Acta Groeninge 37

ACTA GROENINGE

Reiskliniek az groeninge verlegt grenzen

CSY: de sleutel tot onopgeloste moordzaken

Beste lezer

Beyond boundaries

Veuillez attacher vos ceintures… Met dit nummer maken we een unieke vlucht en duiken we de (na)zomer in. Geen pecuniair-geïnstilleerde waaghalzerij naar de bodem, maar een feilloos voorbereide duik. Collega Martijn Vandebotermet en co laten niets aan het toeval over op de nieuwe duikraadpleging. Dit Acta-nummer dompelt u onder in een aantal exotische topics. Over hoe de wereld Kortrijk mag vinden, en hoe we vanuit az groeninge en Sint-Jozefskliniek Izegem de wereld exploreren. Hulpvaardig, nieuwsgierig, zelf-ontdekkend, met een humanitaire reflex. Tommy en Trésor worden beluisterd, we kijken around the globe.

We belanden in Seattle waar professor Sofie Claerhout de forensische lijn van de Kulak en Groeninge doortrekt met haar CSY missie. Must read!

B-FAST. In Turkije diende snel te worden geschakeld. Na de aardbeving werden 1.000’en patiënten in precaire omstandigheden de best mogelijke zorgen aangeboden, mede dankzij onze operatieverpleegkundige Joni Schoeters.

Na een passage op de reiskliniek bij collega Olivier Schockaert kunnen we met een gerust gemoed grenzen verleggen. Van Marokko, over Ivoorkust en ZuidAfrika, langs Sao Tomé, naar Congo en Uganda. Vanuit verpleegkundig en medisch perspectief bieden we u een aantal authentieke getuigenissen die een verhaal vertellen van diep-menselijke verwondering en een soms ontluisterende realiteit.

Even reëel is de nimmer aflatende wetenschappelijke output, de nieuwe matrozen op het Groeninge-schip en collega Bart Van Geluwe die de achtersteven covert.

Ik uit een speciaal woordje van dank aan collega Eline Depuydt die de redactie van dit nummer mee waarnam op een moment dat ik mijn neus willens nillens in andere zaken moest steken.

Ready for take off… U bent bijna klaar om ver of dichter bij te vlieden en het zalige gevoel van vakantie te ervaren. In ruimte en geest navigeren naar andere oorden die de eigen plek nog zo doen appreciëren.

Laat deze Acta Exotica een genietbare vakantielectuur zijn en misschien de aanzet tot eens iets anders.

On n’est jamais vraiment prêt pour le départ… We vliegen terug naar België. Een land waarin je (ernstig) ziek kan worden en waar geaardheid al lang geen issue meer is, kunnen we toch alleen maar dankbaar koesteren. De regenboog heeft vele kleuren.

Groen is de kleur van de hoop. Het wordt een stralende (na)zomer.

Uw dienaar, Jeroen

COVER: v.l.n.r. Ellen Bostoen (vroedvrouw) - Sam Vandemeulebroeke (hoofdverpleegkundige medische beeldvorming) - Philip Theys (medewerker technische dienst) – Karel Decaluwé (hoofdverpleegkundige spoedopname) – dr. Martijn Vandebotermet (longziekten – duikraadplegingen)

COLOFON

ACTA GROENINGE Dit tijdschrift verschijnt tweemaal per jaar en wil een overzicht geven van de medische, zorgverstrekkende en organisatorische activiteiten binnen az groeninge.

REDACTIECOMITÉ dr. Jeroen Ceuppens (Hoofdredacteur), dr. Kathleen Croes, dr. Marc Decupere, Guido Demaiter, Maïté Roesbeke, dr. Tom Moerman, dr. Hans Detienne, dr. Eline Depuydt, Stefaan Lammertyn (Coördinatie), Bram Claeys, Melissa Defreyne, dr. Gert-Jan Vereecke, dr. Jonas Dewulf

REDACTIEADRES dr. Jeroen Ceuppens, Pres. Kennedylaan 4 | 8500 Kortrijk; t. 056 63 34 20, jeroen.ceuppens@azgroeninge.be

OPMAAK SIX creative agency

FOTOGRAFIE Christophe De Muynck - Hervé Debaene - Kurt Desplenter

VU Inge Buyse, Pres. Kennedylaan 4, 8500 Kortrijk az groeninge is lid van het E17-ziekenhuisnetwerk

Uitgegeven in opdracht van het wetenschappelijk comité van az groeninge

DIT TIJDSCHRIFT IS OOK

TE RAADPLEGEN VIA

WWW.AZGROENINGE.BE

Volg az groeninge op sociale media:

www.twitter.com/azgroeninge

www.facebook.be/azgroeningekortrijk

www.linkedin.com/company/azgroeninge

www.instagram.com/azgroeninge

“On n’est jamais vraiment prêt pour le départ… ”

DUIKMEDISCHE KEURING IN DUIKKLINIEK

Duiken is een fantastische sport waarbij de gewichtloosheid zorgt voor een gevoel van vrijheid, en de stilte onder water een perfecte ontsnapping biedt aan de dagelijkse stress en zorgen. De verkenning van de onderwaterwereld is telkens opnieuw een avontuur met kleurrijke koralen, scheepswrakken, divers zeeleven - groot en klein, waarbij elke duik je andere zaken doet ontdekken in het onderwaterlandschap. Door de duikomstandigheden (stroming, zodiac duiken, hypothermie) en technische aspecten blijft het ook een uitdagende fysieke activiteit. Hoewel duiken als een veilige sport kan beschouwd worden, waarbij het statistisch ‘slechts’ bij 1 op de 600.000 duiken ernstig misloopt, zien we echter een razendsnelle toename van het aantal duiken en duikers. Ondertussen zijn er een 20.000-tal in België met rond Kortrijk

alleen al een 5-tal duikclubs. Dit vertaalt zich in een toename van duikongevallen met in 2019 84 geregistreerde duikongevallen met soms dodelijke afloop (cijfers DOSA). Het onderwatermilieu is immers een “vijandige” omgeving: als er een acuut medisch probleem optreedt, kan er paniek of bewustzijnsverlies optreden. De blootstelling aan snelle drukveranderingen kan eveneens letsels teweegbrengen. Ten slotte zijn er lichamelijke en geestelijke factoren die een duiker meer risico kunnen geven voor typische duikaandoeningen, zoals decompressieziekte en immersie longoedeem. Duikongevallen worden meestal veroorzaakt door een opeenvolging van fouten en zelfoverschatting, die gedeeltelijk kunnen worden

voorkomen door een goede duikopleiding en voorafgaande duikmedische keuring.

DR. MARTIJN MARTIJN VANDEBOTERMET (DUIKKLINIEK)

V.l.n.r. Ellen Bostoen (vroedvrouw) - Philip Theys (medewerker technische dienst) - Sam Vandemeulebroeke (hoofdverpleegkundige medische beeldvorming) - dr. Martijn Vandebotermet (longziekten - duikraadplegingen)Karel Decaluwé (hoofdverpleegkundige spoedopname)

Het begrijpen van deze risico’s en het nemen van passende veiligheidsmaatregelen is essentieel om duikongevallen te voorkomen. Dit komt aan bod tijdens de duikopleiding voorzien door de duikclubs. Enkele collega’s hier in az groeninge; Karel Decaluwé – spoedgevallen, dr. Nikolaas Verbeke – anesthesie en ikzelf, zijn actief binnen de duikmedische commissie van het VVW (Vlaamse Vereniging voor Watersport). We geven vanuit onze professionele ervaring advies rond duikproblemen en helpen inhoudelijk met de opleiding van de verschillende aspecten van hulpverlening bij het duiken. Binnenkort kunnen we ook binnen az groeninge de opleiding voor Instructeur Hulpverlener Duiker logistiek ondersteunen in samenwerking met ‘The Greenhouse’. Niet alleen duikers, maar ook hulpverleners kunnen

geconfronteerd worden met duikongevallen. Gezien het niet steeds evident is om de juiste inschattingen te maken, is er in België een noodnummer voor duikongevallen ter ondersteuning van hulpverleners (0800/12382). Door dit nummer te bellen kom je in contact met een geneesheer, gespecialiseerd in duik- en hyperbare geneeskunde, die raad zal geven over dringende medische richtlijnen en een eventuele evacuatie naar een competent hyperbaar centrum.

Omdat voorkomen beter is dan genezen, bieden cardioloog dr. Nick Hiltrop en ik als longarts samen sinds dit jaar een duikraadpleging aan. Hiervoor volgden we beiden een bijkomende opleiding tot duikarts aan de VUB. Deze raadpleging heeft als doel een duikmedisch nazicht en keuring uit te voeren bij duikers met een medische voorgeschiedenis of na een duikongeval of duikgerelateerd probleem. Ook voorziet dr. Hiltrop de bij sommige federaties gevraagde 5-jaarlijkse inspanningstest bij duikers ouder dan 45 jaar. We zien duikers van alle en ook steeds oudere leeftijden. Hierbij hebben we niet alleen als doel een duiker goed of af te keuren, maar trachten we bij elke duiker afhankelijk van zijn medische voorgeschiedenis, de aandachtspunten en beperkingen bij het duiken te bespreken, met bijvoorbeeld het aanpassen van het duikprofiel en kijken of zijn onderhoudsmedicatie duiken toelaat. Indien nodig gebeurt dit in overleg met de behandelende specialist.

dr. Martijn Vandebotermet

Denk maar aan een patiënt diabetes type 1, vroeger een contra-indicatie; welke zijn de aandachtspunten en beperkingen om duiken toe te laten? Of een oudere patiënt met hypertensie met een grotere kans op immersie longoedeem, een vaak miskend duikprobleem, met hoge kans op recidief en zelfs mortaliteit. Bij deze patiënten zijn bijvoorbeeld bètablokkers als antihypertensivum minder aangewezen en verdienen alternatieven de voorkeur.

Ook jongere duikers met allergische rhinoconjunctivitis en een mogelijk miskend astma of patiënten na doorgemaakte COVID-19 waarbij mogelijks kleine luchtwegpathologie ontstaan is en hierdoor een verhoogde kans op barotrauma kan gezien worden. Hierbij kunnen we de cardiopulmonale onderzoeken binnen 1 raadplegingsmoment uitvoeren en geven we advies mee voor de huisarts om die mogelijke aandachtspunten verder op te volgen. In Nederland is het begrip

van duikarts reeds goed ingeburgerd, maar ook in België is er meer en meer aandacht voor kwalitatieve duikmedische keuringen met toenemende wetenschappelijke ondersteuning. Onlangs vond het eerste duikmedisch congres plaats en binnenkort wordt er samengezeten met de verschillende duikfederaties om duikmedische keuring verder te verbeteren onder leiding van de BVOOG (Belgische Vereniging voor Overdruk- en OnderwaterGeneeskunde).

De duikmedische keuring is dus een onmisbaar onderdeel van de duikveiligheid. Het biedt duikers de mogelijkheid om hun gezondheidstoestand te evalueren, potentiële risico’s te identificeren en een passend advies te ontvangen. Door een goede duikmedische keuring te waarborgen kunnen duikers op een verantwoorde manier genieten van een veilige en plezierige duikervaring.

V.l.n.r. Ellen Bostoen (vroedvrouw) - Sam Vandemeulebroeke (hoofdverpleegkundige medische beeldvorming) - Philip Theys (medewerker technische dienst) - Karel Decaluwé (hoofdverpleegkundige spoedopname) - dr. Martijn Vandebotermet (longziekten - duikraadplegingen)

DIENST NUCLEAIRE GENEESKUNDE GOES SOUTH AFRICA

SAMENWERKING AZ GROENINGE MET UNIVERSITEIT

VAN PRETORIA EN STEVE BIKO UNIVERSITY HOSPITAL.

De dienst nucleaire geneeskunde az groeninge heeft een lange historiek van samenwerking met de Universiteit van Pretoria, onder leiding van prof. dr. Mike Sathekge. Zowel prof. dr. Christophe Van de Wiele als prof. dr. Alex Maes zijn al vele jaren als Honorary Professor verbonden aan de Zuid-Afrikaanse Universiteit.

Er is een mutueel gewaardeerde interactie ontstaan, niet enkel onder de artsen, maar ook fysicus Laurence Beels, radiofarmaceut Pieter Jan De Jonghe en hoofdverpleegkundige Filip Lavent delen hun expertise met mensen ter plaatse. In de loop der jaren hebben meerdere stafleden van de medische of paramedische equipe vanuit Zuid-Afrika gedurende een aantal maanden az groeninge bezocht voor een stage of voor specifieke projecten, vaak met de steun van het Internationaal Atoomagentschap (IAEA). Recent nog verbleef prof. dr. Kgomotso Mokoala 2 maanden in az groeninge voor een wetenschappelijk project rond het gebruik van 68Ga-PSMA PET-CT bij prostaattumoren.

