon helaas niet doorgaan. Een internationaal devolle Summer Jazz Workshop vanuit hun project waarbij muzikanten en docenten van eigen huis kunnen bijwonen. Het Conserover de hele wereld naar Amsterdam komen, vatorium van Amsterdam heeft op creatieve is tijdens een pandemie jammer genoeg niet wijze toch een hoogwaardig project kunnen te realiseren. Wij verheugen ons des te meer realiseren. De reacties van de internationale op de volgende editie. studenten waren bijzonder positief.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

The Records Live

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

FOTOâ&#x20AC;&#x2122;S: WOUT VAN HECK

CATEGORIE

NIEUW:

The Records on The Records zijn in 2019 voor de zevende keer uitgereikt. Tijdens de award show winnen jazzbands een cd-productie ter waarde van 10.000 euro. Een jaar later horen we het resultaat.

JAZZ

Met The Records on Tour is het prijzenpakket uitgebreid met een tour langs een aantal Nederlandse podia. Hiervoor gaan wij een samenwerking aan met de VIP (Vereniging van Jazz en Improvisatiemuziek Podia), al jaren de drijvende kracht achter de Young Vip Tour. VIP bestaat momenteel uit een twintigtal prominente jazzpodia in Nederland. Denk aan het BIMHUIS, LantarenVenster, TivoliVredenburg, Paradox, maar ook wat kleinere podia.

records

tel je bent net afgestudeerd aan het conservatorium en je wilt een album opnemen. Dan is het meestal niet gemakkelijk om daar financiering voor te vinden. Een cd-productie met alles wat daarbij komt kijken, kost flink wat geld. Veel jonge muzikanten zijn aangewezen op crowdfunding of eigen spaargeld om een album te kunnen realiseren. Keep an Eye geeft jonge muzikanten graag een steuntje in de rug en biedt financiering aan. Met The Records maken drie jonge jazzbands kans op een cd-productie. Tijdens een jaarlijkse award show strijden talentvolle jazzbands, afstudeerders en alumni van alle Nederlandse conservatoria om drie volledig gefinancierde cd-producties. Met deze prijzen, elk ter waarde van 10.000 euro, kunnen de bands direct de studio in. Doelstelling is een jonge generatie (jazz-) muzikanten de kans bieden hun muziek te produceren en hun naam te vestigen in de muziekwereld. Daarnaast krijgen ze professionele coaching bij het in de markt zetten van hun muziek.

SMANDEM SMANDEM is een jonge, vierkoppige band die een frisse variant van jazz maakt met invloeden van R&B, soul en hiphop. Tijdens hun energieke, uptempo liveshows bestaat hun setlist uit zowel eigen composities als gemoderniseerde versies van bestaande jazzstukken. De band wordt gevormd door Rafael Sinay (gitaar), AĂ¤ron Bouwman (basgitaar), David Nino van der Grinten (toetsen) en Kick Woudstra (percussie).

JA A P K

RO O N

Idema/Serierse Quartet Anna Serierse en Gijs Idema vinden nieuwe manieren om zang en gitaar samen te laten vloeien, ondersteund door de solide basis van Cas Jiskoot op contrabas en Tim Hennekes op drums. Hun kwartet is een eenheid, met een sterk gevoel voor vrijheid, melodie, ritme en vorm. 2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Tour Itai Weissman In 2009 won saxofonist Itai Weissman met zijn band Weizz de allereerste Keep an Eye Jazz Award.

‘D

e award heeft mijn carrière echt een kickstart gegeven. Met de 3000 euro hebben we ons allereerste album opgenomen. Als studenten konden we dat nooit zelf betalen. Dan kun je beginnen als artiest. Muziek promoten, optreden. Ik kom uit Israël en daar is het de gewoonte om een tijdje in het buitenland te studeren. Ik koos voor Nederland en ben niet meer weggegaan. Hier krijg je veel kansen om te spelen, om te luisteren naar andere musici en om een netwerk op te bouwen. Vanuit hier kun je ook gemakkelijk in heel Europa optreden. Israël is een echt migrantenland, de muziek is een mix van allerlei culturen. Die invloeden zitten allemaal in mij en hoor je terug in mijn muziek. Klezmer, Midden-Oosterse muziek, klassiek, jazz. Doordat ik zoveel verschillende stijlen speel, krijg ik ook veel mogelijkheden om op te treden. Naast de saxofoon speel ik ook het EWI, het Electronic Wind Instrument. Het EWI is een blaasinstrument waarmee je de taal van toetsenisten kan spreken. Hoe ik daar op kwam? Ik ben altijd groot fan geweest van toetsinstrumenten, maar heb die nooit leren spelen.’

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

FELIPE PEPE

Sam Newbould Quintet Het internationale ensemble wordt geleid door saxofonist Sam Newbould. De bandleden brengen in hun muziek invloeden van Radiohead, Wayne Shorter, Engelse folk en twintigste-eeuwse klassieke muziek samen. Hun geluid mixt emotionele melodieën, weelderige harmonieën en progressieve rockenergie.

Benjamin Herman is jazz

ls Benjamin Herman, een van de succesvolste Nederlandse jazzmuzikanten, iets goeds hoort, móét hij luisteren. Tijdens ons gesprek in het Amsterdamse BIMHUIS is hij even afgeleid als hij de muziek van Coltrane hoort. Hij kan niet níet luisteren. ‘Mijn vrouw wordt er soms gek van als we ergens uit eten gaan en ze draaien jazz.’ Later in het gesprek spitst Herman opnieuw de oren. ‘Hé, volgens mij ben ik dit.’ Hij luistert nog eens. ‘Ja verdomd, dat ben ik.’ Het is duidelijk dat voor hem jazz nooit achtergrondmuziek is. ‘M’n tweelingbroer was goed met de meisjes, zelf was ik als puber sociaal onhandig. Ik stond altijd in de hoek met m’n biertje. Op m’n dertiende kreeg ik een saxofoon. Toen ik later in diezelfde kroegen ging spelen, kwamen de meisjes opeens naar me toe.’ Lacht. ‘Zo heb ik mijn vrouw ook ontmoet. Ik ontdekte: hoe harder ik studeerde, hoe leuker mijn leven werd. Bij optredens kreeg ik consumptiebonnen, vrijkaartjes en op festivals zelfs een schone wc. Dat was fantastisch.’

JAZZ

Waar kijk jij naar als jurylid? ‘Dat ze allemaal fantastisch kunnen spelen, staat buiten kijf. Maar een cd maken is echt een vak apart. Dat vraagt veel van je. Als je een plaat gaat maken, moet je weten wat je wilt, want er zijn zoveel keuzes die je moet maken. Ik hou van een plaat met een gezicht, een bijzondere klank, dat je hoort: hier is over nagedacht. Ik ben dan ook echt heel erg benieuwd wat er uit gaat komen.’

