Regelmatig worden kleine spullen zoals brillen, hoorapparaten, gsm’s en gebitten vergeten. Wij trachten er zo goed mogelijk voor te zorgen. U ook?
Tip : Breng geen waardevolle spullen mee.
de uitgaven voor de gezondheidszorg zijn steeds sneller blijven groeien. Tot nu toe ging men ervan uit dat daardoor ook de kwaliteit steeds zou toenemen. Als dat waar is, hebben we in België binnen twintig jaar veruit de beste zorg ter wereld. Ondertussen is in Vlaanderen, dat de gezondheidszorg niet financiert, een kwaliteitsbeweging op gang gekomen die niet uitgaat van het axioma “hoe duurder, hoe beter”. Wel wil ze zich baseren op feiten die worden verzameld, gemeten, gecontroleerd en vergeleken. Het doel is de toegankelijkheid en vooral de kwaliteit van ons gezondheidssysteem op een duurzame manier veilig te stellen. Financiering koppelen aan kwaliteitsindicatoren is echter ingewikkeld en tot nu toe nergens geslaagd.
Zijn patiënten zelf dan niet de ultieme beoordelaars van de geleverde kwaliteit? Patiënten blijken hun informatie hoofdzakelijk via Google te zoeken, maar het idee dat informatie over medische kwaliteit op het internet patiënten meer inzicht zou geven en bewuster zou doen kiezen, blijkt volgens een onderzoek van de Universiteit van Minnesota helemaal fout. Patiënten baseren zich vooral op private websites met anekdotische ervaringen. Websites van overheden of professionele organisaties worden amper bekeken. Op ziekenhuiswebsites worden vooral patiëntenverhalen als informatiebron gebruikt.
De overheid dan maar: die moet kwaliteit definiëren en belonen. In de regeringsverklaring staat er één alinea op 180 bladzijden: gezondheidszorg moet evidence based zijn, met andere woorden achteruitkijken naar wat bewezen heeft te werken. Voor nieuwe technologieën is er geen geld meer. Wat je niet meer kunt ontwikkelen, kan echter nooit evidentie worden. Nog twintig jaar en onze artsen kennen weer alle mogelijkheden van een stethoscoop.
De mutualiteiten als bewakers van kwaliteit? De christelijke mutualiteiten maakten begin december een rangschikking van de goedkoopste ziekenhuizen voor patiënten op eenpersoonskamers. Het UZA was het tweede goedkoopste in België. Een nieuw axioma was geboren: “kwaliteit is omgekeerd evenredig met prijs”.
We moeten gewoon allemaal samen een positieve kijk hebben op de toekomst: de sector is een groeipool voor tewerkstelling en innovatie en geeft iedereen wat hij het meeste wenst, een goede gezondheid. Het kwaliteitsbeleid in Vlaanderen wordt ontwikkeld in samenspraak met alle actoren, zoals het hoort. Als we ambitieus blijven, zijn we binnen twintig jaar een echte koploper in de wereld.
Johnny Van der Straeten Gedelegeerd bestuurder
Hoe duurder, hoe beter, of juist niet?
Hoogbejaarde patiënten ondergaan steeds vaker ook zware ingrepen. Een paar decennia geleden was dat allesbehalve evident. Welke rol speelt uw leeftijd bij een behandeling of operatie?
Op de voet gevolgd in de diabetische voetkliniek.
Verademing voor longpatiënten dankzij een nieuwe beeldvormingstechniek.
Bloed geven in vijf vragen. Bent u al donor? Anticonceptie à la carte: van pil tot pessarium zorg
Transmurale zorg: zorg door de ziekenhuismuren heen Vrijwilliger in het UZA: ‘Jonge mensen met kanker, dat went nooit’
Bednet: in het ziekenhuis liggen en intussen toch je vinger opsteken in de klas? Dankzij Bednet kan het!
Prof. dr. Chris Vrints, diensthoofd cardiologie
Vroeger overleed meer dan 30% van de patiënten met een groot hartinfarct. In het UZA is dat vandaag gezakt naar 5 à 7%.
U zegt? Nuchter zijn
UZA 2020. Een toekomst voor ethische vragen?
Onvergetelijk: ‘Vertwijfeling en bewondering’
Witjas: de oncoverpleegkundige
‘Bij een acute hartaanval is er geen minuut te verliezen.’
Een aneurysma is een uitstulping van de wand van een bloedvat of een ader, vaak een hersenslagader. Een aneu rysma dat scheurt, leidt tot levensgevaarlijke inwendige bloedingen. Vera Saldien, anesthesist in het UZA, had het lumineuze idee om een techniek uit de cardiologie ook toe te passen bij de chirurgische behandeling van aneurysma’s. Het komt erop neer dat het hart van de patiënt tijdens de opera tie enkele tientallen seconden wordt stilgelegd.
‘Een aneurysma maken we onschadelijk door er een klemmetje op te zetten zodat de bloedaanvoer naar de uitstulping wordt afgesloten,’ vertelt neurochirurg dr. Tomas Menovsky. ‘Door de bloeddruk van de patiënt eventjes te laten wegvallen, wordt de druk even van het aneurysma weggehaald. Als we op dat moment het klemmetje plaatsen, is de kans dat het bloedvat openspringt veel kleiner. De operatie wordt daardoor een stuk veiliger.’ Het UZA is het enige Belgische ziekenhuis dat deze techniek – met succes – toepast. Tot nog toe werden dertig patiënten op deze manier geopereerd.
Ongeveer een jaar geleden paste De Lijn de busregeling in Wilrijk aan, waarbij De Bist het knooppunt werd. Dat had ook gevolgen voor de bussen van en naar het UZA. Bent u tevreden over die nieuwe regeling? Of hebt u klachten? Het UZA zou het heel graag van u horen. Mail uw reactie naar maguza@uza.be!
INfo Laat van u horen via maguza@uza.be
Music for Life, de jaarlijkse benefietactie van Studio Brussel in december, ging dit jaar in het UZA niet ongemerkt voorbij. Onder de noemer UZA For Life werden allerlei activiteiten georganiseerd: een carwash for life door de labomedewerkers, film for life, een twee dehands kledingverkoop, een zang- en dansfestijn met karaoke begeleid door de UZA-band, een UZA-kerstmarkt, een sponsorloop, collectebussen verspreid in het ziekenhuis … Tientallen vrijwilligers zetten er hun schouders onder om zoveel mogelijk geld in te zame len. Met de bijdrage van alle milde schenkers kan het Rode Kruis op meer plaatsen zorgen voor veilig drinkwater en sanitaire voor zieningen, zodat de kinderen er behoed worden voor diarree, de grootste doodsoorzaak ter wereld bij kinderen. Op het moment dat deze MagUZA naar de drukker ging, werd al meer dan 34.000 euro ingezameld! No shit!
Via de vzw Hair in a Box willen Saskia Van de Cruys en Ann Goetgen kankerpatiëntes die het niet zo breed hebben, voorzien van een betaalbare pruik. Kankerpatiënten die hun haar verliezen, kiezen vaak voor een pruik. Die kost echter minimaal 400 of 500 euro en een pruik met echt haar een veelvoud daarvan. Dat komt bovenop de al hoge kosten en natuurlijk de emotionele belasting. Eens genezen, heb je die pruik echter niet meer nodig. Waarom er dan geen andere vrouwen mee gelukkig maken,
Dankzij een longtransplantatie in het UZA was deze patiënte gezond genoeg om het tennistornooi van Wimbledon bij te wonen. Ze maakte bovendien van de gelegenheid gebruik om op de tribune reclame te maken voor het UZA. Well done, Sue!
Dr. Sébastien Anguille over het onderzoek naar een nieuwe kankertherapie, toegediend na chemotherapie. De Antwerpse DJ Rupert hield in november een benefiet ten voordele van het onderzoek. Meer UZAnieuws op www.uza.be
Patiënten en bezoekers kunnen sinds kort gratis gebruik maken van het draadloze internet van het UZA. Log met uw laptop, tablet of smartphone in op het netwerk UZA_Internet, en surfen maar. Het UZA biedt echter geen technische ondersteuning, persoonlijke gegevens worden niet afgeschermd en het draadloze netwerk wordt niet versleuteld. En uiteraard geldt in het UZA ook de wetgeving inzake auteursrechtelijke bescherming op het internet.
dachten Saskia en Ann, die als exkankerpatiëntes weten waarover ze spreken. Hebt u dus uw pruik of sjaaltje niet meer nodig: geef het aan Hair in a Box. En andersom: bent u op zoek naar een pruik, maar hebt u beperkte financiële middelen, neem dan contact op met Hair in a Box. Wie het project wil steunen, kan steunend lid worden.
Wereldwijd wordt één kind op tien te vroeg geboren. In 2010 kwamen in Vlaanderen 5700 baby’s te vroeg ter wereld, een aangrijpende gebeurtenis voor het kind en het gezin waarin het wordt geboren. Om die grootste kinderpatiëntengroep onder de aandacht te brengen werd op 17 november de Werelddag van het Vroeggeboren Kind gehouden. Concreet werd er gepleit voor aangepaste zorg en betere ondersteuning van gezinnen met te vroeg geboren kinderen. Ook in het UZA kon je die dag niet naast de vroeggeborenen kijken: op een stand in de infohal kwamen geïnteresseerden meer te weten over vroeggeboorte en ook een couveuse en een beademingstoestel waren er te zien. De kinderen en hun ouders die op dat moment op de dienst intensieve neonatale zorg verbleven kregen van de Vlaamse vereniging van ouders van couveusekinderen (VVOC) attenties aangeboden.
info Vlaamse vereniging van ouders van couveusekinderen: www.vvoc.be
Met een gepersonaliseerd
we de tumor onder controle te houden of zelfs te elimineren.
10% van alle hartoperaties in België gebeurt bij patiënten ouder dan tachtig jaar. Niemand die nog opkijkt van een 85-jarige met een nieuwe heup of lens. Wie of wat bepaalt of een hoogbejaarde patiënt nog in aanmerking komt voor een behandeling of operatie? Hoe moeilijk is het soms om die knoop door te hakken?
de oudste patiënt bij wie prof. dr. Inez Rodrigus, diensthoofd cardiochirurgie, ooit een bypassoperatie uitvoerde, was 96 jaar. De dame doorstond de ingreep goed. Het aantal cardiochirurgische ingrepen bij hoogbejaarden is de laatste jaren sterk gestegen. In 2001 werden er in België 679 hartoperaties bij 80 tot 89jarigen uitgevoerd. Anno 2008 was dat aantal bijna verdubbeld tot 1285. ‘Twintig jaar geleden was een overbruggingsoperatie bij iemand van zeventig uitzonderlijk’, zegt Rodrigus. ‘Nu zullen we pas vanaf 85 jaar bij wijze van spreken twee keer nadenken.’
Ook in andere domeinen stijgt de gemiddelde behandelingsleeftijd. Een cataractoperatie bij een 86jarige, een nieuwe knie voor een 92jarige: het is niet meer zo zeldzaam. Zo ook bij de behandeling van kanker. ‘Van veel behandelingen weten we dat het effect en de nevenwerkingen op hoge leeftijd niet veel anders zijn dan bij een jonger persoon. Als een tachtigjarige nog mobiel en actief is, zullen we dan ook niet aarzelen om hem zo’n therapie aan te bieden’, zegt prof. dr. Marc Peeters, diensthoofd oncologie.
De verklaringen voor die evolutie zijn divers. Mensen worden ouder en blijven ook tot op hoge leeftijd actief en zelf redzaam. Daarnaast zijn ook de behan delingen veranderd. Operaties worden minder ingrijpend en nieuwe technie ken duiken op. Rodrigus: ‘Een hartklep kun je vandaag vervangen zonder open hartoperatie, met behulp van een dun buisje dat je via de lies binnenschuift. Daardoor dient zich een groeiende groep hoogbejaarden voor die ingreep aan. Van de dertig aortaklepingrepen die we dit jaar met die nieuwe techniek hebben uitgevoerd, waren er 27 bij tach tigplussers. De eenjaarsoverleving voor die ingreep is hoog in het UZA: 93% van de patiënten die de ingreep heeft onder gaan, is na een jaar nog in leven.’
Wat heet oud?
Leeftijd op zich is geen bepalende fac tor meer bij de keuze van een behan deling. De biologische leeftijd telt. ‘Wat is vandaag oud?’, horen we ook bij prof. dr. Patrick Cras, diensthoofd neurologie. ‘Sommige mensen blijven tot op hoge
leeftijd fit doordat ze gezond hebben geleefd en zich met de juiste medische hulp hebben omringd. Als die mensen op hoge leeftijd een zware behandeling aankunnen, waarom niet?’
