WHATSAPP/NEP-HONGAARS Wie een tekst via WhatsApp wil versturen, wordt verblijd met allerlei suggesties die bedoeld zijn om het langdradige tikwerk te verkorten. Zo krijg ik, als ik het woord ‘bestuur’ intik, als suggestie ‘bestuursvergadering’ aangeboden, want het computergeheugen weet dat ik dat lange woord eerder gebruikt heb. Mooi zo! Ook als ik wat oppervlakkige tikfouten heb gemaakt, corrigeert mijn knappe tekstverwerker dat feilloos: wat ben ik in mijn sas wanneer hij het verkeerd ingetikte, onnederlandse ‘afbeveungen’ moeiteloos omzet naar ‘afleveringen’ wat feitelijk bedoeld was. Mijn blijdschap wordt getemperd, wanneer de aangeboden suggesties niet alleen volmaakt onzinnig blijken te zijn, maar ook niet bevorderlijk voor mijn reputatie: wie in een tekst ‘correctie’ bedoelt, maar achteloos de suggestie ‘erectie’ overneemt, kan bevroeden dat de ontvanger van de boodschap de wenkbrauwen fronst. In een andere tekst suggereerde de computer om in plaats van ‘behandelen’ het woord ‘bananenschil’ in te voeren; toch jofel dat in een zakelijke tekst de poëzie ineens haar recht opeist. De tekstverwerker weet ook dat ik soms teksten in het Duits verstuur en daarvoor het Duitse toetsenbord hanteer. Als je dan vergeet dat weer om te zetten, dan bombardeert hij je ‘voor straf’ met duitstalige onzinsuggesties in je Nederlandse tekst. Zo kreeg ik bij de uitdrukking ‘de vorige keer’ het Duitse ‘Vorzüge’ aangeboden. Helemaal leuk wordt het als je het toetsenbord omzet naar een vreemde taal als het Hongaars.
Je kunt dan voor je plezier een hoop onzin bij elkaar tikken in nep-Hongaars. Ooit, in het precomputertijdperk, heeft de dichter Jan Menno Willem Scheltema (1921-1947) in pseudoHongaars een studentenlied geschreven, waarbij hij karakteristieke Hongaarse lettercombinaties hanteerde voor Nederlandse woorden. Uit dit lied over een studentikoze langslaper citeer ik 2 strofes; u hebt wellicht geen moeite om ze om te zetten in gewoon Nederlands: Hosz pitá Aggou jehosz pitá Dik kesgom melmettunt oet Hosz pitá Tybez tehosz pitá Di debedde vóron sdoet. Segge seffe, worruwáck kerdán Mottu nogwa tvan debáck kerdán Mottu melluk, mottekág gullán El ke óg tent sél lufte dön. De bedenker van het nep-Hongaars is jong gaan hemelen; het leven ontglipte hem nog voordat het een serieuzere route kon inslaan. Op een avond in oktober 1947 gedroeg Scheltema zich in een dronken bui kwajongensachtig: hij viel voorbijgangers lastig door hoeden van hoofden af te slaan. Twee agenten grepen in, maar toen omstanders er zich mee gingen bemoeien, voelde één agent zich bedreigd en loste een schot. Scheltema werd dodelijk getroffen.
HEVO-Magazine • september 2020
9