Naast het geven van postgraduaatlessen aan Zuid-Afrikaanse assistenten in opleiding of cursussen voor het paramedisch personeel, is een intense wetenschappelijke samenwerking gegroeid, vooral op het gebied van nucleaire therapie. De Universiteit van Pretoria heeft wereldwijd een pioniersrol in de ontwikkeling van radioactief gemerkte PSMA antagonisten voor de behandeling van gemetastaseerde prostaatkanker.

Na initieel werk rond 177Lu-PSMA-617 zijn meer recent ook studies opgestart rond het gebruik van 225Ac-PSMA-617. Uit deze samenwerking komen op regelmatige basis wetenschappelijke artikels. Zo werd in 2022 een artikel over het gebruik van radioactief 225Ac-PSMA-617 geselecteerd voor de cover van het Amerikaans Tijdschrift voor Nucleaire Geneeskunde (Journal of Nuclear Medicine), en meer recent werd in 2023 een artikel gepubliceerd in het Europees Tijdschrift voor Nucleaire Geneeskunde (European

SEZGIN USTMERT, CHRISTOPHE VAN DE WIELE, LAURENCE BEELS, PIETER JAN DE JONGHE, FILIP LAVENT, ALEX MAES

Figuur 1: Steve Biko Academic Hospital

Figuur 2: prof. Sathekge en prof. Maes

Journal of Nuclear Medicine and Molecular Imaging). Hieronder kan u de abstracten van beide artikels lezen.

MCRPC PATIENTS RECEIVING 225AC-PSMA-617 THERAPY IN POST ANDROGEN DEPRIVATION THERAPY SETTING: RESPONSE TO TREATMENT AND SURVIVAL ANALYSIS

Purpose:

225Ac-PSMA-617, targeting the prostate-specific membrane antigen (PSMA), which is overexpressed on prostate cancer cells, has shown a remarkable therapeutic efficacy in heavily pretreated patients with metastatic castration-resistant prostate carcinoma (mCRPC). Here, we report on treatment outcome and survival using this novel treatment modality in a series of 53 patients with mCRPC directly after their androgen deprivation treatment (ADT).

proved predictive of both progression-free survival (PFS) and overall survival (OS), and platelet count also proved predictive for PFS. The median estimated OS was 9 mo for patients with a PSA decline of less than 50% but was not yet reached at the latest follow-up (55 mo) for patients with a PSA decline of 50% or more. The estimated median PFS was 22 mo for patients with a PSA decline of at least 50% and 4 mo for patients with a PSA decline of less than 50%. No severe hematotoxicity was noted, and only 3 patients had grade III–IV nephrotoxicity. The commonest toxicity seen was grade I–II xerostomia, observed in 81% of patients.

Conclusion:

In 91% of 53 patients with mCRPC, treatment with 225Ac-PSMA-617 immediately after ADT resulted in at least a 50% decrease in PSA level. Furthermore, a PSA decline of at least 50% proved the single most important factor predicting PFS and OS after 225Ac-PSMA-617 treatment. Of interest, median OS in patients with a PSA decline of at least 50% was not yet reached at the latest follow-up (55 mo). These favorable results suggest that it would be of major clinical relevance to perform a prospective randomized study comparing 225Ac-PSMA-617 with current standard-of-care treatment options such as enzalutamide, abiraterone acetate, and docetaxel after ADT.

225 AC-PSMA-617 RADIOLIGAND THERAPY OF DE NOVO METASTATIC HORMONE-SENSITIVE PROSTATE CARCINOMA (MHSPC): PRELIMINARY CLINICAL FINDINGS

Purpose:

Methods:

225Ac-PSMA-617 was administered to 53 such patients. 68Ga-PSMA PET/CT was obtained at baseline, before every treatment cycle, and on follow-up to select patients for treatment, determine the activity to be administered, and assess their response. Serial prostate specific antigen (PSA) measurements were obtained for response assessment.

Results:

The median age of the patients was 63.4 y (range,45–83 y). In total, 167 cycles were administered (median, 3; range, 1–7). Forty-eight patients (91%) had a PSA decline of at least 50%, and 51 patients (96%) had any decline in PSA. 68Ga-PSMA PET findings became negative in 30 patients. In the multivariate analysis, a PSA decline of at least 50%

225 Ac-PSMA-617 has demonstrated good anti-tumor effect as a treatment option for metastatic castration-resistant prostate cancer (mCRPC) patients. No study has previously assessed treatment outcome and survival following 225Ac-PSMA-617 treatment of de novo metastatic hormone-sensitive prostate carcinoma (mHSPC) patients. Based on the potential side effects that are known and explained to the patients by the oncologist, some of the patients refused the standard treatment and are seeking alternative therapies. Thus, we report our preliminary findings in a retrospective series of 21 mHSPC patients that refused standard treatment options and were treated with 225Ac-PSMA-617.

Methods:

We retrospectively reviewed patients with histologically confirmed de novo treatment-naive bone ± visceral mHSPC that were treated with 225Ac-PSMA-617 radioligand therapy (RLT). Inclusion criteria included an Eastern Cooperative Oncology Group (ECOG) performance status of 0 to 2, treatment-naive bone ± visceral mHSPC, and patients refusal for ADT ± docetaxel, abiraterone acetate, or enzalutamide. We evaluated the response to treatment using prostate specific antigen (PSA) response and the progression-free survival (PFS) and overall survival (OS) as well as the toxicities.

Figuur 3: University of Pretoria

Results:

Twenty-one mHSPC patients were included in this preliminary work. Following treatment, twenty patients (95%) had any decline in PSA and eighteen patients (86%) presented with a PSA decline of ≥ 50% including 4 patients in whom PSA became undetectable. A lower percentage decrease in PSA following treatment was associated with increased mortality and shorter progression-free survival. Overall, administration of 225Ac-PSMA-617 was well tolerated. The commonest toxicity seen was grade I/II dry mouth observed in 94% of patients.

Conclusions:

Given these favorable results, randomized prospective multicenter trials assessing the clinical value of 225Ac-PSMA-617 as a therapeutic agent for mHSPC administered either as monotherapy or administered concomitant with ADT are of interest.

prof. dr. Alex Maes

INTERNATIONALE SAMENWERKING VOOR TROMBECTOMIE MET PROF. DR.TOMMY ANDERSSON

V.l.n.r. dr. Frederik Vanrietvelde - prof. dr. Tommy Andersson - dr. Olivier François

Je hebt acht jaar in het az groeninge gewerkt. Het is deze week je laatste week dat je bij ons werkt. Wat was je ervaring van ons ziekenhuis en van Kortrijk?

- Toen ik hier naartoe kwam, werkte ik onmiddellijk samen met dr. Olivier François. En op dat moment was er nog (bijna) geen sprake van neuro-interventie voor de hersenen en de ruggengraat. We zijn daar van nul begonnen en we hebben dat langzaamaan opgebouwd, inclusief trombectomie. Bij trombectomie verwijder je een klonter uit de bloedvaten van de hersenen bij een beroertepatiënt. We hebben ook aneurysma’s behandeld. Samen met neurologen, radiologen, neurochirurgen, vaatchirurgen, verpleegkundigen en anesthesisten … hebben we dit opgebouwd met de focus op de neuro-interventie en trombectomie. Na 1 jaar voerden wij de meeste trombectomies uit in België. En dat is niet enkel het resultaat van mij of van Olivier, maar van het volledige team. In acht jaar zijn we zeer veel gegroeid. Olivier was de drijvende kracht om de service op te bouwen. Samen hebben we het in een goede service kunnen veranderen.

Is de behandeling van beroertes door middel van een trombectomie één van je grootste prestaties?

- Nee, er werden al trombectomies uitgevoerd in andere centra, maar dan op een lager niveau. Ik had mijn ervaring van in het Karolinska ziekenhuis, Olivier had de ervaring van hier. En zo hebben we samen de service kunnen opbouwen. Hiervoor hebben we samengewerkt met andere ziekenhuizen; zij brengen de patiënten aan. En in het eerste jaar hebben we ongeveer 60 patiënten behandeld in az groeninge. Dat was meer dan in eerder welk ander ziekenhuis in België. Dus dat is wel een hele prestatie denk ik.

De student wordt nu dus de meester (wijst naar dr. Olivier François)

- Olivier was zeker geen student. Hij was al hoogopgeleid en had al veel ervaring vooraleer ik naar hier kwam. Ik had misschien wat meer ervaring in de neurologie maar dat is ook omdat ik wat ouder ben. Ik ging het nooit allemaal alleen kunnen doen, Olivier kwam met de lokale en nationale ervaring. Het was een goede samenwerking tussen ons. Nu ben ik niet meer nodig; alles kan gedaan worden zonder mijn hulp. Het was goed om samen te kunnen werken; vier ogen zien meer dan twee ogen. Er is ook minder druk als je kan samenwerken. We hebben verschillende patiënten samen kunnen behandelen en dat was fijn.

Heb je trombectomies ook in andere landen uitgevoerd?

- Ja, in Zweden ook. Het eerste jaar was ik hier fulltime in het az groeninge en de andere jaren was ik er parttime.

Ik kwam dan om de 3-4 weken naar hier. De rest van mijn tijd spendeerde ik in Stockholm om hetzelfde te doen als ik hier deed. Of ik gaf er lezingen, conferenties en presentaties over.

Je

en onze gezondheidszorg?

- Ik denk dat dit een zeer goed functionerend ziekenhuis is. In Zweden werk ik in het Karolinska ziekenhuis. Dat is een zeer groot ziekenhuis. Az groeninge is kleiner dan het Karolinska ziekenhuis, maar het blijft een groot ziekenhuis. Maar dat heeft zo zijn voordelen. Je krijgt er makkelijker dingen gedaan. Hier kent iedereen iedereen. Het maakt samenwerken makkelijker dan in een groot ziekenhuis. Het ziekenhuis vind ik aangenaam; ik ben fan van de architectuur en van de indeling. De grootte van het ziekenhuis is ook ideaal; als het te klein is, heb je niet altijd alles tot je beschikking en als het te groot is dan ben je minder gekend bij collega’s. Dit maakt het moeilijker om samen te werken. Wat hier niet het geval is. Dus ik denk oprecht dat dit in meerdere opzichten een zeer goed functionerend ziekenhuis is. De afstand tussen mensen is hier ook kleiner. Ik kan iedereen bellen die ik wil en ik vind dat wel een voordeel.

Met welk gevoel keer je terug naar Zweden?

- Het is wat dubbel, uiteraard. Het probleem was niet om hier te zijn, het probleem was telkens van Stockholm naar Kortrijk komen. Dat begint na een tijdje wat vermoeiend te worden. Wanneer ik dan eindelijk in Kortrijk ben, is het oke, ik ben hier graag en doe graag mijn werk. Maar dan moet ik terug en moet ik opnieuw alles inpakken. Dus ik ben blij dat dat deel wegvalt, het zal minder stress geven. Aan de andere kant zal ik het uiteraard missen. Ik heb hier veel goede vrienden en collega’s. Olivier en ik zullen wel contact blijven houden. We zullen cases blijven bespreken met elkaar. En ik kom zeker nog eens terug! Ik ben opgelucht dat het wat minder druk zal zijn, maar uiteraard ben ik ook wat triest om al mijn collega’s en vrienden achter te laten.

hebt vaak samengewerkt met andere ziekenhuizen, maar wat vind je nu van ons ziekenhuis

dr. Frederik Vanrietveldemedisch diensthoofd Medische beeldvorming

Je hebt je

collega’s heel wat bijgeleerd op vlak van trombectomies. Heb je zelf ook wat bijgeleerd van je collega’s?

- Natuurlijk, je leert elke dag wel iets bij. Bijvoorbeeld, in Stockholm hadden we het moeilijk om patiënten volledig onder narcose te brengen; het duurde te lang en het vlotte niet zoals we wilden. Het ging nooit echt van een leien dakje. Hier gaat het zo vlot. Het duurt niet lang en is zeer efficiënt, doordat de anesthesisten hier zoveel ervaring hebben. Dat is één iets dat ik heb bijgeleerd: het is wel mogelijk om een beroertepatiënt makkelijk onder volledige narcose te brengen. Als je hier iets wilt veranderen gaat dat ook gewoon veel gemakkelijker want iedereen begrijpt jou en dat maakt het makkelijk om goed samen te werken. Dit is minder het geval in een groot ziekenhuis. Ik heb geleerd dat je gemakkelijk kan samenwerken met mensen.

- Op persoonlijk vlak ga ik nooit het moment vergeten dat mijn jongste zoon te horen kreeg dat hij bij Club Brugge mocht spelen en trainen voor een jaar. Dat vond ik een zeer mooi moment. Hij speelt in hetzelfde team als Charles De Ketelaere.

We hebben heel wat jonge patiënten behandeld en we zijn erin geslaagd om hen te helpen. Op professioneel vlak is er ook één specifiek moment dat ik nooit ga vergeten: er was een politieagente die een beroerte had en wij hebben haar behandeld door de klonter te verwijderen. Ze is na de ingreep eigenlijk compleet hersteld van haar beroerte. Dat is altijd zeer belonend om te horen.

Is er een persoonlijke prestatie van jou dat je even in de kijker wilt zetten?

