Maguza 130

Rayyane (19) kreeg hyperbare zuurstoftherapie

‘Ik hoop snel weer onder de lat te staan’

Pzzzt, beter slapen begint bij je matras

In drie eenvoudige stappen maken we jouw matras op maat

Meten

In 1 minuut meten we je lichaamsprofiel en slaaphouding met onze Sleep Scan. Het enige dat je zelf moet doen, is even op je zij en op je rug gaan liggen.

Testen

Na de meting kan je jouw matras op maat meteen testen in de winkel. Met jouw voorkeuren als finishing touch.

3. Kiezen

Nu enkel nog je bed kiezen en dan kan je op beide oren slapen. Zelfs als je lichaam verandert, blijft een Equilli matras perfect liggen. Want wij veranderen jouw matras met je mee, het eerste jaar volledig gratis!

Ontdek Equilli bij onze verdeler Cornelis Bedding in: Rumst - Wommelgem - Belsele - Dendermonde - Gent - Westmalle

2.

1.

nu stabiel

me vleugels’

Onderweg naar?

‘Neurologie, op consultatie bij dokter Barbara Willekens (links op de foto). Zo’n vijf jaar geleden kreeg ik de diagnose MS.’

Hoe gaat het?

‘Redelijk goed, want sinds een paar maanden is de ziekte redelijk stabiel. Dat geeft me echt vleugels. Want ik had het een tijdje heel moeilijk. Het lastige is dat je niet weet wat MS met je gaat doen en wanneer, terwijl je nog zo veel dingen wil in je leven. Ik ben blij dat ik momenteel mijn job nog kan doen: ik ben vrachtwagenchauffeur in de haven. Verder gaat het met ups en downs. Ik vind het fantastisch dat er in het UZA zo veel onderzoek gebeurt naar MS. In september heb ik daarom een truckshow georganiseerd, om geld in te zamelen.’

‘De ziekte is

bij mij: dat geeft

BERT (53)

Bekijk het video-interview met MS-experte Barbara Willekens

Steun de acties van UZA Foundation voor meer onderzoek naar MS

06 Focus

Hyperbare zuurstoftherapie: van CO-vergiftigingen en duikongevallen tot weefselherstel bij trauma en bestralingsschade na kanker

12 Interview

Hoe pak je samenwerking in de strijd tegen zeldzame, levensbedreigende ziekten aan? Lessen uit de SAUNAstudie naar de behandeling van Neuro-Endocriene Tumoren (NET)

ZORG

30 Sociaal bewogen

UZA-medewerkers bij Artsen Zonder Grenzen en Mercy Ships: het warme gevoel van iets terug te geven aan de maatschappij

GEZOND

38 Bewegen helpt genezen

Van golfen tot zumbadansen: hoe het UZA met verschillende sportieve initiatieven bewegen aantrekkelijk én veilig maakt voor (ex-)patiënten

17 Dossier

Samen sterk in het operatiekwartier

36 Techno-logisch

De eerste elektrische MUG van het land: snelladen voor snelle hulpverlening

40 Team UZA

15.000 stappen in het voetspoor van de UZA-logopedisten

15/29 Kort

Nieuwe toepassingen voor hyperbare zuurstoftherapie

‘Sneller herstel voor weefsels en organen.’

‘Een Mercy Ship is een ziekenhuis op zich. En meer: ook naast het medische is alles tot in de puntjes geregeld.’

Hulp bij oorlog en armoede

ONDERZOEK & INNOVATIE

Aorta-op-een-chip en geneesmiddelen via nanodeeltjes

40

TEAM UZA

‘Samenspel tegen spraak-, taal-, stem- of slikproblemen.’

Alle artikels zijn te vinden op MAGUZA.BE

Schrijf je vandaag nog in op onze e-nieuwsbrief.

Ga naar

www.maguza.be/ abonnement

38

Dossier

SAMEN

18

Een

‘xxxxxx

21

26

24 Guy (65) onderging een zware operatie aan de pancreas ‘Er kon altijd een babbeltje af.’

geoliede machine en toptechnologie

Vijf jobs in het OK

‘Kindvriendelijkheid zit in ons DNA.’

STERK IN HET OPERATIEKWARTIER

Bewegen voor (ex-)patiënten ‘Door te bewegen neem je de zeggenschap over je lichaam weer meer in handen.’

Hyperbare zuurstofkamer

Sneller herstel voor weefsels en organen

Het UZA is het enige universitaire ziekenhuis in België met een hyperbare kamer, die 24 uur op 24, 7 dagen op 7, toegankelijk is. In de drukkamer krijgen patiënten dringende hulp bij ernstige CO-vergiftigingen en duikongevallen. Maar hyperbare zuurstoftherapie kent ook meer en meer andere toepassingen, bijvoorbeeld voor weefselherstel bij trauma of bestralingsschade na kanker.

Hyperbare zuurstoftherapie is een behandeling waarbij patiënten in een kamer met verhoogde omgevingsdruk zuurstof inademen. De druk kan je vergelijken met wat je voelt op een duikdiepte van vijftien meter, twee tot drie keer de normale druk. Als patiënt inhaleer je via een mondmasker zuivere zuurstof, afgewisseld met momenten waarin je normale lucht inademt. Door de therapie neemt de hoeveelheid zuurstof in je bloedplasma toe en genezen bepaalde aandoeningen beter.

Dringende en minder dringende sessies

De dienst spoedgevallen van het UZA opende in 1997 een drukkamer voor hyperbare zuurstoftherapie. ‘In de hyperbare

‘Een bezoek aan de drukkamer is voor een traumapatiënt lichamelijk helend, maar ook vermoeiend en psychologisch zwaar.’

tank helpen we patiënten die tegen veel uiteenlopende klachten strijden’, zegt Carlo Strouven, adjunct-hoofdverpleegkundige en unit-verantwoordelijke voor de drukkamer. ‘Ongeveer twee op de tien sessies zijn echt dringend en starten we zo spoedig mogelijk op. De overige acht van tien patiënten kunnen wel twaalf uur wachten waardoor we hun tanksessies zo gebundeld mogelijk inplannen.’

Dringende tanksessies zijn vooral noodzakelijk bij ernstige CO-vergiftigingen, duikongevallen, plotse blindheid door een verstopte slagader, een luchtbel in de bloedbaan en levensbedreigende infecties – bijvoorbeeld met een vleesetende bacterie –’, zegt Carlo Strouven. ‘Bij de iets minder dringende therapie zien we veel patiënten met plotse doofheid, patiënten met moeilijke wondheling – bijvoorbeeld van wonden door diabetes of oncologische bestraling –, en patiënten met amputaties of geplette ledematen.’

Herstel na trauma

Philip Verdonck, coördinator van het supraregionaal traumacentrum in het UZA, is een van de artsen die geregeld patiënten doorverwijzen. ‘Bij patiënten met

Carlo Strouven, adjunct-hoofdverpleegkundige en unitverantwoordelijke voor de hyperbare drukkamer

Dr. Philip Verdonck, coördinator van het supraregionaal traumacentrum in het UZA

Hoe herken je een COvergiftiging?

Iedere winter zien we in het UZA heel wat patiënten met een acute CO-vergiftiging. CO of koolstofmonoxide is een reukloos en onzichtbaar gas dat ontstaat bij een slechte verbranding van gas, kolen, hout of olie. CO inademen geeft eerst vage symptomen, maar kan dodelijk aflopen. Let er vooral op of beginnende klachten verbeteren als je ventileert of de ruimte verlaat.

Eerste symptomen:

› hoofdpijn,

› misselijkheid,

› duizeligheid,

› kortademigheid,

› verwardheid.

Ernstige vergiftiging:

› rode verkleuring van de lippen en het gezicht,

› stuipen,

› bewustzijnsverlies,

› een onregelmatige en/of snelle hartslag,

› hartinfarct met pijn op de borst,

› ademnood,

› soms roze-achtig opgehoest schuim.

een ernstig trauma is hyperbare zuurstoftherapie altijd aanvullend bij behandelingen zoals chirurgie of een antibioticakuur. We denken bij een drietal groepen patiënten aan hyperbare therapie: mensen met grote wonden die moeilijk genezen, patiënten die een amputatie ondergingen en bij wie we twijfelen of het overgebleven weefsel voldoende geneest, en

mensen bij wie we een reconstructie uitvoerden met gebruik van eigen weefsel waar er zwelling optreedt.’

‘Kort uitgelegd is de kracht van hyperbare therapie dat je meer zuurstof brengt naar het weefsel dat moet herstellen. Rond de aangetaste weefsels treedt vaak zwelling op die de wondheling belemmert. Hyperbare therapie

helpt om de zwelling te beperken en een betere doorbloeding te behouden. Na een bezoek aan de drukkamer is er in het plasma van de patiënt extra zuurstof aanwezig. Dat creëert ook een bijkomende route die meer zuurstof tot bij het weefsel brengt. Op een ander niveau remt hyperbare therapie verschillende ontstekingsreacties af die complicaties

Verwittig de hulpdiensten, bel 112.

Tip: vermijd problemen en haal een CO-melder in huis.

nih.gov/28357821

kunnen veroorzaken bij complexe wondes.’

De multidisciplinaire teams die in het UZA traumapatiënten behandelen, overleggen minstens eenmaal per week. ‘Met de chirurgen, spoedartsen en andere specialisten wegen we af of de longen en de algemene conditie van de patiënt goed genoeg zijn voor een tanksessie’, zegt Philip Verdonck. ‘Veel traumapatiënten ondergaan meerdere operaties per week, alleen al omdat verbanden geregeld gewisseld en wonden gespoeld moeten worden. Een bezoek aan de drukkamer is lichamelijk helend, maar ook vermoeiend en psychologisch zwaar. Als je lang tussen slapen en waken zweeft, en misschien ook je ongeval in je dromen herbeleeft, dan vergt een tanksessie best veel van je als traumapatiënt.’

Nuttig, aanbevolen of ondersteunend

Andere patiënten die vaak plaatsnemen in de hyperbare tank zijn mensen met een diabetesvoet. ‘Door slechte doorbloeding krijgen veel diabetespatiënten

complexe wondes in hun voet. Hyperbare zuurstofbehandeling grijpt in op verschillende aspecten die een diabetesvoet veroorzaken en vermijdt zo vaak een gedeeltelijke of volledige amputatie’, legt Carlo Strouven uit. ‘Ook vanuit urologie krijgen we heel wat verwijzingen van binnen en buiten het ziekenhuis. Onder meer het UZ Leuven stuurt geregeld patienten door die bestraald zijn voor prostaatkanker en last krijgen van een ontstoken blaasslijmvlies.’

Hyperbare zuurstoftherapie kende door de jaren een lange reeks toepassingen, die niet allemaal even onderbouwd bleken – en daardoor het imago van de therapie aantastten.

Carlo Strouven: ‘Belangrijker zijn de klinische praktijken die wel overeind blijven. In 2017 publiceerde het European Committee on Hyperbaric Medicine (ECHM) een overzicht van in welke gevallen internationale experts hyperbare therapie nuttig, aanbevolen of ondersteunend vinden. Die lijst is gebaseerd op een grondige review van de beste beschikbare

onderzoeken en evidence-based medicine.’

Onderzoek naar hersenschade en doofheid

Het UZA is lid van verschillende internationale vakorganisaties zoals de association Internationale des Centres Hyperbares Francophones (ICHF). ‘Binnen ICHF werken we mee aan een studie rond CO-intoxicaties. Daarnaast startten we in het UZA een studie op naar de impact van hyperbare therapie op wie net gereanimeerd is’, zegt Carlo Strouven. ‘Prof. dr. Koen Monsieurs en zijn Oostenrijkse collega dr. Sebastian Schnaubelt onderzoeken hoe hyperbare zuurstoftherapie, als die binnen de 48 uur na een reanimatie wordt gegeven, het herstel van de patiënt beïnvloedt. We volgen, binnen dezelfde studie, ook patiënten die het afgelopen jaar gereanimeerd zijn op. Ook bij hen wordt er onderzocht of hyperbare zuurstoftherapie hun cognitief herstel kan bevorderen.’