Dat betekent niet dat een zware thera pie of operatie – met de revalidatie die erop volgt – op hoge leeftijd vanzelf sprekend zijn. Niet alle hoogbejaarden zijn fit genoeg om zoiets te doorstaan. ‘Vanaf een bepaalde leeftijd worden mensen fragiel. Zolang alles goed gaat, merk je dat niet. Als er zich ech ter een ernstige ziekte aandient, kan hun gezondheid als een kaartenhuisje in elkaar storten, zegt Cras. Hoe ouder de patiënt, hoe groter ook de kans dat er bijkomende gezondheidsproble men zijn die de behandeling in de weg staan. Denk maar aan nierproblemen, ondervoeding of diabetes. En wat bij complicaties? Bejaarden hebben vaak minder reserve om die op te vangen. Rodrigus: ‘Als we besluiten te opere ren, doen we bij die patiënten extra inspanningen om hun algemene toe stand optimaal te krijgen. Bijvoorbeeld
door bloedarmoede iets agressiever te behandelen, eventueel medicatie te stoppen die de nierfunctie zou kunnen aantasten, longkinesitherapie …’ Ook de thuissituatie speelt mee. Een alleenstaande bejaarde die vijf weken lang elke dag naar het ziekenhuis moet voor radio en chemotherapie, het is niet evident. Voor die mensen wordt gezocht naar een oplossing via thuiszorg, maar dat lukt niet altijd. En wat met een patiënt die niet meer helemaal helder
De medische wereld heeft vandaag veel aandacht voor de populatie van hoogbejaarden. ‘Vroeger werden patiënten ouder dan tachtig vaak uitgeslo ten in wetenschappelijke kankerstudies’, zegt prof. dr. Marc Peeters. ‘Nu is er meestal geen bovengrens meer. Meer nog, er worden specifieke studies opgezet voor die leeftijdscategorie.’ Een nieuwe tendens is ook de opkomst van oncogeriatrische afdelingen: die spitsen zich toe op de multidisciplinaire behandeling van hoogbejaarde kankerpatiënten. ‘Voorlopig vind je die afdelingen alleen in het buitenland, maar een aantal Belgische universitaire centra tonen ook belangstelling’, zegt Peeters.
van geest is? Ook dat is een struikelblok. Als een patiënt tijdens de chemothera pie bijvoorbeeld ernstige diarree krijgt en zichzelf verwaarloost, kan hij uitge droogd en met nierfalen op de spoedaf deling eindigen. ‘Een patiënt niet behandelen voor kanker lijkt hard, maar ook wij moeten limieten inbouwen. Je houdt rekening met levenskwaliteit, verwachte nevenwerkingen en kans op succes. Als dat plaatje niet klopt, moet je nee kunnen zeggen’, zegt Peeters. Sommige ziekenhuizen werken met een zogenaamde frailty index of fragiliteitsindex: op basis van allerlei parameters krijgt de patiënt een kwetsbaar heidsscore. Is hij nog mobiel? Kan hij zichzelf aankleden? Weet hij welke dag het is? Rodrigus: ‘Wij plakken er geen cijfer op, maar houden zeker rekening met die factoren. Scoort een patiënt op veel punten slecht, dan begin je beter niet aan een hartoperatie.’
Als een tachtigjarige nog mobiel en actief is, zullen we niet aarzelen
Nogal wat oudere patiënten zijn bang om slechter uit een operatie te komen. Dan ben ik er liever niet meer, redeneren sommigen. ‘Als er bij een operatie complicaties zijn, dan probeer je die te behan delen’, zegt prof. dr. Inez Rodrigus. ‘Er zijn echter grenzen. Als de vooruitzichten heel slecht zijn, moet je dan nog dialyse opstarten? Zoiets bespreken we met de familie.’ U kunt vooraf ook zelf een aantal zaken vastleggen via een wilsverklaring, voluit wilsverklarin gen inzake mijn gezondheidszorg en levenseinde. Het betrokken document is onder meer te vinden op www.delaatstereis.be. U bespreekt dit het best met uw huisarts of behandelende specialist. Soms stelt de behandelende arts zelf een zogenaamde DNR-code (do not reanimate-code) voor. Die kan bepalen dat u niet meer wordt gereanimeerd, maar ook dat bepaalde behandelingen niet meer worden opgestart.
‘het blijft vaak een dilemma’ Artsen weten nooit zeker of een patiënt een behandeling of operatie goed zal doorstaan. ‘Probleem is ook dat er nog nauwelijks onderzoek is gedaan naar het effect van medicatie op hoge leef tijd. Daardoor ontbreekt vaak de weten schappelijke basis om aan een therapie te beginnen’, stipt Cras aan.
Soms zijn er moeilijke knopen door te hakken en is er flink wat overleg nodig binnen het team om tot een besluit komen. ‘Uiteraard bespreek je ook met de patiënt en zijn familie wat de opties zijn. Als arts geef je dan min of meer de richting aan’, zegt Cras. Soms beslist een bejaarde patiënt heel bewust om niet voor een behandeling te gaan, maar zijn kaarsje zachtjes te laten uitgaan.
‘Het blijft vaak een dilemma’, vindt Rodrigus. ‘We hebben ooit een bypass operatie gedaan bij een man van 79. Door zijn slechte hartfunctie twijfelden we vooraf heel erg aan de haalbaarheid. Wel, zes weken na de ingreep maakte die man plannen om naar Thailand te reizen. Het verbaast me vaak hoe snel oudere mensen herstellen.’ Ook Peeters wordt soms verrast door de veerkracht van zijn patiënten. ‘Ik herinner me een tachtigjarige darmkankerpatiënt met leveruitzaaiingen die nog een operatie heeft ondergaan. Die man heeft nog meer dan tien jaar geleefd.’
Het omgekeerde komt helaas ook voor. Als een vitale patiënt van begin de tachtig onverwacht overlijdt aan de complicaties van een ingreep, is dat een zware klap voor het behandelende team, zelfs al had de patiënt ook zonder operatie maar een beperkte levensverwachting.
Patiënten zijn soms de eersten om hun situatie te relativeren. ‘Ik heb ooit een delicate ingreep uitgevoerd bij een dame van tegen de negentig’, vertelt Rodrigus. ‘Ze stapte kwiek van haar bed op de ope ratietafel en wilde vooraf nog even de aandacht van het hele team. “Jullie zien allemaal dat ik een behoorlijke leeftijd heb”, zei ze. “Dus doe jullie best, maar lukt het niet, zit er dan niet mee in.” Op zo’n moment pinkt iedereen een traan weg. Gelukkig is die operatie gelukt.’
door problemen met de door bloeding in het onderbeen en veranderingen in de bezenuwing ont wikkelen diabetici sneller dan andere mensen voetwonden, die ook nog eens veel moeilijker genezen. Ouderen lopen meer risico, al kan het probleem ook opduiken bij veertigers of vijftigers, uitzonderlijk zelfs al rond dertig jaar. Een op vijftien diabetespatiënten krijgt ooit een wonde die zo ernstig is dat een amputatie wordt overwogen. Beenamputaties vormen gelukkig een min derheid, maar ook een teenamputatie is een zware psychologische opdoffer. ‘Behalve diabetici met voetwonden behandelen we in de voetkliniek ook diabetespatiënten met gezwollen benen, pijnlijke voeten of kleine ortho pedische problemen’, zegt Lauwers.
Hoe beter de patiënt zijn suikerwaar den onder controle houdt, hoe kleiner het risico op een voetwonde. Ontstaat er dan toch een hardnekkig letsel, dan is het zaak zo snel mogelijk gespecialiseerde hulp te zoeken. Lauwers: ‘Wij proberen patiënten met een wonde altijd zo snel mogelijk op de raadple ging te zien, zeker binnen de paar dagen. Ze komen terecht bij een team dat bestaat uit een diabetoloog, een orthopedisch chirurg, een vaatchi rurg, wondzorgverpleegkundigen, een schoenmaker, logistieke medewerkers en podologen. Die laatsten nemen de algemene voetverzorging op zich. Die multidisciplinaire aanpak verhoogt de kans op genezing.’
Afhankelijk van het probleem kan de
Een op zes diabetici krijgt vroeg of laat een ernstige voetwonde. In de diabetische voetkliniek van het UZA kunnen ze terecht voor advies en behandeling. ‘Snel hulp zoeken is de boodschap’, beklemtoont vaatchirurg dr. Patrick Lauwers, coördinator van de voetkliniek.
therapie bestaan uit aangepaste schoe nen of steunzolen, speciale wondzorg, een orthopedische correctie of een ingreep om de doorbloeding te verbe teren. Almaar meer patiënten krijgen een ballondilatatie of stent om een zieke slagader open te maken. ‘Preven tie blijft echter de beste behandeling. We leren onze patiënten dan ook hoe ze nieuwe problemen kunnen voorko men’, vertelt Lauwers.
De voetkliniek maakt deel uit van de dienst diabetologie, die onder leiding staat van prof. dr. Luc Van Gaal, en bestaat al sinds 1989. Het was destijds de eerste multidisciplinaire voetkliniek in België. Om tot een optimale aanpak te komen, wordt er regelmatig overlegd met andere centra in België. Ook niet diabetici met een voetwonde zijn overigens welkom.
Een nieuwe techniek, ontwikkeld door de dienst longziekten, brengt de longen in detail in beeld.
Dat opent de deur naar een behandeling op maat voor chronische longpatiënten. ‘Sommigen hebben werkelijk al alle mogelijke medicijnen geprobeerd.
Hen kunnen we nu opnieuw perspectief bieden’, zegt prof. dr. Wilfried De Backer, diensthoofd pneumologie.
p
atiënten met chronische longziek ten worden behandeld met een heel gamma van behandelingen. Van medicatie, al dan niet inhaleerbaar, over beademing tot chirurgie en trans plantatie. Met de nieuwe beeldvor mingstechniek kunnen de longartsen hun diagnose veel verfijnder stellen en ook de behandeling heel specifiek afstemmen op de patiënt. Onder meer voor patiënten met astma of COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) opent dat nieuwe perspectieven.
De nieuwe beeldvormingstechniek ver trekt van een klassieke CT scan van de borstkas. Nieuwe software maakt op basis van de scan een gedetailleerde reconstructie van de longen, tot in de kleine vertakkingen. Van elke longkwab apart kunnen de grootte en het volume worden berekend. Nog een opvallende nieuwigheid is dat de techniek kan simu leren hoe de lucht in de longen stroomt. Op die manier kan de arts ook zien op welke plaatsen en hoe diep geïnhaleerde medicatie doordringt in de longen.
‘Er zijn heel wat patiënten die met inhalatietherapie niet goed geholpen zijn,’ zegt prof. dr. Wilfried De Backer. ‘Nu kunnen we dus zien of er wel vol doende medicatie in de longen terecht komt en of ze op de juiste plaatsen belandt. Op basis daarvan kunnen we de behandeling bijstellen: we kunnen een ander inhalatiesysteem uitprobe ren of een ander product met fijnere partikels die dieper in de luchtwegen kunnen doordringen. In de toekomst zullen we mensen bij wie inhalatietherapie niet werkt misschien ook kunnen behandelen met nieuwe orale medicijnen, ontwikkeld met behulp van onze beeldvormingstechniek.’
Ook op het vlak van chirurgie biedt de nieuwe techniek mogelijkheden. ‘Eens je weet waar de afwijkingen in de long structuur precies zitten, kun je de patiënt heel lokaal behandelen en de longfunc tie verbeteren door bijvoorbeeld op een bepaalde plaats een stuk weefsel weg te nemen of een stuk luchtweg af te slui ten. Dergelijke beslissingen kunnen we
nu veel beter gefundeerd nemen.’
Voorts kunnen artsen beter inschatten wanneer een transplantatie nodig is. ‘We zullen heel gericht die patiënten op de transplantatielijst kunnen zetten van wie aangetoond is dat geen enkele the rapie meer effect heeft. We zullen hen ook sneller en beter kunnen informe ren en motiveren, wat zeker bij jonge patiënten belangrijk is. Nu wachten we vaak af en proberen we eerst alles. In de toekomst zullen we op voorhand weten wat wel of geen nut heeft.’
De nieuwe beeldvormingstechniek kan heel wat patiënten helpen. In ons land zijn er 400.000 astmapatiënten, en maar liefst 700.000 Belgen lijden aan COPD, soms zonder het zelf te weten. COPD staat voor ‘Chronic Obstructive Pulmonary Disease’, ook wel ‘chro nisch obstructief longlijden’ genoemd. De ziekte komt vooral voor bij (ex ) rokers van 45 jaar en ouder, en wordt gekenmerkt door hevige hoestbuien, kortademigheid en slijmvorming. Door de vergrijzing van de bevolking komt
Links gezonde luchtwegen, rechts de luchtwegen van een persoon met COPD. De structuur van die laatste is anders en bovendien zetten partikels (bijvoorbeeld van ingeademde medicatie) zich anders af. Het beeld toont dat er bij deze COPD patiënt geen partikels meer naar de linkeronderkwab van de long gaan.
COPD steeds vaker voor.
De UZA onderzoekers hebben vijf jaar gewerkt aan de nieuwe techniek. Al enige tijd wordt hij toegepast bij patiënten, maar voorlopig nog vooral in het kader van klinische studies. De ziekteverze kering betaalt de kosten vandaag ook nog niet terug. De therapieën natuurlijk wel. ‘Het duurt altijd even vooraleer een nieuwe techniek wordt terugbetaald,’ zegt De Backer. ‘Bovendien is er met betrekking tot de terugbetaling een heel
debat gaande of prestaties afzonder lijk moeten worden vergoed, of dat een behandeling als een geheel wordt gezien. Voor onze techniek valt in elk geval heel wat te zeggen aangezien we door een veel preciezere diagnose voorkomen dat dure behandelingen of medicatie node loos worden ingezet.’