Is het belangrijk om dingen naast je neer te kunnen leggen om uiteindelijk bij dat clubje van succesvolle muzikanten te horen? ‘Met leeftijd komt mildheid. Ik ben 51 en vind het nu makkelijker om de dingen die ik liever anders had gezien te accepteren. Als ik iets organiseer en het wordt niet helemaal zoals ik voor ogen had, besef ik dat ik onderdeel ben van een geheel. De volgende keer wordt het misschien juist beter dan verwacht. Wat ik me wel goed kan voorstellen is dat wanneer je eerste project niet helemaal wordt zoals je voor ogen had, je je daardoor uit het veld kunt laten slaan. Er zijn zoveel hindernissen, zowel echte als

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW BENJAMIN HERMAN, ALTSAXOFONIST EN JURYLID THE RECORDS

obstakels die je in je hoofd creëert. Wat me daarbij erg heeft geholpen, is dat ik altijd geprobeerd heb een duidelijk beeld te hebben van hoe mensen mij zouden moeten zien en horen.’

WO UT VA N

HE CK

Wat valt je op aan de jongste generatie jazzmuzikanten? ‘Het niveau is krankzinnig hoog. Ze zijn zo ontzettend veel beter dan in mijn studietijd, 25 jaar geleden. De muziek is ook veel ingewikkelder dan vroeger. Alleen al toegelaten worden op het conservatorium is lastiger geworden. Sowieso is het leven als jazzmuzikant een raar bestaan. En dan moet je ook nog proberen door te dringen bij het publiek. Daarom is het ook zo mooi wat Keep an Eye met The Records doet: talenten zichtbaar maken. Zo wordt de hele jazzscene opgetild.’

Ik kreeg consumptiebonnen, vrijkaartjes en op festivals zelfs een schone wc. Dat was fantastisch.

Over je muziek zeg je: ‘Meestal is het ploeteren, spelen is een strijd. Iedere keer weer.’ Gaat het met de jaren niet gemakkelijker? ‘Bij mij niet. Drummer John Engels zegt: ‘Je begint elke dag opnieuw.’ Zo is het echt. De ene avond heb je te gek gespeeld, vindt iedereen je helemaal geweldig en raast de endorfine door je lichaam. De volgende dag pak je de saxofoon en kun je de noten niet meer vinden. Daarom is studeren ook zo belangrijk: als je studeert en je speelt slecht, dan kan het daar niet aan liggen. Vroeger nam ik voor een gig nog wel eens een drankje extra. Ging het niet, dan kon ik de alcohol de schuld geven. Daar ben ik mee gestopt. Wij gingen sowieso een stuk makkelijker met drank om. De generatie van nu is veel serieuzer. Het niveau is hoger, er is meer concurrentie. Ze kunnen het zich niet meer veroorloven.’ Waarom is deze generatie zo veel beter? ‘Het internet. Dat is het grote verschil. Ze horen alles. Soms hoor ik een student iets spelen en denk ik: hoe weet je dat nou? Heeft-ie een YouTubefilmpje vertraagd afgespeeld. Daar ben ik nu dus ook net achter gekomen, dat je die filmpjes langzaam kunt afspelen.’ Hoe weet je, als je net begint, welke kritiek je serieus moet nemen en wat je naast je neer moet leggen? ‘Je moet vooral naar je innerlijke oor luisteren, daar moet >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

‘Dat bestaan in New York, wilde ik dat?’

‘Het nadeel van talent, het maakt je lui.’

je op letten. Als je je ogen sluit, hoe klinkt de muziek dan in je hoofd? Mensen hebben een kaartje gekocht, en daar komt Benjamin Herman op. Wat zien ze? Wat horen ze? Wat voor avond hebben ze? Dat beeld moet je in je hoofd hebben. Slechte kritiek mag daar geen invloed op hebben. Je moet je realiseren dat mensen komen omdat ze jou leuk vinden, niet om je te bekritiseren. Soms zit er een chagrijn in het publiek, daar moet je je nooit op focussen. Straks ga je nog denken dat hij verstand van jazz heeft.’

Je wordt geprezen om je oog voor talent. Je wordt zelfs de ‘ISO-certificatie voor muzikanten’ genoemd. Herken je talent direct? ‘Dat is niet zo moeilijk. Je pikt ze er zo uit. Hoewel, je hebt er tussen die nog schuchter zijn, die moeten nog uren maken. Die kunnen later nog een spurt maken. Nu heb ik het wel zuiver over het spelen. Er komt nog veel meer kijken bij dat getoeter op een saxofoon.’ Zoals een goed jasje? Je bent uitgeroepen tot best geklede man van Nederland. Hoe belangrijk is de presentatie op het podium?

Welk advies geef jij je studenten? ‘Je moet vooral weten wat je wilt. Stel, je kan fantastisch trompet spelen. Je gaat naar het conservatorium. Iedereen vindt je geweldig. Maar wat wil je zelf? Die vraag stel ik altijd aan mijn leerlingen. Vaak is het lastig daar op jonge leeftijd een antwoord op te hebben. Wil je vooraan op het podium staan? Achteraan? Wil je andermans of je eigen muziek spelen? Kun je goed met stress omgaan? Dat zijn allemaal dingen die erbij komen kijken, ook als je de beste van de klas bent. Daar kom je vaak spelenderwijs achter, maar je moet dat wel op tijd beginnen te onderzoeken. Ik ook. Ik moest eerst vooral gigs van anderen doen om te ontdekken dat ik daar niet gelukkig van werd. Mijn hart zat er niet echt in. Ik had altijd andere ideeën dan de bandleider. Nu vind ik het weer leuk om met anderen mee te doen omdat ik ook mijn eigen projecten heb.’ Waar heb jij het meest aan te danken: talent, doorzettingsvermogen, werkdrift, geluk misschien? ‘Wat mij het verst heeft gebracht, is gewoon studeren en het plezier in spelen. Ik ontdekte dat als ik een kwartiertje per dag speelde, mijn muziekleraar heel blij was. Dus ging ik een halfuur spelen. Muziek maken werd steeds leuker naarmate ik meer studeerde. Maar dat eerste jaar, met al die toonladders die je moet leren en het klinkt nog nergens naar, daar moet je echt even doorheen.’

JAZZ

Zit een negatieve recensie je dan helemaal niet dwars? ‘Vroeger was een goede recensie heel belangrijk, daar verkocht je meer platen door. Tegenwoordig maakt de pers geen moer meer uit. Een goede recensie is fijn, maar je krijgt er niet meer of minder gigs door. Een filmpje op YouTube heeft meer impact.’

‘Het gebeurt geregeld dat ik met iemand speel die me vol trots vertelt hoe goedkoop zijn pak was en dat hij het al vijftien jaar heeft. Ik kan daar echt niet bij. Waarom zou je daar voldoening uit halen? Visualiseer je eigen optreden. Hoe zie je eruit? Draag je een spijkerbroek en gympen op het podium? Prima, maar stel nou dat geld geen rol speelt. Hoe ziet het podium er dan uit? Ik geloof dat als je iets visualiseert, je aardig dicht in de buurt komt van wat je wilt.’

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

WO UT VA N

HE CK

‘Een filmpje op YouTube heeft meer impact dan een goede recensie.’

‘Studeren is zó belangrijk. Als je slecht speelt, mag het er nooit aan liggen dat je te weinig hebt gestudeerd.’