Een andere studie in het UZA brengt in kaart hoe effectief

‘We onderzoeken hoe hyperbare zuurstoftherapie binnen de 48 uur na een reanimatie het herstel van de patiënt beïnvloedt.’

uza.be/behandeling/ hyperbare-zuurstoftherapie

Of bekijk de wetenschappelijk publicatie van het European Committee on Hyperbaric Medicine op pubmed.ncbi.nlm.

hyperbare zuurstoftherapie bij de behandeling van plotse doofheid is. ‘Internationaal lopen dan weer heel wat onderzoeken naar de mogelijkheden van zuurstoftherapie voor patiënten met long covid’, zegt Carlo Strouven. ‘We volgen die resultaten nauwgezet op, maar voorlopig zien we nog onvoldoende wetenschappelijk bewijs om ook long-covidpatiënten in onze drukkamer te behandelen.’

Terugbetaling

Ongeacht het ziektebeeld vergoedt het RIZIV per patiënt maar twee dagen hyperbare zuurstoftherapie per behandelingscyclus. Carlo Strouven: ‘Voor de resterende sessies betaalt de patiënt ongeveer 60 euro per keer, tenzij de hospitalisatieverzekering tussenkomt – wat wel vaak gebeurt. De overheid baseert zich voor de terugbetaling nog op een uit 2008 daterende studie. Dat is zeer jammer voor de patiënt, zeker omdat er de voorbije vijftien jaar toch boeiende onderzoeksresultaten werden gepubliceerd.’

12 × herstel onder druk

› De hyperbare tank van het UZA heeft een diameter van 2,1 meter en is 6,5 meter lang.

› De drukkamer bevat 12 zitplaatsen of 1 ligplaats waar ook een beademde patiënt kan plaatsnemen.

› In 2022 voerden we in het UZA 2082 sessies uit, waarin we samen 226 patiënten behandelden. (Noot: dat is bijna 1000 sessies minder dan in een covidvrij jaar.)

› De luchtdruk tijdens de therapie komt overeen met 2,4 tot 2,8 maal de normale druk.

› In de tank inhaleer je via een mondmasker 100% zuurstof, afgewisseld met normale lucht –met een zuurstofgehalte van 21%.

› De zuurstofrijke omgeving is gevoelig voor brand. Daarom mag je geen elektrische toestellen zoals gsm’s of tablets meenemen.

› De huidige medische implantaten zoals pacemakers

zijn drukbestendig, maar vroeger mochten patiënten met medische implantaten niet in de tank.

› Tijdens de hyperbare zuurstoftherapie neemt je lichaam 10 tot 15 maal meer zuurstof op.

› In de tank moet je geregeld je oren ‘klaren’ door te slikken, geeuwen, kauwen of het Valsalvamanoeuvre uit voeren. Daarbij doe je alsof je je neus snuit, maar knijp je je neus dicht en laat je zo je trommelvliezen ‘klikken’.

› Als de druk toeneemt, kan de temperatuur tot 30° C stijgen. Tijdens de laatste fase dalen de druk en de temperatuur opnieuw.

› Meestal blijf je 90 tot 120 minuten in de behandelkamer. Bij sommige duikongevallen loopt de sessieduur tot 8 uur op.

› Een team van 24 verpleegkundigen­bedieners zorgt ervoor dat de UZA-tank 24 uur op 24, 7 dagen op 7 toegankelijk is voor dringende hulp.

Doelman en traumapatiënt Rayyane

‘Op wilskracht, om onder de lat te kunnen staan’

Rayyane (19) raakte eind december 2022 betrokken bij een verkeersongeval, waarbij hij vooral aan zijn rechterhand ernstig gewond raakte. Zodra het weer een beetje beter met hem ging, stelden de artsen van het UZA hem hyperbare zuurstoftherapie voor. ‘Mijn eerste sessies kon ik niet eens uitzitten. Daarna deed ik 24 sessies van 2 uur. Films kijken hielp me – net als de motivatie voor een beter herstel.’

Eind 2022 sloeg het noodlot toe voor Rayyane, in de vorm van een zwaar verkeersongeval. ‘Mijn hand lag helemaal open en bloedde enorm hard. Eigenlijk was alles in mijn hand gebroken: ik had botfracturen, handwortelbeentjesfracturen, mijn duim moest geamputeerd worden, enz. Ook mijn pols was er niet goed aan toe. Ik werd meteen na het ongeval geopereerd in het UZA. Hoe ik mij toen voelde? Geen idee, ik voelde toen niks. Ik was in shock.’

Moeilijke start

De eerste dagen lag Rayyane in bed. Hij kreeg pijnstilling via een pijnpomp en kon niet rechtstaan. Zodra zijn toestand verbeterde, wilden de artsen zuurstoftherapie opstarten. Rayyane is van beroep

voetbalkeeper op nationaal niveau. Om zijn leven te kunnen oppikken, was het voor hem heel belangrijk dat de wonden in zijn hand zo goed mogelijk herstelden.

Rayyane: ‘Ik moest elke dag een dikke twee uur in de zuurstoftank gaan zitten. Mijn hand lag toen nog open en was bedekt met dikke windels. De ervaring in de tank was voor mij verschrikkelijk, omdat ik amper kon ademhalen. De eerste drie sessies kon ik niet eens uitzitten. Na 20 minuten moest ik de therapie stopzetten omdat het te zwaar was. Maar de sessies nadien heb ik wel volgehouden op wilskracht. Ik had het gevoel dat ik 20 meter diep in een put zat of onder water, een beetje zoals in een duikboot, zonder frisse lucht. Ik moest een masker opzetten en kon enkel via een klein buisje ademhalen.’

120 minuten film

Na elke sessie hoopte Rayyane dat de arts hem zou vertellen dat hij mocht stoppen, maar uiteindelijk hield hij het toch zo’n 24 sessies vol. Bijna een maand lang bracht hij elke dag twee uur door in de zuurstoftank. Omdat hij het zo moeilijk had, kon hij tijdens de

therapie films kijken. ‘Dat hielp wel, omdat ik mijn focus kon richten op het verhaal van de film. De verpleegkundigen zetten films op die exact twee uur duurden, zodat ik geen minuut zonder afleiding zou vallen. Daar ben ik blij om. Pijn aan mijn hand had ik gelukkig niet, door de medicatie die ik kreeg.’

Ook het contact met de andere patiënten gaf hem moed. ‘We zaten daar elke dag samen in de tank. Dat zorgde ervoor dat we een band kregen met elkaar. Niet per se door veel te zeggen, want dat was moeilijk. Elke keer dat ik iets zei, kon ik niet ademen, en daar had ik het al zo moeilijk mee. Maar gewoon het feit dat zij daar ook zaten, met mij, zorgde al voor steun. Ik was wel de enige die het zo lastig had, zelfs al was ik de jongste van alle patiënten.’

Stap voor stap

Gelukkig werd het doorzettingsvermogen van Rayyane beloond: de artsen en verpleegkundigen merkten dat de wonden veel beter en sneller heelden dan zonder hyperbare zuurstoftherapie. ‘Zelf kan ik niet vergelijken, maar ik vertrouw de verpleegkundigen

en artsen in hun oordeel. Ik zou het aan iedereen aanraden. Als je behandelend team hyperbare therapie voorstelt: bijt op je tanden en ga in de tank. Maar zeker niet voor de fun, dan zal je snel naar buiten lopen (lacht).’ Na een maand zuurstoftherapie moesten de wonden in zijn hand dichtgroeien. Stap voor stap mochten de dikke windels eraf. Rayyane onderging ook nog een operatie aan zijn dijbeen. Daar namen ze weefsel weg om zijn hand mee te kunnen hechten.

Fijne motoriek

Hoewel Rayyane zich nu al veel beter voelt en opnieuw alles kan doen, is de revalidatie nog niet voorbij. Hij komt nog twee à drie keer per week kinesitherapie volgen in het UZA. Elke keer kan hij zijn hand opnieuw een klein beetje beter gebruiken. Kinesist Joyce Vanderstukken: ‘We werken vooral aan de mobiliteit en het functioneren van de hand en geven oefentherapie voor de arm. Hij gaat ook langs bij de ergotherapeut om de fijne motoriek te trainen en opnieuw meer kracht op te bouwen. We zijn ook heel blij dat we een goede connectie

‘Ik ben al heel blij dat ik intussen als gewone voetballer mee kan trainen. Maar ik hoop toch snel weer onder de lat te kunnen staan.’

hebben met zijn voetbalclub. Ze reageren daar heel begripvol, en hij volgt er ook revalidatie.’ Met die intensieve revalidatie hoopt Rayyane snel weer in doel te kunnen staan. Mogelijk heeft hij binnenkort nog een operatie nodig. Ook zoekt hij samen met de chirurg naar een oplossing om zijn duim te vervangen –die helaas geamputeerd moest worden. ‘Dat kan bijvoorbeeld door een kunstprothese of via een aanpassing in mijn handschoen. We zullen zien. Ik ben al heel blij dat ik intussen als gewone voetballer mee kan trainen. Maar ik hoop toch snel weer onder de lat te kunnen staan.’

SAUNA: Internationaal onderzoek naar behandeling

Neuro-Endocriene Tumoren (NET)

helpt patiënten beter als je ervaring en data samenlegt’

Hoe minder patiënten aan een ziekte lijden, hoe moeilijker arts-onderzoekers inzicht in behandelingen opbouwen. In de strijd tegen zeldzame, levensbedreigende ziekten trekt het UZA aan de kar voor meer samenwerking. ‘Ervaring is voorsprong. Als je sommige taken centraliseert en andere verdeelt, versterkt dat onze collectieve kennis en de zorg.’

Wat zijn Neuro-Endocriene Tumoren (NET) en hoe frequent komen ze voor?

Prof. dr. Timon Vandamme: ‘NET zijn kankers die ontstaan in neuro-endocriene cellen – cellen uit het hormoonstelsel – in ons lichaam. Die vind je in allerlei weefsels, maar vooral in het maag-darmkanaal, het leverstelsel en de longen. We zien een breed spectrum aan soorten NET, die bovendien veranderlijk zijn. De meeste NET’s zijn traaggroeiende tumoren die we vrij goed kunnen behandelen. Verwant aan de NET bestaan er ook neuro-endocriene carcinomen die zich wel snel ontwikkelen.’

Dirk Van Genechten: ‘NET-diagnoses zijn vrij zeldzaam: jaarlijks krijgen in België ongeveer 1300 patiënten te horen dat ze een NET in hun lichaam hebben. Anderzijds leven

er heel veel NET-patiënten zoals ik in ons land. Doordat de vooruitzichten van NET-patiënten vaak gunstig zijn, groeit de NET-patiëntengroep elk jaar aan. NET zijn bij de Belgische bevolking de tweede meest voorkomende kanker in het maag-darm-leverstelsel, na darmkanker. Twaalf jaar na mijn diagnose leid ik een normaal leven: ik werk en mijn medicatie houdt de situatie – hopelijk nog heel lang – onder controle.’

Hoe belangrijk is samenwerking voor onderzoek naar aandoeningen zoals NET?

Dr. Hans Hofland: ‘Voor complexe en weinig voorkomende aandoeningen kan je moeilijk waardevol onderzoek verrichten zonder samen te werken. Om een studie op te zetten, heb je voldoende nieuwe patiënten nodig die aan je criteria voldoen. Daarnaast krijg je betere wetenschappelijke uitkomsten door data en ervaring samen te leggen. Ook organisatorisch kan je het werk verlichten, bijvoorbeeld door gemeenschappelijke procedures uit te tekenen.’

Timon Vandamme: ‘Voor NET sloegen Belgische en Nederlandse centra sporadisch al de handen in elkaar via de Europese vakvereniging ENETS. Eind 2020 richtten we ook de Stichting DBNETS op: een Nederlands-Belgische samenwerking van NET-excellentiecentra. Met DBNETS bouwen we onze lokaal-regionale samenwerking op het gebied van NET uit. Ervaring is voorsprong – en dat geldt bij uitstek voor een complex fenomeen als NET. Met DBNETS heffen we samen de zorg, het onderzoek en het onderwijs naar een hoger niveau.’

‘Je

Prof. dr. Timon Vandamme, NET-specialist-oncoloog in het UZA en binnen NETwerk (het NET-samenwerkingsverband van verschillende ziekenhuizen rond Antwerpen)

Heeft het bundelen van krachten ook een impact op de zorg voor complexe en zeldzame aandoeningen?

