E-book O²PZ: Doorbreek de muren! Start de interprofessionele samenwerking!

E-book Symposium Onderwijs Palliatieve Zorg 18 april 2023

Dit programma wordt mogelijk gemaakt door DOORBREEK

Onderwijsknooppunten palliatieve zorg

Bent u geïnspireerd door de informatie in dit e-book? En wilt u zelf aan de slag gaan met onderwijs palliatieve zorg? Neem dan contact op met de O²PZ-ambassadeurs van de Onderwijsknooppunten palliatieve zorg. Zij ondersteunen zorgonderwijsinstellingen (mbo, hbo, wo/wo+) op het gebied van palliatieve zorg. En vormen een verbindende schakel tussen onderwijs, praktijk en onderzoek. Leren van elkaar en het delen van kennis en informatie. Zodat niet iedereen opnieuw het wiel hoeft uit te vinden.

Limburg / Zuidoost-Brabant Maastricht UMC

Zuidwest-Nederland Erasmus MC

Voor meer informatie over en contact met de O²PZ-ambassadeurs van de Onderwijsknooppunten palliatieve zorg, zie:

www.palliaweb.nl/onderwijs/onderwijsknooppunten

Ligare UMC Groningen Kinderpalliatieve zorg Nederland

Palzo UMC St Radboud Nijmegen

Noord-Holland /

Propallia Leids Universitair

Septet UMC Utrecht

SYMPOSIUM ONDERWIJS PALLIATIEVE ZORG

Doorbreek de muren!

Start de interprofessionele samenwerking!

Op het O²PZ-symposium Onderwijs Palliatieve Zorg dat op 18 april 2023 plaatsvond, stond interprofessionele samenwerking in de palliatieve zorg centraal. Dit onder het mom “Doorbreek de muren! Start de interprofessionele samenwerking!” We hebben het dan over muren in onderwijs en opleiden én muren in de zorgpraktijk. Er wordt voornamelijk per beroepsgroep opgeleid en ook in de zorgpraktijk wordt nog te weinig écht interprofessioneel samengewerkt. En dat terwijl deze samenwerking zo belangrijk is! In haar recent uitgekomen proefschrift laat Manon Boddaert zien hoe gebrek aan goede samenwerking tussen disciplines, instellingen en ook tussen generalisten en specialisten leidt tot fragmentatie, en daarom tot niet-passende, suboptimale palliatieve zorg. Juist samenwerking is essentieel om goede palliatieve zorg te kunnen leveren, op het juiste moment, op de juiste plek en door de juiste zorgverlener.

Hoe ziet die samenwerking eruit?

Een samenwerking tussen alle zorgverleners die onderdeel zijn van de zorgverlening aan de patiënt. En de samenwerking van deze zorgverleners met patiënt en zijn of haar naasten. Dit staat ook zo beschreven in het interprofessioneel samenwerkingsmodel dat O²PZ heeft ontwikkeld en dat opgenomen is in het Onderwijsraamwerk palliatieve zorg 2.0. Het betekent ook dat zorgverleners van elkaar weten én waarderen wat ze goed kunnen en hoe ze elkaar optimaal kunnen aanvullen. Dit gaat zowel over samenwerken in onderwijs en opleiden, als op de werkvloer. Goede palliatieve zorg start met goed onderwijs. Dat geldt ook voor interprofessioneel samenwerken, ook dat moet je leren. Dat je vanaf het eerste begin van je opleiding onderdeel bent van een team dat samenwerkt met patiënt en naasten. Met verschillende zorgverleners uit verschillende disciplines. Je leert niet alleen wat je zelf moet kunnen, maar ook wat je van andere disciplines mag verwachten.

Inspiratie opdoen

O²PZ wil opleiders, docenten, (toekomstige) zorgverleners, beleidsmakers en onderwijsontwikkelaars aanmoedigen om nog meer in actie te komen om palliatieve zorg te integreren in het onderwijs. Er zijn al zo veel inspirerende initiatieven gaande, zoals pilots, onderwijsinnovatie, interprofessioneel leren, uitbreiding van onderwijsmaterialen en scholingen palliatieve zorg op het Onderwijsplatform palliatieve zorg op Palliaweb.nl, ervaringsgericht leren, en Onderwijsknooppunten palliatieve zorg. In dit e-book bundelen we zoveel mogelijk inspiratie en concrete tools vanuit het symposium. Hiermee moedigen we lezers aan om ook zélf te starten met interprofessioneel leren en samenwerken in de palliatieve zorg, of dat nu op kleine of grote schaal is!

De complexiteit van palliatieve zorg voor Mia

Tijdens een monoloog vertelt Mia, die een ongeneeslijke ziekte heeft, over de puzzel aan keuzes die ze moet maken. Om haar heen hebben veel mensen een stukje van die puzzel in handen. Specialisten, huisartsen, verpleegkundigen, wijkverpleegkundigen, haar man, haar kinderen en haar vrienden. Mia spreekt rechtstreeks met het publiek.

Van alle betrokkenen om haar heen horen we alleen de stemmen.

