Ondernemers in de Brusselse Metropool 2020 #2

IN DE

BRUSSELSE METROPOOL JAARGANG 7

JUNI 2020

4 De kantoorwereld na corona 11 Evenementensector vecht terug 13 Beurs hefboom voor relance Marc Noppen, CEO UZ Brussel, trekt lessen uit coronacrisis

“Onze gezondheidszorg moet veranderen”

PEOPLE

MAKE PLACES

&

PLACES MAKE PEOPLE

work WE CREATE PLACES THAT

think

give People make places and places make people. ISS helpt zijn klanten werkplekken te creëren waar het aangenaam vertoeven is. Een plek waar het werken optimaal ondersteund wordt : gastvrij onthaal, orde en netheid, gezonde maaltijden, heerlijke koffie – een piekfijn onderhouden gebouw. Een plek waar technologie ons whet leven makkelijker maakt en de gebouwen ons de data geven om onze diensten flexibel af te stemmen op wat werkelijk nodig is. Een omgeving die ook ruimte biedt voor informele contacten, creativiteit en ontspanning. Zo’n plek versterkt engagement, fierheid en interne samenwerking tussen mensen – de ultieme workplace experience.

EDITO

INHOUD Herstarten na de coronacrisis: een checklist

3

De kantoorwereld na corona

4

Corona herijkt manier waarop we naar werken kijken

6

Toekomst Brussels Airport verzekeren

7

Voor de Brusselse metropool staan belangrijke mobiliteitswerven al een tijdje op de agenda: de werken aan de Ring, de renovatie van de tunnels, nieuwe tram- en metrolijnen, nieuwe fietspaden. Brussel en Vlaanderen moeten eindelijk eens in een globaal akkoord de plooien in een aantal van deze dossiers gladstrijken, om zo snelheid te halen in de realisatie ervan.

Daarnaast is er de werf van een doorgedreven digitalisering door de uitrol van 5G mogelijk te maken.

Onze gezondheidszorg moet veranderen

8

Hoog tijd dus voor een doorgedreven relancebeleid in de Brusselse metropool, dat rekening houdt met de specifieke hefbomen die de metropool als economisch centrum maken of kraken. Vooreerst moet de bereikbaarheid verzekerd worden, ook internationaal via de nationale luchthaven. Het is een goede zaak te voorzien in nieuwe fietspaden, maar tegelijk hebben we nood aan een aantrekkelijker openbaar vervoer, een verbetering van de bestaande wegeninfrastructuur en meer overstapparkings aan de stadsrand. Een andere hefboom betreft de evenementensector in ruime zin, zowel voor het brede publiek als voor de zakenwereld. Die sector heeft dringend nood aan nieuwe perspectieven.

Tijd voor relance dringt Hoe lang nog? Dat is de vraag die ons reeds maanden elke dag bezighoudt.

Hoe lang zal het nog duren eer we deze coronacrisis hebben bezworen? Hoe lang zal het duren eer we van deze wereldwijde splinterbom zijn hersteld?

Maar tegelijk putten we hoop, bijvoorbeeld uit de tomeloze inzet van het zorgpersoneel om het ergste te voorkomen. Daarvan getuigt het interview in dit magazine met Marc Noppen, CEO UZ Brussel. Hoop putten we ook uit de golf van spontane solidariteit bij de bevolking, en inzet om het veilig te houden. Evenals uit de stappen vooruit in de heropstart van de economie, en de vernieuwing die de overlevingsdrang bij vele van onze ondernemingen ontketent. U leest erover verder in dit magazine.

We zullen deze crisis overwinnen, laat daar geen twijfel over bestaan. Maar er zijn wel diepe wonden geslagen in ons economisch weefsel. De diverse overheden die dit land rijk is, hebben er veel aan gedaan om deze wonden te verzachten.

Onder meer met een soepelere toegang tot tijdelijke werkloosheid, of met financiële ademruimte voor getroffen bedrijven. Voka hield de vinger aan de pols bij de ondernemingen, en drong bij de overheid aan op een passende exitstrategie uit de lockdown om een snelle heropstart van onze economie mogelijk te maken, in veilige omstandigheden.

Het doel is nu om onze economie terug op normaal toerental te krijgen in de komende maanden, en tegelijk de nodige voorzichtigheid aan de dag te leggen om een heropflakkering van de pandemie te counteren. Voor een kleine, open economie als de onze is het vooreerst cruciaal dat er op Europees vlak een gestroomlijnde exit wordt georganiseerd en het vrij verkeer en de internationale handel opnieuw hun ritme kunnen vinden.

Voor het relancebeleid in eigen land denken we aan maatregelen die de arbeidsmarkt een nieuwe dynamiek geven, gericht op meer flexibiliteit in de arbeidsorganisatie en een activering of opleiding van tijdelijke werklozen. Verder zitten belangrijke hefbomen voor een relance bij de regio’s. Zij kunnen versneld investeren in mobiliteitswerven, opleiding en vorming, innovatie, digitalisering…

Naast onze economie terug op toerental krijgen, is de uitdaging ook om de sociale factuur te kunnen betalen voor wie zwaar door de crisis getroffen is. Maar het zal geen business as usual worden. Crisissen, zeker van dergelijke omgang, schudden de economie zodanig door elkaar dat die doorheen een zware transitie gaat. De coronacrisis biedt een momentum voor een transitie naar een duurzamere, digitale economie, met een beter georganiseerde en slagvaardige overheid. Het kan ons productiever maken en meer welzijn brengen.

Never waste a good crisis.

SD Worx wil grootste Europese speler worden

10

Cultuur- en eventsector vecht terug

11

De ommezwaai naar digitaal werken

12

Beurs is hefboom voor relance

13

Uplace maakt plaats voor BROEKLIN

14

Brusselse hogescholen helpen bedrijven innoveren

15

Agenda

17

Structurele partners

COLOFON Op de cover: Marc Noppen, CEO UZ Brussel Copyright: Michiel Bronckaerts Voka Metropolitan vzw Koningsstraat 154-158 1000 Brussel tel. 02 229 81 23 www.voka.be/metropolitan info@vokametropolitan.be Redactie Jan Van Doren, hoofdredacteur, jan.vandoren@voka.be Werkten mee aan dit nummer: Rachida Bou M’Barek, Michiel Bronckaerts, Willem Gijbels en Mathieu Wouters Ontwerp & druk artoos group Publiciteit Jan Van Doren, jan.vandoren@voka.be Verantwoordelijke uitgever Kris Cloots, i.o.v. Voka vzw Koningsstraat 154-158 - 1000 Brussel

Kris Cloots Voorzitter Voka Metropolitan

Het overnemen van gehele en/of gedeeltelijke bijdragen is slechts toegelaten mits de uitdrukkelijke toestemming van de verantwoordelijke uitgever.

1

MAAK VAN EEN KEUZE UW BESTE BESLISSING. BMW ELECTRIFIED.

Milieu-informatie (KB 19/03/04): www.bmw.be

0-2,8 l/100 km • 0-64 g/km CO2 (WLTP) Contacteer uw concessiehouder voor alle informatie over de fiscaliteit van uw voertuig.

2

Gregoir Jette Tentoonstellingslaan 317 1090 Brussel Tel. 02 474 04 74 www.gregoir.bmw.be

Herstarten na de coronacrisis: een checklist Bij heel wat ondernemers groeit het verlangen om eindelijk de deuren weer helemaal open te gooien.

Waarmee hou je best rekening bij de voorbereiding van je heropstart?

2. Welke scenario’s (van stormloop tot grote voorzichtigheid) zijn er mogelijk bij de initiële heropstart en hoe kan je je daaraan flexibel aanpassen? Moet je je bijvoorbeeld voorbereiden op het wegwerken van achterstanden?

3. Heeft jouw onderneming voldoende financiële veerkracht voor een heropstart?

4. Heb je een (visueel) plan met alle voorschriften en regels die je vertaald hebt naar jouw onderneming om verspreiding te voorkomen: hoe organiseer ik de werkplekken en eetplekken? Waar zet ik dispensers? Waar zijn er eventueel schermen nodig? Heb je ook een schoonmaakplan en voorzie je om de genomen maatregelen regelmatig te evalueren?

Na maanden telewerk komen medewerkers stilaan meer naar kantoor, ook op de ING-zetel te Brussel.