- Nee, ik denk dat ik het meest trots ben op het feit dat ik samen met Olivier en de anderen iets goeds hebben kunnen opbouwen. Ik heb mezelf altijd meer als de coach beschouwd dan als de sterspeler. Ik ben meer Martinez dan De Bruyne. De beste prestatie is dat we een goede service hebben kunnen opbouwen en dat we op vlak van beroertes behandelen heel succesvol zijn geworden.

- Een andere prestatie waar ik best wel trots op ben is de samenwerking met Kulak en Simon De Meyer. Vanaf het begin hadden we contact met elkaar. We verwijderden klonters en gooiden die daarna weg. Maar ik vroeg aan Simon: “Waarom analyseren we de klonters eens niet?” Hij antwoordde daarop: “Ja, waarom eigenlijk niet?” Dus wij zijn de eerste in de wereld die die klonters zijn beginnen te bestuderen. Wat zit er in die klonters? Waar zijn ze van gemaakt? Niemand deed dat voorheen en nu doet iedereen het. Het was ons idee. Dus ja, daar ben ik ook wel best trots op.

Is er een moment dat je hier beleefde en dat je nooit zal vergeten? Zowel op professioneel als op persoonlijk vlak.

Welke boodschap wil je nog meegeven?

Als dokter en als mens.

- Je gaat nooit beter zijn als je alleen werkt dan wanneer je samenwerkt. Een goed team is zeer belangrijk. Zonder een goed team, zonder verpleegkundigen, specialisten en ander personeel, kan je niks opbouwen. Een goed team samenstellen is daarom een essentie.

Daarnaast is het ook belangrijk om nederig te zijn. Je moet je realiseren dat wat we doen wel ingewikkeld en moeilijk is. Er zijn risico’s aan verbonden en daarom is het ook belangrijk om te handelen in het belang van de patiënt. Soms betekent dat ook om de behandeling niet uit te voeren omdat het risico daarvoor te groot is. Dan gaat het niet over jezelf bewijzen. Je moet testosteronvergiftiging vermijden en in de plaats altijd datgene doen dat de patiënt ten goede komt en niet dat van je ego.

Heb je nog advies voor je collega’s?

- In dezelfde lijn: blijf samenwerken zoals we voorheen deden. Werk samen en help elkaar. Dat en met een goed gevoel naar je werk gaan, doet wonderen.

Heb je nog toekomstplannen?

- Ik werk nog minstens een jaar in Stockholm en daarna zien we wel. Ik geef nog lessen, presentaties, conferenties. Ik wil me vanaf nu meer focussen op academisch werk en minder op ziekenhuiswerk.

dr. Olivier François

prof. dr. Tommy Andersson

BUITENLANDSE MISSIE SAO TOMÉ 2021 EN 2022.

Al heel lang heb ik een voorliefde voor het Afrikaanse continent. Als student deed ik zo vrijwilligerswerk in Uganda en tijdens mijn studies geneeskunde verbleef ik 3 maanden in Kenia. Toen de Gentse vzw H.E.L.P. mij in 2021 de kans bood om voor het eerst deel te mogen nemen aan een medische missie in Sao Tomé, een klein eiland voor de kust van Gabon, hoefde ik niet lang na te denken om toe te zeggen.

Zonder zo een vzw die het hele logistieke aspect verzorgt, kom je als arts echter niet zo ver. Op het eiland, waar zo’n 200.000 mensen wonen, is er wel een ziekenhuis maar de infrastructuur is niet meer gewijzigd sinds het land onafhankelijk werd in 1975 en de Portugese kolonisator het land verliet. Burgers van Sao Tomé dienen naar het buitenland te reizen voor gespecialiseerde zorg; niet evident voor het grootste deel van de bevolking. Daarom zijn zij afhankelijk van medische missies die jaarlijks langskomen (China, Cuba, Portugal, Duitsland…). Onze missie startte ruim 1 jaar op voorhand met het verzamelen van medisch materiaal, want alle materialen die we daar gebruiken zijn 1 jaar eerder in België besteld en op een containerschip geplaatst. Veel gelobby, veel handtekeningen van verschillende ministeries en veel geduld later komt zo een container uiteindelijk wel terecht waar hij moet zijn.

We hebben er 2 operatiezalen waarin voornamelijk urologische, gynaecologische en algemene heelkundige ingrepen plaatsvonden. Patiëntenselectie gebeurt door de lokale artsen gedurende een heel jaar, zodat we toch een mooi operatieprogramma hebben en onze tijd er efficiënt kunnen besteden. De meeste middelen die we er ter beschikking hebben, zijn onze vertrouwde materialen. Desondanks word je er toch frequent geconfronteerd met situaties buiten je comfortzone. De dagelijkse elektriciteitspannes, het ontbreken van een recovery room, het tekort aan lokale ondersteuning… zorgen ervoor dat we voor creatieve oplossingen moeten zorgen en roeien met de riemen die ons aangeboden worden.

Je vraagt je misschien af waarom je 2 weken verlof zou nemen om dan in die 2 weken te werken aan de andere kant van de wereld. Ten eerste is er de enorme dankbaarheid en warmte van de mensen in Sao Tomé, waarbij we echt een impact hebben op de gezondheidszorg van het eiland. Ten tweede kom je op plaatsen waar je anders nooit zou komen; zo is Sao Tomé een prachtig eiland dat voor eeuwig in mijn hart zit. Ten derde doe je er onvergetelijke ervaringen op met mensen uit verschillende ziekenhuizen, achtergronden en leeftijden, wat ik persoonlijk zeer verrijkend vind.

Toch ben ik altijd blij als ik terug in België ben en besef hoeveel geluk we hebben, geboren te zijn in dit deel van de wereld. Het helpt bij het relativeren van onze dagelijkse kommer en kwel.

DR. SIMON BOGAERT (ANESTHESIE)

dr. Simon Bogaert

REISKLINIEK AZ GROENINGE VERLEGT GRENZEN

Ontstaan

Op 23 april 2019 werd vanuit de FOD Volksgezondheid onder de bevoegdheid van Minister Maggie De Block de officiële erkenning verleend aan az groeninge voor de vaccinatie tegen gele koorts. Deze licentie was noodzakelijk om een volwaardige reiskliniek te kunnen opstarten. Het gele-koortsvaccin is immers één van de weinige vaccins waarvoor er een verplichting kan bestaan om een land binnen te mogen (naast polio en meningokokken onder specifieke omstandigheden) en enkel erkende centra kunnen hiervoor een certificaat opmaken. De weg naar de erkenning was lang en vereiste onder andere deelname aan het examen van de International Society of Travel Medicine in Atlanta (VS).

Na het treffen van de nodige voorbereidingsmaatregelen werd er op 14-06-2019 defi nitief gestart met de reisraadplegingen in az groeninge. Het team van de reiskliniek bestond aanvankelijk uit 2 artsen en 2 verpleegkundigen. Dankzij de inspanningen van onze dienst pers en communicatie die zorgde voor de nodige media-aandacht zagen we algauw een toevloed van reizigers, zodat onze consultaties zelfs werden overspoeld en er extra raadplegingsmomenten werden ingelast. Intussen is het team van de reiskliniek uitgegroeid tot 9 personen.

Doel – werking

Het doel van de reiskliniek is in eerste instantie het goed informeren van reizigers omtrent de verschillende gezondheidsrisico’s op hun bestemming(en). Deze risico’s hangen niet alleen af van de bestemming zelf, maar ook van het soort reis (b.v. avontuurlijk vs. zaken), de geplande activiteiten (b.v. trekking, hooggebergte, duiken), de duur van de reis en de eventuele comorbiditeiten (b.v. hartfalen, COPD, immuunsuppressie). Wat veel mensen niet weten is dat infecties maar een kleine minderheid uitmaken van de ernstige gezondheidsrisico’s op reis. Zo zijn ongevallen (verkeer, verdrinking) en cardiovasculaire pathologie veel belangrijker als doodsoorzaak op reis. Onveiliger verkeer, losser gedrag en alcoholgebruik spelen hierin een rol. Personen die niet in familieverband reizen dienen we ook attent te maken op het risico op SOA’s. Tot 30% heeft immers ongeplande seks met een nieuwe partner op reis!

De kernactiviteit van de reiskliniek is natuurlijk het voorzien van de nodige vaccins. De beslissing tot vaccinatie is het resultaat van een tweerichtingsverkeer: het is een afweging tussen wat de arts voorstelt en wat de reiziger al dan niet wenst. Voor sommige vaccins is de indicatiestelling duidelijk (b.v. wanneer het gele-koortsvaccin verplicht is om een land binnen te mogen), voor andere dan weer minder.

v.l.n.r. dr. Olivier Schockaert – dr. Lyssa Van De Ginste – dr. Pieter Samaey (Reiskliniek)

DR. OLIVIER SCHOCKAERT (NEFROLOGIE)

Wanneer het risico voor een potentieel fatale en onbehandelbare aandoening reëel is en er een doeltreffend vaccin voor bestaat dan is het duidelijk dat we hiervoor moeten vaccineren. Is het risico op een aandoening slechts beperkt (maar wat is “beperkt” natuurlijk?) en gaat het om een ziekte waarvoor er ook een behandeling bestaat (b.v. buiktyfus) dan kun je discussiëren over het nut van de vaccinatie. Dan komen we bij het fenomeen van de “risicotolerantie”: sommige reizigers willen zich beschermen tegen alle mogelijke risico’s, hoe klein ook, terwijl anderen enkel de strikt noodzakelijke of zelfs enkel de verplichte vaccins wensen. In beide gevallen moeten we tijdens de reisraadpleging soms wat ‘tegengas’ geven. Gewoon om aan te tonen dat reisgeneeskunde geen ‘one size fits all’-benadering is.

Na het selecteren van de vaccinaties is het dan tijd voor hetgeen waar velen schrik voor hebben: de spuitjes, die vakkundig worden geplaatst door onze verpleegkundigen. Het is bijna ongelooflijk hoe fobisch sommigen zijn ten aanzien van iets dat je zelfs nauwelijks voelt. Regelmatig valt er iemand flauw, hoewel we daar proberen op te anticiperen door ‘risicopersonen’ al neerliggend te vaccineren. Het vaccineren van jonge kinderen resulteert soms in een waar gevecht, waarbij tot 3 volwassenen nodig zijn om de prikjes toch gezet te krijgen, met het risico op gescheurde trommelvliezen. Sinds kort hebben we een virtualreality-bril tot onze beschikking, met de bedoeling om de kinderen af te leiden, maar helaas blijkt dit geen succes.

Een misschien nog belangrijker luik is het bespreken van malariapreventie, zeker voor Sub-Saharaans Afrika. Zoals onder aangegeven zien we jaarlijks mensen die doodziek terugkeren uit malariagebied omdat ze geen preventieve maatregelen namen (het gaat dan om mensen die natuurlijk voordien niet via de reiskliniek passeerden). Voor de meeste tropische bestemmingen gelden muggenbeschermingsmaatregelen. In hoogrisicogebieden zijn ook preventieve malariapillen aangewezen. Een hardnekkig misverstand is dat al deze medicaties ernstige nevenwerkingen zouden hebben. De medicatie die we nu het meest voorschrijven is veilig en heeft weinig of geen nevenwerkingen.

Daarnaast wordt er tijdens de consultatie ook uitleg gegeven over misschien wel een van de meest frequente euvels op reis in de tropen: reizigersdiarree. Ondanks het nemen van voorzorgen weten we dat dit ongeveer bij 1 op 3 reizigers optreedt, uiteraard afhankelijk van bestemming, soort en duur van het verblijf. Gelukkig is reizigersdiarree meestal enkel vervelend maar niet zo gevaarlijk, tenzij bij jonge kinderen. We leggen reizigers uit hoe ze zichzelf kunnen behandelen. Wanneer men reist naar hooggelegen gebieden (vooral Peru, Ecuador, Bolivië en Nepal) wordt er ook gesproken over preventie en behandeling van hoogteziekte.

Er wordt ook gekeken of bescherming tegen rabiës (hondsdolheid) aangewezen is. Dit doen we vooral bij mensen die al wandelend of fietsend gaan rondtrekken in risicogebieden (vnl. Azië).

Naast reizigers met concrete vakantieplannen vaccineren we ook personen die een immuunsuppressieve behandeling dienen te starten en die in de toekomst nog willen reizen naar Sub-Saharaans Afrika en/of Zuid-Amerika (b.v. bij inflammatoire darmziekten of

vooraleer op de wachtlijst te komen voor een orgaantransplantatie). Het gele-koortsvaccin is immers een levend afgezwakt virus, dat niet meer mag gegeven worden eens iemand medicatie neemt welke het immuunsysteem gedeeltelijk onderdrukt, omdat het dan levensgevaarlijke gevolgen kan hebben. Tenslotte zien we ook af en toe (toekomstig) vliegtuigpersoneel (stewards, piloten) op onze reiskliniek.