Tijdens deze indringende monoloog vertelt ze, met humor en met diepgang, over goede intenties en de complexiteit van palliatieve zorg vanuit het perspectief van een patiënt.

‘Ik ben Mia.

Ik ben vorige week toch weer, halsoverkop, opgenomen. Hier in het ziekenhuis, helaas... Dat hoort een beetje bij de laatste levensfase, zegt de huisarts.

Gisteren heb ik de specialist, een van de vier, gesproken.

Hij zei dat ik multimorbiditeit heb. Ik denk: “Ook dat nog…”.

De verpleegkundige zei later dat dat betekent dat ik heel veel tegelijk en door elkaar heb… Nou, dat klopt…

Straks komt een andere dokter, dat is de hoofdbehandelaar.

Hij komt het beleid bespreken. Ga ik nog aan iets nieuws beginnen, of gewoon zo doorgaan of… helemaal stoppen… of…

Ik hoop dat mijn zoon op tijd is om erbij te zijn… Hij moet eerst de kinderen naar school brengen en dan Farzan, mijn man, ophalen.

Maar ik weet niet of mijn man op tijd klaar is, want hij moet altijd wachten op de thuiszorg voor zijn dingen…’

Wilt u deze scène ook boeken? Bijvoorbeeld om met zorgstudenten of zorgverleners de complexiteit van palliatieve zorg te bespreken, bekeken vanuit het patiëntenperspectief? De scène wordt gespeeld door twee acteurs en duurt 35-60 minuten, inclusief nabespreking. Meer info? Bel met acteursbureau Kapok: 020- 4221323.

Bekijk alle foto’s

Plenaire sessies

Aliënde van Goor

Hein van Hout

Claudia van Deudekom

PLENAIRE SESSIE

Aliënde van Goor over interprofessioneel samenwerken in de palliatieve zorg

Gelijkwaardig, maar niet gelijk

Toen Aliënde van Goor eind jaren negentig in Londen als verpleegkundige aan de slag ging en daar de opleiding tot verpleegkundig specialist volgde, was de inspirerende omgeving van interprofessioneel samenwerken een gegeven.

Na haar terugkeer naar Nederland ontstond het besef van de bijzonder stimulerende omgeving en het sterk verpleegkundig leiderschap dat ze daar had ervaren. Als jurist gezondheidsrecht bij de NZa, blikt ze terug met veel inzicht en trots op deze leerschool.

‘Ik ben als verpleegkundige begonnen in het OLVG’, vertelt Aliënde. ‘In 1998 vertrok ik naar Londen, waar ik op een plek kwam met veel energie. Die energie zat ‘m in de collega’s waar ik mee werkte en de veelheid aan disciplines die we daar hadden. Ik werkte daar samen met fysiotherapeuten, verpleegkundigen, diëtisten, specialisten, cardiologen, noem maar op. En iedereen werkte bij elkaar in de buurt op dezelfde afdeling. We waren dus letterlijk dicht bij elkaar en dat zorgde ervoor dat we veel kennis met elkaar deelden. De fysio hielp de diëtist, de diëtist hielp de verpleegkundig specialist en vice versa.’

Aandacht voor de sociale context

‘Samen bouwden we een multidisciplinair programma rondom de patiënt. Daar werd ook de sociale context in meegenomen. Zodoende kwam er altijd een partner of familielid mee. Het idee daarachter was dat je bewegen, veranderen en aanpassen nooit alleen doet. Zelfs met het hele revalidatieprogramma sportte de partner mee. Daardoor kon de partner zelf zien wat de patiënt allemaal kon, wat weer gunstig was voor het zelfvertrouwen.

Uiteindelijk werd dit programma model voor een Europees onderzoek dat nog steeds loopt.’

Van Goor: ‘In een multidisciplinair programma zie je verschillende disciplines die weliswaar met elkaar werken, maar ook heel vaak naast elkaar. Elke discipline heeft zijn eigen doelstellingen, ideeën en belangen. Ga je van multidisciplinaire samenwerking naar interdisciplinaire samenwerking, dan wordt het gezamenlijke doel al veel duidelijker. Er is meer waardering voor elkaars expertise en vaker collegiaal overleg. Toch opereren de disciplines ook dan nog los van elkaar. Maak je daarna de stap naar interprofessionele samenwerking, dan is er veel meer één perspectief. Zoals in waardegedreven zorg: de patiënt staat centraal en samen verbeteren we de zorg.’

‘Stap eens in de keuken van een ander’ ‘Als ik nu terugkijk naar wat ik toen heb ervaren in Londen, zie ik dat er echt sprake was van interprofessionele samenwerking. We motiveerden elkaar waar er een kennistekort was of gebrek aan zelfvertrouwen, maar we deden ook elkaars werk: als de fysio nog even druk was, dan deden wij die looptest wel. En als de diëtiste nog even bezig was met iemand anders, namen wij de

voedingsintake even over. Wat ik daarvan heb meegenomen is dat we zoveel van elkaar kunnen leren! Stap daarom af en toe ook eens in de keuken van de ander. Zo leer je elkaars structuren kennen. Er zijn zoveel mooie modellen voorhanden, soms is het helemaal niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden. We hebben dan alleen elkaar nodig om tot oplossingen te komen.’

