Beleidsplan 2021-2025

beleidsplan 2021 - 2025 Vormingplus Gent-Eeklo vzw Ondernemingsnummer: 0859.604.397 RPR Oost-Vlaanderen Visserij 106|01, 9000 Gent www.vormingsplusgent-eeklo.be | tel.: 09 224 22 65

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

VOORWOORD. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3 ANALYSE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4 1. Vormingplus in Gent-Eeklo 2016-2020: kerngegevens en bespreking . . . . . . . . 4 2. De samenwerking met de 13 Vormingplussen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 3. Conclusies over de werking: zelfevaluatie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16 4. Stakeholdersbevraging . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 5. Contextanalyse. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17 6. SWOT 2019. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31 7. Beleidsuitdagingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 32 BELEIDSPLAN 2021-2025 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 1. Missie en visie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33 2. Doelenkader. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36 3. De functies: visie en strategie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52 4. Invulling van de rollen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57 ZAKELIJK PLAN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 1. Algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59 2. Kwaliteitsbeleid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60 3. Financieel plan. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66 4. Toepassing van de principes van goed bestuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69 BEOORDELINGSCRITERIA . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 72 BIJLAGE . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81

[2]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

VOORWOORD Welkom in het beleidsplan 2021-2025 van Vormingplus Gent-Eeklo. We nemen u graag mee in het inspirerende verhaal dat onze organisatie reeds schreef en de volgende jaren zal schrijven.

We starten met een terugblik, waar we onszelf duiden, evalueren en de nodige kerncijfers en -gegevens aanreiken. We kijken ook rondom ons in de omgevingsanalyse en brengen alles samen in een SWOT. Van daaruit formuleren we de belangrijkste beleidsuitdagingen.

Vervolgens bouwen we via onze vernieuwde missie en visie onze inhoudelijke en zakelijke strategieën op. In een handig schema geven we een overzicht van het doelenkader voor 2021-2025, de manier waarop we de sociaal-culturele rollen en functies vervullen en de beoordelingselementen. Voor achterliggende en verdiepende info verwijzen we graag naar de bijlage.

Mogen we uw verbeelding ook even aanspreken? ‘Verbeeld’ dan achter deze letters, cijfers, schema’s, sjablonen… een enthousiast team gedreven mensen die zich dag in dag uit inzetten om Vormingplus Gent-Eeklo en haar maatschappelijke opdracht vorm te geven. Dat doen zij samen in ‘co-creatie’ met 114 vrijwilligers, een 140-tal freelancemedewerkers, meer dan 100 samenwerkingspartners en jaarlijks meer dan 11 000 mensen die deelnemen aan onze diverse praktijken.

Aan dit beleidsplan gaat een breed en diep proces vooraf, aangevuurd en bewaakt door een stevig beleidsplanteam. Stakeholders gaven hun input via een enquête en focusgroepen. Het team en het bestuur ontwikkelden in meer dan 10 beleidsdagen voorstellen, bespraken ze en stuurden ze bij. De Algemene Vergadering van 11 december 2019 keurde het beleidsplan goed. Tijdens het proces werden we bijgestaan door verschillende externe experten die onze organisatie hielpen om tot een gedragen en uitdagend project voor de komende beleidsperiode te komen. In de bijlage komt u meer te weten over dit intensieve traject en wie er precies bij betrokken was.

We bedanken dan ook uitdrukkelijk iedereen die meegewerkt heeft aan dit plan.

We wensen u veel lees- en denkplezier,

Steve Maes Coördinator Vormingplus Gent-Eeklo vzw

[3]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

ANALYSE 1. VORMINGPLUS GENT-EEKLO 2016-2020: KERNGEGEVENS EN BESPREKINGEN De Vormingpluscentra werden naar aanleiding van het decreet 2003 in overleg met de sector opgericht. De basis van ons huidig DNA dateert uit deze periode en is gebaseerd op die vooropgestelde opdracht van de overheid en onze startmissie: regiospecifieke educatieve werkingen uitzetten die levenslang, levensbreed en -diep leren verzekeren, versterken en vernieuwen. Vormingplus Gent-Eeklo detecteert noden en maatschappelijke uitdagingen in de regio om er programma’s rond te ontwikkelen. Zo willen we zoveel mogelijk actoren verbinden.

De keuzes die we maakten in de afgelopen beleidsperiode 2016-2020 blijken in veel opzichten voorop te lopen op het nieuwe decreet: Een werking gestructureerd in twee stromen: een over de regio gespreide werking naar een breed en divers publiek en een werking met kansengroepen met de focus op inclusie.

Relevante maatschappelijke uitdagingen als belangrijkste invalshoek om sociaal-culturele praktijken te ontwikkelen.

De werking ontwikkelen in co-creatie met diverse actoren, gericht op ontmoeting en uitwisseling tussen verschillende groepen en gemeenschappen De regiodetectie verbreden naar burgerinitiatieven en -platforms.

De laboratoriumrol inbouwen om jaarlijks in alle werkingen van de organisatie te experimenteren en te vernieuwen.

De interne organisatie voortdurend bijsturen om de doelstellingen te realiseren.

Een stevig VTO- en kwaliteitsbeleid uitbouwen om de expertise van het team te vergroten en verbreden.

Financieel onderzoek en acties om financieel gezond te blijven.

Onze vrijwilligerswerking versterken en uitbouwen.

Het kansentarief UiTPAS regio Gent introduceren en uitbreiden.

[4]

1.1. Kerngegevens en toelichting per werkingsdoel TOTALE GEREALISEERDE WERKING In 2016-2020 werkte Vormingplus Gent-Eeklo met drie strategische werkingsdoelen: 1) een werking naar een breed en divers publiek, 2) een werking naar maatschappelijk kwetsbare groepen en 3) een werkingsdoel rond interne organisatie.

De gerealiseerde cijfers voor werkingsdoel 1) en 2) samen zijn de volgende: 2016

2017

2018

2019 (prognose)

305

391

478

470

Aantal uren

2.041

2.629

2.852

2.800

Aantal deelnemers

6.989

8.381

11.266

11.000

Aantal deelnames

19.441

22.469

26.033

25.000

Aantal praktijken

Hieronder geven we de cijfers in detail per werkingsdoel. Voor elke werking stelden we indicatoren op, die jaarlijks werden bijgesteld. In de tabellen geven we de indicatoren voor 2018 en 2019 alsook de eindprognose voor 2019.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

WERKINGSDOEL: WERKING NAAR EEN BREED EN DIVERS PUBLIEK GESPREID OVER DE HELE REGIO Bereik, volume en spreiding 2016

2017

2018

Indicatoren 2018-2019

2019 (prognose)

Aantal praktijken

254

331

415

335

410

Aantal sessies

606

767

806

780

850

Aantal uren

1.590

1.982

2.080

2.000

2.100

Aantal deelnemers

6.222

7.606

10.240

7.700

10.000

Aantal deelnames

14.866

17.989

20.740

18.000

20.000

Afgelast %

16,85%

11,08%

11,49%

12%

11%

Spreiding organisatie aanbod 65-35% (Gent-Regio)

61-39%

65-35%

66-34%

65-35%

65-35%

16

17

16

14

17

Aanwezig in aantal gemeenten in regio

We bereikten de vooropgestelde indicatoren in het open aanbod: In 2016 een krimp naar 1500 uren In 2018 opnieuw 2000 uren Het aantal afgelaste activiteiten konden we vanaf 2017 beperken tot 12% De spectaculaire groei van het aantal deelnemers (+38%) en deelnames per sessie (+25%) heeft onder andere te maken met volgende factoren: Brede communicatie en bekendmaking via eigen kanalen en kanalen van de structurele samenwerkingspartners.

Het succes van de nieuwe bibliotheek De Krook in Gent (gemiddeld 5000 bezoekers per dag). Een lezing in zaal De Blauwe Vogel in De Krook haalt veel meer deelnemers dan in ons eigen centrum in de Reigerstraat.

Een sterke reputatie op het vlak van kwaliteit dankzij het freelancers-, deelnemers- en vrijwilligersbeleid.

Mede-eigenaarschap van partners dankzij co-creatie.

Tarieven voor kwetsbare mensen (14,5% van onze deelnemers nam deel via kansentarief of sociaal tarief).

Co-creatief werken doet de vraag toenemen.

Geslaagde projecten worden op andere plaatsen in de regio opgepikt en gevraagd.

Geslaagde aanbodprojecten die zich herhalen worden steeds groter in omvang.

Om de werkdruk onder controle te houden, stelden we jaarlijks indicatoren op en hielden we deze strikt bij in de planning.

[5]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

We haalden de vooropgestelde spreiding van het aanbod in de regio: 65% van het aantal uren in Gent en 35% in de structurele samenwerkingen in de regio.

Dat lukte dankzij volgende keuzes en inspanningen: Jaarlijks waren we actief in meer dan de helft van de gemeenten.

Structurele samenwerkingen in Lochristi en Aalter naast de bestaande in Gent, Deinze, Eeklo, Evergem, Knesselare, Merelbeke, Oosterzele en Maldegem.

Werken rond uitdagingen en thema’s die in de regio leven.

Extra inspanningen voor communicatie in de regio.

Wanneer we een praktijk organiseren in een gemeente waar we een structurele samenwerking mee hebben, komt gemiddeld: 47% uit de gemeente waar de praktijk wordt georganiseerd; 39% uit andere gemeenten in de regio; 14% uit gemeenten buiten de regio.

Het bijhouden van de woonplaats van de deelnemers laat toe om in de toekomst het bereik van onze praktijken in de regio nog beter in te schatten en te monitoren.

Divers publiek – Publieksonderzoek We willen een zo divers mogelijk publiek bereiken dat de demografische samenstelling van de bevolking weerspiegelt. Deze beleidsperiode hielden we, zoals vooropgesteld, twee publieksonderzoeken. De opvallendste resultaten tussen de nulmeting in 2016 en het onderzoek in 2018 zijn de volgende: Leeftijd We trekken mensen aan uit alle leeftijdscategorieën, al is verjonging een algemeen aandachtspunt: 63% van onze deelnemers is +50, 37% is -50.

We bereiken meer mannen (van 36% naar 39%).

We bereiken meer jongeren tussen 18-30 (van 8% naar 13%).

Culturele achtergrond – Financiële situatie – arbeidssituatie Onze deelnemers hebben een diverse culturele achtergrond: 9% van de deelnemers in het open aanbod heeft niet-Europese roots. We blijven als sociaal-culturele werking hier aandacht aan besteden.

14,7% van onze deelnemers maakt gebruik van het UiTPAS kansentarief of het sociaal tarief (verhoogde tegemoetkoming). In 2016 was dit 11,7%. Deze cijfers zijn het resultaat van een doorgedreven aandacht voor deze doelgroep en duiden op een grote nood in de samenleving.

40,5% van onze deelnemers heeft een betaalde job. 39,5% is gepensioneerd; 7% is student; 10% is werkzoekend of arbeidsongeschikt; 3% is huisman of -vrouw.

[6]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Samenwerking met De Krook We startten een duurzame samenwerkingsovereenkomst met de Stad Gent om in de nieuwe bibliotheek De Krook een relevant maatschappelijk aanbod op te bouwen.

Dat deden we samen met de publiekswerking van de bib, UGent, Imec, Digitaal Leerpunt, Digipolis… Het aanbod in De Krook zet in op: een breed publiek met oog voor kansengroepen. lagere drempels om deel te nemen. ontmoeting en uitwisseling tussen diverse groepen in de samenleving. maatschappelijke vraagstukken en het publieke debat erover. de digitale samenleving en de digitale kloof.

De samenwerking met De Krook leidde tot nieuwe formats die inspelen op maatschappelijke vraagstukken: Pano-live rond armoede i.s.m. VRT. Clash: uiteenlopende meningen rond een maatschappelijk onderwerp leiden tot interactieve bespreking.

Zin op zondag: ontbijtformule waar publiek in gesprek gaat met een inspirerend denker a.d.h.v. de 4 levensvragen van Kant.

Quotes: maandelijks interview met de auteur van een spraakmakend nonfictieboek a.d.h.v. quotes uit diens boek.

Kraks@dekrook: formule i.s.m. UGent waar maatschappelijke thema’s vanuit verschillende perspectieven benaderd worden.

Een volledige leerlijn rond digitale geletterdheid in De Krook die we samen met partners breed uitrolden in de regio (125 sessies in 2018): Digistaties: korte workshops die mensen wegwijs maken in het digitale landschap (gebruik smartphone, cultuurapps,…).

Digitaal maken: al doende aan de slag gaan met de nieuwste technologieën (lasertechnieken, 3D-printing, …).

Digicafé voor beginners: introductie in digitale geletterdheid, met extra aandacht voor een kwetsbaar publiek. …

Divers open aanbod rond maatschappelijke uitdagingen In 2016 bepaalde het educatieve team samen met de bestuurders en partners de maatschappelijke uitdagingen waarrond we zouden werken. We groepeerden deze per werkingscluster: samenleving en actualiteit, cultuur en filosofie, persoon en welzijn, digitaal en media. Jaarlijks stelden we de planning bij op basis van de regionale noden. Maatschappelijke participatie (met aandacht voor superdiversiteit en inclusie van kwetsbare groepen), duurzame ontwikkeling, armoede, de digitale kloof en samenleven waren de grote inhoudelijke lijnen.

We bewaakten onze oriënterende rol in het kader van levenslang en levensbreed leren: voor echt verdiepende activiteiten oriënteren we mensen waar mogelijk naar gespecialiseerde organisaties.

In alle clusters vond ontmoeting en uitwisseling tussen verschillende publieken plaats.

We gebruikten een jaarlijks bijgewerkte inspiratiegids als startpunt om met de structurele partners tot een co-creatief aanbod te komen.

WERKINGSDOEL: WERKING ROND KWETSBARE GROEPEN EN INCLUSIE Bereik en volume 2016

2017

2018

Indicatoren 2018

2019 (prognose)

51

60

63

60

65

Aantal uren

451

647

772

650

775

Aantal deelnemers

767

775

1.026

775

1.100

4.575

4.480

5.293

4.500

5.400

Aantal praktijken

Aantal deelnames

[7]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

In 2018 realiseerden we 772 uren specifiek voor kwetsbare groepen (27% van de globale werking), waar we 650 uren vooropgesteld hadden. Ook de prognose voor 2019 toont een stijging.

Deze cijfers tonen aan dat de continue focus op kwetsbare mensen en inclusie loont. Het VTO-beleid naar de vrijwilligers binnen deze werking heeft de groei mee mogelijk gemaakt.

We brengen jaarlijks in kaart voor welke groepen we welke praktijken realiseerden en sturen in functie daarvan bij.

Activiteiten We ontwikkelden praktijken gericht op inclusie: ontmoeting en uitwisseling tussen verschillende culturen. Enkele voorbeelden: Dzjambo, langlopend project waar nieuwkomers en Gentenaars samen culturele activiteiten organiseren, Nederlands oefenen, …

Women After Work, vrouwen met diverse etnisch-culturele achtergrond schrijven samen een memorandum rond genderongelijkheid.

Interreligieuze ontmoetingen in Zelzate.

A Touch of Eritrea, laagdrempelige dag in De Krook met de Eritrese Gemeenschap te Gent.

We versterkten onze werking met kwetsbare groepen. Enkele voorbeelden: We maakten het open aanbod toegankelijker door drempels te verlagen: UiTPAS Kansentarief Regio Gent, communicatiebeleid, een beter bereik via sleutelfiguren en -organisaties, aangepaste locaties, …

In het Samenlezen project met focus op kansengroepen en inclusie, delen mensen vanuit voorgelezen literaire fragmenten ervaringen met elkaar.

Met vrijwilligers in de Gentse kwetsbare wijk De Muide werkten we aan meer gedeeld eigenaarschap in de wijk.

We organiseerden uitwisselingsprojecten in de gevangenis en het Gentse Forensisch Psychiatrisch Centrum.

We werkten met vzw Konekt aan inclusie in het aanbod van Vormingplus voor personen met een (mentale) beperking.

[8]

AANDACHT VOOR EXPERIMENT EN CO-CREATIE: De laboratoriumfunctie en de voortdurende zoektocht naar co-creatie leidden tot interessante projecten: samenwerkingen in ‘aanbodprojecten’ gespreid over de regio: bredere projecten waarbij we met partners diverse activiteiten organiseren (vormingen, tentoonstellingen, wandelingen, …) met verschillende invalshoeken rond een bepaald thema. Enkele voorbeelden: Festival van de Gelijkheid (Vormingplus als partner) Samenleven met misdaad (in co-regie met Stad Gent, STAM en Krookpartners) Maand van de digitale geletterdheid (in regie van Vormingplus) Dag van de filosofie (in regie van Vormingplus) participatieve projecten die een gemeenschap versterken en antwoorden zoeken op noden die leven in de regio en Gent. Enkele voorbeelden: Kerk in het midden: Plattelandsontwikkelingsproject i.s.m. de Provincie Oost-Vlaanderen rond de participatie van inwoners bij de herbestemming van kerken in de regio (Wachtebeke-Overslag & Dikkelvenne).

Korte Keten Meetjesland i.s.m. Natuurpunt en Partners Meetjesland.

Beleef(de) plekjes, LEADER project i.s.m. Schakel en het gemeentebestuur Oosterzele, waar bewoners in verschillende buurten een ‘plek’ samen invulling geven.

B401: Participatief traject i.s.m. de Stad Gent rond de toekomst van de Flyover. Vormingplus ontwikkelde een aangepaste methodiek en betrok kansengroepen bij het proces.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

1.2. De zakelijke werking in 2016-2018: kerngegevens en bespreking De cijfers en gegevens hieronder zijn geen afrekening of balans. We voegen analytische categorieën uit de boekhouding samen om te duiden hoe de middelen besteed worden binnen de werking, hoe de controlemechanismen werken, en hoe we inspelen op kansen, noden en vragen die zich aandienen. Decimalen zijn omwille van de overzichtelijkheid weggelaten; dit kan kleine totaalverschillen opleveren ten opzichte van de ingediende afrekeningen.

GLOBAAL BEELD VAN INKOMSTEN EN UITGAVEN Aan het begin van de lopende beleidsperiode wisten we dat onze organisatie een structureel financieel probleem zou hebben als we geen maatregelen troffen.

De groeiende loonkost en de toenemende vraag van partners stonden immers tegenover een terugtredende overheid. Die bespaarde in de afgelopen 10 jaar meer dan 30% investeringsgelden in onze werking en verrekende de loonanciënniteit niet mee in de subsidie. Bovendien werd het groeiende aantal inwoners in de regio niet meegenomen in de subsidie.

We konden dit niet verhalen op de deelnemersprijs, gezien onze opdracht om kansen te bieden aan iedere inwoner uit onze regio, met oog voor kwetsbare groepen, om levenslang en levensbreed te leren.

Integendeel, we besloten om naast ons sociaal tarief (50% korting voor mensen met een verhoogde tegemoetkoming) bijkomende bijzondere tarieven te introduceren: het reductietarief (25% korting voor mensen met financiële zorg) en de UiTPAS Kansentarief Regio Gent (40% van het tarief wordt door de overheid betaald, 40% door Vormingplus en 20% door de kwetsbare deelnemer).

De groeiende nood en vraag naar aanbodprojecten rond inclusie en samenleving, de ondersteuning van burgerinitiatieven, de participatieve projecten, … zijn arbeidsintensief en al zeker geen bron van (deelnemers)inkomsten.

Een verdere personeelskrimp zou de kernopdracht van onze werking in het gedrang brengen.

Er werd dan ook een financieel plan opgemaakt waarbij we verschillende pistes (en de combinatie ervan) onderzochten: Verhuizing van ons ‘dure’ centrum in de Reigerstraat.

Verdere efficiëntie-oefeningen rond administratieve vereenvoudiging & procedures.

Efficiëntie-oefening rond communicatie-uitgaven (tijdschrift & syllabi).

Beleid opstarten rond fondsenwerving en projectsubsidiebeheer (ondernemerschap).

Samenwerkingen opzoeken die de kernopdracht vrijwaren.

De effecten van de geplande krimp monitoren op het aanbod en de werking.

Monitoren van de (groeiende) loonkost (gestage terugkeer van personeel in hun volle jobtijd).

Daarnaast voorzagen we de mogelijkheid om tijdens de beleidsperiode te investeren uit de reserves in personeel (VTO en behoud van personeel) om deze pistes volwaardige kansen te geven.

De combinatie van al deze pistes heeft ons structureel financieel gezond gehouden: de verhuizing en de duurzame samenwerkingsakkoorden met overheden leidden tot een structurele besparing van meer dan 60 000 euro op jaarbasis.

De investering in een VTO-beleid (van 2700 euro naar meer dan 17 000 euro) rond participatieve processen begeleiden, project- en subsidiebeheer, tijdsbeheer, … leidde alvast tot subsidies voor 3 langlopende projecten en diverse kleinere projecten (vgl. 2016-2018: van 18 000 naar 41 000 euro).

Deze aanpak verder professionaliseren wordt een prioriteit in ons nieuwe plan.

Bovendien houdt het nieuwe decreet in de nieuwe beleidsperiode rekening met de groei van het aantal inwoners in de laatste jaren. Dat zal toelaten het team, dat op het einde van haar spankracht zit, te versterken om onze regiospecifieke opdracht in de toekomst verder vorm te geven.

[9]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025 Inkomsten Totaal inkomsten Werkingssubsidie Vlaamse Gemeenschap

2017

2018

1.129.894

1.144.549

1.248.330

833.222

849.915

861.755

Interne staatshervorming

4.491

4.491

4.491

DAC-VIA-Soc. Mar-reg. Gesco

149.693

148.155

186.893*

987.406

1.002.561

1.053.139

gem-prov-leader-plattel. – Europees

18.511

12.282

41.337

Deelnemersgelden-drank-op vraag

120.882

129.310

153.546

3.095

396

308

142.488

141.988

195.191

2016

2017

2018

1.070.444

1.155.015

1.199.706

Huisvestingskosten

93.591

95.346

32.950

Secretariaatskosten

28.331

28.448

25.971

Organisatiekosten

23.691

34.389

37.051

VTO-Beleid

2.671

10.151

17.144

Communicatie (brochure)

33.293

37.900

37.770

1.558

486

0

9.087

8.166

13.104

Afschrijvingen activa

6.023

12.436

17.612

Bankkosten

108

192

208

198.353

227.514

181.810

Omkadering, materialen

16.566

19.924

27.370

Forf. Vergoedingen vrijw op specifieke werkingen

5.132

12.979

11.248

Honoraria voor praktijken

56.130

71.964

94.027

Totaal structurele overheidsinvestering Projectsubsidies Inkomsten uit activiteiten Financiële opbrengsten Totaal eigen inkomsten *+37361,- DAC-normalisering werd vanaf 2018 volledig verrekend.

Uitgaven Totaal uitgaven

Drankkosten Vergoedingen aan derden

ICT-Onderhoud gebouw-revisoraccountant…

Totale organisatorische kost voor de 2 werkingen Bijkomende activiteitskosten

Totaal bijkomende activiteitskosten Loonkost team V+ G-E Overschot-tekort jaarbasis [ 10 ]

2016

77.828

104.867

132.645

794.263

822.634

885.251

59.450

-10.466

48.624

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Evolutie in de zakelijke werking In de aflopende beleidsperiode heeft Vormingplus Gent-Eeklo de vernieuwing in de werking gemonitord en waar nodig bijgestuurd. Dat deden we onder andere door trimestriële financiële analyses en prognoses te maken. De bestaande expertise in het team en bestuur, de koppeling van het boekhoudprogramma aan ons datasysteem en de externe ondersteuning hebben ons daarbij geholpen.

Onze organisatie bleek een voorzichtige begroter te zijn. In plaats van te investeren uit reserves zoals gepland, hebben we een aantal overschotten kunnen boeken dankzij volgende factoren: Uitval, verlof, re-integratietraject, VOP-regeling van personeel en personeelswissels (met soms niet ingevulde overgangsmomenten).

De samenwerkingsovereenkomst met de stad Gent waar we gratis ruimte ter beschikking kregen in het kader van de co-creatie.

De bijzonder drastische terugval van onze huisvestingskosten dankzij de verhuizing (structureel 15 000 euro meer dan ingeschat): We hebben geen eigen centrum meer maar werken in co-creatie in verschillende centra in Gent en in de regio.

In plaats van de geplande personeelskrimp konden we extra personeel aanwerven en zo terug groeien naar eenzelfde personeelsbezetting als in 2010 (zie p. 12).

Vormingplus Gent-Eeklo blijft ervoor kiezen om geen eigen gebouw aan te kopen, maar in mensen te investeren.

De ‘explosie’ van deelnemers per activiteit (groei van 40% in aantal deelnemers en bijhorende deelnemersgelden) Het onvoorzien snelle succes in de zoektocht naar middelen voor projecten als Kerk in het midden, B401, Korte Keten Meetjesland, Beleef(de) plekjes…

Het inzetten van het eigen team in begeleidings- en coachingprocessen, wat kosten voor externe begeleiders uitspaarde.

In het voorlaatste jaar van de lopende beleidsperiode breidden we de jobtime voor communicatie uit (+30%). Zo konden we de totale werking van Vormingplus beter vertalen naar onze communicatiekanalen en interactiever communiceren met onze deelnemers en partners.

In deze experimentele beleidsperiode hebben we soms ‘reactief’ gewerkt op zakelijk vlak; we wisten van tevoren niet welke kansen op ons pad zouden komen.

Tegelijkertijd stelden de zakelijke keuzes de toekomst van de organisatie veilig en maakten ze groei mogelijk: Vormingplus Gent-Eeklo is een financieel gezonde organisatie. In de komende beleidsperiode kunnen we proactiever werken dankzij de opgebouwde expertise, een meer structurele inplanning van de projecten en een aangepast personeelsbeleid (zie zakelijk plan p. 59).

Sinds 2018 volgt het educatieve team de activiteiten financieel-analytisch op via Salesforce (Event 360 via Parcours vzw, zie p. 64). Op die manier kunnen zij elke praktijk financieel monitoren op de geschatte inkomsten en uitgaven, het aantal deelnemers en werkelijke uitgaven en inkomsten. We krijgen via Salesforce ook een zicht op globale inkomsten en uitgaven per cluster.

Verhouding inkomsten en uitgaven rechtstreeks gerelateerd aan activiteiten

Inkomsten uit activiteiten Werkingskosten voor activiteiten (exclusief personeel en omkadering) Verhouding verschil x

2016

2017

2018

139.392

141.590

194.881

77.827

104.866

132.644

1,8

1,3

1,5

Op deze manier monitoren we de verhouding tussen inkomsten en uitgaven van activiteiten. Uiteraard is geen enkele activiteit ‘winstgevend’ als de organisatieomkadering en de personeelsinzet meegerekend wordt.

[ 11 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

We streven naar een dekking van de werkingskosten door de inkomsten, berekend op een minimum aantal deelnemers.

De toegankelijkheidstarieven nemen we daar niet in op en compenseren we ten dele via een hoger aantal deelnemers.

Voor het totaal van de activiteiten moet de balans positief zijn.

Via analytische boekhouding in Salesforce stellen we vast dat de uitgaven mee groeien met de inkomsten, zelfs als er meer deelnemers per activiteit zijn en hogere inkomsten uit projectsubsidies. Oorzaken daarvoor zijn: Toegankelijkheidstarieven (+3% gebruikers).

Een lagere standaardprijs bij aanbodprojecten en andere formats waarbij afgelasting niet mogelijk is.

Groei van de werking naar kwetsbare groepen aan wie we geen deelnemersprijs vragen (van 450 uren naar 760 uren).

We verwachten verdere groei van de toegankelijkheidstarieven en de lage (of gratis) deelnemersprijzen voor kwetsbare groepen en participatieve trajecten, gezien de nieuwe opdracht vanuit het decreet sociaal-cultuureel werk. Dit zal een aandachtspunt zijn in de komende beleidsperiode.

HET PERSONEEL IN DE AFLOPENDE BELEIDSPERIODE: WERKING EN KERNGEGEVENS (18-19) Samenstelling team Vormingplus Gent-Eeklo op volle sterkte beschikt in 2020 over een team van 13,35 VTE. Op dit moment zijn een aantal personeelsleden nog niet teruggekeerd in hun volledige jobtime. In 2020 verwachten we een gestage groei van de bezetting van 12,85 VTE naar 13,35 VTE. Functie

2018 Reëel gewerkt

Jobtime in VTE 2020

Reëel gewerkt

Op volle sterkte

Algemene coördinatie

1,00

1,00

1,00

Stafmedewerker Personeel en financiën

0,80

0,80

0,80

Stafmedewerker Communicatie

0,60

0,83

0,80

ICT (intern)

0,30

0,40

0,60

Onderhoud

0,30

0,30

0,30

Onthaal & deelnemersadministratie

2,22

2,19

2,00

Organisatorische planner Regio en Gent

1,00

1,00

1,00

Stafmedewerkers educatie

5,90

6,33

6,85

12,12

12,85

13,35

Totaal

[ 12 ]

2019 (prognose)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Loonkost Jobtime in VTE 2018

Jobtime in VTE 2019

1/06/2012

1,00

1,00

Tony van de Veire

3/05/2016

0,80

0,80

Sanne Stassijns

11/02/2019

Nel Van Vooren

01/01/2017 tot 28/02/2019

0,60

0,10

Myriam Pauwels

2/12/2014

0,62

0,50

Deborah Delva

13/08/2018

0,42

0,85

Functie

Personeelslid

Algemene coördinatie

Steve Maes

Stafmedewerker Personeel en financiën Stafmedewerker Communicatie Administratie - onthaal - onderhoud

In-uitdiensttreding

Iciar Gandarias

0,73

1/01/2004

0,50

0,50

Sara Du Pont

18/04/2018 tot 08/03/2019

0,50

0,14

Nathan Calis

12/02/2018 tot 30/06/2018

0,3

Nine Israël

01/12/2015 tot 15/03/2018

0,18

Sabrin Krifa

15/04/2019

Organisatorische planner Regio en Gent

Veerle Bosteyn

1/01/2004

1,00

1,00

Stafmedewerkers educatie

Sandrine De Wilde

17/03/2008

0,80

0,9

Elisabeth Seeuws

1/01/2004

0,50

0,58

Brigitte Pattyn

1/01/2004

1,00

1,00

Janusz Vanhellemont

1/01/2004

0,90

1,00

Eva Rousselle

1/01/2004

0,65

0,80

Fabienne Haerinck

1/04/2017

0,80

0,80

Lief Cuyvers

1/01/2004

0,75

0,75

Tim Deschaumes

1/01/2004

0,80

0,80

12,12

12,85

SWT

0,60

Maryvonne Kasier Winny Schailee

Totaal Verhouding loonkost-totale inkomsten

2016

2017

2018

70%

72%

71% [ 13 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

We beschikken over een accuraat systeem om loonprognoses te begroten.

We stelden tijdens deze beleidsperiode voorop dat de loonkost maximaal 80% van de totale inkomsten mocht bedragen. Hierin slagen we vlot. Ervaring leert dat er op die manier voldoende werkingsmiddelen zijn voor sporadische investeringsprojecten en vorming op vraag. Voor het nieuwe beleidsplan herbekijken we de verhouding van de loonkost tot de totale werking.

Het personeelsbeleid in 2016-2018 We werken in meer zelfsturende thema-clusters rond de maatschappelijke uitdagingen en noden.

De werking van de organisatorische planning voor de regio werd uitgebreid naar Gent om de ontwikkeling van nieuw aanbod en projecten meer ruimte te geven.

We voerden jaarlijkse functionerings- en taakverdelingsgesprekken.

We evalueerden jaarlijks het jaaractieplan, de werking en het welbevinden op de nieuwe locatie.

We stuurden jaarlijks het personeels-, vrijwilligers-, freelancers- en deelnemersbeleid bij volgens PDCA-cirkel.

Het personeel kreeg een gezamenlijk VTO-aanbod rond: Salesforce (CRM-systeem) Verbindende communicatie Tijdsmanangement Project-en subsidiebeheer Participatieve processen: architectuur, methodiek, begeleiding Maatschappelijke uitdagingen Daarnaast wordt tijdens de functioneringsgesprekken individuele vorming besproken.

[ 14 ]

CONCLUSIES EN EVALUATIE 2016-2018: We beleefden een intense, turbulente en experimentele periode. We maakten fundamentele keuzes die resulteerden in een behoorlijk indrukwekkend parcours.

Bij momenten zaten we in een rollercoaster die nu aan het eind van de beleidsperiode in zijn plooi valt.

In de eerste fase van het beleidsplan wilden we ‘snoeien om te groeien’ om de werkdruk van het zeer enthousiaste team te verminderen. Onder meer door de plotse doorbraak in het dossier De Krook en de effecten van co-creatiever en meer projectmatig werken zagen we het omgekeerde gebeuren.

De verhuizing en de uitbouw van de nieuwe samenwerking tussen de partners in De Krook waren voor het team geen evidente processen. De organisatie van de nieuwbouwbibliotheek was bijzonder goed uitgedacht, maar de ingebruikname ging gepaard met regelmatige bijsturingen in de praktische organisatie en de samenwerking tussen de teams van Vormingplus Gent-Eeklo en De Krook.

Onze processen en organisatiestructuur bleken soms ontoereikend of nog te veel afgestemd op de vorige beleidsperiode om op al die nieuwe noden vlot in te spelen: Co-creatie in verschillende rollen (in regie, in co-regie, als partner) blijkt meer afstemming, (vergader)tijd en complexiteit met zich mee te brengen dan ingeschat.

Hetzelfde geldt voor de ontwikkeling van aanbodprojecten en voor de uitrol van grote participatieve projecten in de regio.

Ook de groeiende vrijwilligerswerkingen vragen meer tijd en zorg.

Meer zelfsturende clusters inbouwen in de organisatie vraagt meer tijd, afspraken en tools.

De criteria en procedures om keuzes te maken uit de nieuwe opportuniteiten bleken te vaag en werkten overdruk mee in de hand.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Maar we beschikken over een sterk team, dat dankzij een stevig kwaliteitszorgbeleid en met de hulp van externe expertise deze problematiek kon opvangen. Er is nu meer eenheid tussen het administratieve en het educatieve team, de interne samenwerking is nog hechter, de nieuwe plek blijkt aangenamer dan ons grote huis in de Reigerstraat.

In de komende beleidsperiode willen we verder professionaliseren op de nieuw in geslagen wegen. Daarbij willen we de horizontale structuur van onze werking, die leidt tot engagement, betrokkenheid en creativiteit, niet verstoren.

[ 15 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2. DE SAMENWERKING MET DE 13 VORMINGPLUSSEN De Vormingpluscentra zijn een sterke groep met ambitie om werkingen te ontwikkelen die impact hebben op de maatschappij.

Maandelijks komen alle coördinatoren bijeen. Op de agenda van die bijeenkomsten staan zowel inhoudelijke als zakelijke punten. We delen ervaringen, expertise en bespreken veranderingen in de wetgeving.

De stafmedewerkers versterken elkaar in collegagroepen waar ruimte is voor inspiratie, advies en feedback. Tweejaarlijks organiseren we een medewerkersdag waarin de medewerkers samen leren en elkaar inspireren met praktijken uit de verschillende centra. De frequentie van de uitwisseling van praktijken willen we verder verhogen.

3. CONCLUSIES OVER DE WERKING: ZELFEVALUATIE In een intensief beleidsplanningsproces (zie bijlage) besteedde het team heel wat momenten aan zelfanalyse en zelfevaluatie, voortbouwend op de grondige oefeningen die al werden gedaan in 2015 en 2016.

Al in het najaar van 2018 gingen we tijdens beleidsplandagen op zoek naar het kern-DNA van Vormingplus Gent-Eeklo, de aspiraties van het team en de SWOT van de organisatie. Deze zelfevaluatie werd in het vervolg van de beleidsplanning verder uitgediept.

De belangrijkste sterktes en zwaktes van de organisatie werden opgenomen in de SWOT verderop in deze analyse (zie p. 31).

In het kader van het nieuwe beleidsplan versterkten we onze visie door middel van een tweedaagse in Kortrijk in 2017 en een uitwisselingsdag in 2019, aangevuld met de maandelijkse overlegmomenten. We bepaalden ook onze gezamenlijke missie en visie.

We streven ernaar om verder te gaan in de ontwikkeling van zaken waar we samen baat bij hebben. Naast Salesforce (zie p.64) willen we een verdere stap in de samenwerking zetten om meer impact te genereren op Vlaams niveau. Hiertoe zullen we ons laten begeleiden door een procesbegeleider. We willen komen tot een gezamenlijk project dat regionaal uitgewerkt kan worden en impact en uitstraling genereert op Vlaams niveau. Samen willen we ook een vrijwilligersacademie opzetten voor het hele Vlaamse grondgebied. We voerden hierover verschillende besprekingen met het Steunpunt voor vrijwilligerswerk en de administratie.

Woordwolk op basis van de verslagen van de stakeholdersenquête & focusgroepen [ 16 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4. STAKEHOLDERSBEVRAGING

Vormingplus Gent-Eeklo voert dagelijks gesprekken met een waaier aan stakeholders: vrijwilligers, freelancers, partners, deelnemers. Hun inzichten nemen we altijd mee in de continue monitoring en bijsturing van de werking en in onze zelfanalyse.

Daarnaast consulteerden we de stakeholders specifiek over dit beleidsplan op de volgende manieren: Stakeholdersenquête (18 organisaties) in december 2018 Stakeholdersbevraging tijdens de open Algemene Vergadering op 20/12/2018 5 focusgroepen (vrijwilligerswerking, beleidsmakers, werkveldorganisaties, belendende sectoren, bestuurders) toetsten de inhoudelijke krijtlijnen beleidsplan af en gaven feedback.

5. CONTEXTANALYSE

In deze contextanalyse bekijken we, op basis van de DESTEP-methode, de regio Gent-Eeklo. Voor een ruimere blik op de Vlaamse en Belgische context verwijzen we naar de macro-analyse uitgewerkt door de 13 Vormingplussen. De volledige tekst van die analyse is terug te vinden in de bijlage, met enkele aanvullingen die specifiek van belang zijn voor de regio Gent-Eeklo. De aanvullingen zijn gemarkeerd… Beide teksten moeten samen gelezen worden. We vullen de regionale analyse hieronder aan met enkele conclusies voor Vormingplus Gent-Eeklo uit de macro-analyse.

Alle cijfers in de contextanalyse hebben betrekking op 2018, tenzij anders gesteld.

De regio Gent-Eeklo

De vragen die we stakeholders voorlegden en de verslagen van de focusgroepen vindt u in de bijlage bij dit plan.

Samengevat bevestigden de stakeholders de positie van Vormingplus Gent-Eeklo als een erkend speler in de regio, gewaardeerd om zijn kwaliteitsvolle en vernieuwende werking op heel diverse terreinen. Vormingplus is vooral gekend om de ontwikkeling van een breed en divers educatief aanbod gespreid over de regio. Het bouwt gericht aan een duurzame, inclusieve en democratische samenleving en levert een betekenisvolle bijdrage aan de emancipatie van mensen en groepen.

Sint-Gilles-Waas

Sint-Laureins

Beveren

Assenede Kaprijke Maldegem

Stekene Zelzate Wachtebeke Moerbeke

Eeklo

Lievegem

Sint-Niklaas

Aalter

Waasmunster

Lokeren

Lochristi

Zele

Destelbergen Gent

Laarne Berlare

Deinze Sint-Martens-Latem Melle

De Pinte

Wetteren

Merelbeke Nazareth Zulte

Oosterzele Gavere

Oudenaarde

Dendermonde Buggenhout

Wichelen

Lebbeke

Aalst

Sint-Lieve-Houtem Herzele

Zwalm

Hamme

Lede

Kruisem

Wortegem-Petegem

Kruibeke Temse

Evergem

Erpe-Mere Haaltert

Denderleeuw

Zottegem

Harebeke Ninove Brakel

Kluisbergen

Maarkedal

Ronse

Lierde Geraardsbergen

[ 17 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

De regio Gent-Eeklo omvat in de komende beleidsperiode 5 districten met 3 steden (Gent, Eeklo, Deinze) en 20 gemeenten. Er vonden immers een aantal fusies plaats: De gemeenten Waarschoot, Lovendegem en Zomergem fusioneerden tot de gemeente Lievegem.

Centrumstad Deinze fusioneerde met de gemeente Nevele (gemeenschappelijke naam: Deinze).

De gemeente Knesselare fusioneerde met de gemeente Aalter (gemeenschappelijke naam: Aalter). In deze contextanalyse zullen ze nog afzonderlijk vermeld worden. De meeste cijfers dateren immers van voor de gemeentelijke fusies.

Onze regio kent een dualiteit. Gent en de grootstedelijke rand zijn verstedelijkt gebied en dichtbevolkt (Stad Gent: 1643 inwoners/km2). Daarnaast is er een landelijk, veel minder dicht bevolkt buitengebied met kleine provinciesteden en plattelandsgemeenten. Die dualiteit heeft een impact op heel wat niveaus, en zal regelmatig terugkeren in de contextanalyse.

5.1. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIES BEVOLKINGSGROEI In de regio Gent-Eeklo groeide de bevolking tussen 2014 (het jaar van de vorige analyse) en 2018 met ongeveer 2,7 % 1 (641 525 inwoners in totaal in 2018).

In 2019 groeide de bevolking licht aan tot 644817 inwoners. De grootste groei situeert zich in Gent en de randgemeenten, in de meeste andere gemeenten stijgt de bevolking heel lichtjes of blijft ze status quo. In Sint-Laureins, Zomergem (nu Lievegem) en Sint-Martens-Latem daalde de bevolking tussen 2006 en 2016.2 Rond de Gentse stadsregio ontstaan secundaire, kleinere woonmarkten (Eeklo, Aalter, Deinze, Wetteren). Stadsverlaters vestigen zich steeds meer aan de oostzijde van Gent.3 De bevolkingscijfers tellen enkel personen die opgenomen zijn in het rijksregister.

Personen in het wachtregister of zonder wettig verblijf zijn niet meegeteld.

De grens met Nederland is een belangrijke factor in het noorden van de regio.

Bewoners steken de grens over, zowel om er te wonen als om te winkelen, te werken, naar school te gaan en vormingen te volgen. Hoewel het decretaal buiten de werkingszone van Vormingplus valt, is het nuttig om rekening te houden met ontwikkelingsplannen, evoluties en werkingen die over de grens heen reiken (de Kanaalzone, Euregio Scheldemond, aan-z, …).

Voor de cijferanalyse van de regio lichten we er op verschillende plaatsen de stad Gent uit, samen met de kleinere steden en centrumgemeenten en enkele plattelandsgemeenten. De gemeenten van dit referentiestaal zijn de volgende: Gent - Zelzate - Eeklo - Deinze/Nevele - Aalter/Knesselare - Merelbeke - Evergem Lochristi - Sint-Laureins - Oosterzele

1

https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/structuur-van-de-bevolking#figures

2

Statistiek.vlaanderen.be

3

Onderzoek van Filip De Rynck en Pieterjan Schraepen (UGent, 2018)https://steunpuntbestuurlijkevernieuwing.be/publicaties/schraepen-de-rynck-voets-2018-nota-schalen-en.pdf

[ 18 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Gemeente

Aantal inwoners in 2018

Gemeente

Aantal inwoners in 2018

Gemeente

Aantal inwoners in 2018

Aalter

20.548

Kaprijke

6.429

Nevele

12.179

Assenede

14.200

Knesselare

8.236

Oosterzele

13.564

De Pinte

10.532

Lochristi

22.300

Sint-Laureins

6.684

Deinze

31.085

Lovendegem

9.574

Sint-Martens-Latem

8.468

Destelbergen

18.026

Maldegem

23.689

Waarschoot

7.967

Eeklo

20.890

Melle

11.574

Wachtebeke

7.683

Evergem

35.239

Merelbeke

24.634

Zelzate

12.699

Gavere

12.769

Moerbeke-Waas

6.455

Zomergem

8.466

Gent

260.341

Nazareth

11.574

Zulte

15.720

De typologie van de gemeenten volgens de Belfius-cluster is erg divers. De meest voorkomende typologie is V8 (landelijke woongemeente met eerder vergrijzende bevolking, 6 gemeenten) en V6 (landelijke woongemeente met hogere inkomens, 4 gemeenten).

MIGRATIE Onderstaande tabel toont het aandeel personen met vreemde nationaliteit en het aandeel Belgen van buitenlandse herkomst in een aantal gemeenten uit de regio.

NietBelgen Buitenlandse herkomst

VL

Gent

Eeklo

Deinze

Nevele

Aalter

Knesselare

Zelzate

Merelbeke

Evergem

Sint-Laureins

Lochristi

Oosterzele

8,4

14,2

5,8

4,5

2,1

2,6

3

10,9

3,7

2,8

4,1

2,3

1,4

32,6

12,9

9,1

5,6

5,6

6,1

25

9,2

9

8,9

7,2

4,5

Bron: Lokale Inburgerings- en integratiemonitor per gemeente, https://www.statistiekvlaanderen.be/monitor-lokale-inburgering-en-integratie

In alle gemeenten stijgen de cijfers ten opzichte van de vorige beleidsperiode. Gent is na Antwerpen de Vlaamse stad met de meeste personen van buitenlandse herkomst en nationaliteit. In meer landelijke gemeenten bleef het aandeel mensen met buitenlandse roots of nationaliteit zo goed als stabiel.

Van de niet-Belgen in Gent is het grootste aandeel (7,9% van het totale aantal inwoners) afkomstig uit de EU, 6,3% uit een niet-EU-land. De meest voorkomende nationaliteiten in Gent zijn de Bulgaarse (3,4% van de inwoners), de Turkse (1,6%) en de Nederlandse (1,1%).

[ 19 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

10,8% van de Gentenaars zijn Belgen met roots in een ander EU-land, 21,8% heeft roots buiten de EU. 12% van de Gentse bevolking heeft Turkse of Maghrebijnse roots.

Een andere uitschieter in de regio is Zelzate. Daar vormen de Nederlanders de grootste groep met 3,6% van de bevolking, gevolgd door de Polen (1%). 9,9% van de Belgische inwoners heeft er roots in een nabijgelegen EU-land (West- en Noord-EU), 4,5% van de Belgische inwoners heeft roots in Turkije of de Maghreb.

Polen en Nederlanders zijn in de meeste onderzochte gemeenten de sterkst vertegenwoordigde nationaliteiten.

GEZINNEN Statbel telde op 1/1/20174 in de regio 278.404 gezinnen. Ten opzichte van 2013 (265.547) is dat weer een stijging. De regio volgt dus de Belgische trend.

In de meeste gemeenten lag het aantal eenpersoonsgezinnen tussen de 20 en 30%. Gent telt 42,01 % eenpersoonsgezinnen, Eeklo 36,75% en Zelzate 32,45%.

Het grootste aantal eenoudergezinnen met kinderen vinden we in Gent (9.898 gezinnen op 1/1/2017)5 en Evergem (1.148 gezinnen).

VERGRIJZING EN VERZILVERING Leeftijd

VL

Gent

Eeklo

Zelzate

Merelbeke

Evergem

Sint-Laureins

Lochristi

Oosterzele

0-17 jaar

19,4

19,2

18,2

19,2

16,9

19,1

19,1

19,3

17,7

19,9

20

18-64 jaar

60,8

64,3

59,2

60,7

60,6

60

61,2

60,6

60,7

60,8

61,4

65-79 jaar

13,8

11

15,6

13,8

14,1

14,9

13,9

13,8

14,2

13,8

12,8

80+

6,0

5,4

7,1

6,2

6,3

7,4

5,7

6,3

7,4

5,5

5,8

Aandeel in %

Deinze/ Nevele D

N

Aalter/Knesselare A

K

Bron: provincie in cijfers

In dit lijstje vallen Eeklo, Zelzate en Sint-Laureins op als ‘oudste’ gemeenten, met Gent, Oosterzele en Lochristi als duidelijk veel jongere gemeenten.

Buiten deze gemeenten is ook Sint-Martens-Latem noemenswaardig. Het staat op nummer 10 in de lijst van Belgische gemeenten met de oudste bevolking. Ook Lovendegem zit nog in de top 20 (nr 18).6

[ 20 ]

4

https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/structuur-van-de-bevolking#panel-14, aantal huishoudens volgens type per gemeente

5

https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/structuur-van-de-bevolking#panel-14, aantal huishoudens volgens type per gemeente

6

http://www.ibz.rrn.fgov.be/nl/bevolking/statistieken-van-bevolking/

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

CONCLUSIES VOOR DE REGIO IN VERBAND MET DEMOGRAFIE

Ontwikkelingsstrategie Meetjesland 2015-20207 is een actie gericht op startende en jonge rurale ondernemers. De Plaatselijke Groep van LEADER Meetjesland wil jonge mensen in een rurale omgeving stimuleren om ondernemer te worden of te blijven. De eigenheid van het platteland en van de streek kan daarbij een stimulans zijn om creatief te ondernemen. In het LEADERgebied Grensregio Waasland, met twee gemeenten uit ons werkingsgebied, werd bv. de “Smaak van Waas” opgericht: een 13-tal ondernemers en aanbieders van streekproducten wisselen ideeën uit over het samen ontwikkelen van nieuwe streekproducten en over de ‘Korte keten’.

