Natuurpunt Mechels Rivierengebied is actief in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Dankzij bijna 4300 leden en een stevige ploeg vrijwilligers werkt Natuurpunt in deze gemeenten aan de bescherming en verdere ontwikkeling van de natuur. Leden van Natuurpunt Mechels Rivierengebied ontvangen dit driemaandelijks tijdschrift gratis. Andere Natuurpuntleden kunnen voor 2025 een abonnement nemen door 6 euro over te schrijven op rekening BE42 0013 6468 8754 met als vermelding ‘tijdschrift 2025’.
CONTACTPERSONEN
Natuurpunt Mechels Rivierengebied
Jorn Van de Velde, 0493 02 96 97, jorn.vandevelde@gmail.com
Kern Mechelen
voorlopig via Jorn Van de Velde (voorzitter afdeling)
Teksten: Diane Appels, Wim Candries, Bert Delanoeije, Peter Delvaux, Frank De Roover, Peter De Ridder, Mario Engels, Frank Hadermann, Alex Haijen, Godelieve Janssens, Erika Mackelberghe, Bert Mestdagh, Carla Morlion, Ann Pinceel, Tony Van den Broeck, Jorn Van de Velde, Patrick Van Herp, Koen van Vooren, Robin Verachtert
Wil je ons tijdschrift (ook) online lezen, vul dan het inschrijvingsformulier in op np-mrg.be/tijdschrift
Daar vind je ook een formulier waarmee je de gedrukte versie kunt opzeggen. Zowel het online lezen als de opzeggen van de gedrukte versie zijn omkeerbaar. Uitproberen kan en mag.
Wil je eerst een online nummer zien, dan kan dat via np-mrg.be/datwilikzien. Ons digitaal archief vind je op issuu.com/redactie-mrg.
WEBSITE, FACEBOOK EN TWITTER www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied www.facebook.com/NatuurpuntMechelsRivierengebied twitter.com/NatuurMechelen
DIGITAAL AFDELINGSNIEUWS
Planten- en dierenwaarnemingen in onze regio: www.mechelen.waarnemingen.be
Activiteitenflits: aanvragen via de startpagina van onze website www.natuurpunt.be/np-mrg
GIFTEN - RESERVATENFONDS
Schrijf je gift over op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding ‘project 3799 Mechels Rivierengbied’. Vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest afgeleverd.
LID WORDEN
Het lidgeld bedraagt 38 euro per gezin tot eind 2025. Overschrijven op rekening BE17 2300 0442 3321 BIC GEBABEBB van Natuurpunt, met vermelding ‘(nieuw) lid via Mechels Rivierengebied’.
Open op donderdag van 13u30 tot 17u30 en op zondag van 10u tot 17u30.
In kerst- en krokusvakantie ook op maandag en zaterdag van 13u30 tot 17u30.
• info over de lokale natuurgebieden en activiteiten
• wandelbrochures en gezinsspeurtochten
• kleine winkelhoek
• biosapjes, Beers for Nature (Dale, Gageleer en Bufo), koffie & thee
Parkeren op parkeerstroken op Brugstraat en Rijmenamsesteenweg, Muizen of op randparkings Muizen-Dorp, kerkhof Kerkenbos of station Karolingenstraat.
overal lezen . minder drukkosten . meer natuur . als pdf bewaren . digitaal archief
• Colofon
Woordje vooraf...
Beste Natuurpunters
Met de winter in het land is het een goed moment om even terug te blikken op wat we het voorbije jaar gerealiseerd hebben. Als we een ruim perspectief hanteren, dan was het op z’n minst een woelig jaar. De verschillende verkiezingen hebben heel wat in gang gezet, beginnende met de boerenprotesten in het begin van dit jaar en de goedkeuring van de natuurherstelwet later dit jaar. Zowel de nationale als lokale verkiezingen leverden weer een genuanceerd plaatje op, maar we hebben ons best gedaan om vanuit Natuurpunt zoveel mogelijk te realiseren voor natuur, biodiversiteit en klimaat.
En … we blijven ons verder inzetten! In onze afdeling beleefden we een waar boerenjaar. Zelfs als we alleen naar de aankopen kijken - uiteindelijk het belangrijkste element om natuur blijvend te kunnen beschermen - dan zien we dat we tientallen hectares hebben kunnen aankopen, met de aankoop van het domein ‘Muysenhuys’ (tussen het Mechels Broek en Mispeldonk) als kers op de taart én vlak voor het schrijven van dit voorwoord. De inzet van onze vrijwilligers blijft enorm belangrijk: om deze gebieden aan te kopen, te beheren, mensen te gidsen, fondsen te werven … Ik wil graag iedereen die zich hiervoor ingezet heeft en nog zal inzetten uitdrukkelijk bedanken.
Het einde van het jaar is tevens een goed moment om terug te blikken op mijn rol als voorzitter binnen het geheel van actieve vrijwilligers. De voorzitter werkt vaak meer op de achtergrond: als spelverdeler, coach, om de interne communicatie op punt te stellen … Tegelijkertijd ben ik ook blij dat ik mij hiervoor de voorbije jaren heb kunnen inzetten en alle neuzen in onze afdeling min of meer in dezelfde richting heb gekregen. En dat zijn er veel!
Ik ben dus blij met wat ik heb kunnen verwezenlijken, maar merk ook dat het tijd is voor een andere focus. Met andere woorden: mijn afscheid als voorzitter nadert. Ik zal niet stoppen met zorg dragen voor natuur, wil blijven samenwerken, maar hoop dat iemand deze rol op zich wil nemen!
Wandeling in den Battelaer en Filipijnse lekkernijen
7
tot 11 oktober Week van het Bos
Natuurpunt Mechels Rivierengebied heeft een pak vrijwilligers die actief zijn in een van de kernen, beheerteams, werkgroepen of de werking rond het bezoekerscentrum, als gids, busser, paddenoverzetter, op grote en kleine activiteiten, rond communicatie of beleid ... Ongelooflijk eigenlijk!
Om hen te bedanken voor hun inzet en de kans te geven andere Natuurpunters te leren kennen of eens goed bij te babbelen, nodigde het afdelingsbestuur hen uit in Heffen voor een geleide wandeling naar den Battelaer en een drink met lekkere Filipijnse snacks. Het initiatief én de hapjes werden gesmaakt!
Begin oktober verzamelden weer vele klassen van het 4de leerjaar in Sint-Katelijne-Waver in de Hondsbossen om herfstblaadjes, vruchten en bodemdiertjes te zoeken. En of ze er gevonden hebben!!!
12 oktober Donateurswandeling in Mispeldonk
Dankzij de steun door giften kan Natuurpunt nieuwe gebieden aankopen en inrichten. Met de recente aankoop van 14,3 ha in Mispeldonk het ideale moment om te tonen hoe het ingezamelde geld ingezet is.
Zaterdag 12 oktober verzamelden een 25-tal enthousiaste donateurs in het bezoekerscentrum. Gidsen Bert Delanoeije, Jorn Van de Velde en Mario Engels brachten hen buiten de aangelegde paden om een splinternieuw stukje natuur te ontdekken.
Zelfs voor de gidsen was het een avontuurlijke tocht.
Bij de nieuwe terreinen werden de toekomstplannen om de biodiversiteit te verbeteren en gebieden toegankelijk te maken, gedeeld. Door gericht beheer en herstel van open landschap hopen we zo bijvoorbeeld de kievit meer kansen te geven.
In elk geval is het fantastisch te kunnen tonen hoe waardevol en belangrijk steun van donateurs is voor de Mechelse natuur.
Na de wandeling werd nagepraat bij een drankje en een stukje gebak.
Op 30 november vond de 31ste haagplantactie in Sint-Katelijne-Waver plaats. Deze keer werden maar liefst 5664 bomen en struiken verdeeld. Dat komt overeen met de aanplant van een klein bos en dat allemaal dankzij de inwoners van Sint-Katelijne-Waver.
Stuivenberg is één van de kleinere gebieden die Natuurpunt beheert in Mechelen. Een gebied met de grote ambitie om tussen de Stuivenbergvaart en de Stuivenbergbaan een echt ‘Stadsbos’ te realiseren.
In maart werd samen met de buurtbewoners een perceel van ongeveer 1 ha bebost met zomereik, winterlinde en ratelpopulier. Aansluitend aan dit bosje was nog een houtkant voorzien.
Acht enthousiaste vrijwilligers trotseerden de koude op de Dag Van De Natuur om deze bomen te planten. Tweehonderd streekeigen struiken waaronder kornoelje, meidoorn en kardinaalsmuts kregen een nieuwe thuis.
Zo werd Stuivenberg weer een beetje meer 'Stadsbos'.
... en in Willebroek
In november konden de inwoners van Willebroek inheemse bomen en struiken bestellen via onze haagplantactie. De gemeente Willebroek gaf een korting van 15% op het plantgoed en bestelde zelf ook planten via deze actie. Hartelijk bedankt hiervoor.
