Üna spassegiada tras ün pêr societats da god plüchöntsch raras Quist artichel vuless tour cun sai ils lecturs sün ün cuort viadi tras inchünas societats da god plüchöntsch raras in Engiadina Bassa e Val Müstair. Nus preschantain impreschiuns da ses societats da god e vulessan animar da’s far ponderaziuns a reguard lur valur e pussibel svilup. G. Renz, R. Paravicini
Introducziun Las societats da god sun ün sistem per caracterisar differents cuntegns cun ün sumgliaint aspet da bos-cha e plantas chi creschan. Mincha società ha seis nomer e seis nom ed i dà sistems per tuot la Svizra co eir per singuls chantuns. Üna società da god es definida da la crappa e dal terrain sül lö, da l’otezza sur mar, da l’exposiziun e da la quantità dad aua chi sta a disposiziun e natüralmaing dal temp cha’l god a gnü per as sviluppar sün tal lö. Quists facturs determineschan quant basic o asch e quant süt o bletsch chi’d es sül lö. L’exposiziun e l’otezza sur mar han implü ün’influenza sülla temperatura e cun quai per exaimpel eir sülla dürada da la perioda da vegetaziun dürant l’on. Tschertas plantas dovran blera glüm e blera chalur per crescher, tschertas sun in concurrenza cun otras plantas plü fermas sün terrain asch o lura basic, otras dovran bler’aua ed amo otras vegnan a bröch cun be pac’aua. Uschè exista per tuot il flurom e mincha bös-ch ün spazi da viver ingio ch’el es plü ferm o lura plü debel sco otras plantas. Per quai es il god structurà in dependenza dals facturs surnomnats adüna ün pa oter. Las limitaziuns tanter las societats da god nu sun cunfinadas cleramaing e la tipologia definida es fich groba. La natüra nu’s tegna vi da quista classificaziun ed es blerun plü variada. Las societats da god prouvan da descriver il potenzial dal god sül lö. Disturbis antropogens e natürals pon natüralmaing müdar fermamaing l’aspet dal
48
god. I’l rom da la silvicultura es quai ün grond avantag da cugnuoscher las basas da la societats da god per lavurar insembel cun las forzas e restricziuns sül lö. Davo quista cuorta introducziun es la dumonda che chi’d es üna società da god rara. Rara es üna società da god per ün perimeter defini scha la cumbinaziun dals facturs survart descrits es rara. In üna regiun cun bler granit sun societats da god chi prospereschan sün terrains basics raras e viceversa. Quai chi’d es rar in Engiadina nun ha dad esser rar illa Surselva. Perche insomma s’interessar per societats da god raras? Precis la rarità da cumbinaziun da facturs determinats es la valur da quistas societats da god. Üna gronda part da la flora e da la fauna in quists spazis da viver es dependenta da quistas cundiziuns raras. Svanischan las societats da god raras svanischa eir lur spazi da viver. Ed implü es quai bel dad admirar la diversità da noss gods e dad avair simplamaing plaschair vi dad els.