Het Meetjesland is daarnaast ook een regio met veel KMO’s, veelal in de voedingsindustrie, en zelfstandigen.

De rest van de regio bevindt zich in de invloedssfeer van Gent en het uitdeinende stedelijke gebied. Belangrijke economische zones zijn de industrieparken langs de E17 en de E40.

In landelijke gebieden verdwijnen heel wat lokale middenstandszaken, vooral buiten de dorpskernen: café’s, winkels, … Dit heeft een weerslag op de leefbaarheid en de sociale cohesie in die gemeenten.

De Vlaamse trends zijn ook merkbaar in de regio: Gent en in iets mindere mate Zelzate en Eeklo hebben een steeds diversere bevolking. Daar zal het thema diversiteit dus erg belangrijk zijn. Elders in de regio heeft de bevolking van buitenlandse herkomst vooral roots in Oost-Europa of Nederland.

De gemeenten rond Gent en de plattelandsgemeenten hebben een verouderende bevolking. Thema’s die voor deze bevolkingsgroep relevant zijn, zullen er dus meer aan bod komen.

De trend naar meer en meer gezinnen met een groeiend aantal singles zet zich door, met uitschieters in Gent, Eeklo en Zelzate. Een aanbod naar deze groep kan zich bv. richten op alleen leven, relaties, … Het reductietarief wordt vaak gevraagd door alleenstaande ouders met kinderen die het financieel moeilijk hebben.

5.2. ECONOMIE De bruto toegevoegde waarde (het totale aantal goederen en diensten in verhouding tot het aantal inwoners) in Gent ligt bovengemiddeld hoog; de stad staat op de derde plaats na Leuven en Turnhout.

65,4% van de mensen die in Gent werken, wonen elders. Het overgrote deel van de jobs situeert zich er in de dienstensector, en ook de niet-commerciële instellingen (overheid, onderwijs, non-profit – quartiaire sector) zijn goed vertegenwoordigd.

Door de fusie van de Gentse Zeehaven met de Zeeland Seaports (Terneuzen en Vlissingen) in 2017 is de North Sea Port een van de grotere havens in Europa geworden. Volgens haar eigen cijfers zijn in de haven ongeveer 525 bedrijven actief, die zorgen voor 98.372 directe en indirecte jobs.

In het Meetjesland is het aandeel van de landbouw bovengemiddeld hoog, al staat de sector ook in deze streek onder druk. In de Lokale

SOCIALE ECONOMIE EN SOCIAAL ONDERNEMERSCHAP Voorbeelden van sociale ondernemingen (die streven naar maatschappelijke winst naast de financiële) in Gent zijn bedrijven als Ohne (verpakkingsvrije supermarkt), RoofFood, Peerby, coöperatie Partago, …

Heel wat projecten in de alternatieve economie en de deeleconomie werken samen met bedrijven waar mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt een plek vinden in een ondersteunende omgeving. Voorbeelden zijn sociale (bio) bakkerij Compaan, De Kringwinkel Ateljee, De Kringwinkel Meetjesland, Mirto (voordien Nevelland).

7

Opgemaakt i.h.k.v. het LEADER-gebied Meetjesland: http://plattelandsloket.be/beleid/20150225%20lokale%20ontwikkelingsstrategie%20meetjesland.pdf

[ 21 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

WERK EN ARBEIDSMARKT 72,8% van de 20-64 jarigen in de regio werkt (zonder Gent 76,5%). In Gent (67,7%) en Zelzate (68%) is de werkgelegenheidsgraad merkelijk lager dan elders in de regio.

Tegelijk is het aandeel jobs in zogenoemde ‘sleutelsectoren’ in Gent met 18,6% bovengemiddeld hoog.8 In het Meetjesland werken meer mensen dan gemiddeld in de landbouw, met een uitschieter in Sint-Laureins (20,1%). Maar ook hier neemt het aantal landbouwers jaar na jaar af.9 Langs de Kanaalzone is de haven een belangrijke werkgever.

ALTERNATIEVE MODELLEN EN DEELECONOMIE Gent is een pionier op het vlak van alternatieve economische modellen. De Stad Gent heeft in de afgelopen jaren actief mee aan de kar getrokken door initiatieven voor gemeenschapsmunten, deeleconomie en commons te ondersteunen.

Stad Gent, Samenlevingsopbouw Gent, FairFin en de Vlaamse Overheid lanceerden de Torekes in 2010 in de buurt Blaisantvest-Rabot. Sinds 2016 heeft ook Ledeberg, dankzij een samenwerking tussen Samenlevingsopbouw en Stad Gent, zijn Ledebergse Pluimen.

De commons10, initiatieven waarin hulpbronnen (materieel en immaterieel) als eigendom van de gemeenschap worden beschouwd, zijn in Gent in de voorbije jaren zeer snel gegroeid.11 De stad toont ook een grote openheid.

ARMOEDE EN ONGELIJKHEID VL

Gent

Eeklo

Deinze/Nevele

Aalter/ Knesselare

D

N

A

K

Merelbeke

Evergem

Sint-Laureins

Lochristi

Oosterzele

Kansarmoede-index Kind en Gezin: Aantal kinderen geboren in een kansarm gezin in de voorbije 3 jaar (2016)

6,6

21,6

14,4

6,8

2,8

1,6

6,4

18,4

2,6

8,3

2,7

5,3

1,8

Werkloosheidsgraad (1)

5,7

21,50

9,3

4,8

3,7

9,5

4,3

9,5

4,8

4,8

5,1

4,4

4,0

% kortgeschoolde werklozen tov totaal werklozen (2)

44,5

45,7

54,5

36,9

37

58,6

30,1

45,3

46,9

36,5

28,5

% Leefloners (2)

5,64

18,42

7,43

2,8

1,55

7,96

3,5

2,37

1,93

1,80

0,96

% equivalent leefloners (2)

0,49

1,55

0,51

0,16

0,05

0,62

0,14

0,17

0

0

0,08

(1): jouw gemeente in cijfers (2015) (2): provincies in cijfers (2018)

[ 22 ]

Zelzate

8

http://www.gemeente-en-stadsmonitor.vlaanderen.be

9

Ontwikkelingsstrategie Meetjesland, http://plattelandsloket.be/beleid/20150225%20lokale%20ontwikkelingsstrategie%20meetjesland.pdf

10

Bauwens en Onzia, juni 2017 , p.7

11

Bauwens en Onzia, juni 2017 , p.25

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Net als elders in Vlaanderen komt armoede vooral voor in stedelijke industriegebieden (Gent, Eeklo en Zelzate). We vinden daar ook de kwetsbare groepen meer dan gemiddeld terug (enkele cijfers als voorbeeld in de tabel).

Lokale Armoedebarometer12 voor Gent van de Decenniumdoelen ziet alvast sinds 2005 een sterk stijgende trend van de armoede in Gent, met hoge cijfers die structureel worden: sinds 2011 ligt de kansarmoede boven de 20%.13 Tegelijk zien we over de hele lijn een kleine daling van de armoede-indicatoren in de laatste jaren, na een piek in de jaren na de crisis van 2008.

Plattelandsarmoede is vaak verdoken en wordt onderschat.14 Zo is de groep tussen de 15 en 20% armsten sterk vertegenwoordigd op het platteland en hebben ook oudere personen en eenpersoonshuishoudens het moeilijker op het platteland dan het Belgische gemiddelde.

Landbouwers zijn een specifieke en groeiende risicogroep. Het steunpunt armoedebestrijding stipt het Meetjesland als één van de plattelandsregio’s met armoederisico aan. In het Europese LEADER-programma, dat ook plattelandsprojecten in het Meetjesland steunt, is armoedebestrijding een belangrijk aandachtspunt.15 Sint-Martens-Latem, de gemeente met het hoogste gemiddelde inkomen van België, valt dan weer op in de andere zin. Het kent een extreem lage kansarmoede-index van 0,5.

CONCLUSIES VOOR DE REGIO IN VERBAND MET DE ECONOMIE Uit de cijfers rond economie, tewerkstelling en armoede komt een beeld naar voor van een vrij welvarende regio, waar de armoede zich concentreert in de stedelijke gebieden van Gent, Eeklo en Zelzate, maar ook plattelandsarmoede in het Meetjesland is een gegeven. De noden van mensen in armoede en de armoedeproblematiek, met oog voor de verscheidenheid ervan in een stedelijke en plattelandscontext zijn daarom een aandachtspunt voor Vormingplus Gent-Eeklo in het volgende beleidsplan.

In het LEADER-gebied Grensregio Waasland en de Meetjeslandse gemeenten boven de E34 zijn dienstverlening en basisbereikbaarheid een aandachtspunt.

In Gent worden heel wat jobs en toegevoegde waarde gecreëerd. Alleen wonen de werknemers in deze sectoren niet altijd in de stad. De Lokale Barometer van de Decenniumdoelen stelt dan ook dat Gent zelf meer kan doen aan armoedebeleid, maar ook nood heeft aan solidariteit van de omliggende gemeenten.

Vanuit de rest van de regio vinden mensen werk in Gent, maar ook in eigen streek: heel wat KMO’s en de landbouw stellen er mensen te werk.

Gent is een voortrekker op het vlak van alternatieve economie en het huidige stadsbestuur trekt mee aan de kar. Op het platteland zien we ook enkele experimenten rond de commonsgedachte. De ontwikkeling van alternatieve economische modellen en de commons vraagt om (leren over) nieuwe organisatiestructuren, om een nieuwe verhouding met de overheid en het traditioneel middenveld, en een nieuwe cultuur in doen en denken.

12 https://www.decenniumdoelen.be/documenten/lokale-barometers-2018/Gent.pdf 13 Decenniumdoelen, Lokale Armoedebarometer Gent 14 http://www.armoedebestrijding.be/cijfers_platteland.htm 15 https://lv.vlaanderen.be/nl/landbouwbeleid/plattelandsontwikkeling

[ 23 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

5.3. SAMENLEVEN SUPERDIVERSITEIT EN INDIVIDUALISERING Een aantal sociologische uitdagingen stellen zich zowel in een stedelijke context als in de plattelandsgemeenten van onze regio: vergrijzing, individualisering en verarming. Maar er zijn ook opvallende verschillen. Diversiteit is een belangrijk thema in de stad, in de andere gemeenten veel minder. De individualisering heeft wel een grote impact op het platteland: traditionele structuren verliezen aan belang; isolement en eenzaamheid, vooral van de oudere inwoners, zijn een risico. De leefbaarheid van kernen en de sociale cohesie staan onder druk. De plattelandsgemeenten langs de verbindingswegen in onze regio, staan onder druk door de inwijking van stedelingen die de rust en het landelijke karakter waarderen. Een aantal gemeenten dreigen slaapdorpen te worden.

Taaldiversiteit in regio Gent-Eeklo De stad Gent telt 106 moedertalen. Bovendien zouden zo’n 20% van de Gentenaren laagtaalvaardig zijn. In 2016 namen Stad Gent en OCMW Gent dan ook een engagementsverklaring taalbeleid aan.16 De verklaring vertrekt enerzijds van Nederlands als belangrijk element van burgerschap, maar anderzijds ook van een waarderende benadering van meertaligheid en het belang van een zo toegankelijk mogelijke overheidscommunicatie.

Verder is meertaligheid vooral belangrijk in gemeenten met veel inwoners van buitenlandse herkomst. NT2-cursussen worden georganiseerd in Gent, Eeklo, Zelzate en Deinze.

16 https://stad.gent/over-gent-en-het-stadsbestuur/stadsbestuur/wat-doet-het-bestuur/uitvoering-van-het-beleid/gent-en-bestuur/taalbeleid

[ 24 ]

Gender Zie macro-analyse; geen lokale aspecten Mensen met een beperking In het Gentse zijn verschillende organisaties gevestigd die een toonaangevende rol spelen in verband met emancipatie (Onafhankelijk Leven) en inclusie en vorming (Konekt) voor volwassenen met een beperking. Beide organisaties hebben heel Vlaanderen als hun werkingsgebied.

Gedetineerden De regio telt één gevangenis, namelijk die van Gent. Ze heeft capaciteit voor 345 personen op de mannenafdeling en 39 personen op de vrouwenafdeling. In november 2014 opende ook het Forensisch Psychiatrisch Centrum in Gent, dat plaats biedt aan 264 mannelijke geïnterneerde patiënten.

LEREN Onderwijs In 2014 verlieten in Gent (15%), Eeklo (16%) en Zelzate (16%) meer jongeren het secundair onderwijs zonder diploma dan gemiddeld in de regio (10%).

Het centrum voor hoger onderwijs in de regio is ontegensprekelijk Gent, met de universiteit en meerdere hogescholen.

Levenslang Leren Een brede waaier aan aanbieders organiseert activiteiten voor formeel en nietformeel leren in de regio. Denken we maar aan CVO’s, Syntra, lokale dienstencentra, bibliotheken, verenigingen, mutualiteiten, bibliotheken. De niet-formele vormingsactiviteiten worden vaak in samenwerking met Vormingplus aangeboden.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

VRIJETIJDSAANBOD Vooral in Gent is er een breed en zeer divers vrijetijdsaanbod, waarbij er voortdurend nieuw aanbod gecreëerd wordt. Dat aanbod is commercieel of georganiseerd door gevestigde organisaties. Daarnaast komt het ook vanuit burgerinitiatieven zoals De Broederij in Ledeberg, de Buren van de Wasserij en de Pastory in SintAmandsberg, …

In de landelijke gemeenten wordt het vrijetijdsaanbod nog steeds grotendeels georganiseerd door aanbieders vanuit de verschillende zuilen en door de gemeenten zelf. Zij hebben vaak ook een traditioneler aanbod, met diverse lezingen en hobby-activiteiten. Tegelijk zijn ook deze aanbieders op zoek naar vernieuwing.

Doordat de verzuiling aan belang verliest, krijgen deze traditionele aanbieders vaak een nieuw publiek.

WELZIJN EN GELUK Er zijn in de regio verschillende grote psychiatrische ziekenhuizen: Melle, Eeklo, Sleidinge, Zelzate, Sint-Denijs-Westrem en twee instellingen in Gent.

Daarnaast is het Gentse Guislainmuseum een voortrekker die psychisch welzijn en ziek zijn op verschillende manieren op de kaart zet.

WONEN De Gentse woningmarkt valt niet meer samen met de administratieve grenzen van de stad Gent. De gemeenten Lochristi, Destelbergen, Melle, Merelbeke, De Pinte, Sint-Martens-Latem, Nevele en Lovendegem maken quasi integraal deel uit van de ‘centrumcluster’ van de ‘woonregio Gent’.

In verstedelijkt gebied zijn er meer huurders en minder huiseigenaars dan in de regio. In Gent is 56% eigenaar, het gemiddelde voor Vlaanderen in verstedelijkt

gebied is 61%. Overal in de regio stegen de woningprijzen de laatste 10 jaar. In de laatste 5 jaar daalden de prijzen in onze referentiegemeenten echter overal, behalve in Gent, Merelbeke en Aalter. Meer en meer jonge gezinnen trekken naar de goedkopere randgemeenten.17 In Gent is het aanbod maar ook de nood aan sociale woningen het hoogst. Volgens onderzoeker Filip De Rynck zou het aanbod sociale woningen in Gent eigenlijk verviervoudigd moeten worden18. Op de private huurmarkt, maar ook op de sociale woonmarkt, zijn veel woningen van slechte kwaliteit.

In Gent huren studenten vaak reguliere appartementen en komen ze zo in concurrentie met de Gentenaren zelf.

Een en ander leidt ertoe dat er gezocht wordt naar nieuwe oplossingen op de woonmarkt. In Gent zag de Community Land Trust het leven, zien heel wat cohousingprojecten het licht en krijgen coöperatieve woonvormen vorm. De commons bieden inspiratie.19 Tegenover de druk op de Gentse (sociale) woonmarkt, haalden in 2017 enkel Eeklo, Nazareth, Nevele en Zulte hun ‘bindend sociaal objectief’ voor sociale huurwoningen (Gent, Zelzate en Wachtebeke hebben geen BSO).

In de landelijke gemeenten wonen oudere mensen in grote, moeilijk bereikbare en ook moeilijker verkoopbare woningen, die ook minder goed geïsoleerd zijn. Heel wat ouderen verhuizen naar de dorpscentra omwille van de voorzieningen.

17 Zie inspiratienota Woonstad Gent, 2018, hoofdstuk ‘Woonregio gent’ 18 Woonstad Gent, reflecties 19 Woonstad Gent, hoofdstuk ‘Innovatie’

[ 25 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

CULTUUR IN DE REGIO GENT-EEKLO Gent: Gent scoort hoge ogen in de Cultural and Creative Cities Monitor van de EU20.

Gent herbergt met de Vlaamse Opera, de Vooruit, het NTG en de Handelsbeurs enkele grote cultuurhuizen. De Centrale zet cultuur uit de hele wereld op de kaart.

De Krook is een grootschalig stadsvernieuwingsproject dat kennis, cultuur en innovatief ondernemerschap bundelt, en ook een ontmoetingsplek is.

Gentse kunstenorganisaties willen rond beleid de handen in elkaar slaan (Gents Kunstenoverleg, dat in 2019 opstartte). Ook de Gentse cultuurraad zal in de nieuwe beleidsperiode anders gaan werken, met een participatief model, een bredere samenstelling en meer in dialoog met het gemeenstebestuur.

Greentrack Gent verenigt de Gentse cultuursector rond duurzaamheid.

Verdere regio: Buiten Gent zijn erkende cultuur- en gemeenschapscentra belangrijke spelers, samen met bibliotheken die zelf ook vaak aan cultuurprogrammatie doen.

Er zijn ook een aantal lokale erfgoedverenigingen actief. Daarnaast zijn de sociaal-culturele verenigingen een aanbieder van vrijetijdsactiviteiten.

Intergemeentelijke en bovenlokale cultuurspelers: Cultuuroverleg Meetjesland of COMEET, samenwerking rond cultuur uit 10 gemeenten.

Erfgoed Viersprong in Melle, Lochristi, Merelbeke, Destelbergen, Oosterzele en Sint-Lievens-Houtem.

Platform Omgeving Leie- en Schelde (POLS) is een intergemeentelijk samenwerkingsverband (IGS) tussen de gemeenten Deinze, De Pinte, Nazareth, Gavere, Sint-Martens-Latem en Zulte. POLS zet zich in op het vlak van cultuur, erfgoed, wonen en duurzaamheid voor deze gemeenten.

20 http://publications.jrc.ec.europa.eu/repository/bitstream/JRC107331/kj0218783enn.pdf

[ 26 ]

CONCLUSIES VOOR DE REGIO ROND SAMENLEVEN De dualiteit in onze regio geldt sterk voor sociologische uitdagingen. Diversiteit is een belangrijk thema in de stad, in de plattelandsgemeenten is de leefbaarheid van de dorpen en de sociale cohesie een aandachtspunt.

Rond deze thema’s zijn de Vlaamse trends ook grotendeels de trends in de regio (zie macro-analyse). Heel wat aanbod (onderwijs, vrijetijdsaanbod, …) concentreert zich in stedelijk gebied. Vanuit de landelijke gemeenten eromheen zijn mensen dus ook aangewezen op de stad als ze een breder aanbod willen.

Het is dus belangrijk om voor de verschillende gemeenten of subregio’s een passend aanbod uit te werken.

Nieuwe actoren begeven zich op de markt van het vrijetijdsaanbod, al zijn velen onder hen meer gericht op ontspanning en zelfontplooiing en minder op maatschappelijke uitdagingen. Om complementariteit te bewaren, blijven we dit aanbod goed opvolgen.

De uitdagingen rond wonen zijn groot in de stad en op het platteland.

Gecombineerd met de zoektocht naar nieuwe woonvormen biedt het thema heel wat stof tot nadenken en experimenteren.

De regio kent een rijk cultureel leven. Er is een zoektocht naar samenwerking binnen de kunstensector, waar ook Vormingplus haar rol opneemt.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

5.4. TECHNOLOGISCHE TRENDS EEN DIGITALE SAMENLEVING TECHNOLOGIE EN DIGITALISERING In Gent is bibliotheek De Krook aangezocht om mee vorm te geven aan het Gent SmartCity project, via haar bewoners iMec en UGent. In het Ghent Living Lab kunnen bewoners bovendien mee nadenken over innovatieve oplossingen voor de stad via Citizen Science.21

In Eeklo lanceerde de stad in 2018 met Ecopower en Veolia de aanleg van het grootste warmtenet in Vlaanderen.

Ook rond duurzame energie verzamelen zich burgerinitiatieven, bv. burgercoöperatie EnerGent die investeert in wind- en zonne-energie, coöperatie Volterra uit het Meetjesland.

Verschillende provinciale en andere domeinen fungeren als groene longen in onze regio: het Leen, het Provinciaal Domein Puyenbroeck, het Kloosterbos, het Heidebos, Drongengoed, de groenpolen van de stad Gent,...

DUURZAAM RUIMTEGEBRUIK

Voor makers zijn er verschillende fablabs en hackerspaces in het Gentse (bv. Timelab, Nerdlab) en ook daarbuiten (bv. in Maldegem).22 CONCLUSIES VOOR DE REGIO ROND TECHNOLOGIE EN DIGITALISERING Rond dit thema zijn opnieuw weinig regionale trends te detecteren; we verwijzen dan ook naar de macro-analyse.

Gent, met haar universiteit en creatieve gemeenschap, is een hotspot voor de nieuwste trends in de regio.

5.5. ECOLOGISCHE TRENDS KLIMAATVERANDERING EN VERVUILING De haven in de kanaalzone Gent-Terneuzen is tegelijk een bron van vervuiling en een centrum van vernieuwing op het vlak van hernieuwbare energie en duurzame productieprocessen.

In het havengebied vinden we een aantal interessante vernieuwers: papierproducent Stora Enso Langerbrugge rond duurzame energie, zonne-energiepark de Zonneberg in Zelzate-Evergem, Bio Base Europe Pilot in Desteldonk dat nieuwe producten ontwikkelt op basis van organisch afval (groenten, paddenstoelen en koffie).

In Gent ondersteunt een Fonds Tijdelijke Invullingen het gebruik van leegstaande panden. De invullingen moeten bijdragen tot een ‘verhoogde leefbaarheid van de buurt’ met aandacht voor duurzaamheid, kruisbestuiving en coproductie.

Voorbeeld: Dok Gent in de oude haven.

Op het platteland staat de open ruimte onder druk. In het lopende programma van Lokale Ontwikkelingsstrategie Meetjesland 2015-2020 en in het Beleidsplan Ruimte van de provincie Oost-Vlaanderen (in opmaak)23 is duurzaam ruimtegebruik een belangrijk thema. De ruimtelijke erfenissen uit het verleden zijn zowel in de stad als daarbuiten een vraagstuk. Op het platteland is de invulling van leegstaande kerken (Kerk in het Midden) en hoeves een vraag. In de stad komt daarbij ook de voorbijgestreefde infrastructuur uit de jaren 60: de fly-over op de B401, het Viaduct van de E17 dwars door Gentbrugge (met onder andere actiegroep Viadukaduk).

Om nieuwe invullingen vorm te geven met inspraak van de burger, wordt vaak beroep gedaan op participatieve processen (zie verder).

23 https://dms.oost-vlaanderen.be/download/6bbdb4e2-467f-495c-adf9-264d8dba92be/De%20strategische%20visie.pdf

21 https://www.maakdatmee.be/nl 22 https://www.makerscene.io

[ 27 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

MOBILITEIT Mobiliteit in de stad is een heel ander gegeven dan mobiliteit in een landelijke context. Op zich is de regio, zeker in vergelijking met andere landelijke gebieden, goed ontsloten, zeker met de auto en in mindere mate per trein.

Gent koos in 2017 voor het veelbesproken circulatieplan om autogebruik te ontmoedigen. Eeklo werkt al sinds 2003 aan ‘Eeklo, mobiel zonder auto-mobiel’24 en Zelzate wil vrachtverkeer uit haar centrum bannen.25 Oplossingen als deelauto’s en deelfietsen zijn makkelijker in te voeren in een stedelijke context.

Om fietsen ook over langere afstand te promoten, zet de Vlaamse overheid in op fiets-o-strades. In de regio: Brugge-Gent, grote fietsring Gent, Gent-Kortrijk, Zelzate-Antwerpen. Toch is er op sommige plaatsen nog een groot gebrek aan goede fietspaden.

Het Meetjesland was al niet erg bereikbaar met het openbaar vervoer. De gevolgen van het nieuwe decreet basisbereikbaarheid, in het bijzonder voor minder mobiele mensen in landelijke gebieden, zijn onzeker.

In Gent wordt de lage-emissiezone (LEZ) in 2020 ingevoerd.26 VOEDSELVOORZIENING Duurzame voeding en korte-keteninitiatieven bloeien zowel in de stad Gent als in de verdere regio.

In Gent en de rand van Gent: Gent en Garde is een interactief forum van de Stad Gent rond duurzame voedselvoorziening.

Gent is ook de pionier van donderdag Veggiedag en duurzame, gezonde schoolmaaltijden.

Projecten rond stadslandbouw en korte keten in Gent: Rooffood, het Spilvarken, zelfplukboerderijen in de rand van Gent, boerenmarkten.

In het Meetjesland zijn er vooral initiatieven rond korte keten: Het project Korte Keten Meetjesland27 promoot initiatieven als boerenmarkten, voedselteams en ‘Fietser Zoekt Boer’-fietstochten.

In Sint-Laureins levert de coöperatieve MMM-eetjesland28 producten van lokale producenten aan huis in het Meetjesland.

Op dit ogenblik zijn 15 gemeenten (voor de fusie) in de regio Fairtradegemeenten en 4 gemeenten zijn kandidaat-Fairtradegemeente.

In de landbouw maken meer en meer bedrijven de overstap naar biolandbouw. In 2019 steeg het aantal biobedrijven in Oost-Vlaanderen met 13 ten opzichte van 2018.

AFVAL EN RECYCLAGE IN REGIO GENT-EEKLO Kringwinkels winnen nog steeds aan succes. Ze combineren de circulaire economie met sociale tewerkstelling.

Ook repair cafés zijn stilaan een vertrouwd gegeven en worden vaak ondersteund door gemeenten.

In Gent vindt de afvalvrije winkel ingang.

CONCLUSIES VOOR DE REGIO ROND ECOLOGIE Ecologie is een cruciaal thema in de komende jaren. Niet alleen voor de klimaatverandering, ook voor de volksgezondheid en de voedselvoorziening.

Echt gewoontes veranderen blijft een uitdaging voor zowel particulieren als bedrijven. Om iedereen aan boord te krijgen, is er nood aan correcte informatie, kansen om te reflecteren en te debatteren, ruimte om te zoeken naar oplossingen van onderuit.

De regio is goed ontsloten, maar vanuit sommige gemeenten is het minder evident om met het openbaar vervoer overal te geraken. Wil Vormingplus Gent-Eeklo deelnemers de kans geven om op een duurzame manier deel te nemen aan de activiteiten, dan staan we best ook stil bij de bereikbaarheid (locatie, tijdstip, …).

24 http://eeklo.be/mobiliteit_werken/mobiliteitsplan_stad_Eeklo

[ 28 ]

25 https://www.zelzate.be/data/content/file/beleidsplanmobiliteitsplan.pdf

27 http://korteketenmeetjesland.be

26 https://www.vlaanderen.be/nl/mobiliteit-en-openbare-werken/voertuigen/lage-emissiezones-lez

28 https://mmm-eetjesland.be

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

5.6. POLITIEK-MAATSCHAPPELIJKE TRENDS In dit stuk bekijken we welke belangrijkste politiek-maatschappelijke trends zich voordoen. We vatten het begrip ‘politiek’ ruim op naar alle actoren die een rol spelen in het maatschappelijke debat: burgers, het middenveld en de overheid.

We hebben het dus over het politiek-maatschappelijk veld en niet louter over ‘de’ politiek.

DE POLITIEKE WERELDORDE Zie macro-analyse DEMOCRATIE ONDER DRUK? (SDG 16.7) Zie macro-analyse BELGISCHE POLITIEK Zie macro-analyse

wat teweeg in de verschillende woonkernen van de gemeenten. Dit raakt inwoners namelijk tot in de kern van hun identiteit en hun gemeenschap.

In de regio bieden een aantal bovenlokale actoren een aanknopingspunt voor de werking van Vormingplus (zie ook intergemeentelijke samenwerkingen rond ‘cultuur’).

In het intergemeentelijk samenwerkingsverband Veneco werken 14 gemeenten van Gent-Eeklo samen rond o.a. streekontwikkeling.

LEADER is het Europese subsidieprogramma voor plattelands-ontwikkeling.

LEADER regio’s in Gent-Eeklo zijn Meetjesland, Vlaamse Ardennen (Oosterzele) en Grensregio Waasland (Wachtebeke/ Moerbeke).

De gemeenten Lovendegem, Waarschoot, Zomergem en Nevele (LoWaZoNe) werken samen voor Lokaal Mondiaal Beleid.

Verschillende vzw’s werken regionaal rond natuureducatie, landbouw en/ of milieu (bv. Natuurpunt en Partners Meetjesland, Regionaal Landschap Meetjesland, Plattelandscentrum Meetjesland).

MAATSCHAPPELIJK ENGAGEMENT BIJ BURGERS

POLITIEKE EN BESTUURLIJKE EVOLUTIES IN REGIO GENT-EEKLO Gent In de loop van 2019 installeerden de nieuwe gemeentebesturen zich. Op lokaal niveau zijn de volgende evoluties van belang: De inkanteling van de OCMW’s in de gemeentebesturen in de loop van 2019.

Een gecentraliseerd sociaal beleid moet leiden tot meer afstemming tussen verschillende beleidsdomeinen. In tussentijd valt wel enige onduidelijkheid te verwachten.

Het Meetjesland is momenteel koploper in Vlaanderen wat de fusies van gemeenten betreft (zie boven). Deze fusiebeweging in onze regio is een bestuurlijke verandering met een ruimere maatschappelijke impact. Ze zal voor meer bestuurskracht zorgen in de nieuwe gemeentes, maar het is ook uitkijken hoe de dienstverlening zal georganiseerd worden: hoe zien bv. de nieuwe cultuurdiensten eruit? Waar komt de bibliotheek? Daarnaast brengen de fusies heel

Stad Gent zet al langer in op bewonersparticipatie, met een aparte dienst Beleidsparticipatie en een sterke betrokkenheid van lokale organisaties en bewoners bij stadsontwikkelingsprogramma’s (zoals Bruggen naar Rabot, Ledeberg Leeft). In 2017 lanceerde de Stad het Burgerbudget, waar bewoners eigen projecten konden indienen om hun levensomgeving te verbeteren. Ook het platform crowdfunding.gent moet van onderuit initiatieven voor de stad helpen realiseren.

Daarnaast zijn er heel wat burgerinitiatieven die op eigen initiatief op zoek gaan naar oplossingen voor hun omgeving. Hun bezorgdheden gaan om ruimtegebruik (Ledeberg doet het Zelf, Vrienden van de Wasserij), voedselverspilling (LETS Save Food) en leefbaarheid (Viadukaduk).

De vereniging “Dorpsbelangen” bundelt heel wat wijkplatforms en dorpsraden. [ 29 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Verdere regio Ook in de LEADER-programma’s (landelijke gemeenten) wordt de nadruk gelegd op burgerparticipatie. Hierdoor zijn er verschillende participatieprojecten, vaak aangevuurd door middenveldorganisaties en overheden.

Projecten als ‘Kerk in het midden’, en ‘Beleef(de) plekjes’, vertrekken vanuit burgerparticipatie om na te denken over nieuwe invulling van publieke ruimtes.

ROND SAMENLEVEN:

CONCLUSIES VOOR DE REGIO ROND POLITIEK

ROND TECHNOLOGIE EN DIGITALISERING:

Participatieve processen om de dialoog tussen overheid en burgers, en tussen burgers onderling, vorm te geven zullen in de komende jaren aan belang blijven winnen. Ook in onze regio zien we meer initiatieven en vragen hierrond.

Burgerinitiatieven zijn een trend van de laatste jaren die sterk vertegenwoordigd is in de regio. Wat kan Vormingplus Gent-Eeklo voor hen betekenen?

De nieuwe beleidsperiode in de gemeenten, met de bijhorende hervormingen, brengt een herschikking met zich mee van partnerschappen en aanspreekpersonen in de lokale overheden. Ook met de bestuurlijke en maatschappelijke impact van de verschillende gemeentefusies moeten we rekening houden.

CONCLUSIES UIT DE MACRO-ANALYSE Om deze contextanalyse te besluiten, nemen we er even de macro-analyse bij om ook daaruit enkele algemene conclusies op te lijsten voor Vormingplus Gent-Eeklo.

We vermelden telkens de relevante pagina van de macro-analyse (zie bijlage):

[ 30 ]

Welzijn en geluk en de zoektocht naar verstilling en betekenis zijn thema’s die in de komende jaren zeker belangrijk zullen blijven. (zie p. 98) Hoe vertaalt de spanning tussen professionele vrijwilliger en vrijwillige professional zich in de werking van Vormingplus? (zie p. 94)

Er is nood aan vorming rond digitale geletterdheid, voor mensen die nog mee willen zijn met de laatste trends. Welke vorm kan Vormingplus daarin spelen? (zie p. 100) Er spelen heel wat ethische kwesties rond digitalisering. Om daarover te kunnen meespreken, is veel (en steeds nieuwe) kennis en begrip nodig. (zie p. 101) Hetzelfde geldt voor mediawijsheid en informatiegeletterdheid: informatie evolueert zo snel en er is er zo veel, dat het nieuwe vaardigheden vraagt om ermee om te kunnen gaan. (zie p. 101) Ook de mogelijkheden om digitalisering meer te gebruiken voor het eigen aanbod (online lezingen, interactieve tools tijdens activiteiten…) verdienen een nader onderzoek. (zie p. 101)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

6.

SWOT 2019

Uit de analyse van de voorbije jaren, de zelfevaluatie, stakeholdersbevraging en contextanalyse, stelden we een SWOT samen die mogelijkheden en aandachtspunten oplijst binnen Vormingplus (sterktes en zwaktes) en in de context waarin we werken (kansen en bedreigingen).

Sterktes Een betrouwbare, degelijke en ongebonden partner Een verbindende organisatie die in verschillende rollen en op een co-creatieve manier samenwerkingsverbanden aangaat met vele partners Kennis van de regio, de spelers en de netwerken in de regio Methodisch sterk en heel breed en divers aanbod aan praktijken De focus op maatschappelijke uitdagingen onderscheidt onze organisatie ten opzichte van heel wat andere spelers Expertise op het vlak van participatieve trajecten en bottom-up werking Ervaren en onderlegd team Enthousiast, intens en betrokken team Goede zorg en nazorg voor partners en deelnemers Steeds bereid tot verandering en vernieuwing Sterk zorgbeleid in de organisatie Werking op maatschappelijk kwetsbare groepen met focus op inclusie Zwaktes Derden hebben vaak geen zicht op de totale werking van Vormingplus; werking naar kwetsbare groepen is onderbelicht bv.

Onvoldoende bereik van -40’ers Onvoldoende inhoudelijke opvolging van freelancers Moeite om bepaalde onderdelen van de werking los te laten na keuzes Gebrek aan diversiteit binnen het team Grote autonomie teamleden versus interne samenwerking De huidige organisatiestructuur en instrumenten die we gebruiken (projectbeheer, tijdsmanagement, …) zijn ontoereikend geworden om de uitdagingen voor het nieuw beleidsplan met volle kracht aan te pakken

Kansen Snel veranderende wereld vraagt om de expertise van Vormingplus in nieuwe vormen van leren Burgers zoeken naar manieren om verantwoordelijkheid op te nemen, zich te engageren in de samenleving (vraag naar maatschappelijke relevantie) Zoektocht van lokale overheden, organisaties en burgers naar participatieve manieren van werken Nood aan verdiepende en ongebonden duiding in een steeds complexere samenleving met verschillende informatiestromen Nood aan mensen samenbrengen in genuanceerd debat Kansen in het decreet: minder centrale educatieve functie biedt meer kansen om het aanbod te diversifiëren Maatschappelijke verandering stimuleren en politiserend werken biedt kansen om met de werking duidelijke positie in te nemen en zinvolle bijdrage te leveren Bedreigingen Veranderend landschap maakt het tijdelijk moeilijker om de complementaire positie van Vormingplus in te schatten: Fusies van gemeenten, decreet bovenlokaal cultureel werk, decreet Sociaal-cultureel volwassenenwerk, inkanteling OCMW’s in gemeentebesturen, wegvallen opdrachten bij provincies, nieuwe gemeentebesturen met nieuwe meerjarenplannen in ontwikkeling, nieuw regeerakkoord, …

Moeilijker om eigen identiteit en missie te bewaken in co-regie Krimpende financiële ruimte versus gelijke of groeiende opdracht Evenwicht houden tussen aanbod dat veel deelnemers trekt en aanbod dat het meest bijdraagt aan de missie van Vormingplus

[ 31 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

7. BELEIDSUITDAGINGEN Vanuit de analyse en de SWOT hebben we volgende prioritaire beleidsuitdagingen geïdentificeerd en verwerkt in het beleidsplan voor de volgende periode.

Andere, meer punctuele uitdagingen pakken we aan binnen specifieke praktijken (inhoudelijk) en het zakelijk plan (organisatorisch).

Uitdaging

Verwerking

De werking nog meer richten op maatschappelijk relevante We formuleerden 6 maatschappelijke uitdagingen, waarbinnen alle praktijken in de komende beleidsperiode thema’s om te beantwoorden aan een bestaande nood aan zullen kaderen (transversale doelstelling 1, p.42 – maatschappelijke bewegingsfunctie p.53): Duurzame duiding en vaardigheden in een complexe samenleving. samenleving, Digitalisering, Diverse & inclusieve samenleving, Democratische samenleving, Sociale ongelijkheid en armoede terugdringen, Leefbare gemeenschappen in dorpen en steden.

Burgers de mogelijkheid geven om hun engagement voor de samenleving vorm te geven.

Versterkte aandacht voor participatieve trajecten waarin burgers zelf kunnen deelhebben aan de ontwikkeling van oplossingen voor uitdagingen in hun omgeving (strategie 2, p.47) en voor vrijwilligerswerk binnen Vormingplus (strategie 3, p.49).

Inspelen op de nood aan verbinding en ontmoeting in een Via diverse methodieken en formats bevorderen we de interactie tussen deelnemers (gemeenschapsvormende maatschappij die steeds diverser wordt en waar er veel po- functie, p.54), we richten de cultuurfunctie sterk op interculturele ontmoeting (p.55). larisering bestaat tussen groepen.

[ 32 ]

Een werking ontwikkelen die aangepast is aan de verschillende noden in de regio, en die ook de vinger aan de pols houdt wat betreft het veranderende landschap.

De strategieën krijgen elk hun eigen regiospecifieke invullingen, die complementair zijn met elkaar (zie transversale doelstelling regiospecifieke invulling p.43), in partnerschap met de lokale actoren (transversale doelstelling co-creatie p.43). Binnen het team houden verantwoordelijken voor regiodetectie de vinger aan de pols (p.61).

De werking voor het team haalbaar houden, rekening houdend met de beschikbare middelen en de eigenheid en talenten van het team.

We herwerken de structuur van het team om de verschillende strategieën op een flexibele en haalbare manier te realiseren (zie zakelijk plan p.60).

Een duidelijkere profilering ontwikkelen van de werking van Vormingplus Gent-Eeklo naar derden.

We verscherpen de focus van Vormingplus Gent-Eeklo op maatschappelijke uitdagingen en dragen dat ook uit naar partners en deelnemers. We ontwikkelen een gericht en aangepast communicatieplan (p.63).

De werking kwalitatief organiseren binnen een krappe financiële ruimte.

Het zakelijk plan beantwoordt op verschillende niveaus aan deze uitdaging: via de herstructurering van het team, de verderzetting van een gebalanceerd financieel beleid (met een zoektocht naar nieuwe inkomsten), de inzet op efficiënte en tijdsbesparende tools en procedures (zie zakelijk plan).

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

BELEIDSPLAN 2021-2025 1. MISSIE EN VISIE 1.1. Missie

1.2. Visie

Vormingplus Gent-Eeklo draagt, als sociaal-culturele volwassenenorganisatie met een werking binnen de regio Gent-Eeklo, bij aan een duurzame, solidaire, inclusieve en democratische samenleving. Dat doen we door leerrijke praktijken aan te bieden die sociaal-culturele participatie in de vrije tijd mogelijk maken voor iedereen: individuen, (kansen)groepen en gemeenschappen.

VISIE OP LEREN

We vertrekken telkens vanuit maatschappelijke uitdagingen, noden en vragen die relevant zijn voor onze regio. We zetten die thema’s op de publieke agenda. We nodigen iedereen uit om samen te leren, vanuit verschillende invalshoeken na te denken, deel te nemen aan het debat en mee te bouwen aan de samenleving. We stimuleren emancipatie, kritisch bewustzijn en constructieve dialoog.

We werken nauw samen met vele partners, werken co-creatief en spreken iedereen aan op de eigen sterktes.

We zijn een bruggenbouwer die krachten bundelt vanuit bestaande en nieuwe netwerken om onze missie te realiseren.

We zijn pluralistisch, ongebonden en werken complementair met andere spelers.

Leren maakt deel uit van het kern-DNA van Vormingplus Gent-Eeklo. In al onze praktijken zit ‘intentioneel leren’ vervat. Dat betekent dat telkens één of meer van de volgende leereffecten – bij mensen, groepen en gemeenschappen - voorop staan: Deelnemen aan, versterken en bevragen van de samenleving.

Daarbovenop wil Vormingplus Gent-Eeklo zoveel mogelijk de stap stimuleren van ‘deelnemen’ naar ‘deelhebben’ (zie leerfunctie p.52).

Ontmoeten en de constructieve dialoog aangaan.

Inzicht verwerven in cultuur en samenleving.

Kritisch reflecteren over cultuur en samenleving.

Onderbouwde en genuanceerde standpunten innemen over maatschappelijke thema’s.

Zin krijgen om te blijven leren in een voortdurend veranderende samenleving.

Zin krijgen om zich actief te engageren in de samenleving.

Emancipatie van gemeenschappen, groepen en mensen.

Leren maatschappelijke verandering te ontsluiten.

Leren in verschillende dimensies: als zinzoeker, genieter, spelende mens.

Vormingplus Gent-Eeklo heeft de nodige expertise en netwerken om haar methodologie af te stemmen op zeer diverse groepen, inclusief kwetsbare groepen. We actualiseren bovendien onze methodieken voortdurend.

[ 33 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Leren is leuk, maakt mensen sterker en draagt bij tot beter (samen)leven. Het geeft mensen meer inzicht in zichzelf, elkaar en de samenleving. Vormingplus Gent-Eeklo neemt meer dan ooit haar rol op om ‘levenslang en levensbreed leren’ te stimuleren en vorm te geven vanuit de niet-formele educatie.

Met economische duurzaamheid stellen we bestaande economische systemen in vraag die duurzaamheid in het gedrang brengen. We faciliteren duurzame alternatieven. Ruileconomie, consuminderen, de duurzame ontwikkelingsdoelen, de ‘commons’, ... zijn thema’s waarrond we willen werken.

VISIE OP SAMENLEVING

Duurzame ontwikkeling gaat hand in hand met sociale ontwikkeling. Zwakkere groepen mogen niet het slachtoffer worden van de ecologische transitie.

Intern draagt Vormingplus Gent-Eeklo zorg voor duurzaamheid door onder andere aandacht te besteden aan kwaliteitszorg, ecologie en een zorgzaam personeelsbeleid.

Vormingplus Gent-Eeklo bouwt samen met mensen, groepen en gemeenschappen aan een duurzame, solidaire, inclusieve, diverse en democratische samenleving.

Dat doen we steeds met het oog op versterking en verbetering van die samenleving.

Solidaire samenleving We streven naar een maatschappij waar verschillende visies en levensbeschouwingen elkaar respecteren, bevragen en inspireren.

Duurzame samenleving Een duurzame samenleving houdt voluit rekening met de ‘lange-termijn-effecten’ van haar handelen voor natuur en mens, nu en in de toekomst.

Ecologische duurzaamheid verwijst naar respect voor milieu en natuur. Energie, klimaat, zuivere lucht en water, duurzame consumptiepatronen, mobiliteit, vervuiling, natuurbehoud, ... blijven belangrijke en dringende thema’s.

Met sociale duurzaamheid ijveren we voor een samenleving waar mensenrechten gerespecteerd worden. Mensen krijgen er gelijke kansen en mogelijkheden. Ze kunnen zich ook ontplooien in alle dimensies en fasen van hun leven, en vinden een harmonieus evenwicht tussen gezin, vrije tijd en werk. We besteden aandacht aan thema’s als gelijke kansen, zingeving, levensvragen, loopbaan, eerlijke lonen, pesten, burn-out, werkdruk, ...

[ 34 ]

In een solidaire maatschappij komen mensen voor elkaar op en zorgen ze voor elkaar. Met de nodige ondersteuning kunnen kwetsbare mensen er zich emanciperen, wars van elk paternalisme, maar met voldoende oog voor ieders specifieke situatie.

Vormingplus Gent-Eeklo werkt aan solidariteit door emanciperende praktijken op te zetten, waar mogelijk te zoeken naar verbinding en aandacht te besteden aan noden van kwetsbare mensen. We vragen ons telkens af of die noden voldoende aan bod komen in onze praktijken, en of zoveel mogelijk drempels om deel te nemen voor kwetsbare mensen zijn weggewerkt.

Solidariteit staat in onze geïndividualiseerde maatschappij onder druk. Het blijft nochtans een fundamentele hoeksteen van onze welvaartstaat en is cruciaal om in onze complexe samenleving vooruit te geraken.

Inclusieve samenleving In een inclusieve samenleving krijgt iedereen dezelfde kansen. We streven naar een ‘mozaïeksamenleving’: mensen leven er in harmonie en zijn betrokken op el-

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

kaar, maar laten tegelijk ruimte voor ieders eigenheid en identiteit. Een open dialoog in een inclusieve samenleving is de manier om conflicten uit te praten en op te lossen.

Gelijkwaardigheid is een kernbegrip in de manier waarop Vormingplus Gent-Eeklo debatten, participatieve trajecten en leeractiviteiten organiseert. Deelnemers treden er met elkaar in dialoog op basis van gelijkwaardigheid.

Democratische samenleving Duurzaam, solidair en inclusief samenleven kan voor Vormingplus Gent-Eeklo enkel op basis van democratische waarden: De universele mensenrechten vormen het fundament van de democratie.

Een stevig wettelijk kader met een scheiding der machten, een onafhankelijk middenveld en vrije media maken de democratie weerbaar.

Democratie begint op het niveau van groepen, wijken en gemeenten: ze is nationaal maar ook lokaal.

Democratie heeft nood aan een debat, gebaseerd op feiten, dat de situatie en standpunten van alle betrokkenen de nodige ruimte geeft.

We werken aan democratie door participatieve, deliberatieve processen mee vorm te geven. We ondersteunen groepen, organisaties en burgerinitiatieven die van onderuit willen deelnemen aan het debat en ondersteunen zo overheden om meer participatief te werken. Tenslotte organiseren we leerrijke praktijken die mensen leren omgaan met de stroom aan informatie, die hen mediawijsheid bijbrengen en hen leren om constructief te debatteren.

Vormingplus Gent-Eeklo heeft de gemeenschappelijke missie en visie van de 13 V++ mee vorm gegeven en onderschrijft deze volledig (zie bijlage). We hebben de missie met het team en het bestuur verder uitgewerkt en vertaald naar onze specifieke werking.

[ 35 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2. DOELENKADER 2.1. Leeswijzer bij het doelenkader ENKELE BELANGRIJKE OPMERKINGEN

DE STRUCTUUR VAN HET DOELENKADER

Dit beleidsplan tekent krijtlijnen uit voor de werking van Vormingplus Gent-Eeklo in de komende beleidsperiode. Daarmee kunnen we flexibel, complementair en co-creatief inspelen op de uitdagingen en noden die leven in de regio.

De strategische en operationele doelen van Vormingplus Gent-Eeklo zijn terug te vinden in het schema op p.37 Het schema kan als volgt gelezen worden: Vormingplus Gent-Eeklo structureert haar werking in drie grote strategieën, waarvan één ondersteunend aan de andere twee (de strategie rond vrijwilligerswerking).

De kleuren in het schema verduidelijken de structuur en dankzij de kleine schema’s in de tekst is makkelijk terug te vinden waar in het doelenkader u zich als lezer precies bevindt.