De gemengde pakketten werden samengesteld door onze vrijwilligers en op 30 november konden de bestelde planten worden afgehaald.
Wil je nog een van de laatste hoodies of t-shirts met een tekening van Dzia op de kop tikken? Kom dan vlug langs in het bezoekerscentrum.
Van de hoodies voor volwassenen zijn er nog een 10-tal stuks in stock (vooral in M). In de kindermaten hebben we nog een stapel hoodies in licht- en felblauw en enkele t-shirts.
Actieprijzen:
. Hoodie volwassen: 40 euro
. Hoodie kind: 30 euro
. T-shirt kind: 15 euro
De openingsuren van het bezoekerscentrum vind je op blz 2.
Maandag 23 december Spelletjesavond in het bezoekerscentrum
Ook voor deze kersteditie zorgt Koen voor een groot gamma aan bordspellen en kaartspellen rond diverse natuurthema's, zowel voor beginners als voor gevorderden.
Een greep uit het aanbod: Photosynthesis, Ecosystem, Cascadia, Mycenia, Canopy, Forest Shuffle, Fungi, Lotus, Arboretum, Evolution: Climate, Songbirds, Wonder Woods, Wingspan ... Voorkennis is niet vereist. De spelregels worden ter plaatse uitgelegd.
Heb je zelf een leuk spel in het thema, breng het gerust mee.
Je bent welkom vanaf 19u in ons bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Deelnemen is gratis. Liefst vooraf nog even inschrijven via www.natuurpunt.be/np-mrg maar ook late beslissers zijn welkom.
7 januari, 6 februari en 11 maart
Natuurpint
Na hun nieuwjaarsdrink op 7 januari (zie verder), organiseert kern Mechelen ook in 2025 elke maand een avond waarbij niet alleen een boeiend onderwerp rond natuur in de kijker wordt gezet maar ook tijd gemaakt wordt om gezellig na te praten bij een pint (of een sapje).
Iedereen is welkom op ‘Natuurpint’, telkens van 19u45 tot 22u.
• Donderdag 6 februari: Kunnen we samenleven met de wolf in Europa?
Filmavond op de zolder van de Sava, Grote Markt 13, Mechelen
• Dinsdag 11 maart: Natuurpunt en diversiteit
met Wander Roozen, Stafmedewerker projecten en diversiteit bij Natuurpunt, in zaal Hendrik & Co (via poort tegenover Natuurpunt), Michiel Coxiestraat, Mechelen
Meer info en inschrijven via www.natuurpunt.be/np-mrg.
23 januari, 27 februari en 27 maart Doedonderdagen in bezoekerscentrum
Ook in de winter plannen we elke maand een werkvoormiddag in het bezoekerscentrum om te poetsen of te klussen. Wie zin heeft om mee de handen uit de mouwen te steken, is welkom tussen 9u30 en 12u30. Meer info en aanmelden: Ann Pinceel, bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be
25 en 26 januari Het Grote Vogelweekend
Tijdens het laatste weekend van januari tellen duizenden Vlamingen een kwartier vogels in hun tuin. Tel je mee?
Geen vogelexpert?
Er vliegen heel wat vogelsoorten in onze tuinen. Niet evident om ze van elkaar te onderscheiden. Gelukkig hoef je geen ornitholoog te zijn om ze te herkennen. Op www.natuurpunt.be/zo-tel-je-vogels vind je heel wat hulpmiddeltjes zoals een vogelposter en een overzicht van de meest voorkomende tuinvogels. Tijdens het telweekend zelf staan experts klaar om al je vragen over vogels te beantwoorden.
Gratis online cursus Tuinvogels in Vlaanderen
Wil jij weten welke vogels je tuin bezoeken? Start dan met de gratis online cursus. In tien beknopte lessen van ongeveer 5 minuten leer je de basics over de meest voorkomende tuinvogels in Vlaanderen: www.natuurpunt.be/natuurinfo/downloads/gratis-online-cursus-tuinvogels-in-vlaanderen
Zondag
26 januari Het Grote Vogelweekend in het Mechels Broek
voor gezinnen met kinderen vanaf 5 jaar
Kom met het hele gezin naar het bezoekerscentrum en vertrek daar op tocht in het Mechels Broek. Op verschillende stopplaatsen langs het wandelpad kom je te weten waarom ‘gewone’ vogels toch heel bijzonder zijn en wat je kan doen om hen te helpen.
Na de wandeling zorgen we voor een grote pot dampende chocomelk en kunnen kinderen nog iets lekkers maken voor de vogels in hun tuin.
Schrijf jullie vlug in, het wordt een namiddag vol boeiende weetjes en leuke opdrachten!
Vertrekken kan om 13u30, 14u of 14u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen
Deelnemen is gratis. Vooraf inschrijven (max. 2 volwassenen per gezin) via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be@np-mrg
OPROEP: Heb jij nog vogelboeken die je een tweede leven wil geven?
Heb jij nog leuke boeken of determinatiegidsen rond vogels die stof liggen te vergaren? Breng ze dan ten laatste op 23 januari binnen in het bezoekerscentrum. Op zondag 26 januari verkopen we ze dan aan een klein prijsje, waarbij alle opbrengst naar de natuur in het Mechelse gaat.
Help padden de straat over!
Ergens tussen begin februari en eind maart trekken padden, maar ook kikkers en salamanders, naar de vijver waar ze zijn opgegroeid om zich daar voort te planten. Zonder hulp riskeren ze platgereden te worden. Daar steken we graag een stokje, euh … een plaatje voor. Met platen blokkeren we de wegberm zodat de amfibieën niet op straat geraken. Onze vrijwilligers helpen dan elke dag de dieren de straat over!
Zin om ook een handje toe te steken?
In Willebroek staat ook dit jaar een hele ploeg vrijwilligers paraat om de padden in de Broekstraat en de Fonteinstraat veilig naar het Blaasvelds Broek te brengen. Op zaterdag 1 februari plaatsen we de schermen in de wegberm. Op zaterdag 29 maart ruimen we ze weer op. We werken op beide data van 9 tot 12u. Graag een seintje als je graag komt helpen bij het opzetten of afbreken van de schermen, of bij de overzetactie zelf. Coördinator: Ine Colpaert, ine.colpaert@gmail.com, 0479 71 68 21
In Bonheiden gebeurt er paddenoverzet in de Molenlei, Bleukstraat, Peerlaarstraat en Koningin Astridlaan. Coördinator: Agnes Cannaerts, agnes.cannaerts@telenet.be, 0478 29 87 09
In Sint-Katelijne-Waver is een ploeg actief in de Rozendaalweg en de Kuikenstraat. Daar zijn momenteel geen extra helpende handen nodig. Voor de overzetacties in het Schrans, de Waterstraat, de Lintseheide en de Donderheide zijn wel extra medewerkers welkom. Ook voor Battenbroek in Walem (Mechelen) zoeken we nog hulp. Coördinator: Walter Van Camp, walter_van_camp@hotmail.com, 0474 69 34 23
Kalender 2025
Wie nog graag een Natuurpuntkalender in huis haalt, kan hiervoor terecht in het bezoekerscentrum. Voor 12 euro geniet je elke maand van een prachtige natuurfoto gemaakt door een gepassioneerde natuur- en landschapsfotograaf en heb je voldoende ruimte om je afspraken te noteren.
Vrijdag 21 februari Uitnodiging
Algemene vergadering van Natuurpunt Mechels Rivierengebied
Als democratische vereniging nodigt Natuurpunt alle leden en vrijwilligers van harte uit op de jaarlijkse Algemene vergadering (AV). Dit is het moment waarop je je stem kan laten horen over de werking van onze afdeling. Wil je meer te weten komen over wat we met onze Natuurpuntafdeling doen? Onze kernen beter leren kennen? Weten waar we het afgelopen jaar aan hebben gewerkt en wat onze plannen zijn voor het komende jaar? Of overweeg je om vrijwilliger te worden? Welkom! Wat staat er op het programma?
• Voorstelling van onze vier kernen en het bezoekerscentrum
• Presentatie van enkele lopende projecten
• Goedkeuring van het bestuur en verkiezing van nieuwe bestuurders
• Goedkeuring van onze stemgerechtigden voor de nationale AV
• Overzicht van de financiële situatie van onze afdeling
• En vooral: bijpraten en gezellig samenzijn!
We kijken ernaar uit om jullie te zien en samen te klinken op 2025! 19u30, Krankhoeve, Grote Doelstraat, Bonheiden. Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg Parkeren kan op parking Krankhoeve, Parking De Meent of Parking sporthal Berentrode.
Nieuwjaarsactiviteiten
Kernen
Ben je nieuwsgierig naar de werking van Natuurpunt in jouw gemeente? Welkom.