Waarom moet u nuchter zijn voor een operatie?
Uw maag dient zo leeg mogelijk te zijn om te voor komen dat er via uw slokdarm zure maaginhoud naar uw luchtwegen zou vloeien. Als u onder nar cose wordt gebracht voor een operatie, krijgt u in principe eerst een beademingsmasker op. Eens onder narcose wordt er een beademingsbuisje in uw luchtpijp gebracht. In de korte periode tussen het in slaap vallen en het aanbrengen van de beademingstube kan er zure maaginhoud naar de luchtwegen vloeien. Dat kan in het slechtste geval tot een longontsteking leiden. Tijdens de gewone slaap loopt u dat risico niet omdat uw luchtpijp zich dan in een natuurlijke reflex sluit voor opgerispte maaginhoud. Door de narcose en de spierontspannende medicatie wordt die reflex echter uitgeschakeld. Hoe minder er in uw maag zit, hoe kleiner het risico op terugvloeiend maag vocht. Dat geldt ook voor onderzoeken waarbij een buisje in de slokdarm wordt gebracht. Ook dan bestaat het risico dat er maagvocht in de luchtpijp belandt.
Wat houdt nuchter zijn precies in?
Bij een geplande ingreep eet of drinkt u niets meer vanaf middernacht, ook geen water. Een slok water om medicatie in te nemen kan wel. Als de ingreep in de namiddag plaatsvindt, is een licht ontbijt meestal geen probleem, mits expliciete toestem ming van uw arts. Als u onverwacht nog dezelfde dag moet worden geopereerd, bijvoorbeeld aan een breuk, worden nauwere tijdsmarges gehanteerd. Het volstaat dan dat u zes uur niet gegeten hebt.
Wat bij een spoedoperatie?
Als u door een spoedgeval onmiddellijk onder het mes moet, past de anesthesist een andere techniek toe. Hij kiest dan voor rapid sequence induction, ook wel crush-inductie genoemd. U krijgt dan slaap medicatie die erg snel werkt, zodat u meteen een beademingstube kan krijgen en uw luchtpijp vanaf het begin beschermd is. Dat gebeurt ook als een patiënt meer risico loopt om maaginhoud op te geven, bijvoorbeeld door zwangerschap. Een crushinductie houdt iets meer risico op complicaties in.
De behandeling heel specifiek afstemmen op de patiënt
Gevraagd naar de toekomst van de medische ethiek, is ethicus Paulus van Bortel duidelijk: hij hoopt dat er vooral méér medische ethiek zal zijn. ‘We stellen ons in de gezondheidszorg vandaag te weinig ethische vragen.’
ethicus Paulus Van Bortel doceert gezondheidsethiek en filosofie en is als onderzoeker verbonden aan de Universiteit Antwerpen, de Katholieke Universiteit Leuven en Lessius Hogeschool. Als lid van de ethische commissie van het UZA wordt hij enkele keren per jaar geconsulteerd over bepaalde ethische kwesties waar het ziekenhuis mee wordt geconfronteerd.
hoe ziet u de rol van de medische ethiek evolueren?
Paulus Van Bortel: ‘Ik hoop dat er in de toekomst meer ruimte zal zijn voor ethische vragen. Vandaag worden ze te weinig gesteld. De techniek zit daar voor veel tussen. Techniek is niet neutraal, ze doet iets met ons. Met echografie bijvoorbeeld kunnen heel vroeg defecten bij een foetus worden vastgesteld. Op zich een goede zaak, maar het gevolg is dat een handicap bij de foetus een medische indicatie wordt die bijna vanzelfsprekend tot abortus leidt. De ethische vragen, over abortus, over het statuut van het embryo, over handicaps, over de kwaliteit van het leven … worden door die techniek niet meer gesteld.’
intussen zijn toch veel ethische kwesties zoals abortus en euthanasie in wetten gegoten?
‘Inderdaad, maar ook wetten staan ethische vragen eigenlijk in de weg. Euthanasie is vandaag meer een medische dan een ethische kwestie geworden. Wetgeving verlaagt net als techniek bepaalde drempels. Dat heeft echter gevolgen. Door de echografie komen er minder gehandicapte kinderen op de wereld. In Nederland gaan er nu al stemmen op dat ouders die niet kiezen voor abortus bij handicap, dan zelf ook maar moeten opdraaien voor de extra kosten van zo’n gehandicapt kind … Als onze samenleving nog blijk geeft van
enige solidariteit en generositeit dan is het wel in de zorg om personen met een handicap. Die zal dan verdwijnen, en met haar de ethiek.’
uzelf hoopt dat het een andere richting uitgaat? ‘Het zal ervan afhangen of we onze maatschappij verder laten domineren door de economie of niet. Vroeger was de economie maar één sector in de maatschappij. In de jaren 80 heeft het neoliberalisme zijn intrede gedaan en is de mens in hoofdzaak een homo economicus geworden: iemand die rationele beslissingen neemt in zijn eigen belang. Dat maakt ons echter ook concurrenten van elkaar en doet de gemeenschap afbrokkelen. De manager is vandaag de dag het grote voorbeeld. Alles wordt gemanaged en vermarkt. Alles is economie.
De vrijheid van het neoliberalisme noem ik echter een negatieve vrijheid: totale vrijheid is immers onmogelijk voor de mens. Ik breek een lans voor een positieve vrijheid: een vrijheid die je wordt verleend door de gemeenschap. Je hebt de vrijheid je vrij te ontwikkelen, in dienst van de gemeenschap. Zoals een academicus de vrijheid krijgt onderzoek te doen in dienst van de wetenschap, of bijvoorbeeld zoals een orde van geneesheren samenwerkt aan een gemeenschappelijke zaak, met name de beroepseer. Gemeenschap en individu vullen elkaar dan aan. Natuurlijk willen we wel onze boterham verdienen, maar de prioriteiten liggen anders: mensen handelen in dienst van de maatschappij, vanuit waarden zoals kwaliteit of liefde voor het vak.’
Wat zou die waardenmaatschappij betekenen voor de medische ethiek?
‘Ik hoop dat we daardoor binnen tien, vijftien jaar weer meer waar-
dering zullen hebben voor nieteconomische belangen. In een positieve vrijheid zal er wel plaats zijn voor gehandicaptenzorg. En er zal ook weer meer ruimte zijn voor ethiek, die bovendien aandacht heeft voor de verschillende waarden van verschillende mensen en culturen. De paradox is dat er nog nooit zoveel over ethiek is gepraat als vandaag terwijl er tegelijk nog nooit zo weinig ruimte voor was.’
Welke nieuwe ethische kwesties ziet u in de toekomst opduiken?
‘Het tijdperk van de mens-machine komt eraan. De techniek wordt geïntegreerd in de mens. Vandaag zijn er al pacemakers en implantaten voor doven, maar ook neurale prothesen, die delen van het zenuwstelsel vervangen, zijn op komst. Dat schept een ander soort mens. Ook de nanotechnologie is in opmars: minieme robots die in staat zullen zijn om in ons lichaam cellen te herstellen. Kanker zou daardoor verdwijnen, maar we zouden ook niet meer ouder worden en zelfs niet meer sterven. En dan verandert alles. De grote vraag is of wij bereid zijn onze eindigheid op te geven. Die zorgt er immers voor dat wij iets van ons leven willen maken, er dus een zin aan geven. Onze menselijke conditie staat op het spel. We zijn nu al met zeven miljard mensen. Wat zal dat geven wanneer we onsterfelijk worden? Zullen we ons dan niet meer mogen voortplanten? Hebben we dan nog een toekomst? Zullen we nog moeite doen om daarin te investeren? Of zullen we ons oneindig doodvervelen? Ik ben zeker niet tegen de techniek, maar we moeten beseffen dat ze naast positieve ook negatieve effecten heeft. De ethiek moet de ruimte krijgen om die ambivalentie te bekijken en er een gepast evenwicht in te vinden. Het is hoog tijd dat we ons daar vragen over stellen.’
Locatie: UZA, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem Meer info: www.uza.be > Patiënten > Agenda
Wat? Oncorevalidatieprogramma: fysieke en psychologische sessies voor kankerpatiënten
Info en inschrijven: 03 821 50 72
Data en topics:
• Sessie 1 19 januari 2012 Medische problemen na kankerbehandeling
• Sessie 2 26 januari 2012 Wat doen spanningen met ons lichaam en hoe ermee omgaan?
• Sessie 3 2 februari 2012 Een introductie in mindfulnesstraining
• Sessie 4 9 februari 2012 Voeding en beweging
• Sessie 5 16 februari 2012 Slaapproblemen
• Sessie 6 1 maart 2012 Vermoeidheid na kanker: informatie en tips
• Sessie 7 6 maart 2012 Stap voor stap weer deelnemen aan gezin en maatschappij: rollen, verwachtingen en moeilijkheden
• Sessie 8 15 maart 20121 Mijn hoofd is in de war: over geheugen-, concentratie- en aandachtsmoeilijkheden
• Sessie 9 22 maart 2012 Een veranderd lichaam en zelfbeeld na kanker
• Sessie 10 29 maart 2012 Intimiteit na kanker
Wat? Groepstherapie voor angst en depressie bij chronische ziekte
Info en inschrijven: 03 821 34 19
Deelnameprijs: 210 euro
Data:
• 17 januari 2012 • 31 januari 2012 • 14 februari 2012 • 28 februari 2012 • 13 maart 2012 • 27 maart 2012 • 10 april 2012 • 24 april 2012 • 8 mei 2012 • 22 mei 2012
3. teddy Bear hospital
Wat? Kleuters maken spelenderwijs kennis met het ziekenhuis
Datum: Zaterdag 31 maart 2012 Deelnameprijs: Gratis Info en inschrijven: www.teddybearhospital.be
4. infoavonden over kanker
Wat? Infoavonden voor (borst)kankerpatiënten en hun naasten
Deelnameprijs: gratis Info en inschrijven: martine.bastiaenssens@uza.be of 03 821 35 80
Data: • 21 februari 2012 Oncorevalidatie • 24 april 2012 Borstreconstructie • 16 oktober 2012 Antihormonale therapie • 4 december 2012 Stichting tegen kanker
hoe sneller een hartinfarct wordt behandeld, hoe kleiner de schade aan de hartspier. ‘De meeste tijd gaat verloren doordat mensen aarzelen om hulp in te roepen’, zegt prof. dr. Chris vrints, diensthoofd cardiologie. In het uZa kan een verstopte kroonslagader dag en nacht met spoed worden opengemaakt.
dankzij een sterk verbeterde behandeling is de overleving na een groot hartinfarct de afgelopen dertig jaar spectaculair verbeterd. Waar vroeger meer dan 30% van de patiënten in het ziekenhuis overleed, is dat vandaag in een gespecialiseerd centrum als het UZA gezakt naar 5 à 7%. ‘Daar staat tegenover dat nog altijd ongeveer drie patiënten op tien overlijden voor ze het ziekenhuis bereiken’, nuanceert prof. dr. Marc Claeys, adjunctdiensthoofd cardiologie.
Het aantal zware hartinfarcten is de afgelopen decennia duidelijk gedaald, wat vooral te danken is aan een betere preventie. Het aantal ‘kleine’ hartinfarcten is dan weer gestegen. Studies hebben overigens aangetoond dat de vooruitzichten na zo’n klein hartinfarct niet beter zijn dan na een ernstige hartaanval. Vrints: ‘Bij die mensen is soms maar een heel klein deel van het hart beschadigd, maar ze lijden evengoed
Prof. dr. Chris Vrints, diensthoofd cardiologie
aan verkalking van de kroonslagader. Vandaar moeten we die patiënten even nauwgezet behandelen en opvolgen.’
Een hartinfarct treedt bij mannen meestal op tussen 50 en 60 jaar. Claeys: ‘Vrouwen lopen tot de menopauze beduidend minder risico, maar halen hun schade daarna helaas in. De meeste vrouwen met een hartinfarct zijn ouder dan 65 jaar.’ Soms zijn er in de periode voor het infarct tekenen aan de wand, zoals kortademigheid, vermoeidheid, pijn op de borst of benauwdheid bij inspanning. ‘Die symptomen kunnen erop wijzen dat er een hartinfarct in de maak is. Je moet dan op zijn minst de huisarts raadplegen’, adviseert Vrints.
Bij een acute hartaanval is er geen minuut te verliezen. ‘Het gedeelte van de hartspier dat geen zuurstof krijgt, sterft binnen de drie tot zes uur na het
begin van het hartinfarct af. Hoe sneller de patiënt wordt behandeld, hoe kleiner de schade en hoe beter het hart zijn pompfunctie bewaart’, legt Claeys uit. Spijtig genoeg reageren mensen niet altijd alert. ‘Hoe goed wij ons ook organiseren, als de patiënt te lang wacht om hulp in te roepen, gaat er belangrijke tijd verloren. Dat is de grootste vertragingsfactor’, aldus Vrints.