“Hoe ondernemen bij een pandemie en lockdown?” Wellicht had geen ondernemer begin 2020 zo’n handleiding in de kast staan. De coronacrisis kwam als een verrassingsaanval voor bijna alle bedrijven, groot en klein. Hoewel je toen niet of nauwelijks tijd had om je aan te passen aan de nieuwe realiteit, kun je je als ondernemer vandaag wel al voorbereiden op een heropening.

Inzoomen en uitzoomen Bij de heropstart van je onderneming is het belangrijk om niet alleen in te zoomen op je eigen bedrijf en je persoonlijke uitdagingen. Neem ook de tijd om uit te zoomen en te kijken wat er om je heen gebeurt in je sector en hoe die verweven is in de economie. Dat je toestemming hebt om je zaak weer te openen, betekent nog niet dat leveranciers of andere stakeholders ook operationeel zijn. Meubelwinkels mogen bijvoorbeeld hun deuren wel weer

openen, maar daarmee is de verstoorde productieketen in de industrie misschien nog niet verholpen.

Hoe je je concreet kunt voorbereiden op een heropening hangt dus onder meer af van je sector, je activiteiten en de eigenheid van je onderneming. Voor welke aandachtspunten specifiek voor jouw onderneming van toepassing zijn, kun je info inwinnen op www.voka.be/heropstart of in je vertrouwde netwerk of community. Naast de sectorprotocollen kan deze checklist je op weg helpen.

1. Controleer dagelijks de actuele crisismaatregelen via de officiële overheidskanalen, betrouwbare media of vakorganisaties. Welke (tijdelijke) beperkingen kunnen er (nog) gelden of terugkomen? En hoe wendbaar is jouw onderneming om te navigeren in die mogelijke contexten als je heropent?

5. Heb je een grote(re) onderneming? Stel een toegewijde coördinator aan die het eerste contactpunt is voor alle vragen rond corona. Deze persoon kan ook aangewezen zijn om verdere updates te communiceren. Op die manier kan jij je meer focussen op de eigenlijke herstart.

Zorg er evenwel voor dat je bereikbaar en beschikbaar blijft bij gevoelens van onrust.

6. Heb je een charter met richtlijnen voor klanten, medewerkers, leveranciers en andere stakeholders? Waar en hoe mogen leveringen plaatsvinden, hoeveel klanten mogen er maximaal in de zaak, welke regels zijn er voor gezamenlijke pauzes, wat doet een medewerker als hij zich niet lekker voelt, wat doet een medewerker als hij iemand de regels ziet overtreden, enzovoort. Hang deze regels zichtbaar op en communiceer ze tijdig aan externen.

Evalueer de genomen maatregelen regelmatig. Controleer bij de eigenlijke opstart of iedereen de regels en maatregelen kent.

7. Welke lessen en ervaringen (bijv. telewerken) uit deze crisisperiode zou je bij en na de heropstart kunnen meenemen in de nieuwe realiteit?

Meer info? www.ing.be/corona

3

“Ik zie je op kantoor!”

Of toch niet?

Nu bedrijven terug opstarten en werknemers beetje bij beetje terug naar kantoor kunnen, rijst de vraag of alles wel terug naar het oude kan. Moeten kantoren anders ingericht worden voor meer onderlinge afstand?

Wordt telewerken voortaan altijd de norm? En wat met de populaire landschapskantoren? We laten enkele experten aan het woord.

Tekst: Mathieu Wouters, Jan Van Doren – foto’s: Colliers, Fosbury & Sons, SuReal

Het kantoor wordt de plaats waar mensen komen voor informeel contact, meetings en samenwerking. Administratieve en individuele taken kunnen perfect vanop afstand.

Annick Vandenbulcke, managing director Colliers Belgium: “Kantoor wordt de plaats waar mensen effectief gaan samenwerken of vergaderen.”

minder belangrijk is wáár iemand werkt, maar wel dat hij kán werken. Al blijft het belangrijk dat collega’s elkaar geregeld kunnen zien om betrokkenheid te behouden en samen te werken. “Er was al een trend om kantoren meer te gaan zien als plekken waar je effectief gaat samenwerken. Administratieve of individuele taken kun je perfect op afstand uitvoeren. Dit kan thuis zijn, maar ook in een coworking space of sattelietkantoor”, zegt Vandenbulcke.

“Uit een enquête die we internationaal hielden, blijkt dat mensen liefst 1 à 2 dagen blijven thuiswerken na de COVID19-crisis. Het kantoor wordt meest gemist als plaats voor informeel sociaal contact met collega’s en voor effectieve meetings en samenwerking.” En dat heeft ook impact op de inrichting van kantoren. De grote open space offices waar ieder voor zijn pc zit met koptelefoon, moeten plaats ruimen voor focusbubbels, projectruimtes en vergaderzalen. “Telewerken vangt dan het verlies aan werkplekken op. Die trend was al gaande maar de coronacrisis en de verplichte spoedcursus thuiswerken zorgen voor een stroomversnelling.”

Colliers International is als specialist in het inrichten van kantooromgevingen goed geplaatst om de impact van de coronacrisis op kantoorgebruik en -inrichting in te schatten. Annick Vandenbulcke, Managing Director bij Colliers Belgium, zag een omschakeling in de manier van werken op twee snelheden: “Bedrijven

4

waar remote werken al ingeburgerd was, konden snel overgaan naar business as usual van op afstand. Moeilijker was het voor ondernemingen die hier nog niet mee begonnen waren. Zij moesten nu verplicht en snel schakelen om de continuïteit van hun activiteiten te garanderen.”

Bij iedereen groeit nu het besef dat het

Die evolutie heeft ook impact op de vastgoednoden van bedrijven, zegt Vandenbulcke: “Flexibiliteit in huurcontracten zal aan belang winnen en bespreekbaar moeten worden. Daarnaast zullen bedrijven nog meer dan voorheen moeten stilstaan bij de vraag hoe ze het kantoor willen inzetten om zo een juiste

inschatting te kunnen maken van de oppervlakte die ze nodig hebben.”

Social distancing blijft tot nader order de belangrijkste beschermingsmaatregel tegen corona. Daarom ontwikkelde Colliers een 1,5m-calculator waarmee ondernemingen het aantal tegelijk bruikbare werkplekken kunnen berekenen evenals het aantal personeelsleden dat tegelijkertijd ‘veilig’ aanwezig kan zijn op kantoor.

De coronacapaciteit van jouw kantoor kun je gratis berekenen op officesocialdistancing.eu.

Deelkantoren blijven groeien

Alexander Hodac, co-CEO Fosbury & Sons: “Flexibiliteit in kantoorgebruik wordt essentieel.”

Dat coworking zeker deel kan uitmaken van een totale vastgoedoplossing, blijkt uit de analyse van Annick Vandenbulcke.

Toch deelt ook die branche in de coronaklappen. Het gebruik van deelkantoren viel de laatste weken volledig stil, getuigt Alexander Hodac, co-CEO van coworkingbedrijf Fosbury & Sons dat vestigingen heeft in Antwerpen, Brussel en Amsterdam. “Normaal werken er dagelijks een 1000-tal mensen in onze verschillende sites, tijdens de lockdown zagen we maximaal 1 à 2 mensen per locatie.”

“Nu het ‘gaan’ werken stilaan terug op gang komt, treffen we de nodige maatregelen om physical distancing – die term vinden we juister dan social – te kunnen garanderen. We leggen circulatieroutes aan, voorzien handgels en extra schoonmaakbeurten en nemen stoelen en tafels weg in de open ruimtes. Uit een bevraging van onze leden bleek dat kinderopvang een van de belangrijkste reden is waarom ze thuisblijven, dus gaan we ook ruimtes ter beschikking stellen waar ze, op eigen initiatief en verantwoordelijkheid, opvang

voor kinderen kunnen organiseren.”

De impact van de pandemie is ook voor Fosbury & Sons stevig: “Onze lead generation is volledig stilgevallen en om onze bestaande leden te steunen, besloten we om in een financiële tegemoetkoming te doen in de vorm van een korting of een uitstel van betaling. Maar ook dan willen leden – voornamelijk kleine of eenmanszaken – vaak hun contracten herbekijken”, zegt Alexander Hodac.

Net als Vandenbulcke ziet Hodac door de crisis het telewerken definitief doorbreken, maar dat ziet de co-CEO niet als een bedreiging: “Wij zien een kantoor als een bestemming waar mensen samenkomen om te interageren: voor events, meetings, ontvangst van klanten of gewoon informeel contact. Er zal dus steeds nood aan blijven. Wat wel zal veranderen, is de manier waarop bedrijven hun kantoorbehoeften zullen invullen. Flexibiliteit om in functie van de effectieve bezetting ruimte te voorzien, wordt essentieel.”