Maandag 13 januari Algemene vergadering kern Bonheiden
We overlopen het voorbije jaar aan de hand van een fotoreportage en plannen welke activiteiten we in 2025 willen organiseren. Wij zorgen voor een hapje en een tapje.
20u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen
Zaterdag 18 januari Nieuwjaarsdrink kern Sint-Katelijne-Waver
Iedereen is van harte welkom op het gezellig samenzijn met drank en hapjes. Je krijgt een overzicht van de activiteiten die in 2024 plaatsvonden, vergezeld van foto's. Heb je ideeën voor 2025? Vertel ze ons! Als smaakmaker aan het einde van deze avond vertelt Dirk Van Rompaey, een van onze medewerkers, jullie wat over de sterren en planeten die bij helder weer op de avondwandeling van 9 februari kunnen te zien zijn. 18u30, zaal Offendonk, Den Haes 8, Sint-Katelijne-Waver
Vooraf aanmelden is niet verplicht maar wel handig: godelieve-jans@telenet.be, 015 20 97 02
Donderdag 23 januari Algemene vergadering kern Willebroek
We kijken terug op het voorbije jaar en blikken ook vooruit naar het nieuwe. In het bijzonder naar 11 oktober wanneer we de Biezenweiden figuurlijk in de bloemetjes zetten. Het is dan 20 jaar geleden dat de Biezenweiden officieel werd geopend als kersvers natuurgebied. Noteer de datum alvast in je agenda! Verder maken we er vooral een gezellige avond van, met een hapje en een drankje.
20u, Huis van de Vrije Tijd - De Schalk, Vergaderzaal 1, Stadionlaan 2, Willebroek
Nieuws, nieuws, nieuws…
• Schrijf je in voor de nieuwsbrief van kern Sint-Katelijne-Waver
Kern Sint-Katelijne-Waver heeft heel wat activiteiten op haar programma, sommige zijn niet tijdig geweten om in dit ledentijdschrift aan te kondigen.
Karin De Vos meldde zich als extra vrijwilligster aan voor de administratie. Zij zal onze kersverse, maandelijkse nieuwsbrief opmaken en verzenden via het programma Campaign Monitor. Geïnteresseerden kunnen zich in- en uitschrijven via het mailadres van de kern: natuurpunt.skw@gmail.com.
Voorlopig krijgen enkel de vaste vrijwilligers deze nieuwsbrief toegestuurd. Wie ook interesse heeft, stuurt een mailtje naar natuurpunt.skw@gmail.com.
• Wie de tweewekelijkse flits met het overzicht van de activiteiten van de hele afdeling in zijn mailbox wil, kan zich hiervoor inschrijven op de homepage van www.natuurpunt.be/np-mrg
Adverteren in dit tijdschrift?
Waarom?
• Bereik meer dan 4000 lid-gezinnen
• Bereik een bewust publiek: onze leden zijn milieubewust en betrokken bij natuurbehoud
• Versterk je imago: toon je inzet voor duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid
Wij bieden
• een hele pagina tegen 100€ of 50€ voor een derde van een pagina
• zichtbaarheid online en offline
Interesse? Meer info?
bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be, 015
• Je kan de afdeling en kernen Bonheiden en Mechelen ook volgen op facebook
Zoals je op blz 9 kon lezen, vindt op 21 februari de Algemene vergadering van onze afdeling plaats. Die avond (her)kiezen we ook de afdelingsbestuurders. Heb je interesse? Dan is dit het moment! Het afdelingsbestuur vergadert één keer per maand om strategische en overkoepelende beslissingen te nemen.
Meer info bij Jorn, onze voorzitter: jorn.vandevelde@gmail.com of 0493 02 9697. In januari en februari kan je gerust eens een vergadering bijwonen om een beter idee te krijgen van wat we doen.
Vacature Afdelingsvoorzitter - vrijwilliger
Over Natuurpunt
Natuurpunt is een Belgische organisatie die burgers verenigt voor de bescherming van natuur en biodiversiteit. We zetten ons in voor duurzame ontwikkeling en het verbeteren van het leefmilieu op lokaal, regionaal en gewestelijk niveau.
Over onze afdeling
Natuurpunt Mechels Rivierengebied is een dynamische afdeling die de kernen Mechelen, SintKatelijne-Waver, Bonheiden en Willebroek omvat. Met een enthousiast team van vrijwilligers beheren we meer dan tien natuurgebieden.
Functieomschrijving
Als afdelingsvoorzitter speel je een cruciale rol in het vlotte verloop van het afdelingsbestuur. Je taken omvatten:
• Voorbereiden en organiseren van bestuursvergaderingen, samen met de secretaris en penningmeester.
• Bevorderen van duidelijke beslissingen en acties.
• Afstemmen van verschillende belangen en ideeën binnen de afdeling, met leden en vrijwilligers.
• Organiseren van de jaarlijkse Algemene Vergadering samen met een kern en het bestuur.
Daarnaast ben je een primair aanspreekpunt van onze afdeling naar externe partners en de link tussen onze afdeling en het nationale secretariaat en de nationale besturen.
Benodigde kwalificaties
• Sterke netwerkkwaliteiten
• Vermogen om informatie efficiënt door te geven
• Bestuurservaring binnen of buiten Natuurpunt
• Een hart voor de natuur
Wat wij bieden
Ruimte voor eigen invulling van taken en de mogelijkheid om bepaalde verantwoordelijkheden te delegeren.
Ondersteuning en begeleiding tijdens een inwerkperiode, indien gewenst.
Interesse?
Wil je meer weten of je interesse kenbaar maken? Neem contact op met Jorn Van de Velde (huidige voorzitter), jorn.vandevelde@gmail.com, 0493 02 96 97
BLACK ANGUS VLEESPAKKETTEN
KORTING BIJ MECHELSE PARTNERS VAN NATUURPUNT
Bij Dille & Kamille, Schoenen Torfs en A.S. Adventure ontvang je als lid korting (op vertoon van een geldige lidkaart).
Voor details raadpleeg de website van onze partners.
BELEIDSNIEUWS
Van natuur in je buurt tot NIMBY: waar leggen we de grens?
Met Natuurpunt streven we naar grote, robuuste natuurgebieden. Die zijn cruciaal om de biodiversiteit te behouden. Tegelijkertijd willen we dat voldoende natuurgebieden dicht bij de mensen zijn. Zo kunnen ze deze komen ontdekken, van de natuur genieten en op die manier - hopelijk - meer bewust in de wereld staan.
In het verstedelijkte lappendeken dat Vlaanderen is, zorgt dat soms voor uitdagingen. Onze natuur, en zeker de natuur in de buurt, ligt geprangd tussen woonwijken, industrie, landbouwgebieden … Verschillende functies moeten vlak bij elkaar, en vaak zelfs op dezelfde terreinen vervuld raken. Dat leidt onvermijdelijk tot spanningen. En spanningen leiden tot keuzes.
Op beleidsvlak waren er recent twee ontwikkelingen die een gelijkaardig traject gevolgd hebben: het openbaar onderzoek voor een sociale woonwijk vlakbij het Vossenbergbos (deel van het Waverwoud, in Sint-Katelijne-Waver) en het openbaar onderzoek voor Plopsaqua, het zwembad dat naast Technopolis zou komen. In beide dossiers hebben we vanuit Natuurpunt in eerste instantie bezwaarschriften ingediend. In beide dossiers hebben we daarbij contacten en informatie uitgewisseld met de lokale actiegroepen die zich vanuit de buurt vormden. In beide dossiers zijn we, na het verlenen van de vergunning, niet meegegaan in de beroepsprocedure die vanuit de buurt opgestart is. Waarom niet, als we de vorige stappen al gezet hebben? Wel, hoewel we ons altijd willen inzetten voor de natuur, willen we dat in de mate van het mogelijke in overleg doen. Een bezwaarschrift is een duidelijke procedure om onze, welja, bezwaren kenbaar te maken, maar na een vergunning vinden we het vaak beter om verder te gaan vanuit die positie van overleg. Een beroep sluit vaak deuren met mogelijke gesprekspartners, en is daarboven een kostelijke en lange procedure. Het kan dan helpen om de krachten te bundelen met de buurtcomités, maar daar knelt het schoentje: onze argumentatie komt nooit helemaal overeen. Wij vertrekken primair van de natuur, denken na over klimaat, omgeving en ruimtelijke ordening, kijken naar mobiliteit als dat daarop een impact zou kunnen hebben, maar daar eindigt het. Een buurt heeft een ander perspectief, en andere verwachtingen van het project: wat is de impact op de lokale bewoners, wat is de impact van mobiliteit, hoe zal onze omgeving veranderen? Dan komen we vaak tot de vaststelling dat mensen niet geneigd zijn om grote veranderingen in hun achtertuin te aanvaarden. Hoewel in veel gevallen begrijpelijk, kan dit ook tot het zogenaamde ‘NIMBY’ of ‘Not In My Backyard’-idee leiden: mensen verwachten wel bepaalde vooruitgang of veranderingen, zolang het niet bij hen is.