‘Soms is het helemaal niet nodig het wiel opnieuw uit te vinden.

We hebben dan alleen elkaar nodig.’

Er was ook sprake van gedeeld leiderschap, realiseert Van Goor zich nu:

‘Onlangs bezocht ik de oratie van Wilma van der Scheer van het Erasmus Centrum Verzorgd Bestuur. Zij stelde dat goede zorg om gedeeld leiderschap vraagt. Dat samen kijken wat je wilt aanpakken en verbeteren, was er in Londen ook al. Soms nam de een het voortouw, soms de ander. Kennis en vaardigheden werden gedeeld en er was respect en vertrouwen in de competenties en intenties van de ander. We gingen met elkaar in gesprek op basis van gelijkwaardigheid, want je bent gelijkwaardig als mens, ook al ben je niet gelijk qua expertise. En juist daarin leerden we van elkaar. Kunnen omgaan met imperfecties en het investeren in competenties van betrokkenen, dat was toen al aanwezig in dat team. Het voldeed volledig aan alle aspecten van interdisciplinaire samenwerking.’

Denktank voor betere zorg

Van Goor werkt tegenwoordig bij de NZa ook interdisciplinair ‘Soms zelfs interprofessioneel’, zegt ze. ‘Met economen, met mensen met een bedrijfskundeachtergrond, met mensen uit de gezondheidszorg. Met elkaar vormen we met regelmaat een denktank om de zorg beter in te richten. Heel vaak haken daarbij zorgverleners aan om met elkaar te kijken naar mooie modellen. Het is ontzettend fijn om ook in deze functie weer op deze manier te werken.’

PLENAIRE SESSIE

Hein van Hout over Beter Oud in Amsterdam

‘Samenwerken

kan alleen als je elkaar leert kennen’

Hein van Hout is hoogleraar Zorg voor kwetsbare ouderen aan het Amsterdam UMC. Zijn missie is de gezondheid en kwaliteit van leven van ouderen met een kwetsbare gezondheid en hun naasten te verbeteren. Dat doet hij onder meer door te onderzoeken hoe zorgverleners deze groep beter kunnen ondersteunen en hoe de zorg voor hen beter georganiseerd kan worden.

Het organiseren van zorg voor ouderen in de eerste lijn is niet eenvoudig. Ons zorglandschap is behoorlijk complex. Zorgvragers hebben te maken met veel loketten en vaak is er geen regievoerder of iemand die ze daarbij bijstaat.

In Amsterdam hebben ze dat geprobeerd te verbeteren met het project BOA: Beter Oud in Amsterdam.

Vertrouwensband

Van Hout: ‘De praktijkondersteuner (POH) is een toegevoegde professional geworden. Vaak een oud-wijkverpleegkundige die het leuk vindt laagdrempelig op huisbezoek te gaan en die zich een breed beeld kan vormen over wat er speelt. De huisarts neemt kwetsbare veranderingen waar en schakelt dan de POH in, die een vertrouwensband kan opbouwen.

Zo werken ze als een soort kernduo. Maar ze kunnen dat niet alleen; er zijn meer krachten nodig en die moeten worden samengebracht.’

‘Dat kan in een multidisciplinair overleg’, vertelt Van Hout. ‘Daar komt de casuïstiek voorbij van mensen die met allerlei professionals te maken hebben. Steeds vaker schuift daar ook een specialist ouderengeneeskunde bij aan.

En als er wijkverpleging bij betrokken is, schuift ook de wijkverpleegkundige aan. Met name dat laatste is ontzettend lastig, want er zijn ongelooflijk veel organisaties. In de omtrek van één huisartspraktijk kunnen wel twintig verschillende thuiszorgorganisaties actief zijn. Ook de apotheker kan aansluiten, of de fysiotherapeut. Tot slot is er dan nog het welzijnsdeel, waar wonen en welzijnsvoorzieningen deel van uitmaken. Dat is een vaak een lastigere verbinding.’

Ouderen betrokken bij project Voor het project BOA is een handreiking gemaakt die online te vinden is op de site van Elaa, Eerste Lijn Amsterdam en Almere. ‘We zijn vrij summier begonnen, maar inmiddels zijn er allemaal hoofdstukjes aan toegevoegd’, vertelt Van Hout. ‘Ook ouderen zijn bij het project betrokken. Zij maakten bijvoorbeeld een poster waarmee ze aan de huisarts wilden duidelijk maken dat ze geen kwetsbare digibeten zijn, maar gewoon mensen met een eigen mening en voorkeuren. De huisartsen reageerden daar weer op met hun eigen poster: 10 tips van de huisarts voor ouderen. Het is heel grappig om te zien hoe zo’n dynamiek ontstaat.’