Per strategie geven we een vooropgestelde output en de gewenste impact op het individu (via de leereffecten) en op de maatschappij. Naast de kwantitatieve indicatoren zullen we in de nieuwe beleidsperiode experimenteren met narratieve en kwalitatieve methodes om te peilen naar de impact van onze praktijken.

Daarnaast hebben we transversale doelen in verband met de inhoud, doelgroepen, geografische afbakening, partnerschappen en leereffecten. We vullen die transversale doelen in elke strategie net iets anders in en komen zo tot operationele doelen voor elke strategie. In het schema is ook te zien hoe de rollen en functies in elke strategie tot uiting komen (toelichting p.41).

We zetten in de strategiëen de verschillen op scherp omwille van de duidelijkheid; in de praktijk liggen de grenzen vager.

We beschrijven hieronder kort de strategische en de transversale doelen.

Vervolgens lichten we elke strategie apart toe en verduidelijken we hoe we de transversale doelen vertalen naar operationele doelen in elke strategie.

Tenslotte zijn de drie strategieën gekoppeld aan een zakelijk plan (zie p.59) dat een vlekkeloze en kwaliteitsvolle uitwerking moet garanderen. De belangrijkste elementen per strategie staan ook weergegeven in onderstaande toelichting.

Doorheen de toelichting hieronder geven we voorbeelden van mogelijke (huidige of toekomstige) activiteiten. Deze zijn indicatief en helpen om het plan te concretiseren.

We beschikken over uitgebreide netwerken in onze regio. Maar terwijl we dit schrijven, weten we dat het werkveld grondig gaat wijzigen. De wijzigingen werden beschreven in de contextanalyse en de impact ervan is nog niet precies in te schatten.

Wellicht zal die impact maar halverwege volgende beleidsperiode helemaal helder worden. Daarom gaan we bij de start van de periode in eerste instantie uit van onze huidige sterktes en opgebouwde expertise. We zullen het werkveld voortdurend monitoren en halverwege de beleidsperiode een grondige evaluatie houden.

Dan zullen we binnen de vooropgezette krachtlijnen aanpassen en bijsturen waar nodig.

[ 36 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Transversale doelen

Alle activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo leveren een bijdrage aan de aanpak van maatschappelijke uitdagingen: Duurzame samenleving Digitalisering Diverse en inclusieve samenleving Democratische samenleving Sociale ongelijkheid en armoede terugdringen Leefbare gemeenschappen in dorpen en steden waarbij we sociale cohesie versterken

Strategie 1: Een breed en divers publiek participeert in een open aanbod van leerrijke praktijken over maatschappelijke uitdagingen.

Daardoor zijn mensen versterkt om te reflecteren en in dialoog te gaan over de maatschappelijke uitdagingen en/of engagement op te nemen in de samenleving.

Strategie 2: Burgers, overheden en andere partners ontwikkelen met de ondersteuning van Vormingplus Gent-Eeklo op een co-creatieve en participatieve manier antwoorden voor regiospecifieke uitdagingen, noden en vragen.

Detectie van thema’s en formats:

Detectie van thema’s en trajecten:

Binnen 6 maatschappelijke uitdagingen Op basis van omgevingsanalyse / missie en visie In overleg met structurele en ad hoc partners Via bevraging van deelnemers Thema’s verschillen naargelang locatie

Vanuit (noden van) lokale partners en burgers Op eigen initiatief (regie/co-regie) of op vraag lokale vertaling van een of meerdere van de 6 maatschappelijke uitdagingen

Iedereen in de regio Gent-Eeklo kan deelnemen aan de leerrijke activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo (regionale spreiding).

Open aanbod in Gent en 7 gemeenten: Merelbeke, Deinze, Lievegem, Evergem, Lochristi, Oosterzele en Aalter.

Trajecten in regie of co-regie prioritair in gemeenten buiten Gent en in functie van onze spreiding Trajecten op vraag in heel de regio.

Een breed en divers publiek neemt deel aan de activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo met bijzondere aandacht voor kansengroepen.

Een aanbod dat verschillende doelgroepen aanspreekt Ontmoeting en dialoog tussen verschillende culturen/identiteiten stimuleren Drempels voor kansengroepen wegwerken

Alle doelgroepen die een belang hebben bij een bepaald traject worden betrokken Mogelijkheden om andere groepen te bereiken dan de programmatie in strategie 1

Vormingplus Gent-Eeklo organiseert alle activiteiten in co-creatie met partners

Partnerschap met en in 8 gemeenten Diverse structurele en ad hoc partners

Lokale partners formuleren initiële vraag en co-creëren het traject Partners met specifieke expertise waar nodig

[ 37 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Resultaten

[ 38 ]

Output

Krimp naar 2000 uren volume (ca 25%); 1000 uren reguliere programmatie – 1000 uren aanbodprojecten Spreidingsverhouding: 65% Gent-35% Regio Aanzuigkracht uit regio (mate waarin activiteiten deelnemers uit andere gemeenten aantrekken): nulmeting in 2020

Startvolume 200 à 250 uren Groei naar 350 à 400 uren Grote trajecten in regio buiten Gent

Leereffecten (impact op het individu)

Deelnemen aan, versterken en bevragen van de samenleving Inzicht verwerven over cultuur en samenleving Zin krijgen om te blijven leren in een voortdurend veranderende samenleving Onderbouwde en genuanceerde standpunten innemen over maatschappelijke thema’s Ontmoeten en de constructieve dialoog aangaan Leren in verschillende dimensies: als zinzoeker, genieter, spelende mens

Ontmoeten en de constructieve dialoog aangaan Emanciperen van gemeenschappen, groepen en mensen Leren maatschappelijke veranderingen te ontsluiten Zin krijgen om zich actief te engageren in de samenleving Versterken in deelhebben in de samenleving Leren in verschillende dimensies: als zinzoeker, genieter, spelende mens

Impact op de maatschappij

Bijdragen aan de ‘mozaïeksamenleving’ (zie visie p.55 ): betrokkenheid met respect voor elkaars eigenheid Meer draagvlak voor de democratie Een menselijkere economie Bewuste en betrokken burgers Uitwisseling tussen mensen met verschillende achtergronden Positiviteit en dynamiek in de samenleving

Meer sociale cohesie Burgers bij het beleid betrekken (participatieve democratie) Alternatieve oplossingen voor maatschappelijke uitdagingen mogelijk maken Meer maatschappelijk engagement

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Rollen

De kritische rol staat centraal Verbindende rol vooral als bridging: betrokkenheid bij de maatschappij stimuleren Bonding binnen de activiteiten Laboratoriumrol: leren experimenteren met maatschappelijke spelregels

De laboratoriumrol staat centraal De kritische rol sterk vertaald naar ‘deelhebben aan’ de maatschappij: mee aan de kar trekken Samen werken aan oplossingen werkt uitermate verbindend

Functies

Functies op de voorgrond: leerfunctie en culturele functie Maatschappelijke bewegingsfunctie via aanscherpen van vaardigheden en kennis Gemeenschapsvormende functie door mensen nieuwsgierig te maken naar elkaar en in te zetten op samen leren

Functies op de voorgrond: maatschappelijke bewegingsfunctie en gemeenschapsvormende functie Leerfunctie vooral gericht op vaardigheden Culturele functie: samenwerking tussen mensen met een verschillende cultuur / identiteit.

Ondersteunende strategie 3

Vrijwilligers co-creëren de werking van Vormingplus Gent-Eeklo.

Alle activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo leveren een bijdrage aan de aanpak van maatschappelijke uitdagingen.

Vrijwilligers dragen zelf ideeën aan voor door hen gedragen initiatieven Bestuursorgaan is inhoudelijk betrokken bij de werking van Vormingplus Gent-Eeklo

Burgers die vrijwillig engagement opnemen formuleren mee de initiële vraag van het traject

Iedereen in de regio Gent-Eeklo kan deelnemen aan de leerrijke activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo (regionale spreiding).

Vrijwilligerswerkingen in Gent en in de regio

Lokaal vrijwillig engagement is erg belangrijk voor participatieve trajecten

Een breed en divers publiek neemt deel aan de activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo met bijzondere aandacht voor kansengroepen.

Inzetten op diversere vrijwilligers door co-creatie met partners

Diversiteit in groepen betrokken bij het traject zet zich door naar betrokken vrijwilligers

Vormingplus organiseert alle activiteiten in co-creatie met partners.

Vrijwilligers zijn partners: Eigenaar van sommige activiteiten Co-creatie voor andere activiteiten Co-creatie van vrijwilligers met partners

Burgers die vrijwillig engagement opnemen zijn partners: Nemen initiatief Werken samen met andere organisaties Volledige traject in co-creatie

[ 39 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Resultaten Output

100 à 150 uren begeleiding en coaching Consolideren en intensifiëren (in eerste fase)

Leereffecten

Stimuleren van mensen in het opnemen van verantwoordelijkheid en engagement in de samenleving Versterken in deelhebben aan samenleving Aanmoedigen tot ‘levenslang en levensbreed’ leren in een voortdurend veranderende samenleving Ontmoeten en de constructieve dialoog aangaan Emanciperen van gemeenschappen, groepen en mensen

Impact op de maatschappij

Doorgeven van engagement, expertise, betrokkenheid Een multiplicatoreffect van de impact uit strategie 1 en 2

Rollen Functies

[ 40 ]

Vrijwilligerswerk versterkt in hoge mate de verbindende rol van de werking van Vormingplus Gent-Eeklo Gemeenschapsvormende functie: vrijwilligers versterken gemeenschapsvormend karakter van praktijken en gemeenschapsvormende activiteiten specifiek voor vrijwilligers Maatschappelijke bewegingsfunctie: vrijwilligers ‘hebben deel’ aan maatschappij Leerfunctie: vrijwilligers leren en geven ook vaardigheden door aan anderen (peer-learning) Culturele functie: activiteiten specifiek gericht op interculturele uitwisseling gedragen door vrijwilligers (Dzjambo, taaluitwisseling,…)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2.2. Het doelenkader stap voor stap TWEE HOOFDSTRATEGIEËN Strategie 1: open aanbod Transversale doelen

Operationeel

Strategie 2: participatieve trajecten Operationeel Strategie 3

Transversale doelen

Operationeel

Operationeel

Vormingplus Gent-Eeklo verankert in de drie grote strategieën een evolutie die al is ingezet in het huidige beleidsplan. We blijven een open aanbod in co-creatie voorzien waarin een breed en divers publiek kan participeren. Dat aanbod krijgt vorm onder strategie 1. De programmatie zal inhoudelijk een (nog) sterkere focus krijgen op maatschappelijke uitdagingen. We blijven ook vrijwilligers en vrijwilligersgroepen een grote rol geven in de aanbodontwikkeling.

Participatieve trajecten worden een volwaardige poot in onze werking in de tweede strategie. In deze trajecten leren groepen deelnemers op een andere manier. Ze creëren samen antwoorden en zetten zo de stap van ‘deelnemen’ naar ‘deelhebben’ aan de maatschappij. Dit sluit aan bij onze visie op leren, waarin we de stap van deelnemen naar deelhebben willen stimuleren en ondersteunen (zie p.52 visie op de leerfunctie).

Uiteindelijk kan er ook een kruisbestuiving ontstaan tussen de beide strategieën. Zo kunnen participatieve trajecten input leveren voor nieuwe activiteiten in het aanbod, en kunnen ideeën voor nieuwe trajecten ontstaan uit activiteiten in de programmatie.

ONDERSTEUNENDE STRATEGIE 3: VRIJWILLIGERS

Transversale doelen

Strategie 1

Strategie 2

Operationeel

Operationeel Strategie 3: vrijwilligers

Transversale doelen

Operationeel

Operationeel

Als we deelhebben aan de maatschappij willen bevorderen, is het logisch om burgers/vrijwilligers ook ruimte te geven om mee de werking van Vormingplus Gent-Eeklo vorm te geven.

[ 41 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

We beschouwen onze vrijwilligerswerking dan ook als een derde strategie waarin we vrijwilligers ondersteunen en versterken om zelf een rol op te nemen in strategieën 1 en 2.

In de eerste jaren van de volgende beleidsperiode zullen we in deze strategie vooral de bestaande vrijwilligerswerking consolideren en versterken. We concentreren ons dan op de goede uitwerking van strategieën 1 en 2. In 2023 zullen we de nieuwe werking evalueren en kijken of er ruimte is voor nieuwe vrijwilligersinitiatieven in de daaropvolgende jaren.

TRANSVERSALE DOELEN

Transversale doelen

Strategie 1

Strategie 2

Operationeel

Operationeel Strategie 3

Transversale doelen

Operationeel

Operationeel

Elke strategie geeft op haar eigen manier, en complementair met de andere strategieën, invulling aan de volgende transversale doelen: Alle activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo leveren een bijdrage aan de aanpak van maatschappelijke uitdagingen.

Vanuit de missie van Vormingplus Gent-Eeklo zijn alle activiteiten gekoppeld aan maatschappelijke uitdagingen. We zullen die uitdagingen niet oplossen vanuit onze werking, maar willen wel een bijdrage leveren aan oplossingen. Vanuit de contextanalyse bleken de volgende 6 uitdagingen cruciaal (5 op macro/mesoniveau en 1 meer regionaal geïnspireerd): Duurzame samenleving: komen tot een samenleving waarin nieuwe systemen zorgen voor harmonie tussen mens en milieu.

Digitalisering: technologische ontwikkelingen ontsluiten voor iedereen en bijhorende ethische vraagstukken aanpakken.

Diverse en inclusieve samenleving: komen tot een gedeelde eigenheid waarin plaats is voor iedereen, en tegelijk leren omgaan met verschil.

Democratische samenleving: we stimuleren het genuanceerde debat en dialoog tussen mensen, groepen en gemeenschappen als antwoord op populisme en polarisering.

Sociale ongelijkheid en armoede aanpakken.

Leefbare gemeenschappen in dorpen en steden creëren met aandacht voor de sociale cohesie.

[ 42 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Iedereen in de regio Gent-Eeklo kan deelnemen aan de leerrijke praktijken van Vormingplus Gent-Eeklo (regionale spreiding).

Het is de opdracht van Vormingplus om iedereen in de regio kansen te geven om te leren. We streven er niet naar om alle praktijken beschikbaar te maken in alle gemeenten, maar zorgen wel voor een bereikbaar aanbod voor iedereen. In strategie 2 maken we geografische keuzes die complementair zijn met de keuzes in strategie 1 (zie verder).

Een breed en divers publiek neemt deel aan de activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo, met bijzondere aandacht voor kansengroepen.

Vormingplus Gent-Eeklo wil iedereen in de regio een aanbod bieden om te leren.

Dat veronderstelt dat er ook een aanbod is waarin iedereen zijn of haar gading kan vinden, bv. wat betreft leerstijl, verdieping, interesse, format en locatie. We zetten bewust in op ontmoeting tussen verschillende groepen tijdens bepaalde activiteiten.

Doelgroepen kunnen gedefinieerd worden aan de hand van allerlei relevante kenmerken: leeftijd, gezinssamenstelling, woonplaats, … Met gemeenschappen (bv. etnisch-culturele gemeenschappen) werken we samen via organisaties die hen bijeenbrengen. Tenslotte werkt Vormingplus met alle kansengroepen: mensen in armoede, gedetineerden, mensen met een beperking en mensen met een diverse etnisch-culturele achtergrond.

Vormingplus organiseert alle activiteiten in co-creatie met partners Vormingplus Gent-Eeklo werkt complementair met partners in de regio. We vertalen dat naar het principe van ‘co-creatie’: we werken niet alleen, maar altijd samen met partners die elk op basis van gelijkwaardigheid hun sterktes en expertise inbrengen. In elk samenwerkingsverband zijn er goede afspraken over ieders rol en bijdrage die ervoor zorgen dat elke partner maximaal tot zijn recht komt.

We zetten het principe van co-creatie ook door naar onze vrijwilligers: ook met hen willen we meer co-creatief werken, waarbij we hen zo goed mogelijk ondersteunen.

Leereffecten De leereffecten staan in elke praktijk voorop. Welke de leereffecten zijn die Vormingplus Gent-Eeklo nastreeft, staat beschreven op p.52 In elk van de strategieën staan andere leereffecten meer op de voorgrond. Dat wil niet zeggen dat de overige leereffecten afwezig zijn; ze zijn alleen minder prominent.

Voor sommige (kansen)groepen ligt de drempel om deel te nemen hoger dan voor andere. Dan is er extra aandacht nodig om de drempels weg te werken.

[ 43 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

STRATEGIE 1

Transversale doelen

Strategie 1: open aanbod

Strategie 2

Operationele doelen

Operationele doelen Strategie 3

Transversale doelen

Operationele doelen

Operationele doelen

STRATEGISCHE DOELSTELLING: Een breed en divers publiek participeert in een open aanbod van leerrijke praktijken over maatschappelijke uitdagingen.

Daardoor zijn mensen versterkt om te reflecteren en in dialoog te gaan over de maatschappelijke uitdagingen en/of engagement op te nemen in de samenleving.

Vormingplus Gent-Eeklo biedt workshops, debat, ontmoetingen, lezingen, cursussen, culturele uitstappen en andere leerrijke praktijken aan over de samenleving en samenleven om iedereen in de regio kansen te geven om te leren. Input en ideeën voor een maatschappelijk betrokken aanbod worden geleverd door het team, partners, vrijwilligers, freelancers en (bevraging van) deelnemers.

Operationeel: Maatschappelijke uitdagingen Maatschappelijke uitdagingen, vertaald in de 6 boven beschreven maatschappelijke vraagstukken, zijn het uitgangspunt voor elke activiteit. Dit is een keuze die al is ingezet in het huidige beleidsplan, maar die we doorzetten in de volgende periode.

Als pluralistische organisatie willen we deelnemers geen antwoorden voorschrijven (zie visie op de maatschappelijke bewegingsfunctie, p.53). Alle praktijken zijn erop gericht om deelnemers beter in staat te stellen om zelf een mening te vormen, uit te zoeken welk engagement ze zelf kunnen opnemen in de samenleving, hen zin te geven om te blijven leren. Eventueel kunnen de deelnemers nadien andere organisaties opzoeken waar ze als vrijwilliger aan de slag kunnen gaan of verder kunnen leren.

Vormingplus Gent-Eeklo laat verschillende stemmen aan het woord over alle thema’s. Zo zetten we vraagstukken op de kaart en ontsluiten we het publieke debat.

De samenwerking met partners bepaalt mee onze programmatie. Zo zal in de Krook in samenwerking met de UGent en iMec bijvoorbeeld veel aandacht besteed worden aan citizen science en digitalisering.

Tenslotte bepaalt ook de locatie van een activiteit (in Gent of in een andere gemeente in de regio) welke onderwerpen aan bod komen. Interculturaliteit is een prominent thema in Gent. In de andere gemeenten gaat dan weer meer aandacht naar de thema’s die lokaal relevant zijn, bv. leefbare dorpskernen. [ 44 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Operationeel: Regionale spreiding Vormingplus Gent-Eeklo bouwt ook in de volgende periode het open aanbod uit in de stad Gent en in 7 gemeenten waarmee op dit moment een structurele samenwerking loopt: Merelbeke, Deinze, Lievegem, Evergem, Lochristi, Oosterzele en Aalter.

Ervaring leert dat deelnemers uit overige gemeenten in de regio hun weg vinden naar dit aanbod. Het aanbod in Gent trekt zelfs deelnemers aan van buiten de regio. In deze beleidsperiode zullen we dat ‘aanzuigeffect’ voor een eerste keer als indicator opnemen (zie doelenkader). Door een aanbod te voorzien in Gent en in de 7 gemeenten hebben we dus een aanbod dat naar locatie toegankelijk is voor iedereen.

Operationeel: Een breed en divers publiek / Kansengroepen Nu al vindt een gevarieerd publiek vlot de weg naar de activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo. Deze mensen willen we verder informeren en versterken, zodat ze nog beter hun denken en argumenten rondom maatschappelijke vraagstukken kunnen aanscherpen en groeien naar deelhebben aan de maatschappij (zie p.52, visie op de leerfunctie).

Uiteindelijk streven we naar een dwarsdoorsnede van de samenleving onder onze deelnemers. Dat betekent dat we bepaalde groepen nog meer moeten bereiken.

We gaan dus op zoek naar nieuwe invalshoeken door: Een diverser aanbod op vlak van inhoud, locatie, tijdstip, format, methodieken.

Samenwerking met partners uit de doelgroepen die vertrouwen creëren, activiteiten mee vorm geven en zo drempels verlagen.

Samenwerking met intermediairen en toeleiders. Voor sommige doelgroepen is samenwerking met deskundige partners onontbeerlijk om vertrouwen met de doelgroep te creëren en om een passend aanbod te kunnen uitwerken.

Bv: voor mensen met een beperking of een psychiatrische aandoening, gevangenen, …

We geven ruimte aan organisaties die met of voor etnisch-culturele minderheden werken om i.s.m. Vormingplus een deel van het aanbod (bv in De Krook) zelf in te vullen.

Ook praktische drempels werken we zoveel mogelijk weg: We maken informatie over de activiteiten zo toegankelijk mogelijk.

Voor kansengroepen die moeite hebben om deelnameprijzen te betalen, hanteren we aparte tarieven.

We besteden aandacht aan toegankelijkheid voor rolstoelpatiënten, slechthorenden en slechtzienden.

Voor sommige activiteiten organiseren we kinderopvang.

Het is niet de bedoeling dat alle groepen deelnemen aan alle activiteiten.

Wel willen we inzetten op ontmoeting en uitwisseling waar mogelijk.

Dat kan op verschillende manieren: Een activiteit organiseren op een plek waar de deelnemers mensen ontmoeten die ze anders minder tegen het lijf lopen. Bv. Wanneer bezoekers aan een tentoonstelling van kunst door geïnterneerden in het Forensisch Psychiatrisch Centrum achteraf de kunstenaars kunnen ontmoeten.

Activiteiten uitwerken met partners die een verschillend publiek hebben.

Sprekers / artiesten / activiteiten programmeren op één moment die een verschillend publiek aanspreken. Bv. op een avond wordt een artiest geprogrammeerd die een eerder ‘wit’ publiek aanspreekt. Nadien volgt een artiest die populair is bij een publiek met buitenlandse roots. In de zaal ontmoeten beide publieken elkaar.

[ 45 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Operationeel: co-creatie met partners Het open aanbod is het product van een samenwerking met vele partners.

Hierboven legden we al uit hoe partners mee de inhoudelijke uitwerking van een activiteit bepalen en hoe ze ervoor zorgen dat Vormingplus Gent-Eeklo een breed en divers publiek bereikt.

In een structurele samenwerking in een gemeente werken we het plaatselijke aanbod uit samen met een aantal lokale partners binnen de gemeente: bijvoorbeeld (maar niet uitsluitend) de lokale overheid, de bibliotheek, het plaatselijke cultuurof gemeenschapscentrum, het Lokaal Dienstencentrum.

In elke samenwerking maken we duidelijke afspraken over de rol die Vormingplus zal opnemen: de regierol, de co-regierol of een partnerrol.

Sommige samenwerkingen zijn ad hoc, andere zijn structureel. Naast de samenwerkingen met de 7 gemeenten zetten we ook de volgende samenwerkingsverbanden graag in de kijker: De Krook: Samen met de publiekswerking, UGent, Digipolis, Digitaal Talent zet Vormingplus Gent-Eeklo in co-regie een hele leerlijn uit rond digitalisering en de digitale kloof.

Daarnaast werkten we in 2018 samen met honderden partners, onder andere INGent.

[ 46 ]

Zakelijke uitwerking Omdat we een scherpere focus en meer ruimte voor strategie 2 willen, zal er minder personeelstijd geïnvesteerd worden in de programmatie dan tot nu toe het geval was. Om deze omslag mogelijk te maken, zullen de functies van de medewerkers ook anders ingevuld worden (zie p.60).

We gaan uit van een krimp in het huidige aanbod (zie output doelenkader).

Een groei in het open aanbod vraagt ook steeds extra personeelstijd, die we niet kunnen dekken met deelnemersgelden, en dat beogen we dus niet (zie p.66).

Een vernieuwde procedure voor de inschrijvingen zal eveneens personeelstijd vrijmaken voor de administratieve ondersteuning van strategie 2 (zie p.64).

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

STRATEGIE 2

Transversale doelen

Strategie 1

Strategie 2: participatieve trajecten

Operationele doelen

Operationele doelen Strategie 3

Transversale doelen

Operationele doelen

Operationele doelen

STRATEGISCHE DOELSTELLING: Burgers, overheden en andere partners ontwikkelen met de ondersteuning van Vormingplus Gent-Eeklo op een co-creatieve en participatieve manier antwoorden voor regiospecifieke uitdagingen, vragen en noden.

In de huidige beleidsperiode zijn al verschillende participatieve trajecten opgestart en uitgewerkt: Kerk in het Midden, Beleefde Plekjes, Korte Keten Meetjesland, B401 (fly-over Gent)… Het gaat om afgebakende trajecten in de tijd waar burgers, overheden en partners samen oplossingen zoeken voor kwesties die zich lokaal stellen: de leegstand van historische gebouwen, de zoektocht naar meer cohesie in een landelijke gemeente, de nieuwe inrichting van een wijk.

In een participatief traject is de stap van deelnemen naar deelhebben erg duidelijk (zie p.53, leerfunctie). Deelnemers nemen elk volgens hun eigen kunnen een bepaalde rol op. De participatieve trajecten zijn op alle vlakken (wat betreft leereffecten, toegepaste functies, sociaal-culturele rollen) complementair met het open aanbod uit Strategie 1.

Strategie 2 omvat twee soorten trajecten. Enerzijds zijn er de intensieve trajecten waar Vormingplus Gent-Eeklo (mee) faciliteert en/of coördineert (in regie of co-regie).

Anderzijds is er begeleiding op maat en op vraag. Gemeenschappen, (kansen)groepen, burgerinitiatieven of -platforms, organisaties en overheden kunnen ons aanspreken om onze expertise rond participatie en coaching in te zetten. Deze trajecten zijn beperkter in tijd, personeelsinzet en engagement voor Vormingplus Gent-Eeklo.

Operationeel: Maatschappelijke uitdagingen Participatieve trajecten zijn gericht op de thema’s die aan de orde zijn op de plek waar ze doorgaan. Regiospecifieke thema’s (bv. leefbare dorpen en steden, sociale inclusie, milieuproblematiek in de haven, …) zullen dus meer gewicht krijgen in deze strategie. Elk participatief traject heeft de bedoeling om lokale oplossingen te vinden die gelinkt zijn aan de 6 grote maatschappelijke uitdagingen.

[ 47 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Door burgers te ondersteunen om samen oplossingen te zoeken voor concrete vragen, versterken we de solidaire, inclusieve, duurzame en democratische samenleving. Mensen leren immers om te luisteren naar elkaar, ze ontdekken de kracht van samenwerking, ook met erg diverse medeburgers (zie doelenkader: leereffecten).

Vormingplus Gent-Eeklo beschikt over heel wat expertise om tot deze leereffecten te komen en ze te versterken. Dit zijn effecten die duurzaam doorwerken tot ver na het traject zelf. Participatieve trajecten kunnen heel wat verbinding en gemeenschapsvorming creëren.

Participatieve trajecten bieden kansen om een ander publiek te bereiken dan deelnemers die zich inschrijven voor het aanbod, én om nog meer op maat te werken van een kwetsbaar en/of divers publiek. Op die manier versterken ze de sociaalculturele participatie van iedereen.

Operationeel: Regionale spreiding

Operationeel: co-creatie met partners

In Gent is er veel meer bestaande capaciteit van andere spelers voor participatieve trajecten en dus is er minder een trekkende rol nodig van Vormingplus. Bovendien bereiken we in Gent al een groot publiek met onze activiteiten uit strategie 1.

We concentreren de intensievere trajecten daarom in de rest van de regio. Op die manier versterken we de aanwezigheid van Vormingplus in de gehele regio GentEeklo.

Elk participatief traject zal een samenwerking zijn van Vormingplus Gent-Eeklo en verschillende partners. Lokale partners en burgers zijn onontbeerlijk om het traject te kunnen inbedden in de lokale context. Zij zullen vaak ook de initiële vraag formuleren die aan de grondslag ligt van het traject. Tegelijk is het ook mogelijk dat Vormingplus Gent-Eeklo zelf een traject initieert op basis van gedetecteerde lokale noden. Ook dan kan een traject niet doorgaan zonder de nodige lokale partners.

Om interessante trajecten te identificeren zullen we actie moeten ondernemen: het oor te luisteren leggen bij partners, creatieve ideeën uitwerken, eventueel bijkomende subsidies aanvragen.

Afhankelijk van het traject zullen we ook partners nodig hebben met specifieke expertise: inhoudelijke expertise (bv rond land- en tuinbouw bij een project rond gemeenschapstuinen), methodische expertise (bv sociaal-artistieke methodieken bij een traject dat een artistiek luik bevat) en expertise rond bepaalde gemeenschappen en doelgroepen.

Operationeel: Een breed en divers publiek // Kansengroepen Succesvolle co-creatie en participatie die komt tot duurzame oplossingen staat of valt onder meer met de deelname van alle betrokken doelgroepen, gemeenschappen en kansengroepen. Elk traject zal dus uitgebreid aandacht moeten besteden aan: de zorgvuldige identificatie van alle betrokken doelgroepen; outreachend werken om alle betrokken doelgroepen mee aan boord te krijgen; ontwerp van een traject waarin alle doelgroepen zich thuis en versterkt voelen om volop mee te participeren.

[ 48 ]

Om dit te bekomen, zal Vormingplus Gent-Eeklo de eigen expertise rond werken met diverse doelgroepen verder versterken. Daarnaast zullen we, zoals in strategie 1, beroep doen op partners die hun eigen expertise en achterban kunnen inbrengen.

De samenstelling van een goed gebalanceerd partnerschap, met een duidelijke afbakening van ieders rol, is daarom een essentiële eerste stap in elk participatief traject.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Zakelijke uitwerking Zie strategie 1: een grotere focus op participatieve trajecten vraagt om een herziening van het organigram en de jobinhoud van inhoudelijke medewerkers.

Meer toelichting hierover op p.61.

Bij strategie 1 vermeldden we al hoe er administratieve tijd zal vrijkomen uit een vereenvoudigde inschrijvingsprocedure voor activiteiten en de geplande krimp in het aanbod. Die tijd zal ingezet worden in strategie 2. Dat is nodig omdat participatieve trajecten en trajecten op vraag eveneens gepaard gaan met heel wat omkadering en communicatie naar deelnemers, organisatorische uitdagingen en opvolging van de praktijken. Op dit moment nemen de inhoudelijke medewerkers heel wat administratieve taken op in dergelijke trajecten. Doordat het administratieve team zich hierop meer kan focussen, komt er meer tijd vrij voor de trajecten zelf bij de inhoudelijke medewerkers.

STRATEGIE 3 Strategie 1 Transversale doelen

Operationeel

Strategie 2 Operationeel Strategie 3

Transversale doelen

Operationeel

Operationeel

STRATEGISCHE DOELSTELLING: Vrijwilligers co-creëren de werking van Vormingplus Gent-Eeklo.

Vormingplus Gent-Eeklo bestaat niet enkel uit haar professionele team. Ook de vrijwilligers en de partners maken er integraal deel van uit. We voorzien dan ook een belangrijke rol voor burgers die een vrijwillig engagement willen opnemen en zelf met leerrijke praktijken aan de slag willen gaan.

Vrijwilligers nemen verschillende rollen op: Ze nemen deel aan het bestuur.

Ze helpen bij de praktische organisatie van de activiteiten (Helpende Handen).

Ze nemen initiatief voor bepaalde onderdelen in de programmatie en staan ook in voor de organisatie ervan (bv. Dzjambo).

Ze begeleiden via bepaalde methodieken specifieke praktijken uit het aanbod (bv. SamenLezen).

In de participatieve trajecten hebben burgers die vrijwillig engagement opnemen een trekkende rol.

[ 49 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Er zijn meerdere redenen om in te zetten op vrijwilligers: Vrijwilligers zorgen voor een multiplicatoreffect. Samen met hen kunnen we meer mensen bereiken en uitgebreidere activiteiten organiseren.

Niet enkel professionals kunnen je iets leren. Vormingplus wil mensen versterken om hun eigen expertise en talenten te delen met anderen als vrijwilliger.

Door vrijwilligers te versterken en hen in te zetten volgens hun eigen sterktes, geven we hen maximaal de kans om ‘deel te hebben’ aan de maatschappij.

Een maatschappij waarin burgers vrijwillig engagement opnemen, is een meer solidaire en democratische samenleving. Vrijwilligerswerk versterkt de maatschappelijke cohesie (gemeenschapsvorming) en geeft kansengroepen, gemeenschappen en doelgroepen kansen tot sociaal-culturele participatie.

Strategie 3 is ondersteunend. Vrijwilligers worden ingezet in activiteiten in strategie 1 en 2. Daarnaast organiseren we aparte activiteiten om de vrijwilligers te versterken en hebben we aandacht voor de bestuurders als groep.

In strategie 1 geven vrijwilligers zelf bepaalde activiteiten vorm. Voorbeelden vandaag van zo’n activiteiten zijn: De activiteiten voor nieuwkomers in de Dzjambo-werking.

De ‘SamenLezen’ methodiek waarbij groepen onder begeleiding van vrijwilligers hun eigen ervaring bespreken aan de hand van verhalen en gedichten.

In De Krook geven we bepaalde organisaties die werken voor of met etnisch-culturele minderheden de kans om met onze steun een deel van de programmatie vorm te geven (en zo ook het aanbod diverser en aantrekkelijk te maken voor meer verschillende doelgroepen).

Daarnaast geven de Helpende Handen praktische ondersteuning bij de organisatie van het open aanbod (bv. openen en sluiten van de locatie).

[ 50 ]

In strategie 2 zijn burgers die vrijwillig engagement opnemen de kern van de participatieve trajecten. In eerste instantie doen we beroep op al actieve lokale mensen. In tweede instantie stimuleren we ook andere burgers tijdens het traject om te groeien in vrijwillig engagement voor de gemeenschap.

De rol van het professionele team van Vormingplus Gent-Eeklo in strategie 3 is om vrijwilligers van Vormingplus Gent-Eeklo te ondersteunen en te versterken met vorming, begeleiding, mogelijkheden tot uitwisseling en een praktische omkadering die hun vrijwillig engagement stimuleert. Vanuit de stakeholdersbevraging gaven vrijwilligers mee dat ze nood hebben aan meer contact tussen de verschillende vrijwilligersgroepen onderling, en ook graag meer geïnformeerd zouden willen worden over de gehele werking.

Operationeel: Maatschappelijke uitdagingen Operationeel maken de activiteiten georganiseerd door vrijwilligers deel uit van strategie 1 en strategie 2. Er worden geen aparte inhoudelijke keuzes gemaakt.

We willen bestuurders meer kansen geven om naast organisatorische ook nog meer inhoudelijke input te geven aan de werking van Vormingplus Gent-Eeklo.

In de huidige hervorming van het bestuur creëren we bovendien inhoudelijke open vergaderingen rond specifieke thema’s waarbij we ook vrijwilligers van buiten het bestuur en stakeholders kunnen betrekken.

Operationeel: Regionale spreiding Ook wat betreft regionale spreiding lopen de keuzes gelijk met die voor strategieën 1 en 2.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Operationeel: Een breed en divers publiek // Kansengroepen

Zakelijke uitwerking

Bepaalde vrijwilligersactiviteiten, zoals de Helpende Handen die de praktische organisatie van het open aanbod (strategie 1) mee in goede banen leiden, bereiken eerder een kansrijk publiek.

Ook al breiden we de bestaande vrijwilligerswerking in de eerste jaren van de beleidsperiode niet uit, we willen ze wel verdiepen en versterken. Ondersteuning van vrijwilligers is tijdsintensief en we voorzien dan ook, naast de jobtime voor de ondersteuning (verspreid over de verschillende educatieve medewerkers), specifieke jobtime voor de verbinding en afstemming van het vrijwilligersbeleid binnen de gehele organisatie. (0,2 VTE, zie p.60).

We streven naar een diversere groep Helpende Handen in de volgende beleidsperiode. Andere activiteiten zijn specifiek gericht op een divers publiek of een combinatie van Vlaamse vrijwilligers en nieuwkomers (bv. Dzjambo). Ook aan onze vrijwilligers willen we volop kansen geven voor ontmoeting tussen culturen (zie p.56 culturele functie).

In strategie 2 is het belangrijk dat de burgers die vrijwillig engagement opnemen de gemeenschap weerspiegelen die betrokken is bij het participatieve traject. Dit zal soms extra outreachende inspanningen vragen van het team.

Operationeel: co-creatie met partners De vrijwilligerswerking is in essentie co-creatief: Vormingplus Gent-Eeklo werkt het aanbod uit samen met de vrijwilligers. Soms zit het professionele team in de regierol, maar heel vaak ligt die regierol juist bij de deelnemers. Bovendien werken onze vrijwilligers ook samen met andere organisaties voor de uitwerking van de praktijken.

De ontmoetingsgroepen en Dzjambo zijn autonome feitelijke organisaties die ondersteuning op inhoudelijk, groepsvormend en praktisch gebied krijgen van Vormingplus Gent-Eeklo.

Voor de vrijwilligers van SamenLezen en de leesbegeleiders is er na de opleiding echte co-creatie: samen aan een tekstdatabank werken, intervisies, extra vorming ...

In strategie 2 geven we het volledige traject co-creatief vorm samen met burgers die vrijwillig engagement opnemen.

[ 51 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3. DE FUNCTIES: VISIE EN STRATEGIE Voor elk van de functies beschrijven we eerst de visie en vervolgens de strategie die we toepassen. Daarna staan we stil bij de functiemix.

3.1. De leerfunctie VISIE Alle praktijken van Vormingplus Gent-Eeklo hebben leren als doel. Dat betekent dat telkens één of meer van de volgende leereffecten voorop staan: Deelnemen aan, versterken en bevragen van de samenleving.

Daarbovenop wil Vormingplus Gent-Eeklo zoveel mogelijk de stap stimuleren van ‘deelnemen’ naar ‘deelhebben’: mensen versterken om waar mogelijk, op hun eigen tempo en manier, een actieve rol op te nemen om de solidaire, duurzame, inclusieve en democratische samenleving te versterken.

Constructieve dialoog en ontmoeting.

Inzicht verwerven in cultuur en samenleving.

Kritisch reflecteren over cultuur en samenleving.

Onderbouwde en genuanceerde standpunten innemen over maatschappelijke thema’s.

Zin krijgen om verder te leren in een voortdurend veranderende samenleving.

Zin krijgen om zich actief te engageren in de samenleving.

Emancipatie van gemeenschappen, groepen en mensen.

Leren maatschappelijke verandering te ontsluiten.

Leren in verschillende dimensies: als zinzoeker, genieter, spelende mens, ...

Leren geeft mensen meer inzicht in zichzelf, elkaar en de samenleving. In een snel veranderende samenleving moeten mensen daarenboven blijven leren om de maatschappelijke uitdagingen te begrijpen en ermee om te gaan. (Blijven) leren is daarom een belangrijke voorwaarde om te komen tot een solidaire, duurzame, inclusieve en democratische samenleving. Leren is bovendien ook prettig. [ 52 ]

Leren lukt het best in een aangenaam kader, met de juiste methodieken en werkvormen, waar bovendien kwalitatieve inhoud wordt aangereikt die mensen aanspreekt op hun interesses. Bovendien kunnen mensen elkaar stimuleren om te leren wanneer ze in interactie kunnen treden met elkaar. Voor Vormingplus GentEeklo is het een opdracht om leeromgevingen voor volwassenen te creëren waar dit alles mogelijk is.

Bij Vormingplus Gent-Eeklo kunnen mensen leren over de samenleving en over samenleven. Het leren is ervaringsgericht en niet-formeel. We doceren niet, maar geven veel ruimte voor reflectie en uitwisseling, meestal in kleine groepen.

De deelnemers geven doorheen het leerproces samen mee vorm aan de leerdoelen, in tegenstelling tot het formeel leren waar bepaalde leerdoelen onwrikbaar vastliggen.

Om zoveel mogelijk mensen aan te spreken, spelen we in op zoveel mogelijk leerstijlen (cfr. de leercirkel van Kolb). We willen niet alleen de ‘denker’ aan bod laten komen (meer reflecterende leerstijl) maar ook de doener, de dromer en de beslisser volop kansen geven om te leren op een manier die het best bij hen past.

Om te kunnen leren, moeten de basisbehoeften eerst vervuld zijn. Mensen moeten het einde van de maand met een gerust hart tegemoet kunnen zien, zich gewaardeerd, gehoord en veilig voelen, vooraleer ze de innerlijke ruimte kunnen vrijmaken om nieuwe dingen te leren. Daarom besteedt Vormingplus Gent-Eeklo extra aandacht aan kwetsbare doelgroepen. Zij moeten zich veilig en thuis voelen in de leeromgeving en ook praktisch in staat zijn om aan de activiteiten deel te nemen.

Nog meer dan voor andere groepen moeten we voor hen dus zoveel mogelijk drempels wegwerken.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

STRATEGIE Om op de verschillende leerstijlen te kunnen inspelen, ontwikkelt Vormingplus Gent-Eeklo praktijken waarin een waaier aan diverse formats en verschillende onderwerpen aan bod komen, met activiteiten op verschillende tijdstippen en locaties. De participatieve trajecten in strategie 2, waarin deelnemers samen kwesties onderzoeken, oplossingen bedenken en ermee aan de slag gaan, geven volop ruimte aan de doeners, de dromers en de beslissers. Maar ook in de programmatie in strategie 1 gaan we op zoek naar formats die de verschillende leerstijlen aan bod laten komen.

Vormingplus Gent-Eeklo wil een expert zijn en blijven op het vlak van leermethodieken en werkvormen. We investeren daarom continu in kennis over nieuwe inzichten rond leren, we ontwikkelen zelf nieuwe formats; kortom we leren zelf voortdurend bij. Afhankelijk van het doel en de doelgroep van een praktijk, kiezen we een geschikte methodiek en strategie.

bewegingsfunctie is dan ook sterk aanwezig in onze werking. De nadruk ligt op ‘ruimte creëren’ voor maatschappelijk engagement. Zo legt Vormingplus GentEeklo het fundament voor betrokkenheid en maatschappelijke verandering.

Vormingplus is een pluralistische organisatie en schrijft daarom geen antwoorden of recepten voor. Om maatschappelijke verandering te realiseren, is kennis over maatschappelijke kwesties onontbeerlijk. Maar je hebt ook vaardigheden nodig om met die kennis aan de slag te gaan. Onze leerrijke praktijken versterken mensen om zelf, op een geïnformeerde en constructieve manier, standpunten in te nemen en engagement op te nemen, en daarover in dialoog te treden met elkaar.

Zo kan iedereen individuele vraagstukken verbinden met het gemeenschappelijke en ze op die manier politiseren.

STRATEGIE

Om kwetsbare doelgroepen aan bod te laten komen, nemen we praktische drempels weg: prijs, locatie of tijdstip mogen niemand weerhouden om deel te nemen aan een activiteit. Daarnaast werken we samen met partners waarmee kansengroepen en doelgroepen vertrouwd zijn en die ons de nodige expertise aanreiken om voor hen een geschikte leeromgeving te creëren en passende praktijken te ontwerpen.

3.2. De maatschappelijke bewegingsfunctie VISIE Vormingplus Gent-Eeklo wil, trouw aan haar missie, met al haar praktijken bijdragen aan een solidaire, inclusieve, duurzame en democratische samenleving.

Maatschappelijke vraagstukken zijn steeds het uitgangspunt. De maatschappelijke

In strategie 1 reiken we deelnemers de nodige inzichten aan om hun maatschappelijke standpunten en engagement vorm te geven. We stimuleren mensen daarbij om ook andere invalshoeken te leren kennen en te reflecteren over hun eigen denken en handelen. Dat doen we door rond een thema bewust verschillende stemmen aan bod te laten komen en verschillende groepen in dialoog te laten treden met elkaar.

Onze praktijken hebben zoveel mogelijk niet enkel een informerend, maar ook een reflecterend luik. Deelnemers worden uitgenodigd om het geleerde kritisch te bevragen, bijvoorbeeld met een aansluitend debat of een dialoogtafel na een lezing of door te werken in kleine groepen waar veel ruimte is voor uitwisseling.

[ 53 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

In strategie 2 komen deelnemers (geïnteresseerde burgers, verenigingen, lokale overheden, …) in participatieve trajecten samen om een gedeelde zorg aan te pakken: een afvalprobleem, een leegstaand gebouw, een verloederde wijk. Samen onderzoeken ze hoe de bestaande situatie is ontstaan, en bedenken ze hoe ze die concreet kunnen veranderen. Wie moet aangesproken worden? Welke ingrepen en nieuwe spelregels zijn er nodig? In een participatief traject kan iedereen de eigen maatschappelijke rol ontdekken en vormgeven; ‘deelhebben’ aan de samenleving krijgt heel concreet vorm. In sommige trajecten zullen de deelnemers ook aanbevelingen formuleren voor betrokken overheden en/of andere betrokken partijen (bv. bedrijven of betrokken organisaties).

Strategie 3 geeft deelnemers de kans om hun bestaande betrokkenheid bij de samenleving vorm te geven door zelf leerrijke praktijken (mee) te organiseren, er invulling aan te geven en te begeleiden.

3.3. De gemeenschapsvormende functie

Een solidaire, inclusieve, duurzame en democratische samenleving vraagt dat iedereen zich genoeg gesterkt en ondersteund voelt om deel te nemen aan het debat. Je moet het gevoel hebben dat je eigen bezorgdheden gehoord worden, om ook goed naar die van anderen te kunnen luisteren. Dit gevoel van gewaardeerd en gehoord te worden krijg je het meest in een groep waarin je je thuis en veilig voelt (bonding).

Daarnaast moeten groepen elkaar ontmoeten en leren om vertrouwen te hebben in elkaar, om samen tot nieuwe inzichten en oplossingen te komen. Dat vraagt dan weer dat je uit de eigen bubbel treedt, bereid bent om andere meningen te beluisteren en te overwegen en constructief de dialoog aangaat (bridging).

Vormingplus Gent-Eeklo wil als pluralistische organisatie een belangrijke rol spelen om bridging in de brede samenleving mogelijk te maken. We blijven dan ook inspanningen doen om nieuwe doelgroepen te bereiken.

STRATEGIE

VISIE Een ‘samenleving’ wordt per definitie door de gemeenschap bepaald. Individuen, doelgroepen, gemeenschappen en kansengroepen maken er deel van uit.

Nadenken over de samenleving en nodige maatschappelijke verandering kan enkel in dialoog met elkaar. Rechtstreeks of onrechtstreeks is de gemeenschapsvormende functie dan ook aanwezig in alle activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo.

In onze samenleving ligt de nadruk sterk op het individu en is er een scherpe polarisering tussen verschillende groepen merkbaar. Het is niet altijd makkelijk om het eigenbelang ondergeschikt te maken aan het grotere belang. Dat brengt solidariteit en inclusie onder druk. Werken aan meer sociale cohesie vraagt om een zekere ‘democratische ontwikkeling’: leren discussiëren, omgaan met verschil, zoeken naar consensus of juist de consensus in vraag stellen.

[ 54 ]

In strategie 1 zorgen we voor een aanbod waarin iedereen zich thuis kan voelen, en de eigen interesses en bezorgdheden terugvindt. Dat speelt in op de nood aan ‘bonding’. Door de interactieve manier van werken ontstaat ook op korte termijn vrij snel een groepsgevoel, contacten worden gelegd en vaak vragen deelnemers naar een ‘vervolgcursus’. In praktijken waar groepen op regelmatige basis samenkomen (Dzjambo, Samenlezen, ontmoetingsgroepen, … maar ook bv. een filosofiecafé) is de bonding (en bridging, naargelang de groep divers is) nog een stuk sterker.

Ten tweede staan deelnemers stil bij de noodzaak om andere groepen te horen en te ontmoeten. Ze reflecteren over het belang van sociale cohesie om te komen tot een solidaire, inclusieve, democratische en duurzame maatschappij. Ze worden aangemoedigd om over het muurtje te kijken en nieuwe invalshoeken te leren kennen; deelnemers in strategie 1 worden nieuwsgierig gemaakt naar elkaar.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Dat kan door een debat waar verschillende stemmen aan bod komen, maar ook door groepen elkaar te laten ontmoeten tijdens een activiteit. We gaan op zoek naar plekken die mensen bij elkaar brengen. De Krook is een voorbeeld van een plek die veel kansen tot gemeenschapsvorming biedt. We zullen bovendien de mogelijkheid onderzoeken om pro-actief bredere aanbodprojecten te organiseren, waar verschillende groepen een deel van het aanbod mee kunnen invullen.

In de strategieën 2 en 3 is de gemeenschapsvormende functie directer.