Team

De reisraadplegingen worden gedaan door dr. Pieter Samaey, dr. Olivier Schockaert en sinds vorig jaar ook dr. Lyssa Van De Ginste. De reisconsultaties zijn een vorm van preventieve geneeskunde en een welkome afwisseling met de chronische, soms uitzichtloze pathologie waarmee we dagelijks als geriater en nefrologen worden geconfronteerd.

De artsen worden bijgestaan door een team van ervaren verpleegkundigen die de vaccinaties verzorgen en ook extra uitleg geven tijdens de consultatie. Onze enthousiaste secretariaatsmedewerksters zorgen voor het inplannen van de consultaties, ontvangen van de reizigers en het helpen bij het invullen van de vragenlijsten voor de raadpleging.

De reisconsultaties gaan momenteel door op 2 halve dagen per week: op dinsdagvoormiddag (dr. Samaey) en vrijdagnamiddag (dr. Schockaert of dr. Van De Ginste). Op dagelijkse basis worden ook adviezen gegeven via e-mail. Reizigers kunnen een afspraak maken via telefoon, e-mail of online.

Enkele cijfers

⊲ Reisraadplegingen

In 2022 werden er 1.350 reisconsultaties geteld. In de maanden juni en december zien we meestal een piek, voor de vakantieperiodes. We raden wel aan om minstens 2 en zelfs liefst 4 weken voor gepland vertrek langs te komen, om alle vaccins tijdig te kunnen plaatsen.

⊲ Landen/bestemmingen

In totaal werden er in 2022 maar liefst 80 verschillende landen als reisbestemming opgegeven in onze reiskliniek. De meest courant beoogde bestemmingen in Afrika zijn Tanzania, Kenia, Senegal, Gambia en Uganda. In Zuid-Amerika zijn dit vooral Peru, Colombia en Brazilië. Azië is ‘ondervertegenwoordigd’ omdat men hiervoor geen gelekoortsvaccin nodig heeft en deze reizigers dus niet noodzakelijk via de reiskliniek moeten passeren.

⊲ Vaccins

De meest toegediende vaccinatie is deze tegen gele koorts, hetgeen logisch is aangezien dit meestal de reden is waarom de mensen naar de reiskliniek komen. Alle andere vaccins kunnen in principe via de huisarts gebeuren.

Hieronder een overzicht van de top 10 bestemmingen in 2022 :

Top 10 bestemmingen 2022

Bij personen afkomstig uit het Indisch subcontinent zien we dan weer vaker buiktyfus. Schistosomiase (vroeger ook ‘bilharziose’ genoemd), veroorzaakt door een parasiet die de huid doorboort bij het baden in zoet water (meren, rivieren) in bepaalde streken in de tropen, zagen we de laatste jaren ook meermaals.

Mensen die op reis gebeten werden door een hond of kat worden bij ons gevaccineerd ter preventie van rabiës. In sommige gevallen kan het nodig zijn om ook het antiserum (human anti-rabiës immunoglobulines) toe te dienen, waarvoor de reiziger zich dan wel naar het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen dient te begeven.

Extra muros activiteiten

Hieronder een overzicht van het aantal toegediende en meegegeven vaccins in 2022 :

Los van de reiskliniek houdt dr. Schockaert zich ook bezig met ontwikkelingsprojecten in het Westafrikaanse Togo. Hij is sinds 2011 lid van de Belgische ngo SSD (Solidarité, Santé et Développement). Deze multidisciplinaire ngo focust zich op specifieke ziekenhuizen in Togo, waarbij zowel missies voor opleiding en chirurgie worden georganiseerd als audits (neen, niet zoals JCI!) en renovaties van ziekenhuisafdelingen (pediatrie, materniteit, spoedgevallen). Momenteel zijn we bezig met de renovatie van de spoedgevallendienst in het regionaal ziekenhuis van Sokodé, de 3de grootste stad van Togo. De verschillen met onze westerse standaarden kunnen bijna niet groter zijn. Het stemt wel tot nadenken: de enorm beperkte middelen waarmee artsen en verpleegkundigen het ginder moeten stellen, en de overconsumptie hier aan de andere kant… Met een relatief beperkt budget proberen we toch een verschil te maken.

Wat tijdens of na de reis?

Het gebeurt dat reizigers tijdens hun reis telefonisch contact nemen of per mail, bijvoorbeeld naar aanleiding van koorts of een hondenbeet. We proberen hen zo goed mogelijk advies te geven, ook al is dat niet altijd makkelijk vanop afstand.

Jaarlijks zien we ook reizigers die zich na hun reis presenteren via de dienst spoedgevallen met koorts. Meestal gaat het dan om malaria, zeker wanneer ze terugkomen uit Afrika en geen malariachemoprofylaxe genomen hebben. Malaria is gelukkig (nog) goed te behandelen, op voorwaarde dat er op tijd aan gedacht wordt. Gezien de soms langere incubatieperiode (soms langer dan 1 maand) gebeurt het dat mensen de link tussen het optreden van koorts en malaise met hun reis niet meer leggen.

Door klimaatopwarming (meer muggen) en toenemende urbanisatie (meer ‘mensenreservoir’) zien we een toename van Dengue. Dit virus wordt overgedragen door muggen die overdag steken. Sinds kort is er ook een vaccin beschikbaar, dat echter enkel voor specifieke reizigers bedoeld is.

Tanzania Kenia Senegal Peru Gambia Colombia Brazilië Congo DRC Rwanda

CSY: DE SLEUTEL TOT ONOPGELOSTE MOORDZAKEN

zijn er tientallen vastgelopen moordzaken waarbij we zelfs het DNA van de onbekende dader hebben, maar diens identiteit niet vinden. Want hier is de schokkende waarheid: het is niet zo simpel als misdaadseries je doen geloven. Aan DNA hangt geen naamkaartje klaar om de dader te identificeren. Maar wat als ik je vertel dat ik de sleutel in handen heb om deze mysterieuze moordzaken op te lossen? Ik ben Sofie Claerhout, forensisch geneticus en auteur van het boek ‘Dader onbekend’. Laat me je meenemen op een spannende forensische reis over mijn werk van Leuven via Kortrijk tot in Seattle. Baanbrekend onderzoek en de jacht op onbekende moordenaars.

Het mysterie van onopgeloste moordzaken

Het is frustrerend. We hebben het DNA van de dader gevonden op de plaats delict, maar zonder de naam achter het DNA blijft de zaak vastlopen. Traditioneel zoeken we naar een identieke DNA-match in de nationale DNAdatabank of onder verdachten. Maar wat als de dader niet in die databanken te vinden is? Dan komt mijn onderzoek om de hoek kijken: CSY, oftewel crime scene onderzoek op het Y-chromosoom. Ofwel ‘de sleutel tot onopgeloste moordzaken’. Waarom? Het Y-chromosoom is het enige stukje

krachtig hulpmiddel om jarenlang vastgelopen moordzaken toch nog op te lossen via grootschalig verwantschapsonderzoek.

De route naar az groeninge

Na mijn studies in de moleculaire biologie aan de KU Leuven, een minor biotechnologie aan de Universiteit van Leiden en vier jaar intensief wetenschappelijk onderzoek, promoveerde ik in 2020 als eerste in België tot doctor in de forensische genetica. Met mijn innovatief CSY-onderzoek werd ik bekroond met de hoofdprijs op het forensisch wereldcongres, de Vlaamse PhD cup, de EOS publieksprijs en werd ik gedoopt tot ‘Krak van Kortrijk’. Allemaal met één doel: de verouderde Belgische wetgeving veranderen zodat ik met CSY moorden kan oplossen. Met succes, want op dit moment sta ik nauw in contact met minister van justitie Vincent van Quickenborne om DNA-verwantschapsonderzoek te implementeren in onze Belgische wetgeving. Het principe, doel en kracht van CSY goot ik eind 2022 op vraag van Uitgeverij Lannoo in een publieksboek ‘Dader onbekend’, waardoor ik ook de jaarprijs van wetenschapscommunicatie in ontvangst mocht nemen. Een hele eer.

DR. SOFIE CLAERHOUT - KU LEUVEN KULAK

Vandaag ben ik postdoctoraal onderzoeker aan de KU Leuven en afdeling Kortrijk (Kulak) met als doel de eerste CSY-onderzoeksgroep te kunnen uitbouwen. Binnen ons kleine CSY-team blijven we voornamelijk wetenschappelijk onderzoek doen om sneller (familie van) de dader te kunnen identificeren dankzij snelle en trage veranderingen op het Y-chromosomaal DNA. Maar om alles tot in het kleinste detail te analyseren, hebben we dure DNA-sequencing-machines nodig. En die vonden we op amper drie kilometer van ‘huis’. Dankzij een prille samenwerking met Kortrijks ziekenhuis az groeninge vlak naast onze Kulak-deuren, kan ik mij in het moleculair laboratorium van professor Tom van Maerken blijven inzetten om mijn CSY-analyses te verfijnen en te verbeteren. Fantastische samenwerking, met onmiddellijk resultaat.

Een Amerikaans avontuur

Onder het motto “grenzen moet je verleggen”, verhuisde ik in april 2023 voor zes maanden naar hét land waar DNA-verwantschapsonderzoek al doorbraken forceerde in meer dan honderd moordzaken: de Verenigde Staten van Amerika. Als gast-postdoctoraal onderzoeker landde ik in Seattle, een stad doordrenkt van de DNA-geheimen. Mijn doel is om mijn CSY-onderzoek verder te optimaliseren aan de Universiteit van Washington, onder leiding van professor Bruce Weir, een forensisch icoon. Ik wil er mijn kennis delen, wereldbekende experts ontmoeten en non-stop bijleren. Eerlijk? Het is een ongelofelijke eer om betrokken te zijn bij het werk van professor Weir, die niet alleen bekend staat om zijn forensisch biostatistisch onderzoek, maar ook voor zijn rol in het legendarische O.J. Simpson moordproces in 1995. Bovendien beschikt professor Weir over de grootste Y-chromosoom-databank ter wereld. Een ware schatkamer vol cruciale informatie.

CSY-missie in Seattle

Mijn tijd in Seattle is verdeeld over drie belangrijke pijlers. Ten eerste wil ik met CSY impact creëren en vooruitgang boeken. Hier onderzoek ik in detail hoe succesvol zo’n grootschalig DNA-verwantschapsonderzoek is en hoeveel vrijwilligers we nodig hebben om een match te vinden met een onbekende dader. Elk detail telt, van de plaats van een moord tot de context van de zaak en de geografische verspreiding ervan.

Ten tweede heb ik de eer om les te geven aan de Universiteit van Washington, waar ik studenten meeneem in de wondere wereld van CSY en de verouderde Belgische wetgeving. Daarnaast staan er vergaderingen op de agenda met prominente instanties zoals de FBI, de Washington State Patrol en de drijvende kracht achter ‘The Washington Innocence’-project. Samen werken we aan een toekomst waarin hopelijk geen enkele moord onopgelost blijft. Tot slot heb ik het voorrecht om binnen de onderzoeksgroep van professor Weir te werken. Zijn expertise in gerechtelijke genetica en biostatistiek is ongeëvenaard. Het is een onvergetelijke ervaring om samen te werken met een van de grootste namen in het veld. En dat op het einde van zijn carrière, want binnenkort vier ik hier samen met de onderzoeksgroep zijn emeritaat. Samen duikt prof. Weir voor de laatste keer diep in de wondere wereld van het Y-chromosoom en gebruiken we deze kennis om onze zoektocht naar gerechtigheid voort te zetten.

De weg naar gerechtigheid

Als Belgische wetenschapper merk ik enkele culturele verschillen op tussen de aanpak in Europa en de Verenigde Staten. Hun gebruik van commerciële DNA-databanken voor juridische doeleinden, bijvoorbeeld, roept ethische vraagstukken op. In Europa worden dergelijke methoden zorgvuldig overwogen voordat we ze toepassen. In Amerika is de aanpak andersom: doen en dan denken. In België hechten we enorm veel waarde aan privacy en ethische kwesties. Daarom werk ik samen met privacy-experts om te zorgen dat we de grenzen van wat acceptabel is blijven respecteren. Zoals uitgelegd in mijn boek, steunt CSY op vrijwilligers, bekijken we enkel nietszeggende delen van het DNA, doen we alles achter de schermen, houden we geen databank bij en maken we niemand verdacht.

“SAMEN KUNNEN WE EEN EINDE

MAKEN AAN HET MYSTERIE EN EEN NIEUWE BLADZIJDE OMSLAAN IN DE GESCHIEDENIS VAN GERECHTIGHEID”

Het CSY-onderzoek biedt hoop en mogelijkheden die voorheen ondenkbaar waren. Met de Y-chromosoomsleutel kunnen we hopelijk binnenkort de naam achter de onbekende dader ontrafelen en recht doen aan slachtoffers en hun geliefden. Maar onze zoektocht naar gerechtigheid vereist middelen die justitie noch de overheid ons op dit moment kunnen bieden. Daarom ben ik vandaag ook op zoek naar mensen of bedrijven die geloven in de kracht van CSY binnen moordonderzoek, om ons een financieel steuntje in de rug te geven. Samen kunnen we het verschil maken en een rechtvaardigere samenleving creëren, waarin geen enkele moord onopgelost blijft. Bezoek mijn website, www.CSY-Leuven.be, of contacteer mij voor meer informatie over ons werk en hoe u kan bijdragen aan ons streven naar gerechtigheid. Elke gift is goud waard. Help ons de waarheid achterhalen en de samenleving veiliger te maken.

dr. Sofie Claerhout

INTERVIEW DR. TRÉSOR LIKENGE

SJ: Goedemorgen Dokter Likenge. Als ik het goed verstaan heb, bent u huisarts?