‘Je moet allemaal dezelfde stip zien aan de horizon’

‘Het is niet iets wat je even in een jaar opzet. Dit is echt een proces van jaren. Alle betrokkenen moeten dezelfde stip aan de horizon zien en daarnaartoe willen werken. En samenwerken kan alleen als je elkaar leert kennen. In de eerste lijn is dat niet vanzelfsprekend, want je moet elkaar echt actief opzoeken. Maar als dat lukt, is er ontzettend veel winst te behalen.’

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

PLENAIRE

SESSIE

Ervaringsdeskundige Claudia van Deudekom over patiëntenparticipatie

‘Het was vaak zo kil en zakelijk dat ik zelfs mijn verdriet niet durfde te voelen’

Het begon in 2008 met een melanoom op haar voet. Tweeëneenhalf jaar later werden er bij Claudia van Deudekom uitzaaiingen ontdekt in al haar organen. Ze had waarschijnlijk niet lang meer te leven. Mede dankzij immuuntherapie is ze nu tumorvrij, maar het afgelopen decennium ging ze door diepe dalen. Ze had het gevoel alleen te staan en dat lag vooral aan de communicatie met haar zorgverleners. ‘Het lijkt wel alsof je als zorgverlener heel eerlijk moet zijn en daardoor meteen ook heel zakelijk.’

Claudia van Deudekom is moeder van een tweeling van 1,5 jaar als ze een hersenoperatie moet ondergaan om een tumor te verwijderen. In haar manuscript Mijn kanker is een krokodil. Hap, slik, weg schrijft ze wat de neurochirurg haar dan vertelt: ‘De operatie is te simpel voor mij. Eén van mijn collega’s zal het doen. Het is erg druk, dus ik kan je niet vertellen wanneer je wordt geopereerd. Tussen nu en twee weken wordt dat wel duidelijk. Ik hoop voor je dat dokter Madretsma je opereert. Dokter de Jong scheert.’ Van Deudekom begrijpt op dat moment niet waar hij het over heeft (later ontdekt ze dat het gaat over hoofdharen afscheren voor de operatie) en gaat in zijn kamer naarstig op zoek naar en vleugje menselijkheid: koffievlekken op zijn overhemd, een kindertekening aan de muur. Niets van dat alles. Vlak voor haar operatie schrijft ze daarom een indringende brief aan de onbekende neurochirurg die een gaatje in haar hoofd gaat boren tijdens de operatie met het verzoek: “Zou u alstublieft niet willen vergeten dat ik een mens ben?

En wilt u tijdens en na de operatie misschien extra op me letten?”

Witte jas aan, menselijkheid opzij

‘De afstand tussen zorgverlener en patiënt is soms zo groot, vertelt ze nu. ‘Het lijkt wel alsof je als zorgverlener heel eerlijk moet zijn en daardoor meteen ook heel zakelijk. Alsof je je menselijkheid opzij zet, zodra je die witte jas aandoet met voor de arts de welbekende hakjes en voor de verpleegkundige de hippe gympen. Als patiënt heb je die menselijkheid juist zo hard nodig! Het was voor mij bijvoorbeeld heel fijn om te weten dat mijn oncoloog van mountainbiken hield en dat mijn nurse practitioner problemen had met het vinden van woonruimte voor de kinderen. Dat we konden keuvelen over hoe druk Amsterdam was geworden. Zo voelde ik me weer mens.’

‘Het was vaak zo kil en zakelijk dat ik zelfs mijn verdriet niet durfde te voelen. En ik denk dat dat elke rang of stand te boven gaat. Als jonge mensen opgeleid worden, moeten opleiders dat ook meegeven: kijk naar de mens. Kijk goed naar wat er gebeurt. Ik ging als moeder het ziekenhuis in en ik was echt niet bang voor de dood, maar ik had een tweeling van 1,5 jaar. Ik kón dus gewoon nog niet sterven. Dat bepaalde alle beslissingen die ik nam en niemand wist dat. Ik nam de kinderen wel eens bewust mee, om mijn zorgprofessionals duidelijk te maken wie ik was als mens. Zorgverleners moeten zich durven openstellen. Het gaat om liefde, wederzijdse vriendschap en toewijding.’

‘Ik nam de kinderen wel eens bewust mee, om mijn zorgprofessionals duidelijk te maken wie ik was als mens.’

Geen aandacht voor vrouw en kinderen ‘Er was overigens sowieso geen aandacht voor de kinderen of voor mijn toenmalige vrouw. Ik had geluk met een enorm hechte familie en vriendenkring. Er werd voor me gekookt, mijn kinderen werden opgevangen, de was werd gedaan, ik had financiële steun, noem maar op. Maar voor mijn vrouw was het loodzwaar. Er werd nooit aan haar gevraagd hoe het met haar ging, terwijl alles op haar neerkwam. Wat dat betreft hebben we het allemaal zelf moeten uitvinden. Als je als zorgprofessional meer naar de mens kijkt achter de ziekte, krijg je ook meer oog voor de omgeving van de patiënt. En dat biedt een gevoel van veiligheid en vertrouwen. Niet alleen voor de patiënt, maar voor alle betrokkenen.’