Voor een geslaagd participatief traject in strategie 2 is groepsvorming, waar iedereen een plek krijgt en elkaar vertrouwt, cruciaal. We zetten daar dan ook actief op in. Deelnemers krijgen oefeningen en tools aangereikt om hun ‘culturele vaardigheden’ aan te scherpen: een mening vormen en formuleren, luisteren naar elkaar, samenwerken, … Ze worden ondersteund om samen op zoek te gaan naar het gemeenschappelijk belang. Ze leren ook plezier te scheppen in samen iets te realiseren.

Zoals beschreven op p.54 is ook de bridging uitermate belangrijk voor strategie 2.

Alle groepen die een belang hebben in het onderwerp van het traject, moeten betrokken worden om tot een duurzaam resultaat te komen: bv. alle bewoners rond een plein dat een nieuwe inrichting krijgt. Wat vindt mijn buur belangrijk?

Hoe kan ik zijn of haar bezorgdheden echt goed begrijpen zodat we tot een oplossing komen waar we beiden gelukkig mee zijn? Een participatief traject geeft vele gelegenheden om elkaar te leren kennen op een informele manier, iemands verhaal te horen, onverwachte talenten te ontdekken bij elkaar. Dat vergemakkelijkt ook het gesprek over mogelijke meningsverschillen. Ook tussen overheidsfunctionarissen en burgers kan veel mogelijk worden door samen een traject aan te gaan.

In strategie 3 stimuleert de onderlinge groepsvorming vrijwilligers om samen te werken aan een grotere opdracht. Deel uitmaken van een hechte groep geeft meer zin om zich in te zetten en vangt je op bij moeilijke momenten. Vormingplus GentEeklo zal actief groepen vrijwilligers ‘smeden’ via ontmoetingsmomenten, begeleiding en intervisie.

3.4. De cultuurfunctie VISIE Cultuur is betekenis geven aan de wereld om ons heen: de wereld ervaren, interpreteren, verbeelden en kennen. Cultuur is niet statisch maar verandert voortdurend. Door met elkaar in contact te komen en elkaars cultuur te leren kennen, stellen mensen de betekenis bij die ze geven aan de wereld en komen ze tot gedeelde betekenissen en gezamenlijke verwondering. Dat is een basis voor verder gesprek.

We leven in een superdiverse samenleving waar verschillende culturen en identiteiten met elkaar in contact komen. Om in die samenleving tot oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken te komen, is er enerzijds voldoende gedeelde betekenis nodig, en anderzijds begrip en respect voor de verschillen. We willen komen tot een ‘mozaïeksamenleving’ waar elk deeltje zijn eigenheid bewaart, maar het geheel toch meer is dan de som van de delen. Vormingplus Gent-Eeklo vult de cultuurfunctie in haar werking dan ook vooral in door interculturele ontmoeting te stimuleren.

‘Interculturaliteit’ zien we breed. Er is niet alleen een cultureel verschil tussen mensen van verschillende afkomst en eventueel religie. Ook jong en oud, stad en platteland, lang- en kortgeschoolde mensen bekijken de wereld op een andere manier.

We bevorderen de culturele competenties: het vermogen om te kijken, zich te verwonderen, betekenis te verwoorden, te reflecteren, kritisch te overdenken en te beargumenteren. Dat vergroot de vaardigheden van individuen, groepen en gemeenschappen om samen cultuur te creëren, te delen en te interpreteren.

Zo werken we aan een groter cultureel bewustzijn, met oog voor de manier waarop verschillende mensen betekenis geven aan de wereld, en kansen om erover in gesprek te gaan.

[ 55 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Een interculturele dialoog vraagt tenslotte altijd om twee bewegingen: een grondig begrip van de eigen cultuur en een vermogen om zich open te stellen voor de cultuur van iemand anders. Binnen de culturele functie kunnen we enerzijds een interreligieuze wandeling organiseren langs gebedshuizen van verschillende godsdiensten. Maar we kunnen ook samen met mensen van andere origine het Vlaamse erfgoed onderzoeken om na te gaan wat we er samen in herkennen.

Of we kunnen tijdens een filocafé verschillende manieren onderzoeken om situaties te beleven en te verwoorden.

Er is ook plaats voor kunst en haar relatie tot de maatschappelijke vraagstukken: hoe helpen kunstenaars ons om te reflecteren over klimaatverandering, ongelijkheid, digitalisering,… in film, beeldende kunst, muziek, theater, filosofie of literatuur?

STRATEGIE De cultuurfunctie zal het duidelijkst zichtbaar zijn in strategie 1. We organiseren er praktijken die de culturele competenties versterken en waar deelnemers kunnen reflecteren over cultureel bewustzijn en verschillen en gelijkenissen tussen verschillende culturen. Aan de hand van het werk van kunstenaars, schrijvers en filosofen onderzoeken we de maatschappelijke vraagstukken.

Daarnaast gaan deelnemers ook actief op zoek naar gedeelde betekenis: In een aanbod rond culturele geletterdheid (waar ook digitale geletterdheid deel van uitmaakt): bv. tijdens de ‘SamenLezen’ sessies (zie p.135) bespreken deelnemers aan de hand van literatuur de betekenis van bepaalde thema’s voor de verschillende deelnemers.

In een aanbod gericht op ontmoeting en dialoog tussen culturen: bv. de activiteiten die vrijwilligers organiseren voor nieuwkomers om kennis te maken met de Belgische cultuur en elkaars cultuur te delen: via een uitstap naar een museum, een gezamenlijke sessie Syrisch koken, een stadswandeling.

[ 56 ]

In strategie 2 zal er meestal een vorm van interculturele uitwisseling (in de brede zin van het woord) nodig zijn om de verschillende groepen die deelnemen aan het traject bij elkaar te brengen. De competenties om de eigen cultuur te duiden en zich open te stellen voor de cultuur van iemand anders, zullen dus altijd aan bod komen. Het is daarnaast mogelijk dat een artistiek en/of cultureel luik deel uitmaakt van een bepaald traject, afhankelijk van het thema en de gekozen methodiek.

In strategie 3 is het gewicht van de cultuurfunctie eveneens afhankelijk van de aard van de activiteit die de vrijwilligers organiseren in strategie 1 of 2.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4. INVULLING VAN DE ROLLEN In de visie van Vormingplus Gent-Eeklo zijn de drie rollen onlosmakelijk verbonden met elkaar. Om te kunnen werken aan een solidaire, inclusieve, democratische en duurzame samenleving moeten: Individuen, groepen en gemeenschappen de nodige vaardigheden hebben om maatschappelijke spelregels in vraag te stellen (kritische rol).

Individuen, groepen en gemeenschappen elkaar ontmoeten en met elkaar in dialoog treden om de gezamenlijke spelregels te kunnen bepalen (verbindende rol).

Waar nodig experimenten opgezet worden om het status quo te doorbreken en te oefenen met nieuwe maatschappelijke spelregels (laboratoriumrol).

4.1. De kritische rol Vormingplus Gent-Eeklo versterkt individuen, groepen en gemeenschappen om kritisch te reflecteren over maatschappelijke vraagstukken, over de waarden, normen en opvattingen die eraan ten grondslag liggen, en om erover met elkaar in dialoog te treden.

Zoals we aangaven in de visie op de maatschappelijke bewegingsfunctie, gebeurt dit voor Vormingplus Gent-Eeklo op een pluralistische manier. We leggen het fundament voor een kritische houding, door te werken aan meer kennis en competenties om maatschappelijke vraagstukken aan te pakken. Wat precies de antwoorden en eventuele nieuwe spelregels zijn, kunnen deelnemers daarna uitmaken voor zichzelf en met elkaar.

4.2. De verbindende rol Echte, duurzame oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken zijn gedeelde oplossingen waarin ook de belangen van kansengroepen een plaats krijgen.

Bovendien zijn burgers pas bereid om mee te werken aan oplossingen als ze zich ook betrokken voelen bij een bepaald probleem of bij de samenleving in het algemeen. De kritische rol kan daarom niet op een duurzame wijze ingevuld worden zonder de verbindende rol.

Elke praktijk zal dit op een andere manier doen, of andere aspecten ervan uitlichten.

Zo zullen deelnemers na een bepaalde lezing meer begrip hebben over de wetenschappelijke achtergrond van een vraagstuk. Een andere praktijk zal hen misschien meer inzicht geven over hoe anderen dat vraagstuk ervaren. Een derde praktijk zal de creativiteit aanwakkeren om tot oplossingen te komen of vaardigheden aanleren om de stroom aan online informatie kritisch te verwerken.

Alle praktijken van Vormingplus Gent-Eeklo dragen ertoe bij dat mensen zich meer betrokken voelen bij de maatschappij en zoveel mogelijk deelnemen en deelhebben aan de samenleving. Voor de relaties tussen mensen spelen we vooral een rol bij de bridging: we maken mensen nieuwsgierig naar elkaar en zetten in op ontmoeting en constructieve dialoog. De verbindende rol van Vormingplus Gent-Eeklo ligt dus voor een groot deel in verbinding realiseren tussen individuen, groepen, gemeenschappen en de maatschappij.

Samen zorgen de praktijken voor burgers en groepen die beter kunnen omgaan met de vraagstukken waar onze maatschappij voor staat. De inspanningen om een breed en divers publiek te bereiken (transversaal doel, zie doelenkader p.37) dragen ertoe bij dat iedereen kan deelnemen aan de dialoog over deze vraagstukken en kan ‘deelhebben’ aan de oplossingen.

Binnen onze praktijken zorgen we voor een veilige omgeving die bonding mogelijk maakt. Individuen krijgen de kans om elkaar te leren kennen en we zetten in op methodieken en werkvormen die wederzijds respect en dialoog stimuleren. In strategieën 2 en 3 krijgen deelnemers de kans om samen in co-creatie iets te realiseren: dat geeft energie en maakt oplossingen mogelijk.

[ 57 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4.3. De laboratoriumrol Vormingplus Gent-Eeklo moedigt mensen aan om ‘deel te hebben’ aan de oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken, door zelf actief mee te werken aan nieuwe praktijken en spelregels. Net als voor de kritische rol, vraagt de laboratoriumrol bepaalde vaardigheden en kennis, die Vormingplus Gent-Eeklo via al haar praktijken aanscherpt: je moet de bestaande spelregels kunnen analyseren, met anderen in dialoog treden over nieuwe oplossingen, methodieken aangereikt krijgen om met de spelregels te experimenteren. In strategie 1 komen heel wat van deze vaardigheden aan bod in verschillende praktijken.

In strategie 2 is de zoektocht naar nieuwe spelregels voor complexe vraagstukken, vaak met een lokale invulling, de kern van de participatieve trajecten. Deelnemers verbeelden zich nieuwe oplossingen, testen ze uit, verbeteren ze, geven ze een duurzame plek in de lokale gemeenschap. We zullen bijzondere aandacht besteden aan de borging van de trajecten. Hoe kan een gemeenschap de ‘winst’ uit een traject vasthouden? Wie zorgt voor continuïteit? De lokale experimenten kunnen bovendien een inspiratie zijn voor de bredere samenleving.

Ook in strategie 3 wakkeren we de creativiteit van vrijwilligers aan om zelf activiteiten uit te werken en oplossingen te bedenken voor bepaalde noden en problemen.

Een deel programmatie uit handen geven is op zich al een laboratoriumexperiment van co-creatie en participatief werken voor een organisatie als Vormingplus GentEeklo.

[ 58 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

ZAKELIJK PLAN 1. ALGEMEEN ‘Practice what you preach’ is voor Vormingplus Gent-Eeklo een belangrijk principe.

Daarom willen we ook binnen onze organisatie voortdurend leren en werken in een democratische, participatieve en transparante structuur. We zoeken dan ook naar het evenwicht tussen de missie voor de samenleving, de goede werking van het team en de individuele talenten en competenties van de medewerkers.

De zakelijke speerpunten van het beleidsplan in een notendop We zetten onze betrokken medewerkers maximaal in op hun talent en competenties.

We voeren een uitgewerkt VTO-, kwaliteits- en zorgbeleid met het team, het individueel personeel, medewerkers en vrijwilligers.

We realiseren een performant duurzaam financieel beleid.

We voorzien de nodige tijd en middelen om strategieën 2 en 3 (p.49) professioneel uit te werken.

We nemen maatregelen om de werkdruk te verlichten en om focus te verscherpen.

We investeren in personeel om de uitdagingen in de drie strategieën te realiseren.

We bouwen tijd in om ons kwaliteitsbeleid verder te kunnen toepassen en ontwikkelen.

We blijven een financieel gezonde organisatie.

We werken volgens de regels van goed bestuur.

AANGEPASTE OUTPUTINDICATOREN Hoewel de werking in het vorige beleidsplan anders gestructureerd was, kwamen de praktijken onder strategie 1, 2 en 3 toen ook al aan bod. We kunnen dus de indicatoren (zie doelenkader p.37) afzetten tegen die van de vorige periode.

We herverdelen de vooropgestelde tijd die we zullen besteden aan elk van de strategieën en passen dus de outputindicatoren aan.

We krimpen het aanbod in strategie 1 (circa 25%), bouwen een groeipad voor strategie 2 uit en consolideren én versterken de werking in strategie 3 (eerste fase van het beleidsplan).

De aparte werking naar kwetsbare groepen (vorige beleidsplan) is nu geïntegreerd in de totale werking als een transversaal doel (bereiken van een breed en divers publiek).

[ 59 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2. KWALITEITSBELEID Jaarlijks onderneemt Vormingplus Gent-Eeklo acties om de kwaliteit van haar werking op punt te stellen in verschillende domeinen: deelnemersbeleid, personeelsbeleid, vrijwilligersbeleid, freelancersbeleid, communicatie, processen, kennis en ICT en infrastructuur en ecologie. Financieel beleid is hieronder beschreven in punt 3; goed bestuur in punt 4. We werken in de verschillende onderdelen volgens de PDCA-cirkel. De mensen die Vormingplus Gent-Eeklo maken (personeel, freelancers, vrijwilligers en deelnemers) betrekken we nauw bij onze werking.

2.1. Personeelsbeleid STRUCTUUR EN BEZETTING VAN HET TEAM We passen de structuur van het team aan met de volgende aandachtspunten: Specifieke expertise en talent breed inzetbaar houden voor de verschillende teams.

Mogelijkheid tot meer focus voor de verschillende medewerkers, zonder het overzicht te verliezen.

Iedereen blijven betrekken bij de verschillende vernieuwingen.

Bestuursorgaan Algemene coördinatie 1 VTE

Coördinator

1 VTE

Communicatie 0,8 VTE

Stafmedewerker communicatie

0,8 VTE

Financiën en personeel 0,8 VTE

Medewerker financiën en personeel

0,8 VTE

Educatief team A: Stafmedewerkers programmatie open aanbod Totaal VTE inhoudelijk team: 8,55 VTE

Organisatorische planning open aanbod

1 VTE

Regiodetectie co-creatieve projecten + subsidie- en projectbeheer + trajecten op vraag

1 VTE

Regiodetectie en spreiding

0,4 VTE

Aanbodontwikkeling – projecten realiseren

4,25 VTE

Aanbodontwikkeling en programmatie

1,7 VTE

Interne vrijwilligerswerking

0,2 VTE

Team administratie

Totaal VTE administratie: 2,7 VTE

[ 60 ]

Educatief team B: Stafmedewerkers aanbodontwikkeling, coaching en projectbegeleiding

Administratie

1,9 VTE

ICT-verantwoordelijke

0,5 VTE

Logistiek

0,3 VTE

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

VERDUIDELIJKING VAN HET MODEL VTE komen niet overeen met afzonderlijke personeelsleden. Verschillende personeelsleden kunnen meerdere rollen opnemen.

Voor verdere verfijning van de jobtime en een overzicht van de personeelsleden gekoppeld aan de functie(s) verwijzen we graag naar de bijlage (p.118).

Het inhoudelijke team is opgesplitst maar er is een grote synergie tussen beide teams: Team A werkt op het ritme van de programmatie van het open aanbod (strategie 1): • Ze plannen en bewaken de agenda en ontwikkelen een deel van het aanbod in Gent en de 7 structurele gemeenten (detecteren noden, contacteren lesgevers, etc.).

• Ze leggen opportuniteiten om nieuw co-creatief aanbod te ontwikkelen voor aan team B. Team B krijgt de ruimte om: • grotere aanbodprojecten onder strategie 1 (mee) te ontwikkelen die tijd, organisatie, speciale begeleiding etc. vereisen.

• participatieve trajecten in (co-)regie en op vraag op te zetten en te begeleiden onder strategie 2.

• Alle educatieve medewerkers uit team B werken met vrijwilligers, 1 medewerker zal een overkoepelend beleid uitwerken (strategie 3).

Daarvoor is 0,2 VTE voorzien.

In beide teams krijgt iemand de taakverantwoordelijkheid voor de detectie van nieuwe noden in Gent en de regio (in team B ook projectbeheer).

Medewerkers uit team B kunnen occasioneel activiteiten begeleiden in het open aanbod.

Beide teams inspireren elkaar. Team A staat in voor inspiratiedagen voor team en partners.

We voorzien een groei van 0,8 VTE inhoudelijke werktijd.

Het administratieve team biedt ondersteuning in de 3 strategieën.

Totale jobtime team Vormingplus Gent-Eeklo in 2021: 13,85 VTE (t.a.v. reële jobtime eind 2019: 12,85 VTE)

VTO-BELEID In overleg met het personeel tekenen we een Vormings-, Trainings- en Opleidingsbeleid uit dat de personeelsleden in staat stelt om de nodige competenties te ontwikkelen om het nieuwe beleidsplan te realiseren. Voor elk team voorzien we een aantal specifieke vormingen en begeleidingen. Daarnaast kunnen individuele teamleden ook persoonlijke vormingsnoden voorleggen. De input die ze daarbij krijgen, delen ze altijd met de rest van het team.

Educatief team (inhouden en methodiek) Particpatieve begeleiding Coachen van (kwetbare) groepen & gemeenschappen Deep democracy (fundamentele grondhouding werking) Co-creatie Methodieken Maatschappelijke uitdagingen Praktijkbeschrijvingen …

ICT en sociale media Sharepoint (in functie van tool Event 360) SF community Gebruik en versterking werking sociale media …

Interne werking Timemanagement / breinvriendelijk werken (kwaliteitszorg) Projectbeheer (deel team) Fonsdenwerving (deel team)

[ 61 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Individugerichte bijscholing (zie kwaliteitsbeleid) COACHING EN OPVOLGING VAN MEDEWERKERS De nieuwe structuur zal meer dan ooit vragen voor een nauwe individuele opvolging en coaching van de verschillende personeelsleden en teams. Daarvoor voorzien we de volgende acties: Jaarlijkse taakverdelingsgesprekken Jaarlijkse functioneringsgesprekken Jaarlijkse bespreking van individuele bijscholing Teamevaluaties Zorgbeleid rond verbindende communicatie, zorgmomenten Teamversterkende momenten Jaarlijks doen we een tevredenheidsevaluatie met het team rond medewerkersbeleid, werkinhoud en werkbelasting.

2.2. Vrijwilligersbeleid In de toelichting bij strategie 3 (p.49) gingen we al uitgebreid in op de visie van Vormingplus Gent-Eeklo op vrijwilligerswerk, de rollen die vrijwilligers krijgen in de werking en de ondersteuning die we hen bieden. Organisatorisch voorzien we het volgende voor de vrijwilligerswerking: Om de ondersteuning van de vrijwilligers binnen alle praktijken te stroomlijnen en te versterken, voorzien we 0,2 VTE specifieke jobtime.

We zorgen met de vrijwilligers voor een jaarlijkse evaluatie, bijsturing en opmaak van nieuwe acties voor jaaractieplannen.

[ 62 ]

2.3. Freelancersbeleid Voor de educatieve praktijken in ons open aanbod, doen we vaak beroep op de professionele expertise van freelance lesgevers. De keuze voor freelancers is ingegeven door onze wens om kwaliteit en expertise te brengen in elke actviteit.

We besteden dan ook de nodige aandacht aan ons freelancersbeleid: We willen graag een duurzamere samenwerking uitbouwen met onze freelancers. We onderzoeken op welke manier we dat kunnen doen.

We zijn ons ervan bewust dat de tarieven die we freelancers bieden, op dit moment erg bescheiden zijn. We onderzoeken op welke manier we deze tarieven kunnen verbeteren zonder de betaalbaarheid van de werking in het gedrang te brengen.

We blijven werken op de inhoudelijke kwaliteit van de lesgevers: elke freelancer krijgt een intakegesprek, begeleiding en coaching tijdens de eerste activiteit en een evaluatie. We bekijken op welke manier we vaste freelancers kunnen ondersteunen met bijscholing.

We voorzien naast freelancers in de vormingsuren ook uitbesteed werk binnen communicatie, financiën (boekhouding) en ICT.

2.4. Deelnemersbeleid Zowel het bereik als de tevredenheid van deelnemers volgen we nauw op om onze transversale doelstelling rond een ‘breed en divers publiek’ (zie toelichting doelenkader p.43) zo goed mogelijk te bereiken.

We doen een digitale evaluatie van elke activiteit en telefonische bevragingen via steekproeven.

Tweemaal per beleidsperiode doen we een uitgebreid publieksonderzoek.

We bereiken deelnemers via sleutelfiguren.

We bewaken de toegankelijkheid van onze praktijken (prijs, locatie, format).

We peilen naar de impact van onze praktijken via narratieve feedback na de activiteiten.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2.5. Communicatie We bieden een heldere externe communicatie, waarbij we alle doelgroepen op een gepaste wijze bereiken. We houden rekening met volgende aandachtspunten: Uit de stakeholderbevraging bleek dat de totale werking van Vormingplus GentEeklo te weinig gekend is bij partners.

We moeten een aangepaste communicatiestrategie uitrollen om de ‘coaching op vraag’ bekend te maken bij de juiste stakeholders.

We voorzien volgende strategieën en acties: We communiceren via eigen communicatiekanalen: Tijdschrift (4x per jaar, 8000 exemplaren) + digitale versie Projecten via flyers en affiches Algemene website en projectwebsites (bv. Dzjambo, Dag van de filosofie, De Krook…)

2-wekelijkse nieuwsbrief (10 000 exemplaren) Sociale media: • Facebookpagina, Instagram en Twitter van Vormingplus Gent-Eeklo • Facebookpagina’s projecten: SamenLezen, Kerk in het Midden, Dag van de filosofie, Dzjambo…)

We communiceren via communicatiekanalen van partners: Structurele partners in de 7 gemeenten Krookkrant en Gentmagazine Vrijwilligerspunt Uit in Vlaanderen Konektvzw (mensen met beperking) / Gentse Gevangenis en Forensisch Psychiatrisch Centrum / InGent…

We brengen de 3 strategieën duidelijk naar voren in onze algemene communicatiekanalen: Via restyling website en brochure.

Onderzoek naar gebruik aanstekelijke filmpjes.

We willen de werking op vraag (onderdeel in strategie 2) stimuleren.

We beschrijven succesvolle praktijken op de website.

We geven duiding in inspiratiegids voor partners.

Intern willen we de communicatie rond de verschillende werkingen versterken, en zorgen voor een heldere communicatie rond beslissingen. De herstructurering van het team (zie boven) en de processen hieronder beschreven moeten dit voor een groot stuk opvangen.

[ 63 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2.6. Processen optimaliseren In 2019-2020 (met verdere verfijning in de volgende beleidsperiode) werkt het team volgende procedures uit: Aanpassen en bijsturen van de vergader- en beslissingscultuur: Vier beleidsdagen per jaar (evalueren en bijsturen van de werking, opstellen jaaractieplannen, taakverdeling …).

Maandelijkse teamvergadering (uitwisseling en informatiedoorstroming, opvolging kwaliteitsbeleid).

14-daagse vergadering team educatie (strategieën uitwisselen, projectopties en trajecten op vraag bespreken, beslissen en inplannen).

14-daags operationeel administratief team.

Uitwisselingsmomenten tussen de werkingen (inspiratiedagen).

Ad hoc operationele vergaderingen waar nodig.

Uitwisselmomenten met bestuursorgaan: teamleden dialogeren met bestuurders over beleidskwesties, projecten, …

De coördinator stroomlijnt de verschillende werkingen en staat in voor de onderlinge afstemming. De taakverantwoordelijken houden voor hun deelwerking het overzicht.

We implementeren een verfijnd timemanagementtool om binnen team ST1BST2-ST3 te komen tot Inzetbaarheid, haalbaarheid, inplanbaarheid van projecten en coaching Een goede planning met de nodige evenwichten wat betreft spreiding, financiën, volume, inzet personeel, …

We scherpen en verfijnen naar aanleiding van het nieuwe plan de criteria aan om projecten al dan niet op te starten: We ontwikkelen een nieuwe procedure en instrumenten om projecten beter te kunnen beheren (van aanvraag tot opvolging).

We zetten ons beleid rond fondsenwerving verder en versterken dat met behulp van het CRM-systeem (Event 360).

We volgen de vereisten van de privacywetgeving en het Ubo-register op.

We verbeteren voortdurend onze systemen voor monitoring en evaluatie van de resultaten en impact van onze praktijken. [ 64 ]

2.7. Kennis- en informatiebeleid (ICT) Vormingplus Gent-Eeklo verbetert haar kennis- en ICT-beleid dankzij de samenwerking met Parcours vzw. Deze organisatie werd opgericht samen met negen andere Vormingpluscentra en enkele andere sociaal-culturele organisaties (Wisper, PRH, CCV, Konekt, Kwadraet en Amarant) op 18 december 2018.

Ze biedt ICT-ondersteuning voor social-profitorganisaties.

Parcours vzw ontwikkelde Event 360, een op het Salesforce-platform gebaseerd CRM-systeem dat organisatorische processen ondersteunt. Er is ook een link tussen dit CRM-platform en het boekhoudkundig programma Exact Online.

Vormingplus Gent-Eeklo brengt binnen dit platform de volgende processen en acties samen: Inventarisatie praktijkvoorstellen en –ideeën Uitwerken en opvolgen activiteiten en projecten Overeenkomst begeleider Budgetlijnen Praktische informatie (deelnemers, data en uren, locatie, …)

Deelnemersevaluaties Communicatie (teksten voor brochure, automatisch uploaden naar website en UiT in Vlaanderen) Facturatie en boekhouding (gelinkt aan Exact Online) Online betalingen (vanaf 2020) Interne communicatie over praktijken Inschrijvingen en deelnemersgegevens Rapportage (interne rapporten en voorbereiding SISCA-rapportage) Event 360 biedt ons de mogelijkheden om een aantal processen efficiënter te organiseren, zoals de inschrijving voor de verschillende activiteiten. De tijd die dat vrijmaakt laat ons toe om meer te investeren in bijvoorbeeld projectbeheer onder strategie 2. Event 360 is dus een instrument dat rechtstreeks impact heeft op de realisatie van onze verschillende strategieën.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2.8. Infrastructuur en ecologie Vanaf 2018 huurt Vormingplus Gent-Eeklo kantoor- en vergaderruimte aan de Visserij 106/01, 9000 Gent. Ook de statutaire zetel is daar gevestigd. We hebben geen eigen praktijkruimtes meer vanuit onze filosofie om te investeren in de werking en in personeel en niet in infrastructuur. Werken in ruimtes van partners past ook beter bij onze doelstellingen om in te zetten op spreiding in de regio en op co-creatie.

In onze kantoren werken we met flexbureaus en houden we rekening met de heersende wetgeving. We streven naar optimale werkomstandigheden voor het personeel (ergonomsiche stoelen, in hoogte verstelbare desks en schermen, geluidsdempende panelen, …). Jaarlijks tekenen we ook verbeteracties uit.

De idewe-controle was positief over de werkplek.

Een goede locatie is een belangrijke voorwaarde voor een geslaagde praktijk. Onze activiteiten en projecten vinden plaats in lokalen van de partners. In de gemeenten waar we een open aanbod uitwerken (strategie 1) vinden de activiteiten meestal plaats op een vaste locatie. Daarbij besteden we veel aandacht aan de bereikbaarheid en toegankelijkheid voor iedereen, met oog op kwetsbare deelnemers.

We stimuleren een duurzaam en ecologisch beleid, dat we jaarlijks evalueren en bijsturen: Kantoren: Energiezuinig beleid (met evaluatie en bijsturing) Onderzoek in samenspraak met eigenaar voor aankoop zonnepanelen Aankoopbeleid van fairtrade producten (koffie e.a.)

Beperking van papiergebruik Locaties waar praktijken doorgaan Samenwerking om zo ecologisch verantwoord mogelijk te werken.

Vormingplus Gent-Eeklo werkt mee aan de uitbreiding van Green Track (Gents opzet van het kunstenoverleg tussen culturele partners om zich in tekenen in een charter en daar ook naar te handelen) naar de sociaalculturele sector. [ 65 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3. FINANCIEEL PLAN 3.1. Algemeen Voor de volgende beleidsperiode zetten we de nodige lijnen uit om om te verzekeren dat Vormingplus Gent-Eeklo financieel gezond blijft. De meerjarenbegroting in de tabbladen ‘Begroting / Reserves / Verdeling personeelsmiddelen / Verdeling middelen / Verhouding loonkost-inkomsten’ toont de cijfermatige gegevens over de begroting in totaliteit en per werking. We verwijzen telkens waar nodig naar dit exceldocument.

Wat is de stand van zaken?

Ondanks de krappe middelen in de vorige periode is Vormingplus Gent-Eeklo op dit moment een financieel gezonde organisatie (zie p.9).

Dankzij beperkte opgebouwde reserves hebben we een buffer om eventuele tegenslagen of vertragingen enigszins op te vangen.

De overheid stelde voorop om in de nieuwe beleidsperiode 1,7 euro (inclusief DAC-GESCO-Interne staatshervoring-indexeringen vanaf 2016) per inwoner te voorzien, berekend op het aantal inwoners van haar regio (644817 inwoners in 2019). Dat betekent een jaarlijkse investering van de Vlaamse overheid in Vormingplus Gent-Eeklo vanaf 2021 van 1 141 326 euro. Hierdoor krijgen we de nodige ademruimte om ons plan te realiseren met een team dat in goede omstandigheden kan werken. Dit is geen ‘opslag’ maar een berekening op het aantal reële inwoners in onze regio (bevroren sinds 2009) na een periode van 10 jaar besparen (meer dan 30%), We kunnen dankzij deze vooropgestelde subsidie de groeiende loonkost (anciënniteit) in de komende beleidsperiode opvangen en investeren in personeel (0,4 VTE mensen terug in volle loondienst + 0,5 VTE educatieve versterking) om : Te werken aan een verdere diversifiëring van inkomsten via fondsenwerving en projectbeheer VTO-beleid verder te bestendigen De drie strategieën kwaliteitsvol te kunnen opvolgen en versterken De werkdruk in het team te normaliseren [ 66 ]

In de volgende periode blijven we de financiën op een transparante manier monitoren en bijsturen: We hebben een analytische boekhouding die de diverse werkingen duidelijk uitsplitst en ons toelaat ze op te volgen en bij te sturen.

Omdat we de werking bijsturen en daar nog niet de volledige financiële impact van kunnen inschatten, is de verdeling van de middelen een raming op basis van het eerste werkjaar (2021) die we zullen verfijnen en bijsturen (nulmeting) (zie meerjarenbegroting / tabblad verdeling middelen).

In de meerjarenbegroting wordt nu uitgegaan van het principe van de communicerende vaten: de eventuele meerinkomsten en -uitgaven uit Strategie 2 (werking op vraag) compenseren deels de daling van de inkomsten en uitgaven uit strategie 1.

We voorzien waar nodig investeringen uit de reserves om de drie strategieën professioneel uit te bouwen.

We monitoren en analyseren de begroting minstens tweemaal per jaar, delen de bevindingen met het bestuur en het team en sturen bij waar nodig.

Het is mogelijk dat we in strategie 2 een groter project met bijhorende subsidie binnenhalen in de loop van de beleidsperiode. Dat zal een sterke impact hebben op inkomsten én uitgaven. Omdat we dit op dit moment nog niet kunnen voorzien, is het niet opgenomen in de begroting.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3.2. Meerjarenbegroting: inkomsten De meerjarenbegroting is opgesteld met een gezonde dosis realisme en zelfs voorzichtigheid. Toch zijn we ambitieus en onderzoeken we de mogelijkheden voor structurele bijkomende inkomsten. We gaan na of we onze deelnemersgelden kunnen diversifiëren en welke mogelijkheden er zijn voor projectmiddelen.

We voorzien over de gehele beleidsperiode een inkomst aan projectmiddelen van circa 145 000 euro (zie begroting: 73707 en 73712).

We zullen onze fondsenwerving verder professionaliseren en de medewerkers de nodige vaardigheden bijbrengen om bijkomende middelen te kunnen zoeken en te beheren.

De inkomsten uit projectsubsidies hebben we gelijkmatig verdeeld over de beleidsperiode. We hebben ze ook gelijkmatig ondergebracht onder gemeentelijke en andere subsidies. We weten als regiospecifieke co-creatieve organisatie immers nog niet welke projectsubsidie (of fondsen) we wanneer zullen kunnen aanspreken. Naarmate projectsubsidies worden toegezegd, kunnen we preciezer ramen. Op dit moment loopt bijvoorbeeld een aanvraag als co-promotor voor het LEADER-project ‘Samen Lievegem’ (particpatief traject rond gedeelde identiteit in de fusie-gemeente) dat tot medio 2022 zou lopen.

We onderzoeken hoe we in het open aanbod (en aanbodprojecten) meer inkomsten kunnen genereren (zie begroting: 701 00): Een aantal praktijken die goed lopen, zullen we verder valoriseren.

Voor praktijken waarin deelnemers minder mogelijkheden hebben om zelf deelnemersgeld te betalen, onderzoeken we of we kunnen samenwerken met partners die voor het deelnemersgeld kunnen instaan.

De marge voor meerinkomsten is echter klein, als we willen dat iedereen kan deelnemen.

We zien een toenemende vraag en nood voor de verschillende toegankelijkheidstarieven.

Voor participatievere werkvormen is het moeilijker om (hoge) tarieven te vragen.

In samenwerkingen in aanbodprojecten is de inbreng van Vormingplus Gent-Eeklo soms gratis.

Meer programmatie brengt automatisch meer werktijd met zich mee. Die kan nauwelijks of niet gedekt worden door deelnemersgelden.

Echte mogelijkheden voor meerinkomsten zien we enkel in participatieve projecten via bijkomende subsidies of trajecten op vraag die aan kostprijs vergoed worden (zie begroting: 70100). Die laatste piste zullen we zeker uitrollen.

2016

2018

1.197

1.679

-

888

Deelnemers Sociaal tarief

781

456

Deelnemers reductietarief

416

335

11.329,-

16.449,5,-

Deelnemers met toegankelijkheidstarieven Deelnemers kansentarief UiTPAS

Tussenkomst V+ in de tarieven

[ 67 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3.3. Meerjarenbegroting: uitgaven Op p.9 beschreven we welke efficiëntie-oefeningen we deden en doen in de huidige beleidsperiode. We blijven inzetten op een zuinig beleid en blijven de uitgaven monitoren. Hoewel we niet verwachten nog grote bijkomende besparingen te kunnen realiseren, onderzoeken we alle bijkomende mogelijkheden voor meer efficiëntie.

We kunnen na de nulmeting (personeelstijd per werking, analytische boekhouding uitgesplitst per werking) per strategie nagaan hoe we de middelen exact besteden.

We zetten onze eigen personeelsleden meer in voor de begeleiding van activiteiten en doen minder beroep op externen. De tarieven om externen in te huren voor dergelijke opdrachten zijn immers vrij hoog, en het personeel beschikt over de nodige expertise. Dit is mogelijk dankzij de reorganisatie van het team en de krimp in strategie 1.

Hoewel de algemene bedragen doorheen de beleidsperiode vrij gelijklopend zijn, voorzien we toch een evolutie. We verschuiven namelijk uitgaven van strategie 1 (open aanbod) naar strategieën 2 en 3.

Een belangrijke bijkomende kost die we niet kunnen vermijden, is de stijgende loonkost omwille van anciënniteit. Deze groeiende loonanciënniteit bedraagt tussen de 9000 en 15000 euro per jaar en wordt niet gedekt door de subsidie sociaalcultureel werk.

Voor de toelichting bij de voorziene uitgaven in de komende beleidsperiode verwijzen we graag naar de tabbladen ‘verdeling personeelsmiddelen’, ‘verdeling middelen’, ‘verhouding loonkost-inkomsten’ van de meerjarenbegroting.

[ 68 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4. TOEPASSING VAN DE PRINCIPES VAN GOED BESTUUR Vormingplus Gent-Eeklo past de principes van goed bestuur toe zoals omschreven in de Vlaamse code voor Cultural Governance van het Bilzen Fonds.

We hanteren volgende vijf principes als uitgangspunt: De rol en bevoegdheden van de bestuursorganen staan ten dienste van de doelstellingen en de missie van de organisatie.

De bestuursorganen leggen verantwoording af aan elkaar.

De bestuursorganen werken transparant en houden elkaar in voldoende mate op de hoogte van hun beslissingen.

De samenstelling van de bestuursorganen gebeurt zorgvuldig in functie van de doelen en de missie van de organisatie en van de rol die de bestuursorganen binnen de organisatie vervullen.

De bestuursorganen erkennen het belang van de interne en externe stakeholders.

Bij de strategische beslissingen houden de bestuursorganen rekening met deze stakeholders.

4.1. Hervorming bestuur Parallel met de ontwikkeling van dit beleidsplan legden het bestuur, personeel en de leden van de algemene vergadering een traject af om de statuten en het reglement van interne werking aan nieuwe wetgeving rond de vzw’s, het nieuwe decreet en de veranderende werking aan te passen. Op 14 november 2019 keurde een buitengewone algemene vergadering de nieuwe statuten goed. We pasten onder meer volgende elementen aan in de statuten en het intern reglement: Voorwerp, doel en opdracht van de VZW De ledenwerking De rol en bevoegdheden van de leden van de algemene vergadering, bestuur en Dagelijks Bestuur De besluitvorming

Duur van het mandaat De samenstelling van het bestuur en algemene vergadering (2020) Een heldere delegatiematrix rond beslissingen en vertegenwoordiging.

We willen het bestuur co-creatiever betrekken bij de inhoudelijke werking. Onze vzw wil ook een wissel op toekomst organiseren: methodieken inbouwen om meer jongere bestuurders (en/of leden van de algemene vergadering) te engageren. In bijlage de nieuwe (en oude) statuten en een vergelijking tussen beiden.

4.2. Samenstelling algemene vergadering en bestuur De samenstelling van de algemene vergadering en het bestuur is divers.

Vormingplus Gent-Eeklo kiest voor een mix aan expertise over maatschappelijke uitdagingen, sociaal-cultureel werk, regionale spreiding, educatie en methodiek, netwerken, ondernemerschap, diversiteit, management, organisatie, financiën, doel-en kansengroepen. Om nieuwe leden te zoeken voor de algemene vergadering of het bestuur gebruiken we een matrix waarin de verschillende domeinen en noden in kaart worden gebracht.

4.3. Bevoegdheden en werking algemene vergadering De algemene vergadering van Vormingplus Gent-Eeklo telt 17 leden en komt twee keer per jaar samen.

In maart worden de inhoudelijke werking en de financiële resultaten van het voorbije jaar besproken en gecontroleerd: jaaractieplan, voortgangsrapport, afrekening en balansrekening, het verslag van de revisor… De leden van de algemene vergadering geven de bestuurders kwijting. Ook de begroting en actieplan voor het lopende jaar worden voorgelegd, besproken en goedgekeurd.

In het najaar houden we telkens een inhoudelijke open algemene vergadering (zie verder).

[ 69 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4.4. Bevoegdheden en werking bestuur Afwisselend komen het bestuur (8 leden) en het dagelijks bestuur (2 leden) maandelijks samen. De coördinator is telkens aanwezig en informeert de bestuurders.

Het dagelijks bestuur volgt de werking in samenspraak met de coördinator nauw op en bereidt de bestuursvergaderingen voor.

De voorzitter van het bestuursorgaan is het primaire aanspreekpunt voor de bestuursleden, de algemene vergadering en de coördinator. Het bestuur draagt de voorzitter voor. Hij/zij is verantwoordelijk voor het goed functioneren van het bestuur.

De vergaderingen van het bestuur behandelen volgende vaste items: opvolging werking, strategische beslissingen, financiën, personeelszaken, kwaltiteitsbeleid…

Daarnaast wordt er meestal een ‘open inhoudelijk deel’ voorzien (zie verder).

Het bestuur controleert en bevraagt het functioneren van de coördinator. Het is collegiaal bevoegd voor alle materies die geen uitdrukkelijke bevoegdheid zijn van de algemene vergadering, inclusief het personeelsbeleid.

De samenstelling van het bestuur, de beleidsplannen en de voortgangsrapporten zijn openbaar beschikbaar op de website.

De verslagen van de algemene vergadering en het bestuur (behalve personeelszaken, die in gesloten zitting behandeld worden) zijn digitaal te raadplegen door de medewerkers.

De bestuurders cumuleren hun mandaat niet met een taak als werknemer bij Vormingplus Gent-Eeklo.

[ 70 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4.5. Een betrokken werking Vormingplus Gent-Eeklo betrekt, vanuit de keuze om co-creatief te werken, alle stakeholders bij de werking en de strategische keuzes: het personeel, de vrijwilligers, de freelancers, de deelnemers, de samenwerkingspartners, de bestuurders en de leden van de algemene vergadering: Bij de opmaak van een beleidsplan overleggen we expliciet met alle betrokken stakeholders (enquête, interview, focusgesprekken… zie p.82).

Aan het begin van een nieuwe beleidsperiode organiseren we inhoudelijke werkgroepen (divers samengesteld) rond de maatschappelijke uitdagingen om de afbakening per uitdaging op scherp te stellen.

Via regiodetectie, co-creatieve programmatie, netwerking, deelnemersevaluatie en vertegenwoordigingen in verschillende instanties, houden we operationeel de vinger aan de pols: Plannings-, opvolgings en evaluatieoverleg met de structurele samenwerkingspartners in het open aanbod per gemeente.

2-wekelijkse inhoudelijke uitwisseling met Krookpartners.

Voorzitterschap van de cultuurraad Gent.

Vertegenwoordiging in Plaatselijke Groep van LEADER Meetjesland en grensregio Waasland (dagelijks bestuur en Werkgroep Internationaal).

Algemene vergadering Beweging waar armen het woord nemen. …

Jaarlijks worden personeel, leden van de AV, stakeholders, vrijwilligers… uitgenodigd op één open algemene vergadering en een viertal open bestuursvergaderingen.

Ze krijgen er informatie over specifieke inhoudelijke thema’s, gaan in dialoog en doen voorstellen. Personeelsleden kunnen deelnemen aan het inhoudelijke deel van de vergadering. Voorbije vergaderingen gingen bijvoorbeeld over: Superdiversiteit (toelichting van Dirk Geldof en Tina De Gendt).

Het nieuwe decreet (toelichtingen van Hugo De Vos en Dirk Verbist).

Kansen in de samenwerking met de Krookpartners (toelichting Jeroen Bourgonjon, coördinator voor UGent in de bibliotheek).

In inhoudelijke werkgroepen kunnen bestuursleden, partners en vrijwilligers mee nadenken over de inhoudelijke koers die Vormingplus Gent-Eeklo vaart.

[ 71 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

BEOORDELINGSCRITERIA 1° De bijdrage van de missie en de visie van de sociaal-culturele organisatie aan het doel van het decreet. a. De organisatie heeft een duidelijke en geëxpliciteerde missie en visie; De missie en visie zijn geactualiseerd en terug te vinden op p.33 Alle doelstellingen en beleidskeuzes in het voorliggende beleidsplan worden door deze missie gestuurd.

Naast de eigen missie onderschrijft Vormingplus Gent-Eeklo ook de gezamenlijke missie van de 13 Vormingplussen, terug te vinden in de bijlage p.88. b. De organisatie toont haar (gerealiseerde) bijdrage aan de emancipatie van mensen en groepen, en aan de versterking van een democratische, duurzame, inclusieve en solidaire samenleving aan en expliciteert haar ambities daarin voor de toekomst: Door aan te geven hoe ze sociaal-culturele participatie van volwassenen zal bevorderen, welke samenlevingsvraagstukken ze tot publieke zaak zal maken en welke praktijken ze zal ontwikkelen en verspreiden die daarop een werkend antwoord bieden.

Bij Vormingplus Gent-Eeklo kunnen volwassenen leren over samenleven en de samenleving. Alle praktijken hebben maatschappelijke uitdagingen (samenlevingsvraagstukken) als uitgangspunt en maken ze tot publieke zaak; vanuit de contextanalyse selecteerden we er 6 overkoepelende (zie p.32 en beoordelingscriterium 2).

Het werkende antwoord van Vormingplus Gent-Eeklo is om een leerrijk aanbod aan te bieden dat mensen in staat stelt om met samenlevingsvraagstukken om te gaan en vaardigheden op te doen om deel te nemen en deel te hebben aan de samenleving; op die manier bevorderen we sociaal-culturele participatie.

De ambities voor de toekomst zijn uitgedrukt in drie complementaire strategieën (zie doelenkader en toelichting p.37).

Vormingplus Gent-Eeklo schrijft als pluralistische organisatie geen antwoorden voor, maar legt het fundament voor een samenleving met betrokken burgers die actief willen meewerken aan een duurzame, inclusieve, solidaire en democratische samenleving. Hoe we die begrippen verstaan, is terug te vinden in de visie op p.34 We stimuleren emancipatie, kritisch bewustzijn en constructieve dialoog.

2° De relatie van de missie en de visie van de sociaal-culturele organisatie tot de actuele maatschappelijke context die de organisatie heeft omschreven. b. De organisatie expliciteert in een maatschappelijke contextanalyse welke ontwikkelingen relevant zijn in relatie tot haar missie en visie, welke ontwikkelingen ze als uitdaging wil aangrijpen om een toekomstige werking errond te ontplooien en welke impact ze daarbij nastreeft.

[ 72 ]

Vanuit de contextanalyse definieerde Vormingplus Gent-Eeklo 6 maatschappelijke uitdagingen die op dit moment en in onze regio cruciaal zijn om te komen tot een duurzame, solidaire, inclusieve en democratische samenleving: Duurzame samenleving: komen tot een samenleving waarin nieuwe systemen zorgen voor harmonie tussen mens en milieu.

Digitalisering: technologische ontwikkelingen ontsluiten voor iedereen en bijhorende ethische vraagstukken aanpakken.

Diverse en inclusieve samenleving: komen tot een gedeelde eigenheid waarin plaats is voor iedereen, en tegelijk leren omgaan met verschil.

Democratische samenleving: we stimuleren het genuanceerde debat en dialoog tussen mensen, groepen en gemeenschappen als antwoord op populisme en polarisering.

Sociale ongelijkheid en armoede aanpakken.

Leefbare gemeenschappen in dorpen en steden creëren met aandacht voor de sociale cohesie.

De contextanalyse is terug te vinden op p.17, met een toelichting bij de beleidsuitdagingen op p.32. De manier waarop we de maatschappelijke thema’s aankaarten is per strategie terug te vinden in het doelenkader en de toelichting erbij (p.37).

Rond elk van deze thema’s, telkens vertaald naar de lokale situatie in de regio, willen we het debat stimuleren, kennis vergroten, vaardigheden aanleren en op een participatieve manier met deelnemers nadenken over oplossingen. Verdere toelichting rond de impact die we nastreven is te vinden in de beschrijving van de leerfunctie en de maatschappelijke bewegingsfunctie (p.52), en per strategie in het doelenkader (p.37).

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3° De bijdrage van de sociaal-culturele volwassenenorganisatie aan de realisatie van de drie sociaal-culturele rollen. a. De organisatie expliciteert haar visie op de drie sociaal-culturele rollen; In de visie van Vormingplus Gent-Eeklo zijn de drie rollen onlosmakelijker verbonden met elkaar (zie p.57). Om te kunnen werken aan een solidaire, inclusieve, democratische en duurzame samenleving moeten: Individuen, groepen en gemeenschappen de nodige vaardigheden hebben om maatschappelijke spelregels in vraag te stellen (kritische rol).

Individuen, groepen en gemeenschappen elkaar ontmoeten en met elkaar in dialoog treden om de gezamenlijke spelregels te kunnen bepalen (verbindende rol).

Waar nodig experimenten opgezet worden om het status quo te doorbreken en te oefenen met nieuwe maatschappelijke spelregels (laboratoriumrol). b. De organisatie geeft aan hoe ze in de toekomst wil inzetten op de realisatie van de drie sociaal-culturele rollen.

Vormingplus Gent-Eeklo zal volwassenen via leerrijke praktijken ondersteunen om een kritische houding te kunnen aannemen en deel te nemen en deel te hebben aan de samenleving (kritische rol).

Alle activiteiten van Vormingplus Gent-Eeklo dragen ertoe bij dat mensen zich meer betrokken voelen bij de maatschappij en zoveel mogelijk deelnemen en deelhebben aan de samenleving. De verbindende rol van Vormingplus Gent-Eeklo ligt dus voor een groot deel in verbinding realiseren tussen individuen, groepen, gemeenschappen en de maatschappij. We zetten sterk in op bridging: we maken mensen nieuwsgierig naar elkaar en zetten in op ontmoeting en constructieve dialoog. Binnen onze praktijken zorgen we voor een veilige omgeving die bonding mogelijk maakt.