Dirk Van Genechten: ‘Ja en wij, patiënten, juichen meer samenwerking toe. Voor specifieke onderzoeken of je eerste gesprek over een scan zit je het best bij een hyperspecialist. Daarvoor willen we ons graag verplaatsen. Maar voor normale kwartaalonderzoeken, bloedprikken of inspuitingen is het fijn dat we in een ziekenhuis om de hoek terechtkunnen. Ik leef nu twaalf jaar met een NET en heb dus ontelbare onderzoeken achter de rug. De samenwerking moet wel goed georganiseerd zijn, met een vlotte informatieuitwisseling.’

Timon Vandamme: ‘We geloven sterk in een centralisatie van kennis en ervaring niet noodzakelijk van patiënten.

De praktijk leert dat een vlot samenspel de hele zorgketen verbetert. Binnen NETwerk werkt het UZA met verschillende ziekenhuizen rond Antwerpen samen voor de behandeling van NET. Als je sommige taken centraliseert en andere verdeelt, versterkt dat de collectieve kennis en de zorg. Ook kleinere centra bouwen expertise op en voeren bijvoorbeeld sneller de juiste onderzoeken uit. We bespreken de patiënt tijdens een multidisciplinair oncologisch consult en voor normale opvolging blijft de patiënt bij hen.’

Wat is de SAUNA-studie die Belgische en Nederlandse centra samen hebben opgezet?

Timon Vandamme: ‘SAUNA staat voor ‘Somatostatin Analogues Upon progression in Neuroendocrine tumour pAtients’. De eerste twee letters verwijzen naar hormoontherapie met somatostatine analogen (SSA). De meeste NET-patiënten krijgen die behandeling om de drie weken. Als ze niet werkt, schakelen we meestal over op een therapie met een radioactief eiwit dat zeer lokaal straling afgeeft om de tumorcellen te doden (een PRRT-behandeling, nvdr.) of op doelgerichte therapie met dagelijkse tabletten. SAUNA gaat na of het zinvol is om SSA met die therapieën te combineren. Momenteel geeft de helft van de ziekenhuizen de hormoontherapie door. De andere helft niet omdat niemand weet wat het beste is.’ Hans Hofland: ‘Patiënten in de studie volgen de behandeling die hun ziekenhuis voorschrijft, een PRRT-behandeling met radioactieve deeltjes of doelgerichte therapie in tabletvorm.

‘Je hebt verschillende specialisten nodig die weten waarover ze praten en hun kennis samenleggen om de patiënt te helpen.’

Dr. Hans Hofland, NET-specialist-endocrinoloog in het Erasmus MC in Rotterdam

Dirk Van Genechten, NET-patiënt en ondervoorzitter patiëntenvereniging vzw NET & MEN Kanker

Daarnaast kiezen we via loting 50 procent van de patiënten die om de vier weken een SSA-spuit blijven krijgen. Het UZA en het Erasmus MC coördineren het onderzoek met 270 deelnemende patiënten in 19 ziekenhuizen in België en Nederland. 6,5 jaar lang volgen we hen nauwgezet op. In de eerste plaats gaat SAUNA het verschil in overlevingskans en de impact op de levenskwaliteit na. Onderliggend kijken we ook naar kosteneffectiviteit’.

Tegen wanneer volgen de resultaten en wat onthouden jullie uit deze samenwerking?

Timon Vandamme: ‘In juli is in het UZA de allereerste patiënt in de studie gestapt. Over vijf jaar kunnen we al voorzichtige conclusies trekken, de eerste publicatie van de resultaten is in 2029 gepland. Ons samenwerkingsmodel blijkt alleszins zeer waardevol voor onderzoek naar complexe en weinig voorkomende aandoeningen. Het Clinical Trial Center (CTC) van het UZA ondersteunt ons sterk bij de opzet en uitvoering van dit onderzoek. Zo verzorgen zij het datamanagement en gaan ze bij de verschillende deelnemende ziekenhuizen langs voor de opstart en opvolging van de studie.’

Hans Hofland: ‘Er komt heel wat bij kijken om een grootschalige studie op te zetten. Een mooi neveneffect van onze samenwerking vind ik dat verschillende partners nu kortere lijntjes hebben. We vinden elkaar sneller om bij zeer complexe casussen even te overleggen. NET zijn zeer heterogeen en daardoor verkijk je je er soms op. Je hebt echt endocrinologen,

digestief oncologen, nucleair geneeskundigen, radiologen, chirurgen en zo meer nodig die weten waarover ze praten en hun kennis samenleggen om de patiënt te helpen.’

Dirk Van Genechten: ‘Ik heb mee het studieprotocol nagelezen en ik vind dat de studie zeer dicht bij de klinische praktijk staat. Voorlopig kom ik niet in aanmerking om deel te nemen aan de SAUNA-studie want tot hiertoe volstaat de SSA-behandeling gelukkig voor mij. Maar indien nodig zou ik niet twijfelen om mijn behandelend arts of de NET-verpleegkundige van mijn ziekenhuis te contacteren. De samenwerking met Nederland inspireerde overigens ook onze vzw om de band met de Nederlandse patiëntenvereniging aan te halen. Hoe zeg je het ook weer alleen ga je sneller, samen kom je verder?’

BeNeFIT (Belgium-Netherlands Funding of International Trials) is een competitief financieringsprogramma voor zorgprofessionals om grote, multicentrische, gerandomiseerde klinische studies mogelijk te maken om belangrijke gezondheidsvragen te beantwoorden. Het programma is een samenwerking tussen twee financiers, het Kenniscentrum Gezondheidszorg (KCE) en ZonMw, de Nederlandse Organisatie voor Gezondheidsonderzoek en Zorginnovatie, die deze gezamenlijke call sinds 2018 financieren. Voor meer informatie: KCE ZonMw’

www.net-men-kanker.be

‘Voor specifieke onderzoeken zit je het best bij een hyperspecialist. Voor kwartaalonderzoeken ga ik liever naar het ziekenhuis om de hoek.’

Kankerpatiënten die door hun behandeling nood hebben aan een pruik, maar dit moeilijk kunnen financieren, kunnen dankzij de vzw Hair in a box toch een betaalbare pruik vinden. Voor 50 euro kan je kiezen uit een aanbod afgestane pruiken die zijn gereinigd en opnieuw gekapt en aangepast. Heb je zelf nog een pruik die je graag wil doneren? Neem dan zeker contact op.

Meer info op www.hairinabox.be

ECMO-programma bekroond met internationale kwaliteitserkenning

Bij sommige ernstige ziektebeelden is het nodig om de functie van de longen en/of het hart te laten overnemen door een ECMO-toestel. Dat staat voor extracorporele membraanoxygenatie: bloed van de patiënt wordt door een kunstlong gepompt en met zuurstof verrijkt weer in de bloedbanen gebracht. Het UZA heeft het tweede grootste ECMO-programma van België en dat werd onlangs door de internationale vakorganisatie ELSO bekroond als eerste Belgische ELSO Center of Excellence. Met een gespecialiseerd team, dat continu inzet op verbetering, en zeven high-end toestellen, krijgen in het UZA gemiddeld een 50-tal patiënten per jaar behandeling met ECMO.

Na ons Medicatiespel scoorden verpleegkundigen

bijna een derde hoger voor een kennistest

UZA­apothekeres Nanet de Haas maakte als masterproef een medicatiespel om veel voorkomende vergissingen bij medicatietoediening in de zorg te vermijden. Ze won er onlangs een ereplaats mee tijdens de Zorg Magazine Awards. Het spel is gebaseerd op grondig onderzoek naar vaak voorkomende fouten en is inmiddels erg populair in het UZA. Heel wat diensten lenen het via de balie van de apotheek om hun kennis over allerlei verschillende geneesmiddelen op te frissen.

Nieuwe

isolatiekamers voor infectieziekten

Begin juli nam de dienst infectieziekten en tropische ziekten een nieuwe afdeling met 20 nieuwe bedden en 4 isolatiekamers in gebruik. De afdeling werd volledig van de afdeling longziekten losgekoppeld. Beide diensten krijgen nu voldoende ruimte om indien nodig te groeien. De nieuwe afdeling

LEESTIP

beschikt onder meer over 4 kamers met regelbare druk voor patiënten die in isolatie moeten, bijvoorbeeld voor hoogbesmettelijke ziekten zoals ebola. Het vernieuwde verpleegkundig team zal ook meewerken aan studies voor het Vaccinopolis-project.

52.855

daghospitalisaties

registreerden we in 2022 in het UZA. Dat is 2840 meer dan het jaar voordien, zo leert het nieuwe jaaroverzicht van het UZA. Maar misschien wel nog interessanter dan die cijfers, zijn de verhalen over vernieuwende realisaties van onze UZA-teams.

Ontdek het volledige jaaroverzicht op jaarverslag2022. uza.be

Nooit eerder was de arbeidskrapte zo groot. Toch waren er nooit meer mensen die, wegens een beperking – of beter uitdaging –, niet de juiste baan vinden. Onderneemster Sandra Ballij, ex-politicus en auteur van ‘Mijn hoorreis’ Rob Beenders, en fotograaf Michael Graste verzamelden inspirerende verhalen en ijzersterke foto’s van mensen

met een fysieke of mentale uitdaging. Daarnaast biedt het boek handvaten om personeelstekorten op te lossen en organisaties te versterken. Laat je inspireren door verhalen van Nick Bril, Tjarda Struick, Jef Staes, … Ook UZA-patiënte Vika – op de cover – die twee cochleaire implantaten draagt om te kunnen horen, vertelt haar verhaal.

‘Gezien & Gehoord’: talent met een fysieke of mentale uitdaging

per pruik van vzw Hair in a box

Bouwen aan vandaag en morgen

De zomer is voor het UZA zeker geen rustige periode geweest. De aanhoudend hoge activiteit op de meeste diensten creëerde extra druk op de personeelsbestaffing. Daarnaast werd de ambitie van het UZA binnen het Antwerps zorglandschap duidelijk gesteld in een meerjarig (infrastructuur)plan. Het doel is in 2029 – het UZA bestaat dan 50 jaar – een universitair ziekenhuis van de toekomst te hebben. Sterk in expertise, digitaal en in volledige synergie met de omgevende zorgverleners. Daarenboven staat duurzaamheid in het kader van bouwen en verbouwen hoog op de agenda.

Marc Peeters CEO

M U A Z G A

Samenwerking en toptechnologie rond de operatietafel

www.maguza.be

UniversitairZiekenhuisAntwerpen uza_stories

Guy (65) werd geopereerd aan de pancreas

‘Ik kan alleen

maar heel

Prof. dr. An Boudewyns, neus-, keel- en oorarts en mond-halschirurg

Dr. Mania De Praeter, neurochirurg

Dr. Sabine Maes, anesthesist

Prof. dr. Thiery Chapelle, hepatobiliaire, transplantatie- en endocriene chirurg

Prof. dr. Nasser Nadjmi, diensthoofd mond-, kaak- en aangezichtschirurgie

Prof. dr. Guy Hans, medisch directeur

Prof. dr. Tomas Menovsky, diensthoofd neurochirurgie

Prof. dr. Vera Saldien, diensthoofd anesthesie

‘Soms moet je echt aan twee woorden genoeg hebben’

In de operatiezaal neemt hoogstaande technologie een almaar belangrijkere plaats in. Toch blijven een goed geoliede samenwerking en wederzijds vertrouwen de voornaamste ingrediënten van een geslaagde operatie. ‘Het is een luxe om te mogen samenwerken met mensen die perfect op elkaar zijn ingespeeld.’

Ze houden niet van het woord topdokters, ook al verschenen ze alle vier in het gelijknamige televisieprogramma. Prof. dr. An Boudewyns, kliniekhoofd kinder-neus-, keelen oorziekten, neurochirurg dr. Mania De Praeter, anesthesist dr. Sabine Maes en prof. dr. Nasser Nadjmi, diensthoofd mond-, kaak- en aangezichtschirurgie (MKA), lieten maandenlang een reportageploeg meekijken in de operatiezaal. Zo ook prof. dr. Tomas Menovsky, diensthoofd neurochirurgie. ‘Jammer van die titel, want al onze collega’s zijn topdokters’, zegt Sabine Maes. ‘En doen net hetzelfde werk’, pikt Mania De Praeter in.