En talent, hoe belangrijk is dat? ‘Ik ben er de laatste jaren achter gekomen dat ik een redelijk talent heb. Maar, en dat is het nadeel van talent, het maakt me ook lui. Ik kies stukken die me makkelijk afgaan. Als iets me binnen vijf minuten niet lukt, gaat het me tegenstaan. Ik moet uren maken en dat vind ik moeilijk. Wat muzikanten bij The Records doen is voor mij onspeelbaar, met al die onregelmatige maatsoorten. Ik zou daar echt heel hard op moeten studeren.’ Je hebt je altijd door mensen laten inspireren. Denk je dat jonge muzikanten jou ook als inspiratiebron zien? ‘Vind ik lastig te zeggen. Ik vind het erg dat mijn voorbeelden, de mensen waar ik veel van heb geleerd, wegvallen. Straks staat er niemand meer boven me. Jules Deelder, een goede vriend van me, is pas overleden. Hij wist zo ongelofelijk veel van jazz. Daar konden we eindeloos over praten. En hij kwam altijd met platen waar ik nog nooit van gehoord had.’ Je hebt in 1993 in New York gestudeerd en stiekem hoopte je daar ontdekt te worden. Dat bleek lastiger dan je dacht. Er liepen nog honderden andere saxofonisten met evenveel of meer talent rond. ‘Het was een beslissende tijd voor mij. Zeker, ik vraag me nog wel eens af hoe mijn leven was geweest als ik was gebleven. Je gaat er in ieder geval beter van spelen. Iedereen daar is zo ontzettend goed. Maar dat bestaan in New York, wilde ik dat? Het is ploeteren en de kwaliteit van leven is ook niet om voor uit je bed te komen. Ik heb in die tijd drie keer opgetreden voor nop en wist: niemand gaat me hier bellen voor een leuke gig. Daarna realiseerde ik nog meer me hoe fijn het is om hier in Nederland te zijn, waar mijn vrienden wonen en ik bijna iedere avond kan spelen.’

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Belfast, Noord-Ierland (2019), Lynn SchĂźller

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

GRAND GRANT EVENING

IE F A R G O FOT

n november 2019 zijn de Keep an Eye Awards uitgereikt tijdens de Grand Grant Evening op de Foto vakschool. Deze editie telde maar liefst vier prijzen: de hoofdprijs van 10.000 euro, de aanmoedigingsprijs van 2500 euro, de publieksprijs en de wildcard. Daarnaast kregen de winnaars de mogelijkheid om te exposeren op de World Press Photo Rotterdam. Op deze manier mogen deze talenten een waardevolle bijdrage leveren aan het maatschappelijke discours.

De winnaar van de hoofdprijs, Lynn Schüller, laat met haar fotografieproject When the Belfast child sings again zien hoe jongeren in Belfast jaren later omgaan met de gevolgen van de burgeroorlog en de nog steeds voelbare spanningen tussen katholieke en protestantse gemeenschappen. Sebiha Öztas, winnaar van de aanmoedigingsprijs, laat met haar afstudeerserie Onder Dak zien hoe thuiswonende jongvolwassenen in de maatschappij een eigen plek innemen. In haar nieuwe project Rebirth staan Turkse transgenders centraal (Turkije heeft het hoogste aantal transgendermoorden van Europa). Daniël Martinus, winnaar van de wildcard, laat met zijn fotoserie Meet Hermann zien hoe de toekomst eruit zal zien in een wereld waar menselijke robots (humanoids) een steeds prominentere plek in onze maatschappij innemen. Zijn werk is ook geëxposeerd in Galerie Pouloeuff. Tot slot laat Arjan van Nieuwkoop, winnaar van de publieksprijs, met zijn afstudeerproject Body Balance bijzondere naaktfoto’s zien waarin het menselijk lichaam centraal staat. Zijn volgende project Body Pain(t) focust op borstkankerpatiënten.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Winnaar 2019 Lynn Schüller,

When the Belfast child sings again

‘M

ijn project gaat over jongeren in een verdeeld Belfast, waar katholieke en protestantse gemeenschappen nog steeds aan hun eigen kant van de muur leven. In de tweede helft van de vorige eeuw liepen de spanningen tussen deze gemeenschappen hier zo hoog op dat dit resulteerde in een burgeroorlog. Nu, 21 jaar na het vredesakkoord van 1998, zijn de spanningen nog steeds voelbaar. Hoge muren, tot wel twaalf meter, verdelen op veel plekken nog steeds de stad. Vooral de oudere generatie houdt dit het liefst in stand. Maar hoe zit het met de jongeren die het conflict nooit zelf meegemaakt hebben, maar wel met de gevolgen ervan zijn opgegroeid? Deze jongeren verdienen een stem. Zij willen graag verbetering zien. Samen met een journalist wil ik teruggaan naar Belfast om naar hun verhalen te luisteren en meer beelden te maken. Door meer zichtbaarheid te geven aan de situatie, is de kans groter dat de stad positief zal gaan veranderen.’

Belfast, Noord-Ierland (2019), Lynn SchĂźller

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

Belfast, Noord-Ierland (2019), Lynn SchĂźller

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Fotografie als kunstvorm De Keep an Eye Foundation had nog niet eerder een stipendium uitgereikt. Het idee ervoor kwam van de Hogeschool voor de Kunsten Utrecht (HKU), waarmee we een nieuwe samenwerking zijn gestart.

FOTO’S : RE

N ÉE H IL

H O RST

Daan Russcher

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

HKU PHOTOGRAPHY STIPENDIA

E I F A R G O T FO WINNAARS KEEP AN EYE HKU PHOTOGRAPHY STIPENDIA 2020 Geertje Brandenburg Nathalie van der Straten-Folkersma Daan Russcher Eervolle vermelding Nathan van Ewijken, Sterre Otten

Geertje Brandenburg PI E TER KU NN EN

eep an Eye nam contact op met de HKU omdat we een prijs in het leven wilden roepen voor studenten met een andere achtergrond dan strikt fotografie. Fotografie als kunstvorm is de afgelopen decennia meerdere malen opnieuw gedefinieerd. Daarom is het stipendium niet alleen gereserveerd voor afgestudeerden van de studierichting Photography bij HKU Media, maar krijgen ook studenten van andere studierichtingen, die zich inhoudelijk met fotografie bezighouden, de kans een stipendium te ontvangen. In 2020 werden de Keep an Eye Photography Stipendia voor het eerst uitgereikt. Het stipendium geeft aanstormend talent dat gebruikmaakt van fotografie de mogelijkheid om zich verder te ontwikkelen na hun afstuderen en een zelfstandige beroepspraktijk op te zetten. Het stipendium draagt op deze manier bij aan de profilering als maker/beginnend kunstenaar. Met behulp van coaching gaat de afgestudeerde aan zijn of haar ontwikkeling en profilering werken. Er zijn drie stipendia uitgereikt. De stipendiaten ontvangen elk een geldbedrag van 10.000 euro waarvan 2500 euro bedoeld is voor coaching. Er wordt een vijftal coaches aangesteld om afgestudeerden zowel artistiek-inhoudelijk als op het vlak van ondernemerschap en strategisch plannen te begeleiden.

Nathalie van der Straten-Folkersma

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

M L FI

“De indrukwekkende en originele vondsten van de winnende componist spoken nog steeds door ons hoofd!”

Michel Schöpping

Soykan Soner

et Keep an Eye Filmacademie Festival is een belangrijk moment in het jaar waarop eindexamenstudenten van de Filmacademie hun werk presenteren. Niet alleen aan het grote publiek maar ook aan professionals uit het vak. Dit jaar zag het festival er anders uit dan voorgaande jaren. Een paar dagen voordat het festival in Filmmuseum Eye van start zou gaan werden er strengere coronamaatregelen aangekondigd. De Filmacademie heeft er een succesvol online festival van weten te maken.