Als er bij de hulpdiensten een oproep binnenkomt die doet vermoeden dat de patiënt een hartinfarct heeft, worden een ziekenwagen en een MUG uitgestuurd. Zo kan al ter plaatse een elektrocardiogram (EKG) worden gemaakt.
‘Als er een hartinfarct wordt vastgesteld, begint de klok te tikken’, zegt prof. dr. Koen Monsieurs, diensthoofd spoedgevallen. ‘De urgentiearts overlegt dan met de cardioloog en dient alvast de nodige medicatie toe. Het ziekenhuis treft intussen een aantal voorbereidingen, zodat de patiënt bij aankomst in het UZA rechtstreeks naar de behandelingszaal kan. Dankzij die gestroomlijnde aanpak winnen we kostbare tijd. Een kwestie van degelijke training, een goede voorbereiding, nauwe afspraken en de nodige expertise in het nemen en interpreteren van een EKG.’
Patiënten die met een familielid naar de spoedafdeling rijden, nemen een groot risico. Monsieurs: ‘Zolang de kroonslagader verstopt is, bestaat er een reëel risico op een fatale ritmestoornis. In de ziekenwagen kunnen we die meteen behandelen met een elektroshock, maar als de patiënt met eigen vervoer
onderweg is, staat hij machteloos. Het gebeurt helaas dat een echtgenote hier in paniek komt toegesneld nadat haar man in de auto in elkaar is gezakt.’
Bij een hartaanval raakt een van de kroonslagaders plots verstopt door een bloedklonter. Zo’n klonter ontstaat wanneer er op een weke plek in de aderwand een scheurtje is opgetreden. Door de verstopping krijgt een deel van het hart geen bloed en zuurstof meer, met name dat deel dat door de verstopte slagader wordt bevloeid. Bij een groot hartinfarct raakt de kroonslagader volledig afgesloten en wordt een aanzienlijk deel van de hartspier bedreigd. Bij een klein hartinfarct gaat het om een kleine bloedklonter die maar een gedeelte van de kroonslagader blokkeert. Een losgeraakt stukje van de bloedklonter nestelt zich vervolgens in een zijtakje van de kroonslagader, waarna een beperkt gedeelte van de hartspier in zuurstofnood raakt.
Een bloedklonter blokkeert plots een van de kroonslagaders. Een deel van het hart krijgt daardoor geen zuurstof meer, wat zware gevolgen kan hebben.
De acute behandeling van een hartinfarct bestaat uit het openmaken van het verstopte bloedvat. ‘Dat gebeurt via een hartkatheterisatie’, preciseert Claeys. ‘Met behulp van een klein buisje dat via de lies wordt binnengebracht, wordt de klonter weggezogen en wordt een ballonnetje in de ader opgeblazen om die open te maken. Vervolgens wordt een stent geplaatst, dat is een buisje uit metaal of kunststof, om te voorkomen dat de ader op termijn weer dichtgaat.’ Die behandeling, in vakjargon een PCI of Percutane Coronaire Interventie genoemd, wordt in de provincie Antwerpen maar in drie centra uitgevoerd, waaronder het UZA. ‘Patiënten met symptomen die aan een hartinfarct doen denken, worden via de 112centrale automatisch naar een van die centra doorverwezen’, zegt Claeys.
Bij een heel kleine minderheid van de patiënten met een hartinfarct is zo’n groot stuk van de hartspier aangetast, dat ze een cardiogene shock krijgen. Dat betekent dat de hartpompfunctie dermate zwak is dat de bloeddruk in elkaar stuikt. Vrints: ‘Bij die patiënten voeren we vandaag met spoed een katheterisatie uit, waarna we een stent plaatsen of, uitzonderlijk, een dringende bypassoperatie uitvoeren. Dankzij die aanpak overleeft nu 50 tot 60% van die patiënten. Dat lijkt misschien niet veel, maar voordien overleefde maar 10% een cardiogene shock.’
Gelukkig hebben lang niet alle patienten met pijn op de borst een hartinfarct. ‘Als het EKG op het eerste gezicht geruststellend is, nemen we de patiënt op in de chest pain unit voor verdere observatie en onderzoek. Soms krijgen die mensen later alsnog een katheterisatie’, zegt Monsieurs.
hoe herkent u een hartaanval?
Mogelijke symptomen van een hartaanval zijn:
• Zich in het algemeen onwel voelen
Drukkende pijn op de borst die langer dan 30 minuten duurt
Maagpijn en misselijkheid
• Grauwe gelaatskleur • Neiging tot transpiratie • Een onverklaarbaar angstgevoel
Pijn die uitstraalt naar de armen
Herkent u deze symptomen bij uzelf of iemand in uw omgeving? Rijd dan niet zelf naar het ziekenhuis, maar waarschuw onmiddellijk de hulpdiensten.
levensstijl aanpassen
Na de acute behandeling krijgen patiënten medicatie die de genezing van het hart bevordert en het ontstaan van nieuwe bloedklonters moet voorkomen, meestal aangevuld met een cholesterolverlager. De behandeling gebeurt door een multidisciplinair team dat bestaat uit een cardioloog, verpleegkundigen, een kinesitherapeut en een maatschappelijk werker. ‘Patiënten met een klein hartinfarct blijven gemiddeld drie tot zeven dagen in het ziekenhuis, die met een groot hartinfarct tien tot veertien dagen’, zegt Claeys. Tijdens de revalidatie, die twaalf weken duurt, werkt de patiënt aan zijn conditie. Vaak moet hij ook leren zijn levensstijl aan te passen: bijvoorbeeld stoppen met roken, gezonder gaan eten, meer lichaams
beweging nemen … ‘Die zaken zijn minstens zo belangrijk als interventies en operaties’, onderstreept Vrints. Hij beklemtoont nog dat de vooruitzichten na een hartinfarct zeker niet somber hoeven te zijn. ‘Als mensen snel medische hulp krijgen en nadien
de revalidatie en gezondheidsadviezen ter harte nemen, is de prognose heel goed. Die mensen kunnen even oud worden als jij en ik.’
Je levensstijl aanpassen is minstens zo belangrijk als interventies en operaties
Opnieuw in beweging komen na een hartaanval is een absolute must. In de cardiale revalidatie van het UZA gebeurt dat onder multidisciplinaire begeleiding. ‘Het gaat om meer dan lichaamstraining. We helpen patiënten op weg naar een gezondere levensstijl’, zegt cardiologe dr. Catherine De Maeyer.
Studies tonen aan dat mensen die na een hartaanval hun conditie op peil brengen én houden, langer en gezonder leven. ‘Het verschil is spectaculair’, zegt De Maeyer. ‘Het risico op overlijden daalt met 25% als je regelmatig beweegt. Het maakt niet uit of mensen een licht of zwaar hartinfarct hadden, of hoezeer hun hartfunctie is aangetast: bewegen moet.’
Veel patiënten zijn echter onzeker. Wat mogen ze nog? Hoe werken ze het best aan hun conditie? Vandaar de nood aan een gespecialiseerd revalidatieprogramma. In het UZA komen patiënten gedurende een drietal maanden drie keer per week trainen.
Er komt bij de revalidatie meer kijken dan alleen conditietraining. ‘We werken multidisciplinair’, legt De Maeyer uit. ‘De oefentherapie gebeurt onder begeleiding van een gespecialiseerde kinesitherapeut en verpleegkundige. Daarnaast ziet de patiënt wekelijks een revalidatiecardioloog. De sociaal verpleegkundigen zorgen onder meer voor administratieve ondersteuning – bijvoorbeeld in verband met hervatting van het werk –, de diëtiste helpt patiënten hun voedingsgewoonten aan te passen en indien nodig is er ook psychologische begeleiding. Rokende hartpatiënten moedigen we aan om
het rookstopprogramma te volgen. En ten slotte zijn er regelmatig infosessies rond onder meer gezonde voeding en het belang van beweging.’ De revalidatie werpt op verschillende manieren zijn vruchten af. De Maeyer: ‘Beschadigd hartweefsel kun je niet herstellen, maar door oefening kan de hartfunctie verbeteren. Bovendien zorgt conditietraining ervoor dat de spieren meer zuurstof ontvangen en er efficiënter mee omgaan. Zo kan de patiënt meer doen met eenzelfde hartfunctie. Verder is beweging goed voor de conditie van de bloedvaten, wat de kans op nieuwe vernauwingen verlaagt.’ Beweging verbetert rechtstreeks de prognose, en is daarnaast ook goed voor gewicht, bloeddruk en cholesterolgehalte. ‘In die zin is er ook een onrechtstreeks positief effect’, besluit De Maeyer.
Het aantal hartinfarcten is de afgelopen dertig jaar nagenoeg gehalveerd. Dat is vooral te danken aan betere preventie. Wat kun je doen om een hartaanval te voorkomen? Cardioloog prof. dr. Marc Claeys en revalidatiecardiologe dr. Catherine De Maeyer zetten het voor u op een rijtje.
een hartinfarct komt meestal totaal onverwacht. Of niet? ‘Patiënten die een hartinfarct hebben gehad, scoren bijna altijd hoog op een of meer risicofactoren’, zegt Claeys. Sommige daarvan kun je niet beïnvloeden. Zo stijgt het risico met de leeftijd en krijgen mannen gemiddeld tien of vijftien jaar vroeger een hartinfarct dan vrouwen. Ook diabetespatiënten lopen meer gevaar, al kunnen ze het risico beperken door hun bloedsuikerwaarden goed te controleren. Niet onbelangrijk is ook familiale belasting. Wie een ouder, grootouder, broer of zus heeft die voor de leeftijd van 65 jaar een hartinfarct kreeg, heeft zelf 50 tot 70% meer risico om het
of
cofactoren zo laag mogelijk te houden
boekt u altijd winst, zelfs al bent u al dertig jaar verslaafd. Weinigen slagen er echter in om op eigen houtje te stoppen. U kunt een rookstopprogramma volgen, al dan niet in combinatie met ondersteunende middelen als nicotinepleisters.
Zes keer per week een half uur of drie keer per week een uur sporten aan een redelijke intensiteit – bijvoorbeeld wandelen aan een fiks tempo – verlaagt sterk het risico op hart en vaatziekten, zowel bij gezonde mensen als bij personen die een hartinfarct hebben gehad.
jaar, vrouwen vanaf zestig jaar. Als alles
schillende andere risicofactoren, zoals diabetes en hoge bloeddruk, hebben echter ook een erfelijke component, zodat het belang van familiale belasting nog groter wordt. Dat hoeft geen reden tot fatalisme te zijn. ‘Juist die mensen hebben er alle baat bij de andere risien kunnen zo heel veel winst boeken’, onderstreept De Maeyer. De huisarts kan u helpen om uw risicofactoren onder controle te krijgen. Scoort u slecht op meerdere punten of heel slecht op één punt, dan is een cardiale checkup geen overbodige luxe. Via een fietsproef of echografie kan de cardioloog eventuele beginnende vernauwingen opsporen. Mannen laten zich het best controleren vanaf vijftig normaal is, volstaat een twee tot driejaarlijkse checkup. Dan nog blijft preventie cruciaal. Een overzicht van de belangrijkste aandachtspunten.
Naast familiale belasting is roken een heel belangrijke risicofactor: rokers hebben 2,5 keer meer kans op een hartziekte. Door te stoppen met roken,
info Dienst cardiologie, T 03 821 35 38, cardiale revalidatie, T 03 821 39 73
Probeer elke dag vijf porties groente en fruit te eten. Gebruik magere of halfvolle melkproducten, vervang rood vlees zo veel mogelijk door gevogelte, vis en magere vleessoorten en zet minstens een keer per week vette vis op het menu. Gebruik gezonde vetten zoals olijfolie in plaats van boter en vermijd alleszins zo veel mogelijk verzadigde vetten. Wees ook niet te streng voor uzelf: alles kan, maar met mate. Met die instelling houdt u uw nieuwe voedingspatroon gemakkelijker vol.
hou uw cholesterolgehalte laag Met de jaren is het verband tussen cholesterolgehalte en hart en vaatziekten alleen maar duidelijker geworden. De richtlijnen worden almaar strenger. Uw totale cholesterolgehalte mag niet meer dan 190 milligram per deciliter bedragen. Lukt dat niet via gezonde voeding, bespreek dan met uw huisarts of u in aanmerking komt voor cholesterolverlagers. Er gaan stemmen op om een te hoog cholesterolgehalte zelfs al vanaf twintig jaar systematisch te behandelen.
De bovendruk van uw bloeddruk blijft het best beneden 140 mmHg, de onderdruk beneden de 90 mmHg. Voor diabetici liggen die grenswaarden lager. Een gezonde, zoutarme voeding en voldoende beweging kunnen helpen om uw bloeddruk te beheersen, maar soms is ook medicatie nodig. Een hoge bloeddruk versnelt het proces van aderverkalking. Hoe langer u ermee rondloopt, hoe hoger het risico op schade aan de hart en bloedvaten. Ook jonge mensen met een te hoge bloeddruk hebben er dus alle belang bij het probleem aan te pakken.