De laboratoriumrol tenslotte komt vooral tot uiting in strategie 2, waar deelnemers samen zoeken naar nieuwe oplossingen voor een lokale maatschappelijke uitdaging. In alle activiteiten stimuleren we ook de vaardigheden die experimenteren met maatschappelijke spelregels mogelijk maken.

De beschrijving van de drie rollen bij Vormingplus Gent-Eeklo is terug te vinden op p.57 en in het doelenkader op p.39.

4° De strategische en operationele doelstellingen van de sociaal-culturele volwassenenorganisatie. a. De werking van de organisatie is gestoeld op een onderbouwd en samenhangend geheel van strategische en operationele doelstellingen.

Vormingplus Gent-Eeklo structureert haar leerrijke praktijken in twee complementaire strategieën: strategie 1 biedt een open aanbod van leerrijke praktijken in een open aanbod, strategie 2 gaat met deelnemers op weg naar oplossingen voor concrete lokale uitdagingen in participatieve trajecten. De derde strategie rond de eigen vrijwilligerswerking versterkt strategie 1 en 2.

Voor elk van de strategieën formuleren we operationele keuzes (die kunnen beschouwd worden als onze operationele doelstellingen) op het vlak van inhoud, regionale spreiding, doelgroepen en co-creatie. Elk van de strategieën geeft ook, op een complementaire manier, invulling aan de verschillende rollen, functies en leereffecten.

Het doelenkader is terug te vinden op p.37.

[ 73 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

5° De uitwerking van de vier sociaal-culturele functies op de volgende wijze: a. De organisatie heeft een onderbouwde visie op de vier functies en op de werkwijzen die de organisatie hanteert om de gekozen functies te realiseren; De visie op elk van de functies en de strategie van Vormingplus Gent-Eeklo om ze een plaats te geven in de werking is terug te vinden vanaf p.52. In onderstaande punten a en b geven we enkele elementen, die samen moeten gelezen worden met de uitgebreide toelichting.

Leren zit vervat in alle praktijken van Vormingplus Gent-Eeklo. Levenslang en levensbreed leren is noodzakelijk om de maatschappelijke uitdagingen het hoofd te bieden en is ook aangenaam en geeft persoonlijke groei.

De maatschappelijke bewegingsfunctie vult Vormingplus Gent-Eeklo in vanuit een pluralistische visie. We reiken deelnemers alle kennis en vaardigheden aan die ze nodig hebben om hun eigen standpunt en rol in de maatschappij te kunnen bepalen en innemen. We stimuleren mensen om te evolueren van deelnemen naar deelhebben aan de maatschappij.

Een samenleving maak je samen. Gemeenschapsvorming is daarom noodzakelijk om de maatschappelijke spelregels te kunnen vormgeven op een manier waarop iedereen zich erin thuis en gewaardeerd voelt. Vormingplus Gent-Eeklo werkt aan bonding binnen haar activiteiten en aan bridging: Door in te zetten op ontmoeting.

Te diversifiëren zodat alle groepen en gemeenschappen hun gading vinden in het aanbod.

Drempels voor kansengroepen weg te werken.

Cultuur bekijken we als betekenis geven én samen op zoek gaan naar gedeelde betekenis. In de superdiverse samenleving – naar afkomst, maar ook naar leeftijd, levenssfeer, opleiding – besteden we vooral aandacht aan interculturele ontmoeting. We stimuleren deelnemers om de eigen cultuur te begrijpen en open te staan voor de cultuur van anderen, om zo te komen tot nieuwe gedeelde betekenis. b. De organisatie kan aangeven wat haar ambities met betrekking tot de vier functies zijn voor de toekomst:

[ 74 ]

1. Voor de cultuurfunctie: De visie op cultuur in relatie tot de missie van de organisatie en de verantwoording van de werkwijze van de organisatie om praktijken op te zetten die erop gericht zijn cultuur te creëren, te bewaren, te delen en eraan deel te nemen.

Voor de cultuurfunctie willen we een ambitie versterken die ook nu al sterk aanwezig is in onze werking: nog meer activiteiten die enerzijds uitnodigen om andere culturen te leren kennen, en anderzijds om de eigen cultuur samen met mensen van andere culturen te exploreren.

Dit kan vele vormen aannemen, en zal vooral in het open aanbod (strategie 1) uitgebreid aan bod komen.

In strategie 2 staat de culturele functie in het teken van aanleren van vaardigheden om samen met mensen met een andere ‘cultuur’ (in de brede zin van het woord) tot een gedeelde oplossing te komen.

Verdere toelichting: functies (p.55).

2. Voor de leerfunctie: De visie op leren in relatie tot de missie van de organisatie en een verantwoording van de werkwijze om leeromgevingen op te zetten.

In het bestaande open aanbod willen we nog meer inzetten op de verschillende leerstijlsen (cfr. Leerstijlen van Kolb). We blijven onze expertise rond leermethodieken uitdiepen en Door de participatieve trajecten, waar doeners en beslissers zich thuis voelen, maar ook door blijvend in te zetten op expertise rond leren en methodieken, geven we (nog) meer ruimte aan de andere leerstijlen.

Verdere toelichting: functies (p.52).

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3. Voor de gemeenschapsvormende functie: De visie op groepen en gemeenschappen en interacties daartussen in relatie tot de missie van de organisatie en een verantwoording van de werkwijze om processen te ondersteunen en te faciliteren die leiden tot het vormen van groepen en gemeenschappen of tot interacties tussen groepen en gemeenschappen.

Voor de toekomst blijven we inzetten op aangename leeromgevingen waarin mensen elkaar stimuleren om te leren. Daarnaast zoeken we verder naar partners en expertise die ons kunnen helpen om nieuwe groepen aan te trekken zodat ook zij zich thuisvoelen bij Vormingplus.

In onze geïndividualiseerde en gepolariseerde samenleving zien we het als een belangrijke rol om te werken aan verbinding tussen groepen. Fysieke ontmoetingen maar ook activiteiten die aanzetten om zich open te stellen voor andere standpunten en culturen, komen daarom uitgebreid aan bod.

De participatieve trajecten in strategie 2 zullen veel ruimte geven aan gemeenschapsvorming: een hechte groep die elkaar vertrouwt komt immers tot betere en duurzamere resultaten.

De vrijwilligerswerking tenslotte zet in op activiteiten waarin veel ontmoeting en groepsvorming aan bod komt: SamenLezen, Dzjambo,… Deze activiteiten blijven we organiseren.

Verdere toelichting: functies (p.54).

4. Voor de maatschappelijke bewegingsfunctie: De visie op engagement en politisering en op relevante samenlevingsvraagstukken in relatie tot de missie van de organisatie en een verantwoording van de werkwijze om praktijken op te zetten waarin ruimte voor engagement en politisering wordt gecreëerd in relatie tot samenlevingsvraagstukken.

Alle activiteiten van Vormingplus dragen bij aan maatschappelijk engagement, deelnemen en deelhebben aan de samenleving. Deze focus willen we in de komende beleidsperiode nog versterken.

Dat betekent dat we activiteiten die geen link hebben met een maatschappelijke uitdaging, uit het aanbod zullen schrappen.

De invulling van de activiteiten kan heel divers zijn: sommige activiteiten zetten in op meer kennis en begrip, andere op vaardigheden om met maatschappelijke uitdagingen om te gaan, op ontmoeting en dialoog met anderen, enzovoort.

Verdere toelichting: functies (p.53).

6° De werking met een relevantie en uitstraling voor de regio in kwestie, afgestemd op de culturele en maatschappelijke context van de regio en complementair aan de werking van andere spelers in de specifieke regio. a. In een regionale contextanalyse expliciteert de organisatie welke maatschappelijke ontwikkelingen specifiek relevant zijn voor de regio, verantwoordt ze en toont ze aan hoe ze in de werking daar specifiek op inspeelt en wat de resultaten zijn; In de contextanalyse is telkens een vertaling gemaakt van brede maatschappelijke uitdagingen naar de regionale context. In de uitwerking van onze praktijken spelen we in op de lokale realiteit. Het open aanbod (strategie 1) organiseren we in Gent en in 7 gemeenten waarmee we een samenwerkingsverband hebben. De thema’s in Gent (bv. superdiversiteit) zullen verschillen van die in een landelijke gemeente (bv. mobiliteit). In strategie 2 concentreren we ons op de gemeenten waar we geen open aanbod organiseren en op de lokale vertaling van de 6 maatschappelijke uitdagingen.

De transversale doelstelling rond regionale spreiding krijgt per strategie een operationele vertaling in het doelenkader (p.37). b. De organisatie staaft haar relevantie en uitstraling in de regio aan de hand van kerngegevens en cijfers over de aanwezigheid, de zichtbaarheid, het bereik of het effect van haar werking; De kerngegevens en cijfers over de huidge werking zijn terug te vinden op pagina’s 4-8. c. De organisatie toont aan dat ze een werking ontplooit die complementair is aan de werking van andere spelers in de regio.

De complementariteit van de werking van Vormingplus Gent-Eeklo wordt activiteit per activiteit afgewogen. Zo zullen thema’s en activiteiten waarvoor in Gent al heel wat andere spelers de nodige expertise hebben, minder aan bod komen in onze werking (bv geen co-regie van participatieve trajecten in Gent). Om te detecteren waar we een meerwaarde kunnen bieden, houden we voortdurend de vinger aan de pols bij partners in de regio en bij deelnemers.

Vormingplus Gent-Eeklo kiest er bovendien voor om alle activiteiten uit te voeren in co-creatie met partners: gemeentebesturen, organisaties, scholen, vrijwilligersgroepen. Op die manier bieden we een bijkomende garantie voor complementariteit. De co-creatie is een transversaal doel in het doelenkader, uitgewerkt in operationele keuzes voor elk van de strategieën (zie p.43 en verder). [ 75 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

7° Een gesubsidieerde werking die zich grotendeels afspeelt binnen de vrije tijd. a. De organisatie toont aan dat de regio-werking waarvoor de organisatie wordt gesubsidieerd, zich aantoonbaar en hoofdzakelijk zal afspelen binnen de vrije tijd van volwassenen, gestaafd aan de hand van kerngegevens en cijfers over de financiën, het personeel en de werking; Onze praktijken spelen zich uitsluitend af binnen de vrije tijd van volwassenen. (zie p.4 bij de kerncijfers van de werking in de afgelopen beleidsperiode en in in het sjabloon van de meerjarenbegroting) b. Het eventuele gedeelte van de werking dat zich uitzonderlijk buiten de vrije tijd zal afspelen, omschrijft en verantwoordt de organisatie vanuit haar missie en visie.

In zeer uitzonderlijke gevallen kan het zijn dat Vormingplus Gent-Eeklo omwille van het mulitplicator-effect in een particpatief project of educatief traject met £professionals (bv. leerkrachten, mensen die werken voor kwetsbare mensen…) haar expertise deelt. In de aflopende beleidsperiode is dit niet voorgevallen; in de komende beleidsperiode is dit ook niet structureel ingepland.

8° De werking voor het brede publiek en de keuzes daarin op het vlak van gemeenschappen, doelgroepen of kansengroepen. a. De organisatie expliciteert haar werking voor het brede publiek en de keuzes die ze daarin maakt op het vlak van doelgroepen, gemeenschappen of kansengroepen; Vormingplus Gent-Eeklo ziet het als een opdracht om iedereen in de regio een aanbod te bieden. Daartoe moet er ook een aanbod zijn waarin iedereen zijn of haar gading kan vinden: wat betreft leerstijl, verdieping, interesse, format en locatie, bijvoorbeeld. Dat betekent niet dat iedereen deel moet nemen aan elke activiteit. We willen wel dat verschillende groepen elkaar tijdens bepaalde activiteiten kunnen ontmoeten en zetten daar bewust op in.

De werking voor een breed en divers publiek is een transversaal doel in het doelenkader, uitgewerkt in operationele keuzes voor elk van de strategieën (zie p. 43 en verder). b. Binnen de gemaakte keuzes expliciteert en verantwoordt de organisatie haar beleid en aanpak om sociaal-culturele participatie van iedereen, met specifieke aandacht voor kansengroepen, in de regio na te streven, de resultaten die ze bereikte en hoe ze dat beleid opvolgt en desgewenst bijstuurt; Voor sommige (kansen)groepen ligt de drempel om deel te nemen hoger dan voor andere. Dan is er extra aandacht nodig om de drempels weg te werken.

Dat doen we bijvoorbeeld door aandacht te hebben voor de prijzen voor deze groep, de locatie en het tijdstip waarop de activiteiten doorgaan.

Door co-creatie met partners organiseren we een aanbod voor zoveel mogelijk groepen, gemeenschappen en kansengroepen in strategie 1.

In strategie 2 streven we ernaar om voor elk traject de groepen te bereiken die een belang hebben in het onderwerp van het traject.

In de huidige beleidsperiode is de werking voor kwetsbare groepen een aparte strategie. Resultaten en kerngegevens daarover zijn te vinden op p.7.

De invulling van de werking voor een breed en divers publiek in strategie 1 en 2 is terug te vinden in de operationele keuzes voor dit transversale doel in het doelenkader (zie toelichting doelenkader p.43 en verder). c. De organisatie toont aan welke processen en praktijken ze heeft opgezet om haar publiek te bereiken en welke vorm deze in de praktijk krijgen.

Via de geijkte communicatiekanalen (een programmabrochure, de website) bereikt Vormingplus Gent-Eeklo een warm en koud publiek.

Via co-creatie met partners bereiken we een waaier aan groepen: etnisch-culturele minderheden via zelforganisaties, gedetineerden via partners die werken in de gevangenis of in het forensisch psychiatrisch centrum, mensen met een handicap via partners als Konekt.

In 7 gemeenten werken we samen met lokale partners om een aanbod te ontwikkelen voor de mensen uit de regio.

In strategie 2 zal voor elk traject een outreaching strategie opgesteld worden om alle betrokken groepen te bereiken.

[ 76 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

9° De plaats van vrijwilligers in de organisatie en de manier waarop ze betrokken en ondersteund worden. a. De organisatie geeft aan welke rollen en taken vrijwilligers effectief zullen opnemen in de organisatie of de regio-werking; Vrijwilligers nemen bij Vormingplus Gent-Eeklo verschillende rollen op: Ze nemen deel aan het bestuur.

Ze helpen bij de praktische organisatie van de activiteiten.

Ze organiseren bepaalde onderdelen in de programmatie. Deze werkingen zijn ook ontstaan op initiatief van vrijwilligers; bv Dzjambo.

In de participatieve trajecten hebben burgers een trekkende rol en groeien deelnemers ook in hun vrijwillig engagement.

Meer toelichting is te vinden in de beschrijving van de ondersteunende strategie 3 Vrijwilligerswerking op p.49. b. De organisatie expliciteert haar ondersteuningsbeleid ten aanzien van vrijwilligers en hoe ze betrokkenheid, inspraak en participatie van vrijwilligers in de organisatie vorm zal geven.

Vormingplus Gent-Eeklo zal extra personeelsinzet voorzien voor de ondersteuning van vrijwilligers. De ondersteuning bestaat uit specifieke vormingen, uitwisseling tussen de verschillende vrijwilligersgroepen en ondersteuning bij de praktijken die de vrijwilligers uitwerken.

In specifieke praktijken nemen vrijwilligers volledig het initiatief en hebben ze de regie en organisatie in handen: Dzjambo, SamenLezen, ontmoetingsgroepen.

We betrekken vrijwilligers bij de evaluatie van de activiteiten waar ze deel van uitmaken en bij de stakeholdersbevragingen rond de algemene werking van Vormingplus (zoals gebeurde voor het voorliggende beleidsplan).

Vrijwilligers – bestuurders en niet-bestuurders - zullen met de hervorming van het bestuur meer kans krijgen om mee te denken over de inhoudelijke werking van Vormingplus Gent-Eeklo via verschillende inhoudelijke werkgroepen.

Meer toelichting is te vinden in de beschrijving van de ondersteunende strategie 3 Vrijwilligerswerking op p.49.

[ 77 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

ZAKELIJKE BEOORDELINGSELEMENTEN EN -CRITERIA 1° Een geïntegreerd zakelijk kwaliteits- en financieel meerjarenbeleid a. De organisatie expliciteert haar professioneel beleid en geeft aan welke verbeteracties ze daarrond heeft ondernomen en welke ze nog wil nemen; Op p.12 expliciteert haar professioneel beleid van de aflopende beleidsperiode onder de hoofdstukken ‘samenstelling team’ en ‘personeelsbeleid’. In het zakelijk plan voor de komende beleidsperiode op verduidelijken we de professionele werking en de verbeteracties onder de hoofdstukken: Speerpunten van het beleidsplan in een notendop (p.59) Personeelsbeleid met verschuivingen binnen het team (p.60) VTO-beleid (p.61) Coaching en opvolging van de medewerkers (p.62) b. De organisatie expliciteert haar integrale kwaliteitsbeleid en geeft aan welke verbeteracties ze daarrond heeft ondernomen en welke ze nog wil nemen; Heel wat verbeteracties zijn al ingezet in de huidige periode (zie kerngegevens en historiek p.14) en worden verder ontwikkeld. De toelichting in verband met het kwaliteitsbeleid in de volgende beleidsperiode is terug te vinden op p.60. Het omvat: Een gericht communicatiebeleid Aandacht voor het vrijwilligers- en freelancersbeleid Het deelnemersbeleid Optimalisering van interne processen Kennis- en informatiebeleid, met een verderzetting van de samenwerking binnen Parcours vzw Maatregelen rond infrastructuur en ecologie c. De organisatie is transparant over haar financiële situatie, de genomen maatregelen in het kader van haar financiële meerjarenbeleid en de effecten ervan; In de huidige beleidsperiode heeft Vormingplus Gent-Eeklo al heel wat verbeteracties en efficiëntie-oefeningen gedaan die geleid hebben tot een gezonde financiële situatie, ondanks krappe financiële ruimte (zie kerngegevens en historiek financiële werking p.9).

In de komende jaren gaan we verder op de ingeslagen weg.

De vooropgestelde subsidie zou het mogelijk moeten maken om de bestaande spanning op de loonkosten (stijging omwille van anciënniteit) gedeeltelijk op te vangen.

We zetten de efficiëntie-oefeningen voort die we hebben opgestart.

Bijkomende middelen zijn moeilijk te realiseren binnen strategie 1, gezien de inspanningen die we willen doen om de activiteiten toegankelijk te maken voor kansengroepen, en de extra tijdsinvestering die gepaard gaat met elke groei van het aanbod.

In strategie 2 zijn er wel pistes voor bijkomende inkomsten, die onvoorspelbaar zijn maar die we wel zullen inzetten. d. De organisatie legt financiële afrekeningen voor en maakt een prognose van de evolutie van haar financiële situatie voor de komende beleidsperiode.

Naast de jaarlijks ingediende financiële afrekeningen geven we in dit beleidsplan op p… een globaal beeld op inkomsten en uitgaven van onze werking, de evolutie van de zakelijke werking en de verhouding tussen de inkomsten en uitgaven gerelateerd aan activiteiten. Voor de prognose voor de komende beleidsperiode leggen we op p.66 ons financieel plan voor. De extra tabbladen in het sjabloon ‘Meerjarenbegroting’ geven een goed beeld van de geplande evolutie van de financiën.

[ 78 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2° De toepassing van de principes van goed bestuur a. De organisatie geeft aan hoe ze transparantie in en verantwoording van haar bestuur organiseert; De samenstelling van het bestuur, de beleidsplannen en de voortgangsrapporten zijn openbaar beschikbaar op de website.

De verslagen van de algemene vergadering en het bestuur (behalve personeelszaken, die in gesloten zitting behandeld worden) zijn digitaal te raadplegen door de medewerkers.

Bijkomende maatregelen voor transparante zijn opgenomen in de statuten en het intern reglement en beschreven op p.69 en in bijlage p.119. b. De organisatie expliciteert, vanuit haar missie en doelen, de samenstelling van de bestuursorganen en hun rol- en bevoegdheidsverdeling; Vormingplus Gent-Eeklo werkt samen met een waaier aan partners, en wil ook in haar bestuursorganen zo divers mogelijk het landschap aan stakeholders en de bevolking van de regio weerspiegelen. Op p.69 beschrijven we de bestuursorganen en hun samenstelling. c. Het bestuur geeft aan hoe het interne en externe stakeholders bij strategische beslissingen betrekt; Op continue basis kunnen vrijwilligers en stakeholders via inhoudelijke werkgroepen input leveren aan de werking van Vormingplus Gent-Eeklo (zie p.71).

Voor de beleidsplanning organiseerden we een uitgebreide stakeholdersbevraging (zie p.86). d. De organisatie toont aan hoe ze de principes van goed bestuur in de organisatie toepast, waar ze eventueel verder in wil groeien en welke initiatieven ze daarvoor heeft genomen of zal nemen.

Vormingplus Gent-Eeklo hanteert de principes voor goed bestuur van de Vlaamse code voor Cultural Governance van het Bilzen Fonds. In 2019-2020 werden de statuten en het intern reglement hervormd om nog beter gewapend te zijn voor de toekomst. We willen onder andere groeien in nog meer inhoudelijke betrokkenheid van de bestuurders en meer jonge mensen in het bestuur.

3° De afstemming tussen het voormelde inhoudelijke en zakelijke deel van het beleidsplan a. De organisatie verantwoordt hoe ze haar financiën, mensen en middelen zal inzetten ter realisatie van de strategische en operationele doelstellingen; In de komende beleidsperiode maken we met de drie strategieën duidelijke inhoudelijke keuzes: we willen meer ruimte vrij maken voor participatieve trajecten en de vrijwilligerswerking. We blijven het open aanbod valoriseren voor een breed en divers publiek, maar realiseren een krimp die het mogelijk maakt om in de andere strategieën meer ruimte vrij te maken.

De ingezette middelen voor personeel en werkingsmiddelen volgen die keuzes: in 2025 zullen in verhouding meer middelen besteed worden aan strategie 2 en 3 dan in 2021, en minder aan strategie 1. De cijfers zijn terug te vinden in het tabblad verdeling middelen van de meerjarenbegroting, de toelichting op p.66. b. De organisatie geeft aan hoe ze de afstemming tussen haar inhoudelijke en zakelijke plan opvolgt, evalueert en eventueel bijstuurt.

In 2023 plannen we een grondige evaluatie van de werking volgens de 3 strategieën en de bijhorende personeelsorganisatie. Op dat moment zullen we ook onderzoeken of de verdeling van de ingezette middelen adequaat is en bijgestuurd moet worden.

Bijkomende inkomsten voor strategie 2 (projectmiddelen en trajecten op vraag) zijn op dit moment voorzichtig begroot, op basis van ervaring uit het verleden (zie meerjarenbegroting 73707 en 73712). Bijkomende inkomsten (en de meeruitgaven die ertegenover staan) zullen jaarlijks verwerkt worden in de begroting, waarbij we de impact van de inkomsten op het totale financiële beleid telkens evalueren.

[ 79 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

[ 80 ]

beleidsplan 2021 - 2025 BIJLAGEN

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

BELEIDSPLANPROCES Omdat er een nieuw decreet op sociaal-cultureel volwassenenwerk ontwikkeld werd, heeft onze organisatie voor een intens beleidsplanproces gekozen met volgende uitgangspunten: Een nieuw decreet met (ver)nieuw(d)e opdracht voor de Vormingpluscentra vraagt een diepgaand proces met het brede team om een duidelijk en gedragen plan te ontwikkelen. We kozen ervoor om: Een groot pakket aan beleidsdagen met het hele team en/of het educatieve team te voorzien.

Parallel met de beleidsdagen een voortdurende wisselwerking met terugkoppeling, dialoog, besluitvorming… met het bestuursorgaan in te bouwen.

Externe expertise in te zetten o.m. in de voorfase, de begeleiding van items op beleidsdagen, de ontwikkeling van het beleidsplanproces, de maatschappelijke contextanalyse…

(Gelet de keuze voor frequente gezamenlijke beleidsdagen) Het beleidsplanteam te beperken en in specifieke taken in te schakelen: • Voorbereiden van beleidsdagen • Klankbordgroep • Nalezen van ontwikkelde teksten De coördinator schrijft het plan uit i.s.m. beleidsplanteam & externe experte (Sabine Craenen).

[ 82 ]

Werk efficiënt en doelgericht (doe geen overbodige zaken) Voor het beleidsplan 2016-20 hielden we in 2015 reeds • Een uitvoerige maatschappelijke contextanalyse (globaal en regionaal) • SWOT-analyse gebaseerd op het CANVAS-model • Ruime stakeholdersenquête • Focusgesprekken met de sector en de belendende sectoren • …

We kiezen ervoor om de globale maatschappelijke contextanalyse samen met de 13 Vormingpluscentra uit te werken en zelf te actualiseren, verfijnen en bij te sturen.

De stakeholdersenquête en focusgesprekken staan vooral in het teken van de wijzigingen, de wederzijdse verwachtingen én een brede toekomstverkenning.

We trachten nauw samen te werken met de andere Vormingpluscentra en willen motor zijn om gemeenschappelijke zaken als missie, visie, contextanalyse,… samen te doen.

In onze reguliere werking (netwerken, regiospreidingsgesprekken…) nemen we de uitgangspunten van het decreet mee en houden we de vinger aan de pols van hoe het veld beweegt.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

CHRONOLOGISCHE VERLOOP VAN HET BELEIDSPLANPROCES (EIGEN KERNPROCES) 26-04-2017

Open Bestuursorgaan V+ G-E

Toelichting nieuwe decreet (experten: Dirk Verbist & Joris Smeets, De Federatie)

18-05-2017

Coördinatorenoverleg V++

Start zoektocht gemeenschappelijk traject nieuw decreet

18-12-2017

Open AV (+ team en stakeholders)

Vgl. Oud en nieuw decreet (dialoogtafels)

26-04-2018

Bestuursorgaan

Plan van aanpak-Formulering opdracht beleidsplan-Samenstelling Beleidsplanteam…

15-05-2018

Beleidsdag / Beleidsplanteam

Analyse & bespreking nieuw decreet – opstart beleidsplanteam

12-06-2018

Bestuursorgaan

Uiteenzetting/analyse decreet + toekomstverkenning Opdracht van het bestuursorgaan aan het team Inhuren externe expertise Veerle Geets (voorfase)

23-24-08-2018

Beleidsplanteam

Voorbereiding beleidsdagen september 18

17-19-09-2018

Beleidsdagen

Kern-DNA, identiteit, SWOT, droombeelden, nieuwe functie onderzoeken Inhoudelijke hoofdaccenten bepalen

25-09-2018

Beleidsdag

Voorstel ontwikkelen voor Bestuursorgaan + opvolging to do’s

27-09-2018

Bestuursorgaan en TEAM

Kernkeuzes op inhoud worden kortgesloten in overleg met team

15-11-2018

Beleidsplanteam

Verfijnen teksten op kernkeuzes / filteren van ‘knopen’ voor het team / voorbereiden beleidsdagen december

3-4-12-2018

Beleidsdagen

Uitwerken missie & visie, doorlichting van de huidige werking Rollen en functies

00-12-2018

Stakeholdersenquête*

18 organisaties worden geïnterviewd over de samenwerking, de evoluties in het werkveld en de eigen organisatie + toekomstverkenning

20-12-2018

Open AV (+stakeholders)

Doorlichting van de huidige werking t.a.v. het nieuwe decreet

10-11-01-2019

Beleidsplanteam

Voorbereiding 2-daagse 14-15/01 + nalezen teksten

14-15-01-2019

Beleidsdagen

Ontwikkelen strategische doelen en transversale doelen op inhoud, functies, rollen, leereffecten, beoogde impact, spreiding, co-creatie

14-03-2019

Beleidsplanteam

Uitwerken strategische en transversale doelen + methodiek voor 19-03

19-03-2019

Beleidsdag

Afwerken voorstellen strategische doelen op inhoud

19-03-2019

AV

In dialoog met personeel bespreken van inhoudelijke krachtlijnen nieuwe plan

02-05-2019

Beleidsplanteam

Voorbereiding (bevraging + methodiek) focusgroepen

14-21-05-2019

Focusgroepen**

4 focusgroepen (vrijwilligerswerking, beleidsmakers, werkveldorganisaties, belendende sectoren, bestuurders) toetsen de inhoudelijke krijtlijnen beleidsplan af en geven feedback

[ 83 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

28-05-2019

Beleidsdag

Bespreken, evalueren, bijsturen inhoudelijk beleidsplan naar aanleiding van de focusgroepen Krijtlijnen op organisatiestructuur

00-06-2019

Beleidsplangesprekken

Coördinator voert met elk personeelslid gesprek waar hij de drive van de individuen in het nieuwe beleidsplan toetst

25-06-2019

Beleidsdag + Dagelijks bestuur

Hoe organiseren we ons op de strategische doelstellingen (uitwerking zakelijk plan)

5-6-06-2019

Beleidsplanteam

Voorbereiden beleidsdagen 16-17/09 rond organisatiestructuur

16-17-09-2019

Beleidsdagen

Uitwerken organisatiestructuur en eerste deel zakelijk plan (personeel)

30-09-2019

Bestuursorgaan + afvaardiging Team

Zakelijk plan (structuur + personeel) deel 1 bespreken en beslissen

04-10-2019

Beleidsplanteam

Voorbereiding zakelijk plan

15-10-2019

Beleidsdag

Uitwerken zakelijk plan (financiën, kwaliteitszorg, VTO-beleid…)

00-11-2019

RvB + Team

Lezing volledig beleidsplan

14-11-2019

Bestuursorgaan + Team

Verdere bespreking zakelijk plan + bespreking uitgewerkte versie Beleidsplan

14-30-11-2019

Coördinator

Bijsturen van beleidsplan op basis van RvB 14/11

00-12-2019

AV

Ter lezing doorsturen finale versie van het beleidsplan

11-12-2019

AV

Bespreking en goedkeuring van het beleidsplan 21-26

Ook werd er in 2018 een werkgroep gestart met 2 personeelsleden en Sabine Craenen (externe experte) die samen de regionale contextanalyse vormgaven.

Op basis van de verschillende interventies (focusgroepen, enquête, beleidsdagen…) werd de analyse bijgestuurd.

In het voorjaar 2020 houden we maandelijks een beleidsdag om de beoogde werking en structuur tijdig te operationaliseren.

Voor de ontwikkeling van de vernieuwde statuten en het intern reglement richtten we een werkgroep op bestaande uit voorzitter René De Pauw en secretaris-penningmeester Dirk Van Braeckel. In dit proces werden we versterkt met de externe expertise van raadsman Steven Matheï.

[ 84 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

TRAJECT VAN DE 13 VORMINGPLUSCENTRA Parallel met de ontwikkeling van het beleidsplan liep er een gemeenschappelijk proces met de 13 Vormingpluscentra dat startte met een tweedaagse te Kortrijk (26-27/10/2017). Op het maandelijkse coördinatorenoverleg werden volgende items gemeenschappelijk uitgewerkt: Gemeenschappelijke missie en visie o.l.v. Lode Vermeersch Maatschappelijke contextanalyse Gemeenschappelijke visie op complementariteit …

Ook werden delen van de beleidsplannen uitgewisseld ter wederzijdse inspiratie, procesmoeilijkheden gedeeld…

Van 9 tot en met 11 oktober 2019 trokken vier coördinatoren (Citizenne, Archiduc, Vorminplus Waas en Dender en Vormingplus Gent-Eeklo) op 3 intensieve schrijfdagen.

Vanaf begin 2018 werkten (Kris Carlier, Vormingplus Oostende-Westhoek en Steve Maes, Vormingplus Gent-Eeklo) in samenwerking met het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk en de administratie een nota uit om in samenwerking Vlaams dekkend een gecoördineerd Vormingspakket uit te werken voor vrijwilligers.

De nota werd gefinaliseerd in september 2019 en unaniem bekrachtigd door alle Vormingpluscentra.

TRAJECT MET DE OVERHEID De coördinator van Vormingplus Gent-Eeklo was betrokken bij de focusgroepen van het beleidstraject ‘naar een nieuw decreet’. Op 11/12/2015. (focusgroep: ‘Doelen, rollen en functies van het sociaal-culturele werk’.

Als verantwoordelijke voor de werksoort ‘Volkshogescholen’ was Steve Maes, coördinator van Vormingplus Gent-Eeklo, afgevaardigde bij De Federatie om de gesprekken en overgangsmaatregelen met het kabinet cultuur te overleggen.

Hij maakte dan ook van dichtbij de intenties, het opzet, de uitwerking en de overgangsmaatregelen van het decreet SCVW mee: Kabinetsoverleg: 2016: 21/03, 3/05, 1/09, 8/09, 20/09, 26/10, 9/11 2017: 22/02, 29/09, 10/10

[ 85 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

*Sjabloon van de stakeholdersenquête Organisatie + wie heb je bevraagd: 1. Huidige situatie Waarvoor en waarom werken jullie samen met V+?

Wat is de meerwaarde? Kanttekeningen? Hoe zie je de huidige rol van V+?

2. Veranderende situatie Welke evoluties zie je op je werkterrein en/of binnen je nieuwe organisatie?

Gemeentebesturen/ CC’s / Bib/ LDC / adviesraad/ bovenlokale werkingen: fusies? Afstoten taken provincie? Niet oormerken culturele subsidies ISH? Inkanteling OCMW’s? Bovenlokaal decreet?

SCW-sector: nieuw decreet In welke richting gaan jullie hierdoor veranderen?

3. V+ kaderen + Bevragen Kader: Beleidsmap p. 6 en 7 Wat kan V+ (met haar nieuwe opdracht) in de komende periode voor jullie betekenen? Waar liggen noden?

Zie je samenwerkingsmogelijkheden en/of allianties? Zo ja, welke? **Uitgangspunten Focusgroepen

[ 86 ]

FOCUSGROEPEN Gepland: 14 & 21 mei 2019 (overdag én avond / misschien nog extra moment) Doelen: Aftoetsen van krachtlijnen van beleidsplan met (potentiële) stakeholders: Missie en visie Maatschappelijke Uitdagingen Regionale maatschappelijke en culturele context 3 Strategieën Verscherpen en/of bijsturen van beleidsplan n.a.v. de gesprekken.

Mogelijke opties en kansen uitlokken en meenemen. …

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Wie? Voorstel Beleidsplanteam: We hebben hier vooral nood om (potentiële) partners in te lichten, te bevragen en uit te dagen: In te lichten over de grote veranderingen in het decreet en het (mogelijke) effect op onze (samen)werking, maar ook de totaalwerking in de regio (landelijk en bovenlokaal decreet SCVW, fusies gemeenten, afschaffen opdrachten provincies,…).

Onze bijgestuurde missie en visie voor te leggen (alsook die van de 13 V++).

De grote maatschappelijke uitdagingen die wij zien voor te leggen & te bespreken (te laten aanvullen, prioriteren…) alsook de regionale toepassingen / noden / kansen / uitdagingen.

De drie strategieën en inhoudelijke keuzes (met de vooropgestelde consequenties zoals groei, krimp, afbakening… voor te leggen ter bevraging: • Juiste keuzes? Waarom (niet)?

• Verscherpen van de keuzes (wat wel / wat niet meer / uniciteit…).

• Effecten van de keuzes (op samenwerking…).

• Kansen voor (nog intensievere) samenwerking.

[ 87 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

GEMEENSCHAPPELIJKE MISSIE & VISIE VAN DE 13 VORMINGPLUSCENTRA 1.1. MISSIE VAN DE 13 VORMINGPLUSCENTRA

1.2. VISIE VAN DE 13 VORMINGPLUSCENTRA

Vormingplus, dat zijn wij. Dertien pluralistische sociaal-culturele organisaties actief in evenveel regio’s in Vlaanderen en Brussel. Samen streven we naar een duurzame, inclusieve, solidaire en democratische maatschappij.

Voor iedereen Iedereen mee aan boord, dat is wat we willen. Iedereen is voor ons gelijkwaardig.

Elke volwassene moet de kans krijgen te leren en deel te nemen aan het sociale en culturele leven.

VOLUIT VOOR DE REGIO'S Wij houden de vinger aan de pols van de samenleving. Wat leeft bij de inwoners en organisaties in onze regio’s, dat is wat telt voor ons. Rond die maatschappelijke thema’s en ontwikkelingen ondernemen we actie.

Voor vernieuwing We houden van methodes die verrassen en het verschil maken. Met zowel vernieuwende experimenten als beproefde werkwijzen maken we onze ambities waar.

Versterken We creëren een breed gamma aan leerrijke praktijken voor volwassenen, dat is onze expertise. We brengen mensen in hun vrije tijd samen en versterken hen, als gemeenschap, groep en individu.

Voor verschil De waarde van het verschil, daarvan zijn we overtuigd. Respect voor verschillende visies, diverse levensbeschouwingen en uiteenlopend achtergronden zien we als basis voor een samenleving waarin iedereen meetelt en meedoet.

Veranderen Maatschappelijke dynamiek, daar is het ons om te doen. Daarom laten we kritische stemmen horen en stimuleren we sociale innovatie. Altijd met volle aandacht voor wat in de toekomst anders en beter kan.

Verbinden We zijn bruggenbouwers. Onze deur staat voor iedereen open. Netwerken en samenwerken zijn onze tweede natuur. We bundelen onze krachten met die van organisaties, burgerinitiatieven, steden en gemeenten, …

Ieder zet zijn eigen sterktes in. Elkaar aanvullen is een troef. [ 88 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

1.3. VISIE VAN DE 13 VORMINGPLUSCENTRA OP COMPLEMENTARITEIT Elk Vormingpluscentrum vertrekt vanuit een civiel perspectief en vanuit haar missie, omgevingsanalyse en doelstellingen om een dynamische en regio-specifieke invulling te geven aan het begrip complementariteit.

We beschouwen complementariteit als een handelingsperspectief. We houden permanent overleg met alle relevante actoren in de regio en toetsen onze opdracht in samenwerkingsverbanden en onze werking voortdurend aan de bevindingen en positionering van onze stakeholders.

We wegen onze eigen inzet en die van anderen af in functie van de aanwezige expertise, de financiële of andere mogelijkheden of beperkingen, de al dan niet expliciet geformuleerde noden in de regio, e.d.m. We houden bij die afweging rekening met de voortdurende wijzigingen in het sociaal-culturele landschap en de ruimere samenleving.

De uitingsvormen van concrete sociaal-culturele praktijken kan zeer divers zijn en van regio tot regio of zelfs binnen één regio verschillen. Complementariteit kan niet afgemeten worden aan expliciete kenmerken van een sociaal-culturele praktijk, maar is het resultaat van een basishouding die de inzet van Vormingplus toetst aan een veelheid aan factoren.

[ 89 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

GEMEENSCHAPPELIJKE MAATSCHAPPELIJKE CONTEXTANALYSE VAN DE 13 VORMINGPLUSCENTRA (MACRO-ANALYSE) 1. INLEIDING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91 2.

DEMOGRAFISCHE EVOLUTIES. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 91

3. ECONOMIE. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.1. Macro-economie. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.2. Alternatieve modellen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 93 3.3. Werk en arbeidsmarkt. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 94 4. SAMENLEVEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 4.1. Grote heterogeniteit aan individuele identiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 95 4.2. Armoede en ongelijkheid (zie SDG’s 1.4, 1.5) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 96 4.3. Leren (zie SDG 4.6). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 97 4.4. Welzijn en geluk (zie SDG 3.5). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98 4.5. (Vrije) Tijd. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.6. Gender (Zie SDG’s 5.1; 5.2; 5.4; 5.5). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 99 4.7. Mensen met een beperking . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 4.8. Gedetineerden. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 100 5.

5.1.

5.2.

5.3.

5.4.

[ 90 ]

TECHNOLOGISCHE TRENDS – EEN DIGITALE SAMENLEVING. . . . . . . 100 Internet of things and smart cities. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Leven met algoritmes & big data. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Ethische kwesties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101 Social media. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 101

6.

6.1.

6.2.

6.3.

6.4.

6.5.

6.6.

ECOLOGISCHE TRENDS. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Klimaatverandering (zie SDG’s 6.4; 13.3). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Hernieuwbare energie (zie SDG 7.2) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Duurzaam ruimtegebruik (SDG11.3 & 11.7) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 102 Mobiliteit (SDG 11.2). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Voedselvoorziening (zie SDG 12.3 & 2.4). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 103 Afval en recyclage (SDG 12.5). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104

7.

7.1.

7.2.

7.3.

7.4.

7.5.

7.6.

POLITIEK-MAATSCHAPPELIJKE TRENDS . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 De politieke wereldorde . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Populisme (SDG 16.7) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104 Detentie en justitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 105 De Belgische & Vlaamse politiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 106 Maatschappelijk engagement bij burgers (SDG 16.10). . . . . . . . . . . . . . . . 107 Relaties tussen de maatschappelijke actoren. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 108

8.

BIBLIOGRAFIE:. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110

9.

BIJLAGE: SDG’S (VN). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 115

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2. DEMOGRAFISCHE EVOLUTIES

1. INLEIDING Het sociaal-cultureel werk wil zich enten op de veranderingen in onze samenleving én wil mee de motor zijn van beweging en dynamiek in de samenleving. In onderstaande maatschappelijke contextanalyse worden trends en evoluties op verschillende niveaus en verschillende samenlevingsdomeinen beschreven. We starten met een door de 13 Vormingplussen gezamenlijk geschreven macro-analyse.

De gebruikte bronnen zijn: toekomstverkenning (eindrapport) van Idea Consult, contextanalyses uit de beleidsplannen 2016–2020 van de 13 Vormingplussen en aanvullingen/suggesties door coördinatoren. Alsook talrijke andere bronnen die terug te vinden zijn in de bibliografie. Ook de Sustainable Development Goals (SDG’s) gaven mee richting aan deze contextanalyse. We baseren ons op de DESTEP-methode voor de uitwerking van deze contextanalyse.

De wereldbevolking neemt toe en blijft dat ook op lange termijn doen. Waren we in 1950 nog met 2,5 miljard, was dat tegen 2017 ongeveer verdrievoudigd tot 7,6 miljard inwoners. In 2055 wordt het symbolische aantal van 10 miljard inwoners bereikt. Het aandeel Europeanen in de totale wereldbevolking verkleint de komende decennia verder. Tegen 2060 duikt dit onder de 5%. In 2030 heeft Europa de oudste bevolking. De mediaanleeftijd ligt dan op 45 jaar (in Afrika op 21 jaar)1.

Het merendeel van de mensen (55%) woont vandaag in stedelijke gebieden en hun aandeel blijft groeien.

De laatste jaren groeide de Belgische bevolking (2019: 11,431 miljoen inwoners) met ongeveer 0,5 % per jaar. De groei ligt het laagst in Wallonië en het hoogst in het BHG. De groei doet zich voornamelijk voor in de centrumsteden, in Antwerpen en de regio Gent. De gemeenten met een zwakke groei situeren zich voornamelijk in Limburg en West-Vlaanderen. Het is voornamelijk het positieve migratiesaldo (immigratie versus emigratie) dat bijdraagt tot de bevolkingsgroei (87,5%) en in mindere mate het natuurlijke saldo (12,5%) dat in België laag ligt.2 Migratiestromen zijn onderhevig aan verschillende factoren zoals klimaatverandering, politieke conflicten, ongelijkheid, bevolkingsgroei, enz. In 2015 had 3,3%3 van de wereldbevolking de grens van zijn geboorteland overgestoken om zich in een ander land te vestigen. Europa telt zo’n 78 miljoen internationale migranten (goed voor bijna 1/3de van het totale aantal internationale migranten). Het merendeel hiervan (41 miljoen) zijn migranten geboren binnen Europa. Het aantal niet-Europese migranten schommelt rond de 35 miljoen. Zo’n 72% van de internationale migranten behoren tot de actieve bevolking (op arbeidsleeftijd).

1

Europese Commissie (2017)

2

STATBEL, Loop van de bevolking, 17 juni 2019

3

McAuliffe M.; Ruhs M. (ed.) (2017)

[ 91 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

In 2016 woonden er in het Vlaamse Gewest 1.328.415 personen van buitenlandse herkomst. Het gaat om 20,5% van de Vlaamse bevolking. Deze groep omvat zowel personen met een buitenlandse nationaliteit als personen in het buitenland geboren die Belg zijn geworden en personen in België geboren maar met minstens 1 ouder die in het buitenland is geboren. Het aandeel personen van buitenlandse herkomst varieert sterk naar leeftijd en ligt het hoogst bij de jongste leeftijdsgroepen.4 Het toenemende aantal Belgische huishoudens en dalende grootte van huishoudens (gemiddelde 2,29 in 2017) zijn 2 trends die zich verderzetten. Het aantal éénpersoonshuishoudens stijgt sterk (34,4% van de huishoudens in 2017). Er is vooral een toename bij het aantal alleenstaande vrouwen ouder dan 80 jaar (vanwege de hogere leeftijdsverwachting) en het aantal mannen tussen 25 en 50 jaar.

Op basis van de gezinsenquête 2016 zijn het merendeel van de gezinnen (71,2%), gezinnen die vanuit het perspectief van het kind geen relatiebreuk kenden. Zo’n 10,7% van de gezinnen zijn (nieuw) samengestelde gezinnen. De resterende 18% bestaat uit alleenstaande ouders. De opvallendste vaststelling van de gezinsenquête luidt dat de toenemende diversiteit in gezinsvormen genuanceerd dient te worden omdat alternatieve gezinsvormen in aandeel alsnog beperkt zijn.5

Nieuw in de laatste decennia is dat de groep 65-plussers eigenlijk twee generaties telt, elk met eigen kenmerken: een groep nog erg actieve 65-79-jarigen, en een groeiende groep 80-plussers. Om deze trend te duiden spreekt men van ‘vergrijzing’ en ‘verzilvering’7.

Aan de vergrijzing zijn enkele sociaal-culturele gevolgen verbonden. De nieuwe generatie ouderen hebben andere normen, waarden en verwachtingen dan de huidige. Economisch is de nieuwe generatie ouderen een interessante doelgroep: zelfbewuste consumenten met behoorlijke financiële mogelijkheden. Op politiek vlak zullen ze als mondige burgers meer inspraak opeisen en meer doorwegen in de politieke besluitvorming. Het zal zoeken worden naar een evenwicht met de politieke vragen van de jongere generaties. Tegenover de toenemende zorgvraag staat dat ouderen langer actief zullen blijven en zelf een rol zullen vervullen in zorgverlening (mantelzorg) en op andere sociale vlakken (bijvoorbeeld in het verenigingsleven). Al wordt dit afgezwakt door de vraag naar het langer economisch actief blijven van ouderen.

De vergrijzing in België is nog steeds een actuele trend al zwakken de effecten hiervan af vanaf 2040. Voor de periode 2023 – 2033 zal de bevolking op arbeidsleeftijd dalen. Dit leidt tot grote uitdagingen voor de financiering van de sociale zekerheid (pensioenen, gezondheidszorg,..) en de economie (arbeidsmarkt).

Voor één 67-plusser telt men vandaag 4 personen tussen de 18 en 66 jaar. In 2040 telt men één 67-plusser voor 2,6 personen op beroepsleeftijd. Vanwege het uitdoven van het effect van de babyboomgeneraties zal deze verhouding zich vanaf dan stabiliseren. De levensverwachting blijft toenemen. Tegen 2070 loopt de levensverwachting voor vrouwen op tot 90 jaar, voor mannen tot 88 jaar.6

[ 92 ]

4

Noppe, J., Vanweddingen, M., Doyen, G., Stuyck, K., Feys, Y., Buysschaert, P. (2018)

5

Gezinsenquête 2016

6

Hoge Raad voor Werkgelegenheid (2018)

7

https://www.vlaaderen.be/nl/publicaties/detail/vergrijzing-en-verzilvering-in-de-vlaamse-steden-en-gemeenten-1

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3. ECONOMIE 3.1. Macro-economie De groei van de wereldeconomie trekt aan. Deze bedroeg 3,8% in 2017.

Vanaf 2020 zal deze terug afzwakken. Ook is het afwachten wat de effecten zullen zijn van politieke ontwikkelingen op de wereldeconomie: de BREXITonderhandelingen, evolutie van de handelsrelaties, de prijs van ruwe olie, politieke onzekerheid in sommige eurolanden, enz.8 Het aandeel van de EU-27 in de wereldeconomie bedroeg in 2015 22% en zal afnemen. Verwacht wordt dat dit tegen 2030 een stuk onder de 20% ligt. De BRIClanden zoals China, India en Brazilië vergroten stelselmatig hun aandeel.9 In de Belgische economie groeide het BBP in 2017 met 1,7%. De inflatie bedroeg 2,1% in 2017 en zal ook in 2018 rond de 2% liggen. De groei van het reële beschikbare inkomen (1,3% in 2017) van particulieren trekt verder aan sinds 2015. Ook de particuliere consumptie (bestedingen) van particulieren kende een gelijkaardige groei. De spaarquota van gezinnen daalde voorbije jaren van 17,7% in 2009 naar 11,2% in 2016 en is nu stabiel.10

3.2. Alternatieve modellen Het klassiek economisch groeiparadigma wordt steeds breder in vraag gesteld door de diverse crisissen. Maatschappelijk ondernemen wint aan belang. Er is een toenemend zoeken naar en experimenteren met het ontwikkelen van alternatieve productie-, consumptie- en distributiemodellen. Overheden zetten ook projecten en programma’s op om de circulaire economie ingang te laten vinden bij bedrijven en in de bredere samenleving. In een circulaire economie wordt het afval aan het einde van de consumptieketen vermeden door het te recycleren tot nieuwe grondstof.