Dr.: Ja, ik ben huisarts in de Democratische Republiek Congo. Ik werk volgend jaar precies tien jaar in Notre Dame de Bumba.

SJ: Mooi zo. En u bent naar az groeninge gekomen voor een kijkstage?

Dr.: Ja, in 2020 kwamen ondernemer Patrick Masselis en dokter François D’Heygere naar Bumba. Ze hebben Notre Dame de Bumba bezocht en mijn werk op het terrein vastgesteld. Naar aanleiding daarvan stelden ze voor om een stage te komen doen in België. De bedoeling was dat ik kon zien hoe de zaken er hier aan toegingen zodat ik de werkomstandigheden in Bumba kan verbeteren.

SJ: Da’s interessant. Dus u bent in Kortrijk aangekomen naar aanleiding van het bezoek van de twee heren die u net benoemde?

Dr.: Ja.

SJ: En als arts in Congo hebt u 10 jaar ervaring?

Dr.: Ja.

SJ: En u werkt als huisarts in het ziekenhuis Notre Dame de Bumba?

Dr.: Ja.

SJ: Concreet nu, welk soort patiënten behandelt u? Welke specifieke medische zorgen biedt u aan?

Dr.: Aangezien ik huisarts ben, denk ik dat ik zowat alle patiënten van inwendige, chirurgie, gynaecologie ontvang. En dan ook kinderen. Dus ja, we doen bijna alles.

SJ: Echt?

Dr.: Ja, iedere dag komen allerhande soorten patiënten op consultatie.

Een patiënt kan zich aanmelden voor een heelkundig probleem en dan kan een kind langskomen of vrouw met een gynaecologisch probleem.

En tegelijkertijd ontferm ik me over patiënten met oogproblemen. Dus ja, ik pas echt algemene geneeskunde toe.

SJ: Dit is heel uitzonderlijk, proficiat! En u werkt in nauwe samenwerking met de specialisten van het ziekenhuis van Bumba?

Dr.: Bij ons in de provincie zijn er geen specialisten. Alleen huisartsen.

SJ: Is dat zo?

Dr.: In het ziekenhuis waar ik werk, zijn we met twee. Twee huisartsen. Dagelijks verdelen we ons het werk.

SJ: Dit betekent dus dat u ook het werk van een oogarts, gynaecoloog, chirurg, enz. uitvoert?

Dr.: Dat spreekt voor zich. Ik doe abdominale chirurgie, we voeren keizersneden uit, verschillende gynaecologische ingrepen. En op het vlak van oogheelkunde opereren we cataracten en voeren we andere oogingrepen uit.

SJ: En wanneer een patiënt een bijzonder ingewikkeld ziektebeeld vertoont, wat doet u dan?

Dr.: Als we niet in staat zijn om de patiënt te ondersteunen door gebrek aan materiaal bijvoorbeeld of specifieke onderzoeken, en als de patiënt de middelen heeft, dan verwijzen we hem door naar Kinshasa voor meer aangepaste zorg. Maar bij ons is het grote probleem armoede. De bevolking is heel vaak niet in staat om naar Kinshasa te gaan. De mensen hebben het geld niet. We worden er dus toe gedwongen om iets te doen met de middelen die ter plekke voorhanden zijn.

SJ: Snap ik. Wat is volgens u het grootste verschil in de werkwijze tussen Bumba en az groeninge?

Dr.: Er is hoe dan ook een heel groot verschil. Eerst is er een enorm verschil op organisatorisch vlak. In vergelijking met bij ons lopen de zaken hier vlotjes. Ons ziekenhuis is nogal bescheiden, het is niet uitgerust zoals az groeninge. Er is ook een groot verschil op het vlak van heelkunde. Hier worden veel kijkoperaties uitgevoerd, terwijl we bij ons open chirurgie toepassen. Ja, er is echt een heel groot verschil. Hier is er veel apparatuur: een scanner, een MRI-toestel, enz. Bij ons hebben we dat niet. Mijn ziekenhuis is uitgerust met een echografie-toestel. We hadden een toestel voor radiografie, maar die is al zes maanden defect. We zijn dus erg beperkt op het vlak van technische onderzoeken die ons de mogelijkheid geven om de diagnose te stellen. En ons labo, die is ook niet uitgerust zoals hier. Dit zijn zo’n beetje de grootste verschillen.

SJ: En wat hebt u hier geleerd dat u in de praktijk kan brengen wanneer u terugkeert?

Dr.: Ik heb hier veel geleerd. September spendeerde ik op de afdeling abdominale chirurgie waar ik alle ingrepen bijwoonde. Ik heb toch veel gezien en zeker met de laparoscopie die toelaat om de anatomische

dr. Trésor Likenge

structuren mooi in beeld te brengen. Ik denk dat dit me in staat stelt om hier en daar iets te verbeteren wanneer ik terugkeer. Hetzelfde geldt voor gynaecologie. Op de afdeling oogheelkunde worden cataracten met phaco-emusificatie geopereerd. Bij ons maken we nog gebruik van manuele chirurgie. Met wat ik hier gezien heb, kunnen we bij ons misschien ook beginnen met kijkoperaties en phaco voor cataractoperaties.

SJ: En hoe bent u arts geworden?

Dr.: Euh, om arts te worden… Ik ben geboren en getogen in Bumba, de stad waar ik werk. In Bumba is er een Belgische missionaris, Pater Carlos Rommel.

SJ: Pater Carlos Rommel?

Dr.: Ja, hij is er sinds 1967. Bijna 52 jaar dus. In 1990 heeft hij een basisschool uit de grond gestampt. Ik behoor tot de allereerste lichting. Hij is het vooral die me geholpen heeft bij mijn studies. Ik behaalde mijn staatsdiploma waarna hij me een studiebeurs gaf om aan de medische faculteit in het Oosten van de Republiek te studeren, meer bepaald aan de Université Catholique du Graben.

SJ: Wat een parcours!

Dr.: En wanneer ik mijn studies voltooide, had ik… een morele schuld. Ik moest terugkeren naar Bumba om daar aan de slag te gaan. Daar werk ik nu. Volgend jaar vier ik er mijn tiende jaar in dienst.

SJ: In Bumba. Doet u uw werk graag?

Dr.: Ja, ik ben er heel graag. Ik… ik ben heel blij dat ik daar mag werken. Als ik de kans krijg om me te verplaatsen voor een opleiding bijvoorbeeld, dan zal ik daar niet lang vertoeven. Ik ben altijd bereid om terug te keren naar Bumba.

SJ: Een straf verhaal. Wat zijn uw grootste ambities op professioneel vlak?

Dr.: Op professioneel vlak heb ik al veel opleidingen genoten. Meer bepaald in oogheelkunde. En nu ben ik in België. Maar ik zou toch graag een echte specialisatie hebben zodat ik en diploma van arts-specialist op zak heb en de bevolking in Bumba kan blijven helpen.

SJ: En nu een iets persoonlijkere vraag. Hoe… Het is uw eerste bezoek aan België?

Dr.: Ja, dat klopt.

SJ: En hoe ervaart u dat?

Dr.: Euh… In het begin was dat niet makkelijk. Het zijn twee verschillende werelden, ziet u?

SJ: Inderdaad.

Dr.: Maar met de tijd ben ik me gaan aanpassen. Ik logeer in een hotel. Ik fiets iedere dag naar het ziekenhuis. ‘s Morgens neem ik mijn ontbijt in het hotel. ’s Middags eet ik hier en ‘s avonds kook ik in het hotel.

SJ: Lust u het eten in België?

Dr.: Natuurlijk lust ik het. Het eten in het Oosten van de DRC is gelijkaardig aan dat van hier. Er zijn aardappelen, rijst. Ik had dus niet al te veel moeite om me aan te passen aan het eten.

SJ: U vindt de smaken terug. En op het vlak van het klimaat. Hebt u het niet te koud?

Dr.: Euh, niet echt. In het Oosten van Congo is het soms ook koud.

SJ: Zo.

Dr.: Ik heb dus geen last van het Belgisch klimaat.

SJ: En op het vlak van taal, lukt dat? Hier in Vlaanderen spreken we vooral Vlaams. Slaagt u er toch in om te communiceren?

Dr.: Ah ja, in de verschillende zorgeenheden, wanneer we in het operatiekwartier zijn bijvoorbeeld, leggen de chirurgen me kort uit wat er gedaan moet worden. Maar voor ik kwam, had ik wat Nederlands geleerd via Assimil...

SJ: Ah ja, ja, ja. Dr.: Ja, ik heb die methode gebruikt om enkele woorden Nederlands te leren. Daardoor kan ik over het algemeen verstaan wat de mensen rondom mij zeggen.

SJ: Mooi zo! Is er iets dat u graag aan uw collega’s had gezegd? Een berichtje dat u graag achterlaat of een woordje van dank misschien?

Dr.: Dat woordje dank mag zeker niet ontbreken. Ik wil de medische directeur van az groeninge hartelijk bedanken. Hij was het er volledig mee eens dat ik hier een stage kwam lopen. En dr. François D’Heygere die een bezoek bracht aan Bumba en voorstelde dat ik naar az groeninge kwam. En dan is er ook dr. Bart die me als allereerste op zijn dienst heeft toegelaten. dr. Sophie Ghesquière ook van de dienst gynaecologie. Ik vergeet ook dr. Bart niet die me begeleidt op de dienst oogheelkunde. Ik dank alle medewerkers van het ziekenhuis die me hebben verwelkomd. En onze wens, naar de toekomst toe, is dat er misschien een partnerschap wordt opgezet tussen het ziekenhuis van az groeninge en het ziekenhuis van Notre Dame de Bumba. Misschien omdat… Hoe zal ik het verwoorden? Hier heb ik gezien dat er meer materiaal voor eenmalig gebruik voorhanden is. Dat wordt na gebruik weggeworpen. Maar bij ons, bij ons kan dat materiaal nog dienen. Misschien kan az groeninge ons af en toe helpen met gebruikt materiaal die wij nog bij ons kunnen gebruiken?

SJ: U zou dus een partnerschap, een samenwerking willen uitbouwen tussen Notre Dame de Bumba en az groeninge? Dit is een mooi project die in de toekomst misschien verder ontwikkeld kan worden. Bent u alleen in België of vergezeld van uw gezin?

Dr.: Ik ben hier alleen in België. Ik heb geen familie.

SJ: Niet in België?

Dr.: Nee.

SJ: Maar uw familie wacht op u in Bumba?

Dr.: Ja, mijn familie in Bumba. Ik heb een vrouw en drie kleine kinderen.

SJ: Mooi. En mist u ze niet te hard?

Dr.: Oh jawel.

SJ: Wanneer keert u terug naar Bumba?

Dr.: Ik vertrek op 15 december. Ik blijf dan waarschijnlijk nog een week in Kinshasa omdat er maar één vlucht per week is richting Bumba. Ik vertrek op een donderdag, kom toe in Kinshasa rond 21u30 of 22u00, te laat om onmiddellijk een vliegtuig te nemen. Daarom moet ik nog een week in Kinshasa wachten voor ik terug naar huis kan.

SJ: Hoe lang bent u dan in België gebleven?

Dr.: Bijna 4 maanden. Ik ben aangekomen in de ochtend van 21 augustus. Ik verlaat het land op 15 december.

SJ: Tegen Kerst. U viert Kerstmis met uw gezin.

Dr.: Helemaal. Dat is dan ook de reden waarom ik de terugreisdatum niet wou verplaatsen. Hoewel mijn visum tot 2 januari 2023 loopt, ik wou echt terug om samen Kerstmis met mijn gezin te vieren.

SJ: Dit is helemaal verstaanbaar.

Dr.: Ik ben heel blij met het onthaal en dit interview. Dit bewijst dat jullie interesse hebben in wat er bij ons gebeurt.

SJ: Met veel plezier. Het ga u goed.