Fosbury & Sons gelooft dat coworkingplekken daar het antwoord op zijn en dat de coronacrisis dat zal versnellen: “Bedrijven die door de maatregelen voor physical distancing plaats tekort komen, kunnen daar immers terecht. Bovendien kun je, in tijden dat besparingen aan de orde zijn, de kantoorkosten drukken door alleen ruimtes te huren wanneer je ze nodig hebt.” Dat coworkingoffices ook op vlak van mobiliteit en kantoorinrichting oplossingen biedt, sterkt Hodac: “Hoewel de coronacrisis er best wel in hakt, zijn we meer dan ooit overtuigd dat ons businessmodel het juiste is.”

Op naar gezonde werkomgeving

gespecialiseerd in duurzame vastgoedontwikkeling, wordt flexibiliteit de trend voor de toekomst. “Gebouwen moeten meerdere bestemmingen kunnen krijgen of zich kunnen aanpassen aan de veranderende functie- of oppervlaktenoden.

Dat geldt niet enkel voor kantoren, ook voor woningen, die meer zullen uitgerust worden met home offices, of logistieke en retailfuncties.” Van Heers wijst tevens op het toenemend besef van de nood aan een gezonde woon- en werkomgeving.

“Dit gaat over luchtkwaliteit, beweging, contact met natuur, kwalijke stoffen in materialen, …” Overigens maakt SuReal voor zijn medewerkers gebruik van de coworkingruimte van Fosbury & Sons aan het Brusselse noordstation.

De impact van de coronacrisis valt voor SuReal voorlopig nog mee: “Ik heb dit bedrijf amper een jaar geleden samen met partners opgestart en we zijn intussen met zeven FTE’s en enkele freelancers.

We bieden expertise op vlak van duurzaamheid in de brede zin: duurzame architectuurconcepten, detailleringen, engineering, circulaire economie, duurzaamheidsstrategie van bedrijven. We merken dat enkele ontwikkelaars even afwachten voor grote nieuwe projecten, maar we hebben nog doorlopende opdrachten. Onze klanten maken ook meer tijd voor hun bouw- of renovatieprojecten, en gaan vaak bijkomend advies inwinnen, waarvoor ze bij ons terecht komen. In globo is het werkvolume nu wel licht gedaald en werken we aan 80% van onze FTE’s.” Van Heers is hoopvol voor de toekomst: “In de post-coronatijd gaat de vastgoedsector een belangrijke rol spelen ING VOORSPELT DAT HUIZEN 2% GOEDKOPER WORDEN. De coronacrisis heeft ook op de huizenmarkt impact. ING voorspelt voor de huisprijzen dit jaar een daling van 2% en ziet die ook volgend jaar op dat niveau stagneren.

Lees het volledige rapport van ING door de QR-code te scannen.

Sunita Van Heers, managing director SuReal: “Vastgoed gaat sleutelrol spelen post-corona.”

Ook voor Sunita Van Heers, managing director en founder van het bureau SuReal

5

Corona herijkt manier waarop we naar werken kijken Intussen zal het voor de meeste werkgevers en wellicht ook werknemers stilaan duidelijk zijn dat het tijdperk post-corona geen terugkeer naar pre-corona wordt. Het nieuwe normaal is dat er geen ‘normaal’ meer is. Er is geen andere optie dan tot een aangepaste manier van leven en werken te komen. Geert Laire, regiodirecteur Brussel bij Mensura EDPB, geeft zijn visie.

Tekst: Geert Laire – foto: Shutterstock

In de strijd voor een betere work-life balance en minder fileleed, kan de ‘new way of working’ een belangrijke rol spelen.

Veel bedrijven hebben de afgelopen weken en maanden ontdekt dat werken effectief anders kan, met meer telewerk en glijdende uren, met tal van meetings onder de vorm van videoconferenties en met online opleidingen aangeboden via webinars en e-learning.

De vraag is nu of we voluit die weg verder durven inslaan, of grijpen we toch zodra mogelijk terug naar oude mechanismen?

In de strijd voor een betere work-life balance en minder fileleed, kan de ‘new way of working’ een belangrijke rol spelen.

We moeten ons hierbij wel bezinnen over de randvoorwaarden die mee het succes zullen bepalen van de nieuwe manier van werken. Wat zijn de ‘lessons learned’ uit het versnelde leerproces dat we doorlopen hebben? Hoe creëer je het optimale kader voor succesvol telewerken? Zijn we, in de wetenschap dat een ‘one size fits all’-methode niet de beste resultaten oplevert, bereid om rekening te houden met belangrijke interindividuele verschillen?

Ook de terugkeer naar de werkvloer zet aan tot inventief omspringen met onze werkorganisatie. Denk maar aan in de tijd verschoven lunch- en koffiepauzes om

6

social distancing te respecteren. Aangezien we nog lang niet van het virus verlost zijn, zullen we – allicht tot er een vaccin is – met dergelijke maatregelen moeten leven en werken.

‘gewone’ jobs op kantoor of in de fabriek houden nu een beperkt risico in dat ze vóór de pandemie niet kenden. Ook dit veralgemeende restrisico wordt deel van het nieuwe normaal.

Maar het is niet allemaal kommer en kwel.

Velen (her)ontdekken, zeker na enkele weken tijdelijke werkloosheid, dat er naast werklast ook werkvreugde bestaat en stellen vast dat de sociale contacten op of via het werk ons leven verrijken. Misschien zal corona ervoor gezorgd hebben dat we voortaan met meer plezier gaan werken.

Aandacht voor welbevinden In de strijd tegen corona gaat – terecht – veel aandacht naar organisatorische en technische aspecten. Vanuit onze vorming en onze ervaring met kwaliteitszorg en incidentmanagement weten we echter dat menselijke aspecten zeker niet uit het oog mogen worden verloren. Ook in coronatijden is de ‘human dimension’ cruciaal. In crisistijden zijn werknemers, nog meer dan anders, het waardevolste kapitaal waarover een onderneming beschikt.

Anders denken over risico’s Vóór de coronacrisis hadden bepaalde sectoren van nature meer aandacht voor risicobeoordeling dan andere, omdat hun risico’s – reëel of gepercipieerd – hoger liggen. De chemische industrie bijvoorbeeld, bepaalt voor medewerkers die in contact komen met chemische agentia systematisch wat een aanvaardbaar risico is, het zogeheten restrisico.

Maar vandaag heeft het virus de kaarten anders geschud. Iedereen, elke CEO, elke medewerker, zal aan de gedachte moeten wennen dat een nulrisico niet bestaat. Zelfs

De draagkracht, het aanpassingsvermogen en de veerkracht van onze medewerkers zijn bepalend voor ons overleven in crisistijden en voor de doorstart nadien. Welke weg we ook uittekenen, het zijn mensen die het pad moeten bewandelen en die onze plannen moeten waarmaken. We zullen dus meer dan in het verleden goed voor elkaar moeten zorgen en voldoende tijd, aandacht en middelen besteden aan het welzijn van onze medewerkers.

Toekomst Brussels Airport verzekeren als internationale motor van onze economie De internationale luchtvaart zit in het oog van de coronacrisis. Het is één van de meest getroffen economische activiteiten. Tal van bedrijven actief in de luchtvaart dreigen de eindmeet niet te halen, geveld door het ongeziene gewicht en de duur van deze crisis. Ook voor onze nationale luchthaven, Brussels Airport, en de luchtvaartmaatschappijen luidt de noodklok oorverdovend. Brussels Airport is de tweede grootste economische motor van ons land. CEO’s uit de luchthavencommunity, Voka en Beci roepen de beleidsverantwoordelijken daarom op om gepast bij te dragen tot het vrijwaren van de strategische rol van de luchthaven.

De coronacrisis raakt onze nationale luchthaven, en daarmee ook de Belgische en Vlaamse economie, diep in zijn hart.

Na de haven van Antwerpen is Brussels Airport de grootste economische motor van ons land. De luchthaven is goed voor 24.000 directe en 40.000 indirecte jobs en levert een toegevoegde waarde van 3,2 miljard euro. Brussels Airlines zorgt voor duizenden directe en een veelvoud aan indirecte jobs en is een cruciale speler in de hub van Brussels Airport. Ook luchtvaartmaatschappij TUI is een belangrijke jobmotor.