Vele soorten jobs. An Boudewyns is blij met het beeld dat het programma van hun dienst schetste. ‘Wij richten ons specifiek op complexe neus-, keel- en oorproblemen bij kinderen, in Vlaanderen een nog vrij onbekende discipline. Het was fijn dat ons domein en onze multidisciplinaire samenwerking, onder

andere met de kinderlongartsen en de kinderanesthesisten, in de kijker werden gezet.’ Want met samenwerking, zo beklemtonen ze, staat of valt elke operatie. ‘Het succes van een

‘Doordat alle medewerkers in de operatiekamer hun job perfect kennen, kunnen de chirurgen zich volledig op hun werk focussen.’

ingreep wordt bepaald door tal van schakels: behalve de chirurg, anesthesist en OK-verpleegkundigen zijn dat bijvoorbeeld ook de PACU (Post Anesthesia Care Unit, waar patiënten na een ingreep worden opgevolgd), de pediatrisch verpleegkundige, de intensieve zorg … Als ook maar één schakel niet goed functioneert, valt het hele systeem in duigen’, zegt Nasser Nadjmi. Veel draait om vertrouwen. ‘Doordat alle medewerkers in de operatiekamer hun job perfect kennen,

kunnen de chirurgen zich volledig op hun werk focussen’, zegt Mania De Praeter.

Samen aan de tafel

De vier artsen werken in dezelfde cluster van het OK. Doordat hun specialismen letterlijk aan elkaar grenzen, werken ze veel samen en staan ze geregeld samen aan de operatietafel. Zo vormden Mania De Praeter en Nasser Nadjmi jarenlang een tandem voor schedeloperaties bij kinderen waarbij zowel neurochirurgie als kaakchirurgie vereist is. Intussen nam MKA-chirurg dr. Herman Jr. Vercruysse die taak van Nasser Nadjmi over.

Nasser Nadjmi is ook een wereldautoriteit op het vlak van operaties van een gespleten verhemelte bij kinderen. ‘Zeker bij het toepassen van een nieuwe techniek is het fantastisch om met een collega-specialist te kunnen werken’, zegt hij. ‘Vandaag heb ik voor het eerst een opening in het verhemelte gesloten met behulp van vooraf bewerkt vet uit de wang. Dat kon ik maar zo secuur doen dankzij NKO-collega prof dr. An Boudewyns.’

Ook anesthesist Sabine Maes

noemt chirurgie ‘op en top teamwerk’. ‘Het is een luxe om te mogen samenwerken met mensen die goed op elkaar zijn ingespeeld. Laatst nog moesten we ‘s nachts bij een patiënt met spoed een opening in de luchtpijp maken. Op zo’n moment prijs je je gelukkig dat de chirurg echt aan twee woorden genoeg heeft.’

Hybride operatiezalen

In 2026 verhuist het OK naar een nieuw gebouw, wat op technologisch vlak een nieuw tijdperk zal inluiden (zie ook kaderstuk). ‘Het nieuwe OK zal over hybride operatiezalen beschikken: die combineren chirurgie met andere specialismen, in de eerste plaats beeldvorming’, zegt prof. dr. Thiery Chapelle, kliniekhoofd hepatobiliaire, transplantatieen endocriene heelkunde. ‘Een van de ingrepen die we daar zullen uitvoeren, zijn ablaties van levertumoren, waarbij we de tumor met een naald wegbranden. Tegenwoordig doen we dat zonder te snijden, onder CT-begeleiding: we leiden de naald doorheen de huid rechtstreeks tot in de tumor. Die procedure gebeurt nu nog op de dienst radiologie, maar in het nieuwe OK gaan we dat doen in een hybride operatiezaal met CT. Met onder meer als voordeel dat we de ablatie indien nodig kunnen combineren met een andere ingreep.’

Al die nieuwe technologie vraagt ook een grote investering in knowhow. ‘In het OK van de toekomst zullen chirurgen, anesthesisten en verpleegkundigen wellicht structureel worden bijgestaan door radiologen en technici. En ook de inbreng van IT wordt groter’, blikt Thiery Chapelle vooruit.

Meer complexe ingrepen

Ook op andere vlakken doen zich grote verschuivingen voor,

waaronder de drastische toename van daghospitalisatie. Prof. dr. Vera Saldien, diensthoofd anesthesie: ‘Dat heeft een enorme impact op de organisatie, omdat de voorbereiding van de ingreep maar ook de oppuntstelling van de pijnstilling achteraf in een kortere tijdspanne moeten gebeuren. Ook op het vlak van planning is het een uitdaging.’

Aan de andere kant van het spectrum zie je net een stijging van de heel complexe ingrepen. ‘Denk maar aan slokdarm- en pancreaschirurgie, die vandaag worden gecentraliseerd in referentiecentra’, zegt medisch directeur prof. dr. Guy Hans. Ook de opvang van trauma’s en beroertes,

waarvoor het UZA een verwijscentrum is, vraagt veel van het operatiekwartier. Vera Saldien: ‘Dat zijn per definitie ongeplande en acute zaken waarvoor je op elk moment snel gespecialiseerde zorg moet kunnen aanbieden. Dat is niet vanzelfsprekend, zowel organisatorisch als op het vlak van personeel en materiaal.’ Het aantal patiënten op de dienst spoedgevallen neemt almaar toe. Dat vertaalt zich in meer operaties, met een toename van het aantal ingrepen buiten de normale daguren. ‘Om dat te kunnen bolwerken houden we permanent gespecialiseerde multidisciplinaire teams beschikbaar’, aldus Guy Hans.

Meer comfort in nieuw OK

Midden 2026 verhuist het operatiekwartier naar een nieuw gebouw. Wat mogen we zoal verwachten?

› Meer privacy en een aangenamere omgeving voor patiënten en hun familie. In de ontwaakzaal bijvoorbeeld zullen patiënten rustig in een huiselijke sfeer bijkomen.

› Een aantal operatiezalen wordt specifiek aangepast voor robotchirurgie, wat de efficiëntie en het gebruiksgemak zal verhogen.

› Het UZA schakelt over op een digitaal OK, wat betekent dat de diverse informatiesystemen worden verenigd op één digitaal platform. Daardoor kan de chirurg bijvoorbeeld vlotter vooraf gemaakte radiologische beelden raadplegen of beelden van een operatie delen voor onderwijsdoeleinden.

› Ingrepen die nu buiten het OK plaatsvinden, zoals een gastroscopie of de plaatsing van een stent, worden meer gecentraliseerd.

‘In het OK van de toekomst zullen chirurgen, anesthesisten en verpleegkundigen wellicht structureel worden bijgestaan door radiologen en technici.’

1

in het operatiekwartier jobs 5

In ziekenhuisseries lijkt het vaak alsof er alleen maar chirurgen in de operatiezaal staan. Niets is minder waar. Vijf medewerkers van het operatiekwartier met telkens een heel andere job vertellen over hun veeleisende maar boeiende werk.

2 3

De chirurg

Dr. Rudy Nuyts, orthopedisch chirurg: ‘Doordat het UZA een belangrijk traumacentrum is, zie ik als orthopedisch chirurg almaar vaker patiënten met ernstige breuken die een multidisciplinaire aanpak nodig hebben. Als chirurg moet je technisch sterk zijn en jezelf voortdurend bijscholen om mee te zijn met de nieuwste evoluties. Maar minstens even belangrijk is de indicatiestelling: wie opereer je, wie niet? We moeten met het totaalplaatje rekening houden. Soms staan onderliggende aandoeningen een operatie in de weg en kiezen we beter voor een andere behandeling.’

De anesthesist

Dr. Anouck Wittock, anesthesist: ‘Zoals een docent het ooit zei: als anesthesist ben je de beschermengel van patiënten op het moment dat ze zichzelf niet kunnen beschermen. Dat is een heel mooie job. Na het toedienen van de verdoving houden we nauwlettend de toestand van de patiënt in de gaten zodat we snel kunnen ingrijpen indien nodig. Soms verloopt dat heel rustig, soms is het keihard werken. Als een patiënt bijvoorbeeld een bloeding krijgt, moet je veel zaken tegelijk managen en helder communiceren. Goed teamwerk is daarbij cruciaal.’

De verpleegkundige

Ann De Troetsel, hoofdverpleegkundige: ‘Ik heb het geluk dat ik een fantastisch team heb. Als verpleegkundige in het operatiekwartier moet je technisch aangelegd zijn en goed functioneren onder stress. Bij een ingreep zijn er altijd twee

4 5

verpleegkundigen aanwezig: een instrumentist die het materiaal aanreikt aan de chirurg en een omloopverpleegkundige die de anesthesist en de instrumentist ondersteunt. Goede instrumentisten weten vaak zonder woorden wat ze op dat moment moeten aangeven.’

De perfusionist

Gerdy Debeuckelaere, hoofdperfusionist: ‘Perfusionisten bedienen onder meer de hart-longmachine, die tijdens hartoperaties de functie van het hart en de longen overneemt. Aangezien de patiënt op dat moment volledig afhankelijk is van die machine, monitoren we zijn toestand van heel dichtbij. We werken nauw samen met de chirurg, de anesthesist en de verpleegkundigen, maar vormen ook onderling een hecht team. Je moet blind op elkaar kunnen vertrouwen om optimaal te functioneren. Om de kwaliteit en patiëntveiligheid te garanderen werken we ook met strenge protocols, checklists en een dagelijkse briefing. Een beetje zoals piloten dat doen.’

De logistiek medewerker

Wim Joos, logistiek

coördinator: ‘De logistiek medewerkers voorzien de operatiezalen van het nodige materiaal, bieden ondersteuning bij de start van ingrepen en houden de voorraad aangevuld. Er is dag en nacht een van ons op post voor het geval zich een spoedoperatie aandient. Je moet voor deze job sterk in je schoenen staan: als traumacentrum krijgen we immers regelmatig zwaargekwetsten op de operatietafel. Bij acute operaties telt elke seconde: dan zijn goede communicatie en materiaalkennis heel belangrijk.’

Een gebouw staat er nooit zomaar. Het leeft met en reageert op. We zoeken altijd de juiste oplossing voor de bouwsite, met architectuur als leidraad. We werken met wat is en voegen weloverwogen toe. En we activeren de natuurelementen voor een betere, duurzame levenskwaliteit. Want wat niet duurzaam is, kan niet mooi zijn.

Guy onderging een zware operatie aan de pancreas

‘Er kon altijd een babbeltje af’

Een scan na wat achteraf onschuldige rugpijn bleek, bracht bij Guy (65) cystes in de pancreas aan het licht. Op termijn konden die uitgroeien tot kanker. Intussen onderging hij een zware operatie om ze te laten verwijderen. ‘Als ik bedenk waaraan ik ontsnapt ben, kan ik alleen maar heel dankbaar zijn’, zegt Guy.

Nooit zul je Guy horen klagen over de slechte staat van de Belgische wegen. Want aan die ene put heeft hij waarschijnlijk zijn leven te danken. ‘Tijdens een rit met de scooter, in 2016 was dat, reed ik door een gat in de weg’, vertelt Guy. ‘Ik voelde de slag nog lang en was bang dat mijn nieren geraakt waren. Mijn huisarts raadde een CT-scan aan. Met mijn nieren bleek niets mis, maar er waren wel cystes in mijn pancreas te zien. Een toevallige vondst dus.’

Zwaard van Damocles

Guy kwam bij UZA-chirurg prof. dr. Geert Roeyen terecht. Bijkomend onderzoek bracht relatief goed nieuws: de cystes waren niet kwaadaardig, maar konden dat op termijn wel worden. Guy had de keuze: meteen een operatie ondergaan of de cystes

jaarlijks laten opvolgen. Hij koos voor het laatste. ‘Prof. Roeyen verzekerde me dat dat soort cystes maar heel traag evolueert. Bovendien was de ervaring met robotgeassisteerde pancreasoperaties op dat moment nog relatief klein. Ook dat was een argument om te wachten.’