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

Parallel sessies

‘Door samenwerking krijg je betere palliatieve zorg’

José Maas is een in palliatieve zorg gespecialiseerde wijkverpleegkundige. Net als Astrid Kodde, kaderhuisarts Palliatieve Zorg, is ze adviseur bij Stichting Palliatieve Zorg Thuis (PaTz). PaTz biedt een interdisciplinaire simulatie die toepasbaar is in opleidingen voor wijkverpleegkundigen en huisartsen.

‘Je kunt als zorgverlener betere palliatieve zorg bieden door samen te werken’, vertelt Astrid Kodde. ‘Als je dat al in je opleiding kunt ervaren, is dat ontzettend leerzaam. Vanuit die gedachte hebben we bij PaTz een simulatie ontwikkeld die gebruikt kan worden in opleidingen voor wijkverpleegkundigen en huisartsen. Samenwerken leer je immers niet door apart op te leiden.’

‘Verschillende perspectieven geven een veel completer beeld’

José Maas legt uit hoe het werkt: ‘In de simulatie krijgt elke deelnemer een eigen rolbeschrijving met informatie over de patiënt en diens situatie. Samen bespreken de deelnemers de patiënten multidimensionaal. Zo ervaren ze dat de verschillende perspectieven een veel completer beeld geven. Logischerwijs leidt dit tot meer anticiperen, maar ook tot een passender zorgplan voor de patiënt en diens naasten. Bovendien ontstaat zo uitwisseling van kennis en expertise, je leert van elkaars werkwijzen, maar ook over (voor)oordelen over elkaars rol.’

Kodde: ‘De huisartsenopleiding van het Amsterdam UMC en Hogeschool InHolland hebben inmiddels met de simulaties gewerkt. Ze zijn heel positief over deze methode. We hopen dan ook dat meerdere opleidingen met onze simulatie aan de slag gaan.’

Meer weten over de simulatie van PaTz?

Ga naar www.patz.nu

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

PARALLELSESSIE 2 Kinderpalliatieve zorg als voorbeeld voor interprofessioneel leren

Beleidsadviseur Mara van Stiphout en opleidingscoördinator Marjolein Koot van Kenniscentrum Kinderpalliatieve Zorg laten zien hoe opleidingen samen met het werkveld onderwijs kunnen vormgeven op een manier waarbij interprofessioneel leren centraal staat.

Mara van Stiphout en Marjolein Koot delen graag hun best practices uit de kinderpalliatieve zorg. Van Stiphout: ‘Als je werkt in het onderwijs en inspiratie wilt opdoen, krijg je van ons adviezen over hoe je een les, minor of vak interprofessioneel kunt aanvliegen. De kinderpalliatieve zorg is namelijk bij uitstek een vakgebied waarbij interdisciplinaire samenwerking centraal staat.’

‘Bij ons komen veel domeinen samen’, vult Koot aan. ‘Daarbij kun je denken aan onderwijs, sociaal domein en intra- en extramurale zorg, omdat de casuistiek vaak zo complex is. Wij zijn dus gewend interprofessioneel te werken. Daarom leent Kinderpalliatieve zorg zich goed om geleerde lessen te vertalen naar een bredere doelgroep.’

Tools voor de eigen praktijk

Interprofessioneel doceren kun je dus leren. ‘Wij bieden daartoe allerlei werkvormen en tools aan. Hiermee krijg je handvatten om het meteen zelf in je eigen praktijk toe te passen.’

Meer weten over kinderpalliatieve zorg?

Ga naar https://kinderpalliatief.nl

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

Leren voorbij je eigen discipline maakt het onderwijs leuker

Vanuit het Onderwijsknooppunt palliatieve zorg Limburg/Zuidoost-Brabant verbinden Sabine Pieters, Els Knapen en Desirée Meertens dagelijks het werkveld met het onderwijs. Inmiddels loopt interprofessioneel opleiden als een rode draad door die verbindende functie. En dat levert veel op: niet alleen in het onderwijs, maar vooral in de praktijk.

Sabine Pieters is docent/coördinator palliatieve zorgopleidingen. ‘Palliatieve zorg doe je nooit alleen, daar heb je anderen voor nodig’, legt ze uit. ‘Dat geldt dus ook voor onderwijs in palliatieve zorg, op welk niveau dan ook.’

Het Onderwijsknooppunt heeft ook hierin een verbindende functie, zegt Els Knapen. Knapen is coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Westelijke Mijnstreek en coördinator van het Centrum voor Levensvragen. ‘Sinds de oprichting van het Onderwijsknooppunt zijn we veel mooie voorbeelden tegengekomen van interprofessioneel opleiden op diverse onderwijsniveaus. En die voorbeelden delen we graag, zodat ook anderen ermee aan de slag kunnen. Met onze ervaring hopen we opleiders te inspireren interprofessioneel opleiden in te zetten in hun onderwijs.’

Nieuwe inzichten in andere disciplines

Desirée Meertens is coördinator Netwerk Palliatieve Zorg Midden-Limburg en projectadviseur palliatieve zorg bij De Zorggroep. ‘Het onderwijs wordt er leuker van!’, zegt ze over deze vorm van opleiden. ‘Je kunt kiezen voor verschillende werkvormen, die zorgen voor nieuwe inzichten in andere disciplines. En het mes snijdt aan twee kanten: interprofessioneel opleiden mondt uit in interprofessioneel samenwerken, wat de palliatieve zorg veel beter maakt. En daar is eenieder die palliatieve zorg nodig heeft, bij gebaat.’