Onze nationale luchthaven vormt bovendien een enorme economische hefboom voor onze hele economie. Het is een onmisbare schakel binnen de logistieke ketting die onze industrie doet draaien.

Brussels Airport verzekert de internationale connectiviteit van ons land, en inzonderheid van Brussel als Europese hoofdstad. Voor een kleine, open economie die leeft van internationale handel en investeringen en zijn centrale positie in Europa, is onze luchthaven een echte levensader.

Gepaste maatregelen treffen Beleidsverantwoordelijken moeten actie nemen en de strategische rol van de luchthaven vrijwaren, met oog voor alle dimensies van de luchthaven. Een aantal maatregelen dringen zich op.

• We moeten vermijden dat luchthavenbedrijven met toekomst door de crisis dusdanig in financiële ademnood komen, dat ze onderuit gaan. Dat kan onherstelbare schade toebrengen aan de internationale positie van onze luchthaven. De kans is immers groot dat de verbindingen die met de betrokken luchthavenbedrijven verloren gaan, definitief verloren zijn, en worden overgenomen door naburige landen.

• De luchtvaart staat helemaal achteraan in de rij van herop te starten activiteiten. Voor hen is het van levensbelang om zolang de luchtvaart in crisismodus blijft, tijdelijke werkloosheid en andere noodmaatregelen te kunnen aanwenden. , • Een derde prioriteit betreft het verzekeren van de logistieke keten.

Dat beperkt zich niet tot kritische goederen in het kader van de coronacrisis, zoals geneesmiddelen, medische hulpmiddelen, voedingsproducten.

Het vervoer van alle soorten vracht via luchttransport moet op de luchthaven verder kunnen gezet worden. Het gaat hier om de bescherming van de gehele supply chain in Vlaanderen. Geen performante industrie zonder een performante logistiek, waarin luchttransport een essentiële schakel vormt.

• Luchtvaart is een bij uitstek internationale business. Onze regering dient een voortrekker zijn op de EU-scène in het streven naar een internationaal gecoördineerde aanpak van de luchttrafiek en afbouw van de restricties.

Voka stuurde samen met 14 CEO’s uit de luchthavencommunity een open brief naar de beleidsverantwoordelijken om deze bekommernissen onder de aandacht te brengen. Daarnaast formuleerde Voka samen met de Brusselse werkgeversorganisatie Beci een publieke oproep om de toekomst van de luchthaven als internationale motor van onze economie te verzekeren

7

Marc Noppen, CEO UZ Brussel, trekt lessen uit coronacrisis

Onze gezondheidszorg moet veranderen We zullen onze gezondheidszorg anders moeten organiseren: minder versnippering van bevoegdheden, meer digitaal, en met een financiering die overconsumptie een halt toeroept en waardecreatie beloont. Dat zijn lessen die Marc Noppen, gedelegeerd bestuurder van UZ Brussel, trekt uit de coronacrisis. Zijn UZ heeft de crisis tot dusver goed doorstaan. “Maar er komen nog moeilijke tijden aan”, waarschuwt hij. “Zonder aanpassing van de financiering, gaan de ziekenhuizen de komende jaren zwaar in de rode cijfers.”

Tekst: Jan Van Doren - Foto’s: Michiel Bronckaerts

Professor dr. Marc Noppen is één van de meest gezaghebbende stemmen in de aanpak van de coronacrisis. Als CEO van UZ Brussel ontpopte hij zich tot een coronacrisismanager die de golf van ziekenhuisopnames wist op te vangen. Als longarts kent hij de ravage die COVID-19 kan aanrichten. De voorbije maanden was hij prominent aanwezig in de media en het publieke debat. Als bestuurder bij Voka nationaal en Voka Metropolitan is hij ook vertrouwd met de impact op de hele economie. Marc Noppen maakte voor ons even tijd voor een gesprek over zijn aanpak met het UZ en de lessen die hij trekt voor het beleid.

Snelheid cruciaal “Eerlijk, we hadden een coronapandemie op deze schaal niet zien aankomen. We waren niet voorbereid”, erkent hij meteen.

“We hebben ons laten vangen door het gebrek aan openheid vanuit China bij het

begin van de uitbraak. We dachten dat het opnieuw iets lokaal was, zoals de vroegere SARS-epidemie. En we hadden niet verwacht dat dit virus zo besmettelijk en gevaarlijk was.

“We hadden geen plan in de schuif om deze pandemie aan te pakken. Maar we hadden wel een generiek noodplan, dat we nog bij de terreuraanslagen vier jaar geleden hebben geactualiseerd. De eerste twee Covid-19-patiënten in ons ziekenhuis kregen wij binnen op vrijdagavond 6 maart. Op zaterdagochtend zijn we meteen begonnen met de omschakeling.

We zijn zeer snel in crisismodus gegaan, met het ziekenhuisnoodplan als basis.

Snelheid is cruciaal. Het grootste gevaar is te blijven hangen in details. Perfection is the enemy of the good.”

“Op vijf dagen tijd werd het hele ziekenhuis omgebouwd, met een ontdubbeling

Marc Noppen: “Op vijf dagen tijd werd het hele ziekenhuis omgebouwd, met een opdeling van alle diensten in een afdeling COVID en de rest. Snelheid is cruciaal. Perfection is the enemy of the good.”

8

van alle diensten in een afdeling voor COVID-patiënten, en de rest. Er was de logistieke nachtmerrie om voldoende beschermingsmateriaal te verkrijgen: maskers, schorten, passende uitrustingen…”

Om dit crisismanagement mogelijk te maken heeft Marc Noppen meteen de governance van het ziekenhuis aangepast.

“Ik heb de Raad van Bestuur gevraagd om de klassieke overleg- en beslissingsprocedures te laten vallen, en de directie als het ware volmachten te geven om het ziekenhuis door de crisis te leiden ‘als een goede huisvader’. We hebben van hen dat vertrouwen gekregen.”

“Met het directiecomité vormden we een crisiscel. Die nam alle beslissingen, en stond ook in voor de uitvoering én de communicatie. Parallelle circuits, via mail, Facebook, enzovoort, kwamen er zo niet aan te pas. We installeerden vijf werkgroepen met experten om ons te adviseren. Belangrijk was ook dat ik zelf met naaste medewerkers elke dag aanwezig was op het terrein. Dat hielp om mensen te mobiliseren en motiveren. Dit was voor mij ook nieuw.”

Kon het personeel de beproeving aan, met de voortdurende angst van besmetting? “Nog geen 100 personeelsleden, op een totaal van 3.800, werden tot dusver besmet. Geen enkele daarvan werd heel ernstig ziek. Ons kortdurend ziekteverzuim lag zelfs lager dan dezelfde periode vorig jaar. We hebben wel voor psychologische begeleiding gezorgd, met bijzonder aandacht voor de mensen actief op intensieve zorgen en COVID-afdelingen.

Er waren tientallen acties om het personeel tegemoet te komen, zoals de inrichting van een superette in ons ziekenhuis, maar ook de attenties van buitenaf. Zo kreeg elk personeelslid een bloemstuk van

Marc Noppen: “We zijn believers geworden in telewerk en gaan naar een regime van 10 tot 15% van de consultaties op afstand.”

een tuincentrum uit West-Vlaanderen, en werden ze getrakteerd op frieten en pizza.”

Financiering herbekijken De piek van de crisis ligt achter de rug, met nog minder dan 10 COVID-patiënten op intensieve zorgen. “Maar er komen nog moeilijke tijden. We moeten thans meer plaats bieden voor andere dringende opnames, maar intussen blijft het virus wel rondwaren, wat extra beschermingsmaatregelen blijft vergen. De horizon is onduidelijk. Komt er nog een nieuwe golf, wanneer? Gaan we dan het personeel nog opnieuw in die mate kunnen mobiliseren?”

Noppen vreest dat de onzekerheid wel nog twee jaar kan duren, zolang geen vaccin massaal is uitgerold. Tot zolang kan het ziekenhuis maar op 70%, hooguit 80% van zijn capaciteit werken. Met een financiering gebaseerd op volume, gaan we minder inkomsten hebben en dus verliezen boeken. Deze crisis moet het momentum zijn voor een grondige herdenking van de financiering van de ziekenhuizen.”

“Ik geloof in het cappuccinomodel van gemengde financiering. Je krijgt een vast bedrag per inwoner in een bepaald gebied.