Overgewicht is een belangrijke risicofactor voor hart en vaatziekten. Via de body mass index of BMI (gewicht gedeeld door het kwadraat van uw
lengte) kunt u berekenen of u te zwaar
bent. Voor vrouwen is een waarde tussen 20 en 25 ideaal, voor mannen tussen 20 en 27. Boven 25 (of 27 bij mannen) is er sprake van overgewicht. Vanaf een BMI van 30 lijdt u aan obesitas en loopt het risico sterker op.
die enerzijds gemakkelijk negatieve gevoelens hebben, en anderzijds sociaal geremd zijn. Vooral chronische stress ondermijnt uw gezondheid. Stress helemaal bannen lukt wellicht niet, maar door er op een goede manier mee om te gaan, komt u al een heel eind. Las voldoende ontladingsmomenten in en zoek iemand bij wie u af en toe uw hart kunt luchten.
lukt
Via de Euroscore-tabel van de European Society of Cardiology (ESC) kunt u berekenen hoe groot de kans is dat u binnen dit en tien jaar overlijdt aan een hartinfarct. De link is onder meer te vinden op www.gezondheid.be (zoekterm euroscore). Meer info over de preventie van hart- en vaatziekten vindt u onder meer op www.cardiologischeliga.be en www.saintexcad.be
Frederik Rausenberger is net veertig geworden. Sportief uiterlijk, fervent diepzeeduiker, nooit gerookt. Zijn hartinfarct in september 2011 kwam dan ook als een donderslag bij heldere hemel. ‘En toch besef ik nu dat ik allesbehalve gezond bezig was. Dat moet en zal veranderen.’
het gebeurde tijdens een week endje weg in Noord Nederland.
Rond twee uur ’s nachts kreeg Frederik stekende pijn in zijn maag. ‘Alsof er een stokje door mijn maag prikte’, beschrijft hij plastisch. Aan een hartaanval dacht hij niet, maar toen de pijn bleef duren, reden zijn vrouw en hij voor dag en dauw naar de spoedafdeling van een Antwerps ziekenhuis. ‘Pas toen ik ook een tintelend gevoel in mijn linkerarm kreeg, begon mijn frank te vallen’, her innert hij zich.
Op de spoed kwam het verdict hart aanval toch nog als een mokerslag. Frederik werd onmiddellijk naar het UZA overgebracht, waar amper een half uur later een stent in zijn voor 90% verstopte linkerkransslagader werd geplaatst. ‘Ik ben door het oog van de
naald gekropen. Dat ik met dat hart infarct nog een rit van twee uur heb gedaan, was totaal onverantwoord’, blikt Frederik terug.
‘ik
Na vijf dagen mocht hij naar huis met de nodige medicatie. Het echte werk moest toen nog beginnen: drie keer per week trainen op de cardiale revalidatie. ‘Na een maand was er al een voelbare ver betering. Die revalidatie is dus echt wel zinvol’, vindt Frederik. Ook zijn levens stijl werd onder de loep genomen.
Frederik: ‘Dr. De Maeyer deed me inzien dat ik op een aantal risicofac toren heel slecht scoorde. Mijn totale cholesterolgehalte bedroeg 250 mil ligram per deciliter (de vooropgestelde maximumwaarde is 190 milligram per
deciliter) , ik at ongezond en ik had te weinig beweging. Eigenlijk deed ik maar op. Vijf koffiekoeken ’s mid dags? Geen probleem. Regelmatig een flesje wijn bij het eten? Moest kunnen. Fruit at ik zo goed als nooit. Ik was echter niet te zwaar, nooit ziek en in mijn familie zijn er geen hart problemen. Voor mij was er geen vuiltje aan de lucht. Nu weet ik dat het met die risicofactoren niet de vraag was of ik een hartaanval zou krijgen, maar wel wanneer. ’
Als waarschuwing kon de hartaanval tellen. Frederik is intussen zes kilo lich ter, kookt gezonder en voelt zich fitter dan voor zijn hartaanval. Na de revali datie wil hij beginnen lopen. ‘Weinig tijd of niet, ik ga dat doen. Punt. Ik wil hier over een paar jaar niet weer liggen.’
gratis professionele kinderopvang tot 12 jaar alle werkdagen open van 8.00 tot 17.30 uur meer info aan het onthaal
Honderdduizenden zakjes bloed vinden jaarlijks hun weg naar de ziekenhuizen in Vlaanderen. Dat is de verdienste van de vele duizenden donoren die vrijwillig bloed, bloedplaatjes of plasma afstaan. Maar hoe gaat dat in zijn werk? Vijf vragen over bloed geven.
In principe mag elke gezonde persoon van 18 jaar of ouder bloeddonor zijn. De maximumleeftijd is 66 jaar, verlengd tot 71 jaar voor wie regelmatig bloed is blijven geven. U mag maximaal vier keer per jaar bloed afstaan, met mini maal twee maanden tussen twee giften. Er zijn echter een heleboel redenen waarom u – al dan niet tijdelijk – geen bloed mag geven. Hetzij om uw eigen gezondheid niet in gevaar te brengen – bijvoorbeeld tijdens of tot zes maan den na een zwangerschap, bij lage bloeddruk of na een operatie –, hetzij voor de veiligheid van de ontvanger wanneer u bijvoorbeeld in een malari agebied hebt verbleven, een tekenbeet hebt opgelopen, een tatoeage liet zet ten of onveilig seksueel contact hebt gehad. Elk zakje bloed wordt in de labo ratoria van de bloedinstelling verder bereid tot rode bloedcelconcentraten, bloedplaatjesconcentraten en plasma.
2hoe worden de bloed donoren gescreend?
Er zijn verschillende mechanismen ingebouwd om te garanderen dat bloed dat in de bloedbank terechtkomt, veilig is. Om te beginnen moet u een medi sche vragenlijst invullen die peilt naar uw actuele gezondheidstoestand en eventuele risicosituaties. Aansluitend zal de arts die vragenlijst met u over lopen, een beperkt klinisch onderzoek uitvoeren en beslissen of u al dan niet geschikt bent voor een donatie. Die donorselectie beschermt zowel donor als ontvanger in bepaalde situaties. Om elk risico weg te nemen vult elke donor ook een bloedbestemmingsformulier in waarop risicogedrag anoniem kan worden gemeld. In dat geval wordt het gedoneerde bloed vernietigd. De vei ligheid van de bloedproducten wordt verder gegarandeerd door middel van bloedonderzoeken in het laboratorium.
Op elke bloedgift worden een aantal bloedonderzoeken uitgevoerd om na te gaan of het bloed geschikt is voor de ontvanger. Elke bloedzak wordt onder andere getest op hiv, het virus dat aids veroorzaakt, het hepatitis B en C virus en syfilis. Voorts wordt onder meer de bloedgroep bepaald en wordt er nagekeken of de bloedwaarden van de donor, zoals hemoglobine, witte en rode bloedcellen, binnen de nor male waarden liggen. Elke bloedtest die door bloed overdraagbare infecties opspoort, gaat echter gepaard met een vensterperiode: geen enkele test kan bijvoorbeeld een besmetting opsporen die pakweg de vorige dag is gebeurd. Vandaar is het erg belangrijk dat kan didaat bloedgevers zorgvuldig worden gescreend en dat ze de vragenlijst waarheidsgetrouw invullen. Zo wordt de veiligheid van de bloedproducten gegarandeerd. Als bepaalde bloedon derzoeken afwijkend zijn, wordt dat aan de donor gemeld.
Plasma is het vloeibare gedeelte van het bloed waarin de bloedcellen en bloedplaatjes worden getrans porteerd. Het is mogelijk om alleen plasma te doneren. Er wordt dan via een aferesetoestel bloed afgenomen, het plasma wordt apart verzameld in een afnamezak en vervolgens krijgt u de gescheiden rode bloedcellen en bloedplaatjes via dezelfde naald terug toegediend. Op dezelfde manier kunt u bloedplaatjes geven. Bloedplaatjes zijn kleine celfragmenten die meehel pen om bloedingen te stoppen doordat ze een afsluitend propje vormen in de wand van het beschadigde bloedvat.
De zakjes bloed worden gebruikt voor mensen die bloedarmoede hebben of veel bloed hebben verloren, bijvoor beeld na een verkeersongeval, tijdens een operatie of bij een bevalling.
Plasma wordt gebruikt voor de verzorging van brandwondenpatiënten en patiënten met stoornissen in de bloedstolling. Uit plasma worden tal van geneesmiddelen bereid, zoals stol lingsfactoren, afweerstoffen en eiwit oplossingen.
Bloedplaatjes worden gegeven aan patiënten met bloedziektes zoals leu kemie, of aan patiënten die met che motherapie behandeld worden voor andere vormen van kanker.
Plasma kan in zijn vloeibare vorm maxi maal een jaar worden bewaard, rode bloedcellen 42 dagen en bloedplaatjes zelfs maar vijf dagen. Er moet dus een voortdurende instroom van donoren zijn om aan de noden te voldoen.
Het Rode Kruis registreert ook stamceldonoren voor het Belgisch Beenmergregister. Stamcel len zijn nodig om bepaalde beenmergziekten te genezen, waaronder leukemie. Omdat de kans op overeenkomst tussen twee niet-verwante donoren maar 1 op 50.000 is, wordt er met een wereldwijd beenmergregister gewerkt. Via een bloedname wordt bepaald welk weefsel type u hebt, waarna uw gegevens in het register worden opgenomen. Als er ooit een match is tussen uw weefseltype en dat van een kandi daat-ontvanger, wordt u gecontacteerd. Als u zich kandidaat wilt stellen, kunt u zich aanmel den via de website www.stamceldonor.be.
Wilt u ook bloed geven? dat kan van maan dag tot donderdag van 9 tot 19 uur en vrijdag van 9 tot 12 uur in het antwerpse Bloedtransfusiecentrum van rode kruis-vlaanderen, Wilrijkstraat 8 in edegem (naast de spoed opname van het Uza), info t 03 829 00 00 of www.bloedgevendoetleven.be.
Helemaal nieuw: de Lower Body Therapist.
Pakt pijn, kou en vermoeidheid doeltreffend aan. Dé oplossing voor wie weinig plaats heeft of liever niet in een cabine zit.
Gezond leven? Dat is in de eerste plaats verstandig eten en voldoende sportief bewegen. Maar soms is sporten geen optie. Omdat u een blessure opliep of net een operatie achter de rug hebt. Of omdat u kampt met gezondheidsproblemen die sportief bewegen onmogelijk maken.
En net dán kunt u de weldaden van Health Mate® goed gebruiken. Hebt u last van chronische of acute spierpijnen – door stress, vermoeidheid of ziekte? Kampt u met blessureleed, reuma of lage rugpijnen? De Lower Body Therapist van Health Mate® is de ideale oplossing voor wie fysieke pijn en lichamelijke ongemakken doeltreffend te lijf wil gaan.
Hij is compact en volledig ontworpen voor úw comfort. U neemt erin plaats als in een gerieflijke armstoel.
De Health Mate® LBT verwarmt alleen de onderste helft van uw lichaam.
Maar u voelt de weldoende effecten van de infraroodstralen doorheen heel uw lijf. Anders dan in een cabine ervaart u meer bewegingsvrijheid en hebt u letterlijk meer ademruimte.
In de Health Mate® LBT vindt u behaaglijke warmte, pijnverlichting en ontspanning – ook wanneer u moeilijk beweegt of weinig ruimte hebt in huis.
De Health Mate® LBT – maakt u béter.
Meer info? Surf naar www.healthmate.be of bel ons voor een brochure: 03 295 50 25
Van condoom of pessarium tot pil of spiraaltje:
anticonceptie is letterlijk verkrijgbaar in alle vormen en maten. Wat past het best bij wie? Een overzicht van de meest gebruikte methoden.
Wat? De ‘gewone’ pil of combinatie pil bevat de hormonen oestrogeen en progestageen en heeft als belangrijk ste effect dat u geen eisprong meer krijgt. De maandelijkse bloeding in de stopweek is geen menstruatie maar een onttrekkingsbloeding die optreedt doordat u in die week geen hormonen inneemt.
Aanrader? De pil is gemakkelijk ver krijgbaar en u kunt er uw maandelijkse bloeding mee uitstellen. Verlaagt het risico op eierstok en baarmoederkan ker. Er is geen verhoogde kans op borst of baarmoederhalskanker.
Afknapper? U moet elke dag aan uw pil denken. Onveilig bij braken of diar ree. Geeft ook zes keer meer kans op trombose of bloedklontervorming, waardoor de pil bijvoorbeeld onge schikt is voor vrouwen ouder dan 35 die roken. Andere nevenwerkingen zijn onder meer hoofdpijn of migraine tij dens de pilvrije week, pijnlijke borsten en verhoogde bloeddruk.