Meer weten over de Onderwijsknooppunten?

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie Ga naar https://palliaweb.nl/onderwijs/onderwijsknooppunten

De begrippen zingeving en spiritualiteit roepen diverse beelden op bij verschillende zorgverleners in palliatieve zorg. Want wat betekent het precies?

De richtlijn Zingeving en spiritualiteit in de palliatieve fase geeft antwoord op die vraag. Het toepassen in de praktijk is echter weer een stap verder. Daarom geven Joris de Lange, Marjanne Dijk en Joep van de Geer van Finivita jaarlijks een interdisciplinaire masterclass aan zorgverleners waarin aandacht voor zingeving en spiritualiteit centraal staat.

‘De richtlijn gaat uit van de eigen verantwoordelijkheid van iedere zorgverlener’, legt geestelijk verzorger Joris de Lange uit. ‘Zorgverleners zoeken op basis van deze richtlijn naar mogelijkheden om geïntegreerde en multidisciplinaire spirituele zorg te ontwikkelen. Maar dat is niet altijd makkelijk. Daarom verzorgen wij een masterclass die elk jaar door veel mensen wordt gevolgd.’

Marjanne Dijk, ook geestelijk verzorger: ‘Tijdens de masterclass oefenen artsen, verpleegkundigen en geestelijk verzorgers samen met beeldend of kunstzinnig begeleiders met een aantal tools en modellen zoals die in de Richtlijn aangeboden worden. Op die manier gaat het echt leven. In het samen leren ontdekken deelnemers hun eigen specifieke rol en mogelijkheden ten aanzien van de spirituele dimensie.’

‘Verdiep de relatie met je patiënt’

‘We weten dat zingeving en spiritualiteit in de palliatieve zorg een pittig onderwerp lijkt, maar met de masterclass zie je meteen hoe het jouw relatie met je patiënt kan verdiepen’, vult Joep van de Geer aan. Van de Geer is beleidsadviseur Zingeving en Sociaal Domein bij Agora en heeft de afgelopen jaren onder andere bijgedragen aan scholing en het ontwikkelen van de eerste twee multidisciplinaire richtlijnen rond zingeving en spirituele zorg. ‘De masterclass voedt bovendien de eigen professionele zingeving en spiritualiteit’, vertelt hij. ‘En dat maakt je werk nog zinvoller.’

Meer informatie over de masterclass?

Ga naar www.finivita.nl/cursus

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

‘Behoefte

van palliatieve patiënt gaat verder dan zorgvraag’

Sandrina Sangers en Carolien Neefjes zijn beleidsadviseurs Zorg en Sociaal domein bij Agora en zien dagelijks dat zorg- en welzijnsprofessionals elkaar niet altijd goed vinden. Bovendien zijn ze vaak onvoldoende van elkaars aanbod op de hoogte. En dat terwijl dat aanbod juist perfect op elkaar aansluit. Tijd om ze bijeen te brengen.

‘Wensen en behoeften van mensen in de laatste levensfase en hun naasten zijn meer dan alleen zorgvragen’, legt Sandrina Sangers uit. ‘De vier dimensies van de palliatieve benadering geven dat al aan: fysiek, psychisch, sociaal en zingeving. De zorgvrager is meer dan een ongeneeslijk zieke patiënt of cliënt en heeft ook andere behoeften.’

Carolien Neefjes: ‘Als je je lokale sociale kaart kent, weet je met wie je kunt samenwerken of naar wie je kunt doorverwijzen om samen, domeinoverstijgend, de kwaliteit van leven van je patiënt of cliënt te verbeteren. Welke professionals uit de zorg of het sociaal domein zijn betrokken of zouden betrokken kunnen zijn? Waar ligt je eigen focus, wat weet je zelf over het belang van die andere dimensies voor je patiënt of cliënt? Dat zijn de belangrijke vragen.’

De proeftuin van Agora

Interprofessioneel samenwerken en leren van elkaar is het centrale thema waar Agora in een aantal lokale proeftuinen inmiddels mooie ervaringen mee heeft opgedaan, samen met professionals en vrijwilligers werkzaam in de palliatieve zorg en het sociaal domein. In die proeftuinen wordt een jaar lang slim samengewerkt met de belangrijkste betrokkenen. Van huisarts, wijkverpleegkundige en sociaal werker tot Wmo-consulent. Zelfs met beleidsmakers en bestuurders in de eigen gemeente of wijk. ‘In de proeftuinen leer je van elkaar, maar je leert elkaar ook kennen. En dat merk je direct in de praktijk’, aldus Sangers.

Meer weten over de proeftuinen en aanmelden?