Daarnaast ontvang je een forfait per ziektetraject. Ten slotte blijft een deel van je geld afhangen van je dienstverlening per prestatie, want service is ook belangrijk, mede in functie van kwaliteit. Met

dergelijk model pakken we overconsumptie aan, om de gezondheidszorg betaalbaar te houden, en zorgen we tegelijk voor betere kwaliteit en waardecreatie.”

Deze crisis heeft Marc Noppen nog andere inzichten bijgebracht. “Geef mensen vertrouwen, in plaats van ze op te sluiten in regeltjes. Dat vertrouwen wordt zelden beschaamd. Fouten mogen gemaakt worden, als je er maar uit leert.

Ook was ik aangenaam verrast door de enorme drive bij het zorgpersoneel, nu ze zich enorm konden focussen op hun essentiële opdracht: mensenlevens redden. Opvallend was hun flexibiliteit.

Specialisten dermatologie of pneumologie gingen aan de slag op de spoedafdeling of intensieve zorg. Ook de solidariteit tussen artsen en verplegend personeel was groot.

Verandering is dus mogelijk. ” Zorgen op afstand Een andere belangrijke ontdekking was het gemak waarmee werk en ook consultaties op afstand konden georganiseerd worden. “We hebben een 700 medewerkers van thuis uit laten werken, tien keer meer dan voordien. We moedigden telewerk voordien niet aan, maar nu zijn we echte believers. We gaan thans structureel naar een 500-tal telewerkers hoop ik.”

“We zijn ook massaal overgeschakeld naar teleconsultaties, een 700 tot 800 per dag,

komende van nul! In volle coronacrisis werd dit reeds jaren aanslepende dossier op 24 uur gedeblokkeerd. We kregen toelating en een vast tarief van 20 euro per sessie. Patiënten zijn zeer tevreden. We gaan naar een regime van 10 tot 15% van de consultaties op afstand.”

Waar Noppen, en met hem velen in de zorgsector, zich enorm aan stoort, is de versnippering van bevoegdheden en bijhorend gebrek aan verantwoordelijkheid en leiderschap bij het beleid. “Vooral het gebrek aan leiderschap bij de Europese Unie heeft me vreselijk ontgoocheld. Voor het organiseren van medische hulp tussen landen of leveringen van beschermingsmaterialen, was de EU totaal afwezig. Het was elk land voor zich.”

“In eigen land bleek het moeilijk om versnippering van bevoegdheden, met elk een eigen agenda en inzichten, te overbruggen. We hebben dringend nood aan een integratie van al die verantwoordelijkheden op één niveau, weze het federaal, gewestelijk, provinciaal of lokaal. Maar indien je te maken hebt met een internationale, zelfs globale, pandemie dien je wel op een zo hoog mogelijk niveau, dus in casu minstens federaal of zelfs Europees, afspraken te kunnen maken. Een pandemie kent geen grenzen. Hiervan is nu toch wel ongeveer iedereen in het veld overtuigd.”

9

75 jaar SD Worx

‘We willen binnen vijf jaar de grootste Europese speler zijn’ SD Worx blaast 75 kaarsjes uit. Daarbij hoort een groot feest en cadeaus. Alleen werpt de coronacrisis roet in het eten. De partyplanners veranderden in crisismanagers. ‘Als HRdienstverlener is onze verantwoordelijkheid groot’, zegt Kobe Verdonck, CEO van SD Worx.

‘We berekenen in totaal de lonen van meer dan 4 miljoen werknemers, die continuïteit moesten we eerst verzekeren. Daarvoor moet alles wijken. Ons feestje, dat komt later wel.’

Tekst: SD Worx en Voka Mechelen – foto: SD Worx

kennen. Wel, de onze hebben meer dan getoond wat ze waard zijn! Mijn dankbaarheid is dan ook ontzettend groot.”

Heeft deze crisis blijvende impact?

Op onze bedrijven en hoe ze met medewerkers omgaan?

“De coronacrisis is voor iedereen een ijkpunt. Thuiswerk wordt het nieuwe normaal, maar bedrijven moeten daar wel voor uitgerust zijn. Technologie en digitalisering winnen aan belang. Maar het vraagt ook om de juiste motivatie van medewerkers en het nodige vertrouwen van managers. De grenzen tussen werken thuistijd zullen vervagen. Onze slogan ‘For life. For work’ wordt zo nog actueler.”

Wat is de belangrijkste les die bedrijven uit deze crisis moeten leren?

“Dat verandering altijd om de hoek loert.

De organisaties die zich het snelst en het best aanpassen, nemen deze klip het vlotst.”

economische sectoren tegelijk. Iedereen had vragen en ook wij wisten nog niet welke maatregelen de overheid zou nemen. Onze workload is toen verviervoudigd.”

Hoe vreemd is het om in volle crisis een 75-jarig jubileum te vieren?

“We moeten van de nood een deugd maken en nadenken hoe we in deze nieuwe werkelijkheid onze klanten optimaal kunnen servicen. Het blijft een feestjaar, alleen ligt de nadruk veel minder op het fysieke feesten en veel meer op het verbinden met onze medewerkers en klanten.”

Hoe overleef je zo een stormloop?

“Diep ademhalen, de mouwen opstropen en vooruit (lacht). In geen tijd maakten we de omslag naar 100% thuiswerk, zodat onze dienstverlening intact bleef. Want als payroll wegvalt, is dat een ramp voor getroffen bedrijven.”

“Meteen zetten we volop in op communicatie: via specifieke websites in onze elf landen of webinars. Ik ben trots dat we elke klant konden helpen. Daarvoor was veel creativiteit en energie nodig. In een crisis leert een bedrijf zijn mensen

Heeft een 75-jarige nog dromen en doelen?

“Onze bedrijfscultuur wordt getekend door passie en ondernemerschap, dus ja! België is en blijft onze thuisbasis. We blijven sowieso investeren in onze lokale werking. Ook willen we in de komende 5 jaar de grootste HR-dienstverlener worden binnen Europa, met een omzet van ruim 1 miljard euro, via organische groei en overnames. Zo blijven we ons als bedrijf versterken: geografisch en in ons dienstenaanbod.”

Kobe Verdonck, CEO van SD Worx: “In een crisis leert een bedrijf zijn mensen kennen.”

Ruim 70.000 kleine en grote ondernemingen wereldwijd vertrouwen op SD Worx. De HR-provider biedt zijn people solutions in 130 landen aan, berekent de lonen van ruim 4 miljoen werknemers en behoort hierbij tot de top 5 van de wereld. De meer dan 4.600 medewerkers zijn actief in 11 landen: België (hoofdzetel), Duitsland, Frankrijk, Ierland, Luxemburg, Mauritius, Nederland, Oostenrijk, Spanje, het Verenigd Koninkrijk en Zwitserland.

Kobe Verdonck, CEO van SD Worx, bespreekt de impact van corona op zijn bedrijf.

Kan je als bedrijf voorbereid zijn op zo’n crisis?

“COVID-19 trof alle elf landen waar we kantoren hebben én zowat alle

10

Cultuur- en eventsector vecht terug Afgelopen maanden bleef iedereen braaf in zijn kot. Nu de maatregelen versoepelen, herneemt beetje bij beetje het normale leven. Events, concerten en voorstellingen die traditioneel veel volk dicht bij elkaar brengen, zijn nog niet aan de orde. Er wordt gemikt op wat kleinschalige experimenten in het najaar. Beursorganisatoren maken zich dan weer klaar voor het grote werk, met extra maatregelen.

Tekst: Mathieu Wouters en Jan Van Doren – Foto: Canva

Drive-in concerten gaan de sector niet redden Voor de concertzaal Ancienne Belgique (AB) staat het leven sinds de lockdown zo goed als stil. Geen concert kan nog plaatsvinden en dat voorlopig nog minstens tot september, al acht Marc Vrebos, directeur van de AB, de kans klein dat het dan wel zal kunnen. “Zolang er geen vaccin is, zie ik het somber in. Het concept van onze zalen bestaat er juist in dat veel mensen op beperkte ruimte dicht bij elkaar staan en dat is onhaalbaar zolang social distancing de norm blijft.”

Tijdelijke tussenoplossingen hebben weinig zin: “Niemand zit te wachten op concerten voor een beperkt publiek met voldoende afstand tussen elkaar.