God was Here!

Succesvol online filmfestival De films waren online te zien op de dag voor relaties. De makers van de film gaven een korte toelichting vooraf, wat zij normaal gesproken in de grote filmzaal van Eye doen. Op deze manier had het online festival toch een persoonlijk karakter. Gelukkig kunnen prijzen ook digitaal worden uitgereikt. Vol spanning zaten de studenten achter hun laptops. En de winnaars zijn... De Keep an Eye Filmscore Award 2020 is gewonnen door Soykan Soner voor de soundtrack van God was Here!. De jury bestaande uit Kaveh Vares (componist), Michel Schöpping (sound desig-

ner) en Bob Zimmerman (componist, juryvoorzitter) over de winnaar: ‘De indrukwekkende en originele vondsten van de winnende componist spoken nog steeds door ons hoofd.’ De Keep an Eye Filmscore Award bestaat uit een beeldje en een geldprijs van 2500 euro, door de winnaar te besteden aan professionele ontwikkeling. De jury gaf daarnaast een speciale vermelding aan Nikolaï Clavier.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

FILMACADEMIE FESTIVAL

Niek Teunissen

A WINNAARS De Topkapi Prijs voor beste fictiefilm 2020 gaat naar Harmonia. De VPRO Documentaire Prijs 2020 gaat naar film Waarom bleef je niet voor mij? De AVROTROS Scenario Prijs 2020 is gewonnen door Dajo Leunge met zijn scenario voor de korte film Donnie Mountain. De Camera Rentals Commercial Award 2020 gaat naar cinematographer Max Houtman voor de commercial Hoe perfect wil je zijn?

lweer tien jaar geleden startte de samen werking met de Filmacademie. In de afgelo pen jaren zijn er heel wat talenten afgestudeerd aan de Filmacademie. Een mooi moment om terug te kijken. We vroegen producent Niek Teunissen die in 2012 afstudeerde hoe het nu met hem gaat. De Club van Lelijke Kinderen was zijn afstudeer film. Vorig jaar kwam de speelfilm uit en won op het New York International Film Festival de Grand Prize Feature. Niek vertelt…

‘We waren negen jaar jonger en naïever, dus we dachten: dat doen we wel even.’ ‘In 2012 maakten we de eindexamenfilm De Club van Lelijke Kinderen. Het idee was om daarna een speelfilmversie te maken. Dat bleek ingewikkelder dan gedacht. De financiering is heel complex. Als je nog op de academie zit, zijn er allemaal vaste partners die helpen bij de financiering. Ook acteurs werken gratis mee. Er is veel goodwill. Maar eenmaal afgestudeerd ben je een van de velen die vinden dat je film een plek op witte doek verdient.

De Club van Lelijke Kinderen is gebaseerd op een boek uit 1987 van Koos Meinderts over een totalitair Nederland waar geen plek is voor lelijke kinderen. Die worden in opdracht van de grote leider Isimo opgesloten. De film verwijst naar de Tweede Wereldoorlog of eigenlijk alle autoritaire regimes. Toen we begonnen, dachten we: moeten we daar nou wel weer een film over maken? Maar toen de eerste, korte versie in 2012 uitkwam, was het thema ‘mannen met macht die het allemaal beter weten’ weer helemaal actueel. In Neder land bleef Geert Wilders groot. In Turkije kwam Erdogan aan de macht en in Rusland zat Poetin inmiddels stevig in het zadel. Hoe langer we ermee bezig waren, hoe actueler het werd. Toen de lange versie in 2019 uitkwam, gebeurde iets waarvan we niet dachten dat het nog eens zou gebeuren. Er werden werkelijk weer kinderen opgesloten. Dit keer was het president Trump, die Mexicaanse kinderen achter de tralies zette. De film zit dus vol parallellen met de werkelijkheid. Dat maakt het ook zo bijzonder leuk om films voor de jeugd te maken: meisjes en jongens van negen jaar snappen die verwijzingen al. Bovendien kun je voor kids meer gekkigheid uithalen. Je hebt echt de vrijheid om een meeslepend verhaal te maken met veel actie. Ik moest ook weer naar de bele vingswereld van die kinderen. Als eind-twintiger was ik vergeten hoe kinderen denken. Dus ik heb veel met kids gesproken en dan komt het allemaal weer boven: ‘Oh ja, zo dacht ik toen ook’.’

Y FOTO’S: RA VA N D ER BA S MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Meesterlijke

T S N U K N I KL E

abaretiers en kleinkunstenaars die ons met hun verhalen, liedjes, scherpe opmerkingen en grappen ontroeren, laten lachen en aanzetten tot kritisch denken. We hebben ze nodig om te reflecteren op onze samenleving. Keep an Eye is blij met de samenwerking met het Amsterdams Kleinkunst Festival. Ook de afgelopen maanden hebben we samen masterclasses kunnen realiseren voor jong aanstormend talent, gekoppeld aan het concours om de AKF Sonneveldprijs. In de eerste fase werken de concoursdeelnemers op weg naar de halve finale aan hun artistieke ontwikkeling. Tijdens deze intensieve masterclass-serie stimuleren Keep an Eye en het Amsterdams Kleinkunst Festival de ontwikkeling van kleinkunsttalent op zowel artistiek als zakelijk vlak. De masterclasses zijn ingedeeld in de programmalijnen Artistieke ontwikkeling en Ondernemen. De artistieke masterclasses richten zich op de inhoudelijke ontwikkeling van jonge kleinkunsttalenten. Ondernemen behandelt de zakelijke aspecten van het vak.

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

lessen

AMSTERDAMS KLEINKUNST FESTIVAL

FOTO’S: TON Y VAY NE

Met de samenwerking tussen de Keep an Eye Foundation en het Amsterdams Kleinkunst Festival wordt het bestaande masterclass programma geïntensiveerd en krijgt de kwaliteit van de individuele deelnemers aan het concours een boost. Daarmee wordt ook de ontwikkeling van de kleinkunst in Nederland versterkt. De samenwerking vormt daarmee een belangrijke impuls voor de kleinkunstsector als geheel. Bovendien versterkt het Amsterdams Kleinkunst Festival hiermee de schakel tussen de kunst vakopleidingen en de beroepspraktijk. >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

E AY N YV TO N

Rosa da Silva

Wimie Wilhelm

‘Ik wil het liefst door iedereen leuk gevonden worden. Dat is een kwaal.’

Masterclass op Texel

‘O

Wimie Wilhelm ging aan het werk met het eigen materiaal van de zes halvefinalisten van de AKF Sonneveldprijs. Zij daagt de kandidaten uit om buiten hun comfortzone te gaan en de eigen grenzen op te zoeken. Gedurende twee dagen werkten de kandidaten in de besloten omgeving van het eiland Texel aan hun performance en gingen zij op zoek naar verdieping van hun programma. Zij toonden het resultaat in Theater Klif 12 in Den Hoorn, Texel.

ptreden in de Kleine Komedie.’ Het stond opeens, zonder aankondiging, in haar digitale agenda. Rosa da Silva, winnares van de AKF Sonneveldprijs 2019, staat binnenkort voor het eerst met haar eigen, avondvullende show op het podium. Ze groeide op in Klazienaveen als dochter van een Portugese vader en een Drentse moeder, en studeerde in 2014 af aan de Amsterdamse Toneelschool & Kleinkunstacademie.