Ga naar www.agora.nl/proeftuinen

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

Hoe het uitspreken van vooroordelen leidt tot teamwork

Samenwerken is momenteel het sleutelwoord in palliatieve zorg. Een van de factoren die een onmiskenbare invloed hebben op die samenwerking zijn vooroordelen. Maar ook hiërarchie speelt een rol als je samenwerkt met andere disciplines. Hoe denk jij over je collega’s in de andere lijn? En welke invloed heeft dat? Natasja Looman en Linda Bruggink presenteren daartoe het Vooroordelenspel, dat tot verrassende inzichten leidt.

Natasja Looman, psycholoog en projectmanager Interprofessionele educatie aan het Radboudumc, legt uit hoe het werkt: ‘Een groep zorgverleners - en daarbij kun je denken aan verpleegkundig specialisten, aios, wijkverpleegkundigen, artsen, verzorgenden of geestelijk verzorgers - gaat open en eerlijk met elkaar in gesprek over welke vooroordelen er leven en wat het effect van deze vooroordelen en hiërarchie is op hun samenwerking in patiëntenzorg. De bedoeling is dat de deelnemers zelf komen met actiepunten tot verbetering.’

Enthousiaste reacties

Linda Bruggink is onderwijskundig adviseur medische vervolgopleidingen aan het Radboudumc en projectleider Netwerkstage Palliatieve Zorg van O2PZ. ‘Het Vooroordelenspel is inmiddels opgenomen in de Werkvormen interprofessioneel opleiden in de zorg van de FMS en gratis te downloaden’, vertelt ze. ‘Alle disciplines komen aan bod, dus het is geschikt voor vrijwel alle zorgverleners. We hebben tot nu toe veel enthousiaste reacties ontvangen.

Het is een bijzondere manier om te horen hoe men jouw rol ziet en wat jij kunt doen om de samenwerking tussen alle disciplines te verbeteren.’

Wil je ook weten welke vooroordelen er in jouw werkveld bestaan?

En hoe je je daar bewust van wordt, zodat je samenwerking kunt verbeteren? Kijk dan op pagina 61 van de publicatie Werkvormen interprofessioneel opleiden in de zorg.

Ook studenten werken samen in interprofessioneel onderwijs

Rijksuniversiteit Groningen (RUG) en Hogeschool Saxion hebben de handen ineengeslagen om interprofessioneel onderwijs vorm te geven. Beide opleiders hebben gemerkt dat interprofessioneel samenwerken niet alleen in het werkveld leidt tot betere zorg, maar dat ook docenten en studenten hier behoefte aan hebben.

Liesbeth Hazelhorst is docent aan de Hogeschool Saxion en ambassadeur van het Onderwijsknooppunt Ligare. ‘Niet alleen buiten, maar ook binnen het onderwijs kom je mensen tegen uit verschillende functies en disciplines. Het zou dus eigenlijk vanzelfsprekend moeten zijn dat studenten tijdens de opleiding goed leren samenwerken met studenten van andere opleidingen.

Dat is nog niet overal zo.’

‘Aansluiten bij bestaand onderwijs’

Daarom ontwikkelden de RUG en Saxion een pilot om deze samenwerking vorm te geven. Kim Vermeirsch, specialist ouderengeneeskunde en docent geneeskunde aan de RUG: ‘Het was voor ons belangrijk dat deze pilot aansloot bij bestaand onderwijs en dat het eenvoudig te integreren was. Zo gaan bijvoorbeeld studenten hbo-v minor palliatieve zorg aan de slag met het Interprofessioneel Zorgvragers Overleg (IZO). En in het profileringsonderwijs palliatieve zorg voor geneeskundestudenten wordt gedurende een aantal weken gewerkt aan een project multidisciplinair samenwerken en interprofessioneel opleiden. Dan volgt een dagdeel interprofessioneel onderwijs, waarin twee geneeskunde- en twee verpleegkundestudenten samen twee casus bespreken. De uitkomsten daarvan worden weer besproken in een panel met een medisch specialist, maatschappelijk werker, medisch psycholoog, geestelijk verzorger en een patiënt. Van het inzicht van al die verschillende disciplines hebben de studenten enorm veel voordeel.’

‘In de toekomst zouden we graag zien dat studenten verpleegkunde en geneeskunde ook bij elkaar op bezoek gaan’, zegt Jenske Geerling, verpleegkundig specialist palliatieve zorg aan het UMCG en ambassadeur van het Onderwijsknooppunt Ligare. ‘Bovendien zou je andere opleidingen kunnen toevoegen, zoals opleidingen in het sociale domein, paramedici of POH. De methode is daarnaast goed longitudinaal in te zetten in het onderwijscontinuüm en niet enkel specifiek in palliatieve zorg.’

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

Hoe ontwikkel je interprofessioneel onderwijs in de praktijk?

In de snel veranderende zorgsector moeten professionals over de grenzen van hun eigen discipline leren kijken. Want als we veilige, persoonsgerichte en hoogkwalitatieve zorg willen leveren, is een goede samenwerking met andere disciplines essentieel. En die samenwerking begint met interprofessioneel onderwijs. Dit onderwijs kent veel verschillende vormen, definities, hindernissen, meningen en initiatieven waar de docent, opleider en onderwijsontwikkelaar mee om moeten leren gaan. Jelle Tichelaar en Michael Reumerman hebben al vaker met dit bijltje gehakt en delen kun kennis.