Bovendien zouden ruimschoots tekort schieten om onze exploitatiekosten te dekken. Onze grote concertzaal is de motor van onze werking. Als die niet op volle capaciteit draait, zijn er geen inkomsten.” In afwachting van duidelijke richtlijnen van de overheid zit er niets anders op dan de blik te richten op volgend jaar. “Alternatieven zoals drive-in concerten en livestreams tegen betaling, beschouw ik eerder als tijdelijke gimmicks die de sector niet gaan redden”, zegt Vrebos. “Belangrijk is nu dat we artiesten blijven ondersteunen door hen residenties aan te bieden, al dan niet met een beperkt publiek afhankelijk van wat er op dat moment is toegelaten.”

Culturele verarming dreigt Ook bij de Koninklijke Vlaamse Schouwburg (KVS) is het dezer dagen bijzonder stil. Sinds half maart zijn de deuren toe en kon het resterende cultuurseizoen op de schop. Voor zakelijk leider Merlijn Erbuer is het duidelijk dat de gevolgen van de coronacrisis nog lang zullen nazinderen: “Onze werking zal standhouden, onder andere dankzij subsidies, maar het zijn vooral de artiesten en de hele economie achter het theater die klappen krijgen. Zolang de veiligheidsmaatregelen gelden en theaters en concertzalen niet op volle capaciteit kunnen draaien, wordt het moeilijk voor zelfstandige kunstenaars en kleine vzw’s of andere structuren om te overleven.” Erbuer vreest zo op langere termijn een verlies aan culturele diversiteit en rijkdom. “Voor dit najaar mikken we op kleine voorstellingen voor beperkt publiek, waarbij we de schikking herbekijken om toch een ‘intiem’ gevoel te krijgen.

Beurzen zijn geen massa-events “Beurzen zijn helemaal geen massa-evenementen!” Voor Geert Maes, general manager Fairs & Events bij Brussels Expo kunnen ze niet op één hoop gegooid worden met festivals, concerten of sporttornooien die deze zomer verboden zijn. Hij wijst er op dat de sector zichzelf strikte veiligheidsmaatregelen oplegt met het oog op een heropstart vanaf het

najaar: “Temperatuurscans, ontsmetting met alcoholgel en handen wassen bij het binnenkomen, een aparte in- en uitgang, mondmaskers voor zowel de exposant als de bezoeker, verplicht eenrichtingsverkeer in de hal om elkaar zo weinig mogelijk te kruisen, gangen van zeker vier meter breed.” En daar stopt het niet, zegt Geert Maes: “Voorverpakte etenswaren, cashless betalingen, online ticketing, timeslots van 4 uur voor de bezoekers, permanente monitoring van het aantal bezoekers en ga zo maar door. De beurzensector kan dat technisch en logistiek allemaal aan én is hier toe bereid zolang van covid-19 sprake is.” Wat volgens Maes wel nodig is, is perspectief: “De beurzensector heeft minstens drie maanden voorbereidingstijd nodig. Zolang een duidelijk vooruitzicht uit blijft, zal het annulaties blijven regenen. Al beseffen we dat er bij de heropstart minder bezoekers zullen zijn. De onzekerheid rond eventuele besmetting knaagt, bij iedereen.”

OP CITYTRIP IN BRUSSEL Voor wie deze zomer dicht bij huis toch wat cultuur en ontspanning wil genieten, heeft het mediabedrijf Bruzz een gids ter beschikking voor bezoeken en belevenissen in Brussel: www.bruzz.be/guide

11

Jonge professionals getuigen

De ommezwaai naar digitaal werken Vergaderen en afstemmen met de klant? Alles kan digitaal. Zo ondervonden de jonge KPMG-managers Eva Stroobant en Stijn Devesse. Beiden zien vele voordelen in het afstandswerken. De zaken konden gewoon verder lopen. Toch snakken ze mentaal naar opnieuw wat meer contact in levende lijve. Voor het overige zien zij amper minpunten.

Tekst: Rachida Bou M’Barek – Foto’s: Stijn Devesse en Eva Stroobant

Devesse zegt de meeste projecten vanop afstand te kunnen beheren. “Ook mijn klanten kan ik nog steeds virtueel van dienst zijn. Mijn audit dossiers zijn elektronisch opgezet. Mijn advisory klanten hebben een volledige ommezwaai gemaakt naar digitaal werken. We beschikken nu over zoveel mogelijkheden - Teams, Skype, Zoom, … - om onze sociale contacten te onderhouden. ’s Morgens en ’s avonds geen file tussen bureau en slaapkamer.

Extra tijd die ik steevast gebruik om voldoende te sporten. En met projecten binnen de verzekeringswereld en werkkapitaalbeheer, prijs ik me gelukkig dat ik onze klanten mee doorheen deze crisis kan loodsen.”

Stijn Devesse, manager KPMG Advisory: we helpen onze klanten doorheen de crisis

Telewerk en kinderopvang Voor Eva Stroobant, Manager KPMG Tax & Legal Advisers, kwam de lockdown bijzonder ongelegen. Ze was voor enkele dagen aan de Spaanse Costa Blanca, maar haar terugvlucht werd geannuleerd. Met een lange rit van 16 uur in een huurauto

“Als manager binnen KPMG Advisory stopte mijn normale way-of-working abrupt op vrijdag 13 maart, toen de federale overheid een lockdown aankondigde om de COVID-19 crisis het hoofd te kunnen bieden. Een gevoel van onmacht, angst overmeesterde mij. Hoezo niet meer buiten komen? Niet meer gaan werken?

Niet meer gaan squashen? Geen salsa lessen meer? En nu?” Stijn Devesse zat met vele vragen.

“Gelukkig liep het niet zo’n vaart en schakelden we over op virtuele alternatieven om zo ons dagelijks leven maximaal verder te zetten. KPMG was goed voorbereid om van de ene dag op de andere te kunnen telewerken. De keukentafel maakte al snel deel uit van de bureau-omgeving. Al probeer ik dit zo veel mogelijk te vermijden. Om toch enigszins werk en privé gescheiden te houden.”

12

Voor Eva Stroobant, Manager KPMG Tax & Legal Advisers, is de combinatie telewerk en peuteropvang een uitdaging

raakte ze nog tijdig terug. De dag nadien begon evenwel de echte uitdaging.

“Samen thuiswerken met een tweejarige peuter in huis en een baby onderweg bleek geen evidentie”, bekent Stroobant.

“Vergaderingen met collega’s of klanten werden geregeld verstoord door een gillende peuter die opeens zin had in een koek of die ook graag even haar mening wou delen.”

Het is opvallend hoeveel progressie er op het vlak van digitalisering is gemaakt in een paar weken tijd. - Eva Stroobant,

Manager KPMG Tax & Legal Advisers

“Maar ik realiseerde me al snel hoeveel tijd ik won door niet elke dag meer dan anderhalf uur in de file te staan en hoeveel minder stress ik hierdoor had. Voordien was het altijd een race tegen de klok om elke ochtend tijdig op het werk toe te komen en ’s avonds bij de kinderopvang.

Voordien was ik absoluut geen fan van thuiswerken, maar ondertussen merk ik de positieve kanten, zeker sinds de kinderopvang terug open is.”

Stroobant vindt het opvallend hoeveel progressie er werd gemaakt in een paar weken op het vlak van digitalisering, “zowel bij ons als bij de klanten. Hoewel het toch een beetje raar aanvoelde om die personen niet meer in real life te zien, bleek het wonderwel goed te lukken om het nodige contact met klanten via deze weg te behouden en hen bij te staan met hun bezorgdheden tijdens deze coronacrisis.

Ook ben ik enorm fier op al mijn collega’s bij KPMG die elke dag hard gewerkt hebben en zich zo snel hebben aangepast om alle klanten zo goed mogelijk te helpen en bij te staan.”

Gesprek met Vincent Van Dessel, CEO Euronext

Beurs is hefboom voor relance “Een beursnotering is een hefboom voor groei van een onderneming. Bovendien trekken lokale bedrijven via de beurs vooral lokale beleggers aan. We kunnen zo een gedeelte van de vele miljarden spaargeld mobiliseren voor de relance van onze economie.” Vincent Van Dessel, CEO van Euronext Brussel, ziet in de huidige crisis een opportuniteit om de beurs te herontdekken.

Interview: Jan Van Doren - Foto’s: Euronext

in aandelen vrij van roerende voorheffing. “Aandeelhouders investeren zo in de verdere groei van de onderneming.”

Euronext-Brussel biedt voor KMO’s apart platform met minder verplichtingen.