Als zwaard van Damocles kon het weliswaar tellen. Guy: ‘Ik wist dat ik op een afgrond afstevende en het zaak was om tijdig te stoppen. Maar ik panikeer niet snel. En ik had het volste vertrouwen in prof. Roeyen. Bij elke controle gaf hij veel uitleg, ook over wat een eventuele operatie zou inhouden en wat daarvan de mogelijke gevolgen waren.’

Zware ingreep

In oktober 2022 bleek uit een MRI dat de cystes van kleur en structuur waren veranderd. Tijd om ze eruit te halen, oordeelde prof. dr. Geert Roeyen. Tijdens een zogenaamde whipple-operatie zouden hij en collega dr. Vera Hartman een deel van de pancreas en de maag wegnemen, en nieuwe verbindingen tot stand brengen met de darmen en de galwegen. Een zware operatie met een revalidatie van drie maanden. Zo’n 40 procent van de patiënten maakt complicaties mee, gaande van een vertraagde maagwerking tot een pancreasfistel of een

‘Gelukkig waren de verpleegkundigen erg attent. Ik hoefde maar een kik te geven, en ze stonden er al.’

Dr. Vera Hartman, hepatobiliaire, transplantatie en endocriene chirurg

Prof. dr. Geert Roeyen, hepatobiliaire, transplantatie en endocriene chirurg

nabloeding. De ingreep zou met de robot gebeuren.

Guy herinnert zich nog hoe overweldigd hij was toen hij die maandagochtend werd binnengereden in de operatiezaal. ‘De zaal was erg groot, en ook die robot was gigantisch. “Doe dat goed”, heb ik nog grappend tegen prof. Roeyen gezegd. Maar veel heb ik er niet van geweten: ik werd snel onder narcose gebracht.’ De operatie duurde meer dan negen uur. Omdat de chirurgen de cystes breder moesten wegsnijden dan eerst gedacht, schakelden ze na verloop van tijd alsnog over op klassieke chirurgie.

Collega’s gezocht

Het operatiekwartier (OK) zoekt nieuwe verpleegkundigen. Vooral de cluster neurochirurgie, mond-, kaak- en aangezichtsheelkunde en neus-keel-oorziekten kan versterking gebruiken.

Een uitdagende job, legt clusterverantwoordelijke Stephanie Van Nueten uit. ‘Als universitair ziekenhuis voeren we geregeld hooggespecialiseerde ingrepen uit. Je leert elke dag bij en krijgt ook volop de kans om bijkomende opleidingen te volgen, bijvoorbeeld een postgraduaat perioperatieve zorg, een bachelor- of mastergraad of bijscholing in neurologische zorg. Ook wie graag met kinderen werkt, is hier op zijn plaats.’

Als OK-verpleegkundige moet je met een gezonde dosis stress om kunnen. Een rustige periode kan snel omslaan in een acute situatie. ‘De afstand tussen verpleegkundigen en artsen is klein: bij ons geen hiërarchische sfeer’, voegt collega-verpleegkundige Lennert Verluyten eraan toe. ‘Als verpleegkundigen vormen we een jong en hecht team. Er is zelfs een feestcomité dat regelmatig activiteiten buiten de werkuren organiseert.’

goed verzorgd: niet alleen zij, maar ook de verpleegkundigen, de diëtiste, de sociaal assistent, de poetsvrouw, allemaal waren ze even vriendelijk en behulpzaam. Hoe druk ze het ook hadden, een babbeltje kon er altijd af.’

Geen vraag te veel

Ook aan zijn tijd op de ontwaakafdeling heeft Guy alleen vage herinneringen. ‘Die eerste uren zijn natuurlijk niet prettig. Door de pijn aan mijn buik kon ik mezelf amper verleggen en ik mocht ook zo goed als niets drinken. Gelukkig waren de verpleegkundigen erg attent. Ik hoefde maar een kik te geven, en ze stonden er al. Geen vraag, hoe onbenullig ook, was te veel.’

Na de operatie verbleef Guy nog tien dagen in het UZA. De ergste pijn was na een kleine vijf dagen achter de rug. Guy: ‘De dag na mijn ingreep stond de kinesitherapeut al aan mijn bed. Ook nu werd ik heel

Terug thuis verliep de revalidatie verrassend vlot. Eind maart, amper twee maanden na zijn operatie, stond Guy alweer op het golfterrein. ‘En ik heb nog gewonnen ook’, zegt hij met een knipoog. Ook zijn andere hobby’s, zoals zeilen en schilderen, pikte hij snel weer op. En ook op andere vlakken gaat het goed. Zo kan Guy opnieuw alles eten wat hij wil. Hij is er zich van bewust dat hij veel geluk heeft gehad. Samen met zijn vrouw geniet hij daarom nog meer dan vroeger van het leven. ‘We zijn elke dag dankbaar. Ik denk nu meer dan ooit: laat ons maar vooral de dingen doen die we graag doen’, besluit Guy.

Guy geniet weer als vanouds van zijn hobby’s zoals zeilen, golfen en motorrijden.

Kinderen in het operatiekwartier

De helende kracht van een warme omgeving

Voor kinderen is een operatiekwartier een overweldigende plek. Vrolijke jungledieren op de muur zorgen voor afleiding, een geruststellende babbel of glimlach doet dat nog meer. ‘Kindvriendelijkheid zit in ons DNA’, zegt Michaël Vanmechelen, manager van het operatiekwartier.

Ziekenhuizen zetten almaar meer in op een healing environment, een zorgomgeving die zich richt op het welzijn van de patiënten. Onderzoek toont aan dat patiënten die zich op hun gemak voelen, minder pijn ervaren en sneller genezen. ‘Ook in ons operatiekwartier proberen we de angst en het ongemak bij patiënten tot een minimum te beperken. Dat doen we vooral via goede communicatie en een patiëntvriendelijke benadering’, zegt Michaël Vanmechelen.

‘Mama of papa mag ook in de operatiezaal bij het kind blijven tot het in slaap is.’

Kleurrijke wanden

De kleinste patiënten krijgen daarbij extra aandacht: op hen maakt een operatiezaal met al zijn

alarmpjes, toestellen en monitors al gauw een beangstigende indruk. Daarom probeerden we in het UZA om van de steriele omgeving die een operatiekwartier nu eenmaal is, ook een kindvriendelijke plek te maken. Verschillende preoperatieve boxen kregen speelse muurschilderingen, net als het operatiekwartier waar het vaakst kinderen worden geopereerd. Op de PACU (Post Anaesthesia Care Unit) maakten de saaie grijze schermen tussen de bedden plaats voor fleurige exemplaren met een afbeelding van een bos.

‘Ook testen we momenteel een nieuw soort beamer uit die beelden en filmpjes kan projecteren op de muren en het plafond van

Michaël Vanmechelen, manager van het operatiekwartier

een ruimte. Perfect om voor kinderen maar ook voor volwassenen afleiding of een rustgevende sfeer te creëren, zonder dat je een muurschildering aanbrengt. Zo vermijden we dat volwassen patiënten tegen een wand met Nemo-figuurtjes moeten aankijken’, lacht Michaël Vanmechelen. Als de ervaringen goed zijn en het toestel betaalbaar is, wordt het een blijver.

Rustgevende sfeer

Ook in de organisatie en planning houdt het team extra rekening met kinderen. Ze worden indien mogelijk als eerste op de planning gezet, zodat ze niet lang nuchter hoeven te blijven. Ouders mogen hen vergezellen in

de preoperatieve box en ook in de operatiezaal mag mama of papa bij het kind blijven tot het in slaap is. Eens in de ontwaakzaal mag er opnieuw een van hen bij. Als kinderen moeten overnachten in de PACU (Post Anaesthesia Care Unit), mag een ouder mee blijven slapen.

Daarnaast maakt vooral de kindvriendelijke benadering door artsen en verpleegkundigen het verschil. Zij maken er een erezaak van om patiënten in de korte periode dat ze wakker zijn, op een fijne manier te benaderen. Dat zit hem in honderd-en-een grote en kleine dingen: zich correct voorstellen, begrijpelijke uitleg geven, een warme glimlach, een vriendelijk woord …

Tien op tien voor vriendelijkheid

Een correcte omgang met patiënten maakt deel uit van de opleiding. Maar meer dan een aangeleerde vaardigheid is die kindvriendelijkheid eigen aan artsen en verpleegkundigen die voor dit soort jobs kiezen, vervolgt Michaël Vanmechelen. ‘Die kindgerichte houding zit in het DNA van ons operatiekwartier. We focussen te allen tijde op een warm onthaal van kinderen en hun ouders.’ Met succes, zo blijkt. ‘In tevredenheidsenquêtes scoren we altijd het best op de vraag naar de vriendelijkheid van onze medewerkers’, klinkt het.

‘In tevredenheidsenquêtes scoren we altijd het best op de vraag naar de vriendelijkheid van onze medewerkers.’

Word één van onze warmste helden!

Stilletjes aan gaan we terug richting de eindejaarsperiode. Traditioneel zetten we dan tal van eindejaarsacties op voor het goede doel. Acties die ons hart verwarmen tijdens de komende wintermaanden en het wetenschappelijk onderzoek ondersteunen. Acties die levens redden.

Wil je binnenkort graag een warme actie opzetten zoals een wafelverkoop, een benefietconcert,... of wil je bijvoorbeeld je verjaardag vieren en hiervoor donaties voor een goed doel ontvangen? Scan dan snel de QR-code en ontdek hoe je een actie kan opzetten!

Heb je nog vragen? Contacteer ons!

Emma Staut, Axelle Staes, Sofie Loos, Valérie Rigaumont en Ann Verbeeck

Tel +32 498 07 71 20

Drie Eikenstraat 655 - 2650 Edegem

uzafoundation@uza be www uzafoundation be

IBAN BE69 0017 9875 6478 - BIC GEBABEBB

Verdi op viool voor het goede doel

In april speelde dokter

Laure-Anne Teuwen van de dienst oncologie met het Europese Doktersorkest twee benefietconcerten in Duitsland. Het orkest droeg de concerten op aan alle gezondheidsprofessionals die tijdens de covidperiode overleden.

Laure-Anne Teuwen ondersteunde het orkest op viool bij het epische Requiem van Verdi.

2 1 4 3

Nieuwe familiekamer op neonatologie

De afdeling neonatologie opende recent een volledig vernieuwde familiekamer. De ruimte voelt als een huiselijk rustpunt, waar ouders even op adem kunnen komen en steun vinden bij elkaar. UZA foundation financierde de inrichting met middelen uit verschillende projecten.

Anatomische tekeningen van de wetsdokter

‘Als wetsdokter ben je vaak de laatste spreekbuis van een overledene. Maar we onderzoeken ook levende mensen, bijvoorbeeld slachtoffers en verdachten of bestuurders die een rijgeschiktheidsonderzoek ondergaan.’

Maak kennis met de boeiende job van dr. Babette

Van Rafelghem en dr. Alexia

Bekijk de kamers

Van Goethem van de dienst Forensische Geneeskunde op Maguza.be. Of ontdek de anatomisch geïnspireerde tekeningen van Babette op instagram. com/babettevanrafelghem

Warme radiomarathon voor en door medewerkers

UZA-medewerkers bij Artsen Zonder Grenzen en Mercy Ships

‘Het voelt fijn om iets terug te doen’

Heel wat UZA-medewerkers zetten ook buiten de muren van het ziekenhuis hun kennis en ervaring in om mensen in nood te helpen. Verpleegkundige Karen De Smedt was de drijvende kracht achter een medische evacuatietrein van Artsen Zonder Grenzen in Oekraïne.

Martijn Lamberti-Henquet, directeur Administratie & Financiën (CFO), is ambassadeur en aanspreekpunt voor Mercy Ships.

Karen De Smedt is al sinds 2000 actief voor Artsen Zonder Grenzen (AZG). Toen ze mama werd, zette ze die activiteit op een lager pitje. Maar eind 2021 begon het opnieuw te kriebelen. ‘Mijn kinderen werden stilaan wat groter, en van de directie mocht ik drie maanden verlof zonder wedde opnemen. Toen begon de oorlog in Oekraïne. Op 4 maart 2022 vertrok ik naar daar om te bekijken hoe we met AZG het best konden helpen.’

Hecht team

konden we stabielere patiënten op een medisch verantwoorde manier vervoeren.’