De NIMBY-problematiek is zeker niet het geval bij elk buurtcomité en gaat dus ook niet per se op voor de hier vermelde dossiers! Vanuit Natuurpunt proberen we echter het grote plaatje te bekijken, wat soms tot frictie leidt met de verwachtingen van de buurt. Daarom, en om niet meegezogen te worden in elk dossier, al dan niet met een NIMBY-achtergrond, letten we liever op wat we al dan niet doen en zullen we eerder geneigd zijn om niet mee te stappen in een verdere procedure samen met de buurt. Dat wil niet zeggen dat we geen contacten onderhouden of hen niet op bepaalde manieren willen ondersteunen, maar eerder dat we lokale belangen ook vanuit de lokale groep willen laten komen.
Wil je meer weten over beleid? Dat kan in de kernbesturen (zie contacten) of bij de beleidswerkgroep, die maandelijks samenkomt. Neem voor die laatste contact op met Jorn Van de Velde, via 0493 02 96 97 of jorn.vandevelde@gmail.com.
Gesignaleerd
Oranje oesterzwam
De oranje oesterzwam is een opvallende paddenstoel die oorspronkelijk uit Noord-Amerika komt, voor het eerst in België opdook in 2011 en sindsdien ook regelmatig in onze regio waargenomen wordt. Dit najaar werd hij o.a. in het Mechels Broek, de Zennebeemden en het Blaasveldbroek gezien.
Hij ziet er qua vorm uit als een gewone oesterzwam (zonder steel dus), maar behoort niet tot dezelfde groep. De hoed is aan de bovenzijde lichtgeel als het droog is en oranjegeel als het nat is, met een fluweelachtig oppervlak en donzige rand. De plaatjes zijn dan weer opvallend roestgeel. Dat maakt deze soort goed herkenbaar. Hij groeit op allerlei dood loofhout.
Het vruchtvlees is niet giftig, maar heeft een niet appetijtelijke zwavelachtige geur.
Blauwvleugelsprinkhanen in Bonheiden
Vorige zomer en herfst kon je in ons nieuw heidegebiedje in Bonheiden de opmerkelijke blauwvleugelsprinkhaan waarnemen, en dan nog meteen in grote aantallen.
In de omgeving van spoorwegen vond je al wel eens een meegelift exemplaar, maar nu dus ook op de Krekelberg. Het is een heel mobiele soort die snel schrale droge gebieden zoals duinen en heidevelden koloniseert.
De kans is klein dat je een blauwvleugelsprinkhaan, met zijn zandkleurige camouflage, opmerkt als hij in het dorre gras zit. Pas op het laatste ogenblik springt hij op en slaat hij zijn zachtblauwe achtervleugels uit die in rust niet te zien zijn. Hij kan er niet echt mee vliegen maar wel zweven, tientallen meters ver. De vleugelrand is zwart van kleur. Ook de dijen van de poten zijn blauw gekleurd.
Door de grote vleugels lijkt het dier tijdens de vlucht meer op een vlinder dan een sprinkhaan. De felle kleur dient om vijanden als vogels op afstand te houden.
Elk jaar kijken wij, de trektellers, reikhalzend uit naar het einde van de zomer. Vanaf dan komt namelijk een stroom aan vogels in beweging die hun zuidelijke overwinteringsgebieden gaan opzoeken. In functie daarvan bevolken we van eind augustus tot begin november de trektelpost aan het Zennegat. Het doel van de tellers: zoveel mogelijk doortrekkende vogels tellen. Wat dan passeert, zijn lang niet de dagelijkse huis-, tuin- en keukensoorten. Integendeel. Traditioneel vat het trekseizoen aan met doortrekkende ooievaars en gierzwaluwen. In de loop van september nemen vervolgens de steltlopers en de zangvogels in aantal toe.
De eerste noemenswaardige doortrekker was een zwarte ooievaar die hier op 5 augustus zuidwaarts trok. Op 25 augustus trok een tweede exemplaar over en op 1 september volgde zelfs een groepje van drie. Andere leuke soorten die in augustus passeerden, waren enkele krombekstrandlopers, een purperreiger en grote aantallen ooievaars.
In september volgden nog mooie aantallen bruine kiekendieven, meerdere visarenden, een blauwe kiekendief en een roodpootvalk. Verder wisten de trektellers zich ook te vermaken met goudplevieren en een zeldzame roodkeelpieper.
In oktober zagen we enkele rode wouwen en smellekens. Een hoogtepunt was de passage van een zwervende raaf op 20 oktober. Diezelfde vogel, die een handpen miste in de vleugel, werd enkele dagen later herkend boven Duffel. Boven het Zennegat werden in de loop van oktober een handvol doortrekkende appelvinken gezien. Eigenlijk staat dit in schril contrast met andere trektelposten waar soms vele tientallen exemplaren passeren. Verder trok ook een buidelmees voorbij en werden spectaculaire aantallen zanglijsters (821 stuks) genoteerd op 6 oktober en maar liefst 6707 koperwieken op 12 oktober.
In november was het hoogtepunt van de vogeltrek zichtbaar achter de rug. Het meest opvallend was een eenzame kraanvogel die 11 november de regio doorkruiste.
En dan was er misschien nog wel de meest spectaculaire doortrekker voor de regio. Die werd niet gezien boven de trektelpost van het Zennegat, maar werd opgemerkt boven Leest. Op 6 september vloog daar een morinelplevier voorbij. Deze soort behoort tot de kieviten en plevieren, en werd hier eerder nooit gemeld. Morinelplevieren broeden onder meer in Scandinavië en Rusland. Tijdens de trek worden ze vaker gezien in België, maar dan eerder in het kustgebied en in de leemstreek. Voor de regio is dit naar verluidt de 300ste soort die werd waargenomen. Een jubileum dus. En wat voor een!
We schrijven april 2003. Een stadsgids signaleert dat het Groen Waterke, één van dé toeristische trekpleisters van Mechelen, helemaal baksteenrood verkleurd is. Waar voorheen het zwarte ‘vlietje’ met een liefdevolle groene mantel van eendenkroos bedekt was, blijkt de plaats van het kroos ingenomen te zijn door grote kroosvaren (Azolla filiculoides). Een exoot, want afkomstig uit Noord-Amerika. Invasief, want door zich te splitsen kan de plant elke 7-10 dagen verdubbelen in omvang en bovendien is er onbeperkt gratis vervoer door watervogels. En wat de kleur betreft: wanneer de plant aan het volle zonlicht blootgesteld wordt, verkleurt hij rood, hetgeen bij winters zonlicht des te meer gebeurt.
Om de kleur van het vlietje te laten overeenstemmen met de beschrijving in de toeristische gidsen, moet Stad Mechelen ingrijpen. Oplossing: de volledige laag kroosvaren wordt afgeschept (maar waar is het materiaal naartoe?) en vervangen door groen kroos. Einde verhaal?
Neen, want de titel van deze rubriek is ‘wist je dat’ en kroosvaren is een ongemeen interessante plant. Zo kunnen we een kanttekening maken bij de term ‘exoot’. Tot voor de laatste ijstijden kwamen deze drijvende varentjes ook bij ons voor. Het gaat dus over een herintroductie vanuit NoordAmerika. Nog een straf weetje: volgens een hypothese van de Utrechtse universiteit blijkt uit bodemmonsters dat kroosvaren in het Mioceen (ca. 50 miljoen jaar geleden) de Arctische oceaan - toen een reusachtig zoetwatermeer - met een dik groen tapijt bedekte. Daarbij capteerde dat kroosvarentapijt gigantische hoeveelheden koolstof, waarna afstervende planten die koolstof uit circulatie namen door die metersdik in de zeebodem te begraven. Mede daardoor zou de globale temperatuur getemperd en een toenmalig broeikaseffect gekeerd zijn!
Kroosvarens capteren niet alleen koolstof (zoals elke groene plant) maar ook stikstof. Voor dat laatste hebben ze hulp van inpandige bacteriekolonies, meer bepaald cyanobacteriën in holtes in de drijvende bladeren. De symbiose
gaat zelfs zover dat bacterie Anabaena azollae een deel van de eigen genen ‘afgegeven’ heeft aan de gastheerplant, de kroosvaren dus. Beide kunnen niet meer zonder elkaar overleven. Het ‘talent’ van kroosvaren is niet onopgemerkt gebleven. In rijstvelden in Azië wordt de plant al meer dan 1000 jaar gebruikt als groenbemester. Bovendien vormt hij tot 20 centimeter dikke matten, zo ondoordringbaar dat muggen hun eitjes niet in het water kunnen leggen. Daaraan dankt de kroosvaren één van de Engelse benamingen: mosquitofern, muggenvaren.