ANNE VAN ZANTWIJK

PIETER KUN NEN

‘Je begint bij zo’n show weer helemaal bij nul. Dat is heel eng. Dan moet je jezelf opeens die wezenlijke vraag stellen: waar gáát het allemaal over? Mijn show gaat over afkomst en identiteit, over iemand willen zijn. Leek ik maar op díe, had ik maar meer dát. Het gaat ook over vooroordelen en de rol die mensen je toebedelen terwijl je zelf nog moet uitzoeken wie je bent. En die goedbedoelde adviezen, dat houdt niet op. Zeker als je zelf een show maakt, denken mensen algauw: daar moet ik even wat kritiek op geven, want daar heeft ze vast wat aan. Maar het zijn juist die hele kleine opmerkinkjes die aan je blijven kleven. Zit ik terug in m’n auto te denken: godverdegodver. En die ander is het dan lekker kwijt. Ik ben uit zelfbescherming voorzichtiger geworden in het lezen van recensies. Ik kreeg voor mijn show tijdens het Amsterdams Kleinkunst Festival allemaal positieve recensies, maar ééntje schreef over ‘een tenenkrommend personage’. Dus iedere keer als ik bij dat stuk kwam, hoorde ik een stemmetje in m’n hoofd: ‘En nu komt dat tenenkrommende personage.’ Daar moeten dan weer heel wat complimenten overheen voor je dat van je af kan schudden. Ik wil het liefst door iedereen leuk gevonden worden. Dat is wel een kwaal. Gelukkig weet ik dat zelfs de meest stoere, meest doorgewinterde cabaretiers dat ook hebben. Het is gewoon niet leuk als iemand je niet leuk vindt. En tegelijk weet ik dat je nooit iets voor heel Nederland kunt maken. Het podium heeft voor mij zo’n enorme aantrekkingskracht. De adrenaline, de focus die je samen met het publiek hebt. Dat is iets magisch. Of je nu op een pleintje speelt of in Carré. Het is een eeuwenoud ambacht. Zo puur. Daar kan niks tegenop.’

Rosa da Silva

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

KLEINKUNST

Wimie Wilhelm acteert, regisseert en maakt cabaret. Naast haar eigen cabaretvoorstellingen regisseerde ze onder andere bij het Noord Nederlands Toneel, en speelde en regisseerde ze bij muziektheatergezelschap Orkater. Verder was ze te zien in diverse televisieseries.

Vera Mann Vera Mann gaf in Theater Bellevue een masterclass Interpretatie aan de zes halvefinalisten van de AKF Sonneveldprijs. Welke ingang kies je om een tekst of lied te brengen? Daarnaast ging ze met de deelnemers aan de slag met overgangen, wat voor menig gevorderd theatermaker nog steeds een hele klus is: hoe schakel je van een gevoelig pianolied weer over naar een grappig verhaal, en vice versa? De Belgische Vera Mann studeerde in 1986 af aan de kleinkunstafdeling van Studio Herman Teirlinck in Antwerpen en volgde dankzij de Pall Mall Exportprijs een aantal cursussen in The Actors Studio in New York en Los Angeles. Ze speelde op 23-jarige leeftijd haar eerste hoofdrol in Evita en staat al 34 jaar op de planken in de meest diverse musicals, toneelstukken en concerten. Ook werkte ze samen met onder andere het Metropole Orkest, het Rotterdams Philharmonisch Orkest en het Brabants Orkest. Vera geeft regelmatig masterclasses aan diverse gezelschappen en conservatoria, vooral op het gebied van liedinterpretatie en de combinatie spel/zang.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

TONY VAYNE

Masterclass Interpretatie

Online Seminar Artist in Business Voor elke (klein)kunstenaar of muzikant een seminar over ondernemerschap, waarin je je zakelijke vaardigheden kunt verbeteren en leert hoe je jezelf beter in de markt zet. Samen met het Amsterdams Kleinkunst Festival en het Conservatorium van Amsterdam organiseert Keep an Eye Foundation voor de derde keer een seminar over de zakelijke kant van het artiestenleven. Een speciale editie van het Seminar Artist in Business dit jaar: vanwege de coronamaatregelen vond het seminar online plaats, inclusief online borrel. Het seminar bestond uit plenaire gesprekken met artiesten als Stefano Keizers en diverse workshops over pitchen en presenteren, carriĂ¨replanning en conceptontwikkeling.

If Cia- Somehow

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW WENDY MOONEN, ARTISTIEK LEIDER FESTIVAL CIRCOLO

Circus zonder dieren, toch met kop en staart

s cu cir

Geen leeuwen en ook geen clowns met flapschoenen en een rode neus. Het ’nieuwe circus’ zit vol adembenemende acrobatische trucs, met een verhaal. Geen kunstjes, maar kunst. Wendy Moonen, artistiek leider van Festival Circolo, weet wel waarom dit nieuwe genre zo snel populair aan het worden is.

SH ALOM GR

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

AMM IC IO LI

Het gaat verder dan de truc

KARIN JONK ERS

eel mensen hebben een traditioneel beeld bij het woord ‘circus’. Hoe beschrijf je Festival Circolo aan iemand die er nog nooit is geweest? Is het acrobatiek? Circus? Theater? ‘We moeten vaak uitleggen dat het nieuwe circus totaal anders is dan wat je al kent. Maar wie eenmaal is geweest, is verkocht. Het traditionele circus werkt vooral op de spanning van het moment: truc, applaus, een moeilijker kunstje, applaus, dan de spannendste act en het grootste applaus. Het nieuwe circus wil een andere, bredere ervaring bieden. Het gaat verder dan de truc, met adembenemend knappe acts die ook een verhaal dienen. Met een dramaturgische lijn, een verhaal met een kop en een staart, zoals in het theater of bij dans. Het is mijn opdracht om zo breed mogelijk te programmeren. Je ziet dus de meest uiteenlopende voorstellingen. Van meer traditioneel tot heel experimenteel en alles daartussenin. Voor de familie met kleine kinderen tot de kunstzinnige student.’

Wendy Moonen

Het nieuwe circus is misschien wel een van de meest opkomende genres van dit moment. ‘Het begon allemaal bij theaterfestival Boulevard in Den Bosch. Toenmalig directeur Wim Claessen had nog twee wensen voor hij met pensioen ging: een circusopleiding oprichten en een circusfestival organiseren. Zo ontstonden in 2007 de circusopleiding bij Fontys en de eerste editie van Festival Circolo. Dat was buiten op Landgoed Velder, in the middle of nowhere. In 2018 zijn we verhuisd

circus

Ade m benemend knappe acts die ook een ver haal dienen.