Meer info op www.mercyships.be www.azg.be

Ter plaatse groeide het idee om een trein tot rijdende intensievezorg-afdeling om te bouwen. De ziekenhuizen aan de oostelijke frontlinie werden overspoeld met patiënten, waarvan we een deel naar andere ziekenhuizen moesten evacueren. Dat kon relatief veilig via het spoor, aangezien dat tot dusver van bombardementen gespaard bleef. Karen: ‘In afwachting van die trein besloten we om alvast een andere trein als ziekenboeg in te richten. Daarmee

Karen kreeg carte blanche om de trein operationeel te maken. In dik twee weken tijd stelde ze een medische ploeg samen en rustte ze de trein met materiaal uit. Haar team bestond behalve zijzelf, de projectverantwoordelijke en een spoedarts uit negen Oekraïners: drie artsen, twee verpleegkundigen, een poetsen kookhulp en drie studenten geneeskunde. ‘Hun enthousiasme was enorm groot’, vertelt Karen. ‘De poetsdame was kinderpsychologe van beroep, maar ze wilde zo graag iets bijdragen. We waren meteen een hecht team. Het trof mij hoe veerkrachtig de Oekraïners waren.’

Luchtalarmen

De trein reed voor het eerst uit op 1 april. Karen bleef nog twee weken om de eerste vijf transporten te begeleiden. De reis naar de ziekenhuizen in het westelijke Lviv duurde telkens 24 uur. Er was plaats voor 32 patiënten, al

vervoerde de trein soms veel meer patiënten. Naast verzorgingstaken nam Karen de coördinatie en de dagelijkse leiding op zich. ‘De nachten deed ik meestal zelf, zodat de anderen konden rusten. Voor mij zat het er toch bijna op’, zegt ze.

In die twee weken zag ze zware oorlogsellende: mensen met gapende wonden, een patiënt die een oog kwijt was, een man van wie het halve lichaam door splinterbommen was toegetakeld … Ook luchtalarmen waren schering en inslag. Twee keer sloeg er een bom in op een perron vlak nadat hun trein er vertrok.

Karen: ‘Gelukkig had ik op vorige missies al veel meegemaakt, zodat ik vrij kalm bleef. Maar ik ben ook maar een mens. Soms zei ik tegen mezelf De Smedt, wat zit jij hier te doen, met twee jonge kinderen thuis. En toen voor mijn ogen een familie werd herenigd

Karen De Smedt, verpleegkundige dienst intensieve zorg

Martijn Lamberti-Henquet, directeur administratie & financiën (CFO)

die een maand lang in verschillende ziekenhuizen verbleef, hield ook ik het niet droog.’

Adviserend orgaan

Half april keerde Karen terug. De medische trein rijdt nog steeds. Intussen engageerde ze zich als lid van de MSF Belgium Board, een adviserend orgaan van AZG. Ze blikt met veel voldoening terug op haar tijd in Oekraïne. ‘Zelden heb ik aan zo’n zinvolle missie meegewerkt. Met mijn ervaring van intensieve zorg en mijn vorige missies zat ik helemaal op mijn plaats. Ik heb echt iets kunnen betekenen.’

Niet-medische ambassadeur

Ook Martijn Lamberti-Henquet, directeur Administratie & Financiën (CFO), zet zich naast zijn job in als vrijwilliger. Sinds enkele jaren is hij binnen het UZA aanspreekpunt en ambassadeur voor

Mercy Ships, een organisatie die medisch uitgeruste schepen inzet om kosteloos operaties aan te bieden in arme Afrikaanse regio’s. ‘Omdat ik veel contacten heb binnen de gezondheidszorg, het bedrijfsleven en gouvernementele organisaties, kreeg ik in 2020 de vraag om die functie op te nemen’, vertelt hij.

Hij gelooft sterk in het werk van Mercy Ships. ‘Zo’n operatie betekent vaak de start van een nieuw leven. Denk aan kindjes die geboren zijn met een open verhemelte of mensen met een verminkende kanker. Binnen traditionele Afrikaanse culturen leidt zo’n aandoening vaak tot uitstoting. Na de ingreep kunnen die mensen opnieuw aan de maatschappij deelnemen.’

Varend ziekenhuis

Momenteel liggen de schepen van Mercy Ships in Sierra Leone

en Zuid-Afrika voor anker. Martijn Lamberti-Henquet kon in Tenerife, tijdens een onderhoudsperiode, een van de schepen bezichtigen en was behoorlijk onder de indruk. ‘Een Mercy Ship is een ziekenhuis op zich. En meer: ook naast het medische is alles tot in de puntjes geregeld, tot en met details zoals ontspanning voor de jonge patiëntjes.’

Als Mercy Ships-ambassadeur hoopt hij binnen het UZA een pool van inzetbare medewerkers aan te leggen. Een taak die hij met veel plezier op zich neemt. ‘Zelf heb ik veel mogen ontvangen van het leven: ik kon studeren en prijs me gelukkig met een geweldige job. Het voelt echt fijn om iets voor de maatschappij terug te doen. Bij deze een warme oproep aan iedereen: als je kan, draag een steentje bij en help om kansarme patiënten een nieuw leven te geven.’

Ook op missie met Mercy Ships?

Mercy Ships zoekt niet alleen artsen en verpleegkundigen. Ook niet-medisch geschoolde mensen – biotechnici, paramedici,technici, schoonmakers, receptionisten, keukenpersoneel … – die minstens een maand beschikbaar zijn, kunnen een helpende hand bieden. Zin om deel te nemen aan een missie? Martijn Lamberti-Henquet geeft je graag meer uitleg.

T 03 821 50 18 of martijn.lamberti-henquet@ uza.be.

Steun Artsen Zonder Grenzen

98% van de middelen van AZG komt van privéschenkers. Elke gift is dus welkom. Voor meer info kan je contact opnemen met Jan Van Steenbrugge, jan.van.steenbrugge@ brussels.msf.org of T 0474 95 25 41. Doneren kan via BE73 0000 0000 6060.

Lees ook:

De ervaringen van NKO-chirurg

Jos Claes en verpleegkundige

Karen Ruts (32) op magUZA.be

Aorta-op-een-chip

en geneesmiddelen via nanodeeltjes Aneurysma’s beter bestuderen en behandelen

Een verwijding of aneurysma kan de grote lichaamsslagader (aorta) doen scheuren, met levensbedreigende inwendige bloedingen als gevolg. Onderzoekers van het UZA en de UAntwerpen werken aan innovaties om betere behandelingen sneller te testen in aortamodellen en geneesmiddelen efficiënter toe te dienen.

Bij een aneurysma is een deel van een bloedvat abnormaal verwijd. Zo’n verwijding ontstaat ongemerkt en geeft meestal geen klachten – vaak wordt ze bij toeval ontdekt. Vergroot het aneurysma, dan wordt

de aortawand steeds zwakker en dunner, zoals bij een ballon die steeds harder opgeblazen wordt. De aortawand kan dan scheuren, zelfs bij een normale bloeddruk.

Een aorta nabootsen

Een aneurysma van de hoofdslagader in de borstkas – de thoracale aorta – noemen we een thoracaal aorta aneurysma (TAA). Bij een TAA kunnen geneesmiddelen – bloeddrukverlagende bètablokkers en angiotensinereceptor-blokkers zoals losartan –dat proces wel vertragen, maar niet stoppen. In het Centrum voor medische genetica (CMG) proberen onderzoekers van het UZA en de UAntwerpen de onderliggende mechanismen van aneurysma’s verder te ontrafelen en veelbelovende therapieën te testen.

Prof. dr. Aline Verstraeten, geneticus, UAntwerpen

Prof. dr. Bart Loeys, klinisch geneticus, UZA en UAntwerpen

Prof. dr. Aline Verstraeten: ‘Een

obstakel is dat we daarvoor nog geen goed menselijk model hebben. We gebruiken nu muismodellen, maar de stap van muizen naar mensen blijft erg groot. Geneesmiddelen die voor muizen veilig en doeltreffend lijken, kunnen voor mensen inefficiënt of schadelijk zijn.’

Als tussenstap willen Aline Verstraeten en haar team daarom een humaan aorta-op-een-chip ontwikkelen – een 3D-complex van cellen dat de echte aorta nabootst. ‘We nemen bloedcellen van een patiënt en maken daar stamcellen van, die we opkweken tot de diverse celtypes die je in de aortawand aantreft. Die celtypes brengen we dan in een 3D-structuur samen op een chip, een dun plaatje waarin mini-kanaaltjes zijn aangebracht, zodat je de cellen kan bevloeien om de bloedstroom na te bootsen of om medicijnen toe te dienen. Met moleculaire experimenten kunnen we dan bestuderen welk effect geneesmiddelen op de diverse celtypes hebben of wat er gebeurt als je de cellen aan verschillende soorten bloeddruk blootstelt. Door te vergelijken met een aortaop-een-chip van een gezonde controlepersoon krijg je ook de ziektemechanismen scherper in beeld.’

Zulke orgaanmodellen op chips zijn er al voor longen, spieren, lever en nieren, maar nog niet voor de aorta. ‘We zijn er intussen in geslaagd om uit stamcellen van TAA-patiënten de diverse celtypes van de aortawand te kweken. De komende 2 tot 3 jaar

willen we die op een chip samenbrengen. Als dat lukt, kunnen we therapieën die in muismodellen doeltreffend lijken eerst uitproberen op onze aorta-op-een-chip, voordat we ze testen in klinische studies met patiënten. We ontwikkelen zo betere geneesmiddelen en vermijden teleurstellende resultaten in klinische studies. En op termijn kunnen we behandelingen misschien wel helemaal proefdiervrij ontwikkelen en testen.’

Nanodeeltjes kunnen een oplossing bieden, denkt prof. dr. Bart Loeys. ‘Dat zijn uiterst kleine deeltjes waarin je moleculen van een geneesmiddel zoals losartan kan verpakken. Ik vergelijk ze met koeriers die pakketjes vervoeren. Koeriers moeten precies weten op welk adres ze moeten leveren. Door de nanodeeltjes chemisch aan te passen, hechten wij er een soort adreslabel aan vast, zodat we ze naar de juiste plek in de zieke aorta kunnen sturen. De nanodeeltjes worden intraveneus toegediend en geven de medicatie pas vrij bij binding aan het afbrokkelende elastine in de aortawand. Dat gebeurt heel gericht, zodat je veel minder toxische nevenwerkingen krijgt in de rest van het lichaam en je hoge dosissen kan gebruiken, met maximaal effect.’

‘De nanodeeltjes worden intraveneus toegediend en geven de medicatie pas vrij bij binding aan het afbrokkelende elastine in de aortawand.’

Geneesmiddelenkoeriers

In de wand van de aorta zit het eiwit elastine, dat de vaatwand tegelijk stevig en soepel houdt. Bij een aneurysma wordt dat elastine afgebroken en raakt het verbrokkeld. Dierproeven tonen aan dat een hoge dosis van het geneesmiddel losartan aortaverwijding kan stopzetten. Het probleem: als je losartan oraal toedient, resulteert zo’n hoge dosis bij mensen in ernstige bijwerkingen. Daarom is een methode nodig om losartan heel gericht toe te dienen, zodat het enkel en alleen op de zieke delen van de aorta inwerkt.

Ook dit project zit nog in de beginfase, zegt Bart Loeys. ‘Momenteel testen we bij muizen of we de nanodeeltjes tot in de juiste celtypes van de aortawand krijgen en of ze daar de aneurysmavorming tegengaan. Dat willen we dan later ook in de aorta-opeen-chip testen, voor we klinische studies met patiënten opzetten. Het gebruik van nanodeeltjes in de mens is overigens al goedgekeurd door de Amerikaanse geneesmiddelenautoriteit, de Food and Drug Administration (FDA). Zodra we een goed adreslabel hebben ontwikkeld, kunnen we het dus meteen gebruiken bij de mens.’

Lees ook: Aorta’s nabootsen zal voor een doorbraak zorgen –UZA foundation

‘Therapieën die in muismodellen doeltreffend lijken, kunnen we dan eerst uitproberen op onze aorta­op­een­chip, voor we ze testen in klinische studies met patiënten.’