HUMANITAIRE MISSIES NAAR MAROKKO

AMÉLIE VERHOFSTEDE - MEDEWERKER OPERATIEKWARTIER

Een belangrijke stap om een humanitaire missie te organiseren, is het vinden van een samenwerking tussen de vzw See & Smile met een organisatie(s) ter plaatse. Dit waren in Marokko Rotary Agadir Taghazout Bay en Rotary Zagora. In september 2018 ben ik op prospectie geweest om de regio nog beter te leren kennen en een overzicht van de gezondheidsproblematiek te krijgen. De Berbers, heel open en rustige mensen, ontvingen me met open armen en het vertrouwen was er vrij snel. Marokkaanse muntthee, koekjes… ik kwam er niets tekort. Al snel ging de tamtam rond wanneer ik de stamhoofden van de dorpen bezocht. Meteen stond er een tiental mensen aan de deur met de vraag om naar hun ogen en/of tanden te kijken. Op het einde van de prospectieweek had ik een vergadering bijgewoond met de Rotary Zagora, de directeur en de diensthoofden van verpleging en artsen van het ziekenhuis van Zagora. We kregen een gebouw met de nodige ruimten om te opereren, om het materiaal te steriliseren, een beddenzaal, consultatieruimten… Alles wat ik vroeg, werd grondig genoteerd en was er naderhand ook aanwezig.

Mijn naam is Amélie Verhofstede en ik werk voor az groeninge te Kortrijk, in het operatiekwartier, als medisch secretaresse. Naast mijn fulltime job, organiseer ik humanitaire missies voor de vzw See & Smile. Ik ben een empathische vrouw, zie graag mensen en ik vind het belangrijk om iets terug te doen in onderontwikkelde regio’s in derdewereldlanden. Die mensen verdienen het ook om geholpen te worden, al is het maar iets kleins want voor hen betekent dit zeker iets groots.

Een reis naar Marokko gaf de doorslag. In april 2018, toen nog werkende bij Dokter De Wilde Fernand te Sint-Martens-Latem (de oogkliniek Eyecenter), vertrok ik voor een vijfdaagse trekking in de Saharawoestijn (grensstreek tussen Marokko en Algerije). Het land heeft veel te bieden op vlak van natuur en cultuur, maar op gezondheidsvlak kan het heel wat beter.

Dit werd me duidelijk toen ik de verschillende berberdorpen en het stadje M’Hamid El Ghizlaine bezocht. Goede hulpverlening is er niet. De Berbers doen er per taxi of bus een dag over om een degelijk ziekenhuis te kunnen bereiken. Door de extreme hitte, zand, stof en het ontbreken van kennis van bril of zonnebril, heb je cataract zowel bij jong als oud. Door de slechte kwaliteit van het drinkwater, het gebruik van veel suiker en het gebrek aan mond- en tandhygiëne, heb je “rotte” tanden. Toen ik dit hoorde en zag, begon er een idee te ontstaan: “Dokter De Wilde Fernand doet geregeld humanitaire missies met vzw See & Smile en ik werk voor hem. Als ik nu eens een humanitaire missie in deze regio organiseer…” Eenmaal thuisgekomen werd mijn idee werkelijkheid.

Om een humanitaire missie tot een succes te leiden, heb je een sterk medisch team nodig. De missie Marokko 2019 bestond uit 4 oogchirurgen (dr. Fernand De Wilde, dr. Dirk Verelst, dr. Katrien Brouwers en dr. Kathleen Leroux), 3 tandartsen (De Raeymaeker Maxime, Bouckaert Annette en Sabien Wyseur), een optometrist (Delphine Baguet), twee verpleegkundigen (Pascale Percy en Rebecca De Kesel), een student

geneeskunde (Freya Verelst) en mezelf. Natuurlijk zijn er een hoop administratieve taken die in orde moeten gebracht worden, waaronder de vliegtuigtickets, het opvragen van alle paspoorten, diploma’s, attesten van de Orde der geneesheren of tandartsen, attesten van verzekering…

Wat ook zeer belangrijk is, is een schriftelijke toelating van het Ministerie van Volksgezondheid van het betreffende land. Zonder dit kan een humanitaire missie niet doorgaan.

Als ik op een humanitaire missie vertrek, heb ik graag het gevoel dat er een goeie voorbereiding aan vooraf gegaan is. Ik spreek dan over het op tijd verzamelen van medisch materiaal, medicatie en toestellen, 1.000-tal gedoneerde (zonne)brillen, geschonken lensimplantaten van medische firma’s, tandenborstels en tandpasta, etc. Het inschakelen van een taxibedrijf dat het team met alle bagage van en naar de luchthaven te Brussel brengt. Ik heb ook vele teamvergaderingen georganiseerd waar de recentste informatie werd meegedeeld, de vragen van de teamleden werden beantwoord… en altijd gezorgd dat de vergadering met een hapje, drankje en een gezellige babbel werd afgesloten.

De humanitaire missie Marokko in 2019 was een groot succes. We hebben ongeveer 120 cataractoperaties, 900 tandextracties en 1.000 consultaties kunnen uitvoeren op 5 dagen tijd. Dan kwamen er de coronajaren en werden er geen missies georganiseerd tot vorig jaar oktober 2022.

Deze missie werd echter geannuleerd omdat we de schriftelijke toelating niet op tijd kregen van het Ministerie van Volksgezondheid te Marokko. De reden was nalatigheid in het doorgeven van de toelating aan de vzw See & Smile. Dus hebben we de missie verplaatst naar maart 2023. Ook dit eindigde in mineur met een annulatie om opnieuw dezelfde reden. Voor mezelf was dit een droevige situatie. Ik heb me een gans jaar over deze twee voorbereidingen ontfermd. Mijn sociaal leven werd soms on hold gezet en ik leefde letterlijk met mijn gsm.

Maar ik heb een mooi vooruitzicht voor het najaar 2023: een humanitaire missie naar Zuid-Afrika regio Kaapstad. Binnenkort krijg ik meer informatie en kan het organiseren opnieuw beginnen.

We hebben meer positiviteit in de wereld nodig. Alleen al een luisterend oor bieden, iemand geruststellen… betekent voor de mensen reeds de helft van hun genezing. Ook een schouderklopje en glimlach doen al wonderen. Het maakt bij mij persoonlijk enorm veel los.

OP STAP NAAR KATAKOKOMBE IN CONGO MET

ARTSEN ZONDER VAKANTIE

DR. GEERT LUYCKX (GYNAECOLOGIE) - SINT-JOZEFSKLINIEK IZEGEM

Als gynaecoloog werd ik in 2012 aangesproken door Herman Devriendt (chirurg) en Yves Kluyskens (cardioloog) om deel te nemen aan een missie van Artsen Zonder Vakantie (AZV) naar Katako-Kombe (KK), in het hart van Congo. Ikzelf ben werkzaam in Izegem, Herman en Yves vroeger in Maria Middelares in Gent.

Sinds 2004 bestaat er een ondersteunende samenwerking tussen Maria Middelares en het ziekenhuis van Katako-Kombe, een stadje in de provincie Sankuru in de Democratische Republiek Congo.

Het bevolkingsaantal wordt er geschat op 130.000 inwoners. De gezondheidszone beslaat een gebied met een oppervlakte van meer dan ¼ van België, evenwel met een sterk gedecentraliseerd gelegen ziekenhuis. Over de gezondheidszone zijn 17 gezondheidscentra (centres de santé) verspreid waar men voor basisgezondheidszorg terechtkan. Meer ingewikkelde gevallen worden naar het ziekenhuis verwezen, maar de afstand kan meer dan 200 km bedragen.

De Congolezen verplaatsen zich te voet en in het zeldzame beste geval met de motor. Zwangere vrouwen gaan vaak in meerdere dagen 100 km te voet om de materniteit te bereiken. Alleen ngo’s en politici kunnen een zware en dure terreinwagen betalen om over deze zeer slechte wegen te reizen.

Van 28 oktober tot 10 november 2019 verbleef ik voor de derde keer met Artsen Zonder Vakantie in Katako-Kombe samen met Herman Devriendt en Pierre Lavry (anesthesist). We hadden allen eerder aan AZV-missies in KK deelgenomen. Daarnaast waren er twee Congolese medewerkers, een klinische biologe en een biomedisch ingenieur uit Kinshasa, meegereisd.

Na een nachtvlucht met Brussel Airlines vanuit Brussel landen we ‘s morgens vroeg in Kinshasa. Daar worden we opgehaald door medewerkers van de Procure Saint-Anne in Kinshasa. De Procure is een ommuurde site waar ngo-medewerkers een veilig onderkomen vinden in deze chaotische en drukke stad. De volgende dag nemen we een binnenvlucht naar Lodja, meer centraal in Congo. De binnenvlucht vertrekt zodra de piloten zeker zijn dat ze kunnen landen op de zandpiste in Lodja. Bij regenweer kan het wel een tijd duren voor het vliegtuig vertrekt. Eenmaal in Lodja aangekomen gaat het verder met een terreinwagen naar Katako, een rit die 12 uur kan duren. Tijdens de rit moet er een rivier overgestoken worden met een soort overzetboot. De terreinwagens zijn volgestouwd met allerlei materiaal en er rijden een paar stevige jonge mannen mee die af en toe met schoppen flink aan de bak moeten om de wagens vrij te krijgen uit het slijk. Het medisch materiaal en de diesel voor de generator van het ziekenhuis zijn al weken voorop onderweg.

We zijn de derde dag onderweg als we in Katako aankomen. Het onthaal is uitbundig. Al weken wordt in de kerken en de dorpen aangekondigd dat er missie van AZV naar het plaatselijk ziekenhuis komt. Vele patiënten hebben hier lang op gewacht en begeven zich al naar de site. Ze wonen in de vele hutten rond het ziekenhuis om gezien te kunnen worden door de equipe van AZV.

De zeldzame, verderaf gelegen ziekenhuizen sturen hun artsen naar deze missies om bijgeschoold te worden. Want dit is de missie van AZV: de lokale mensen verder bekwamen in goede zorg . Deze lokale artsen zijn eigenlijk basisartsen die zich ter plaatse verder bekwaamd hebben en ingrepen zoals een appendectomie, obstructie verhelpen, hysterectomie, prostatectomie, schildklieroperatie of keizersnede kunnen uitvoeren.

Ik werd voor deze missie aangesproken omwille van de talrijke patiënten met vaginale fistels na bevallingen. Deze vreselijke pathologie was mij als verloskundige vóór mijn missie in Katako totaal onbekend. Tijdens obstructie in de arbeid raakt de baby geklemd in het klein bekken. Dit komt vooral voor bij heel jonge vrouwen die door ondervoeding dikwijls een vernauwd bekken hebben.

Vaak worden deze jonge vrouwen vooraf doorgestuurd door de vroedvrouwen vanuit de afgelegen centre de santé‘s maar soms reizen ze niet naar Katako door gebrek aan middelen. Indien de bevalling fout loopt, sterft de baby en helaas vaak ook de patiënte door uitputting of ruptuur van de uterus. De fistulapatiënten zijn de overlevers, met door de zware shock meestal ook een langdurige of definitieve amenorroe of een gedeeltelijke uitval van de hypofyse: Sheehan syndroom. De fistula zorgt voor continu urineverlies waardoor deze vrouwen verlaten worden door hun echtgenoten en meestal een afgezonderd leven moeten leiden buiten de lokale gemeenschap.

Vaginale fistelchirurgie vraagt een gedegen ervaring in vaginale heelkunde en inzicht in dit bijzonder probleem. Er is een uitstekend handboekje van Brian Handcock (Practical Obstetric Fistula Surgery) uitgegeven bij The Royal Society of Medicine.

De kern van de ingreep is het verwijderen van alle littekenweefsel, het losmaken van de blaas van de vaginale wand en meestal ook retrosymfysair, via de fistel opzoeken van de ureters en stenting om zeker te zijn dat bij de fistelsluiting de ureters vrij liggen, tot slot spanningsvrij hechten van de fistelrand in één laag. Er is vaak niet genoeg vaginaal weefsel om dit defect te dekken, maar dit epithelialiseert vlot secundair.

Patiënten krijgen 10 dagen een blaassonde die niet in een zak afloopt, maar in een open container. Dit is om te vermijden dat de verpleging ‘s nachts vergeet een overvolle urinezak tijdig te legen en de fistel opnieuw scheurt.

In de brousse leven betekent nauwelijks of geen telefoonverbinding. Er is geen internet, soms even op zondagnamiddag. Er is geen elektriciteit en dicht bij de evenaar wordt het snel donker. ‘s Avonds is er na de maaltijd tijd voor een pintje bij kaarslicht. Onze voeding wordt klaargemaakt door een aparte equipe die het water uit de rivier tweemaal kookt en filtert. Er is zelfgebakken brood, rijst en kip. Soms is er ook geit en antiloop.

Dieren worden ‘s morgens geslacht en dezelfde dag geconsumeerd. Je kan ‘s avonds nog wat lezen met een zaklampje, maar vóór 21u slaap je meestal. Want de dag begint vroeg met de tamtam en het luide gezang van de mis die elke dag start om 6u en druk bijgewoond wordt. Het is het voornaamste sociale gebeuren in deze gemeenschap.

Naar Congo reizen en werken is een shock, en dat besef je vooral eens je terug in België start met werken. De veeleisendheid van onze patiënten met geringe pathologie valt dan toch zwaar.

Ik kan ten sterkste aanraden aan alle collega-artsen om dit ooit eens te doen. Het is een ongelooflijke ervaring. Het verdiept en verruimt je medische kennis en expertise en je leert flink relativeren.