Festival Circolo, Ockham’s Razor Tipping Point JOST IJ N L IG T VO E OGR T F OT A FIE

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

INTERVIEW WENDY MOONEN, ARTISTIEK LEIDER FESTIVAL CIRCOLO

Festival Circolo, Kaaos Kaaos- BabelGlöm

naar Tilburg. We wilden een meer stedelijke connectie. In oneven jaren wordt er in de theaterzalen van de stad circus geprogrammeerd. In even jaren vindt het festival buiten plaats, in het Leijpark, met tien dagen lang nationale en internationale topproducties in verschillende tenten.’ De outdoor editie, met allemaal tenten en lichtjes, lijkt veel op het circus zoals we dat kennen van vroeger. ‘De kracht van de outdoor editie is de hele setting. Het festival heeft de romantiek van het circus, die teruggaat naar de Franse boulevards waar nomadische circusgezelschappen neerstrijken. Bij eerdere edities bouwden we grote frontale tenten met tribunes waarop zo’n 1000 mensen konden zitten, daardoor zat het publiek soms te ver van de voorstelling. Nu hebben we een ronde setting en zit iedereen om de piste, heel dicht bij de voorstelling. Dat geeft een andere belevenis. Je maakt het zo veel meer gezamenlijk mee, je ziet elkaar en elkaars reacties.’ In het buitenland, zoals Frankrijk en Canada, bestaat het nieuwe circus al veel langer. Hoe anders is het daar?

JOST IJ N

LI GTVO

ET FOTO

G RA FI E

‘Het nieuwe circus is enorm populair in Frankrijk en Canada, waar Cirque du Soleil vandaan komt. In deze landen is er een gigantische circusscene. Het merendeel van de gezelschappen die je op Circolo ziet, komt uit Frankrijk. Heel grappig: als ik in Frankrijk bij een voorstelling zit, en dat zijn zeker niet de gemakkelijkste, ben ik vaak omringd door een klas schoolkinderen. Ze worden daar al heel jong met het hedendaagse circus vertrouwd gemaakt. ‘ Tijdens Festival Circolo zien we ook shows van artiesten die vers van de opleiding komen. ‘Als je na vier jaar afstudeert van de circusopleiding is er vaak een gat tussen de studie en het werkveld. Met het Keep an Eye-project kunnen afstudeerders direct na hun afstuderen een eigen show produceren. Iedereen mag zich aanmelden. We kijken naar artistieke inhoud, originaliteit, techniek, haalbaarheid, en motivatie van de maker. In de eerste fase kunnen de geselecteerde studenten een coach aanwijzen om zich verder te ontwikkelen in een bepaalde discipline. In de tweede fase krijgen ze alle tools aangereikt om een eigen voorstelling te maken. Denk aan coaching, kostuums of een regisseur. >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

s u c r ci Meteen ook een mooi visitekaartje voor de buitenwereld. ‘Zeker. Er komen veel programmeurs naar het festival. Zo kunnen de jonge artiesten zich laten zien en een netwerk opbouwen. Wat opvalt: we hebben in Nederland twee circusopleidingen, Fontys in Tilburg en Codarts Rotterdam, met veel internationale studenten. Dat is best veel voor een klein land. Elk jaar studeren in totaal dertig nieuwe artiesten af. In het begin waren veel afstudeerders na hun studie vaak snel weer weg. De laatste jaren is er veel veranderd. Er zijn broedplaatsen en residenties. Veel makers blijven nu in Nederland om zich hier te organiseren.’

TILM AN PFA EFFLIN

De show gaat in première op het festival en is een volwaardig onderdeel van het programma.’

Pik je de talenten er snel uit? ‘Er zitten altijd studenten bij die eruit springen. Maar het gebeurt me ook regelmatig dat iemand pas in het vierde jaar opeens zichtbaar wordt. Dat je denkt: wow, oké, hier is iets uitgekomen wat ik niet eerder gezien heb.’ Hebben de theaters buiten Brabant het circus ook al ontdekt? ‘Het nieuwe circus is een relatief jong fenomeen. En misschien wel een van de meest opkomende genres van dit moment. Tegelijk is het best spannend als je iets programmeert wat je nog niet hebt gezien of nog niet goed kent. Ik ben een jaar lang bezig met voorstellingen kijken. Daar komt uiteindelijk het programma voor Festival Circolo uit. Moet je je voorstellen: voor zo’n programmeur in het theater die ook toneel, dans en al die andere disciplines in de gaten moet houden, is het bijna niet bij te houden.’ Waar kijk jij naar, hoe selecteer je?

‘Vooral naar wat het met me doet. Het moet je bijblijven. Iets kan prachtig zijn, maar soms ben je het de volgende dag alweer vergeten. Een voorstelling kan je raken op verschillende manieren. Het kan heel knap zijn, pure schoonheid, grappig. Ik val vaak voor makers die een sterke urgentie voelen om hun verhaal te delen. En er mag ook best een discussie op gang komen. Natuurlijk is het ook gewoon een kwestie van smaak. Wat de een tof vindt, vindt een ander weer niks. Dus ik kies niet alleen wat ik zelf wil zien, maar ook waarvan ik weet dat het anderen raakt.’

Boven: Laurence Felber – Questions to the Endless Onder: La Cie Sea – Il en Fallait Deux

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT

Panama Pictures

UITTIP

John van Riemsdijk, managing director Fontys Academy of Circus and Performance Art

internationale festivals. Bijvoorbeeld het jaarlijkse vierdaagse Franse festival Mondial de Cirque du Demain, dat wordt uitgezonden bij de nationale omroep. Ik wil graag de aandacht vestigen op een Nederlands gezelschap dat doorlopend nieuwe voorstellingen maakt die mij telkens inspireren en verrassen: het in Den Bosch gevestigde gezelschap Panama Pictures. Zij maken voorstellingen op het snijvlak van dans en circus waarbij deze naadloos in elkaar overvloeien, in architectonische decors en met livemuziek in velerlei vormen.

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

DESIREE SCHIPPERS

e ontwikkeling van het moderne circus in Nederland is nauw verbonden met dans, theater, muziek en alle kunstrichtingen die openstaan voor vernieuwing en samenwerking. Jaarlijks terugkerende festivals zijn in Nederland spaarzaam: Circolo in Tilburg, Rotterdam Circusstad en enkele kleinere festivals door het land. Daarnaast zijn er in de meeste Europese landen tientallen grootschalige en

Choreograaf Pia Meuten is in staat om literaire en filosofische inspiratiebronnen te vertalen naar beelden die je raken door de grote fysieke impact en menselijke uitstraling van het geheel. Ik heb voorstellingen van dit gezelschap zowel in een theater als daarbuiten in bijvoorbeeld oude industriĂŤle gebouwen gezien, die me telkens ontroerden. Altijd worden de voorstellingen gedragen door charismatische performers en een internationale cast van dansers en acrobaten. Regelmatig doen ook afgestudeerden van onze academie aan voorstellingen mee.

Hun nieuwe reeks voorstellingen start met The Future (is not what it used to be). Zwevende objecten vormen een surrealistisch en poĂŤtisch universum. Op afgebrokkelde fragmenten, gestold in de tijd, balanceren de performers hoog in de lucht. Elkaar vasthoudend boven de gapende afgrond ontrafelen ze de samenhang tussen tijd en zwaartekracht. Zonder houvast begeven ze zich in het luchtledige. Voorbij alle zekerheden omarmen ze het risico en spelen ze met onze waarneming van de tijd.