Het zijn net die dikke matten die een probleem vormen hier bij ons. In de Sluiskens aan de Binnendijle zag ik 20 jaar geleden zulke matten. Zo dik dat waterhoentjes er gewoon op konden lopen. Zo dik dat bitterzoet-planten erin ontkiemden en erop groeiden. Een dikke mat kroosvaren zorgt er ook voor dat kikkers niet meer in het water geraken en dat vissen geen lucht meer krijgen. Toen het Groen Waterke rond dezelfde tijd gekoloniseerd werd, verdween het oorspronkelijke eendenkroos en met het eendenkroos ook het kroosvlindertje, een uniek microvlindertje waarvan de rups onder water op eendenkroos graast.
Grote kroosvaren heeft één zwakke plek: de plant is niet volledig vorstbestendig, hoewel cijfers in studies daarover nogal wild uiteenlopen. Feit is dat de plant soms vanzelf verdwijnt. En als hij niet vanzelf verdwijnt, moet hij dus weggeschept worden, een heel karwei! Dat was de keuze die Stad Mechelen in 2003 maakte. En dan kan je opnieuw eendenkroos op het water leggen om te koloniseren. Let wel op welk kroos je kiest. Tegenwoordig is dwergkroos in omloop in onze natuur, en dwergkroos… is een exoot uit NoordAmerika.
Wie grote kroosvaren wil zien: dat zijn die donkerder groene vlekken die je heden ten dage kan zien in het lichtgroene kroostapijt op het Groen Waterke …
Het Grote Vogelweekend in het Mechels Broek voor gezinnen met kinderen vanaf 5 jaar 13u30, 14u of 14u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg
Bushcraft in de Biezenweiden voor kinderen van 3de tot 6de leerjaar 8u45 - 12u30, ingang Biezenweiden t.h.v. verkeersdrempel, Stuyvenbergbaan, Willebroek Inschrijven voor 26 maart: 0494 90 97 50, gezinsbond.2830willebroek@gmail.com
ZO 30 maart
Bevers op het spoor in de Biezenweiden 14u, ingang Biezenweiden thv verkeersdrempel, Stuyvenbergbaan, Willebroek
Kerstvakantie Zaterdag 4 januari
Vette vogelmiddag in het bezoekerscentrum
Atelier voor kinderen van het 1ste tot 6de leerjaar
De vogels die niet naar het zuiden vertrokken, moeten hier nu hard hun best doen om hun voedsel bij elkaar te scharrelen. Als het koud is, hebben ze extra energie nodig en daar kan jij hen bij helpen!
Tijdens deze vette vogelmiddag leren de kinderen hoe je de lekkerste vogelsnacks maakt. Wat ze maken, mag mee naar huis voor de vogels in hun tuin.
Deze activiteit gaat door van 14u tot 16u in ons bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen.
Deelnemen kost 10 euro (8 euro voor leden van Natuurpunt).
Inschrijven via mail naar bc.mechelsrivierengebied@ natuurpunt.be met vermelding van naam en leerjaar van de kinderen.
Zondag 26 januari
Het Grote Vogelweekend in het Mechels Broek voor gezinnen met kinderen vanaf 5 jaar
Op verschillende stopplaatsen tijdens je tocht in het Mechels Broek kom je te weten waarom 'gewone' vogels toch heel bijzonder zijn en wat je kan doen om hen te helpen. Meer info op blz 8.
krokusvakantie
Zaterdag 1 maart
(w)Ondergrondse geheimen
voor kinderen van het 1ste tot 6de leerjaar lekker!
Heb je al eens rondgewandeld in de natuur, goed rondgekeken en je dan afgevraagd welke belangrijke dingen je allemaal niet ziet? Zoals wat er zich allemaal onder je voeten afspeelt?
Deze namiddag spelen we een groot spel in het bezoekerscentrum waarbij je tot 'in' de bodem uitzoekt waarom deze zo belangrijk is voor het leven erboven. We gaan ook even naar buiten om kleine bodemdiertjes te zoeken.
14u tot 16u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen
Prijs: 7 euro (5 euro voor leden van Natuurpunt)
Inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg
Zondag 30 maart
Bushcraft
voor kinderen van het 3de tot 6de leerjaar
Vroeger leefde de mens in en van de natuur. Nu kunnen de meesten van ons dat niet meer. Toch zijn er nog mensen die weten hoe dat moet. Bushcraft is de kunst van het (over)leven met en in de natuur. Vuur kunnen maken is belangrijk om buiten te leven. Maar hoe doe je dat zonder lucifers? Welke materialen kan je gebruiken om een vuur te maken? Hoe kan je eten klaarmaken boven het vuur? Je kind kan het zelf komen ontdekken.
Deze activiteit is i.s.m. Gezinsbond Willebroek en Villmark Adventures.
Prijs: 7 euro, waarvan 2 euro voor de aankoop van natuurgebieden. Hapje en drankje inbegrepen. Zorg voor aangepaste kledij en schoeisel.
8u45 tot 12u30, ingang Biezenweiden t.h.v. verkeersdrempel, Stuyvenbergbaan, Heindonk. Maximum 15 kinderen.
Voor 26 maart inschrijven: gezinsbond.2830willebroek@gmail.com,
zomervakantie
Maandag 28, dinsdag 29 en woensdag 30 juli
Natuur.kamp
voor kinderen van het 2de tot 6de leerjaar
Drie dagen op ontdekking en volop natuur beleven in het Mechels Broek.
Maandag en dinsdag van 9u tot 17u.
Woensdag van 8u tot 17u.
Prijs: 48 euro voor leden van Natuurpunt
Meer info en inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg
De natuurherstelwet .... eindelijk!
Hoera, op 18 augustus 2024 trad de Europese natuurherstelwet officieel in werking! Een belangrijke mijlpaal voor de natuur in onze regio, Vlaanderen en de rest van Europa. Voor het eerst zijn er nu bindende doelstellingen om de achteruitgang van de biodiversiteit om te keren. De tijd van vage engagementen voor de natuur is voorbij. De verantwoordelijkheid voor het herstel van de natuur in de EU ligt nu bij de lidstaten. Natuurpunt wil samen met onze beleidsmakers, steden en gemeenten alles uit de kast halen voor een sterkere natuur.
Ruim 80 procent van de Europese natuurgebieden is er slecht aan toe. Daar wil de natuurherstelwet verandering in brengen. Tegen 2030 moeten er herstelmaatregelen gelden voor minstens 20 procent van het Europese grondgebied, op land én op zee. Het gaat dan bijvoorbeeld om versnipperd natuurgebied verbinden, meer natte natuur creëren of meer dood hout laten liggen in de bossen. Dat moet kwetsbare planten en dieren, zoals bijen of weidevogels, er weer bovenop helpen. Vlaanderen zal trouwens veel baat hebben bij de implementatie van deze wet, aangezien ongeveer 95% van onze natuurlijke habitats in een slechte toestand verkeren.
Vier speerpunten
De natuurherstelwet helemaal uit de doeken doen is onbegonnen werk. Simpel gezegd is de wet opgebouwd rond zeven thema’s, en samengevat zijn er vier speerpunten:
• Natuur herstellen (op land en in zee) met focus op de types natuur die ons helpen bij de klimaatuitdagingen: bossen, wetlands, graslanden, rivieren, …
• Natuurherstel in productiegebieden: landbouwecosystemen en productiebos
• Steden vergroenen, om de leefbaarheid in een opwarmend klimaat te waarborgen
• Bestuivers redden, in het belang van ecosystemen en onze voedselzekerheid
Wat gaat onze regio hiervan voelen?
Deze wet zet sterk in op onze steden en dorpen. Erg interessant dus voor onze fel verstedelijkte regio. Dankzij de natuurherstelwet moet de groene ruimte in de stad bijvoorbeeld toenemen met minstens 3% tegen 2030 en 5% tegen 2050. De boomkroonbedekking moet in 2050 tenminste 10% bedragen. Bij grote renovatieprojecten moet er netto groene ruimte bijkomen. Dit alles verhoogt de leefbaarheid, zeker tijdens het stijgend aantal hittedagen. Groene, biodiverse ruimtes in stedenzoals stadsparken en -bossen, stedelijke wetlands, volkstuinen, lanen met bomen, groene muren en daken - kunnen Mechelen, Bonheiden, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek duurzamer, leefbaarder en veerkrachtiger helpen maken. Ze zuiveren de lucht, verminderen lawaai, temperen hittegolven en wateroverlast. Bovendien verhogen ze sociale cohesie, de leefkwaliteit en de gezondheid, bieden ze ruimte voor recreatie, ontspanning en onderwijs.