De aandacht voor alternatieve muntsystemen groeide sinds de financiële crisis in 2008. Men onderscheidt complementaire muntsystemen en de gemeenschapsmunten. Deze laatste richten zich op de behoeften van specifieke gemeenschappen. Een voorbeeld is het lokaal uitwisselsysteem LETS waarbij diensten geruild worden binnen de LETS-groepen zonder dat er geld aan te pas komt.

Het brengt transacties en ruilhandelingen tot stand die in de gewone economie niet zouden plaatsvinden en vaak hebben deze ook een sociale meerwaarde (buurtbewoners leren er elkaar mee kennen). Vlaanderen telt zo’n 39 LETSgroepen waarbij burgers zich kunnen aansluiten. In Brussel bestaat één LETSgroep. Ook de Torekes in de Gentse Rabotwijk is een goed voorbeeld van een lokaal muntsysteem.

In 2017 werd een nationaal netwerk voor gemeenschapsmunten, ‘Muntuit’, opgericht met zetel in Gent11.

Deeleconomie en commons zijn al enkele jaren aan een opmars bezig. Ze zijn nauw verbonden met elkaar en ontstaan beide uit een behoefte naar een meer (sociaalecologisch) duurzame economische model. Talrijke commons-initiatieven ontstaan in Brussel en Vlaanderen. Het kenmerk van een common is dat het een gemeenschappelijk eigendom is van een groep of gemeenschap of dat het gemeenschappelijk beheerd wordt. Dat kan gaan over software (Linux), virtuele zaken (Wikipedia), maar ook een gemeenschappelijke tuin, een auto die gedeeld wordt of een gemeenschapsmunt.12 De voorbije jaren ontwikkelde de deeleconomie zich verder (ook in de richting van commerciële platformen). De deeleconomie draagt bij tot een meer duurzame economie vanwege het ‘deel’-aspect. Er blijft een gebrek aan regulering voor deze ‘deelplatforms’ en ze worden soms aanzien als oneerlijke concurrentie t.a.v. klassieke spelers. De oorspronkelijke gedachte van de deeleconomie blijft dat de initiatieven een maatschappelijk doel voor ogen moeten hebben. Voorbeelden hiervan zijn het Gentse autodeel-initiatief ‘Dégage’ of ‘couchsurfing’.13

8

Federaal Planbureau (juni 2018)

11 https://www.muntuit.be/over-ons

9

Europese Commisie (2017)

12 Commons Josaphat. Les biens communs/de commons

10 Federaal Planbureau (juni 2018)

13 De Wereld Morgen, Niet de deeleconomie, maar de commonseconomie kan de wereld redden. 29 mei 2016

[ 93 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Daarnaast zit ook sociaal ondernemerschap in de lift: sociale initiatieven die (ook) de businessmodellen van de markt toepassen om maatschappelijke impact te creëren. Dit soort initiatieven wordt in Vlaanderen onder andere ondersteund door de Sociale Innovatiefabriek.

3.3. Werk en arbeidsmarkt De werkgelegenheidsgraad14 stijgt lichtjes. In 2017 bedroeg deze 68,5%. In vergelijking met andere West-Europese landen ligt de werkgelegenheidsgraad in België laag, voornamelijk in de hogere leeftijdscategorieën (55-64j). De positieve evolutie van de werkgelegenheidsgraad is vooral te merken bij vrouwen. Daar stijgt de werkgelegenheidsgraad sneller dan bij mannen. Ten opzichte van 2008 daalde de werkloosheid het meest in Brussel (naar 15% in 2017). Toch blijft deze in vergelijking met de EU en Vlaanderen zeer hoog. Vlaanderen kent in vergelijking met andere EU-landen een van de laagste percentages (4,4%).15 Door het grotere aandeel ouderen en de afname van jonge en actieve bevolking, ontstaat een economisch onevenwicht. Om de financiële leefbaarheid van de toekomstige pensioenen te waarborgen, zet de overheid vooral in op twee sporen: Het geleidelijk optrekken van de pensioengerechtigde leeftijd, naar analogie met verschillende andere Europese landen.

Het aansturen op een algemene stijging van de werkgelegenheidsgraad.

De grote uitdaging in België blijft het beter integreren van kansengroepen (ouderen, laaggeschoolden, jongeren, mensen met een handicap…) in de arbeidsmarkt.

In een rapport van de FOD werkgelegenheid en UNIA blijkt dat personen van vreemde origine op de Belgische arbeidsmarkt slechter af zijn dan in eender welk ander EU-land. De socio-economische monitoring 2017 stelt: “De samenloop van ongelijkheden op verschillende domeinen van de samenleving (onderwijs, huisvesting, gezondheid,…) maakt dat personen van vreemde origine een hogere kans hebben om in een precaire situatie terecht te komen, wat ook gevolgen meebrengt voor hun integratie op de arbeidsmarkt”.

Andere trends op de arbeidsmarkt 1. Meer zelfstandigen waaronder het toenemend aantal freelancers in Vlaanderen16 (120.000 in 2015 in Vlaanderen).

2. Er worden vooral banen in de profitsector gecreëerd. In de non-profit en de overheidssector daarentegen vertraagt de groei17.

3. Moeilijke invulling van de openstaande vacatures beperken het groeipotentieel - mismatch tussen aanbod en vraag arbeid18.

4. Flexijobs werden in 2015 ingevoerd in de horecasector. Sinds 2018 ook in de detailhandel. En ook gepensioneerden kunnen van het systeem gebruikmaken om tegen gunstige voorwaarden bij te verdienen.

Onbelast bijklussen: hieronder valt ook het verenigingswerk waarbij mensen tot max. 6130€ per jaar en 510,83€ per maand mogen bijverdienen. Aan het onbelast bijverdienen zijn bepaalde voorwaarden verbonden. Het geldt enkel voor een beperkt aantal diensten en taken.

Vrijwilligerswerk wordt zo duurder voor verenigingen. Anderzijds voelen professionals het sneller aan als oneerlijke concurrentie. De publicatie ‘Reflecties’ van het Departement Cultuur, Jeugd en Media spreekt van ‘het spanningsveld tussen de professionele vrijwilliger en de vrijwillige professional’.19 5. Robotisering en automatisering in de zorg- en welzijnssector en andere sectoren.

16 Penne, K. (2017) 17 Hoge Raad voor Werkgelegenheid (2018)

[ 94 ]

14 Aandeel van de actieve bevolking dat aan het werk is

18 Hoge Raad voor Werkgelegenheid (2018)

15 Hoge Raad voor Werkgelegenheid (2018)

19 Reflecties, Departement Cultuur, Jeugd en Media, p 97

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4. SAMENLEVEN 4.1. Grote heterogeniteit aan individuele identiteiten Individualisering is een proces dat al langer aan de gang is in de samenleving.

Het duidt op de verdwijnende invloed van traditionele opvattingen, gedragspatronen, structuren en sociale verbanden en vertaalt zich in het toenemende belang van het individu dat zelf zijn pad uitstippelt. Individualisering leidt tevens tot een grotere fragmentatie van identiteiten, opvattingen, gedragingen en waardepatronen. Individualisering en toenemende individuele vrijheden dragen ook bij tot meer diverse gezinsvormen (single huishoudens, alleenstaande moeders, nieuw samengestelde gezinnen…) en woonvormen (co-housing, kangoeroewonen… ). Het omgaan met al deze verschillen leidt ook tot uitdagingen voor de samenleving: hoe hier mee om te gaan. Zo stelt Idea Consult een groeiende repressie in de publieke sfeer vast: “de keuze voor repressie haalt het van inzetten op preventie en op een doordacht sociaal beleid met aandacht voor leren samen-leven en leren omgaan met verschil.”20

4.1.1. Superdiversiteit (zie SDG 10.2; 10.3) Dirk Geldoff benoemt het leven in diversiteit als één van de basiskenmerken van de Europese steden. Superdiversiteit gaat over meer dan enkel een stijging van het aantal mensen met een migratieachtergrond. Al is het toegenomen aantal herkomstlanden van migranten in vergelijking met de 20ste eeuw en de diversiteit die tussen groepen en gemeenschappen bestaat een kenmerk van superdiversiteit en van de huidige migratiestromen. Toch wijst de term vooral op de toegenomen interne diversiteit bij de groepen en gemeenschappen. En dat is vooral merkbaar in onze steden waar je een veelheid aan talen, culturen, sociale posities, religies, etc. vindt. Steden worden minder en minder gekenmerkt door 1 dominante culturele gemeenschap maar evolueren naar zogenoemde minority-majority steden waar minderheden de meerderheid vormen.21

Daarom zal volgens E. Corijn samenlevingsopbouw niet gebeuren via (één) gemeenschapsvorming maar via een (te ontwikkelen) gedeeld burgerschap.22 De superdiversiteit kan zorgen voor fragmentatie van het sociaal weefsel. Zo zijn gekende leef- en waardepatronen constant onderhevig aan verandering. Dit maakt het des te belangrijk om binnen superdiverse contexten ook plekken en kansen te creëren waar verschillende culturen elkaar kunnen ontmoeten, en waar plaats is voor complexiteit én interactie. Culturele fora en nieuwe publieke ruimtes moeten er open, interactief en verdraagzaam zijn.

De opkomst van populistische xenofobe partijen in heel Europa, discussies rond identiteit (Zwarte Piet, hoofddoek, enzovoort) en de soms heftige toon van het debat geven aan dat de toenemende diversiteit niet zonder slag of stoot zijn ingang vindt. Tegelijkertijd toont de Vlaamse Integratiemonitor aan dat sinds 2015 de tolerantie van Vlamingen tegenover migranten stijgt.23 Met mondjesmaat zien we meer publieke figuren van buitenlandse herkomst – opiniemakers, journalisten, politici, artiesten – in beeld komen. Sommigen onder hen nemen erg duidelijke standpunten in rond discriminatie en racisme. Debatten over dekolonisering en ‘white privilege’ zijn nog vrij nieuw. Het beeld van onze samenleving in diversiteit en waar ze naartoe gaat is dus niet eenduidig. Dat het thema de gemoederen nog jaren zal blijven beroeren, is echter duidelijk.

20 Vansteen A. & De Voldere I. & Berckmoes T., (2013)

22 Corijn, E. (2018)

21 Geldoff, D. (2013)

23 http://www.vlaanderen.be/nl/publicaties/detail/vlaamse-migratie-en-intergratiemonitor-2018

[ 95 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4.2. Armoede en ongelijkheid (zie SDG’s 1.4, 1.5) Eric Corijn schetst sociale ongelijkheid als één van de belangrijke planetaire uitdagingen. De sociale ongelijkheid neemt mondiaal toe en bereikt onmenselijke hoogten: “Veertig procent van de mensheid moet het met 5% van de rijkdom stellen!

De helft van de wereldbevolking leeft op 2,5$ per dag, 80% zit onder de 10 $.

De acht rijkste mensen bezitten evenveel als de armste 3,6 miljard!”24 België maakt een kleine uitzondering op deze trend. Ive Marx bestudeerde de inkomensevolutie tussen 1985 en 2014 en kwam tot de vaststelling dat de (inkomens)ongelijkheid in België niet toeneemt. Een van de belangrijkste redenen hiervoor is het sociaal overlegmodel en de rol weggelegd voor de sociale partners.

Maar ook de automatische indexkoppeling. De inkomensongelijkheid in België blijft sinds enkele jaren stabiel ondanks het gevoel bij velen dat de ongelijkheid steeg sinds de economische crisis.25 De Belgische bevolking die onder de armoederisicogrens leeft blijft stabiel (15,9% o.b.v. inkomens 2016). Er zijn grote regionale verschillen. Brussel telt het grootste aantal mensen die onder de armoederisicogrens leven (30,9%). Vlaanderen het kleinste (10,5 %). Achter de gemiddelden schuilen ook grote verschillen.

Werklozen zijn opvallend kwetsbaar (49,1%). Alsook eenoudergezinnen (39,7%) en huurders (36,4%). Voor alle hiervoor benoemde groepen ligt het percentage vandaag hoger dan in het jaar 2012. Tot slot kunnen laagopgeleiden (27,2%) ook tot de kwetsbare groep gerekend worden. Ook dit percentage steeg de laatste jaren en de kloof met hoogopgeleiden wordt groter.26

Het percentage kansarme kinderen in Brussel bedraagt 26,5%.28 Volgens Kind en Gezin is kinderarmoede het grootst in de centrumsteden en is er ook een nauw verband met de origine van de moeder. Zo leeft 33,4% van de kinderen met niet-Belgische moeder in kansarmoede ten opzichte van 6,1% bij kinderen met Belgische moeder.29 WONEN Zowel in Brussel als in Vlaanderen is er een tekort aan betaalbare en kwaliteitsvolle woningen. Volgens het huurdersplatform steeg over de periode 2013-2017 de huurprijs sneller dan de gezondheidsindex. Huren wordt dus nog steeds duurder en de toegenomen energiekosten duwen de woonkosten omhoog. De stijging was vooral opvallend in de lagere prijsklassen waar de vraag naar woningen het aanbod overtreft (huurdersplatform). Wanneer de woonkost meer dan 40% van het huishoudbudget uitmaakt spreekt men van een te zware woonkost. In 2015 leefde 7% van de Vlamingen in een huishouden met een te zware woonkost. Deze situatie doet zich vooral voor bij alleenstaanden, eenoudergezinnen, werklozen, gezinnen met lage werkintensiteit, de laagste inkomensgroep en personen geboren buiten de EU.30 Gemiddeld spendeert men in Vlaanderen 29,5% van het huishoudbudget aan huisvesting. In Brussel bedraagt dit 34% en in Wallonië 31% (welzijnsbarometer 2018). In Brussel en in Vlaanderen zijn er lange wachttijden voor sociale woningen.

Vlaanderen telt zo’n 150.000 sociale huurders, zo’n 125.000 mensen staan op de wachtlijst (De Morgen, de onzichtbare wooncrisis). In Brussel wordt aan minder dan de helft (43%) van de vraag naar sociale huisvesting voldaan.31

Zowel in Brussel als Vlaanderen stijgt kinderarmoede. Volgens de armoedemonitor (2017) leefde in 2015 12% van de kinderen onder de armoederisicogrens en 17% van de kinderen leeft in een gezin dat financieel moeilijk rondkomt.27

[ 96 ]

24 Corijn, E. (2018)

28 Bruzz, kinderarmoede stijgt ook in Brussel. 14 juni 2018

25 Knack, Ongelijkheid in België neemt niet toe. 10 april 2018.

29 De Morgen, Specialisten niet verwonderd over slechte armoedecijfers: "met dit beleid kun je geen daling verwachten". 12 juni 2018

26 STATBEL, Risico op armoede of sociale uitsluiting. 17 mei 2018

30 Vlaamse Armoedemonitor 2017

27 Studiedienst Vlaamse Regering (2017)

31 Observatorium voor gezondheid en welzijn van Brussel-Hoofdstad

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Het Ruimterapport Vlaanderen32 ziet voor de komende jaren de volgende trends op het vlak van wonen: Een groei van het aantal huishoudens en dus van het benodigde aantal woningen Toenemend belang van renovatie tov nieuwbouw Meer aangepaste woonvormen voor ouderen Compacter wonen zet zich door Onderbezetting van woningen eerder dan overbezetting Verdichting en efficiënter gebruik van de ruimte (bv wonen boven winkels) Daarnaast blijkt uit de bevraging die is opgenomen in het Ruimterapport dat de Vlaming gesteld blijft op zijn ruime privé-woning met eigen tuin (tegenover compacter wonen met een gedeelde ruimte). De Vlaming wil ook liever niet verhuizen als de kinderen het huis uit zijn.

4.3. Leren (zie SDG 4.6) 4.3.1. Onderwijs: Het onderwijsniveau is de voorbije decennia in België sterk toegenomen zowel bij mannen als vrouwen. Gemiddeld bezitten 45,6% van de 30 tot 34-jarigen in 2016 een diploma hoger onderwijs.33 De algemene stijging van de scholingsgraad werkt wel een verdere dualisering tussen hoog- en laagopgeleiden in de hand.

Enkele trends: Kijken we naar de trends in Vlaanderen op het vlak van wiskunde, leesvaardigheid en wetenschappen dan zien we over het algemeen wel een daling van de gemiddelde scores.

De toenemende diversiteit daagt het leer- en onderwijssysteem uit. Uit het onderzoek blijkt dat het prestatieverschil tussen autochtone leerlingen en leerlingen van buitenlandse herkomst het grootst is in Vlaanderen (in het voordeel van autochtone leerlingen).

Het percentage jongeren (15j-24j) dat niet in het onderwijs zit, geen opleiding volgt of niet aan het werk is kent in België een dalende trend.34 Laaggeletterdheid blijft een probleem. 1 op de 10 ouders in Vlaanderen is laaggeletterd. Geletterdheid omvat de competenties om informatie te verwerven, te verwerken en gericht te gebruiken. Dit betekent met taal, cijfers en tabellen kunnen omgaan en van de digitale vaardigheden gebruik kunnen maken.

Geletterd zijn is belangrijk om zelfstandig te functioneren, te participeren in de samenleving en om zich persoonlijk te ontwikkelen en bij te leren.

32 Ruimterapport Vlaanderen, 2018

33 STATBEL (2016) 29,9% van de bevolking heeft een diploma hoger onderwijs. 23 maart 2016 34 BISA (2017) Schoolloopbaan

[ 97 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4.3.2. Levenslang en levensbreed leren In 2011 nam 33,1% van de volwassenen deel aan niet-formeel leren. Dit ligt een stuk hoger dan de deelname aan het formele leren (7,4%). De hoogste participatiegraad (niet-formeel leren) zien we bij vrouwen tussen 25 en 34 jaar (45,7%) en bij mannen van 35 tot 54 jaar met 38,7%. Vrouwen tussen 55 en 64 jaar kennen de laagste participatiegraad (14,1%). De verschillen zijn vooral opvallend wanneer gekeken wordt naar opleidingsniveau en sociaaleconomische situatie: 12% van de laagopgeleiden participeren tegenover 57% van de hoogopgeleiden. Ook bij werkenden (42,2%) ligt de participatie hoger dan bij werklozen (21%) of inactieven (10,6%). De meeste mensen nemen binnen het niet-formeel leren deel aan cursussen of (beroeps)opleidingen (20%). Vervolgens volgen workshops/seminaries (14,5%), on the job training (12,1%) en privélessen (1,5%).35 De Belgische participatiegraad m.b.t. formeel en niet-formeel leren hinkt achterop. Participatie aan niet-formeel leren bedraagt gemiddeld 38,4% in de EU-27. Duitsland, Frankrijk en vooral Nederland (54,8%) kennen participatiegraden ver boven het gemiddelde.36 Onder invloed van verschillende maatschappelijke ontwikkelingen (demografie, technologie,…) en de toenemende snelheid en complexiteit van informatie neemt het belang van leren toe en wijzigt de manier waarop we leren. Zo wordt leren niet langer gezien als louter kennisoverdracht maar ook als het verwerven van competenties. Een meer geïntegreerde benadering van leren wint aan belang.

Leren wordt gezien als een levensbreed en levenslang ontwikkelingsproces.

Ook de tijd dat leren enkel in functie van economische inzetbaarheid, relevantie en nut werd benaderd lijkt voorbij. Het belang van informeel leren en het erkennen van informeel ontwikkelde competenties neemt toe. Alsook (opnieuw) het ‘emancipatorisch leren’, dat gericht is op autonomie, verantwoordelijkheidszin en empowerment. Aansluitend bij het emancipatorisch leren groeit bovendien de interesse voor leren in specifieke contexten, in de werkelijkheid zelf. De lerende zelf staat steeds meer centraal en leert vanuit motivatie en engagement, op maat en via individuele begeleiding en monitoring. Het leren gebeurt meer en meer via 35 STATBEL, volwasseneneducatie. 19 juli 2018 36 STATBEL, volwasseneneducatie. 19 juli 2018

[ 98 ]

sociale verbanden en contexten, in connectie met de samenleving, via interactie en samenwerking met diverse maatschappelijke actoren.

Leren gebeurt ook steeds vaker online. Tutorials op Youtube en andere kanalen zijn een belangrijk kanaal van leren geworden in het dagelijks leven, over een eindeloze reeks van onderwerpen. Voor grondigere vorming zijn er de Massive Open Online Courses (MOOCS), vaak georganiseerd door universiteiten en andere officiële opleidingsinstituten. Doordat de online kennis altijd bij de hand is, wordt het minder relevant om ze op te slaan in het hoofd; informatie leren interpreteren wordt de belangrijkste uitdaging.

4.4. Welzijn en geluk (zie SDG 3.5) Op basis van de evolutie tussen 2005 en 2016 (FPB) kent het welzijn bij de Belgen een neerwaartse trend. Dit wordt ook bevestigd door de OESO-indicator ‘subjectief welzijn’. De neerwaartse trend start in 2008, het moment dat het welzijnsniveau haar hoogtepunt bereikt in de meting en de financieel-economische crisis uitbreekt. Het dieptepunt werd bereikt in 2011. Sinds 2015 is er een beperkte stijging. De globale gezondheidstoestand draagt het meeste bij aan de neerwaartse trend.37 Ook het World Happiness rapport (2017) stelt dat de factor ‘mentale gezondheid’ een sterkere invloed heeft m.b.t. geluk dan b.v. het beschikbare inkomen. Plaatsen we het in een internationaler perspectief dan doet België het niet zo slecht. Volgens het OESO’s How’s Life rapport blijkt dat België het over het algemeen iets beter of even goed dan het OESO-gemiddelde. Zo scoort België boven het gemiddelde op vrije tijd (tijd voor jezelf en ontspanning t.o.v. werktijd).

In de categorie ‘werk en inkomen’ zit België onder het OESO-gemiddelde voor tewerkstellingsgraad en langetermijnwerkloosheid. Er wordt ook specifiek naar het welbevinden bij immigranten gekeken. Net als in andere OESO-landen scoren immigranten in België relatief minder goed op de How’s Life index dan mensen geboren in het land.38 Een trend die ook het World Happiness rapport 2017 bevestigt.

37 Federaal Planbureau (2018) 38 OECD (2017)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Het aantal mensen met last van psychische problemen neemt toe in België.

Voor de meest recente cijfers moeten we ons baseren op de gezondheidsenquête 2013. Deze wees op de toename van het aantal mensen met psychische problemen van 26% in 2008 naar 32% in 2013. Een aantal groepen zijn kwetsbaarder dan anderen: lager opgeleiden, vrouwen, mensen die wonen in grote steden. Hoewel de geestelijke gezondheid bij de actieve bevolking in het algemeen onder druk staat. Dit zorgt ook voor een toenemend gebruik van geneesmiddelen voor psychische klachten. Nog volgens de gezondheidsenquête 2013 dacht 14% van de Belgen ooit aan het ondernemen van een zelfmoordpoging en ondernam 4% een zelfmoordpoging.39 In 2016 overleden 1057 mensen in Vlaanderen door zelfdoding ofwel 3 mensen per dag. Daarvan behoorden zo’n 72% tot het mannelijke geslacht. Andere duidelijke trends zijn moeilijk waar te nemen. Globaal genomen lijkt het aantal zelfdodingen wel te dalen sinds 2000.40 De laatste jaren proberen verschillende campagnes psychisch ziek zijn uit de taboesfeer te halen: Te Gek en de Rode Neuzencampagne bijvoorbeeld.

4.5. (Vrije) Tijd De stijging van het vrijetijdsaanbod nam de voorbije twee decennia enorm toe.

Commerciële initiatieven in de vrijetijdssfeer zorgen ervoor dat middenveldorganisaties directe concurrentie ondervinden en zich moeten (her)positioneren.

Niet alleen de groei van het aanbod, ook globalisering, technologische ontwikkelingen en flexibilisering van de arbeidstijd dragen bij aan een gevoel van toegenomen drukte. Mensen combineren taken die vroeger tot verschillende levensfasen behoorden (jongeren combineren studeren en werken, gepensioneerden verdienen nog bij…) en de grenzen tussen arbeidstijd en vrije tijd vervagen. In Vlaanderen zegt 60% van de mensen tijd te kort te komen in hun vrije tijd.41 Burgers ervaren weinig tijd voor ‘downtime’ en een toegenomen tijdsdruk en snelheid in de samenleving. Dit heeft gevolgen voor de mentale gezondheid (stress, burnout,…). Als tegenbeweging duiken er de laatste jaren verschillende initiatieven op rond het thema verstillen en vertragen.

Het ervaren van tijdsdruk is ook een gevolg van hoe we met die vrije tijd omgaan.

Zo bepaalt de manier waarop men vrije tijd invult, mee iemands identiteit.

De verwachting leeft dat vrije tijd nuttig en betekenisvol moet worden ingevuld, wat de druk op individuen verhoogt. Mensen willen veel dingen doen in hun vrije tijd en koesteren hoge ambities wat leidt tot vrijetijdsstress, keuzedwang en shopgedrag. Een belangrijk aandachtspunt is daarom het erkennen en respecteren dat niet iedereen dezelfde mogelijkheden en ideeën heeft over hoe de vrije tijd in te vullen. Ook de individualisering beïnvloedt hoe het individu keuzes maakt. Zo stelt het onderzoek van IDEA Consult dat de individuele ervaringswereld het referentiekader is geworden in de (vaak tijdelijke) engagementen die het individu als consument van sociaal-culturele praktijken opneemt. En dat persoonlijke beleving hierbij centraal staat.42

4.6. Gender (Zie SDG’s 5.1; 5.2; 5.4; 5.5) Gender is een actueel thema in het maatschappelijke debat en de media. In 2017 ging ook de #metoo viraal door onder meer de wanpraktijken in de filmwereld (V.S.) en bij uitbreiding de culturele sector - ook in België. Ook de verkiezing van de nieuwe Amerikaanse president Trump mobiliseerde vrouwenbewegingen.

Het Wereld Economisch Forum publiceert jaarlijks haar Gender Gap Report. In 2015 bekleedde België wereldwijd de 19de plaats. België verliest plaatsen en eindigde in 2017 op de 31ste plaats. Net zoals voor het thema welzijn vinden we in de top 5 bijna uitsluitend Scandinavische landen terug met uitzondering van Rwanda. België verliest vooral plaatsen omdat het de vooruitgang in andere landen niet kan bijhouden. Vooral politiek blijft België gebuisd. Zo zijn vandaag slechts 3 federale ministers van de 14 vrouw en 1 op 4 van de staatssecretarissen.

De verschillen zijn minder groot bij de Belgische en Vlaamse Volksvertegenwoordigers (federaal parlement: 38% vrouwen;43 Vlaams parlement 41%44).

Zowel internationaal als op Belgisch niveau blijven ongelijkheden tussen man en vrouw met betrekking tot de politieke sfeer en (in mindere mate) de economische

39 Vlaams Instituut Gezond Leven, Cijfers

42 Vansteen A. & De Voldere I. & Berckmoes T., (2013)

40 Agentschap zorg en gezondheid, Evolutie van sterfte door zelfdoding (2016)

43 Knack, België daalt verder op wereldwijde Index Gendergelijkheid. 2 november 2017.

41 Vansteen A. & De Voldere I. & Berckmoes T., (2013)

44 Verbiest, I. (2018)

[ 99 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

sfeer groot.45 Volgens recent onderzoek van Kif Kif (2018) naar de Vlaamse elite in verschillende sectoren is slechts in 28% van de gevallen sprake van een vrouw op de hoogste positie. Sectoren die het laagste percentage vrouwen kennen aan de top zijn: business en banken (7%), gezondheid (15%), kunst, cultuur en ontspanning (4%), justitie en media (13%). Hun conclusie luidt dat het glazen plafond voor vrouwen in beleids- en directiekringen nog steeds aanwezig is.

4.7. Mensen met een beperking In 2016 werd het persoonsvolgend budget ingevoerd, waarmee mensen met een beperking zelf zorg kunnen inkopen. Voordien ging het geld naar de instellingen.

Tegelijk werkte de regering aan het wegwerken van de wachtlijsten. In 2018 stonden nog 14.605 mensen op de wachtlijst voor een persoonsvolgend budget, waarvan 1050 in de groep met de hoogste prioriteit.

4.8. Gedetineerden Gedetineerden zijn een kansengroep volgens het Decreet socio-cultureel werk en voor Vormingplus. De gevangenissen blijven in het nieuws komen in verband met stakingen en de discussie rond minimumdienstverlening, die in 2018 werd beslist.

Overbevolking in de Belgische gevangenissen blijft een nijpend probleem.46

5. TECHNOLOGISCHE TRENDS EEN DIGITALE SAMENLEVING Technologische ontwikkelingen zullen de komende decennia de samenleving zowel sociaal als economisch doen veranderen. Verwacht wordt dat de impact ervan groter zal zijn dan toen de computer algemeen ingang vond in de jaren 80.

Verdere automatisering (bijvoorbeeld in de zorgsector) en kunstmatige intelligentie kunnen disruptieve gevolgen hebben voor b.v. de arbeidsmarkt.

We sommen kort op in welke domeinen de verdere digitalisering invloed heeft47: 1. Vereniging en participatie: beperkingen in tijd en ruimte vervagen waardoor het verschillende vormen van participatie en vereniging vergemakkelijkt.

2. Leren: nieuwe mogelijkheden en tools op het vlak van leren en kennisuitwisseling.

Het blijven werken aan digitale geletterdheid blijft cruciaal om mee te kunnen in de samenleving. De informatie-overload waarmee individuen geconfronteerd worden, vraag ook om het leren kritisch omgaan met informatie.

3. Toenemende digitalisering, toegang tot het internet en het intensief gebruik van smartphones kan bij vele mensen de grens tussen vrije- en werktijd vervagen.

4. Samenleven: een deel van de realiteit speelt zich af in een virtuele online wereld via sociale media. Ook ‘virtual reality’ of augmented reality vinden meer en meer ingang in de samenleving.

Tegenover de digitalisering en de technologisering van de samenleving is er ook een trend naar authenticiteit, ambacht, soms gecombineerd met de nieuwste technieken. De zogenaamde ‘fablabs’, waar creatievelingen en andere geïnteresseerden gebruik kunnen maken van gespecialiseerde machines, spelen in op die trend.

Een andere nieuwe trend is die van ‘citizen science’ of burgerwetenschap, waarbij burgers mee helpen data verzamelen voor grootschalig onderzoek.

Het Curieuzeneuzenproject dat de luchtkwaliteit in Vlaanderen onderzocht, is een recent voorbeeld van citizen science.

45 World Economic Forum (2017)

[ 100 ]

46 https://www.knack.be/nieuws/belgie/een-jaar-na-grote-staking-overbevolking-in-gevangenissen-blijft/article-normal-845423.html

47 Vansteen A. & De Voldere I. & Berckmoes T., (2013)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

5.1. Internet of things and smart cities

5.3. Ethische kwesties

Niet enkel de mens maar ook apparaten, sensoren en andere objecten zijn aan het internet verbonden en communiceren met elkaar. Digitalisering, big data, kunstmatige intelligentie zorgen voor een waaier aan mogelijkheden om slimme toepassingen te creëren en de steden om te vormen tot smart cities. Zowel in Vlaanderen (Smart Cities Vlaanderen) als Brussel (Brussels Smart Cities) brengen overheden verschillende actoren samen en worden initiatieven gelanceerd (gratis wifi in metrostation, inzetten op open data, slimme vuilbakken …). De waaier aan mogelijkheden en tools kunnen gebruikt worden om antwoord te bieden aan maatschappelijke en stedelijke uitdagingen. Zo kunnen digitale technologieën gecombineerd met big data bijdragen aan meer efficiënte publieke dienstverlening, duurzame vervoersstromen in de stad, de leefbaarheid van de stad, enz.

Technologische ontwikkelingen en digitalisering roepen ook maatschappelijke vragen op. Zo bestaat er vandaag een maatschappelijk debat over ethische kwesties, privacy en cyberveiligheid. In welke mate vinden we bijvoorbeeld beslissingen van technologie en machines wenselijk? Er dient verder ingezet te worden op de evaluatie van technologie en haar maatschappelijke en ethische impact.

Dit moet gebeuren door experts uit verschillende disciplines: technologen samen met ingenieurs en sociale wetenschappers. Alsook met de gebruikers van de technologie.49 En er zullen checks and balances, een wettelijk kader, moeten ingebouwd worden voor systemen die (persoonlijke) data beheren. Enorme hoeveelheden data worden beheerd door publieke of private actoren en het is voor mensen belangrijk dat deze data op correcte manier gebruikt worden, met name in het belang van de klant en/of de samenleving.50

5.2. Leven met algoritmes & big data

5.4. Social media

Algoritmes zijn een vorm van kustmatige intelligentie. Het zijn door de mens ingestelde formules die gebruik maken van grote hoeveelheden data om voorspellingen te maken, adviezen te formuleren of beslissingen te nemen. Ze kunnen in de data verbanden ontdekken die de mens niet vindt. Algoritmes en big data spelen een belangrijke rol in het creëren van slimme steden en kunnen het dagelijkse leven eenvoudiger maken. Zo maken ook overheden er gebruik van om geautomatiseerde beslissingen te nemen en om tot een efficiënter beleid te komen. Belangrijk is om voldoende transparantie te bieden bij het instellen van algoritmes en de gekozen criteria. Wanneer bijvoorbeeld criteria als inkomen, huidskleur of geslacht gebruikt worden kunnen algoritmes discriminerend werken voor bepaalde groepen in de samenleving (bijvoorbeeld voor het inschatten van risico’s bij misdaad of recidive).48

Facebook blijft de belangrijkste sociale media in Vlaanderen (70,4% van de Vlamingen). Hoewel Instagramgebruik minder wijdverspreid is kent het een sterke opmars sinds 2015. YouTube kent vooral een sterke opmars bij tieners. De populariteit van Twitter daarentegen neemt af.

Voor 7 op 10 Vlamingen zijn sociale media een manier om aan nieuwsinformatie te komen. Vooral bij twintigers zijn sociale media belangrijk voor nieuwsinformatie. Voor 44,4% van de jongeren is Facebook de belangrijkste nieuwsbron.51 Men noemt dit een ‘gesnackte’ manier van nieuws consumeren waarbij ongeveer de helft het bericht opent en gedeeltelijk leest. Jongeren zijn zich vaak ook niet bewust van de filterbubble van Facebook, dit is vooral zo bij laagopgeleide jongeren maar ook bij bijna een kwart van jongeren met universitaire opleiding. Ook op het gebied van fake news zijn hoogopgeleide jongeren beter in staat dan laagopgeleiden om dit te herkennen.52 49 SERV (2018)

50 Datanews Knack, "als we ons goed willen voelen in deze slimme samenleving, is een nieuw vertrouwensmodel nodig". 15 februari 2018.

51 IMEC (2017) 48 Trouw, discriminatie ligt op de loer bij gebruik van big data. 5 juni 2018

52 Deprez, A., Janssens, C. e.a. (2018)

[ 101 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

6.

ECOLOGISCHE TRENDS

6.1. Klimaatverandering (zie SDG’s 6.4; 13.3) De overtuiging dat menselijke activiteit een zware en bijna uitsluitend negatieve impact heeft op ons ecologisch systeem, wordt steeds breder gedragen. Toch blijven de veranderingen in ons ecologisch systeem voor velen een abstract gegeven met als gevolg dat maatregelen om de klimaatverandering structureel te keren en een mentaliteitswijziging te creëren moeilijk van de grond komen ondanks het urgente karakter ervan. Ook politieke, economische en andere belangen en de impact van de klimaatverandering naar gelang de geografische ligging spelen hierin een rol.

De lange tijdshorizon van de effecten dragen bij aan de immobiliteit.53 Nochtans blijkt uit de 4de klimaatenquête in België dat Belgen klimaatverandering als een probleem beschouwen dat een dringende aanpak vereist. Voor 81% van de Belgen behoort het klimaat tot de voornaamste bezorgdheid. 7% ontkent de klimaatverandering. Gezinnen onderschatten wel vaak hun eigen verantwoordelijkheid en bijdrage die ze kunnen leveren en wijzen vooral naar de rol van de industrie en transport. Opvallend is dat veel Belgen wel goede intenties hebben en meer willen doen maar hierin weinig of geen verdere vooruitgang boeken. Er wordt vooral gekeken naar de rol die Europa en de overheid zou moeten spelen.

Volgens de enquête is slechts 42% tevreden met de inspanningen van de overheid.54 Wereldwijd wil men de opwarming van de aarde beperken tot 1,5 °C om de ergste rampen te voorkomen. De huidige klimaatplannen zijn onvoldoende om de opwarming tot 2°C te beperken. Uit de nationale klimaatenquête blijkt ook dat er op internationaal niveau een kloof tussen ambitie en actie bestaat. Volgens de BBL is het hoog tijd dat België een tandje bijsteekt: “Op vlak van klimaatbeleid hoort

België dan ook bij de achterblijvers onder de Europese lidstaten (Climate Change Performance Index 2018). De laatste jaren nemen de Belgische broeikasgasemissies zelfs opnieuw toe. Ter illustratie: in 2016 was de Vlaamse uitstoot hoger dan in 2005, terwijl Vlaanderen haar CO2-uitstoot met 15,7% moet verminderen tegen 2020”.55

6.2. Hernieuwbare energie (zie SDG 7.2) Het aandeel hernieuwbare energie in de Europese unie moet tegen 2030 32% bedragen. In 2018 lag dit aandeel op 17%. België stelde zich als doel om tegen 2020 het aandeel hernieuwbare energie naar 13% op te trekken. Volgens de meest recente cijfers bedraagt het aandeel hernieuwbare energie in Vlaanderen 6,6%.56 De stijging hernieuwbare energie is de laatste jaren voornamelijk te danken aan de toename van groene warmteproductie en biobrandstoffen in transport.57

6.3. Duurzaam ruimtegebruik (SDG11.3 & 11.7) Demografische en maatschappelijke ontwikkelingen dagen ook onze manier om met ruimte om te gaan uit. Bevolkingsgroei, vergrijzing, gezinsverdunning en het toenemend aantal éénpersoonsgezinnen hebben allen een invloed op hoe we met ruimtegebruik omgaan en dwingen tot een efficiënt en innovatief gebruik van ruimte. Er is ook een toenemend duurzaam en ecologisch bewustzijn bij de invulling en vormgeving van ruimte. En ook de aantrekkelijkheid van ruwe ruimte (leegstand, pop up, industrieel terrein… ) groeit.

Tendensen als bevolkingsgroei en stijgend aantal éénpersoonsgezinnen laten zich in stedelijke gebieden vaak sterker voelen. Steden zijn daarom dé plaats voor experiment rond alternatief ruimtegebruik. Ook de superdiverse samenleving vraagt een andere omgang met ruimte om tegemoet te aan de behoeftes op vlak van levenskwaliteit. De inrichting, de beschikbaarheid, de toegankelijkheid en de 55 Bond Beter Leefmilieu, België: maak werk van een ambitieus klimaatbeleid. 31 mei 2018.

[ 102 ]

53 Vansteen A. & De Voldere I. & Berckmoes T., (2013)

56 Energiesparen, Groene energie en WKK.

54 Klimaat.be, perceptie van de Belg, publiekenquëte over klimaatverandering

57 Vlaams energieagentschap (2017)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

bereikbaarheid van de publieke ruimte hebben invloed op het samenleven.

Hier vindt met name ontmoeting, uitwisseling en interactie plaats. Daarom is het belangrijk om ruimtes niet enkel vorm te geven vanuit een focus op economische meerwaarde maar ook uit te werken vanuit sociaal-culturele doelen. Pistes die voorhanden liggen zijn de multifunctionele inzetbaarheid van ruimtes en het delen van ruimtes, zij het publiek, semipubliek of privaat, waarbij samenwerking en interactie gestimuleerd wordt.

Het openbaar vervoer kampt in Vlaanderen met een imagoprobleem. Ondanks de fileproblemen lijkt het openbaar vervoer geen aantrekkelijk alternatief voor de automobilist. De drukte op de weg maakt ook dat de stiptheid van het openbaar vervoer verslechtert. Voorgaande jaren heeft de Lijn ook moeten snijden in haar aanbod vanwege besparingen waardoor sommige lijnen minder frequent bediend worden of afgeschaft zijn.62 Hoewel ook de NMBS zwaar heeft moeten besparen steeg daar het aanbod met 5% in 2017.

Buiten de stedelijke gebieden is de uitdaging vooral om de versnippering van open ruimte tegen te gaan.58 Het ruimtegebrek is er minder nijpend voelbaar en er is dan ook een minder groot draagvlak voor een ruimtelijke ommezwaai. Mensen houden er vast aan hun grote tuin, grote woonoppervlakte, en willen graag nog openliggende bouwgrond aansnijden.

6.5. Voedselvoorziening (zie SDG 12.3 & 2.4)

6.4. Mobiliteit (SDG 11.2) Hoe verplaatst de Vlaming zich? 65% van de verplaatsingen gebeurt met de auto.

Zo’n 5% met het openbaar vervoer, 15% met de fiets en 12% te voet.

Er zijn in Vlaanderen zo’n 3,4 miljoen auto’s op de baan. Iets meer dan 1 op 5 van de Vlamingen bezit geen auto.59 Het aantal elektrische auto’s groeit sterk hoewel voorlopig het aandeel in het Vlaamse wagenpark beperkt blijft.60 Jaar na jaar neemt de verkeersdrukte toe. In 2017 nam het verkeer met 0,6% toe op de Vlaamse snelwegen en de files worden langer. Volgens het Vlaams verkeerscentrum is de toename van de opstopping: “… grotendeels structureel en een gevolg van de hoge mate van verzadiging of zelfs oververzadiging van grote delen van het Vlaamse snelwegennet”. Verschillende steden bezitten vandaag autodeelsystemen die het aantal privéauto’s moeten terugdringen. De vraag naar autodelen neemt toe en de sector kent een sterke groei.61

58 Departement Ruimte Vlaanderen (2016) https://www.omgevingvlaanderen.be/ruimterapport

Het FAO schetst een somber beeld van voedselvoorziening vanwege uitdagingen zoals de druk die de mens legt op natuurlijke hulpbronnen, de groeiende ongelijkheid en klimaatverandering. Tegen 2050 zijn we met 10 miljard mensen wat de vraag naar landbouwproducten zal doen toenemen met 50% en de druk op de reeds beperkte natuurlijke hulpbronnen vergroot. Het FAO pleit voor ingrijpende veranderingen en duurzame voedingssystemen die efficiënter gebruik maken van land en water, drastisch het gebruik van fossiele brandstof verminderen, inzetten op het behouden van biodiversiteit en voedselverspilling tegengaan.63 Vandaag leeft al meer dan de helft van de mensen in steden en dit zal enkel toenemen.

Steden zullen in de toekomst dus ook een belangrijke rol spelen in de voedselvoorziening. In 2015 ondertekenden honderd burgemeesters (waaronder ook Gent, Brugge en Brussel) het Milan Urban Food Policy Pact en engageerden zich daarmee om duurzame voedselsystemen en strategieën te ontwikkelen. Zo wil ‘Gent en Garde’ samen met burgers korte ketens stimuleren, sociale meerwaarde creëren in de voedselvoorziening, duurzame productie en consumptie promoten en voedselafval voorkomen. Er zijn talrijke initiatieven rond duurzame voedselvoorziening en landbouw die ontstaan, vaak met een grote betrokkenheid van burgers. Zeker in steden wordt er vaak geëxperimenteerd en zetten initiatieven in op het promoten van korte ketens in de voedselvoorziening, het samenbrengen van lokale gemeenschappen en de band met voeding versterken. Een voorbeeld is het Community Sustained Agriculture–Netwerk (CSA) dat staat voor landbouw gedragen door een gemeenschap.

59 Departement Mobiliteit en Openbare Werken (2017) 60 Milieuvriendelijke voertuigen. Statistieken en cijfers (2018)

62 Treintrambus.be, De pijn van de reiziger. 25 juni 2018.

61 Bruzz, gratis proeven van autodelen deze zomer. 25 juni 2018

63 FAO.org, world's futur food security 'in jeopardy' due to multiple challenges, report warns. 22 februari 2017.

[ 103 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

6.6. Afval en recyclage (SDG 12.5) Plastic is over de decennia heen deel gaan uitmaken van ons dagelijks leven.

Intussen is het besef gegroeid dat veel plastic terechtkomt in het leefmilieu met kwalijke en dodelijke gevolgen voor het milieu. The great pacific garbage patch oftewel plasticsoep in de Stille Oceaan is een drijvende afvalberg met 79.000 ton plastic met een omvang van ongeveer 50 keer de oppervlakte van België. En dit is niet de enige drijvende vuilnisbelt.64 In België hebben Brussel en Wallonië een verbod op plastic wegwerpzakken ingevoerd. In Vlaanderen is dergelijk verbod op komst. Recent wordt in Vlaanderen het debat over de invoering van statiegeld op petflessen en blikjes. Maar vooral politiek ontbreekt er eensgezindheid over de invoering van statiegeld.65 De acties ‘Plastic Attac’ en ‘Mei Plasticvrij’ droeg in Vlaanderen in het voorjaar van 2018 sterk bij aan de bewustwording rond plastic. Europees werd in 2018 ook een verordening uitgevaardigd om het eenmalig gebruik van plastic te verbieden.

Een manier om te vermijden dat afval ontstaat alsook nieuwe grondstoffen te gebruiken is vermijden dat een product als afval wordt beschouwd door het te hergebruiken, herbouwen, te repareren… Ook de transitie naar een circulaire economie en het circulair ontwerpen (eco-design) van producten is op termijn de oplossing om afval en de behoefte aan nieuwe grondstoffen te vermijden.

Vlaanderen (visienota Vlaanderen 2050) heeft de ambitie om tegen 2050 de transitie naar een circulaire economie te voltooien. Maar volgens OIKOS worden hiervoor te weinig concrete acties ondernomen.66

7. POLITIEK-MAATSCHAPPELIJKE TRENDS In dit stuk bekijken we welke belangrijkste politiek-maatschappelijke trends zich voordoen. We vatten het begrip politiek ruim op en integreren alle actoren die meedoen aan het maatschappelijke debat: burgers, het middenveld en de overheid.

We hebben het over het politiek-maatschappelijk veld en niet louter over ‘de’ politiek.

7.1. De politieke wereldorde Het gevoel leeft bij velen dat de wereld vandaag minder stabiel is. Enkele gebeurtenissen die tot dat gevoel bijdroegen zijn de verkiezing van Amerikaans President Trump, de BREXIT, de annexatie van de Krim door Rusland, de migratiecrisis van 2015, etc. Nochtans deden zich op het wereldtoneel van de internationale politiek recent geen grote machtsverschuivingen voor. De Verenigde Staten blijven vanwege hun economische en militaire kracht de belangrijkste speler op het internationale toneel. Toch blijft de trend naar een meer multipolaire wereldorde bestaan door de relatieve terugval van de VS en de opkomst van bijvoorbeeld de BRIC-Landen.

Op termijn vertaalt economische groei zich vaak in een grotere militaire kracht.

Landen zoals China zijn zo in staat om op termijn hun militaire capaciteit te vergroten.67 Wat betreft Europa zagen we eerder dat het aandeel van Europa in de wereldbevolking en economie kleiner wordt. Dit maakt het voor de Europese Unie een des te belangrijkere uitdaging om met één stem te spreken en het potentieel van haar collectieve gewicht te benutten.

7.2. Populisme (SDG 16.7) Populisme is de laatste jaren een belangrijk fenomeen geworden binnen de lidstaten van de Europese Unie en daarbuiten. Velen situeren de opkomst van het populisme tijdens de financiële en economische crisis, anderen linken de opkomst ervan aan de aanslagen op de WTC-torens in de VS in 2001.