Wie meer wil lezen, kan eens kijken op Katako-Kombe.be en op de site van Artsen Zonder Vakantie. Ook het dagboek ‘Ils vont là ou même les moustiques sont encore sauvages’ van Rik Neiyrynck is interessante lectuur.

dr. Geert Luyckx

B-FAST MISSIE NAAR TURKIJE

JONI SCHOETERS - OPERATIEVERPLEEGKUNDIGE

Op maandag 6 februari 2023 werd Turkije opgeschrikt door twee zeer krachtige aardbevingen waarbij meer dan 50.000 mensen het leven lieten, meer dan 100.000 mensen gewond raakten en 1.000.000 mensen ontheemd.

Al op maandagmiddag kwam bij mij het eerste bericht van B-FAST binnen: “B1 - Earthquake in Turkey - possible deployment of medical capacity - Please reply to this number ASAP to confirm availability before 15h”. Onmiddellijk een gezonde dosis spanning! Zou ik na 4 jaar vrijwilliger te zijn nu mijn eerste kans krijgen om mee te gaan op missie? Ik hoopte van wel. Tijdens de opleiding hadden we gezien wat we allemaal nodig hebben van bagage en documenten. Je moet een beetje op alles voorzien zijn want je weet nooit waar en hoe lang je ergens terechtkomt. Tegen maandagavond stond mijn bagage zo goed als klaar en was het wachten op verdere instructies.

Ondertussen was het planningscomité van B-FAST de situatie van zeer dichtbij aan het opvolgen. Kort na de aardbevingen kwam de internationale hulpvraag van de Turkse autoriteiten. Daarbij werd er om Search and Rescue teams gevraagd, maar ook om gespecialiseerde veldhospitalen. Ons land bood een EMT-2 veldhospitaal (Emergency Medical Team type 2) aan dat op 8 februari werd aanvaard door de Turkse autoriteiten. Op 11 februari vertrok een team om het hele veldhospitaal, dat de grootte heeft van een voetbalveld, op te zetten en op 16 februari konden de eerste patiënten verzorgd worden. Het veldhospitaal beschikte over onder andere een spoeddienst, algemene consultaties, een afdeling radiologie, een apotheek, een operatiezaal en een moeder-kindafdeling.

Na enkele dagen in spanning afwachten kreeg ik het bericht dat ik deel mocht uitmaken van het medische team. We zouden de eerste vrijwilligers, die reeds twee weken actief waren op het veld, vervangen. Zaterdag 25 februari was het eindelijk zover. Na een vlucht van 5 uur op Ankara en aansluitend een busrit van 8 uur, kwamen we aan in Kirikhan, BASEcamp B-FAST. De ontvangst was meer dan warm! Een rondleiding door de nederzetting, een korte briefing en we waren klaar om onze handen uit de mouwen te steken.

De patiënten vonden vlot hun weg naar B-FAST; gemiddeld zo’n 150 patiënten per dag. De patiënten kwamen toe op triage en dankzij de hulp van de tolken werd snel hun medisch probleem duidelijk en konden ze doorverwezen worden naar de juiste dienst. De pathologie was heel uiteenlopend. Pediatrie was een druk bezochte post; vooral veel dehydratatie. Als er geen ingrepen waren, was ik vaak ingeroosterd op de dienst trauma. Daar zagen we veel diepe en vuile wonden, breuken, gewrichtsklachten en opvolgingen van eerdere consultaties. Een aantal van die wonden moesten gedebrideerd worden onder anesthesie. Dit was vertrouwd domein! Ik was blij dat ik in het operatiekwartier mijn steentje kon bijdragen. Gemiddeld werden er 2 à 3 ingrepen per dag uitgevoerd; wonddebridementen, polspinningen, brandwonden…. Doordat veel mensen nu in tenten leven kregen we ook te maken met brandwonden en CO-intoxicatie. We vonden een goed werkritme, raakten op elkaar ingespeeld en werden een hechte groep die samen mooi werk leverde. We kregen de kans om met een chauffeur een half uur door “de stad” te rijden. Daar word je heel stil van. Zeer emotioneel. Muisstil was

het in de auto. Er zijn appartementsgebouwen met de gevel eraf, appartementsgebouwen helemaal ingezakt. De gedachte dat daar nog mensen tussen lagen, niet te bevatten. Voor de huizen allemaal tentjes waar de mensen probeerden te overleven. Maar toch zag je de mensen stilletjes aan weer opveren. Brokstukken werden geruimd, winkels gingen weer open….

De laatste dag voor ons vertrek hebben we alles opgeruimd, gesorteerd en gekuist. Fier konden we stipt om 16.00u lokale tijd het commando doorgeven aan onze Turkse collega’s die het werk verder zullen zetten. B-FAST doneerde het ziekenhuis aan het Turkse Ministerie van Volksgezondheid. Ook ondersteunend materiaal zoals medische apparatuur, de apotheek, de keuken en de waterzuiveringsinstallatie werd geschonken.

Gedurende de drie weken dat het B-FAST veldhospitaal open was, ontving het maar liefst 3.503 patiënten, waarvan bijna een derde kinderen. Het ziekenhuis was tijdens 22 dagen de klok rond open.

Soms voelde het aan als zo weinig wat we konden doen, maar de dankbaarheid van de mensen toonde ons dat hetgeen we deden een groot verschil maakte voor hen.

Missie volbracht, heerlijk voldaan gevoel!

VERSLAG REVIVE MISSIE 160 ABOISSO

WAAROM EEN MISSIE IN AFRIKA ?

Als pas gepensioneerde uroloog wilde ik mijn ervaring en kennis nog niet onmiddellijk op non-actief stellen, en een humanitair project in Afrika was al jaren in mijn onderbewustzijn geslopen.

Met REVIVEvzw had ik kennisgemaakt in 2020, in het kader van een groot project in Ethiopië dat gesponsord werd voor € 300.000 door een 20-tal serviceclubs uit onze regio. Wij hadden een operatiekwartier gebouwd in de buurt van de stad Freweyni in Tigray, in het noorden van het land. Ultieme bedoeling was na beëindigen van de bouw en installatie, daar naartoe te trekken met een humanitaire chirurgische missie onder leiding van REVIVEvzw.

Dan kwam de burgeroorlog in Tigray in 2021, en werd de regio ontoegankelijk. Ook ons project werd volledig stilgelegd.

Enkele collega-chirurgen, allemaal gepensioneerd ondertussen, die samen met mij assistent in Leuven waren geweest, vertelden enthousiast over hun ervaringen met humanitaire missies in Afrika. Zo kwam ik terug bij REVIVEvzw terecht.

REVIVE VZW

REVIVEvzw is een door de Belgische overheid erkende nietgouvernementele non-profitorganisatie die medische humanitaire missies uitvoert in ontwikkelingsgebieden, voornamelijk in Afrika. Hierbij werkt REVIVEvzw volledig onafhankelijk en neutraal, los van elk commercieel, politiek of religieus belang.

REVIVEvzw begon in 2010 met humanitaire missies, in eerste instantie als ‘dochterorganisatie’ van Interplast Duitsland. Herman de Gezelle (AZ Sint-Lucas, Gent) en Jan Aerts (AZ Turnhout), beiden gynaecologen, zijn zo begonnen met vesico-vaginale fistelingrepen in Madagaskar en Ethiopië.

Sinds 2014 werkt REVIVEvzw als een onafhankelijke organisatie. Alle vrijwilligers werken gratis. De missieleden doen een gift om de werking van de vzw te ondersteunen. Inkomsten worden gegenereerd door het organiseren van benefietactiviteiten en schenkingen van serviceclubs, verenigingen, bedrijven en sympathisanten.

Missieleden worden allen aan een interview onderworpen om naar hun motivatie te peilen. Zij moeten een uitvoerig CV voorleggen dat door de lokale Afrikaanse autoriteiten vereist wordt. Om op missie te gaan moeten de kandidaten zelf hun reis betalen. Samenstelling van een team gebeurt in functie van de aard van de missie en de beschikbaarheid van de leden. Meestal zijn er ook studenten of assistenten mee.

TEAM

Beperkt team met 6 leden:

• Ignace Billiet - Teamleader - Uroloog/chirurg (1* missie),

• Ivo Peeters - Anesthesist (6* missie),

• Thibault-Gautier Eggermont - Assistent anesthesie laatste jaar (3* missie),

• Anne-Marie Dochez - Verpleegkundige instrumentiste (3* missie),

• Liesbeth Gees - Student-verpleegkundige 3* jaar (1* missie)

• Karolien Poppe - Student-verpleegkundige 3* jaar (1* missie)

PERIODE 3-17/12/2022.

IVOORKUST & ABOISSO

Aboisso, een stad van 70.000 inwoners, ligt op 200 km van Abidjan, helemaal in het zuidoosten van het land.

(Zie kaart op pagina rechts)

Ivoorkust werd in de vijftiende eeuw door de Portugezen gekoloniseerd. In 1893 werd Ivoorkust een Franse kolonie. In 1960 werd Ivoorkust een onafhankelijke republiek.

Côte d’Ivoire is 10x zo groot als België, met 22 miljoen inwoners. Hoofdstad is Yamassoukro, de economische hoofdstad is de havenstad Abidjan (4,4 miljoen inwoners). Helft christendom, 25% moslim en 25% traditionele godsdienst.

DR. IGNACE BILLIET

Ivoorkust was vroeger deel van tropisch regenwoud met grote kuddes olifanten (Ivoorkust).

Door intense kolonisatie en landbouw is alle natuur verdwenen. Heden enkel nog monoculturen: plantages rubber, palmolie, bananen, cashewnoten.

Felix Houphouët-Boigny werd 1e president van de republiek. Hij maakte van Ivoorkust een eenpartijstaat waarin alleen de PDCI/RDA was toegestaan. Hij bleef tot 1993 aan de macht.

Na tumultueus verlopen verkiezingen werd Laurent Gbagbo op 26 oktober 2000 president. Het bleef daarna echter onrustig in het land, met een mislukte coup in 2001 en muiterij van het leger in 2002. Er volgde een burgeroorlog tussen de regeringstroepen uit het christelijke zuiden en diverse rebellengroepen uit het islamitische noorden. Veel moslims, en meer in het algemeen, mensen uit het noorden, voelen zich namelijk gediscrimineerd door de regering van Gbagbo.

De rebellen erkenden zijn gezag niet meer toen Gbagbo in mei 2004 drie ministers van de oppositie ontsloeg. Na het verlopen van het ultimatum voor de ontwapening in oktober 2004 namen de regeringstroepen de wapens weer op tegen de rebellen. De situatie escaleerde toen bij bombardementen op stellingen van de rebellen

negen Franse soldaten omkwamen. Het Franse leger vernietigde vervolgens ter vergelding de gehele Ivoriaanse luchtmacht. Dat leidde tot anti-Franse demonstraties en plunderingen in de bestuurlijke hoofdstad en grootste stad Abidjan. Duizenden Europeanen verlieten het land.

De presidentsverkiezingen die normaal hadden moeten plaatsvinden in 2005 werden pas in november 2010 gehouden. Opnieuw fraude, en risico op heropflakkeren burgeroorlog.

Op 11 april 2011 werd Gbagbo’s residentie in Abidjan door troepen van Ouattara (winnaar van de verkiezingen), geholpen door Franse strijdkrachten, bestormd en werd Gbagbo gearresteerd, evenals zijn vrouw, zijn zoon en enkele tientallen leden van zijn gevolg. Op 30 november 2011 werd Gbagbo uitgeleverd aan het Internationaal Strafhof, dat kort daarvoor een arrestatiebevel tegen hem uitgevaardigd had. De aanklager van dit hof beschuldigde hem van vier categorieën misdaden tegen de menselijkheid, namelijk moord, verkrachting, vervolging en andere inhumane daden.

Voor velen liggen deze feiten nog vers in het geheugen. Wij hadden o.a. een “evacuatiechauffeur” ter beschikking, indien dringend vertrek moest georganiseerd worden.

PLANNING

Door een lokale sponsor en chirurg waren vooraf reeds 120 patiënten geselecteerd met vooral “breuken”. 20 patiënten hadden meerdere ingrepen nodig. Er waren 30 kinderen onder de 10 jaar.

De geselecteerde patiënten werden gratis behandeld, meestal in dagziekenhuis. Alle kosten van ziekenhuisopname en materiaal werden gedragen door REVIVEvzw en de lokale sponsor SCC (Sud Comoe Caouthouc), die in Aboisso een rubberplantage exploiteert.

Een deel van de patiënten waren trouwens werknemers van de plantage of van het ziekenhuis.

ZIEKENHUIS

Aboisso beschikt over een splinternieuw en naar westerse normen uitstekend Centre Hospitalier Régional (CHR) sinds 1,5 jaar. Gebouwd door een Marokkaans bedrijf als één van de 5 nieuwe CHR’s over

Ivoorkust verspreid. Dáár gebouwd omdat de vorige minister van Volksgezondheid van dit stadje afkomstig is en er nog steeds woont. Het beschikt over 200 bedden, 3 operatiezalen, een afdeling intensieve zorgen (ook pediatrie), die in 2023 geopend zal worden, dialyse en spoedgevallen.