Meer informatie: www.panamapictures.nl

KORT GEWIEKT

Studio 150 Bethlehemkerk concerten

et tweede podium dat wij vonden, is Studio 150 Bethlehemkerk in Amsterdam. Deze voormalige kerk in Amsterdam Noord is recent omgevormd tot een van de meest spraak- en geluidmakende opnamestudio’s van Nederland en daarbuiten. Ook hier maakt Keep an Eye concerten mogelijk voor jong talent, online gestreamd via diverse sociale media. De concerten worden maandelijks op de laatste donderdag van de maand uitgezonden. Jazz, klassiek en – bij wijze van pilot – kleinkunst. Mooi meegenomen is dat de musici ook prachtige professionele studio-opnames van hun concert mee naar huis krijgen. Muzikanten laten ons in groten getale weten onder de indruk te zijn van de prachtige akoestiek in de voormalige kerk.

Yang Yang Cai (1998) begon met pianospelen op vijfjarige leeftijd bij Noor Relijk. Al op tienjarige leeftijd werd zij leerling van de beroemde pianopedagoog Jan Wijn. Sinds 2015 studeert ze bij hem aan het Conservatorium van Amsterdam.

Het Ebonit Saxophone Quartet is een jong, sprankelend ensemble opgericht in 2011 aan het Conservatorium van Amsterdam. De vier klasgenoten uit Polen, Nederland en Spanje traden op in de belangrijkste concertzalen van Nederland en daarbuiten.

The Youngsters

e Keep an Eye Foundation ondersteunt al jaren jong talent. Maar wat is nou precies ‘jong’ talent? Met dit project gaan we op zoek naar nóg jonger talent; talenten die helemaal aan het begin staan van hun creatieve ontwikkeling en aan wiens ontplooiing Keep an Eye een steentje kan bijdragen. Muziek zit al vroeg in ons allemaal en met The Youngsters richten we ons op talenten van 9 tot 18 jaar. Wat krijg je als je jong talent vanuit allerlei hoeken bij elkaar brengt: avontuur! November 2020 staat in het teken van een bijzondere samenwerking tussen de twee jongtalentopleidingen van het Conservatorium van Amsterdam: de Sweelinck Academie (klassiek 9-18 jaar) en het Junior Jazz College (jazz 11-18 jaar). Die samenwerking bestaat uit een groot gelegenheidsorkest (het CvA Young Talent Orchestra XL) onder leiding van Martin Fondse. Met zijn ruime ervaring weet hij op een speelse en vernieuwende manier te werk te gaan met jong talent, met ruimte voor improvisatie, een goeie sound, vrijheid en avontuur. Deze kick-off markeert een reeks initiatieven

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

KORT GEWIEKT

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

rafische beelden zijn overal. In onze fysieke en digitale omgeving bepalen ze mede hoe we de wereld zien en hoe we ons gedragen. We staan er niet altijd bij stil dat grafisch ontwerpers ons helpen door orde te scheppen in chaos, overzicht te bieden op ingewikkelde zaken of onze emoties aan te spreken. Ze verbeelden urgente kwesties zodat we deze snel kunnen bevatten. Grafische vormgeving doet ertoe, oftewel: Graphic Matters. De projecten van organisatie Graphic Matters laten je stilstaan bij het belang van beeldcultuur in onze maatschappij. Eens in de twee jaar organiseert Graphic Matters een festival met tentoonstellingen, workshops, talkshows en events. Naast het festival organiseren zij door het jaar heen verschillende projecten in de openbare ruimte. De gedeelde ambitie van Graphic Matters en Keep an Eye heeft geleid tot een samenwerking die bestaat uit een jaarlijks aanbod van masterclasses. De masterclasses worden gegeven door internationale experts en zijn toegankelijk voor ontwerpers tot 35 jaar.

De in oktober geplande masterclass van Damien Poulain werd door plotselinge nieuwe coronamaatregelen omgezet in een online masterclass. Twaalf ontwerpers uit heel Nederland namen deel en leerden inspiratie te vinden in alledaagse objecten. Een proces dat de Franse ontwerper had geperfectioneerd tijdens de eerste lockdown in het voorjaar, toen hij gedurende 49 dagen zijn huis in Parijs niet mocht verlaten. Het resultaat van dit creatieve proces Men at Windows was de reden om Damien uit te nodigen.

I EK

In juni 2020 vond de masterclass Information is Beautiful plaats met de Engelse journalist, datadesigner

Een van de deelnemers vatte haar ervaring als volgt samen: ‘Als grafisch ontwerper met een focus op letterontwerp en onderzoek dacht ik altijd dat datavisualisaties enorm droge kost zouden zijn en allesbehalve iets wat ik graag zou doen, een opinie gevormd op basis van mijn ervaringen met pogingen tot coderen of programmeren. Maar het tegendeel is bewezen, dit is echt iets waar ik me in de toekomst verder in wil verdiepen.’

voor het jongste talent, van het Conservatorium van Amsterdam in samenwerking met Keep An Eye. Bij deze initiatieven staan community building voor jong talent en het stimuleren van grensvervagende samenwerking centraal. In een vervolgtraject in 2021 wordt hierop voortgeborduurd. Denk hierbij aan speciaal gecoachte ensembles en bands waarbij Youngsters op heel jonge leeftijd leren luisteren, samen spelen en openstaan voor nieuwe muziek. Zo bouwt talent van jongs af aan aan open oren en een open netwerk dat van waarde kan zijn voor de toekomstige muziekcarrière.

en auteur David McCandless. Hij is wereldberoemd vanwege zijn TEDtalks en boeken over datavisualisatie. Twintig ontwerpers uit heel Nederland namen deel aan de masterclass via Zoom. Ze kregen een uniek inzicht in zijn conceptgedreven werkwijze en werkten online aan een praktische opdracht.

FRO UKJ E WIL MIN G

Graphic Matters: LOOK UP!

Damien Poulain

Spacemakers #3 In Galerie Pouloeuff biedt Keep an Eye een masterclass voor beeldend kunstenaars. Tijdens Spacemakers verandert de galerie in een experimenteerruimte voor jonge talenten. Daarbij worden de grenzen tussen artistieke disciplines doorbroken. In september gingen vier kunstenaars met verschillende stijlen, materiaalgebruik en ideeën aan het werk. Jesse Strikwerda, Mirthe Klück, Pip Passchier en Mariska Koolen hebben samen gegeten, getraind en onder begeleiding van kunstenaar Ad de Jong gewerkt om tot nieuwe inzichten en manieren van werken te komen. In gesprek met Ad en de vier Spacemakers. vlnr Pip Passchier, Mariska Koolen, Jesse Strikwerda, Mirthe Klück

beeldende kunst Jesse Strikwerda werkt in verschillende disciplines en gebruikt een verscheidenheid aan materialen zoals keramiek, hout, gips en bouwmaterialen. De sculptuur is van Jesse, op de achtergrond gezamelijk werk.