64 VRTNWS.be, plasticsoep blijkt veel groter dan tot nog toe gedacht. 22 maart 2018.

65 DeMorgen.be, Meer dan 60 procent is voorstander van statiegeld op blikjes en plastic flessen. 23 maart 2018.

66 Malcorps, J. (2016)

[ 104 ]

67 European Parliamentary research service (2017)

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Vandaag spinnen (rechts-)populistische partijen in Europa vooral garen bij thema’s als migratie en het verlies van nationale soevereiniteit aan b.v. de Europese Unie en de bedreiging die deze zou inhouden voor de nationale welvaart. Populisten richten zich voornamelijk tot een deel van de bevolking dat het gevoel heeft dat hun bezorgdheden niet worden aangepakt door het establishment en spelen in op gevoelens van angst. Rechtspopulisten doen dit met concepten als ‘massamigratie’ en zetten in op het thema identiteit. Linkspopulisten (vnl. in Zuid-Europa) richten zich voornamelijk tegen het kapitalisme en globalisering.68 De opkomst van populistische partijen zorgt ook voor een invloed van Rusland binnen de Europese lidstaten. Vele van de rechts-populistische partijen voelen zich aangetrokken door Rusland’s onbevangen patriotisme en nationaal zelfvertrouwen.

In verschillende Europese landen zitten populistische partijen mee aan het roer of hebben ze zelf een meerderheid. Sommigen slagen erin om democratische waarden en rechten zoals vrijheid van pers, vereniging en van mening, … uit te hollen.69

7.3. Detentie en justitie Vlaanderen telt 17 gevangenissen, Brussel telt er 2. In 2017 werd België bezocht door het Anti-Foltercomité van de Raad van Europa. De bezorgdheden van de experten die de gevangenissen bezochten waren: incidenten van slechte behandeling van gedetineerden door het gevangenispersoneel, overbevolking en een tekort aan georganiseerde activiteiten (wat leidt tot opgelopen spanningen, frustratie, geweld en een groter risico op radicalisering). Het Anti-Foltercomité verwelkomde de hervorming van de internering met het forensisch-psychatrisch centrum (FPC) in Gent als eerste centrum.70 Intussen is er ook een tweede FPC in Antwerpen.71

Op het vlak van politie-optreden hekelde het Anti-Foltercomité in zijn advies het brutaal en gewelddadig politie-optreden in het bijzonder tijdens arrestaties en kort daarna.72 De aanslagen in Parijs in december 2014, de aanslag in het Joods museum in Brussel eerder dat jaar, de geplande terreuracties die begin januari 2015 in Verviers konden worden verijdeld en de aanslag in Brussel op 22 maart 2016 toonden het gevaar van radicalisering in de gevangenis en zette de overheid aan om te werken aan de aanpak van radicalisering en terrorisme in de gevangenissen.

Twee belangrijke maatregelen naast spreiding, zijn de systematische betrokkenheid van de vertegenwoordigers van erediensten enerzijds, en deradicaliserings-en disengagementsprogramma’s anderzijds.73 Cipiers en pers blijven kritisch over deradicalisering in de gevangenissen.74 De laatste jaren klonk het pleidooi veelvuldig vanuit vzw De Huizen en Hans Claus om de klassieke gevangenissen te vervangen door een nieuw detentieconcept: kleinschalige huizen of detentiehuizen waar er gedifferentieerd kan worden op vlak van beveiliging en die goed geïntegreerd zijn in de samenleving.75 Voormalig minister van Justitie Geens startte een pilootproject op om op te starten met transitiehuizen. Gedetineerden worden er in de laatste fase van hun straf voorbereid op hun leven na de gevangenis. Het eerste transitiehuis startte in september 2019 in Mechelen.76

72 https://www.coe.int/en/web/cpt/-/belgium-anti-torture-committee-calls-for-improved-prison-conditions-better-care-for-psychiatric-internees-and-stronger-action-against-police-brutality.

73 https://www.koengeens.be/search?q=Radicalisering+in+de+gevangenis+%3A+welke+aanpak+%3F+ 68 Euronews, The rise and rise of populism in Europe. 15 maart 2018.

69 Brookings, The rise of European populism and the collapse of the center-left. 8 maart 2018.

70 Rapport au Gouvernement de la Belgique relatif à la visite effectuée en Belgique par le Comité Européen pour la prévention de la torture et des peines ou traitements inhumains ou dégradants (CPT) du 27 mars au 16 avril 2017, zie ook https://www.coe.int/en/web/cpt/-/belgium-anti-torture-committee-calls-for-improved-prison-conditions-better-care-for-psychiatric-internees-and-stronger-action-against-police-brutality.

71 https://www.fpcnv.be/

74 "Cipier getuigt over radicalisering in onze gevangenissen. Ik ken er al zeker 10 die bereid zijn een aanslag te plegen", Het Laatste Nieuws 31 mei 2018, https://www.hln.be/nieuws/binnenland/cipier-getuigt-over-radicalisering-in-onze-gevangenissen-ik-ken-er-al-zeker-10-die-bereid-zijn-een-aanslag-teplegen~adba7417/ 75 'Detentiehuis moet drempel tussen gedetineerde en samenleving verlagen', Knack 1 februari 2017, https://www.knack.be/nieuws/belgie/detentiehuis-moet-drempel-tussen-gedetineerde-en-samenleving-verlagen/article-opinion-809213.html?cookie_check=1563376912 76 https://www.koengeens.be/news/2019/04/06/eerste-transitiehuis-in-mechelen

[ 105 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

7.4. De Belgische & Vlaamse politiek 7.4.1. Verkiezingen 26 mei 2019:

7.4.2. Vertrouwen in de politiek:

Op 26 mei 2019 werden verkiezingen georganiseerd en konden alle Belgen nieuwe politieke vertegenwoordigers kiezen voor het regionale, federale en het Europese niveau. De aanwezigheid van het klimaatthema in de media en gunstige peilingen voor Groen in aanloop naar de verkiezingen hebben in Vlaanderen niet gezorgd voor een groene golf. Het opvallendste resultaat van de Vlaamse en Federale verkiezing is de groei van extreemrechts (i.e. Vlaams Belang). Hun fractie groeit in het Vlaams Parlement aan met 17 zetels en 15 zetels in het Federaal Parlement.

De traditionele centrumpartijen (SP.a, Open VLD en CD&V) verloren opnieuw zetels op beide niveaus ten voordele van partijen die zich verder weg van het centrum bevinden (Groen/Ecolo, Vlaams Belang, PTB/PVDA). De Vlaamsnationalistische partij N-VA blijft de grootste partij ondanks een verlies van 8 zetels op zowel Vlaams als Federaal niveau. De N-VA en het Vlaams Belang komen vandaag amper 8 zetels te kort om een mogelijks Vlaams front te vormen in het Vlaams Parlement.

De eurobarometer peilt naar het vertrouwen bij Europese burgers in de politiek en de socio-economische situatie. Zo’n 70% van de Belgen zijn tevreden over de werking van de democratie in eigen land (tegenover gemiddeld 5 op de 10 in andere Europese lidstaten). Wanneer er specifieker naar de politiek wordt gepeild liggen de resultaten lager. De helft van de Belgen zegt vertrouwen te hebben in de regering en het nationale parlement. Slechts 22% zegt vertrouwen te hebben in de politieke partijen. Gewestelijke en lokale overheden doen het iets beter met gemiddeld 64%.78

Opsteker bij de Europese verkiezingen is de opkomst en dus interesse bij Europese burgers. Voor het eerst sinds 1994 bracht meer dan de helft van de Europeanen (51%) hun stem uit. Vooral een groter aantal jongeren (16-24j) ging naar de stembus.77 De EPP (Europese Volkspartij) en de Sociaaldemocraten blijven de 2 grootste fracties in het Europese Parlement. Beiden verloren zetels en hebben samen niet langer een meerderheid in het parlement. De winnaars van de Europese verkiezingen waren in de eerste plaats de liberale (ALDE) en groene (EFA) fractie.

77 Knack, Vooral jongeren dreven opkomst Europese verkiezingen de hoogte in. 12 juli 2019.

[ 106 ]

7.4.3. De Belgische staatsstructuur: Met de 6de staatshervorming zijn verschillende bevoegdheden (inzake kinderbijslag, arbeidsmarkt, gezondheidszorg, …) overgeheveld naar de deelstaten.

De staatshervorming had tot doel te zorgen voor een efficiëntere federale staat en meer autonomie voor de deelstaten. Critici stellen vast dat er niet aan efficiëntie gewonnen is op bestuurlijk vlak. Er is gebrek aan homogene bevoegdheidspakketten en transparantie vanwege bevoegdheden die versnipperd zijn tussen de federale overheid en de deelstaten en een ingewikkelde financieringswet. Sinds de 6de staatshervorming klinkt een luidere roep aan beide kanten van de taalgrens om terug tot homogenere bevoegdheidspakketten te komen (b.v. voor mobiliteit, gezondheid, energie, klimaat). De kans dat dit op korte termijn gebeurt is klein omdat partijen eveneens aangeven dat ze niet meteen staan wachten op nieuwe communautaire en institutionele discussies.

78 VRT NWS, Belgen weinig positief over Belgische politiek volgens nieuwste Eurobarometer. 26 februari 2018

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

7.5. Maatschappelijk engagement bij burgers (SDG 16.10) Het onderzoeksproject naar innovaties in de civiele maatschappij, CSI, onderscheidt 5 wereldwijde trends op het vlak van engagement bij burgers, die ook in Vlaanderen herkenbaar zijn: Onder invloed van de individualisering worden traditionele en hiërarchisch georganiseerde organisatievormen ingewisseld voor meer flexibele, horizontaal georganiseerde en informele vormen van engagement. Politiek vertaalt zich dat in de capaciteiten van het individu om zelf op te komen voor zijn of haar principes en overtuigingen en hiervoor eigen verantwoordelijkheid te dragen.

De neoliberalisering introduceert de marktlogica: burgers als klanten en consumenten, outsourcing en privatisering van diensten, en een grotere aandacht voor de dienstverlenende rol van middenveldorganisaties ten nadele van hun bijdrage aan het publieke debat.

De globalisering zorgt voor een ‘inkrimping’ van ruimte en tijd. Dat uit zich in globaal activisme en het ontstaan van een wereldwijde publieke en politieke ruimte.

De-politisering leidt ertoe dat middenveldorganisaties meer en meer beschouwd werden als instrumenten van het beleid. Re-politisering verwijst dan weer naar de trend om meer ruimte te creëren voor publieke debat over fundamentele keuzes waarvoor de samenleving staat. Middenveldorganisaties claimen deze ruimte en vullen deze op verschillende manieren in.

De groeiende etnisch-culturele diversiteit verandert het gezicht, de belangen en waarden van de samenleving. Etnisch-culturele minderheden organiseren zichzelf en dagen gevestigde middenveldorganisaties uit om etnisch-culturele diversiteit beter te vertegenwoordigen in hun werking.

Het dalende aantal vrijwilligers en participatie in het klassieke verenigingsleven is een belangrijke trend die al langer zichtbaar is. Burgers kiezen vaker voor flexibele vormen en informele verbanden om zich te engageren of zetten zelf initiatieven op. Burgers doen mee aan het maatschappelijke debat via subpolitiek

(van onderuit acties organiseren die het maatschappelijk debat beïnvloeden), vaak ondersteund door sociale media. Door een initiatief op te zetten rond een bepaalde kwestie willen burgers de aandacht van de overheid op een bepaalde problematiek vestigen en de overheid hierbij betrekken. In dit geval spreekt men ook wel van de derde generatie burgerparticipatie. Deze vorm van burgerparticipatie gaat er om een overheid te betrekken bij wat er bij burgers leeft en niet andersom.

De superdiversiteit vergroot ook de uitdaging voor de overheid om de complexe groep van burgers te appelleren en te vertegenwoordigen en te zoeken naar nieuwe vormen van participatie.

Overheden zijn van hun kant op zoek naar nieuwe manieren om hun burgers bij besluitvorming te betrekken. Het kenniscentrum Vlaamse Steden definieert participatie als ‘samen denken, samen doen, samen beslissen’. Het is in wezen het ontwikkelen van strategieën om actoren (ondermeer omwonenden, bezoekers, gebruikers, investeerders, …) voor te bereiden, te betrekken en hen toegang tot beslissingen te geven.79 Om deze participatie vorm te geven, zijn de overheden op zoek naar expertise en ondersteuning. Het is een uitdaging voor het middenveld om hierin haar eigen positie en rol te vinden.

Tot slot zijn innovaties in digitale communicatie een opportuniteit voor burgers.

ICT, sociale media en (mobiele) digitale toepassingen faciliteren, verruimen en versnellen de mogelijkheden om te verenigen en te participeren. Tegelijk houden ze ook het gevaar in nieuwe barrières m.b.t. verenigen en participeren te creëren voor mensen met een beperkte digitale geletterdheid.

79 complexestadsprojecten.be

[ 107 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

TWEE VOORBEELDEN VAN BURGERINITIATIEVEN DIE RECENT OP DE POLITIEKE AGENDA WOGEN: Youth4Climate is een actiegroep opgericht door jongeren die eind 2018 en begin 2019 de media en politiek domineerden met hun wekelijkse spijbelacties voor een ambitieuzer klimaatbeleid. Door te spijbelen en te protesteren klagen ze het gebrek aan politieke ambitie aan m.b.t. het klimaatbeleid en willen ze de klimaatkwestie hoog op de politieke agenda plaatsen. Youth4climate organiseerde zo’n 20 weken lang spijbelacties als klimaatprotest en bracht daarmee wekelijks honderden tot duizenden jongeren op straat. Toch zijn het niet in de eerste plaats het aantal jongeren die de politiek onder druk zetten. Wel was het wegblijven van school en de burgerlijke ongehoorzaamheid van hun protest hetgeen wat hun boodschap extra in de verf zette. De spijbelacties deden zich ook in verschillende andere Europese landen voor en sociale media speelden een belangrijke rol in het mobiliseren van jongeren.81 80

Ook de gele hesjes kunnen een grassroots burgerbeweging worden genoemd.

Sinds eind 2018 trekken boze burgers de straat op om te protesteren tegen nieuwe belastingen op brandstof die deel uitmaakten van een transitiebeleid naar meer duurzame energie. Als snel groeide de beweging uit tot een bredere beweging tegen het sociaaleconomische en fiscale beleid onder President Macron.82 Over heel Frankrijk organiseerden de gele hesjes acties en blokkades. Deze waaiden ook over naar Nederland en België (vooral Wallonië), hoewel de acties hier beperkt bleven. Ook bij deze beweging speelden het internet en sociale media (via petities, video’s, …) een belangrijke rol in het ontstaan en organiseren van het protest. Vele Fransen steunden de beweging van de gele hesjes. Maar acties werden vaak ontsierd door vernielingen en hevig geweld tussen actievoerders en veiligheidsdiensten wat het imago van de beweging schaadde. De continue protesten en acties zetten de president onder druk om met voorstellen te komen. Een groot nationaal debat, waaraan honderdduizenden Fransen deelnamen, werd opgezet op lokaal niveau om naar de Franse bevolking te luisteren hoewel het resultaat en de impact ervan op de boze burgers beperkt bleef.83 80 Youthforclimate.be, Waarvoor staat Youth for Clmate?

[ 108 ]

81 DeMorgen, Het succes van despijbelacties: "dit is een nieuwe vorm van politiek". 18 janauri 2019.

82 TheGuardian, Who are the gilets jaunes and what do they want? 7 december 2018.

83 LeMonde, 'Gilets jaunes': Macron face à une crise sans fin. 18 maart 2019.

7.6. Relaties tussen de maatschappelijke actoren Het middenveld wordt geconfronteerd met een terugtrekkende overheid met financiële implicaties tot gevolg (minder subsidies) maar ook politieke. De groeiende onzekerheid over de betaalbaarheid van de verzorgingsstaat zoals we die nu kennen, leidt tot een debat over de kerntaken van de overheid en een verscherpte formulering van beleidsprioriteiten. Ook het ‘marktdenken’ en het gebruik van managementprincipes hebben hun intrede gedaan bij de overheid en het middenveld. Getuige hiervan zijn de beheers- en beleidscyclus die bij gemeentelijke overheden geïntroduceerd werd en de stijgende verantwoordingsdruk bij middenveldorganisaties. Er is tevens een toenemende druk naar verdere professionalisering van het verenigingsleven vanuit de overheid en de participanten.

Vanuit de overheid wint het stimuleren en ondersteunen van sociale innovatie aan belang. Daarbij worden burgers, middenveld, lokale gemeenschappen en economische actoren aangezet om mee te zoeken naar creatieve oplossingen voor de uitdagingen van vandaag.

Kijken we naar de relatie tussen burgers en het middenveld dan zien we dat burgers het middenveld niet altijd nodig hebben om deel te nemen aan het maatschappelijke debat. Ze ontwikkelen zelf in flexibele verbanden eigen initiatieven met een sociaal-cultureel karakter. Hierbij zijn autonomie en het informele karakter belangrijke kenmerken. Het middenveld wordt dus uitgedaagd om ten opzichte van deze maatschappelijke ontwikkelingen haar positie te vinden in relatie tot de overheid en de burgers. Alsook wat haar rol is in de relatie tussen de burger en overheid. Zo is het een uitdaging voor middenveldorganisaties om burgerinitiatieven te detecteren en zich ten opzichte van deze initiatieven te positioneren.

Middenveldorganisaties kunnen afhankelijk van de behoefte een stimulerende, faciliterende of ondersteunende rol opnemen. Voor de Vormingplussen ligt er in de veranderende relaties tussen de maatschappelijke actoren een kans om burgers en middenveldorganisaties te blijven verbinden rond deze initiatieven, samenstromen te creëren en participatie van burgers aan het maatschappelijke debat te blijven stimuleren.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

CULTUUR Enkele recente politieke beslissingen hebben impact op het sociaal-culturele landschap van de toekomst en kunsten in bredere zin: De overheveling, zonder oormerk van financiële middelen, van de persoonsgebonden bevoegdheden, van de provincies naar de lokale besturen of de Vlaamse overheid.

Het nieuwe decreet Sociaal-cultureel volwassenenwerk.

De hertekening van de bovenbouw in de culturele sector, die een impact heeft op de organisaties in het bredere culturele veld. Met name de steunpunten VVBAD (bibliotheken), het Forum voor Amateurkunsten en VVC (Cultuurcentra) zullen samen ondergebracht worden in een nieuw bovenlokaal cultuursteunpunt.

Het decreet bovenlokale cultuurwerking is van kracht sinds 1 januari 2019.

Het voorziet middelen voor organisaties voor verbindende projecten over culturele sectoren heen, eventueel met ondersteuning van intergemeentelijke samenwerkingsverbanden. Het Transitiereglement zorgde tot april 2019 voor een overbrugging tussen de oude en de nieuwe regelgeving.

De administratie van het departement Cultuur, Jeugd en Media maakte een staat van het Vlaamse culturele landschap op vor de volgende beleidsperiode. Daarin wijst het op de volgende trends: Opeenvolgende hervormingen (…) hebben geleid tot een lappendeken van instrumenten en instellingen in het cultuurbeleid. (…) Grote(re) steden investeren meer in de uitbouw van culturele instellingen, waardoor automatisch ook meer cultuursubsidies naar die steden vloeien. ‘Middelgrote centumsteden zullen het debat over subsidies in de komende jaren ongetwijfeld aanzwengelen.’

Het gebruikerspubliek van cultuur blijft weinig divers; culturele participatie wordt niet gerealiseerd. Er is sprake van onderling zeer homogone ‘lifestyle communities’ in de samenleving die elkaar weinig kruisen.

Kunstenorganisaties buigen zich ook over hun rol op vlak van ecologie.

In verschillende steden, waaronder Gent, startte een ‘Greentrack’ project, en vanuit Vlaanderen werd het transitienetwerk Pulse gelanceerd dat van cultuur een motor wil maken voor de transitie naar een sociaal-rechtvaardige en duurzame samenleving.

Over de rol van cultuur (hoofdstuk 6) stelt de nota vooral veel vragen. Het wijst op de pogingen om de canon van cultuur in kaart te brengen, terwijl die canon tegelijk ook onder druk staat.

Er is sprake van ‘multidirectionaliteit’. De grenzen tussen wie kunstenaar is, en wie ontvanger, vervagen. Het internet laat kunstenaars toe om veel makkelijker hun werk aan een breed publiek te tonen.

[ 109 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

8. BIBLIOGRAFIE: CIJFERS: BISA (2017) Schoolloopbaan. http://bisa.brussels/themas/onderwijs#.W7zA__aAxFE PUBLICATIES: Corijn, E. (2018) Een stad is geen land. Pleidooi voor de stedelijke revolutie. VUBpress.

Departement Mobiliteit en Openbare Werken (2017) Onderzoek verplaatsingsgedrag Vlaanderen (2016-2017) analyserapport. Vlaanderen.

Deprez, A., Janssens, C. e.a. (2018) Fake nieuws en facebook: nieuwswijsheid van Vlaamse jongeren tussen 15 en 24 jaar onderzocht. Artevelde University college Ghent.

Europese Commissie (2017) Witboek over de toekomst van Europa. Beschouwingen en scenario’s voor de EU-27 tegen 2025.

European Parliamentary research service (2017) Global trends to 2035: geopolitics and international power. European parliament.

Federaal Planbureau (2018) Het welzijn in België gemeten. Opbouw van een composiete indicator om het huidige welzijn in België te meten. Working paper 2-18.

Federaal Planbureau (juni 2018) Economische vooruitzichten 2018-2023. Brussel Geldoff, D. (2013) Superdiversiteit als onverwerkte realiteit. Een uitdaging voor het sociaal werk. Jaargang 39, nummer 3, juli 2013.

Hoge Raad voor Werkgelegenheid (2018) Stand van zaken op de arbeidsmarkt in België en in de gewesten.

IMEC (2017) Digimeter 2017: Measuring digital media trends in Flanders.

Malcorps, J. (2016) Naar een duurzame circulaire economie in Vlaanderen? Hoe ambitieus durft Vlaanderen te zijn? In Ecologische Economie, Oikos 76, 1/2016.

McAuliffe M., Ruhs M. (2017) World Migration Report 2018. International Organization for Migration, Geneva.

[ 110 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Noppe, J., Vanweddingen, M., Doyen, G., Stuyck, K., Feys, Y., Buysschaert, P. (2018). Vlaamse Migratie- en Integratiemonitor 2018. Brussel: Agentschap Binnenlands Bestuur OECD (2017) How’s Life? 2017 Measuring well-being. OECD Publishing. Paris Penne, K. (2017) Rapport Freelancers in Vlaanderen. Stichting innovatie en arbeid.

SERV (2018) ‘Visienota. De transitie naar een digitale samenleving: aanzet voor een integrale beleidsagenda’. Brussel. 17 januari 2018.

Studiedienst Vlaamse Regering (2017) Vlaamse Armoedemonitor 2017. Departement Kanselarij en Bestuur.

Vansteen A. & De Voldere I. & Berckmoes T., (2013) (2013) toekomstverkenning: de blik van sociaal-cultureel volwassenwerk, amateurkunst en jeugdwerk gericht op 2025.

Eindrapport. Idea consult 20 december 2013.

Verbiest, I. (2018) Kif Kif onderzoek: hoe divers is de Vlaamse elite? Kif Kif. Vlaams energieagentschap (2017) Inventaris hernieuwbare energie in Vlaanderen 2016. Versie oktober 2017.

World Economic Forum (2017) The global gender gap report 2017.

ARTIKELS: Brookings, The rise of European populism and the collapse of the center-left. 8 maart 2018. https://www.brookings.edu/blog/order-from-chaos/2018/03/08/the-rise-of-european-populism-and-the-collapse-of-the-center-left/ Bruzz, kinderarmoede stijgt ook in Brussel. 14 juni 2018. https://www.bruzz.be/samenleving/kinderarmoede-stijgt-ook-brussel-2018-06-14 Bruzz, gratis proeven van autodelen deze zomer. 25 juni 2018. https://www.bruzz.be/mobiliteit/gratis-proeven-van-autodelen-deze-zomer-2018-06-25 Datanews Knack, ‘als we ons goed willen voelen in deze slimme samenleving, is een nieuw vertrouwensmodel nodig’. 15 februari 2018. https://datanews.knack.be/ict/ nieuws/als-we-ons-goed-willen-voelen-in-deze-slimme-samenleving-is-een-nieuw-vertrouwensmodel-nodig/article-opinion-965119.html

[ 111 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

DeMorgen, Het success van de spijbelacties: “dit is een nieuwe vorm van politiek”. 18 januari 2019. https://www.demorgen.be/nieuws/het-succes-van-de-spijbelacties-dit-is-een-nieuwe-vorm-van-politiek~b25099a1/ DeMorgen.be, Meer dan 60 procent is voorstander van statiegeld op blikjes en plastic flessen. 23 maart 2018 https://www.demorgen.be/binnenland/meer-dan-60-procent-is-voorstander-van-statiegeld-op-blikjes-en-plastic-flessen-b13a81af/ DeMorgen, Specialisten niet verwonderd over slechte armoedecijfers: “met dit beleid kun je geen daling verwachten. 12 juni 2018. https://www.demorgen.be/binnenland/specialisten-niet-verwonderd-over-slechte-armoedecijfers-met-dit-beleid-kun-je-geen-daling-verwachten-b1095151/ De Wereld Morgen, Niet de deeleconomie, maar de commonseconomie kan de wereld redden. 29 mei 2016. https://www.dewereldmorgen.be/artikel/2016/05/29/niet-de-deeleconomie-maar-de-commonseconomie-kan-de-wereld-redden/ Euronews, The rise and rise of populism in Europe. 15 maart 2018. https://www.euronews.com/2018/03/15/explained-the-rise-and-rise-of-populism-in-europe Knack, Vooral jongeren dreven opkomst Europese verkiezingen de hoogte in. 12 juli 2019. https://www.knack.be/nieuws/belgie/vooral-jongeren-dreven-opkomst-europese-verkiezingen-de-hoogte-in/article-belga-1486859.html Knack, Ongelijkheid in België neemt niet toe. 10 april 2018. http://www.knack.be/nieuws/belgie/ongelijkheid-in-belgie-neemt-niet-toe/article-normal-1033527.html Knack, België daalt verder op wereldwijde Index Gendergelijkheid. 2 november 2017. http://weekend.knack.be/lifestyle/maatschappij/belgie-daalt-verder-op-wereldwijde-index-gendergelijkheid/article-normal-920525.html LeMonde, ‘Gilets jaunes’: Macron face à une crise sans fin. 18 maart 2019. https://www.lemonde.fr/idees/article/2019/03/18/gilets-jaunes-macron-face-a-une-crise-sans-fin_5437659_3232.html TheGuardian, Who are the gilets jaunes and what do they want? 7 december 2018. https://www.theguardian.com/world/2018/dec/03/who-are-the-gilets-jaunes-and-what-do-they-want Trouw, discriminatie ligt op de loer bij gebruik van big data. 5 juni 2018. https://www.trouw.nl/opinie/discriminatie-ligt-op-de-loer-bij-gebruik-van-big-data~ad7d00d1/

[ 112 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

WEBSITES: Agentschap zorg & gezondheid, Evolutie van sterfte door zelfdoding (2016). https://www.zorg-en-gezondheid.be/evolutie-van-sterfte-door-zelfdoding-2016 Bond Beter Leefmilieu, België: maak werk van een ambitieus klimaatbeleid. 31 mei 2018. https://www.bondbeterleefmilieu.be/artikel/belgi-maak-werk-van-een-ambitieus-klimaatbeleid Commons Josaphat. Les biens communs / De Commons. https://commonsjosaphat.wordpress.com/common-goods/#Nederlands Energiesparen, Groene energie en WKK. https://www.energiesparen.be/groene-energie-en-wkk FAO.org, world’s futur food security ‘in jeopardy’ due to multiple challenges, report warns. 22 februari 2017. http://www.fao.org/news/story/en/item/471169/icode/ Gezinsenquête 2016: Overzicht van de voornaamste resultaten uit de gezinsenquête, www.gezinsenquête.be.

Klimaat.be, perceptie van de Belg, publieksenquête over klimaatverandering. https://www.klimaat.be/nl-be/klimaatverandering/belgie/perceptie-van-de-belg Milieuvriendelijke voertuigen. Statistieken en cijfers. 2018. http://milieuvriendelijkevoertuigen.be/cijfers-en-statistieken-0 Vlaams instituut gezond leven, Cijfers. https://www.gezondleven.be/themas/geestelijke-gezondheidsbevordering/cijfers STATBEL, 29,9% van de bevolking heeft een diploma hoger onderwijs. 23 maart 2016. https://statbel.fgov.be/nl/node/1150 STATBEL, Loop van de bevolking, 17 juni 2019. https://statbel.fgov.be/nl/themas/bevolking/loop-van-de-bevolking STATBEL, Risico op armoede of sociale uitsluiting. 17 mei 2018. https://statbel.fgov.be/nl/themas/huishoudens/armoede-en-levensomstandigheden/risico-op-armoede-sociale-uitsluiting#news STATBEL, volwasseneneducatie. 19 juli 2018. https://statbel.fgov.be/nl/themas/werk-opleiding/opleidingen-en-onderwijs/volwasseneneducatie#news

[ 113 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Treintrambus.be, De pijn van de reiziger. 25 juni 2018. http://www.treintrambus.be/actueel/blog/2636-de-pijn-van-de-reiziger.html VRTNWS.be, plasticsoep blijkt veel groter dan tot nog toe gedacht. 22 maart 2018. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/03/22/plasticsoep-blijkt-veel-groter-dan-tot-nog-toe-gedacht/ VRT NWS, Belgen weinig positief over Belgische politiek volgens nieuwste Eurobarometer. 26 februari 2018. https://www.vrt.be/vrtnws/nl/2018/02/26/belgen-weinig-positief-over-belgische-politiek-volgens-nieuwste-/ Youthforclimate.be, Waarvoor staat Youth for Climate? https://youthforclimate.be/over-yfc/

[ 114 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

9. BIJLAGE: SDG’S (VN) SAMENLEVEN Superdiversiteit: SDG 10.2 Tegen 2030 de sociale, economische en politieke inclusie van iedereen mogelijk maken en bevorderen, ongeacht leeftijd, geslacht, handicap, ras, etniciteit, herkomst, godsdienst, economische of andere status – door in te zetten op inclusief werken en op het thema ‘participatie’ (Kempen, Limburg, W&D actief).

SDG 10.3 Gelijke kansen verzekeren en ongelijkheden wegwerken, ook door het afvoeren van discriminerende wetten, beleidslijnen en praktijken en door het bevorderen van de geschikte wetgeving, beleidslijnen en acties in dit opzicht – door voor iedere volwassen burger gelijke kansen tot deelname aan ons aanbod te garanderen (Kempen, Limburg).

Armoede en ongelijkheid SDG 1.4 Er tegen 2030 voor zorgen dat alle mannen en vrouwen, in het bijzonder de armen en de kwetsbaren, gelijke rechten hebben op economische middelen, alsook toegang tot basisdiensten, eigenaarschap en controle over land en andere vormen van eigendom, nalatenschap, natuurlijke hulpbronnen, gepaste nieuwe technologie en financiële diensten, met inbegrip van microfinanciering (Limburg, W&D actief).

SDG 1.5 Tegen 2030 de weerbaarheid opbouwen van de armen en van zij die zich in kwetsbare situaties bevinden en hun blootstelling aan en kwetsbaarheid voor klimaatgerelateerde extreme gebeurtenissen en andere economische, sociale en ecologische schokken en rampen beperken – door via onze ‘dienstverlening’ activiteiten aan te bieden die hierop inspelen (Kempen, Limburg, VlAD, W&D actief).

Leren: SDG 4.6 Er tegen 2030 voor zorgen dat alle jongeren en een groot aantal volwassenen, zowel mannen als vrouwen, geletterd en rekenvaardig zijn – thema ‘dichten van de digitale kloof’ als we focussen op het verwerven van digitale geletterdheid via onze dienstverlening nl. aanbieden van activiteiten die deze vaardigheden verhogen (Kempen, Limburg, W&D actief).

Welzijn en geluk: SDG 3.5: De preventie en behandeling versterken van misbruik van verslavende middelen, met inbegrip van drugsgebruik en het schadelijk gebruik van alcohol – thema ‘gezondheid’ in samenwerking met LOGO die hier al een aanbod rond hebben (Kempen, Limburg).

Gender: SDG 5.1 Een einde maken aan alle vormen van discriminatie jegens vrouwen en meisjes, overal – verder inzetten op het thema ‘gender’ (Kempen, Limburg, W&D actief).

SDG 5.2 Alle vormen van geweld tegen vrouwen en meisjes in de openbare en de privésfeer uitroeien, ook inzake vrouwenhandel en seksuele en andere soorten uitbuiting – indien we kiezen om te werken rond dit subthema (Kempen, Limburg).

SDG 5.4 Erkennen en naar waarde schatten van onbetaalde zorg en thuiswerk door het voorzien van openbare diensten, infrastructuur en een sociaal beschermingsbeleid en door de bevordering van gedeelde verantwoordelijkheden binnen het gezin en de familie, zoals dat nationaal van toepassing is – hier verder op inzetten (Kempen, Limburg).

SDG 5.5 Verzekeren van de volledige en doeltreffende deelname van vrouwen en voor gelijke kansen inzake leiderschap op alle niveaus van de besluitvorming in het politieke, economische en openbare leven – indien we kiezen om te werken rond dit subthema (Kempen, Limburg).

ECOLOGIE

[ 115 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Klimaatverandering: SDG 6.4 Tegen 2030 in aanzienlijke mate de efficiëntie van het watergebruik verhogen in alle sectoren en het duurzaam winnen en verschaffen van zoet water garanderen om een antwoord te bieden op de waterschaarste en om het aantal mensen dat af te rekenen heeft met waterschaarste, aanzienlijk te verminderen – in het kader van duurzaam watergebruik hierrond sensibiliseren, informeren (Kempen, Limburg).

SDG 13.3 De opvoeding, bewustwording en de menselijke en institutionele capaciteit verbeteren met betrekking tot mitigatie, adaptatie, impactvermindering en vroegtijdige waarschuwing inzake klimaatverandering – bewustmaking, sensibiliseren, informeren (Kempen, Limburg, VlAD, W&D actief).

SDG ???: Tegen 2030 in aanzienlijke mate het aantal sterfgevallen en ziekten verminderen als gevolg van gevaarlijke chemicaliën en de vervuiling en besmetting van lucht, water en bodem – door het thema ecologische transitie blijvend op de agenda te plaatsen (Kempen, Limburg).

SDG 7.2 Tegen 2030 in aanzienlijke mate het aandeel hernieuwbare energie in de globale energiemix verhogen (Limburg, W&D actief).

SDG 7.3 Tegen 2030 de globale snelheid van verbetering in energie-efficiëntie verdubbelen - in het kader van duurzaam energiegebruik hierrond sensibiliseren, informeren (Kempen, Limburg).

Voedselvoorziening SDG 12.3 Tegen 2030 de voedselverspilling in winkels en bij consumenten per capita halveren en voedselverlies reduceren in de productie- en bevoorradingsketens, met inbegrip van verliezen na de oogst – door in te zetten op het thema duurzame voeding (Kempen, Limburg, W&D actief).

SDG 2.4 Tegen 2030 duurzame voedselproductiesystemen garanderen en veerkrachtige landbouwpraktijken implementeren die de productiviteit en de productie kunnen verhogen, die helpen bij het in stand houden van ecosystemen, die de aanpassingscapaciteit verhogen in de strijd tegen klimaatverandering, extreme weersomstandigheden, droogte, overstromingen en andere rampen en die op een progressieve manier de kwaliteit van het land en de bodem verbeteren (Limburg, VlAD).

Duurzaam ruimtegebruik SDG 11.3 Tegen 2030 inclusieve en duurzame stadsontwikkeling en capaciteit opbouwen voor participatieve, geïntegreerde en duurzame planning en beheer van menselijke nederzettingen in alle landen – ontwikkelen, ondersteunen van participatieve processen met betrekking tot ruimtelijke ordening (Kempen, W&D actief).

SDG 11.7 Tegen 2030 universele toegang voorzien tot veilige, inclusieve en toegankelijke, groene en openbare ruimtes, in het bijzonder voor vrouwen en kinderen, ouderen en personen met een handicap – thema ‘het reclaimen van de openbare ruimte’ (Kempen, Limburg, VlAD, W&D actief).

Afval en recyclage SDG 12.5 Tegen 2030 de afvalproductie aanzienlijk beperken via preventie, vermindering, recyclage en hergebruik – via sensibiliseren en informeren (Kempen, Limburg, W&D passief).

[ 116 ]

Mobiliteit SDG 11.2 Tegen 2030 toegang voorzien tot veilige, betaalbare, toegankelijke en duurzame vervoerssystemen voor iedereen, waarbij de verkeersveiligheid verbeterd wordt, met name door het openbaar vervoer uit te breiden, met aandacht voor de behoeften van mensen in kwetsbare situaties, vrouwen, kinderen, personen met een handicap en ouderen – verder inzetten op het thema vervoersarmoede (Kempen, Limburg, W&D passief).

Politiek SDG 16.7 Ontvankelijke, inclusieve, participatieve en representatieve besluitvorming op alle niveaus garanderen – thema beleidsparticipatie (Kempen, Limburg, W&D passief.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Maatschappelijk engagement SDG 16.10 Publieke toegang tot informatie en beschermen van fundamentele vrijheden, volgens de nationale wetgeving en internationale overeenkomsten garanderen – thema beleidsparticipatie (Kempen, Limburg).

Andere SDG 4.7 Er tegen 2030 voor zorgen dat alle leerlingen kennis en vaardigheden verwerven die nodig zijn om duurzame ontwikkeling te bevorderen, onder andere via vorming omtrent duurzame ontwikkeling en duurzame levenswijzen, mensenrechten, gendergelijkheid, de bevordering van een cultuur van vrede en geweldloosheid, wereldburgerschap en de waardering van culturele diversiteit en van de bijdrage van de cultuur tot de duurzame ontwikkeling – enkel voor leerlingen die 18+ zijn (Kempen, Limburg, W&D actief).

SDG 12.8 Tegen 2030 garanderen dat mensen overal beschikken over relevante informatie over en zich bewust zijn van duurzame ontwikkeling en levensstijlen die in harmonie zijn met de natuur – via activiteiten, projecten en acties informeren en sensibiliseren (Kempen, Limburg, VlAD, W&D actief).

[ 117 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

IN DETAIL: FUNCTIES, PERSONEELSINZET EN GEPLANDE JOBTIJD 2021 Het onderliggende schema is een aanvulling bij het personeelsbeleid (p.62) en geeft in detail weer hoe we de personeelsleden inzetten, in welke jobtijd en in welke functie(s).

Functie

Voorziene jobtime VTE 2021

Algemene coördinatie

Steve Maes

1,00

Medewerker Personeel en financiën

Tony van de Veire

0,80

Stafmedewerker Communicatie

Sanne Stassijns

0,80

Administratie - onthaal - onderhoud

Myriam Pauwels

0,50

Deborah Delva

0,80

Iciar Gandarias

0,20

Sabrin Krifa

0,50

Onderhoud

Iciar Gandarias

0,30

ICT Intern

Tim Deschaumes

0,30

Sabrin Krifa

0,30

Organisatorische planner Regio en Gent

Veerle Bosteyn

1,00

Stafmedewerkers educatie

Sandrine De Wilde

1,00

Elisabeth Seeuws

1,00

Brigitte Pattyn

1,00

Janusz Vanhellemont

1,00

Eva Rousselle

0,80

Fabienne Haerinck

0,80

Lief Cuyvers

0,75

Tim Deschaumes

0,50

Extra werving – X

0,50

Totaal

[ 118 ]

Personeelslid

13,85

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

STATUTEN EN REGLEMENT INTERNE WERKING A. STATUTEN Vormingplus Gent-Eeklo, vzw Visserij 106/01, 9000 Gent Ondernemingsnummer: 0859.604.397 RPR Oost-Vlaanderen

I.

GECOÖRDINEERDE STATUTEN

De buitengewone algemene vergadering van 14 november 2019, geldig samengeroepen en beschikkend over de nodige aantallen inzake aanwezigheid en meerderheid, heeft: 1. Gelet op het ‘Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen’ d.d. 28 februari 2019 (BS 23 maart 2019), welk in werking trad op 1 mei 2019 in vervanging van de ‘VZW-wet’ d.d. 27 juni 1921, de wetswijzigingen d.d. 02 mei 2002 en alle wijzigingen van latere datum; 2. Gelet op de overgangsregeling voor bestaande vzw’s de nieuwe wet toepasbaar maakt op 1 januari 2020; 3. Gelet op de ‘Vrijwilligerswet’ d.d. 03 juli 2005 (BS 29 augustus 2005) en de aanpassingen t.e.m. 14 februari 2019 (BS 01 maart 2019); 4. Gelet op het ‘Decreet houdende de subsidiëring en erkenning van het sociaal-cultureel volwassenenwerk’ d.d. 7 juli 2017 (BS 02 oktober 2017), in werking getreden op 01 januari 2018; het Uitvoeringsbesluit d.d. 27 oktober 2017 (BS 14 december 2017) en de Memorie van toelichting d.d. 05 mei 2017; in haar zitting besloten haar statuten te wijzigen als volgt:

TITEL 1 - NAAM-ZETEL-VOORWERP-DUUR Artikel 1 De vereniging zonder winstoogmerk draagt de naam: Volkshogeschool ‘Vormingplus Gent-Eeklo’, afgekort ‘Vormingplus Gent-Eeklo’, zoals gebruikt in het vervolg van deze tekst.

Artikel 2 De statutaire zetel van Vormingplus Gent-Eeklo is gevestigd in het Vlaams Gewest.

Artikel 3 Vormingplus Gent-Eeklo is een sociaal-culturele volwassenenorganisatie en ontwikkelt haar activiteiten in de regio Gent-Eeklo.

1. Als sociaal-culturele, pluralistische en ongebonden organisatie, streeft Vormingplus Gent-Eeklo belangeloos volgend doel na: het leveren van een significante bijdrage aan een duurzame, solidaire, inclusieve en democratische samenleving. V+ G-E stimuleert daarbij emancipatie, kritisch bewustzijn en constructieve dialoog tussen mensen, (kansen)groepen en gemeenschappen.

Activiteiten die Vormingplus Gent-Eeklo tot voorwerp heeft: Op basis van de maatschappelijke uitdagingen, noden en vragen die leven in de regio Gent-Eeklo ontwikkelt V+ G-E leerrijke praktijken van sociaal-culturele aard.

2. Vormingplus Gent-Eeklo respecteert in haar werking het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens.

3. Vormingplus Gent-Eeklo is een vzw met gemengde acitiviteiten t.t.z. hoofdzakelijk niet-economische activiteiten, met bijkomstig economische activiteiten waarvan de opbrengsten uitsluitend kunnen besteed worden aan het voorwerp van de vereniging.

[ 119 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Artikel 4 De vereniging is opgericht voor onbepaalde duur, doch kan evenwel ten allen tijde ontbonden worden.

Artikel 8 De leden hebben geen verplichting tot een financiële of materiële bijdrage.

Vormingplus Gent-Eeklo keert noch rechtstreeks, noch onrechtstreeks winsten uit.

TITEL 2 - LEDEN

Artikel 9 Elk lid kan ten allen tijde uit de vereniging treden. Het ontslag moet per mail of schriftelijk aan de voorzitter van het bestuursorgaan ter kennis worden gebracht.

Artikel 5 Het aantal leden is onbeperkt, maar moet tenminste negen bedragen. De volheid van het lidmaatschap, met inbegrip van het stemrecht op de algemene vergadering, komt uitsluitend toe aan de leden. Hun naam is vermeld in het ledenregister dat op de zetel van de vzw wordt bijgehouden.

Artikel 6 Het lidmaatschap van de vereniging staat enkel open voor natuurlijke personen.

De vzw streeft naar een gemêleerde samenstelling van haar ledenbestand. Een meerderheid van de leden dient een ruime ervaring en/of deskundigheid te hebben op het vlak van niet-formele educatie of in één van de representatieve sectoren van het sociaal-culturele veld. De andere leden beschikken over relevante ervaring met het oog op de uitbouw, het bestuur en het management van de vereniging volgens de principes van behoorlijk bestuur.

Nieuwe leden worden voorgedragen door het bestuursorgaan en worden aanvaard door een beslissing van de algemene vergadering. Het verzoek om toelating van een kandidaat-lid moet per mail of schriftelijk worden ingediend bij de voorzitter van het bestuursorgaan.

Artikel 7 Leden en (dagelijks) bestuurders kunnen kiezen welk adres er gebruikt wordt en gepubliceerd zal worden: 1. het thuisadres 2. het adres waar hij of zij een professionele activiteit voert. [ 120 ]

Artikel 10 Uittredende of uitgesloten leden en hun rechtsopvolgers hebben geen deel in het vermogen van de vereniging, en kunnen derhalve ook nooit teruggave of vergoeding voor gestorte bijdragen of gedane inbreng vorderen.

TITEL 3 - ALGEMENE VERGADERING Artikel 11 De algemene vergadering is samengesteld uit alle leden van de vzw en wordt voorgezeten door de voorzitter van het bestuursorgaan. Bij diens afwezigheid wordt de algemene vergadering voorgezeten door een ondervoorzitter indien in deze functie door het bestuursorgaan werd voorzien, of door een bestuurder die bij het begin van de algemene vergadering bij gewone meerderheid door de aanwezige bestuurders wordt aangeduid.

De voorzitter van de algemene vergadering zal bijgestaan worden door de secretaris indien in deze functie door het bestuursorgaan werd voorzien, of een bestuurder die een verslag maakt van de vergadering. Eventueel kunnen er ook personen worden aangeduid die de stemmen tellen.

Elk lid beschikt slechts over één stem op de algemene vergadering. Een lid kan zich door een ander lid op de algemene vergadering laten vertegenwoordigen. Een lid kan evenwel slechts één ander lid vertegenwoordigen.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Stemmingen op de algemene vergadering gebeuren bij handopsteking, wanneer niemand van de leden om een geheime stemming heeft gevraagd. Uitzondering hierop zijn stemmingen over personen, die gebeuren via een schriftelijke en geheime stemming.

Artikel 12 De algemene vergadering is uitsluitend bevoegd voor: 1. het wijzigen van de statuten 2. de benoeming en de uitsluiting van een lid van de vzw 3. de benoeming en de afzetting van de leden van het bestuursorgaan 4. de benoeming van een commissaris op voorstel van het bestuursorgaan 5. de goedkeuring van de jaarrekening, de begroting en de inventaris 6. de kwijting van de bestuurders alsook, in voorkomend geval, het instellen van een verenigingsvordering tegen de bestuurders 7. de goedkeuring van de meerjarenplannen, de jaarplanning, het voortgangsrapport en het jaarverslag, 8. de ontbinding van de vereniging 9. de omzetting van de vzw in een ivzw, een coöperatieve vennootschap erkend als sociale onderneming of in een erkende coöperatieve vennootschap sociale onderneming 10. om een inbreng om niet van een algemeenheid te doen of te aanvaarden 11. alle andere gevallen waarin de wetgeving dat vereist.

Artikel 14 Het bestuursorgaan is bovendien verplicht de algemene vergadering samen te roepen wanneer 1/5 van de leden daartoe een verzoek richt aan het bestuursorgaan en dit per aangetekende brief gericht aan de voorzitter, waarin de te behandelen agendapunten gemotiveerd zijn vermeld. In dit geval is het bestuursorgaan verplicht de algemene vergadering samen te roepen binnen de 21 dagen met vermelding op de agenda van de gevraagde agendapunten met hun motivatie.

De algemene vergadering wordt uiterlijk gehouden op de 40ste dag na dit verzoek.

Artikel 15 De oproepingen tot de algemene vergadering moeten om geldig te zijn, ondertekend worden door de voorzitter, of twee bestuurders. De oproeping moet gebeuren ten minste 15 dagen vóór de algemene vergadering.

De leden worden opgeroepen: 1. Per e-mail (of gelijkwaardig communicatiemiddel) op het e-mailadres dat de leden hebben meegedeeld aan de vzw.

2. Indien geen e-mailadres is meegedeeld wordt de oproeping verzonden per gewone post, op dezelfde dag als de communicatie per e-mail.

Artikel 16 De oproepingsbrief (of -mail), die plaats, dag en uur van de vergadering vermeldt, bevat de agenda die wordt vastgelegd door het dagelijks bestuur.

Artikel 13 De algemene vergadering wordt geldig bijeengeroepen door het bestuursorgaan, telkens als het doel of het voorwerp van de vzw zulks vereist of het bestuursorgaan dit nodig acht. De uitvoeringsbevoegdheid wordt toegewezen aan de voorzitter of bij verhindering aan het dagelijks bestuur.

De agendapunten moeten voldoende duidelijk geformuleerd zijn om de leden de kans te geven zich voor te bereiden op de algemene vergadering. De leden die erom verzoeken wordt onverwijld en kosteloos een kopie verzonden van de stukken die volgens het wetboek aan de algemene vergadering voorgelegd moeten worden.

De algemene vergadering moet minstens eenmaal per jaar worden samengeroepen in het eerste kwartaal van elk boekjaar voor de goedkeuring van de jaarrekening van het voorbije jaar, van de begroting van het lopend jaar en van de inventaris.