De combinatiepil bestaat ook in de vorm van een vaginale ring of plak pil. De werking is dezelfde, alleen wor den de hormonen verspreid via een vaginaal in te brengen plastic ring of een pleister. De ring wordt telkens 22 dagen wel en zes dagen niet gedra
gen. De pleister kleeft u drie weken na elkaar op uw huid, gevolgd door een week pauze. De vaginale ring en plak pil hebben als voordeel dat de werking niet wordt beïnvloed door eventueel braken of diarree en dat u er minder vaak aan moet denken.
de minipil Wat? Behoort tot de zogenaamde pro gestogen only methodes of POP’s. Bevat alleen progestageen. Heeft als belang rijkste effect dat het baarmoeder halsslijmvlies de zaadcellen niet meer doorlaat en de baarmoeder onontvan kelijk wordt voor een vrucht. Er is geen pauzeweek zoals bij de combinatiepil. Aanrader? De minipil bevat geen oestrogenen, waardoor u ze ook mag nemen als u borstvoeding geeft. De enige geschikte pil bij een verhoogd risico op trombose.
Afknapper? De meeste vrouwen krij gen met de minipil onregelmatige bloe dingen. Een mogelijke nevenwerking zijn eierstokcysten.
POP’s zijn ook verkrijgbaar als hor monale inplanting, dat is een staafje dat wordt ingeplant in de bovenarm, als hormoonspiraaltje (zie verder) of als prikpil, in de vorm van een driemaan delijkse inspuiting. De prikpil heeft als nadeel dat u 2 à 3 kilo aankomt en dat u
na stopzetting tot twee jaar verminderd vruchtbaar bent.
Wat? T vormig plastic implantaat dat in de baarmoeder wordt gebracht en daar hormonen vrijgeeft. De werking is dezelfde als bij de minipil.
Aanrader? 50 tot 70% van de vrouwen krijgt na verloop van tijd geen bloedin gen meer. U zit meteen voor drie jaar safe. Verlaagt het risico op baarmoeder kanker.
Afknapper? Als u een infectie krijgt, kan dat uw vruchtbaarheid aantasten. Gelukkig komt dat maar zelden voor.
het koperspiraaltje
Wat? De meeste zien er T vormig uit. Ze zijn gemaakt uit plastic en bevatten daarnaast koper. Dat koper is giftig voor de zaadcellen. De werking duurt drie tot vijf jaar.
Aanrader? U hoeft een paar jaar niet aan anticonceptie te denken. Interessant voor wie liever geen hormonen gebruikt. Afknapper? De kans is reëel dat u iets zwaarder gaat menstrueren. Vooral in het begin iets meer risico op een infectie.
familieplanning
Wat? Niet vrijen op de vruchtbare dagen. Dat klinkt misschien weinig
aanlokkelijk, maar vergeet niet dat u normaal maar vier à vijf dagen per maand vruchtbaar bent. Die dagen kunt u leren herkennen op basis van de kalender, lichaamstemperatuur en het uitzicht van het baarmoederslijmvlies. U kunt de methode onder begeleiding aanleren (meer info op www.nfp.be). Aanrader? Goedkoop en geen nevenwerkingen. Als u de methode correct toepast, is de kans op zwangerschap na een jaar maar 3 tot 5%. Afknapper? Minder betrouwbaar dan de pil of het spiraaltje, en het vraagt meer discipline. Bij abnormale vaginale afscheiding moeilijk toepasbaar.
Sterilisatie is uiteraard een veilige methode, maar is in principe onomkeerbaar. Een condoom beschermt ook tegen besmetting met hiv en andere seksueel overdraagbare aandoeningen. Een pessarium is een rond rubber kapje dat u voor het vrijen over de baarmoederhals schuift. U brengt het maximaal zes uur vooraf in en moet het nadien minstens zes uur laten zitten. Alleen veilig als u het met een zaaddodende pasta gebruikt. Het vrouwencondoom, een soort van soepel buisje met twee ringen aan de uiteinden, wordt nauwelijks verkocht vanwege het gebruiksongemak.
WiSt u dat …
» de overtuiging groeit dat een anticonceptiemiddel met hormonen geen nadeel is? Integendeel: maandelijks menstrueren gedurende vele jaren zou onnatuurlijk zijn. Zonder geboorteplanning zou u immers een aanzienlijk deel van uw leven zwanger zijn of borstvoeding geven en dus veel minder vaak menstrueren.
» de nieuwe anticonceptiepillen minder pilvrije dagen hebben, waardoor u minder lang een bloeding hebt? Voor uw gezondheid is het overigens niet nodig om maandelijks een bloeding te hebben.
» u na het stoppen met de pil of het spiraaltje even vruchtbaar bent als een vrouw die geen voorbehoedsmiddel gebruikte? Alleen de prikpil vormt daarop een uitzondering.
» het een mythe is dat vrouwen aankomen van de combinatiepil?
» de combinatiepil acne vermindert?
» een pessarium het meest gebruikte anticonceptiemiddel is in de Verenigde Staten?
» anticonceptiemiddelen sterk verschillen in betrouwbaarheid? Afgaande op het aantal vrouwen dat na een jaar gebruik zwanger is, is de rangschikking van betrouwbaar naar minder betrouwbaar: hormonale inplanting (minder dan 0,1%), sterilisatie (0 tot 0,5%), hormoonspiraaltje (0 tot 0,6%), plakpil (0,6 tot 0,9%), prikpil (0 tot 1%), koperspiraaltje (0,1 tot 1,5%), combinatiepil (0,1 tot 3%), minipil (0,3 tot 4%), condoom (2 tot 15%), vrouwencondoom (5 tot 15%), pessarium (4 tot 20%).
De zorg die u krijgt in het ziekenhuis, staat niet los van de zorg die na het ziekenhuis volgt of die eraan is voorafgegaan. Het
UZA is een onderdeel van een hele keten, die zo goed mogelijk moet worden gestroomlijnd. Hoe draagt het UZA daartoe bij?
voor u het UZA binnenstapt, bent u meestal al bij uw huisarts of een andere specialist langs geweest. En als een patiënt het UZA verlaat, heeft die vaak nog verdere verzorging en behandeling nodig, bijvoorbeeld in een revalidatiecentrum. Historisch gezien werkten ziekenhuizen, huisartsen, thuiszorgorganisaties, rust en verzorgingstehuizen … nogal op hun eigen eilandjes. Het besef is echter gegroeid dat dat niet het beste is voor de patiënt. ‘De sleutel ligt in samenwerking tussen de schakels in de zorgketen,’ zegt Johnny Van der Straeten, gedelegeerd bestuurder van het UZA.
lijk afgestemd zijn op de noden van de patiënt,’ schetst Veerle Baekelandt, ten tijde van het interview projectmanager patiëntendoorstroming. ‘Om dat te bereiken, proberen wij als ziekenhuis andere zorgverleners te ondersteunen en ook goed met hen te communiceren en informatie uit te wisselen.’ Die zorg waarin de patiënt centraal staat en die verder strekt dan de muren van het UZA, noemen we transmurale zorg.
rond concrete behandelingen worden uitgewisseld.
‘Het hele zorgtraject, binnen en buiten het ziekenhuis, moet zo goed moge
Zo onderhoudt het UZA goede contacten met de huisartsen uit de regio. Zij vormen de eerste lijn in de zorg voor de patiënt en spelen onder meer een cruciale rol in de opvolging van patiënten met chronische problemen. ‘Zo zijn er afspraken met betrekking tot chronisch vermoeidheidssyndroom of diabetes,’ zegt Van der Straeten. ‘We proberen een netwerk te vormen waarbij die patiënten in eerste instantie bij de huisarts terechtkunnen en niet meteen naar het ziekenhuis stappen.’ Het UZA organiseert ook bijscholingen voor de huisartsen waar kennis en ervaring
Een tweede belangrijke schakel in de zorgketen zijn de algemene ziekenhuizen. Zij vormen de tweede lijn. ‘Met tal van ziekenhuizen hebben we samenwerkingen lopen,’ aldus Van der Straeten. ‘Vaak gaat dat via consulentschappen: een UZAarts is consulent in een algemeen ziekenhuis, of omgekeerd. Die consulenten volgen in het andere ziekenhuis de patiënten mee op. Wanneer patiënten behandelingen nodig hebben die alleen in een derdelijnscentrum als het UZA mogelijk zijn, worden ze naar hier overgebracht. Er zijn tientallen dergelijke samenwerkingen. Voor mucoviscidose bijvoorbeeld hebben we een overeenkomst met de Gasthuiszustersziekenhuizen, voor oncologie met SintDimpna Geel, voor cardiologie met tal van ziekenhuizen.’
Die samenwerkingen komen meestal voort uit de praktijk. Artsen en diensten werken samen en verwijzen patienten naar elkaar door. Na verloop
De rol van het ziekenhuis verschuift naar intensievere en acute zorg
van tijd worden concrete afspraken op papier gezet. Ook wordt er met de verpleegkundigen uit andere ziekenhuizen kennis gedeeld, via gespecialiseerde opleidingen bijvoorbeeld rond cardiologische verpleegkunde, geriatrische verpleegkunde, pijnverpleegkunde … ‘Overigens leren wij ook nog bij van andere ziekenhuizen,’ aldus Van der Straeten.
In dat hele model is het natuurlijk ook belangrijk dat medische en verpleegkundige gegevens kunnen worden uitgewisseld. Ook daarin neemt het UZA het voortouw. Samen met tien ziekenhuizen uit de Antwerpse regio heeft het UZA een online platform opgezet om patiëntengegevens te kunnen uitwisselen. In de loop van 2012 wordt het algemeen in gebruik genomen.
Patiënten die het ziekenhuis verlaten, hebben nadien vaak ook nog zorg nodig. Zij stromen door naar een revalidatiecentrum, een woon en zorgcentrum (WZC), of gaan naar huis met bijvoorbeeld ver
zorging door een thuisverpleegkundige. Ook met die zorgverleners werkt het UZA samen. Zo organiseren we bijscholing voor verpleegkundigen van thuiszorgorganisaties en revalidatiecentra. Voor wat de opvang van patiënten voor revalidatie betreft zijn er overeenkomsten met onder meer Revarte (Hof ter Schelde), met het AZ Monica en De Mick.
Ondanks die overeenkomsten verblijven er in het UZA gemiddeld toch een twintigtal patiënten voor wie geen plaats wordt gevonden in een revalidatiecentrum of WZC. ‘Het gaat dan voornamelijk over mensen met medisch complexe en zware zorg die thuis niet haalbaar is,’ zegt Ken Verheyden, opnamecoördinator. ‘Mensen die beademd worden, niet revalideerbaar zijn, een hoge leeftijd hebben, vaak een combinatie van factoren. Het verwijzende ziekenhuis noch de revalidatiecentra zien de opvang dan zitten. Revalidatiecentra bekijken natuurlijk ook hoeveel progressie ze kunnen verwachten, en waar patiënten na de revalidatie heen kunnen.’ Ook daar probeert het UZA een ondersteunende rol te spelen. Veerle
Baekelandt: ‘We geven de verpleegkundigen van die andere instellingen bijvoorbeeld opleiding met betrekking tot beademing’
op zorghotel
Een andere manier om te zorgen voor een vlottere doorstroming, is het zorghotel dat het UZA en AZ Monica samen gaan bouwen. Patiënten die lichte revalidatie nodig hebben, kunnen daar terecht. Op die manier komt er plaats vrij in het UZA, maar ook in de revalidatiecentra. ‘Zo’n zorghotel bestaat nog niet in Vlaanderen,’ zegt Van der Straeten. ‘We hopen in 2012 de eerste steen te leggen.’
Transmurale zorg is de toekomst, daar zijn we in het UZA van overtuigd. Van der Straeten: ‘Er is duidelijk een verschuiving aan de gang. Artsen kunnen hun patiënten meer en meer vanop afstand volgen, door middel van elektronische monitoringsystemen. Pas als er iets dreigt mis te lopen, komen patiënten naar het ziekenhuis. De rol van het ziekenhuis verschuift naar intensievere en acute zorg.’
Het UZA is op zoek naar nieuwe vrijwilligers. Bedoeling is dat u zich een dag per week vrijmaakt voor de patiënten. U parkeert gratis en krijgt een lunch aangeboden. Voorts bent u verzekerd en krijgt u regelmatig oplei ding. Meer info bij Nora Lens, T 03 821 40 11 of nora.lens@uza.be
Al meer dan twintig jaar is Greta Coppens (79) vrijwilliger op de afdeling oncologie van het UZA. Elke donderdag is ze er voor de patiënten. Voor een bemoedigend woord, een gesprek, om een krant te halen of gewoon om even bij de patiënt te zitten. ‘Ik krijg meer van die mensen dan ik ooit kan teruggeven’, zegt Greta.
om half 10 verzamelen de donder dagse vrijwilligers in de keuken van de afdeling patiëntenbegeleiding. Ze kennen elkaar goed en gaan soms samen op stap. Nog even bijpraten en dan is het tijd om aan de slag te gaan.
In totaal zijn er ongeveer 40 vrijwilli gers die een dag per week naar het UZA komen. Sommigen maken patiënten wegwijs in de inkomhal, anderen staan op ‘hun’ vaste verpleegafdeling. Ze nemen geen verpleegkundige taken op zich, maar helpen met kleine zaken als koffie rondbrengen of iets uit de winkel halen. ‘Maar eigenlijk bieden we vooral een luisterend oor’, zegt Greta.