De artsen zijn staatsambtenaren met een vast loon. € 10.000 per jaar! Er zijn o.a. 2 vaste chirurgen, 2 anesthesisten en 4 gynaecologen. Sinds ingebruikname zijn er ongeveer 400 ingrepen verricht, meestal urgenties (appendicitis, acuut abdomen, sectio, ingeklemde breuken, trauma…)

Op 10 dagen tijd werden door de missie 120 ingrepen extra verricht!

Op dag 1 werden we ontvangen door de Algemeen Directeur van het ziekenhuis, voor een uitgebreide rondleiding, in aanwezigheid van de nationale pers. Uitgebreide verslaggeving gebeurde op lokale nieuwszenders.

Overal op de muren van het ziekenhuis stonden ondersteunende leuzen voor de patiënten, zeer origineel en leuk.

In de bergingen staan prachtige toestellen (laparoscopietoren, operatiemicroscopen, steenverbrijzelingstoestel, laser) stof te vergaren, wegens gebrek aan opleiding om die te gebruiken, gebrek aan personeel, gebrek aan verbruiksgoederen ervoor! Klassiek Afrikaans verhaal, spijtig.

HOTEL

De kamers waren voortreffelijke kamers en voorzien van airconditioning. De maaltijden waren prima verzorgd, gevarieerd, en lekker. Over de middag, gezien het drukke programma, was er enkel een koude schotel in de koffiekamer in het operatiekwartier.

POLITIEK

De middaglunch was op uitnodiging van de vorige minister van Volksgezondheid: dr. AWELE AKA, thans President van CESEC (Conseil Economique, Social, Environemental et Culturel), en in Ivoorkust na de President en de Voorzitters van Kamer en Senaat, de meest invloedrijke man in het land! Dit was opnieuw in aanwezigheid van de pers.

SCC

Sud Comoe Caoutchouc was de lokale sponsor. SCC maakt deel uit van holding Socfin.

Socfin, voluit Société Financière de Caoutchoucs, is formeel een Luxemburgse onderneming met een beursnotering in het groothertogdom, maar Socfin is voor 54,2 procent in handen van de Belgische zakenman Hubert Fabri. Bijna 39 procent van het kapitaal zit bij de Franse miljardair Vincent Bolloré, terwijl de rest noteert op de beurs.

De groep is geen kleine speler. Ze baat 192.000 hectare plantages met tropische palmolie- en rubberbomen uit in Afrika en ZuidoostAzië. Daarnaast zijn er nog enkele andere, kleine landbouwactiviteiten en is Socfin vooral actief als trader. Het bedrijf heeft bijna 35.000 mensen in dienst.

SCC stond in voor het hotel (zeer proper met airco), dagelijks transport naar het ziekenhuis, 3 maaltijden per dag, aanvoer of aankoop van ontbrekende medicijnen of materiaal uit hun stapelplaats in Abidjan…. Al onze koffers met materiaal en medicijnen werden door hen na de missie overgebracht en bewaard voor een volgende missie in Grand BERYBY eind januari - eveneens door hen gesponsord, op hun plantage daar, in een klein hospitaaltje.

PROGRAMMA-AKWABA-WELKOM

Elke dag rond 16.00u, ook de zondag bij aankomst, werden de patiënten die daags nadien op de lijst stonden, gezien door de chirurg en de anesthesist. De lokale chirurg, collega AFFISSON Radji, was tevens present als tolk, en om zijn diagnose bevestigd te zien.

We kregen 2 operatiezalen ter beschikking naast elkaar, waar de Ivoriaanse chirurg de eenvoudige breuken opereerde onder spinale anesthesie, meestal uitgevoerd door onze assistent-anesthesist, de favoriet van de lokale chirurg.

Voor alle breuken werden door ons team synthetische polypropyleen meshes aangeleverd, die anders onbetaalbaar zijn voor lokale mensen, en die ervoor zorgen dat de kans op recidief uiterst beperkt is.

In de andere zaal, mijn zaal, met onze anesthesist, gebeurden alle pediatrische ingrepen onder algemene anesthesie, of de grotere ingrepen, bijvoorbeeld: recidief liesbreuken, littekenbreuken, hernia Spigeli, hypospadie, directe liesbreuk met ingeklemde blaas bij een kind waar laparotomie noodzakelijk was…

De dag startte om 08.00u met de eerste ingreep, en gemiddeld werden 10 ingrepen per dag verricht. Na de chirurgie werden alle patiënten nogmaals gezien op de afdeling voor ontslag. Ook op zaterdag werden 5 ingrepen uitgevoerd, waarbij één dringende ingeklemde breuk.

Zondag was de enige vrije dag. Dan hebben we een uitstap naar de kust gedaan.

MEDEWERKING LOKAAL

De Ivoriaanse chirurg was een enthousiaste collega om het programma maximaal af te werken.

Hoofdverpleger operatiekwartier, tevens vaste assistent voor de lokale chirurg, zorgde ervoor dat alles perfect verliep: start van het programma om 08.00u, wissel van de patiënten tussen 2 ingrepen, sterilisatie van het materiaal zonder vermengen van hun en onze sets….

De patiënten waren zonder enige uitzondering uitermate dankbaar voor de hen aangeboden gratis ingreep. Het ging weliswaar niet om levensbedreigende ziektetoestanden, maar toch aandoeningen die hun dagelijkse activiteiten sterk verstoorden.

LOGISTIEK

Dankzij vroegere ervaringen van onze 2 anesthesisten met medische missies, werd de logistiek door hen gecoördineerd. De ervaren verpleegster zorgde er ook nauwkeurig voor dat er steeds voldoende operatiesets, afdeksets en schorten steriel waren. Alle polypropyleennetjes, aan humanitair tarief bezorgd, werden hier vooraf versneden en gesteriliseerd.

BESLUIT

Het was een geslaagde missie voor de REVIVE groep, dankzij steun vanuit az groeninge, Jan Yperman Ziekenhuis, lokale Ivoriaanse en SCC-ondersteuning. Er kon een groot aantal patiënten behandeld worden, zonder medische of chirurgische problemen, in een magnifiek lokaal nieuw ziekenhuis.

dr. Ignace Billiet

NEUROCHIRURGIE IN UGANDA: EEN EYE-OPENER

In februari 2020 mochten we als 4-koppig neurochirurgisch team een groep van 77 vrijwilligers, onder de Brugse vlag ‘Together we’re strong’, vervoegen op een 10-daagse humanitaire missie in NoordUganda, ter diagnostiek en behandeling van hydrocephalie, een primair pediatrische neurochirurgische pathologie. De meest frequente oorzaak van hydrocephalie in Uganda is post-infectieuze hydrocephalie (PIH), veelal veroorzaakt door een neonatale meningitis. Hoewel neuroendoscopie in de westerse wereld meestal niet wordt uitgevoerd voor PIH, is een endoscopische derde ventriculostomie (ETV), gecombineerd met coagulatie van de plexus choroïdeus, de eerste keuze therapie in Uganda, omwille van de lage complicatieratio, de goede resultaten en de onbeschikbaarheid van alternatieven.

‘Hydro’-gevallen werden verwezen voor evaluatie in het Pope John’s Hospital in Aber, Noord-Uganda. De indicatie voor behandeling werd bepaald op basis van de klinische symptomatologie, de leeftijd van de patiëntjes en de echografische bevindingen (in patiënten met een open voorste fontanel).

15 kinderen, tussen 9 maanden en 17 jaar oud, werden geëvalueerd voor macrocephalie. 5 hadden reeds een voorgaande ETV ondergaan in het

CURE Children’s Hospital of Uganda (CCHU), 1 patiënt had een shunt in situ. Echografie kon differentiëren tussen hydrocephalie en andere oorzaken van macrocephalie. De derde en de laterale ventrikels konden evidentelijk worden geëvalueerd door de 2 neurochirurgen zonder ervaring in echo. Postinfectieuze cysten werden gezien in 2 patiënten.

We voerden een neuro-endoscopie uit in 2 kinderen. Eén kind onderging een redo-ETV. In het andere werd een perforatie van een postinfectieuze occlusie van het foramen van Monro uitgevoerd. Beide behandelingen werden gecombineerd met een coagulatie van de plexus choroïdeus.

De globale benefit van eender welke (neurochirurgische) interventie in de derde wereld moet kritisch worden bekeken. Veel hydrocephaliegevallen worden helaas niet tijdig gediagnosticeerd, waardoor kinderen een dramatische macrocephalie ontwikkelen, die leidt tot stigmatisatie, zowel van het kind zelf als van de moeder. Een zinvolle (endoscopische) behandeling kan dan niet meer worden aangeboden.

Een systematische aanpak met opvolging van hoofdomtrek, echografische follow-up, en verwijzing naar een gespecialiseerd neurochirurgisch centrum zou moeten geïmplementeerd worden om de nefaste neurologische en esthetische gevolgen van hydrocephalie te voorkomen. Zowel zorgverstrekkers als de algemene populatie zouden opgeleid moeten worden, en structurele en socio-economische problemen moeten aangepakt worden om de gezondheidszorg in afgelegen gebieden te verbeteren. Om problemen op het microniveau op te lossen, moet ook het macroniveau aangepakt worden.

DR. JEROEN CEUPPENS - NEUROCHIRURGIE

dr. Jeroen Ceuppens - dr. Reginald Moreels

v.l.n.r. dr. Jeroen Ceuppens - prof. dr. Tom TheysSteven Declercq - Kathleen Gyselinck

VACARE !

Vakantie, het woord dat ons hart sneller doet kloppen en onze reislust aanwakkert.

Vakantie, de tijd van ontsnapping aan de dagelijkse sleur en ons onderdompelen in de zoete nectar van ontspanning.

Vakantie, de periode waarin de tijd precies 5 keer zo snel voorbij raast, als binnen de muren van az groeninge. Uren, weken, máánden heb je ernaar uitgekeken, maar zo langzaam als de tijd voorbij kroop voordat je eindelijk op welverdiende vakantie kon, zo snel gingen die goddelijke vrije dagen ook weer voorbij.

Dit zijn dus allemaal definities van ‘vakantie’. Vakantie komt van het Latijnse ‘vacare’, wat eigenlijk ‘leeg zijn’ betekent. Ik weet niet hoe het bij jullie zit, maar mijn vakanties zijn allesbehalve leeg. Mijn koffer puilt uit van de zwemkleding, zonnebrandcrème en dat onvermijdelijke boek dat ik elk jaar meesleur maar nooit lees. Als er dan al iets is wat leeg zou kunnen zijn in de vakantie, vooral naar het einde toe, is het meestal mijn portefeuille. Maar waarschijnlijk verwijst het leeg zijn van ‘vacare’ , naar leeg zijn van werk? Een fascinerende gedachte: vakantie als toestand van leegte, van vrijheid van verplichtingen. We ontsnappen aan de eindeloze deadlines, de verplichte KWS-validatielijstjes en de onvermijdelijke koffieautomaatpraatjes. We strekken onze vleugels uit en vliegen naar verre oorden, klaar om onze lege geesten te voeden met nieuwe uitdagingen.

Ja, vakantie is een tijd van rust, maar laten we eerlijk zijn, het is ook een tijd waarin we ons lichaam tot het uiterste testen. Denk aan die marathon van het buffet naar het zwembad, het diepzeeduiken in de all-inclusive cocktails en de 100 meter hordenlopen naar die laatste strandstoel voordat die luidruchtige Hollander hem inpikt. En laten we de excursies niet vergeten, waar we als kudde schapen achter een gids aanrennen om die prachtige bezienswaardigheden door een camera lens proberen vast te leggen, terwijl het op Wikipedia toch allemaal zoveel mooier en duidelijker te zien is?

Maar het is wetenschappelijk bewezen dat er een positieve relatie is tussen reizen en geluk. Mensen die regelmatig reizen, rapporteren over het algemeen hogere niveaus van geluk en tevredenheid in hun leven, zelfs als deze scores gecorrigeerd worden voor factoren als inkomen, leeftijd, persoonlijkheid en gezondheid. De hoofdreden hiervoor is wellicht dat het de herinneringen zijn aan al die reizen die bijdragen tot het algemeen geluk. Logisch ook, ik herinner bijvoorbeeld nog al onze gezinsreisjes, hoe kort ook, uit mijn jeugd. Het zijn stuk voor stuk ervaringen die opgeslagen liggen in een lade van mijn geheugen, en die ik af en toe kan openen. Hoe meer lades, hoe meer plaats om het geluk ergens terug te vinden?

Wat er ook van aan is, probeer er veel op uit te trekken, het lichaam te vullen met ervaringen, en onze geest met herinneringen. Laten we de wereld ontdekken, grenzen verleggen en ons ontdoen van de dagelijkse beslommeringen. Want op het einde is vakantie meer dan alleen een leegte, het is een gevulde ervaring die helpt groeien en genieten van het leven.

DR. BART VAN GELUWE - ABDOMINALE CHIRURGIE