Elk onderwerp dat schriftelijk wordt voorgedragen door 1/20 van de leden, moet eveneens op de agenda worden geplaatst. De vraag daartoe moet door het 1/20 van de leden ondertekend zijn en tenminste tien werkdagen voor de vergadering [ 121 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

aan de voorzitter van het bestuursorgaan overhandigd zijn. De algemene vergadering kan, mits unanimiteit, bij het begin van de vergadering onder het punt ‘varia’, punten van beperkt belang aan de agenda toevoegen.

Artikel 17 Elk lid van de vereniging dat gedurende drie opeenvolgende kalenderjaren niet minstens één keer op de algemene ledenvergadering aanwezig of geldig vertegenwoordigd was, kan door het bestuursorgaan voor ontslag worden voorgedragen aan de algemene vergadering.

Het niet ontvangen hebben van de oproepingsbrief kan door een lid niet als excuus ingebracht worden, wanneer de oorzaak is dat het lid heeft nagelaten de wijziging van zijn e-mailadres of zijn adres aan de statutaire zetel van de vereniging mee te delen.

De uitsluiting van een lid is een exclusieve bevoegdheid van de algemene vergadering. Dit punt moet uitdrukkelijk op de agenda voorkomen en het lid moet worden uitgenodigd om in zijn verdediging te kunnen voorzien. Het uitsluiten van een lid vereist een aanwezigheidsquorum van 2/3 van het aantal aanwezige en vertegenwoordigde leden. Daarnaast is 2/3 van de uitgebrachte stemmen nodig, waarbij onthoudingen noch in de teller noch in de noemer meegerekend worden.

Artikel 18 - gewone en buitengewone algemene vergaderingen/statutenwijziging In gewone gevallen is er geen aanwezigheidsquorum en worden de besluiten genomen bij eenvoudige meerderheid van de uitgebrachte stemmen, waarbij onthoudingen noch in de teller noch in de noemer meegerekend worden.

Bij staking van stemmen is het voorstel aangenomen.

Slechts bij een buitengewone algemene vergadering waarin de statuten gewijzigd worden, de vzw ontbonden wordt of een lid wordt uitgesloten, moet een aanwezigsheidsquorum van 2/3 van aanwezige en vertegenwoordigde leden behaald

[ 122 ]

worden. Wordt dit getal niet bereikt dan kan een tweede vergadering worden bijeengeroepen, zoals door deze statuten is bepaald. Deze vergadering zal een geldig besluit kunnen nemen, ongeacht het aantal aanwezige of vertegenwoordigde leden. Deze tweede vergadering mag niet binnen de vijftien kalenderdagen volgend op de eerste vergadering gehouden worden.

Een wijziging van de statuten is alleen dan aangenomen, wanneer zij 2/3 van de uitgebrachte stemmen verkregen heeft, ook op de tweede algemene vergadering, waarbij onthoudingen noch in de teller noch in de noemer meegerekend worden.

Indien de statutenwijziging betrekking heeft op het voorwerp of het belangeloos doel van de vereniging, is zij alleen dan aangenomen wanneer zij 4/5 van de uitgebrachte stemmen verkregen heeft, waarbij onthoudingen noch in de teller noch in de noemer meegerekend worden.

Van iedere statutenwijziging zullen de wijzigingen en de volledige gecoördineerde statuten na deze wijziging neergelegd worden in het verenigingsdossier op de griffie van de ondernemingsrechtbank. Binnen de tien dagen na de neerlegging dient de wijziging (bij uittreksel) bekendgemaakt te worden in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.

Artikel 19 Bij vrijwillige ontbinding van de vereniging, een fusie, de evolutie van een vzw naar een ivzw of een grensoverschrijdende omzetting, moeten dezelfde regels als deze beschreven voor het wijzigen van het doel der vereniging worden nageleefd.

Artikel 20 Van elke vergadering worden notulen gemaakt. Zij bevatten enerzijds alle beslissingen die door de algemene vergadering genomen zijn, anderzijds een lijst van de aanwezige, de vertegenwoordigde, de verontschuldigde en de afwezige leden.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

De beslissingen die door de algemene vergadering genomen worden en opgenomen zijn in de notulen, binden elk lid van de vzw.

De notulen worden ondertekend door de voorzitter en de secretaris indien in deze functie voorzien is, of een andere bestuurder die de rol van secretaris occasioneel waarnam. Zij worden opgenomen in een speciaal daartoe bestemd register.

Dit register kan op de zetel van de vereniging door leden en belanghebbende derden worden ingezien.

De notulen worden eveneens aan de leden bezorgd ten laatste één maand na de bijeenkomst van de algemene vergadering via het door hen opgegeven e-mailadres. Indien geen e-mailadres werd opgegeven, moet de communicatie per post gebeuren en op dezelfde dag verzonden worden als de e-mail.

Het intern vzw-dossier bijgehouden door het bestuursorgaan, kan geraadpleegd worden door de leden van de algemene vergadering. Zij richten een verzoek aan de voorzitter per e-mail of schriftelijk. Nadien worden datum en uur overeengekomen.

Artikel 21 Belanghebbenden die de nietigheid willen vragen van een genomen beslissing, dienen een gerechtelijke procedure op te starten voor de ondernemingsrechtbank in het gerechtelijk arrondissement waar de vzw haar zetel heeft.

TITEL 4 - HET BESTUURSORGAAN Artikel 22 De vereniging wordt bestuurd door een bestuursorgaan van tenminste vijf bestuurders die lid zijn van de vereniging.

Artikel 23 - duur van het mandaat van de leden van het bestuursorgaan De leden van het bestuursorgaan worden benoemd voor een periode van vier jaar, doch zijn opnieuw herkiesbaar.

Artikel 24 - wijze van benoeming en bezoldiging van de leden van het bestuursorgaan De leden van het bestuursorgaan worden benoemd door de algemene vergadering met een gewone meerderheid ongeacht het aantal aanwezige en vertegenwoordigde leden.

De leden van het bestuursorgaan worden niet bezoldigd.

De akten betreffende de benoeming van de leden van het bestuursorgaan moeten neergelegd worden in het verenigingsdossier op de griffie van de ondernemingsrechtbank en moeten binnen de tien dagen na de neerlegging (bij uittreksel) bekendgemaakt worden in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.

Artikel 25 - bevoegdheden van het bestuursorgaan Het bestuursorgaan is bevoegd om alle handelingen te verrichten die nodig of dienstig zijn om het voorwerp van de vzw te verwezenlijken.

Het bestuursorgaan is bevoegd om alles te doen wat niet uitdrukkelijk (door de wet of in de statuten) aan de algemene vergadering toegewezen werd.

[ 123 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Het bestuursorgaan stelt een intern reglement op en is bevoegd om het te wijzigen.

Het moet medegedeeld worden aan de leden van de algemene vergadering via e-mail of per post, verzonden op dezelfde dag als de e-mail. De laatst goedgekeurde versie van het intern reglement is deze d.d. 14 november 2019. Het bestuursorgaan is bevoegd om wijzigingen bekend te maken via de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.

Artikel 26 Het bestuursorgaan wordt bijeengeroepen door de voorzitter of door twee bestuurders.

De vergaderingen van het bestuursorgaan worden voorgezeten door de voorzitter.

Indien deze afwezig is, wordt de vergadering voorgezeten door de ondervoorzitter indien in deze functie voorzien is, of door de oudste van de aanwezige bestuurders.

Het bestuursorgaan kan slechts geldig beslissen indien de meerderheid van de leden van het bestuursorgaan aanwezig of vertegenwoordigd is bij volmacht. Iedere bestuurder kan evenwel slechts één ander bestuurslid vertegenwoordigen.

De beslissingen worden genomen bij gewone meerderheid van stemmen.

Bij staking van stemmen is het voorstel aangenomen.

Het bestuursorgaan kan ook tot een beslissing komen over agendapunten bij eenparig schriftelijk besluit van alle bestuurders. Een voorstel van beslissing kan door de voorzitter via e-mail of post naar de bestuurders gezonden worden. Wanneer iedere bestuurder zijn of haar schriftelijk akkoord geeft via e-mail of post, is er een rechtsgeldige beslissing. Uitgesloten hiervan zijn beslissingen over de rekeningen en de begroting.

De beslissingen van het bestuursorgaan die genomen worden door middel van bovenvermelde schriftelijke procedure, worden meegedeeld aan de bestuurders via het opgegeven e-mailadres. Indien geen e-mail is medegedeeld, moet de communicatie per post gebeuren, verzonden op dezelfde dag als de e-mail. [ 124 ]

Artikel 27 Van elke vergadering worden notulen gemaakt, die ondertekend worden door de voorzitter en de bestuurders die erom verzoeken.

De notulen worden ingeschreven in een daartoe bestemd register.

De uittreksels en al de andere akten worden geldig ondertekend door twee vertegenwoordigingsbevoegde leden van het bestuursorgaan.

Het bestuursorgaan is verantwoordelijk voor de opbouw en het bijhouden van het intern vzw-dossier op de statutaire zetel van de vzw.

Onderdelen van dit dossier zijn: 1. Het ledenregister, dat elektronisch kan bijgehouden worden.

2. �e verslagen en beslissingen (originele notulen) van de verschillende organen van de vzw: de algemene vergadering, het bestuursorgaan en het dagelijks bestuur.

3. �e boekhoudkundige stukken: begroting, dagboek, inventaris, jaarrekening, jaarverslag.

4. �eleidsplannen en voortgangsrapporten.

Artikel 28 – belangenconflict Wanneer het bestuursorgaan een beslissing moet nemen of zich over een verrichting moet uitspreken die onder zijn bevoegdheid vallen, waarbij een bestuurder een rechtstreeks of onrechtstreeks belang van vermogensrechtelijke aard heeft dat strijdig is met het belang van de vereniging, moet de betrokken bestuurder dit meedelen aan de andere bestuurders vóór het bestuursorgaan een besluit neemt.

Zijn verklaring en toelichting over de aard van dit strijdig belang worden opgenomen in de notulen van de vergadering van het bestuursorgaan die de beslissing moet nemen. Het is het bestuursorgaan niet toegelaten deze beslissing te delegeren.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

In de vereniging die op de balansdatum van het laatst afgesloten boekjaar meer dan één van de in artikel 3:47, §2, bedoelde criteria overschrijdt, omschrijft het bestuursorgaan in de notulen de aard van de in het eerste lid bedoelde beslissing of verrichting en de vermogensrechtelijke gevolgen ervan voor de vereniging en verantwoordt hij het genomen besluit. Dit deel van de notulen wordt in zijn geheel opgenomen in het jaarverslag of in het stuk dat samen met de jaarrekening wordt neergelegd. Ingeval de vereniging een commissaris heeft benoemd, worden de notulen van de vergadering aan hem meegedeeld. In zijn in artikel 3:74 bedoelde verslag beoordeelt de commissaris, in een afzonderlijke sectie, de vermogensrechtelijke gevolgen voor de vereniging van de besluiten van het bestuursorgaan waarvoor een strijdig belang als bedoeld in het eerste lid bestaat.

Een bestuurder met een belangenconflict mag niet deelnemen aan de beraadslagingen van het bestuursorgaan over deze beslissingen of verrichtingen, noch aan de stemming in dat verband.

Wanneer de meerderheid van de aanwezige of vertegenwoordigde bestuurders een belangenconflict heeft, dan wordt de beslissing of de verrichting aan de algemene vergadering voorgelegd; ingeval de algemene vergadering de beslissing of de verrichting goedkeurt, kan het bestuursorgaan ze uitvoeren.

Deze regeling is niet van toepassing wanneer de beslissingen van het bestuursorgaan betrekking hebben op gebruikelijke verrichtingen die plaatshebben onder de voorwaarden en tegen de zekerheden die op de markt gewoonlijk gelden voor soortgelijke verrichtingen.

Artikel 29 - ambtsbeëindiging en afzetting van de leden van het bestuursorgaan Wanneer een bestuurder benoemd werd voor een bepaalde termijn, dan eindigt het mandaat van die bestuurder van rechtswege bij het verstrijken van die termijn.

Het mandaat van een bestuurder kan ook eindigen door vrijwillig ontslag, afzetting door de algemene vergadering, of door overlijden.

Een lid van het bestuursorgaan dat vrijwillig ontslag neemt, moet dit per mail of schriftelijk bekendmaken aan het bestuursorgaan via de voorzitter. Dit ontslag gaat onmiddellijk in, tenzij door dit ontslag het minimum aantal bestuurders onder het statutaire minimum is gedaald. In dit geval hebben de bestuurders drie maanden tijd om in de vervanging van het ontslagnemend lid te voorzien, een algemene vergadering samen te roepen welke in de vervanging van de ontslagnemende bestuurder dient te voorzien en die de ontslagnemende bestuurder daarvan in kennis zal stellen.

De afzetting van een bestuurder door de algemene vergadering wordt beslist bij gewone meerderheid van het aantal aanwezige en vertegenwoordigde leden.

Het voorstel tot afzetting moet evenwel uitdrukkelijk vermeld worden op de agenda van de algemene vergadering.

De akten betreffende de benoeming en de ambtsbeëindiging van de bestuurders moeten neergelegd worden in het verenigingsdossier op de griffie van de ondernemingsrechtbank en moeten binnen de tien dagen na de neerlegging (bij uittreksel) bekendgemaakt worden in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad en aangevuld in de KBO. Wanneer de plaats van een bestuurder openvalt vóór het einde van zijn mandaat, hebben de overige bestuurders het recht een nieuwe bestuurder te coöpteren.

De eerstvolgende algemene vergadering moet het mandaat van de gecoöpteerde bestuurder bevestigen. Bij bevestiging volbrengt de gecoöpteerde bestuurder het mandaat van zijn voorganger, tenzij de algemene vergadering er anders over beslist. Bij gebrek aan bevestiging eindigt het mandaat van de gecoöpteerde bestuurder na afloop van de algemene vergadering, zonder dat dit afbreuk doet aan de regelmatigheid van de samenstelling van het bestuursorgaan tot op dat ogenblik.

[ 125 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Artikel 30 Het bestuursorgaan kiest uit zijn bestuurders een voorzitter.

Het bestuursorgaan kan uit zijn bestuurders ook een ondervoorzitter, een secretaris, een penningmeester en elke functie die voor de goede werking van de vereniging noodzakelijk is, kiezen.

Hun benoeming gebeurt door het bestuursorgaan bij gewone meerderheid, die hieromtrent geldig beslist indien de meerderheid van de leden van het bestuursorgaan aanwezig of vertegenwoordigd is.

Artikel 31 – vertegenwoordigingsclausule Het bestuursorgaan is bevoegd om de vzw te vertegenwoordigen, maar kan zijn bevoegdheden voor bepaalde handelingen of taken overdragen aan de voorzitter of een andere bestuurslid.

Het bestuursorgaan kan werken met bijzondere delegaties. Deze bijzondere delegaties worden omschreven door het bestuursorgaan en zijn vastgelegd in een door het bestuursorgaan goedgekeurd delegatiebesluit. Deze bijzondere delegaties kunnen bestaan uit het nemen van beslissingen en/of uit het vertegenwoordigen van de vzw tegenover derden.

TITEL 5 - HET DAGELIJKS BESTUUR

De benoeming voor onbepaalde duur van de leden van het dagelijks bestuur gebeurt door het bestuursorgaan bij gewone meerderheid, die hieromtrent geldig beslist indien de meerderheid van de leden van het bestuursorgaan aanwezig of vertegenwoordigd is.

De bevoegdheden van het dagelijks bestuur zijn de handelingen en de beslissingen die: 1. �iet verder reiken dan de behoeften van het dagelijks leven van de vereniging.

2. �m reden van hun minder belang dat ze vertonen de tussenkomst van het bestuursorgaan niet rechtvaardigen.

3. �mwille van hun spoedeisend karakter de tussenkomst van het bestuursorgaan niet rechtvaardigen.

De benoeming van de leden van het dagelijks bestuur en hun ambtsbeëindiging wordt bekendgemaakt via de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad en aangevuld in de KBO. Het dagelijks bestuur oefent zijn bevoegdheden uit ‘als college’.

Wat betreft de bijeenroeping, het verloop en de notulen volgt het dagelijks bestuur dezelfde bepalingen als het bestuursorgaan.

Om geldig te beslissen moet de helft van het dagelijks bestuur aanwezig zijn en wordt er met een gewone meerderheid gestemd.

Artikel 32 - bestuurders belast met het dagelijks bestuur Het bestuursorgaan kan een dagelijks bestuur aanstellen en in voorkomend geval oefent het bestuursorgaan hierop het toezicht uit.

De originele notulen van het dagelijks bestuur worden bijgehouden op de zetel van de vzw als onderdeel van het interne vzw-dossier.

De voorzitter maakt deel uit van het dagelijks bestuur. Andere leden kunnen bestuurders zijn die bv. een specifieke functie bekleden (ondervoorzitter, secretaris, penningmeester), indien deze door het bestuursorgaan voorzien zijn.

De ambtsbeëindiging van de leden van het dagelijks bestuur kan geschieden op vrijwillige basis, het beëindigen van het mandaat als bestuurder, door afzetting door het bestuursorgaan of door overlijden.

[ 126 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

TITEL 6 – JAARREKENING, INVENTARIS, BEGROTING EN JAARVERSLAG Artikel 33 Het boekjaar van de vereniging loopt van 1 januari tot 31 december.

Het bestuursorgaan bereidt de jaarrekening voor en legt deze ter goedkeuring voor aan de algemene vergadering in de loop van het eerste kwartaal na de afsluitingsdatum van het boekjaar.

Het bestuursorgaan maakt ook elk jaar een inventaris op volgens de waarderingsmaatstaven van een Koninklijk Besluit.

Het bestuursorgaan maakt ieder jaar een begroting op. Deze wordt samen met de jaarrekening tijdens het eerste kwartaal van het boekjaar ter goedkeuring voorgelegd aan de algemene vergadering.

In het jaarverslag, opgemaakt volgens de vereisten van de wet, geeft het bestuursorgaan rekenschap van zijn beleid.

TITEL 7 - ONTBINDING EN VEREFFENING Artikel 34 Behoudens gevallen van een ontbinding van rechtswege of door een gerechtelijke beslissing kan slechts de algemene vergadering tot een vrijwillige ontbinding besluiten indien 2/3 van de leden op de algemene vergadering aanwezig of vertegenwoordigd zijn en er bovendien een 4/5 meerderheid van de uitgebrachte stemmen akkoord is om de vereniging vrijwillig te ontbinden. Het voorstel tot vrijwillige ontbinding van de vereniging moet uitdrukkelijk op de agenda van de algemene vergadering vermeld worden.

Zijn geen 2/3 van de leden op deze algemene vergadering aanwezig of vertegenwoordigd, dan moet een tweede algemene vergadering worden bijeengeroepen die geldig beraadslaagt ongeacht het aantal aanwezige of vertegenwoordigde leden. Ook op deze tweede algemene vergadering is een 4/5 meerderheid vereist om tot de vrijwillige ontbinding van de vereniging te besluiten.

In geval van vrijwillige ontbinding benoemt de algemene vergadering, één of meer vereffenaars bij gewone meerderheid. De algemene vergadering bepaalt tevens

hun bevoegdheid alsmede de vereffeningsvoorwaarden. Doet de VZW dit niet, dan benoemt de rechtbank op gemotiveerd verzoek van een lid, een belanghebbende derde of van het Openbaar Ministerie, de vereffenaars.

Het vereffingssaldo wordt door de algemene vergadering, met naleving van de aanwezigheids- en de meerderheidsvereisten voorgeschreven voor een statutenwijziging, overgedragen aan een vereniging met een gelijkaardige, belangeloze doelstelling.

Van de ontbinding zal het ontbindingsbesluit, de benoeming en de ambtsbeëindiging van de vereffenaars neergelegd worden in het verenigingsdossier op de griffie van de ondernemingsrechtbank. Binnen de tien dagen na de neerlegging dient dit ontbindingsbesluit, de benoeming en de ambtsbeëindiging van de vereffenaars bij uittreksel bekendgemaakt te worden in de bijlagen bij het Belgisch Staatsblad.

TITEL 8 – INSOLVENTIE Artikel 35 – gerechtelijke reorganisatie Bij moeilijkheden om financieel de schulden te betalen kan de vzw aan de ondernemingsrechtbank een gerechtelijke reorganisatie vragen, waarbij bescherming gevraagd wordt tegen schuldeisers.

Artikel 36 – faillissement Als de vzw geconfronteerd wordt met een duurzame staking van betalen en een geschokt krediet, is de aangifte van faillissement bij de ondernemingsrechtbank, een optie.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------Artikel 37 Voor alles wat in deze statuten niet is voorzien of geregeld, blijft het Wetboek van Vennootschappen en Verenigingen van 28 februari 2019 toepasselijk (BS 23 maart 2019).

[ 127 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

II. BESTUURLIJKE BEKENDMAKINGEN

III. BENOEMINGEN

1. De statutaire zetel van Vormingplus Gent-Eeklo is gevestigd: Visserij 106/01, 9000 Gent.

2. Contactgegevens van Vormingplus Gent-Eeklo: telefoon: 09 224 22 65 e-mailadres: info.gent.eeklo@vormingplus.be website: https://www.vormingplusgent-eeklo.be/

1. Bestuursorgaan Bij beslissing van buitengewone algemene vergadering d.d. 14/09/2019 worden de volgende personen tot bestuurder herbenoemd: Anné Danny, Eikvarenweg 26, 9031 Drongen, geboren op 15/12/1958, te Temse De Pauw René, Fortlaan 25, 9000 Gent, geboren op 16/01/1951, te Temse De Vos Hugo, Rondehuisjesdreef 10, 9031, geboren op 26/05/1948, te Ukkel Doucet Bartholomeus, Smidsestraat 31a/201, 9000 Gent, geboren op 24/08/1957, te Leuven Ockerman André, Sportstraat 181, 9000 Gent, geboren op 05/11/1955, te Oudenaarde Pruyt Marijke, Kerkstraat 56, 9820 Merelbeke, geboren op 18/09/1960, te Gent Van Braeckel Dirk, Buffelstraat 3, 9000 Gent, geboren op 07/08/1958, te Temse Velleman Marleen, Fr. Uyttenhovestraat 22, 9040 Sint-Amandsberg, geboren op 20/10/1965, te Aalst.

Functies binnen het bestuursorgaan: voorzitter: De Pauw René ondervoorzitter: Marijke Pruyt secretaris-penningmeester: Dirk Van Braeckel.

[ 128 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2. Dagelijks bestuur: Bij beslissing van het bestuursorgaan d.d. 14/09/2019 worden de volgende bestuurders benoemd tot lid van het dagelijks bestuur: De Pauw René, voorzitter Van Braeckel Dirk, secretaris-penningmeester.

Aldus opgemaakt en aangenomen op de buitengewone algemene vergadering en de bestuursvergadering, beiden d.d. 14 november 2019.

Te Gent, 14 november 2019, Namens het bestuursorgaan,

Van Braeckel Dirk De Pauw René secretaries-penningmeester voorzitter

[ 129 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

B. INTERN REGLEMENT INTERN REGLEMENT Artikel 1 Het intern reglement regelt de werkingsmodaliteiten van het bestuursorgaan en van het dagelijks bestuur, binnen het globale kader van de statuten.

Artikel 2 1. Het bestuursorgaan is, bij delegatie door de algemene vergadering, bevoegd om de statutaire zetel van de vereniging te verplaatsen binnen de grenzen van het Vlaams Gewest. Gezien de activiteiten van de VZW ontwikkeld worden voor de regio Gent-Eeklo, is het de intentie de statutaire zetel binnen deze regio te (her)vestigen.

2. Het bestuursorgaan is bevoegd voor de wijziging van het e-mailadres van de vereniging, de website en het intern reglement.

3. Het bestuursorgaan maakt de wijzigingen bekend door publicatie in de bijlagen bij het BS. Artikel 3 In artikel 25 van de statuten staat: “Het bestuursorgaan is bevoegd om alle handelingen te verrichten die nodig of dienstig zijn om het voorwerp van de VZW te verwezenlijken.

Het bestuursorgaan is bevoegd om alles te doen wat niet uitdrukkelijk (door de wet of in de statuten) aan de algemene vergadering toegewezen werd.”

[ 130 ]

In aanvulling op artikel 25 in de onderstaande lijst een opsomming van de bevoegdheden van het bestuurorgaan. Deze lijst is exemplatief, niet limitatief.

1. Het bestuursorgaan vertegenwoordigt de VZW en kan handelingen stellen in naam en voor rekening van de VZW. 2. Het bestuursorgaan oefent zijn bevoegdheden uit ‘als college’. Het toekennen van taken, mandaten of statutaire machtigingen aan bepaalde leden van het bestuursorgaan vermindert in geen geval de volledige bestuursbevoegdheid en de verantwoordelijkheid van het college.

Het bestuursorgaan omschrijft het doel en de inhoud van alle functies die het creëert.

3. Het bestuursorgaan treedt op als eiser en verweerder, in alle rechtsgedingen en beslist over het al dan niet aanwenden van rechtsmiddelen.

4. Het bestuursorgaan is gevoegd voor tewerkstellingen en personeel.

Het bestuursorgaan bepaalt: 1. het aantal en de functieomschrijvingen van het personeel 2. hun wijze van aanwerving, 3. hun statuut en bezoldigingen 4. het arbeidsreglement.

5. �et bestuursorgaan benoemt en ontslaat de leden van het personeel, stelt een sociaal secretariaat aan en sluit een arbeidsongevallenverzekering af.

6. �et bestuursorgaan streeft naar een goede relatie met de coördinator en het personeel, organiseert met het oog hierop inspraak- en overlegmomenten en zorgt voor een transparant beleid.

5. Het bestuursorgaan stelt, onverminderd de bevoegdheden van de algemene vergadering en zijn ‘collegiale bevoegdheden’, een delegatiebesluit op aan de hand van een delegatiematrix voor beslissingen en vertegenwoordiging van de VZW.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

6. Het bestuursorgaan is verantwoordelijk voor de boekhouding en stelt aan de algemene vergadering voor een commissaris (bedrijfsrevisor) te benoemen voor de controle van de jaarrekening. Deze is ingeschreven in het openbaar register van de bedrijfsrevisoren of een geregistreerd auditkantoor. Zijn verslag wordt voorgelezen op de algemene vergadering alvorens het ontwerp van jaarrekening en begroting te bespreken.

Binnen de dertig dagen na de goedkeuring ervan door de algemene vergadering, wordt de jaarrekening door het bestuursorgaan neergelegd bij de Nationale Bank van België, als volgt: 1. een stuk met de naam en voornaam van de bestuurders en van de commissaris-bedrijfsrevisor die in functie is 2. het verslag van de commissaris-bedrijfsrevisor 3. het jaarverslag.

7. Het bestuursorgaan sluit de verzekeringen af die het nodig acht, bv. voor bestuursaansprakelijkheid, arbeidsongevallenverzekering, brandverzekering, vrijwilligersverzekering, etc.

8. In opvolging van de GDPR-regelgeving zorgt het bestuursorgaan ervoor dat een privacyverklaring wordt opgesteld en een dataregister wordt bijgehouden.

9. Indien de VZW een vrijwilligerswerking uitbouwt, is het bestuursorgaan verantwoordelijk voor het vrijwilligersbeleid, het opstellen van de verplichte informatienota voor vrijwilligers, de vrijwilligersverzekering en het bepalen van eventuele vergoedingen, rekening houdend met de beperkingen in de Vrijwilligerswet.

10. Het bestuursorgaan ontvangt via de voorzitter de kandidaturen van nieuwe leden, toetst ze aan de voorwaarden in de statuten en draagt ze voor aan de algemene vergadering.

Artikel 4 De vergaderdata van het bestuursorgaan worden jaarlijks op het eind van het jaar vastgelegd in een kalender voor het daaropvolgend jaar. Deze kalender is niet bindend. Naargelang de omstandigheden of de werking van de VZW het vereist, kan de voorzitter of kunnen 2 bestuurders het bestuursorgaan samenroepen.

De bestuursleden worden opgeroepen: 1. per e-mail (of gelijkwaardig communicatiemiddel) op het e-mailadres dat de leden hebben meegedeeld aan de VZW. 2. Indien dat niet gebeurd is: per gewone post, op dezelfde dag verzonden als de communicatie per e-mail.

Artikel 5 De oproepingsbrief voor de bestuursvergaderingen, die plaats, dag en uur van de vergadering vermeldt, bevat de agenda, die wordt vastgelegd door de voorzitter of het dagelijks bestuur.

De oproepingsbrief wordt acht dagen voorafgaand aan de vergaderingen rondgestuurd met eventuele bijlagen die ervoor zorgen dat de bestuurders zich op de bijeenkomst kunnen voorbereiden.

Artikel 6 Er kunnen geen punten buiten de agenda van de bestuursvergadering behandeld worden, tenzij alle bestuurders aanwezig of vertegenwoordigd zijn en allemaal instemmen met de behandeling van bepaalde belangrijke bijkomende punten.

Het bestuursorgaan kan wel bij het begin van de vergadering onder het punt ‘varia’, punten van beperkt belang aan de agenda toevoegen.

[ 131 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Artikel 7 In aanvulling op artikel 23 van de statuten m.b.t. de mandaten in het bestuursorgaan staan volgende streefdoelen voorop: 1. Bestuurders die vier opeenvolgende jaren hun mandaat hebben uitgeoefend, zijn ontslagnemend. Zij blijven in functie tot op het ogenblik dat de eerstvolgende algemene vergadering ofwel hun ontslag heeft bevestigd, ofwel hun herverkiezing heeft goedgekeurd.

2. Vanuit het oogpunt behoorlijk bestuur wordt voor bestuurders een maximum van 3 mandaten van 4 jaar nagestreefd.

3. Bij de samenstelling van het bestuursorgaan streeft men naar een afspiegeling van de maatschappij: een evenwichtige genderverhouding, leeftijdsspreiding, een evenwichtige verdeling over de regio, 60/40-verhouding tussen de zachte en de harde sector, vertegenwoordigers van verschillende etnische afkomst, pluralistisch, vertegenwoordigers van kansengroepen.

Artikel 8 Het bestuursorgaan stelt, onverminderd de eigen verantwoordelijkheid, een coördinator aan, die met de dagdagelijkse leiding van de VZW wordt belast.

Artikel 9 Het bestuursorgaan bepaalt op welke vergoedingen de verschillende categorieën van vrijwilligers recht hebben, bepaalt de risico’s verbonden aan hun vrijwilligerswerk en sluit de wettelijk verplichte en eventueel aanvullende verzekeringscontracten af.

Het dagelijks bestuur bereidt de agenda voor van de bestuursvergaderingen.

Van de vergaderingen van het dagelijks bestuur wordt verslag gemaakt en dat verslag wordt doorgestuurd aan alle bestuurders.

Artikel 11 Volgende gegevens van de VZW moeten vermeld worden op alle akten, facturen, aankondigingen, bekendmakingen, brieven, orders, websites en andere stukken, al dan niet in elektronische vorm, die uitgaan van de VZW: 1. de naam van de VZW, onmiddellijk voorafgegaan of gevolgd door de woorden ‘vereniging zonder winstoogmerk’ of door de afkorting ‘VZW’ 2. de nauwkeurige aanduiding van de zetel van de VZW 3. het ondernemingsnummer 4. het woord ‘rechtspersonenregister’ of de afkorting ‘RPR’, gevolgd door de vermelding van de rechtbank van de zetel van de VZW 5. het e-mailadres en de website van de VZW 6. in voorkomend geval, het feit dat de VZW in vereffening is Artikel 12 Elk lid of bestuurder kan op elk moment aan de VZW een e-mailadres doorgeven om met hem of haar te communiceren. Vanaf dat moment kan hierop geldig en officieel gecommuniceerd worden totdat het desbetreffende lid een ander e-mailadres meedeelt of zijn wens uitdrukt om niet meer per e-mail te willen communiceren.

Het e-mailadres kan vervangen worden door een ander communicatiemiddel.

Artikel 10 Het dagelijks bestuur vergadert zo dikwijls als nodig is voor de goede gang van zaken in de VZW en beslist collegiaal. De oproeping voor een vergadering gebeurt per e-mail door de voorzitter.

[ 132 ]

Indien geen e-mailadres doorgegeven werd dan moet er per post gecommuniceerd worden, verstuurd op dezelfde dag als de communicatie per e-mail.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

Artikel 13 - UBO-register De uiteindelijk begunstigden in een VZW zijn de personen die ‘zeggenschap of beslissingsrecht’ hebben over de VZW en die kunnen meebeslissen ‘hoe het vermogen van de VZW gebruikt kan worden om het belangeloos doel te realiseren’.

De VZW vraagt bij zijn (dagelijks) bestuurders de nodige gegevens op corrigeert deze indien nodig binnen de maand na een wijziging en bevestigt jaarlijks de juistheid van de gegevens.

De bekendmaking van het intern reglement gebeurt door opname van de datum van deze versie in de nieuwe statuten, die zullen worden gepubliceerd in de bijlagen bij het BS.

[ 133 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

EEN GREEP UIT DE ACTIVITEITEN EN PROJECTEN VAN VORMINGPLUS GENT-EEKLO 1. SAMENLEZEN Wat? SamenLezen brengt diverse mensen samen en wakkert het leesplezier aan Doelgroep? Kwetsbare personen Partners: Poëziecentrum, Netwerk Vrijetijdsparticipatie Stad Gent, Bibliotheek De Krook Gent. Andere partners: PC Dr. Guislain, Zuidpoort, OCMW, LDC De Knoop, Dienst cultuur Merelbeke, De Heide, Christoforus, bibliotheek Merelbeke, Vooruit, PC Caritas Melle-Merelbeke, LDC De Regenboog

© Sophie Nuytten

[ 134 ]

Doel of beoogd effect Dit project beoogt het delen van ervaringen tussen verschillende ‘publieken’ vertrekkend vanuit tekstfragmenten en gedichten.

Gemeenschapsvormende functie, educatieve en cutluurfunctie.

Intermediaire organisaties zorgen voor toeleiding van mensen die tot een kansengroep behoren.

Inclusieve aanpak i.s.m. buurtorganisaties.

© Sophie Nuytten

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

2. DZJAMBO Wat? Nieuwkomers, ex-nieuwkomers en Gentenaars ontmoeten elkaar in verbindende activiteiten Doelgroep: Nieuwkomers, ex-nieuwkomers, Gentenaars Partners Kom-pas vzw, IN-Gent vzw en partners in het aanbieden van gratis toegang tot activiteiten (met dank aan UiTPAS Regio Gent, MSK Gent, Dierenasiel Gent …) en Refu Interim Gent

Doel of beoogd effect: Interculturele ontmoetingsactiviteiten Centraal staat de ontmoeting tussen nieuwkomers, ex-nieuwkomers en autochtonen met de bedoeling: Tot interculturele contacten en uitwisseling te komen; De eenzaamheid en isolatie waarin nieuwkomers, ex-nieuwkomers (en ook autochtonen) zich te vaak bevinden, te doorbreken; De kwetsbaarheid te verminderen en de sociale redzaamheid te verhogen; Nederlands te oefenen in de praktijk; Zicht krijgen op het vrijetijdsaanbod in Gent; De cultuurparticipatie bij nieuwkomers te verhogen.

[ 135 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

3. KERK IN HET MIDDEN Wat? Participatieve herbestemming van landelijke parochiekerken.

Doelgroep: Eerste lijn: inwoners van twee plattelandsdorpen waar de cases worden uitgewerkt. Bijzondere aandacht gaat uit naar diversiteit en kansengroepen.

Tweede lijn: diverse stakeholders betrokken bij herbestemming van kerken (cfr.

Uitwerking van twee cases, waarbij een neerslag van de trajecten wordt voorzien).

Partners: Een Platteland Plus project, waarbij Vormingplus Gent-Eeklo co-promotor is. Provincie Oost-Vlaanderen – dienst Erfgoed is promotor.

Verschillende lokale en bovenlokale partners: bisdom, Centrum voor religieuze kunst en cultuur, kerkbesturen, gemeentebesturen, verenigingen, bewonersinitiatieven, handelaars, erfgoedcellen,…

[ 136 ]

Doel of beoogd effect: Draagvlak voor de thematiek van de toekomst van de parochiekerken vergroten en bestendigen als basis voor een duurzame context.

Sterk participatief proces op gang trekken, met het oog op het stimuleren van het gemeenschapsgevoel (een verdiepend proces waarbij ontmoeting en sociale cohesie centraal staan), maar ook het bevorderen van de lokale draagkracht en het lokale draagvlak voor een her- of nevenbestemming.

Zelfstandige en gedragen duurzame netwerken uitbouwen die de toekomst van het religieuze erfgoed kunnen laten evolueren naar een gedeelde betekenis.

Als dragers van cultuur en zingeving is dit erfgoed belangrijk voor de diverse gemeenschap van een platteland in ontwikkeling.

Mogelijkheden rond her- en nevenbestemmingen onderzoeken op lokaal en bovenlokaal niveau en deze afstemmen op elkaar binnen een regio om overaanbod van gelijkaardige functies te vermijden.

De neerslag van het project komt terecht in een stappenplan met instrumentenkoffer die toekomstige projecten een leidraad geeft en hen ondersteunt bij de realisatie.

De goede praktijkvoorbeelden inzake her- en nevengebruik van parochiekerken en hun roerend erfgoed, zullen een multiplicatoreffect teweegbrengen in de provincie.

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

4. KORTE KETEN MEETJESLAND Wat? In zes Meetjeslandse gemeenten komen inwoners, landbouwers / producenten, ondernemers en gemeentelijke ambtenaren samen in een Living Lab. Daar gaan ze met elkaar in gesprek over korte keten én plannen ze concrete acties om die korte keten te versterken en toegankelijker te maken in hun eigen gemeente. Vormingplus GentEeklo verzorgt hierbij de begeleiding.

Doelgroep: Producenten, verwerkers, verkopers, consumenten, lokale overheden: alle belanghebbenden bij het creëren van nieuwe korte keteninitiatieven.

Partners: Natuurpunt en partners Meetjesland (NPM), Kwadraet Doel of beoogd effect: De korte keten meer bekendheid geven en in de deelnemende gemeenten meer verkoop- en afhaalpunten realiseren.

Living Labs 1. Deelnemers hebben beter inzicht in de verschillende perspectieven van de verschillende stakeholders bij korteketeninitiatieven.

2. Deelnemers hebben zicht op mogelijkheden voor korteketeninitiatieven in hun gemeente.

3. Deelnemers formuleren concrete acties waar ze mee aan de slag zullen gaan.

[ 137 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

5.

BELEEF(DE) PLEKJES: ADOPTEER EEN NIEUWE GROENE BUURT

Wat? Leaderproject waarin Gemeente Oosterzele haar nieuwe en oude bewoners wil samenbrengen door ze zorg te laten dragen voor een groene ontmoetingsplaats in hun buurt of deelgemeente.

Doelgroep: Nieuwe en oude inwoners van Gemeente Oosterzele Partners: Gemeente Oosterzele, Schakel vzw Doel of beoogd effect: Voor eind juni 2020 wenst het gemeentebestuur Oosterzele in elk van haar deelgemeenten minstens 1 participatietraject te doorlopen en een buurt- of wijkontmoetingsplaats te realiseren waarbij de inwoners een mooi plekje adopteren en mee helpen onderhouden. Voor het opzetten en begeleiden van dit participatietraject zijn Schakel en Vormingplus Gent-Eeklo verantwoordelijk.

Gemeenschapsvormende funtie, educatieve functie.

[ 138 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

6.

DAG VAN DE FILOSOFIE

Wat? Jaarlijkse dag n.a.v. maand van de filosofie in april. Naast klassieke lezingen en een maatschappelijk debat, hebben we oog voor interactieve vormen van filosofie, bijvoorbeeld een filosofisch café, leesgroepen waarin teksten besproken worden, stand-up filosofie en scherpe uitwisselingen in de vorm van speeddates.

Doelgroep? Breed en divers publiek Partners? Universiteit Gent, Kunstencentrum Vooruit, Voem vzw, Masereelfonds, Boekhandel Limerick, deBuren…

Doel of beoogd effect: De Dag van de Filosofie wil actuele, maatschappelijk-filosofische thema’s bij een breed publiek in de kijker zetten. Het is daarbij onze bedoeling een zo divers mogelijke groep mensen te laten participeren aan de dialoog rond deze thema’s. Door een mix van werkvormen en sprekers bijeen te brengen, pogen we de kloof tussen de academische wereld en het brede educatieve en culturele veld te overbruggen.

© Tim Deschaumes

[ 139 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

7.

A TOUCH OF ERITREA

Wat? Eritrese vluchtelingen verspreid over Afrika en diverse landen in Europa zijn op zoek naar een veilige plek. De vragen naar persoonlijke ondersteuning, traumaverwerking, huisvesting ... zijn een brandend knelpunt in de hedendaagse samenleving. Deze lezing schetst de situatie van de Eritrese gemeenschap alsook het panelgesprek ‘Fysieke en psychische hinderpalen voor vluchtelingen’.

Doelgroep: Eritrese gemeenschap, breed publiek Partners: Eritrese gemeenschap Gent, IN-Gent vzw - Afdeling Inburgering, Stad Gent, Bibliotheek De Krook.

Doel of beoogd effect: sensibilisering, gemeeschapsvormend, inclusie, drempelverlagende ontmoeting in De Krook

[ 140 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

8. PANO LIVE Wat? Naar analogie met de Tegenlicht Meet Ups van de Nederlandse VPRO organiseert Vormingplus Gent-Eeklo de avond na de uitzending van Pano een live debat met een moderator (Phara De Aguirre) die het publiek actief probeert te betrekken bij het gesprek met de makers.

Doelgroep: Algemeen publiek Partners: VRT, Bibliotheek De Krook, UGent, imec Doel of beoogd effect: In Pano komen indringende reportages aan bod met actuele kwesties die de Vlaming bezighouden, of problemen waarvan hij beter wakker zou liggen. Het live debat moet de onderwerpen toegankelijk en bespreekbaar maken. Thema: armoede in Vlaanderen.

[ 141 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

9. VROUWENDAG Wat? Viering van Internationale Vrouwendag ( in 2018 in De Centrale aan de hand van tien gratis workshops tijdens Women After Work) Doelgroep: Algemeen divers publiek Partners 2018: De Centrale, Ella vzw, FMV, FZO-VL, Hermes, KVLV, Merhaba, Nakhla, Neapolis, Onderzoekscentrum voor Cultuur en Gender (UGent), Univers’elle, Viejoteca, VOEM, Zij-Kant Doel of beoogd effect: Zeventig jaar na de invoering van het vrouwenstemrecht brengen we hulde aan alle vrouwen die zich na hun uren engageren voor elkaar, hun omgeving en de wereld. Met workshops met onderwerpen als het stemrecht, gender en diversiteit, mensenrechten, solidariteit, loonkloof en interculturalisering trachten we rond gedeelde samenlevingsvraagstukken het publieke debat te stimuleren.

[ 142 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

10. QUOTES Wat? Elke maand haalt Tina De Gendt voor Quotes een aantal opmerkelijke citaten uit een spraakmakend non-fictieboek en vraagt ze de auteur om tekst en uitleg.

Tijdens een Quotes-interview stap je als publiek mee in de wereld van het boek, met de auteur als gids.

Doelgroep: Algemeen publiek Partners: Bibliotheek De Krook Doel of beoogd effect: Actuele en maatschappelijk relevante thema’s uit non-fictieboeken als het feminisme, de wereldeconomie, ons samenlevingsmodel, kinderarmoede, gelijke kansen … toegankelijk en bespreekbaar maken bij een breed publiek.

© Sophie Nuytten

© Sophie Nuytten

[ 143 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

11. DIGICAFÉ VOOR BEGINNERS Wat? Project rond de digitale kloof voor kwetsbare mensen in Bibliotheek De Krook Doelgroep: Kwetsbare groepen, digital outcasts, digital fighters.

Partners: Digipolis, programma Digitaal.Talent@Gent, Centrum voor Basiseducatie vzw, leerpunt Gent-Meetjesland-Leieland, Bibliotheek De Krook Doel of beoogd effect: Het project Digicafés wil inzetten op het verhogen van digitale geletterdheid bij kwetsbare groepen, en specifiek bij diegenen binnen deze groepen die op vlak van digitale geletterdheid nog maar zeer weinig vaardigheden hebben. Deelnemers worden aangemoedigd in het gebruik van digitale media door samen met hen specifieke relevante inhouden aan te reiken en te oefenen.

Educatieve functie, digitale kloof, gemeenschapsvormende functie.

[ 144 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

12. DIGISTATIES Wat? Dankzij korte, smaakmakende ‘Digistaties’ verwerf je inzicht in digitale trends en loop je nooit meer verloren in Computerland.

Doelgroep: Algemeen publiek, digitaal ongeletterden Partners: Bibliotheek De Krook, Digitaal.Talent@Gent Doel of beoogd effect: Digitale geletterdheid vergroten bij een breed publiek.

13. CLASH Wat? In Clash worden twee tegengestelde opinies over een belangrijk maatschappelijk vraagstuk met elkaar geconfronteerd. Het debat krijgt vorm aan de hand van stellingen waar de twee centrale gasten maar ook de deelnemers zich kunnen over uitspreken.

Doelgroep: Algemeen publiek Partners: Bibliotheek De Krook Doel of beoogd effect: Actuele en maatschappelijk relevante thema’s als het basisinkomen, homeopathie, de jacht … toegankelijk en bespreekbaar maken bij (en met) een breed publiek.

[ 145 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

14. INTERLEVENSBESCHOUWELIJKE DIALOOG Wat: Jaarlijks organiseren de katholieke, vrijzinnige en moslimgemeenschappen van Zelzate met steun van Orbit, Vormingplus Gent-Eeklo en het Agentschap Integratie en inburgering een dialoog en ontmoetingsmoment. Er wordt in overleg telkens een thema vastgelegd. Na een inleiding over dit thema is het aan de deelnemers om met elkaar in dialoog te gaan over dit thema. Vormingplus biedt in het overleg input voor mogelijke thema’s, we hebben ervoor gezorgd dat ook de vrijzinnige gemeenschap van Zelzate betrokken werd; we bieden input voor sprekers en zorgen voor dialoogbegeleiders op de dialoogavond.

Doelgroep: achterban van verschillende levensbeschouwingen en de inwoners Zelzate.

Partners: zie boven Beoogd effect: De nood aan initiatieven die de verschillende gemeenschappen dichter bij mekaar brengen is groot in Zelzate. Voor heel wat deelnemers is het de eerste keer dat ze echt in gesprek gaan met mensen van een andere levensbeschouwelijke overtuiging.

Gemeenschapsvormende functie; bridging.

[ 146 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

15. SAMEN VEERKRACHTIG Wat? Van 1 tot 10 oktober is het de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid. “Samen Veerkrachtig” is al een paar jaar de campagne waarmee het ‘Steunpunt Geestelijke Gezondheid’ aandacht vraagt voor dit thema. Door heel wat partnerorganisaties, waaronder Vormingplus Gent-Eeklo, worden in de maand oktober activiteiten hierover georganiseerd of extra in de aandacht gezet. Door het campagnelabel toe te voegen, worden onze activiteiten op de campagnekalender bekend gemaakt, beogen we nieuwe groepen te bereiken en ondersteunen wij mee de zichtbaarheid van de campagne.

Doelgroep: Veerkracht is wat je nodig hebt om na een mentale problemen weer verder te kunnen. “Samen Veerkrachtig” legt de nadruk op ‘zorg voor je eigen veerkracht’ en ‘zorg dragen voor elkaar’.

Partners: Steunpunt geestelijke gezondheid Doel of beoogd effect: Door het campagnelabel toe te voegen, worden onze activiteiten op de campagnekalender bekend gemaakt, beogen we nieuwe groepen te bereiken en ondersteunen wij mee de zichtbaarheid van de campagne. Activiteiten die inspelen op maatschappelijke nood.

© Sanne Stassijns

© Sanne Stassijns

[ 147 ]

Beleidsplan Vormingplus Gent-Eeklo vzw 2021-2025

16. LEZINGENREEKS MELLE - MERELBEKE - OOSTERZELE: ONDERWEG NAAR DUURZAAM EN SOCIAAL Wat: we organiseren jaarlijks een activiteitenreeks waarbij we de bevolking willen sensibiliseren over de concrete invulling van de duurzame ontwikkelingsdoelen, zowel hier als in het zuiden. Dat doen we door enerzijds de problemen duidelijk en genuanceerd te schetsen en anderzijds concrete oplossingen aan te reiken. Jaarlijks wordt er een thema vastgelegd. In 2018 was dit ‘Duurzaam en sociaal’ waarbij we het spanningsveld tussen duurzaamheid en sociale noden werd verkend aan de hand van concrete oplossingen zoals agro ecologische landbouw, sociale economie die inzet op herstel en recyclage (kringwinkels) en deelinitiatieven.

Partners: GROS van Merelbeke, Melle en Oosterzele Doelpubliek: ruime bevolking Melle, Merelbeke, Oosterzele Doel of beoogd effect: sensibilisering rond maatschappelijke nood, educatieve functie.

[ 148 ]