UZA Agenda

09 oktober, 18.30 tot 20.30 uur

Infoavond op materniteit

Vanaf 28 weken zwangerschap ben je (samen met je partner) van harte welkom op de infoavonden op de materniteit. Tijdens deze infosessie vertellen we toekomstige ouders, in kleine groep, over o.a. de zwangerschap, alarmsignalen tijdens de zwangerschap, tips voor de bekkenbodem, tips voor tijdens de bevalling, wat je best meebrengt naar materniteit voor je bevalling, …

Locatie

UZA, consultatie gynaecologie, route 29

Info en inschrijven

Deelname is gratis. Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteit/ gvo-infoavond-op-materniteit-21

#UZA

uza_stories

UniversitairZiekenhuisAntwerpen

Nieuwe fietspaden

Het UZA zet in op een geïntegreerd mobiliteitsbeleid, waarbij het ziekenhuis op verschillende duurzame manieren vlot bereikbaar is. De voorbije maanden bouwden we onder meer aan een nieuw fietspad bij de inrit van het UZA en nieuwe fietsstallingen.

23 november, 19 tot 20 uur

Infoavond oncorevalidatie

Kom meer te weten over het oncorevalidatieprogramma tijdens een van de infoavonden. Dit programma helpt om je fysieke en mentale kracht te herwinnen tijdens of na een kankerbehandeling.

Locatie

via Microsoft Teams

Info en inschrijven

Deelname is gratis. Inschrijven is verplicht, via www.uza.be/activiteiten/patienten

Mountainbike tegen kanker

Op zondag 9 september vond de vierde editie plaats van Wolvenbos, een mountainbikewedstrijd ten voordele van kankeronderzoek in het UZA. Op het legendarische domein van Wolvenbos verschenen maar liefst 42 teams aan de start. Samen zamelden ze 243.020 euro in.

Doe mee en win!

Heb je het letterwoord ontdekt?

Mail het dan voor 6 november 2023 met je naam en adres naar maguza@uza.be of stuur een briefkaart naar Maguza, UZA – Afdeling communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem en maak kans op een van de vijf boekenbonnen van Standaard boekhandel.

Oplossing Maguza 129

PIJNPOMP

De winnaars zijn:

Liesbeth Segers (Deurne)

Lut Urlings (Maaseik)

Ivo Deprez (Brasschaat)

Jasper Vynckier (Gent)

Yola Reyntiens (Wuustwezel)

Rechtzetting: in de vorige puzzel werden de nummers 5 en 7 omgewisseld, waarvoor onze oprechte excuses.

Horizontaal

1. sinus

2. leeuwhondje – rechtop – germanium

3. selenium – getemd – hondensoort – hiervandaan

4. kunstgoud – mastbalk – halt! –Rijksluchtvaartdienst

5. ruiterpet – Ohio State University –concrete dingen (Lat.)

6. bloeding uit het oor – overmatig dikke man

7. nikkel – legitimatiekaartje – metaal – nakroost

8. dry – gesloten – insect – muzieknoot

9. aanwijzend voornaamwoord –kattenkruid – eruitzien

10. radar view – Vlaamse rivier – papegaaiensoort

11. elk – provitamine D2

12. schelpdier – zwaar vergif –stad aan het Gardameer

13. kever – danig – rund – zelfkant

14. buisje – likdoorn

15. deelbaar door twee – negen muzikanten –Japanse tekenfilm

16. antistollingsmiddel Verticaal

1. vaatvernauwing

2. chirurgische ingreep – rijwiel – voorbeeld

3. Olympische Spelen – soort doping –muziekschijfje – speels

4. Indisch platbrood – rechtbank – hetzelfde –Verenigde Naties

5. bewonderaar – getij

6. familielid – Indisch huurrijtuig – roofvogel

7. onder voorbehoud – deel van centraal zenuwstelsel dat zich in de wervelkolom bevindt –openbaar vervoer

8. Griekse kaas – Internet Explorer – Europese taal –een zekere

9. binnenkort – muzieknoot –WordPerfect – vuurwapen

10. geslacht – militair evenement – limited

11. organische verbinding die betrokken is bij enkele fysiologische processen – neusvocht

12. oneven – plantensoort – a tempo – tweetal

13. Leger des Heils – Islamitische Staat –trammelant – Oostenrijkse rivier

14. muze van het minnedicht – waarborg

15. stekelig diertje – Franse rivier –Spaanse uitroep – meester

16. leer van de klieren met inwendige afscheiding

Eerste elektrische MUG van het land

Sinds mei rijden de spoedverpleegkundigen met een nieuwe, volledig elektrische MUG. De wagen is een nieuwe stap in de vergroening van het ziekenhuis en in de modernisering van de spoeddienst. De e-MUG is de eerste die in België op de openbare weg rijdt.

We hebben voor onze e-MUG inspiratie gehaald

uit het buitenland en samen met de organisatie Priodrive voerden we verschillende testritten uit. De Mercedes EQV kwam daar als beste uit’, zegt spoedverpleegkundige Jibbe Huismans, die het project mee trok. ‘Om veilig prioritair te kunnen rijden, is het lichte elektrische model handig. Het voertuig trekt heel vlot op waardoor we, bijvoorbeeld na een druk kruispunt, geen kostbare tijd verliezen.’

Elektrisch prioritair rijden

Het UZA werkte samen met het bedrijf AB Technics in Malle, dat het voertuig tot MUG ombouwde. Die aanpassingen gebeurden in nauw overleg met een werkgroep binnen het ziekenhuis van spoedverpleegkundigen, artsen, de preventiedienst, de technische dienst en de ergonomische dienst. De verpleegkundigen van de spoeddienst kregen een specifieke opleiding ‘elektrisch prioritair rijden’, zodat het MUG-team zo veilig en snel mogelijk aankomt bij het slachtoffer. Artificiële

Intelligentie aan boord interpreteert het rijgedrag continu.

Snelladen

De e-MUG kan 350 kilometer rijden met een volle batterij. Het MUG-team testte de haalbaarheid van elektrisch prioritair rijden uitgebreid uit met Priodrive. Via een laadpaal aan de spoeddienst van het UZA of via publieke snelladers in de omgeving kan de MUG snel opgeladen worden. De voornaamste gemeenten waar de MUG van het UZA uitrijdt, liggen op korte afstand: Edegem, Kontich, Aartselaar, Hemiksem, Schelle, Niel en Boom. In 2022 rukte het MUGteam uit voor 1433 interventies, zo’n vier per dag dus.

Algemeen

In de e-MUG is plaats voor 300 kg medisch materiaal en 4 inzittenden: een verpleegkundige, een arts én twee studenten. Een bewuste keuze als opleidingscentrum.

Gemotoriseerde deuren

De deuren aan de zijkant gaan vanzelf open, zodat het MUG-team tijdens een interventie zo weinig mogelijk tijd verliest met in- en uitstappen.

Jibbe Huismans, spoedverpleegkundige

Blauw-witte zwaailichten

Uit onderzoek blijkt dat weggebruikers wit licht veel sneller en vanop een grotere afstand kunnen zien. ‘s Nachts verandert dit automatisch in uitsluitend blauw licht – omdat witte lichten in het donker verblindend zijn.

Koffer

De rugzakken staan vooraan zodat het MUG-team meteen naar het slachtoffer kan. Er is ook een klein bureau aanwezig voor administratieve opvolging.

Automatisch reanimatietoestel

Dit is een soort robot die mechanisch thoraxcompressies levert, en dus op verplaatsing hartmassage kan toepassen. Tegelijkertijd kan het MUG-team andere dringende zorg bieden.

Draagbaar echotoestel

Dankzij dit compact toestel kan het MUG-team op de plaats waar het slachtoffer ligt, al meteen een echo maken, en moeten ze niet meer wachten tot ze in het ziekenhuis zijn.

Nummerplaat DDX

Een toevalstreffer, want in de medische wereld betekent DDX differentiaaldiagnose, en dat is precies wat het MUG-team doet: een ‘voorlopige’ diagnose stellen en een patiënt vervoeren voor verdere diagnostiek en behandeling.

Kentekenplaatflitsers

Dankzij deze flitsers aan beide kanten van de nummerplaat kunnen ook autobestuurders in zijstraten zien dat er een MUG in aantocht is.

UZA beweegt met je mee

Golfen, zumbadansen, snowboarden … Met verschillende sportieve initiatieven maakt het UZA bewegen aantrekkelijk én veilig voor (ex-)patiënten.

Bewegen biedt enorme voordelen op fysiek en mentaal vlak. Dat geldt voor gezonde mensen, maar nog meer voor (ex-)patiënten. ‘Bij bepaalde types kanker verlaagt bewegen het risico op hervallen’, zegt onco-revacoördinator Margot Iwens.

‘Wat we ook vaak merken: tijdens het behandeltraject raken patiënten de zeggenschap over hun lichaam wat kwijt. Door te bewegen nemen ze een stukje van die controle weer in eigen handen.’

Gespecialiseerde coaches

‘De trajecten stimuleren de deelnemers niet alleen om op een leuke manier te bewegen. Ze worden ook begeleid door gespecialiseerde coaches, die samenwerken met de zorgverleners en medici. Zo kunnen we beweegprogramma’s op maat van de patiënten aanbieden.’

‘Bewegen vermindert het risico op een beroerte. (Ex-)beroertepatienten die de finish van de Antwerp 10 Miles halen, ervaren bovendien een gevoel van accomplishment. Ze leveren een prestatie waar zelfs gezonde mensen trots op mogen zijn. Zo krijgen ze weer vertrouwen in hun lichaam.’

Ervaringen delen

‘Gespecialiseerde coaches maken de stap weg van de veilige ziekenhuisomgeving een stuk kleiner.’

Dit jaar hebben we opnieuw de Antwerp 10 Miles uitgelopen, deze keer met een extra patiënt’, gaat Laetitia Yperzeele verder.

Sporten na een beroerte beroerte@uza.be

Voor veel mensen die zwaar ziek zijn of waren, is de stap naar bewegen echter behoorlijk groot. Margot Iwens: ‘(Ex-) kankerpatiënten zitten vaak met vragen: is sporten wel veilig voor hen? Wat als hun gewrichten pijn doen? Dat was het startpunt voor ons om de beweegtrajecten te organiseren.’

Prestatie om trots op te zijn Ook de afdeling beroertezorg beseft het belang van bewegen. ‘Anderhalf jaar geleden heb ik voor het eerst de Antwerp 10 Miles gelopen met een patient’, vertelt prof. dr. Laetitia Yperzeele. ‘Een heel fijne ervaring.’

‘Ik merkte hoe de twee mannen meteen ervaringen begonnen te delen. Dat lotgenotencontact was voor mij een extra stimulans om mijn schouders onder het beweegtraject te zetten.’

‘We willen onze patiënten een sportschema op maat aanbieden. Bij restverschijnselen van een beroerte, zoals een halfzijdige verlamming, kunnen we orthopedische hulpmiddelen als een voetheffer voorzien.’

Margot Iwens, coördinator oncorevalidatie

Prof. dr. Laetitia Yperzeele, neurologe

Sporten na kanker uza.be/sportieve-uitdaging

Jill Kygnée: ‘Dankzij de begeleiding ben ik op twee jaar tijd 19 kilo afgevallen.’

19 kilo lichter

Pediatrie heeft momenteel nog geen beweegtraject, maar wil daar in de toekomst verandering in brengen. Iets wat patiënte Jill Kygnée en haar ouders alleen maar toejuichen.

‘Op haar dertiende had Jill last van overgewicht’, vertelt Pamela

Samen sporten na ziekte

Oncologie

› Golfen na kanker — je leert op korte tijd het niveau te halen (handicap 36) om aan een officiële eindwedstrijd van 18 holes te kunnen deelnemen.

› Start to Zumba (Gold) — tijdens deze workout, waarbij de funfactor centraal staat, verbeter je je uithoudingsvermogen, spierkracht, souplesse …

› Welcome on Board — voorbereidingstraject en wintersportvakantie in de Franse Alpen voor jongeren van 16 tot 25 jaar. Voor absolute beginners én doorgewinterde snowboarders.