Rond 10 uur komt Greta op de afde ling aan. De zorgkundige overloopt met haar de patiënten: wie er diabetes heeft en dus geen koekje bij de koffie mag, wie er nuchter moet blijven, wie vandaag naar huis mag. En of ze niet vergeet hoofdverpleegkundige Viviane drie kussen te geven, want die is jarig.
Greta noteert alles: kamernummer, naam en bijzonderheden. ‘Vroeger had ik die lijst niet nodig om alles te ont houden, nu wel’, bekent ze. Greta is een gepensioneerde lerares scheikunde en
deed vroeger ook al vrijwilligerswerk in haar parochie. ‘In 1989 startte ik hier. Ik heb altijd op de afdeling oncologie gestaan’, vertelt ze.
Intussen komen we bij de eerste kamer aan. Een bescheiden klopje op de deur, even voorstellen. De jonge vrouw op bed glimlacht breed. Nee, ze heeft niks nodig. ‘Maar lief om het te vragen.’ In een andere kamer grijpen een patiënt en zijn vrouw dankbaar de kans om hun hart te luchten. Dat de diagnose een klap in hun gezicht was, vertellen ze, en dat er in hun actief leven met huis, tuin, kinderen en kleinkinderen geen plaats is voor kanker. ‘Maar goed, we staan ervoor en we moeten erdoor’, besluit de echtgenote dapper. Op het
eind van de gang ligt een jonge man. Zijn moeder staat aan het bed. ‘Hoe gaat het hier?’, vraagt Greta voorzich tig. De moeder schudt het hoofd, de tranen komen al snel. Een jaar heeft haar zoon tegen kanker gevochten, niet één behandeling sloeg aan, hij heeft een zoontje van drie, en nu is hij termi naal. Nee, ze hebben niks nodig, alleen iemand die even luistert. De dankbaar heid staat in haar ogen te lezen als ze afscheid nemen.
Op de gang haalt Greta diep adem. ‘Jonge mensen met kanker, dat went nooit’, zegt ze. ‘Een vaste formule om met moeilijke situaties om te gaan, is er niet. Soms krijg je een stortvloed aan woorden, soms zit je zwijgend bij elkaar. Gewoon meeleven met de patiënt. Maar ik neem het niet mee
naar huis. Zelfs toen mijn eigen man erg ziek was, bleef ik komen. Ik kan die zaken goed van elkaar scheiden.’
In de keuken drinkt ze even koffie met de verpleegkundigen. ‘De meesten heb ik weten beginnen in het UZA. Ze zijn als het ware mijn dochters. Of kleindochters’, lacht Greta.
Even na 12 uur deelt Greta mee de dienbladen met eten rond. Daarna helpt ze nog met patiënten eten geven op de afdeling neurologie. Even lunchen en dan wordt ze weer op haar afdeling verwacht voor de koffie en theeronde. ‘Natuurlijk ben ik moe na zo’n dag’, zegt Greta. ‘Toch doe ik dit ook voor mezelf. Het is een verrijkende ervaring. En als een patiënt hier na jaren terug komt en zegt Ha, Gretake, gij zijt hier nog altijd, dan doet dat zo’n deugd.’
Gratis en vrijblijvende offerte Korte leveringstermijn (vanaf 1 week)
Dienst na verkoop (24u/24)
Gratis subsidieadvies Conform wetgeving Diverse afwerkingen Batterijvoeding
NV Coopman Liften
Heirweg 123 | B-8520 Kuurne comfortlift@coopman.be
In een ziekenhuisbed liggen en intussen toch je vinger opsteken in de klas? Dat kan dankzij Bednet: via camera’s en een internetverbinding kunnen langdurig zieke kinderen live lessen meevolgen in hun klas. ‘Een uitstekend initiatief’, vindt prof. dr. José Ramet, diensthoofd pediatrie van het UZA.
kinderen die lange tijd niet naar school kunnen wegens ziekte, lopen niet alleen een leerachterstand op, ze missen ook het contact met hun klasgenootjes. Vandaar werd een vijftal jaar geleden Bednet vzw opgericht. Met behulp van een internetverbinding kunnen kinderen live lessen meevolgen in de klas. ‘In het klaslokaal worden een computer, een scannerprinter en een camera geïnstalleerd’, zegt Els Janssens, directeur van Bednet. ‘Voor de patiënt volstaat een laptop met webcam. De apparatuur wordt gratis uitgeleend door Bednet en de internetlijnen worden kosteloos geïnstalleerd door Belgacom.’
Het kind kan van thuis of vanuit het ziekenhuis de camera bedienen en naar keuze op het bord of de klas richten. Het kan gewoon zijn vinger opsteken en met iedereen communiceren. En er kunnen ook teksten worden uitgewisseld, zodat het kind mee toetsen en taken kan maken. Bij problemen kunnen de school of de ouders contact opnemen met de regioverantwoordelijke van Bednet.
het mooiste moment Bednet richt zich tot kinderen van zes tot achttien jaar. Janssens: ‘Als we een aanvraag krijgen, gaan we eerst samenzitten met alle betrokkenen: de ouders, de schooldirectie, de leerkrachten, het
CLB … Als alle partijen het project zien zitten, wordt de apparatuur geïnstalleerd. De eerste keer dat het kind en de klasgenoten elkaar kunnen zien, is altijd een mooi moment.’ Het aantal lesuren dat de patiënt volgt, hangt af van zijn toestand en behandelingsschema. ‘Met Bednet heeft het kind meer kans om te kunnen overgaan naar het volgende schooljaar’, zegt Janssens. Momenteel maken meer dan honderd kinderen in Vlaanderen gebruik van Bednet. Zowat de helft zijn kankerpatiënten. Tien tot vijftien procent van de Bednetters heeft een ongeval of operatie achter de rug. ‘In het ziekenhuis is het gebruik van Bednet niet altijd vanzelfsprekend omdat
De kinderen kunnen van thuis of vanuit het ziekenhuis de camera bedienen en naar keuze op het bord of de klas richten.
er vaak een druk verzorgingsschema is’, legt Janssens uit. ‘Toch is het ook daar een meerwaarde. Het onderwijs en het contact met de klas kunnen gewoon doorlopen. Zelfs een eenmalig contact maakt voor een kind al een verschil.’ ‘Het is een uitstekend initiatief’, vindt ook prof. dr. José Ramet, diensthoofd pediatrie. ‘Dankzij Bednet wordt een lang ziekenhuisverblijf wat aangenamer en blijft de patiënt verbonden met zijn klasgenoten. De dagelijkse virtuele ontmoetingen bevorderen het genezingsproces en passen perfect in de filosofie van een kindvriendelijke afdeling pediatrie: de noden van het kind staan centraal.’
Prof. dr. Patrick Cras wordt vaak als consulterend arts betrokken bij vragen naar euthanasie. ʻIk ben altijd erg onder de indruk van de moed die patiënten tonen bij beslissingen over het levenseinde.ʼ
‘Eén patiënt is me enorm bijgebleven. Hij bezocht me net voor de euthanasiewet in 2002. Door een ruggenmergletsel na een motorongeval 20 jaar eerder was hij verlamd in beide benen. Hij was een joviale, sociaal geëngageerde en werklustige man die zijn leven anders had ingericht, met een speciale wagen en aanpassingen in huis voor zijn rolstoel. Stilaan raakte hij echter ook verlamd in zijn armen en dat viel hem heel zwaar. Met verlamde benen kon hij leven, maar met verlamde benen én armen? Ondanks alles was hij blijven genieten van het leven. Hij was zelfs nog naar het Himalaya-gebergte getrokken. Het is mij een raadsel hoe hij met zijn rolstoel die wandelingen had gedaan, maar in elk geval was hij een keer zo uitgeput dat een vriend hem de berg had moeten afdragen. De maat was vol voor hem. Op de afgesproken dag kwam hij naar het ziekenhuis, vergezeld van zijn echtgenote, zijn twee kinderen en een vriend. Hij had zijn favoriete muziek mee en een goede fles champagne. De hoofdverpleger en ik werden uitgenodigd om samen een glas te drinken. Wij waren waarschijnlijk meer gespannen dan hijzelf. Hij was eerder opgelucht, zonder angst. Het afscheid was ontroerend en we voelden ons bijna indringers in die intieme momenten. Terwijl zijn echtgenote en kinderen afscheid van hem namen en de medicatie werd toegediend, bleven wij achter met vertwijfeling, maar ook met bewondering voor wie hij was, de kracht die hij uitstraalde en het gevoel dat het zo was gegaan als hij had gewild.’
ma 16 januari 2012 (UZA)
Prof. Dr. Sebastiaan Engelborghs, Universiteit Antwerpen, Faculteit Biomedische, Diergeneeskundige en Farmaceutische wetenschappen, onderzoeksgroep neurochemie en gedrag & Instituut Born-Bunge ‘Gezocht (en gevonden): niet-demente patiënten met een ziekte van Alzheimer’. Geheugen & dementie – geestelijke aftakeling
ma 30 januari 2012 (Dienstencentrum Den Appel)
Prof. Dr. Johan Somville, UZA, diensthoofd afdeling orthopedie
Krakende Wagens en ’t schurend scharniertje Behandeling van afwijkingen en ziekten van het steunen bewegingsapparaat. Het skelet en bindweefselkapsels die steun bieden en door middel van gewrichten bewegingen mogelijk maken. Het actieve bewegingsapparaat, de skeletspieren die door samentrekking de beweging veroorzaken.
ma 13 februari 2012 (UZA)
Prof. Dr. Paul Van Royen, Universiteit Antwerpen, centrum voor huisartsgeneeskunde, vakgroep 1e lijns-
en interdisciplinaire zorg Dokter ik voel mij niet goed! Het buikgevoel: pluis en niet-pluis gevoel bij artsen ma 27 februari 2012 (Dienstencentrum Den Appel)
Prof. Dr. Patrick Cras, UZA, diensthoofd neurologie –Universiteit Antwerpen, Instituut Born-Bunge Geef de hoop niet op Hersen-, ruggenmerg- en zenuwaandoeningen, Parkinson
ma 12 maart 2012 (UZA)
Dr. Saskia Van Bouwel, UZA , afdeling orthopedie Leg uw voeten in de watten Aandoeningen aan de voet en enkel herkennen en behandelen. Voet- en houdingsklachten van algemene aard of als gevolg van reuma, diabetes mellitus en andere aandoeningen, zoals klachten van het bewegingsstelsel, hielpijn, rugklachten, … Niemand ziet ze staan: voeten!
ma 26 maart 2012 (Dienstencentrum Den Appel) Prof. Dr. Gaëtane Stassijns, UZA, diensthoofd Fysische geneeskunde & revalidatie De stoel, de rug en pijn, ‘the chair, the back, its pains and their prevention’ of hoe voorkomen dat je rug het niet meer ziet zitten. Rugpijn… 80 % van de Belgen krijgt er mee te maken. Te veel of te weinig fysieke belasting… iedereen is kandidaat. Meer aandacht voor ‘rughygiëne’, aangepast meubilair, ergonomie en juiste houding. Allen naar de rugschool!
Kankerpatiënten zien tijdens hun behandeling heel wat verschillende dokters en specialisten. De oncoverpleegkundige is een vertrouwenspersoon en rode draad tussen die steeds nieuwe gezichten. Caroline Verschueren begeleidt patiënten met hoofd- en halstumoren, vanaf het moment waarop hun diagnose wordt gesteld tot in de opvolgingsfase.
Caroline fungeert als het aanspreekpunt, de vertrouwenspersoon voor de patiënten die ze begeleidt. Of zoals ze zelf zegt: de lijm tussen de patiënten en alle verschillende artsen met wie ze in contact komen. ‘Patiënten kunnen tijdens het hele traject bij mij terecht zowel met vragen over hun ziekte en behandeling als met praktische vragen, maar evengoed om hun hart eens te luchten. Ik ontmoet de patiënt de eerste keer tijdens de multidisciplinaire oncologische neuskeel-oor-raadpleging. Daar bespreken de artsen van de verschillende disciplines (neus-keel-oorchirurgie,
radiotherapie en medische oncologie) de behandelingsmogelijkheden met de patiënt. Na dat gesprek overloop ik met de patiënt en zijn naaste wat er besproken is en of alles duidelijk was. We praten ook over de thuissituatie. Zo krijg ik een beter beeld van de noden en de achtergrond van de patiënt en kan ik hem indien nodig ook doorverwijzen naar bijvoorbeeld een maatschappelijk werker of psycholoog.’ Caroline is ook altijd aanwezig op het multidisciplinair oncologisch consult waar alle specialisten met elkaar overleggen om een behandelplan op te stellen op maat van de patiënt.
