Η
ιστορία της ελληνικής τουριστικής αφίσας ξεκινά το 1929, όταν ένα ασπρόμαυρο ενσταντανέ της Nelly’s, το οποίο απεικονίζει τον Παρθενώνα, μετατρέπεται στην πρώτη χρονολογημένη αφίσα του ΕΟΤ. Τότε ο Οργανισμός ονομαζόταν «Γραφείο Ελληνικού Τουρισμού» και οι επιβλητικές σκιές των κιόνων που πέφτουν πάνω στο ναό της Αθηνάς, εγκαινιάζουν με ιδανικό αλλά και κλασικό τρόπο την προώθηση του ελληνικού «περιηγητισμού» μέσω των εικόνων. Η πρώτη δεκαετία της ζωής της ελληνικής τουριστικής αφίσας χαρακτηρίζεται από απολύτως ζωγραφικό σχεδιασμό, αν και ανήκει σε καλλιτέχνες με σχετική γνώση της γραφιστικής τέχνης. Ζωγράφοι όπως οι Doris (Μιχαήλ Παπαγεωργίου), Σελέστ Πολυχρονιάδη και Μίμης Βιτσώρης «ανατρέχουν» σε μυθολογικά στοιχεία, γραφικά τοπία και παραδοσιακές φορεσιές για να δημιουργήσουν εικόνες που παραπέμπουν ευθέως στον ελληνικό πολιτισμό. Κυρίαρχη θέση στη θεματολογία της δεκαετίας κατέχουν λουτροπόλεις όπως η Αιδηψός και το Λουτράκι, οι οποίες παρουσιάζονται ως εφάμιλλες ανάλογων ευρωπαϊκών. Η αξία των έργων της συγκεκριμένης περιόδου ενισχύεται από την ποιότητα εκτύπωσης που παρέχει το λιθογραφείο Ασπιώτη-Έλκα, το οποίο ιδρύθηκε από τον Γεράσιμο Ασπιώτη στην Κέρκυρα το 1873. Όπως σημειώνει η Ιστορικός Τέχνης, Ίρις Κρητικού, στο λεύκωμα «Ελληνική Τουριστική Αφίσα: Ένα Ταξίδι στον Χρόνο μέσα από την Τέχνη» (έκδοση του ΕΟΤ, 2007): «Ο εκλεκτικιστικός σχεδιασμός, η διευθέτηση της φόρμας και η προσεκτική χρήση του πλακάτου χρώματος, καθιστούν τις αφίσες αυτές εξέχοντα δείγματα της τέχνης της χρωμολιθογραφίας». Τη δεκαετία του ’40, ο Πόλεμος και η Κατοχή αναστέλ-
λουν, όπως είναι φυσικό, κάθε δραστηριότητα που σχετίζεται με ταξίδια αναψυχής. Τον ενθουσιασμό από την απελευθέρωση καταλαγιάζει γρήγορα ο Εμφύλιος και θα πρέπει να φθάσουμε στα τέλη της δεκαετίας προκειμένου η Γενική Γραμματεία Τουρισμού να «αναβιώσει» τη σχεδίαση τουριστικών αφισών, αναθέτοντάς τη σε μια σειρά από σημαντικούς καλλιτέχνες. Οι Γιάννης Μόραλης, Σπύρος Βασιλείου και Παναγιώτης Τέτσης, μεταξύ άλλων, δημιουργούν το δέον αισιόδοξο καλλιτεχνικό σύμπαν, όπου τα ελληνικά τοπία αποκτούν μοναδικά χρώματα και αισθητική που φέρνει στον νου πίνακες ζωγραφικής. Η έμπνευση των καλλιτεχνών πηγάζει επίσης από μοτίβα της αρχαιότητας, την παράδοση της ελληνικής κληρονομιάς, της λαϊκής ζωγραφικής και της βυζαντινής αγιογραφίας. Καθαρά χρώματα και ευκρινή σχήματα αναδεικνύουν το κάλλος του ελληνικού τοπίου, με εικόνες που ταξιδεύουν τον θεατή από τα νησιά ώς την ηπειρωτική χώρα. Συμπληρώνει η Ίρις Κρητικού: «Ξεφεύγοντας από τη, μονήρη σχεδόν, απεικόνιση αρχαίων μνημείων, πολύχρωμα ειδυλλιακά τοπία, προβλήτες ελληνικών νησιών, καθημερινές σκηνές, ονειρικές θερινές εικόνες όπου πρωτοστατεί το φως κι όπου απλά χρηστικά αντικείμενα, όπως μια φρουτιέρα ή μια μικρή ψαρόβαρκα εξαίρονται, μετατρέπονται σε σημαίνοντα σύμβολα του μυθικού σχεδόν αυτού και διαχρονικά αγνού κόσμου που καλεί τους θεατές να τον ανακαλύψουν». Τον Ιανουάριο του 1951, ο ΕΟΤ επανιδρύεται (ο Ιωάννης Μεταξάς είχε καταργήσει τον Οργανισμό το 1936), αποκτά την ονομασία που διατηρεί έως και σήμερα και η καλλιτεχνική άνθιση στις αφίσες του συνεχίζεται. Η ανανέωση επιβάλλεται μετά τα δύσκολα προηγούμενα χρόνια και οι καλλιτέχνες την ενσωματώνουν
1976. Φεστιβάλ Επιδαύρου και ο
1988. Κυκλαδίτικο τοπίο, όπως το απαθανάτισαν
1961. Το παραδοσιακό ελληνικό τοπίο μεταμορφώ-
Ε. Παπαπαναγόπουλος φωτογραφίζει τη Μάρω
οι Ι. Βαχαρίδης και Κ. Βέργας. Σχεδιασμός αφίσας:
νεται, χάρη στη σχεδιαστική έμπνευση του Φρέντυ
Κοντού. Σχεδιασμός αφίσας: Κ. Βίττου. Εκτύπωση:
Ν. Κωστόπουλος. Εκτύπωση:
Κάραμποτ και ενός ιδιαίτερου γεωμετρικού κολλάζ.
Ατλαντίς - Μ. Πεχλιβανίδης & ΣΙΑ.
Χρ. Παπαδόπουλος ΑΕ.
WHITE TALES ΙΟΥΝΙΟΣ 2020 | 33