Het is daarom erg belangrijk dat de steden en gemeenten van ons Rivierenland nu al volop (blijven) investeren in natuurherstel en groene infrastructuur, om zo aan de wet te voldoen en de positieve effecten van vergroening op biodiversiteit, klimaatadaptatie en gezondheid te waarborgen. Niet dat we slecht bezig zijn, integendeel, maar we zullen nog meer moeten opschalen en afstappen van het idee dat natuur vooral in een reservaat thuishoort. Natuur moet echt overal aanwezig zijn in onze steden, dorpen, wijken, straten, tuinen en dorpels.
Vrij stromend rivieren(land)
In heel wat rivieren liggen er barrières die migratie van vissen onmogelijk maken. Bedoeling van de nieuwe wet is om tegen 2030 te komen tot 25.000 km aan vrij stromende rivieren. Deze doelstelling is enkel op Europees niveau vastgelegd, niet per lidstaat. Een opgave waar we ook in ons rivierenland nog forse stappen vooruit kunnen zetten. De rivieren Rupel, Dijle, Nete, Schelde en Zenne kunnen en moeten nog meer ‘vernatuurlijkt’ worden waar mogelijk. Verder moeten maatregelen genomen worden om de natuurlijke functies van overstromingsgebieden te herstellen. Met de recente overstromingen langs de Ijzer en de Dender in het achterhoofd, is dat voor Vlaanderen geen overbodige luxe. Het Sigmaproject Bovendijle maakt op dit moment al de Dijlevallei tussen Werchter en Mechelen veiliger en natuurlijker. Bedoeling van de Natuurherstelwet is om te kijken of we deze aanpak niet moeten en kunnen vertalen naar andere rivieren in het Mechels Rivierengebied.
Waar een wil is, is een weg
De pas ingevoerde Europese natuurherstelwet biedt dus reuzekansen voor onze regio. Tegen de zomer van 2025 moeten door de Vlaamse regering wetenschappelijk onderbouwde herstelplannen opgemaakt worden. Natuurpunt roept de Vlaamse overheid en onze steden en gemeenten op om deze wet en de voordelen die deze biedt, met twee handen aan te grijpen en er grondig werk van te maken. Want waar een wil is, is een weg. Natuurpunters in onze regio werken elke dag aan natuurherstel en tonen dat het kan. Waar natuurherstelmaatregelen genomen worden, komen grauwe klauwieren, otters en wilde bestuivers terug. Er ligt veel werk op de plank en de discussies daarover zullen niet altijd makkelijk lopen, maar de natuurherstelwet biedt ons allemaal grote kansen om een ambitieuzer natuurbeleid én maatschappij mee vorm te geven. Aan de slag dus!
Voor de meeste excursies moet je niet vooraf inschrijven. Indien wel vereist, staat dit erbij vermeld.
Met onze activiteitenflits ontvang je de meest recente informatie. Schrijf ervoor in met deze QR-code.
Zondag 26 januari
Vogelweekend in het Mechels Broek
Activiteit voor gezinnen met kinderen. Meer info op blz 8 of op natuurpunt.be/np-mrg
Zondag 9 februari
Vogels in het Mechels Broek
Gust neemt jullie mee het Mechels Broek in, op zoek naar vogels die er de winter doorbrengen. Dit zijn zowel vogels die hier blijven en de winter niet ontvluchten, als trekvogels die speciaal naar onze natuurgebieden komen en er voldoende rust en voedsel vinden om te overwinteren. Hier zitten een heleboel watervogels tussen die vorig jaar aan bod kwamen in de cursus, een goede opfrisser dus voor zij die erbij
waren, voor de anderen een mooie gelegenheid om wegwijs te raken in deze materie.
Trek waterdichte schoenen of laarzen aan en als je een verrekijker hebt, breng die zeker mee. Je kunt er ook gratis een ontlenen in het bezoekerscentrum.
Start: 9u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde om 12u.
Lengte wandeling: 4 km
Gids: Gust De Weerdt, 0477 77 10 19, august.de.weerdt@telenet.be
Zondag 9 februari
Winteravond in de Gasthuisbossen
Een late boswandeling met meer dan één ster! We starten met een winterse wandeling door de prachtige Gasthuisbossen. Onderweg hebben we vooral aandacht voor diersporen. Als het voldoende helder is, verzamelen we tegen de schemering op een plek waar enkele amateurastronomen ons de geheimen van de sterrenhemel laten ontdekken met verrekijkers en telescopen. De maan en enkele planeten zoals Venus, Mars, Jupiter en Saturnus zijn die avond zichtbaar, als het weer dit toelaat. Misschien kunnen we in de kosmische sterrensoep zelfs een ander melkweg-
stelsel dan het onze ontwaren of een ‘geboortekamer’ van jonge sterren zien. Daarna keren we huiswaarts.
Zorg voor warme kledij en laarzen of waterdicht schoeisel. Een extra verrekijker is welkom.
Start: 16u, parking bij Berlaarbaan 297, OnzeLieve-Vrouw-Waver. Einde rond 19u.
Gidsen: Dirk Van Rompaey en Frank Hadermann, 0478 44 17 19, frank.hadermann@ skynet.be
Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg
Zondag 16 februari
Polderwandeling Heindonk
Er zijn grote werkzaamheden aan de gang in de polder van Heindonk. In het kader van het Sigmaplan worden er dijken aangelegd om een nieuw overstromingsgebied te creëren. We passeren in de buurt van deze werken maar komen ook langs rustige plekjes en genieten volop van het gevarieerde open landschap met veel natuurelementen.
Start: 13u30, kerk, Dorpsplein, Heindonk
Lengte wandeling: ruim 7 km
Gids: Wim Candries, 0472 29 87 32
Zondag 23 februari
RUN FOR NATURE 2025
Meer info op de affiche op de cover en op www.runfornature.be.
Zondag 23 maart Verboden te kussen in het Mechels Broek
Ze houden van goed nat en niet te warm. Sommige maken veel lawaai, terwijl andere zich het liefst stil houden, vaak in of aan het water. Het gaat niet goed met ze: hun leefgebieden verdwijnen en de aarde warmt te snel op. Pech voor ons, want amfibieën eten heel wat muggen en vliegen.
Op deze zondagochtend verdiepen we ons in hun glibberige leven in het water en op het land. Bereid je voor op een boeiende kennismaking met kikkers, padden en salamanders.
Start: 9u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde om 12u. Lengte wandeling: 5,5 km Wandelschoenen of laarzen aanbevolen. Honden kunnen niet mee.
Gids: Koen van Vooren, 0477 86 15 90, k_vanvooren@hotmail.com
Respect voor privacy
Tijdens activiteiten worden vaak foto’s genomen die dan in een later tijdschrift of op de website kunnen worden gepubliceerd. Als je hiermee instemt, meld dit dan bij de inschrijving of bij de aanvang van de activiteit.
Tijdens deze wandeling kom je veel te weten over ons grootste knaagdier, de bever. Bevers zijn ijverige dieren. Je ziet ze niet makkelijk, maar ze zitten zeker niet stil. Ook in de winter zijn ze actief want ze doen geen winterslaap. Het einde van de winter of het prille begin van de lente is het beste moment om sporen van bevers te zien. Er zijn immers nog geen bladeren aan de bomen en de bevers hebben tijdens de wintermaanden veel aan bomen geknaagd, omdat er dan verder weinig voedsel is. In de waterrijke omgeving van de Biezenweiden vinden we veel knaag- en loopsporen en zelfs een beverdam en een beverburcht.
Elke dinsdagvoormiddag gaat deze groep op stap, meestal in een natuurgebied in de buurt, soms verder weg. In de winter zijn het vaak landschapswandelingen en wordt er vooral naar vogels en mossen gekeken. Iedereen is welkom.
Voor het jaarprogramma en meer info kan je terecht bij Marie-Louise Selleslach, 015 51 59 02, ml.selleslach@telenet.be.
Plantengebabbel en bomengefluister in het Mechels Broek
Hoe wisselen planten informatie uit? En (hoe) communiceren bomen met elkaar? Hoe belangrijk is samenwerken en interactie om te overleven?
Tijdens deze wandeling in het Mechels Broek staan we stil bij de verschillende vormen van interactie en non-verbale communicatie die we waarnemen bij planten, bomen en dieren. Wie is de zender? Wat is de boodschap? Welke stoorzenders nemen we waar?
Start: 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde om 16u.
Lengte wandeling: 2,2 km
Gidsen: Alex Haijen en Erika Mackelberghe, 0495 59 19 50
In de maand september werd bij ministerieel besluit het natuurbeheerplan Rivierenland Noordwest goedgekeurd. Dit betreft het globale kader van onze natuurgebieden in Mechelen-Noord en Willebroek, met gebieden als de Biezenweiden, den Battelaer, de Warande en nog enkele andere, samen met de nog te verwezenlijken groene verbindingen tussen deze natuurgebieden.
