NEUROCHIRURGIE IN UGANDA: EEN EYE-OPENER

In februari 2020 mochten we als 4-koppig neurochirurgisch team een groep van 77 vrijwilligers, onder de Brugse vlag ‘Together we’re strong’, vervoegen op een 10-daagse humanitaire missie in NoordUganda, ter diagnostiek en behandeling van hydrocephalie, een primair pediatrische neurochirurgische pathologie. De meest frequente oorzaak van hydrocephalie in Uganda is post-infectieuze hydrocephalie (PIH), veelal veroorzaakt door een neonatale meningitis. Hoewel neuroendoscopie in de westerse wereld meestal niet wordt uitgevoerd voor PIH, is een endoscopische derde ventriculostomie (ETV), gecombineerd met coagulatie van de plexus choroïdeus, de eerste keuze therapie in Uganda, omwille van de lage complicatieratio, de goede resultaten en de onbeschikbaarheid van alternatieven.

‘Hydro’-gevallen werden verwezen voor evaluatie in het Pope John’s Hospital in Aber, Noord-Uganda. De indicatie voor behandeling werd bepaald op basis van de klinische symptomatologie, de leeftijd van de patiëntjes en de echografische bevindingen (in patiënten met een open voorste fontanel).

15 kinderen, tussen 9 maanden en 17 jaar oud, werden geëvalueerd voor macrocephalie. 5 hadden reeds een voorgaande ETV ondergaan in het

CURE Children’s Hospital of Uganda (CCHU), 1 patiënt had een shunt in situ. Echografie kon differentiëren tussen hydrocephalie en andere oorzaken van macrocephalie. De derde en de laterale ventrikels konden evidentelijk worden geëvalueerd door de 2 neurochirurgen zonder ervaring in echo. Postinfectieuze cysten werden gezien in 2 patiënten.

We voerden een neuro-endoscopie uit in 2 kinderen. Eén kind onderging een redo-ETV. In het andere werd een perforatie van een postinfectieuze occlusie van het foramen van Monro uitgevoerd. Beide behandelingen werden gecombineerd met een coagulatie van de plexus choroïdeus.

De globale benefit van eender welke (neurochirurgische) interventie in de derde wereld moet kritisch worden bekeken. Veel hydrocephaliegevallen worden helaas niet tijdig gediagnosticeerd, waardoor kinderen een dramatische macrocephalie ontwikkelen, die leidt tot stigmatisatie, zowel van het kind zelf als van de moeder. Een zinvolle (endoscopische) behandeling kan dan niet meer worden aangeboden.

Een systematische aanpak met opvolging van hoofdomtrek, echografische follow-up, en verwijzing naar een gespecialiseerd neurochirurgisch centrum zou moeten geïmplementeerd worden om de nefaste neurologische en esthetische gevolgen van hydrocephalie te voorkomen. Zowel zorgverstrekkers als de algemene populatie zouden opgeleid moeten worden, en structurele en socio-economische problemen moeten aangepakt worden om de gezondheidszorg in afgelegen gebieden te verbeteren. Om problemen op het microniveau op te lossen, moet ook het macroniveau aangepakt worden.