Galerie Pouloeuff ligt middenin NaardenVesting. Jullie werken, eten, slapen, leven hier een maand lang. Hoe bevalt het? Jesse: ‘De vesting is mooi en klein, er is veel minder afleiding dan in de stad. Iedere dag lopen we een rondje. Dan komen we steeds dezelfde mensen met hun hond tegen.’ Mirthe: ‘De galerie is eigenlijk een vesting in een vesting.’ Hoe zien jullie deze periode? Mariska: ‘Ad wil dat we problemen tegenkomen en doorstaan.’ Mirthe: ‘Daardoor kun je veel ontdekken over je werk en je motivatie.’ Jesse: ‘Normaal ga ik dan even koffiedrinken of met iemand praten. Nu ga ik juist door.’ Ad: ‘Het gaat om ontdekken. Wie ben je als kunstenaar? Waarom doe je je wat je doet? Het is zelfonderzoek. Daarbij moet je problemen toejuichen als kansen om nieuwe manieren van werken uit te proberen.’ Lukt dat jou altijd, problemen toejuichen? Ad: ‘Natuurlijk niet, maar achteraf zie je dat de moeilijke momenten nodig waren om een nieuw inzicht te krijgen. Problemen los je op door ze aan te pakken in plaats van er eindeloos over na te denken.’

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

SPACEMAKERS

F OTO

’S: PIE

TER K

UNN

Mariska Koolen is multidisciplinair kunstenaar. Tijdens Spacemakers#3 wil zij het medium tekenen en schilderen en de mogelijkheden daarvan graag verder onderzoeken.

Geef eens een voorbeeld. Pip: ‘Je wil weten hoe een materiaal werkt. Daar kun je lang over nadenken óf je kan cement in een bakje gieten en kijken of het heel blijft.’ Klinkt eigenlijk best simpel als je het zo zegt. Ad: ‘Dat is het ook. Je maakt het voor jezelf lastig door te denken dat je eerst alles rationeel moet begrijpen. Terwijl je veel direct kunt doen. Door je intuïtie te gebruiken.’ Het is ook een kunst om te weten welke adviezen je ter harte moet nemen. Ad: ‘Na de kunstacademie moet je zoveel mogelijk je eigen gang gaan, zoveel mogelijk zelf maken en tekenen om je te verbinden met je intuïtie en vrij te zijn in je studio. Vooral niet luisteren naar anderen, maar ontdekken wie je bent.’ Dus ze moeten ook niet naar jou luisteren? Ad: ‘Hoe eigenwijzer, hoe sneller ze leren wie ze zelf zijn en wat ze echt willen maken. Deze vier hebben aangegeven dat ze voorbij de grenzen van hun eigen kunnen willen gaan. Dan heeft het geen zin om iets te maken wat ze al kunnen.’ Wat willen jullie van Ad leren? Mirthe: ‘Hoe je kunt zorgen dat het proces in het atelier minder een worsteling is. Uiteindelijk komt het moment dat ik toch moet >

MAGjeZIENenHOREN #4 / 2021

Mirthe Klück maakt een schilderij altijd vanuit het materiaal. Deze stof met eigen karaktereigenschappen combineert zij met een verfsoort met ook specifieke karaktereigenschappen. 85

FOTO’S: PIETER KUN NEN

Ad de Jong werkt als beeld houwer vanuit zijn studio in de haven van Amsterdam. Hij ziet zijn werk niet als esthetische of verhalende kunst, maar als een fysieke beeldende manier om onze toekomst ‘vorm’ te geven en mensen actief te maken in hun eigen wezen. De Jong is een van de oprichters van W139 in Amsterdam.

Pip Passchier werkt graag met beton, hout, textiel, metaal en keramiek in haar sculpturen en installaties. Grove materialen die goed rijmen met de materialen die al in de vormgeving van openbare ruimtes zichtbaar zijn.

Ad, kunstenaars zijn volgens jou gebaat bij ritme en regelmaat. Ad: ‘Striktheid is een geste om elkaar ruimte te geven. Oké, jij bent er om tien uur, dan ik ook. Net als met een relatie: als je niet kunt afspreken wie gaat afwassen heb je elke dag ruzie.’

Veel jonge kunstenaars hebben die handvatten nog niet. Ad: ‘Op de academie en bij subsidieaanvragen moet je vooral ondernemer zijn. Maar hoe je denkt en hoe je dat verbeeldt, moet op één staan. Snel succes is moeilijk te weerstaan. Als je galeriehouder de prijzen begint op te jagen, is het lastig om te kiezen voor een rustiger pad. Zoals bergbeklimmer Bart Vos zei: ‘De Mount Everest beklimmen is niet zo moeilijk. De route naar beneden is het gevaarlijkst.’ Ik besloot dat ik op m’n best wou zijn als ik ouder zou zijn. Dat is gelukt. Ik vind mijn werk iedere dag leuker worden.’

BACK COVER: THE RECORDS LIVE, FOTO: JAAP KROON

beginnen. Dan ontstaat er iets dat ik vooraf niet had kunnen voorzien en wordt het interessant. Voor mij duurt de weg daarnaartoe nu te lang.’ Mariska: ‘Ik wil eigen ontdekkingen beter vertrouwen en uitzoeken wat individualiteit voor mij betekent als kunstenaar.’ Pip: ‘Ik wil me beter kunnen focussen en meer aandacht voor m’n werk hebben. Zonder me te laten afleiden door bezigheden buiten mijn studio.’

Jesse (lacht): ’Ad wil dat we een saai leven hebben met weinig prikkels van buitenaf.’ Ad: ‘Door kaders ervaar je de vrijheid om je werk te doen. Ritme houden. Focus. Zorgen dat je studio georganiseerd is. Wat wij als kunstenaars doen is in mentaal opzicht topsport. Je moet steeds zelf je motivatie aanwakkeren. Het is hetzelfde als bij sport: je moet basisconditie hebben. Anders kom je niet verder.’

2021 / #4 MAGjeZIENenHOREN

DE WINNAARS 2019/2020

COLOFON redactie en samenstelling Catherine Clavaux interviews Juliette de Swarte essay mode Bregje Lampe eindredactie Frans Hempen, de zoele haven ontwerp Joanna Greve, de zoele haven drukwerk Tuijtel ÂŠ 2020

CONTACT Neem gerust contact op met Keep an Eye als je iets wilt weten over de activiteiten of als je wilt deelnemen aan een van de projecten. Keep an Eye is altijd op zoek naar goede ideeĂŤn of nieuwe initiatieven. Bel of mail ons. Je kunt contact opnemen met Catherine Clavaux, senior projectleider Keep an Eye Foundation. DANK De Keep an Eye Foundation bedankt alle betrokkenen bij de projecten. Natuurlijk alle (kunst)opleidingen waar wij intensief mee samenwerken. Daarnaast zijn wij blij met de samenwerking met alle partners waarmee wij prachtige projecten voor jong talent realiseren.

Keep an Eye Foundation Cattenhagestraat 16 1411 CT Naarden Vesting 035-6951277 keepaneye@spinenweb.nl www.keepaneye.nl

Keep an Eye MagjeZienenHoren #4, november 2020

Articles inside

Masterclass Graphic Matters

KATARINA JURICIC

Keep an Eye Circus and Performance Acts

Rosa da Silva

Niek Teunissen

Masterclasses Amsterdams Kleinkunst Festival

Filmacademie Festival

Itai Weissman

HKU photography stipendia

The Records

International Summer Jazz Workshop

Awards Jong Metropole

Talent Award Koninklijk Conservatorium

Klassiek productieprijs Wonderfeel

De nieuwe generatie modeontwerpers

Joana Schneider

Teresa van Dongen

Keep an Eye Young Designer Award

Robin Speijer

Joyce ter Weele

Ralf Kokke

Guy Vording