Euronext heeft het tot dusver in deze crisis niet zo slecht gedaan, verzekert Van Dessel. Euronext is de groepering van gereguleerde effectenbeurzen in zeven Europese landen: Amsterdam, Brussel, Dublin, Lissabon, Londen, Oslo en Parijs.

“Bij het begin van de coronacrisis, in maart, zagen we een comeback van de particuliere beleggers op de beurs. Als het slecht gaat op de beurs, zijn zij diegenen die er staan. Veel meer dan institutionele beleggers kijken zij naar het potentieel van individuele bedrijven op langere termijn. Institutionele zijn meer gebonden aan regels, indexen, benchmarks…”

De CEO van Euronext Brussel wijst op het belang van de beurs voor ondernemingen.

“Een beursnotering zorgt voor professionalisering, naambekendheid, grotere onafhankelijkheid, meer liquiditeit voor aandeelhouders, een aantrekkelijker omgeving voor medewerkers, die je mee kan laten delen in de groei door aandelenopties, en je kan met aandelen ook overnames doen… In deze coronacrisis vormt een beursnotering uiteraard een hefboom om het eigen vermogen te versterken.”

Een beursnotering brengt ook tal van verplichtingen mee, erkent Van Dessel.

“Vele van deze verplichtingen zijn gericht op transparantie, ter bescherming van de belegger. Voor kleinere bedrijven hebben we ook beursplatformen met minder verplichtingen, met name Euronext Acces en zelfs onze unieke Expert Market. We gaan deze verder in de markt zetten als een platform voor crowd listing, in het verlengde van crowd funding en crowd lending.”

Extra stimulansen Van Dessel gaat er prat op dat de beurs een uitstekend platform is om lokaal spaargeld te mobiliseren voor lokale bedrijven. “Alle studies wijzen op die sterke connectie.” Maar hij pleit voor extra stimulansen. “Een nieuwe aandelenwet Cooreman-Declercq hebben we niet meteen nodig. Wel gerichte fiscale incentives die weinig kosten en toch belangrijke hefboom zijn.”

Zo stelt Van Dessel voor de roerende voorheffing op dividenden te verlagen van 30% naar 20% voor KMO’s (tot één miljard beurskapitalisatie). Een andere stimulans is de invoering van een stelsel van keuzedividend, zoals in Nederland, waarbij bedrijven dividenden kunnen uitbetalen

Verder breekt de CEO van EuronextBrussel een lans voor werknemersparticipatie. De huidige wetgeving daarover, bijna 20 jaar oud, is nooit een succes geworden, wegens overreglementering.

Het stelsel van aandelenopties voor medewerkers is dan weinig stimulerend, omdat er wel belasting moet worden betaald, maar niet zeker is of de optie uiteindelijk kan worden omgezet. “Met een stimulerend kader voor werknemersparticipatie creëer je grotere betrokkenheid van het personeel én tegelijk een fiscaalvriendelijke manier van sparen.”

Tenslotte rekent Van Dessel er op dat publieke en private investeringsfondsen meer gaan samen participeren in lokale bedrijven, zonder daarbij de particuliere investeerder te vergeten. “Zo zouden we bij voorbeeld de toekomst van Brussels Airlines op onze nationale luchthaven kunnen verzekeren.” Hij rekent er daarbij op dat de banken en pensioenfondsen ook meer zouden inzetten op fondsen die investeren in lokale (eventueel gedeeltelijk te privatiseren) bedrijven.

Vincent Van Dessel, CEO Euronext-Brussel: De beurs is een uitstekend platform om lokaal spaargeld te mobiliseren voor lokale bedrijven.

13

Uplace maakt plaats voor werkwinkelwijk BROEKLIN Na jaren van procedures en vergunningsrondes, heeft projectontwikkelaar Uplace zijn plannen voor een beleveniscomplex in Machelen definitief begraven. In de plaats daarvan investeert Uplace in BROEKLIN, een werkwinkelwijk ontworpen door ORG Permanent Modernity onder leiding van Alexander D’Hooghe. Die kwam tot deze invulling van de Machelse Broek-site na ruim anderhalf jaar studiewerk en overleg met alle belanghebbenden in de regio. “In dit concept brengen we opleiding, productie, consumptie en circulariteit samen in grote, moderne en flexibele hallen. Er is plaats voor kleine en grote productie van kmo’s, maakwinkels, opleidingscentra en cultuur”, aldus D’Hooghe.

Tekst: Mathieu Wouters – foto’s: ORG Permanent Modernity, Catherine Vereecke en Willem De Kam

In dit concept brengen we opleiding, productie, consumptie en circulariteit samen in grote, moderne en flexibele hallen. - Alexander D’Hooghe van ORG Permanent Modernity

De plannen voor BROEKLIN verwijzen die van het vorige project van Uplace definitief naar de prullenmand. “Het voormalige belevingscomplex was tot twee keer toe volledig vergund, maar jammer genoeg hebben we het niet gehaald voor de rechtbanken. Vijftien jaar werk en investeringen tot 90 miljoen euro zijn dus voor niets gebleken”, erkent Jan Van Lancker, CEO van Uplace. “Maar we draaien de bladzijde definitief om en kijken nu positief naar de werkwinkelwijk van professor Alexander D’Hooghe. Die is tot stand gekomen via samenwerking, overleg en co-creatie met al wie er belang bij heeft in de regio: van de lokale besturen tot belangenverenigingen zoals Voka, UNIZO en BBL. Hun participatie maakt dit project zo sterk.”

Alexander D’Hooghe ontwierp met zijn team ORG Permanent Modernity een nieuwe wijk waarin de consument weer dichter bij het productieproces gebracht wordt. BROEKLIN – een verwijzing naar de oorspronkelijke naam van het gebied, het Broek, en naar de bruisende Brooklyn-wijk in New York – brengt veel sectoren samen.

“Er zal heel wat nijverheid en bedrijvigheid zijn in BROEKLIN, met economische actoren die flexibel kunnen inspelen op actuele tendensen als massa-maatwerk, innovatie, duurzaamheid en circulariteit.

14

Door te kiezen voor generieke hallen, kunnen we die flexibiliteit bieden en is er zowel kleine als grote productie mogelijk”, legt Alexander D’Hooghe uit.

Naast de economische invulling van de site, krijgt ook cultuur een plaats in BROEKLIN. Een flexibel Huis voor de Kunsten komt tegemoet aan de huidige en toekomstige noden van de culturele sector en zal onder meer door het Brussels Philharmonic gebruikt worden. De wijk krijgt verder een inrichting als groot park met ecologische functies als waterbuffering en de connectie van de Zenne met de Woluwe. Op vlak van mobiliteit – een knelpunt in het oorspronkelijke Uplace-project – mikken de ontwikkelaars op openbaar vervoer en combimobiliteit om de impact laag te houden.

BROEKLIN zal bestaan uit een park van circa tweeëneenhalve hectare. Daartussen komen drie gigantische hallen van 240 op 80 meter. Uplace hoopt de vergunningsaanvraag voor dit project komende zomer in te kunnen dienen. De eerste steen zou in de loop van volgend jaar gelegd moeten worden. Verwachte kostprijs: 500 miljoen euro.

VOKA VLAAMS-BRABANT EN METROPOLITAN VERHEUGD “Wij zijn bijzonder blij dat dit belangrijk dossier van herwaardering van een vervallen industriële site na zoveel jaren eindelijk naar de finale realisatie gaat. Weliswaar met sterk aangepast concept maar daardoor met het noodzakelijke breed maatschappelijk draagvlak. We hopen nu op een snelle realisatie met de positieve economische impact voor deze regio en voor de tewerkstelling die hiermee gepaard gaat”, aldus Peter Van Biesbroeck, algemeen directeur Voka Vlaams-Brabant.

Jan Van Doren, directeur Voka Metropolitan, vult aan: “BROEKLIN wordt een nieuwe trekpleister voor werken en winkelen in de Brusselse metropool. Dat levert niet enkel bijkomende jobs voor inwoners uit brede regio, maar ook een nieuwe aantrekkingspool voor bezoekers. Een reeds lang verloederde voorstedelijke kanker kan uitgroeien tot een nieuwe, hippe stadswijk.”

Brusselse hogescholen helpen bedrijven innoveren Odisee en Erasmushogeschool willen, samen met hun partneruniversiteiten, startende en groeiende ondernemingen helpen bij hun zoektocht naar innovatie. Bedrijven kunnen naar deze onderwijsinstellingen stappen met concrete onderzoeksvragen of probleemstellingen én gebruik maken van hun infrastructuur en know-how.