Wanneer patiënten in het ziekenhuis worden behandeld, gaat Caroline geregeld bij hen langs. Maar ook wanneer ze thuis zijn, kunnen ze bij haar terecht. ‘Ik krijg geregeld telefoontjes van patiënten die een praktische vraag hebben of nood hebben aan een gesprek. Ook hun familieleden of betrokken naasten kunnen me contacteren. Ik vind het fijn dat ik een vertrouwensband kan opbouwen met die mensen en ze van dichtbij kan begeleiden. Ze appreciëren dat en tonen ook hun dankbaarheid. Door dat nauwe contact vraagt de job
soms veel van mezelf. Soms overlijden patiënten met wie ik een goede band had opgebouwd, en dat kan wel eens zwaar zijn. Maar als je voor oncologie kiest, weet je dat dat kan gebeuren. En gelukkig heb ik collega’s met wie ik erover kan praten.’
multidisciplinaire aanpak Caroline ging begin juni aan de slag in het UZA, maar ze werkt al bijna tien jaar in de oncologie. ‘In die tien jaar zijn er zeker een aantal dingen veranderd. De samenwerking in het multidisciplinaire team staat bijvoorbeeld meer op punt, wat ik een positieve evolutie vind. Ik werk dagelijks nauw samen met de psychologen, de afdelingsverpleegkundigen, de logopedist, de maatschappelijk werkers, en dankzij ons teamwerk kunnen we een patiënt op een optimale manier begeleiden. Het UZA heeft oncoverpleegkundigen voor verschillende types kanker. Ikzelf ben gespecialiseerd in patiënten met een hoofd- of halstumor, maar daarnaast heb je ook oncoverpleegkundigen die zich toeleggen op borst-, long-, of prostaatkanker. Door zo intens met één ziekte bezig te zijn, krijg je de kans om expertise op te bouwen in een bepaald vakgebied. Patiënten voelen zich daardoor goed opgevangen: ze voelen aan dat je weet waarover je praat.’
1. psychische stoornis – inspuiting 2. inwendig orgaan – strijdperk – apparaat dat digitale signalen omzet 3. eerstvolgende (afk.) – ingeschakeld – hoop – middeleeuwen 4. tennisterm – netto – nobel – vruchtje 5. knuffelen – Dutch Touring Car Association 6. vallende ziekte – steekvlieg 7. voordat – Economische Zaken – brem – ego 8. scandium – santé! – eventueel (afk.) – file – Ecuador (op auto’s) 9. Amerikaanse staat – mensensoort – overdosis – alleenspel 10. een zekere – landbouwwerktuig – openbaar vervoermiddel – voertuig 11. mondwater – schele hoofdpijn
Heb je het letterwoord ontdekt? Mail het dan voor 10 februari 2012 naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem en maak kans op één van de vijf cadeaubonnen van Oxfam Wereldwinkels.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16
1 S e k S S t e t h o S C o o p
2 t r o p e n n e e l e p r a 3 r n a r e d e i m a m d l 4 i n t o l e a l e e z e l 5 a i ij S e e r d o n a i 6 e e n d a n t i B i o t i C a 7 t r e d e S e t i r o t
8 d i l o r k l e a d e m i 9 e G o k o o n S t r o m e 10 m k W a B i C i a r i f 11 e v e n i m p o t e n t i e 12 n l f a C e t r d ij S S 13 t a p a S t z a k m l p 14 i a k S r u W n i o B i 15 e G G e k o n ij n e n p o o t 16 r e u m a i n S u l i n e
12. melkproduct tussen yoghurt en kwark – kanarievogel –praatvogel – onmeetbaar getal 13. lithium – kleingoed – calorierijk – gedekte tafel 14. gevangeniskamer – enzovoort – loot – wagen 15. Aziatisch – rivier in Duitsland 16. deel van de hals – ingreep waarbij overtollig lichaamsvet wordt weggezogen
verticaal 1. verdoving – zweer (Lat.) 2. ooievaar – huishoudkunde 3. overdreven – beurt – kruisbloemige plant – vod 4. Iers republ. leger – Europees Parlement – aansporing –zwaardwalvis – onderofficier 5. ouderwets – oude lengtemaat – overschot 6. nietberoepsmatige hulpverlening – glas bier 7. daar – Spaanse uitroep – bergplaats – lichte regen 8. loofboom – euro per gesprek – ambacht – Rhode Island 9. mate van hevigheid – regiment – loofboom 10. voeg – import – Verenigde Naties 11. voetganger (Lat.) – suikerziekte 12. muggenlarve – Turkije (op auto’s) – ontkenning – lutetium 13. rolkraag – compact disk – bevroren water – ongaarne – alfabet 14. tijdelijk – inham – in orde – tweezang 15. honingbij – scoutsleidster – kern 16. het braken – hormoon uit de bijnierschors
ZIEKENBEZOEK – Winnaars: Abid Hassan (Deurne), Hilde Symons (Evergem), Hugo Arnout (Loppem), Eva Martin (Mortsel), Frans Billiet (Stekene). Zij krijgen hun cadeaubon binnenkort in de bus.
» algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00
» onthaal en opname: T 03 821 31 01
» patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levenbeschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal)
» ombudsdienst: T 03 821 31 60
» inlichtingen facturen: T 03 821 31 28
» mobiele medische urgentiegroep: T 03 821 38 06 » school in het UZA: T 03 821 58 86
In de kinderopvang zijn kinderen van patiënten en bezoekers van harte welkom. U vindt De Speelvogel in de rechtervleugel op het gelijkvloers. Pijlen vanop de parking wijzen de weg. Meer info: T 03 821 38 87
Wilt u in de buurt van het ziekenhuis overnachten, dan kunt u terecht in onthaaltehuis Ter Weyde. Vrijwilligers bieden er een eenvoudig maar warm onthaal aan een billijke prijs. Ter Weyde bevindt zich op 200 meter van het UZA (Edegemsesteenweg 240, 2610 Wilrijk). Voor meer info: T 03 440 48 18.
In de inkomhal vindt u:
» de cafetaria, in de week open van 8.30 tot 20 uur en in het week end van 12 tot 20 uur
» een broodjeszaak, in de week open van 9.30 tot 14.30 uur » enkele shops (bloemen, geschenken, voeding, lectuur enz.) in de week open van 8 tot 20 uur, zaterdag van 10 tot 19 uur, zondag van 13.30 tot 19 uur
» een bankautomaat
Het restaurant vindt u op 1 op het einde van de bezoekersgang. Het is elke dag open van 12 tot 14 uur.
Maguza – driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen – jaargang 24, januari 2012 – Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Wilrijkstraat 10, 2650 Edegem, communicatie@uza.be – Verantwoordelijke uitgever: Johnny Van der Straeten – Hoofdredac teur: Ann Segers – Redactiesecretariaat: Kris Thieren – Redactieraad: Patrick Cras, Annick Deckers, Glen De Cock, Anneleen De Vos, Marc Peeters, Geert Roeyen, Ann Segers, Elke Smits, Kris Thieren, Paul Van Aken, Miranda Van De Wiele – Redactie & realisatie: Jansen & Janssen Uitgeverij, www.jaja.be – Fotografie: Eric De Mildt, Jan Locus, iStockp hoto – Illustratie p. 16: Debora Lauwers + p. 22: Chris De Coninck –Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest – Reclameregie: Little Joe, www.littlejoe.be – De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZA. Maguza wordt gedrukt op FSC papier, afkomstig van duurzaam beheerde bossen. www.maguza.be
als je een tijdje in de media werkt, dan is er geen twijfel meer mogelijk: de geschiedenis herhaalt zich altijd weer. En ook de niet-geschiedenis, de nonevents. Dat wat nooit de boeken haalt maar desondanks wel gebeurt, opnieuw en opnieuw.
Werken in de media geeft je een beter zicht daarop, omdat je vooruit leeft op je tijd. Of toch vooruit wérkt. Terwijl u (en wij ook, wees gerust) zich volop smeten in het familiale uitgaansleven en zich daarbij tegoed deden aan kerstdiners en nieuwjaarsdrinks, waren wij al bezig met de reportages voor daarnà, voor de donkere dagen van januari, wanneer u met een zucht de zoveelste verdwaalde dennennaald van onder het tapijt haalt en bedenkt, bij het moeizaam rechtkomen, dat er minstens een kilo of drie is blijven plakken. Van de kerstkalkoen. En van de stronk. En dat die er weer af moeten.
Wij weten dat het zo zal gaan. En als u eerlijk bent weet u dat ook, want zo gaat het elk jaar. Alleen weten wij het beter, of toch éérder. Want wij schreven toen al de tips neer, voor de tijd daarna, onder confronterende koppen als ‘HOE SPELEN WE IN SNELTEMPO DE WIN TERKILOS KWIJT’. Of ‘LENTESCHOONMAAK. OOK IN EIGEN LIJF’.
En dan volgen de diëten. Crash en crasher. En de wetenswaardigheden over sapjeskuren. En de tools om goede voornemens wat langer dan twee maanden vol te houden, vooral als ze ‘joggen’ betreffen. En dat het tandenbijten zal zijn, dat weten we ook. Afzien, wordt het. Vallen en opstaan. Ellende.
En tegen de zomer moet u er nog een keer door, want dan moet de bikinilijn teruggevonden en waar hàdden we die ook weer verloren gelegd? (Zalig het mansvolk toch, dat zo slim is geweest om de ‘zwembroeklijn’ nooit ter sprake te brengen).
Je zou kunnen zeggen, wetend wat we weten, dat we ook kunnen kiezen om er niet aan te beginnen. Aan die zich herhalende geschiedenis. Want wie zich niet laat gaan aan de eindejaarstafel, moet daarna ook niet afzien en loopt zelfs in het barre januari al met de per fecte bikinilijn rond. Alleen: wat is de lol dààrvan, als niemand ze ziet onder de dikke wintertrui.
En uitgaand van dat soort berekendheid: wat zou dan de lol van het leven zijn, tout court.
Met deze feestelijke column neemt Annemie na ruim drie jaar afscheid van MagUZA. We bedanken haar van harte voor haar vaak hartverwarmende teksten. Natuurlijk zor gen we voor een waardige opvolger: tv-maker Kobe Ilsen bekend van indringende reportagereeksen als Doodgraag Leven en HIV+ neemt de fakkel over!
Annemie Peeters is radiojournaliste en columnist, maar ook mama, partner, dochter, vrien din. Met twee voeten stevig in het leven heeft ze het in haar column over gezond heid, ziekte, lief en leed.
Lisette Wijdemans (33) is al dertien jaar nierpatiënte. De donornier die ze op haar 21e van haar moeder kreeg, werd vorig jaar afgestoten. Nu is het wachten op een nieuwe nier, maar ondanks haar beperking gaat Lisette volop voor haar passie: reizen. Op cruise naar de Noordpool bijvoorbeeld.
twaalf liter per nacht
ik ben gek op de bergen en heb nooit echt last van de kou. Het was dus mijn droom om eens met mijn vriend naar de Noordpool te reizen. Het is er zo heerlijk afgelegen en zulke mooie natuur vind je bijna nergens ter wereld. Door mijn nier probleem moet ik echter elke nacht aan de dialyse. Toch wilde ik me niet laten tegenhouden. Ik heb gekozen voor peritoneale dialyse, wat inhoudt dat mijn bloed wordt gezuiverd via mijn buikvlies en een steriele vloeistof die in mijn buik loopt. De reis vroeg dus wel wat voorbereiding. Ik heb eerst overlegd met mijn arts in het UZA, dr. Vellinga. Zij vond dat ik het gewoon moest doen. Dat zij erachter stond, was voor mij heel belang rijk. Soms blijkt er meer mogelijk dan je denkt …
Ook Vera Kovacic, de dialyseverpleegster in het UZA, heeft mij goed geholpen. Zij zorgde voor het nodige papierwerk. Zo moest onder meer het dialyseapparaat mee op het vliegtuig. Dat gaf eerst problemen bij de douane in Zaventem, met een lange wachtrij tot gevolg. Maar met de nodige papieren kwam het toch goed. Het grootste deel van de vloeistof – ik heb minstens 12 liter nodig per nacht – hadden we gelukkig al aan boord kunnen zetten toen het cruiseschip even in Nederland lag aangemeerd. In Spitsbergen heb ik dan nog een tussenstuk gekocht om mijn dialysemachine gelijk matig van stroom te voorzien, en dan was ik er klaar voor! De eerste nacht was behoorlijk spannend, maar het ging prima. De dialyse gebeurt terwijl ik slaap. Voor mij een groot voordeel tegenover hemodialyse, want daarvoor moet je drie keer per week naar het ziekenhuis. Dan kun je niet zo makkelijk op reis. Onze week verliep echt soepel. Er was veel regelmaat op het schip, gezonde buitenlucht en genoeg beweging. Ook mijn nierdieet ging goed, aangezien er meestal een buffet was en ik zelf kon kiezen wat ik at.
Ik heb eerder trips gemaakt naar Frankrijk, Italië en Zwitser land … maar dit was voorlopig mijn laatste reis. Ik sta nu al een tijdje op de wachtlijst voor een nieuwe nier en dus stijgt de kans dat er binnenkort eentje vrijkomt. Ik kan het me niet veroorlo ven om dan weg te zijn!’
Hebt
oproep!
u ook iets bijzonders meegemaakt in het UZA? Laat het ons weten via maguza@uza.be