Beheerplannen, hoe komen ze tot stand?
Een natuurbeheerplan is een beleidsinstrument dat dient om een heldere visie te ontwikkelen met betrekking tot natuurgebieden en reservaten. Het legt langetermijndoelstellingen vast in verband met ecologie, beheer, landschap, cultuurhistorie, recreatie, enz. Een goedgekeurd natuurbeheerplan geeft terreinbeherende organisaties ook recht op bepaalde subsidies afhankelijk van het type natuur.
Vier types
Er worden vier types natuurbeheerplannen onderscheiden, van 1 tot 4, waarbij voor Natuurpunt voornamelijk type 3 (hoogste natuurkwaliteit) en bij voorkeur type 4 (Natuurreservaat) van toepassing zijn. Type 3 betekent dat over de volledige oppervlakte van het betreffende gebied één of meerdere natuurstreefbeelden gerealiseerd worden. In type 4 moet het gebied bovendien voldoen aan het toetsingskader voor de Vlaamse natuurreservaten en legt de erkenning ook een duurzaam gebruik en een langdurig beheer als natuurreservaat op en dat ten voordele van het algemeen belang.
De hamvragen voor elk natuurgebied zijn: wat zijn de ecologische waarden van het gebied, hoe wil je die waarde behouden en vooral hoe wil je die verder ontwikkelen? Welke maatregelen zijn daarvoor nodig? Gaat het bijvoorbeeld om de ontwikkeling tot een soortenrijk grasland, heideherstel, waterrijk rietland, een waardevol inheems bos of nog iets anders? Het nadenken over de aangewezen natuurstreefbeelden is een opdracht voor de conservator en het lokale beheerteam, ondersteund door de consulent-planning van de Dienst Natuurbeheer van Natuurpunt. Natuurstreefbeelden kunnen ofwel landschapstypes (vegetaties) zijn, ofwel habitats (leefgebieden voor specifieke soorten) ofwel ecosystemen, zijnde een combinatie van meerdere vegetaties of leefgebieden van soorten waarbij natuurlijke processen de vrije loop worden gelaten.
Consultatie stakeholders en goedkeuring Alvorens een nieuw beheerplan wordt goedgekeurd zijn er consultaties van de verschillende stakeholders in en rond het gebied. Denk aan de Dienst Erfgoed, de Vlaamse Waterweg, de landbouworganisaties, het Agentschap Natuur en Bos. Iedereen die daar belang bij heeft, kan inspraak hebben. Als er een consensus is, gaat het dossier naar de minister van Omgeving voor de finale goedkeuring. Natuurgebieden beheren vergt inzet en kost ook geld. De erkenning van een natuurgebied brengt met zich mee dat de overheid een deel van de werken die nodig zijn om bepaalde doelen te bereiken, subsidieert. Denk aan inrichtingswerken, maaiwerken, enz. Die subsidies dekken lang niet alle kosten, maar ze helpen ons wel.
In Onze-Lieve-Vrouw-Waver ligt achter de begraafplaats een bosje van 3 ha dat deel uitmaakte van het vroegere Waverwoud. In 2011 kreeg Natuurpunt dit in beheer van het OCMW Mechelen, die het jarenlang als productiebos exploiteerde. Op 1 mei 2012 werd het bos officieel ingewandeld.
Simon Jacobs was de laatste elf jaar conservator en hield per jaar een tweetal werkdagen met een klein ploegje vrijwilligers uit de buurt.
Het conservatorschap werd in september 2024 overgedragen aan Jimmy Luyckx, die er met het team van de andere bossen van het Waverwoud het beheer zal uitvoeren.
De poel die aan de rand van het bos ligt, vraagt om niet te veel in de schaduw te liggen. Dat wordt een uitdaging.
Kern Sint-Katelijne-Waver is Simon dankbaar voor alles wat hij voor dit stukje waardevol Waverwoud heeft gedaan. Ook de natuur is hem dankbaar.
Dit najaar werden zes nieuwe poelen gegraven: vier op Bonheidens en twee op Mechels grondgebied. In natuurgebied Cassenbroek in Rijmenam, aan de kruising tussen de Broekstraat en de Heidijkstraat, kwamen twee grote poelen van elk 20 meter breed. In het gebied tussen de Rijmenamsesteenweg en de Dijle (grondgebied Mechelen) werden twee nieuwe poelen gegraven. Tot slot kwamen er ook nog twee in het natuurgebied Mispeldonk, tegen de beek in de omgeving van de Hondshoek. Gemeente Bonheiden en Vlaams Gewest gaven financiële steun voor deze werken. In de afgelopen eeuw is 50 tot 90% van de poelen in het Europese landschap verdwenen. Poelen hadden ooit een economisch nut, bijvoorbeeld als veedrinkpoel. Tegenwoordig zijn het hotspots van natuur en leven. Ze zijn een voortplantingsplaats voor kikkers, padden en salamanders en vormen een belangrijke verblijfplaats voor libellen, juffers en andere waterdiertjes. Vogels en reeën kunnen er komen drinken.
Als je passeert aan de pas gegraven poelen, zie je momenteel nog blote aarde en onvermijdelijke sporen van de werken. Dit is een tijdelijk beeld. We vragen dus een beetje geduld: binnenkort groeien deze plekken uit tot echte natuurparels.
Het beheerteam van Mechels Broek zet ook externen aan het werk, een win-win voor beide partijen
De natuurgebieden van het Mechels Rivierengebied zijn heel gegeerd door bedrijven en jongeren voor werkdagen in de natuur.
Los van alle werkmomenten die ze zelf plande en de hulp die ze leverde aan tal van activiteiten en evenementen in het natuurgebied, kreeg het beheerteam van het Mechels Broek alleen al in 2024 23 keer de vraag om een groep te begeleiden die in de natuur een bijdrage wou leveren aan het beheer. Negen scholen, zeven bedrijven, vijf groepen vrijwilligers en twee jeugdbewegingen maakten een afspraak voor een dergelijke werkdag.
Het beheerteam zorgt dan voor de opvang en de begeleiding van deze groepen. Ze levert ook het werkmateriaal en staat in voor onderhoud en herstel ervan na de activiteit.
Het team van het Mechels Broek is niet het enige in ons afdelingsgebied dat open staat om dergelijke activiteiten te organiseren. Voor Natuurpunt is het een positieve ervaring: het werk wordt gedaan en al deze teams maken op een positieve manier kennis met beheer. En voor zover wij konden horen, gingen ze allemaal zeer tevreden naar huis. Een win-win-resultaat dus voor beide partijen.
Wil je zelf met je bedrijf of vereniging aan de slag, stuur dan een mail naar bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be.
Inhuldiging ottertunnel in Willebroek
De otter voelt zich opnieuw thuis in Willebroek. De overkapping van de Zwarte Beek, onder de Stuyvenberbaan was een groot knelpunt voor de migratie van de otter.
De gemeente Willebroek heeft, samen met het Agentschap voor Natuur en Bos, Sport Vlaanderen, de Polder van Willebroek, Regionaal Landschap Rivierenland en het strategisch project ORIOM een otterveilige passage aangelegd onder de vorm van twee tunnels. Op 20 november werden de ottertunnels, ter hoogte van de ingang van de Biezenweiden, ingehuldigd.
Om onze natuurgebieden in orde te houden is er veel werk. Natuurpunt kan daarvoor rekenen op vele vrijwilligers die letterlijk de handen uit de mouwen steken. Ook jij kan meedoen!
Meld je vooraf aan via de vermelde contactpersoon. Hij/zij laat je weten waar er afgesproken wordt.
kern Bonheiden
ZA 25 januari, 10u tot 16u
ZA 22 februari, 10u tot 13u
ZA 22 maart, 10u tot 16u
Info/aanmelden: diane.appels@skynet.be
kern Mechelen
Battelaer
Elke vrijdag, 9u tot 12u
Info: Patrick Van Herp, 0497 73 55 44 of Peter Delvaux, 0476 70 14 38
Kauwendaal
ZA 11 januari, 8 februari en 8 maart, 9u30 tot 12u30
Afspraak: voetbalveldje, via weg naast Duivenstraat 77, Mechelen
ZA 18 januari, 13 februari en 15 maart, 9u45 tot 15u
Info/aanmelden: natuurpunt.skw@gmail.com
kern Willebroek
Heindonk
ZA 25 januari, 22 februari en 22 maart, 9u tot 12u
Info/aanmelden: ine.colpaert@gmail.com
Blaasveld Paddenoverzet Broekstraat
ZA 1 februari, 9u tot 12u: plaatsen paddenschermen
ZA 29 maart, 9u tot 12u: opruimen paddenschermen
Afspraak: Broek van Blaasveld, parking Broekstraat
Info/aanmelden: ine.colpaert@gmail.com
Ook als je zin hebt om te helpen bij de overzetactie.