Tekst: Mathieu Wouters – Foto’s: Filip Verhulst

Met Blikopener krijg je toegang tot een groot, interdisciplinair netwerk van meer dan 2000 onderzoekers, verspreid over de 13 Vlaamse hogescholen waaronder Odisee, Erasmushogeschool en LUCA in Brussel. Zij helpen je graag bij de zoektocht naar oplossingen voor praktijkgerichte problemen of vragen, en dit vrijblijvend en gratis dankzij de financiële ondersteuning van het Vlaams Agentschap Ondernemen en Innoveren (VLAIO).

Heb je interesse en wil je meer weten?

Contacteer Joël Dewalheyns, adviseur Innovatie bij Voka Vlaams-Brabant via joem.dewalheyns@voka.be of Filip Verhulst via filip.verhulst@ehb.be.

Filip Verhulst: “Kennisinstellingen zijn steeds meer op zoek naar bedrijven die hun kennis, knowhow of prototypes willen commercialiseren en vermarkten.”

Elk bedrijf begint klein en vaak met beperkte middelen. Om de kans op slagen te maximaliseren willen Odisee en Erasmushogeschool ondernemingen in hun startfase ondersteunen. De hogescholen bieden een dienstverlening op maat waarbij gekeken wordt naar de nood van het bedrijf. Filip Verhulst, adviseur onderzoek, intellectuele eigendommen en open science bij Odisee, gelooft sterk in een samenwerking tussen ondernemers en onderzoekers: “Collibra, een Brussels softwarebedrijf, is acht jaar geleden zo begonnen. Intussen biedt het toenmalige kleine experimentele bedrijfje werk aan 600 mensen, is het enkele miljarden waard en heeft het de aandacht van Silicon Valley en investeerders van over de hele wereld.”

Voordelen zijn er voor beide partijen, aldus Verhulst: “Ondernemers krijgen gepaste hulp bij het opstarten van hun activiteit en sparen kosten uit.

Kennisinstellingen zijn dan weer steeds meer op zoek naar bedrijven die hun kennis, knowhow of prototypes willen commercialiseren en vermarkten.”

Open infrastructuur Naast hulp bij het zoeken naar antwoorden op innovatie vraagstukken uit de praktijk stellen Odisee en Erasmus ook hun infrastructuur open. “Dat bespaart de ondernemer de uitbouw van een eigen R&D-departement en laat ons toe om onze actuele expertise uit de sector om te zetten in praktijk”, verklaart Verhulst.

Enkele voorbeelden: • De Open Bio Incubator van Erasmushogeschool stelt onderzoeksinfrastructuur en/of onderzoekers ter beschikking van biotech ondernemingen en vormt zo een eerste stap van idee naar proof-of-concept.

ondernemingen nodig hebben die willen meestappen in gesubsidieerde projecten om oplossingen uit te werken voor problemen die zich in de praktijk stellen.

Zo tackelden we in samenwerking met tal van bedrijven de capaciteitsproblemen in ‘Internet of Things-toepassingen’ in een TETRA-project of hielpen we ondernemers met good practices en oplossingen op vlak van renovatie van bedrijfsgebouwen via het KMO Reno project. Elkaar sterker en slimmer maken, daar draait het om”, besluit Verhulst.

• Het Open Media Lab van Erasmushogeschool of het User Experience Lab van Odisee bieden infrastructuur in de domeinen van IT, multimedia en artificiële intelligentie en laten toe om technieken uit te testen en prototypes te ontwikkelen.

Samen slimmer “Waarom we steeds op zoek zijn naar ondernemingen? Omdat hogescholen

Filip Verhulst: “Door onze infrastructuur te gebruiken, bespaart een startende ondernemer heel wat R&D-kosten uit.”

15

Manage your future, put your CapitalatWork neemt u beter WeRisico’s care for you! tijdens het aperitief

Ga naar capitalatwork.com en maak een afspraak met uw persoonlijke wealth manager.

W E A LT H M A N A G E M E N T | E S TAT E P L A N N I N G M E E R I N FO R M AT I E V I A

16

N AT H A L I E C A R D O E N | 02 663 36 09 N . C A R D O E N @ C A P I TA L AT W O R K . C O M

Voka helpt ondernemingen doorheen coronacrisis Voka staat in deze moeilijke tijden meer dan ooit klaar om zijn leden bij te staan. Onze diensten draaien op volle toeren en bieden hulp op verschillende vlakken.

• Voor al uw vragen over de verplichte of aanbevolen veiligheidsmaatregelen en informatie over de steunmaatregelen van de overheden kan u terecht op de Voka-FAQ www.voka.be/coronavirus-faq of bij onze corona-desk, met uw aanspreekpunt voor Brussel isabelle.meulemeester@voka.be

• Voka organiseert dagelijks webinars waarin topics rond veiligheids- en steunmaatregelen worden uitgediept, of bedrijven onderling ervaringen en oplossingen delen. Hou je mailbox en de Voka-website in de gaten.

• Voka houdt met wekelijkse enquêtes de vinger aan de pols van het bedrijfsleven, en komt op voor de belangen van de ondernemingen in de strijd tegen corona. Dit zet Voka kracht bij met gerichte media-acties.

Najaarslunch met Ilham Kadri 19 oktober Op onze najaarslunch ontvangen we Ilham Kadri, CEO van Solvay, als gastspreker. De Marokkaans-Franse ingenieur en doctor in de chemie leidt sinds een jaar de Belgische chemie- en materialengroep Solvay. Zij liet zich opmerken door haar aanpak in de corona-crisis.

de lijst Most Powerful Women in Business van het Amerikaanse zakenblad Fortune.

Dr. Kadri zet zich in voor inclusie en diversiteit, voor de begeleiding van jonge vrouwen en de promotie van vrouwen in STEM (Science, Technology, Engineering, Mathematics).

De gastspreker bouwde een internationale topcarrière uit bij multinationals als Shell, Dow Chemical, Huntsman en het Belgische UCB. Ze staat prominent in

Leer deze topvrouw in de Belgische zakenwereld beter kennen, en haar visie op de toekomst van Solvay en de relatie met Brussel.

Datum: 19 oktober 2020, 12u-14u Locatie: Hotel Le Plaza, Adolphe Maxlaan, 1000 Brussel Info en inschrijvingen: www.voka. be/metropolitan

Voka Vastgoedclub bezoekt Silver Tower De Voka-Vastgoedclub verenigt professionals actief in de vastgoedsector. Voka organiseert daarom enkele keren per jaar een bezoek aan een nieuw project, net voor de oplevering of de ingebruikname. Voor de volgende vastgoedclub nodigen we je graag

uit in de nieuwe Silver Tower aan het Brusselse noordstation voor een exclusief bezoek op 17 september. De Silver Tower is een kantoorproject van de Ghelamco Group, goed voor 45.000 m² met 7 ondergrondse en 32 bovengrondse verdiepingen

AGENDA VOKA METROPOLITAN 09 06 2020

24 09 2020

15 10 2020

10u-11u30 Webinar “EU-Vrijhandelsakkoorden: voordelen voor onze ondernemingen”, ism Vleva

08.00 uur Young Voka Metropolitan – CEO-breakfast met Jean-Paul Van Avermaet, CEO bpost group

12u00 HR-conferentie: Nieuwe trends in internationale arbeidsmobiliteit

08 09 2020

01 10 2020

19 10 2020

17u30 Voka Reload – Terug leren netwerken

11u30 Ambassadeurslunch Roemenië

12.00 uur Najaarslunch met Ilham Kadri, CEO Solvay

17 09 2020 2020 17.00 uur Voka-Vastgoedclub bezoekt de Silver Tower aan Brusselse noordstation

Locatie: Voka-kantoor te Brussel, Koningsstraat 154-158

Locatie: ING, Marnixlaan, Brussel

Locatie: Hotel Le Plaza, Adolphe Maxlaan, 1000 Brussel

Meer info en inschrijvingen: www.voka.be/metropolitan of jan.vandoren@voka.be

17

Voilà. Vorig jaar

12 696 ‘TOPPERS!’

gerekruteerd in Brussel.

Samen met talrijke werkgevers hielpen we in 2019 Brussel vooruit.

Ook vandaag zetten we door!

Op zoek naar een topper? Info over premies en opleidingen?

Select Actiris staat voor je klaar op www.selectactiris.brussels

Helpt werkgevers werk geven.

Medegefinacierd door de EUROPESE UNIE