› Antwerp 10 Miles (16 km)/Antwerp Short Run (6,8 km) — looptraject onder leiding van de ervaren inspanningsfysioloog en sportcoach Rudi Frankinouille.

uza.be/sportieve-uitdaging

Beroertezorg

Op stap met Woody ‘We waren heel tevreden met het resultaat. Alleen was er weinig aandacht voor beweging’, vindt Pamela. ‘We hebben daarom zelf initiatief genomen. We kochten een elektrische fiets en namen een hond in huis. Jill laat Woody elke dag uit. Ze gaat ook geregeld zwemmen en paardrijden.’

‘We hebben geluk dat Jill heel gemotiveerd is, en dat ik als verpleegkundige een medische achtergrond heb. Maar dat is is niet bij iedereen het geval. Ik vind het fantastisch dat het UZA straks ook jongere patiënten wil stimuleren en begeleiden om te bewegen.’

› Antwerp 10 Miles (16 km)/Antwerp Short Run (6,8 km) — looptraject (momenteel nog in ontwikkelfase) voor beroertepatiënten. Je traint individueel (liefst met een buddy) en samen met de groep lotgenoten.

beroerte@uza.be

UZA wint award

Harzé, mama van Jill. ‘Als pediatrisch verpleegkundige ken ik daar de gevaren van. We hebben ons daarom laten begeleiden door dr. Karolien Van De Maele.’

Jill: ‘Mijn eetgewoontes bleken niet zo slecht, maar de porties konden wel kleiner. Dankzij de begeleiding ben ik op twee jaar tijd 19 kilo afgevallen.’

Lees ook: Verschillende UZA foundation initiatieven voor beweegtrajecten

Het HR­team van het UZA ontving in mei in de studio’s van Kanaal Z de prijs ‘Sportbedrijf van het jaar’, in de categorie ‘non profit’ van bedrijven met meer dan 250 medewerkers. Het zeer diverse gratis sportaanbod voor alle medewerkers van het ziekenhuis gaf de doorslag. ‘We vinden het heel fijn dat we erkend worden voor de variatie aan sporten die we aanbieden, en dat dit gesmaakt wordt door onze medewerkers’, vertelt HR-directeur Katleen Janssens. Aan de award hangt 1500 euro aan prijzengeld vast, waarmee het HR-team nieuwe sportactiviteiten zoals tafeltennis wil opstarten.

‘Door te bewegen nemen patiënten de zeggenschap over hun lichaam weer meer in handen.’

‘Sportbedrijf van het jaar’

‘Samen met de andere logopedisten sta ik in voor de diagnose en behandeling van volwassenen die spraak-, taal-, stemof slikproblemen hebben en die opgenomen zijn in het UZA.’

‘Ons team maakt deel uit van het Revalidatiecentrum voor Communicatiestoornissen, dat ingebed zit in de afdeling Neus-Keel-Oorziekten (NKO). Maar naast de NKO-artsen, werken we ook samen met onder meer neurologen, kinesisten, psychologen en maatschappelijk werkers. Heel multidisciplinair dus.’

‘Elke ochtend overlopen we de dossiers van de patiënten en bekijken we de nieuwe aanvragen. Daarna verdelen we de patiënten volgens urgentie en onze specialismen. Ik ben gespecialiseerd in geriatrie. Alle patiënten van die afdeling worden standaard gescreend op taal-, spraak- en slikproblemen.’

‘Onze patiënten liggen op verschillende afdelingen. Spraaken slikproblemen kunnen het gevolg zijn van een beroerte, een chronische ziekte als ALS, een hersenaandoening, langdurige kunstmatige beademing … Op één dag zetten we tot wel 15.000 stappen.’

Nina Boni, logopediste

‘Patiënten met taal- of spraakproblemen onderzoeken we eerst om de diagnose te stellen. Daarna geven we tips en oefeningen op maat. Die gaan van eenvoudige ja- en neevragen en het benoemen van voorwerpen tot complexe taalopdrachten. Dezelfde procedure passen we toe bij spraakproblemen, maar daarbij leren we technieken aan om de spraakverstaanbaarheid van patiënten te verbeteren.’

‘Als patiënten moeilijk slikken, evalueren we eerst zelf de veiligheid van het slikken. Bij twijfel vragen we extra onderzoek aan bij de NKO-arts. Die kijkt met een endoscoop via de neus in de keel. Zodra het probleem in kaart is gebracht, starten we de behandeling. We trainen bijvoorbeeld de tongkracht, of leren andere manieren van slikken aan.’

‘Verzwakte tongspieren kunnen aan de basis liggen van slikproblemen. Vermoeden we dat er krachtverlies is, dan meten we bijvoorbeeld de tongkracht met een toestel. We hebben ook tools om de hoestkracht te meten. In het UZA gebeurt constant wetenschappelijk onderzoek, waardoor we over heel geavanceerd materiaal beschikken.’

“Ik ben net geopereerd en moet nog een tijdje revalideren. Ik ben zo blij dat dat gewoon thuis kan, daar ben ik op mijn gemak. Ik trek al goed mijn plan, maar opstaan en aankleden kan ik niet op mijn eentje. Maar daarvoor is er Katrien: elke ochtend komt ze langs en zorgt ze ervoor dat ik om door een ringetje te halen ben. Welk weer het ook is: zij brengt de zon mee. En een vers brood!”

Ik ben Tina, 56, en elke ochtend ontvang ik Katrien van Ferm Thuiszorg.

Heb je tijdens je herstel hulp nodig?

Ferm Thuiszorg ondersteunt met een zorg op jouw maat. Gezinszorg – Nachtzorg – Kraamzorg – Dagopvang –Karweidienst – Woningaanpassing

Warme zorg. Altijd dichtbij.

Bel voor jouw aanvraag gratis 0800 112 05

SamenFerm.be/thuiszorg

PRAKTISCH

Nuttige telefoonnummers

• algemeen nummer UZA: T 03 821 30 00

• onthaal en opname: T 03 821 31 01

• patiëntenbegeleiding: T 03 821 37 00 (maatschappelijk werk, vrijwilligers, intercultureel bemiddelaar, transfercoördinator, levens-beschouwelijke begeleiding, tolken en tolken Vlaamse gebarentaal)

• ombudsdienst: T 03 821 31 60

• inlichtingen facturen: T 03 821 31 28

• school in het UZA: T 03 821 58 86

Herstellen in zorghotel Drie Eiken

Na een operatie kan je verder aansterken in zorghotel Drie Eiken, een comfortabel verblijf met professionele zorgvoorziening. Ook familie en vrienden kunnen er terecht voor overnachting vlakbij het UZA.

Meer info en reservaties: www.drie-eiken.com, T 03 821 12 11

Winkelgalerij

In de inkomhal vind je:

• de bistro, in de week open van 8 u tot 19.30u; in het weekend en op feestdagen van 12.30u tot 19.30u.

• de broodjesbar, in de week open van 8u30 tot 15u

• een winkel Shop&Go Delhaize met een ruim aanbod verse voeding, drank, lectuur, geschenkartikelen, bloemen …

Open op weekdagen van 8.30 tot 20 u; in het weekend en op feestdagen van 11.30 tot 18.30 u

• het Leonidas Café, open van maandag tot en met vrijdag van 7 tot 18.30u; in het weekend en op feestdagen gesloten

Meer info: www.uza.be

COLOFON MAGUZA · driemaandelijks tijdschrift van het Universitair Ziekenhuis Antwerpen · jaargang 33, september 2023 · Redactieadres: UZA, afdeling Communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem, communicatie@uza.be · Verantwoordelijke uitgever: Marc Peeters · Hoofdredacteur: Evita Bonné · Redactieraad: Mathias Allegaert, Sevilay Altintas, Bettina Blaumeiser, Evita Bonné, Caitlin Stabel, Nathalie Cools, Annick Deckers, Margot Hagendorens, Philippe Jorens, Eva Lion, Hans Prenen, Kaat Siebens, Elke Smits, Axelle Staes, Emma Staut, Dominique Trouet, Miranda Van De Wiele, Paul Van Herck, Stijn Verhulst, Joris Verlooy, Barbara Willekens, Greet Wouters · Redactie & realisatie: www.jaja.be · Fotografie: Frank Toussaint · Illustratie: Klaas Verplancke (p. 32) · Kruiswoordraadsel: Freddy Roegiest · Reclameregie: Media Surplus, www.media-surplus.be De inhoud van de advertenties valt niet onder de redactionele verantwoordelijkheid van het UZA. Maguza wordt gedrukt op FSC-papier, afkomstig van duurzaam beheerde bossen.

ABONNEMENT

Wens je een gratis abonnement op Maguza, wil je een adreswijziging doorgeven of wil je het magazine niet langer ontvangen? Bel 03 821 32 96 of stuur je naam en adres naar UZA, afdeling communicatie, Drie Eikenstraat 655, 2650 Edegem, of surf naar www.maguza.be/abonnement. Je kan hier ook inschrijven op de gratis digitale nieuwsbrief van Maguza.

Lin (49) woonde en werkte haar hele leven overal, van Los Angeles tot Bangkok. Tot haar longen haar aan België leken te kluisteren. Na een intense zoektocht kreeg ze endobronchiale klepjes in het UZA. Vijf weken later stapte de in Wilrijk geboren geluidsingenieur alweer met haar koffers op het vliegtuig richting Bali.

In april 2021 kreeg Lin de diagnose Chronic Obstructive Pulmonary Disease (COPD), een longziekte die niet kan genezen. De meeste COPD-patiënten hebben een soort chronische bronchitis, waarbij vertakkingen van de luchtpijp naar de longen ontstoken blijven. De andere vorm, die Lin heeft, is emfyseem-COPD. Een deel van haar longblaasjes zijn stuk en nemen nog lucht op, maar krijgen die er niet meer volledig uit. De aangetaste long rekt daardoor uit en de ademhaling raakt verstoord.

Geen transplantatie

‘Als COPD-patiënt is ademen moeilijk. Je neemt minder zuurstof op. Op mijn slechtste moment restte mij nog maar 26 procent longcapaciteit. Daardoor heb je weinig tot geen energie. Normale dingen zoals douchen of boodschappen doen zijn erg lastig’, legt Lin uit. ‘Het is onduidelijk wat mijn COPD veroorzaakt. Een diagnose op 47 jaar is uitzonderlijk jong. Mogelijk heb ik als geluidsingenieur, onder meer om opnamestudio’s te maken, te veel met lood gesoldeerd.’

Na de diagnose beleeft Lin een intense periode. ‘Je hebt een ongeneeslijke ziekte waarvoor geen behandelplan bestaat. Dat is zwaar om te accepteren. Ik heb met verschillende dokters mijn mogelijkheden bekeken, onder meer een longtransplantatie. Maar dat geeft op termijn te veel onzekerheden. Een jaar en ontelbare onderzoeken later kwam Lin bij prof. dr. Thérèse Lapperre terecht, die een innovatieve – en intussen ook terugbetaalde – ingreep uitvoerde.

Zuurstof op de rug

In oktober 2022 kreeg Lin in het UZA vier endobronchiale klepjes in de longen. ‘Die kan je vergelijken met een eenrichtingsventiel: er komt geen lucht meer in sommige zones van de longen, maar de lucht kan er wel nog uit. Je sluit een longdeel af, waardoor de rest meer plaats krijgt en efficiënter kan werken. Zes maanden later heeft dr. Reinier Wener nog één klepje dat zich verplaatst had door twee andere vervangen en sindsdien gaat het echt goed met mij.’

‘Ik zal nooit volledig herstellen, maar ik heb weer 39 procent longcapaciteit, 14 procent hoger dan in mijn slechtste dagen! Een tijdlang wilde ik niet verder leven, nu krijg ik letterlijk een tweede adem. Ik reis momenteel drie maanden door Bali en Thailand. Bij inspanningen heb ik nog altijd zuurstof nodig, maar dat lukt met een mobiel toestel. Het past in een normale rugzak en weegt 4,5 kilogram, ik neem die gewoon mee op de brommertaxi. Ik blog ook over mijn ziekte. Ik merk dat ik als jonge patiënt lotgenoten kan inspireren en COPD een stem geef – ook daar ga ik me zeker verder op toeleggen.’

instagram.com/linslungs

LIN (49)

‘Ik kreeg letterlijk een tweede adem’

Lees meer: Klepjes in longen tegen benauwdheid bij chronische longziekten – magUZA.be