Soms komen kleine groepjes van beheerteams samen om in hun gebied een klus uit te voeren. Wll je graag aansluiten bij een beheerteam, kijk dan even in de lijst op blz 35 en neem contact op met de verantwoordelijke.
Samen met Natuur en Bos en stad Mechelen is Natuurpunt Mechels Rivierengebied één van de stichtende partners van het Natuurpark Rivierenland. Binnen de grenzen van het Natuurpark willen we de natuurreservaten snel uitbreiden en op het terrein met elkaar verbinden tot één groot beleefbaar natuurgebied. Waar nodig willen we de natuur via inrichtingswerken herstellen om de typische planten en diersoorten nog meer kansen te geven. Samenwerking met alle terreinbeherende partners is onze succesformule. Ondertussen hebben alle omliggende Natuurpuntafdelingen, verschillende gemeenten en andere organisaties (zoals bv. de Vlaamse Waterweg) zich bij het Natuurpark aangesloten. Natuurpunt is en blijft inhoudelijk wel een van de dragende partners van dit project. Daarom brengen we jullie graag op de hoogte van de huidige plannen en ontwikkelingen.
In dit artikel wil ik de stappen die we zetten om tot een masterplan te komen, iets verder toelichten. Het masterplan is een document met de acties waar alle partners van het Natuurpark zich achter willen scharen. Door dit vast te leggen, hebben we een duidelijk kader van hetgeen we samen willen realiseren en wat dus ‘de evidenties’ zijn, en dat op kortere en langere termijn. Dat betekent bijvoorbeeld dat, zoals dit jaar het geval, wissels van gemeentebesturen een beperktere invloed hebben op de plannen op lange termijn. Het nadeel hiervan is de input en afstemming die we hiervoor nodig hebben.
Zo hebben verschillende van onze vrijwilligers mee nagedacht over de zonering die we afspreken. Binnen het masterplan willen we namelijk aanduiden waar nu reeds natuur is, waar bijkomende natuur voor iedereen een evidentie is. De bedoeling is te komen tot meer robuuste gebieden (bijvoorbeeld aan Stuivenberg) of in te zetten op verbindingen tussen natuurgebieden door middel van kleine landschapselementen of groenblauwe structuren (zoals de Vrouwvliet). Deze vragen zijn in de ene gemeente al gemakkelijker te beantwoorden dan in de andere.
Aan de rol van verbindingen is ook een ander inputtraject verbonden. In het masterplan wordt namelijk ook een heel luik over ontsnippering opgenomen. Marleen, de voormalige medewerker biodiversiteit en ontsnippering van het Agentschap Wegen en Verkeer, brengt nu als vrijwilliger in kaart waar wegen en waterlopen mogelijks barrières kunnen vormen voor verschillende diersoorten. Samen met onze conservators bekijkt ze de regio waar deze conservators actief zijn, en proberen ze samen zoveel mogelijk cruciale punten aan te duiden. Door deze op te lijsten, kunnen we met de gemeentes, waterbeheerders en Vlaamse overheid bekijken welke van deze punten prioritair aangepakt moeten worden.
Kortom: bedankt aan elke vrijwilliger die hier zijn tijd aan het insteken is! Op deze manier komen we er wel.
Tijdens vijf lessen en zes excursies laat Hans Vermeulen je uitgebreid kennismaken met de wondere wereld van de kruidige planten. In les 1 en 2 leer je de begrippen die je nodig hebt om planten te beschrijven en hoe je planten in het veld kan herkennen door gebruik te maken van de kenmerken van plantenfamilies. De volgende lessen gaat Hans dieper in op enkele moeilijke plantenfamilies: de composieten, de schermbloemen- en de kruisbloemenfamilie.
Lessen: dinsdag 25 februari, 11 maart, 29 april, 6 en 13 mei, 19u30 - 22u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen
Excursies: zaterdag 24 mei, 14, 21 en 28 juni, 30 augustus en 20 september van 9u30 tot 12u30
Lesgever: Hans Vermeulen van Natuurpunt Natuuracademie
Deelname: 155 euro (110 euro voor leden van Natuurpunt)
Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg
17 en 22 maart
Mini-cursus Lastposten in de natuur
Onze natuur staat onder druk, niet alleen door milieuverontreiniging en klimaatverandering maar ook door invasieve planten en dieren.
Emmanuel en Luc bespreken en illustreren het effect van zowel uitheemse als inheemse soorten op onze natuur. Met een presentatie leiden ze het thema in. Tijdens de excursie gaan ze op zoek naar invasieve (vooral uitheemse maar ook inheemse) planten en dieren langs de Dijle en in het Mechels Broek.
Tijdens deze cursus kom je meer te weten over de ecologie en herkenning van de meest voorkomende steltlopers. Een boeiende groep! Vaak zitten deze vogels in grote groepen, vliegen ze in prachtige formaties en leggen ze duizenden kilometers af tijdens de trek. Witgatje, bosruiter, tureluur of zwarte ruiter ... Je hebt vaak een telescoop nodig om ze te herkennen. De roep of de zang is het sluitstuk om deze fascinerende vogels op naam te brengen.
Lessen: dinsdag 18 maart, 1 april en 22 april, 19u30 - 22u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen
Dagexcursie: zaterdag 26 april naar de Doelpolder
Lesgever: Bastiaen Deketelaere van Natuurpunt Natuuracademie
Deelname: 70 euro (50 euro voor leden van Natuurpunt).
Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg
natuur.crypto 16
Op www.cryptochris.be vind je tips, meer opgaven en de oplossing.
G Er is nog wat
H
Waarvan akte
Aan de Muizenhoek, tussen de natuurgebieden Mechels Broek en Mispeldonk, ligt kasteeldomein Muysenhuys.
Een heerlijke afwisseling van natte weilanden en bosjes met een eeuwenoud, sprookjesachtig kasteelparkje met vijvers en grachten.
Dit gebied vormt de robuuste verbinding tussen het Broek en Mispeldonk. Het is dan ook een publiek geheim dat met Natuurpunt, heel natuurminnend Mechelen ervan droomde dat dit gebied ooit natuurreservaat zou kunnen worden.
't Is al vele jaren geleden dat we hierover gesprekken gestart zijn met de eigenaars, de familie Van der Auwera, die het hele landgoed al jarenlang, samen met hun pachters beheren.
Probeer je onze hartslag voor te stellen toen een tiental maanden geleden het bord met "te koop" aan het Muysenhuys werd gehangen?
Omdat het domein enkel in zijn geheel, inclusief kasteel en bijgebouwen, verkocht kon worden, moest Natuurpunt op zoek naar een partner die in deze unieke natuurplek wilde investeren. Die vonden we gelukkig meteen in de Stad Mechelen, die om de uitbreiding van
het natuurgebied mogelijk te maken, graag de aankoop van de gebouwen op zich nam. Natuurpunt kon zich dan volledig focussen op de aankoop van de bossen, het park en de weilanden.
Het waren heerlijk mooie einde novemberdagen voor de Mechelse natuur.
Natuurpunt mocht dan immers met de familie
Van der Auwera en de Stad Mechelen aan de notaristafel aanschuiven om één van de waarschijnlijk belangrijkste aktes uit de Mechelse natuurbehoudsgeschiedenis te ondertekenen. We realiseren hier een aaneengesloten brok natuur van meer dan 400 hectare. Dat is voor vele mensen die van natuur houden een lang gekoesterde droom die nu eindelijk mag uitkomen. De Muizenhoek krijgt hiermee zijn dikverdiende natuurtoekomst voor altijd!
We vertellen jullie in ons volgend nummer graag nog veel meer over deze unieke aankoop. Om deze natuurdroom waar te kunnen maken moeten we nu echter al snel op zoek naar centen, heel heel heel veel centen, maar deze parel is het meer dan waard.
We rekenen daarvoor opnieuw op jullie ...
Stort op rekeningnummer BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt vzw met vermelding “project 3799 Mechels Rivierengebied”
Voor een gift vanaf 40 € ontvang je een fiscaal attest, zo betaalt de overheid een stukje mee en krijg jij via je belastingaangifte een deel terug.
Zennegat
BiezenweidenPolder
(Broek De Naeyer)
Willebroek
Heindonk
Zennegat
(Blaasveldbroek)
Mosterdpot
Waverwoud
Goorbosbeekvallei
Spoorwegzaten
Fort van Walem
Sint-Katelijne-Waver
Eeckelenbos
Kauwendaal
Warande
(Robbroek) Zuur Bemke
Stuyvenberg
Mechelen
Zennebeemden
BONHEIDEN
Bruinbeekvallei
Rudy Meeus rudy.meeus@telenet.be, 0478 29 87 09
Cassenbroek, Mispeldonk en Pikhakendonk
Geert Van D’huynslager geertvandhuynslager@gmail.com, 0471 99 15 73