Jelle Tichelaar is bijzonder lector Interprofessionele samenwerking en medicatieveiligheid, bij Inholland Hogeschool en AmsterdamUMC.

Hij geeft niet alleen les, maar ontwikkelt ook nieuwe onderwijsvormen.

Zo is hij coördinator van het Research & Expertise Center in Pharmacotherapy Education (RECIPE). ‘We zien momenteel weinig verantwoordelijkheid en authenticiteit in het onderwijs’, zegt hij. ‘Maar interprofessioneel samenwerken wordt in de gehele zorgsector belangrijker. Het is daarom essentieel dat studenten van verschillende opleidingen kennis met elkaar delen.’

‘Eén visie en zorgplan voor alle disciplines’

Michael Reumerman, als arts-klinisch farmacoloog verbonden aan AmsterdamUMC en docent klinische vorming aan de Inholland Hogeschool, legt uit waarom interprofessionele samenwerking geïntegreerd moet worden in het onderwijs: ‘Interprofessioneel samenwerken gaat verder dan multidisciplinair samenwerken. Het uitgangspunt is dat de patiënt hierin participeert en dat het gebeurt vanuit één visie en zorgplan. Dit in tegenstelling tot multidisciplinair samenwerken, waarbij de verschillende professies samenwerken en toch georganiseerd langs elkaar heen kunnen werken. Als je interprofessioneel wilt samenwerken, zul je toch eerst interprofessioneel moeten studeren.’

Tichelaar en Reumerman werken al met interprofessionele studentenpoli’s.

‘Daar leren bijvoorbeeld studenten Geneeskunde van de VU en studenten Advanced Nursing Practice en Physician Assistant van onze hogeschool van elkaar door interdisciplinair medicatiereviews te doen voor echte patiënten’, vertelt Tichelaar. ‘Door die samenwerking groeit de tevredenheid van patiënten. En omdat zij kwalitatief betere zorg krijgen, bevordert dat ook weer de ontwikkeling van studenten. Zo worden ze beter voorbereid op hun rol in de zorg.’

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

Studenten die benieuwd zijn hoe het staat met hun kennis over palliatieve zorg, kunnen gebruikmaken van een eenvoudig en doeltreffend instrument: deKennistestbank van Prove2Move. Docenten die het toepassen, zijn er enthousiast over.

Projectleider Wil de Groot-Bolluijt: ‘Met deKennistestbank voor MBO Zorg en Welzijn kunnen docenten toetsen samenstellen uit maar liefst tienduizend items. Hiermee kan getest worden hoe het staat met de kennis van studenten. Wat is er van de lesstof blijven hangen? Waar moeten ze nog wat meer aan werken? Het is dus geen toets waarvoor een cijfer wordt gegeven, maar een toets om te kijken waar het nog aan kennis ontbreekt.’

Direct feedback

De methode-onafhankelijke toetsitems geven studenten direct feedback. ‘Bij de items hoort een kennisflits met bronvermelding, die meteen laat zien waarom een vraag goed of fout beantwoord is. Dat maakt studenten nieuwsgierig naar aanvullende informatie. Zij kunnen zich daarmee beter voorbereiden op hun examen of stage. Voor de docent heeft het als voordeel dat er minder nakijkwerk is.’

Bent u docent en geïnteresseerd in het gebruik van deKennistestbank? Dan kunt u een eigen pilot organiseren.

Klik hier om te lezen hoe u dat kunt doen

Klik hier voor de Powerpoint-presentatie

‘Ons doel is een

extra poule van vijfhonderd docenten palliatieve zorg’

De afgelopen jaren is veel geïnvesteerd in onderwijs in palliatieve zorg. Met succes: palliatieve zorg krijgt een steeds stevigere voet aan de grond in het onderwijs. Niet het moment om te moeten constateren dat er een tekort aan docenten is met de juiste didactische of inhoudelijke kennis. Toch blijkt dat het geval. KWF financierde om die reden het programma Scholing Palliatieve Zorg, waaruit onder meer het Docentenprofiel Palliatieve Zorg 2.0 voortvloeit.

Philo Logister is seniordocent bij Hogeschool Zuyd en projectleider van het project Professionalsering van docenten. Ze maakt daarnaast deel uit van het KWF-programma Scholing palliatieve zorg. ‘Op het gebied van palliatieve zorg zien we uitstekende docenten’, vertelt ze. ‘Maar opleiders vinden die zowel didactisch als inhoudelijk onderlegd zijn, is best moeilijk. Daarom hebben we ons ten doel gesteld dat we voor oktober 2026 weer een extra docentenpoule van ruim vijfhonderd docenten hebben geschoold en ruim 3.500 zorgverleners.’

Alle competenties op een rij

Dat is een ambitieus doel, maar met het Docentenprofiel Palliatieve Zorg 2.0 is al een belangrijke stap gezet. Marjolein van Meggelen, studieleider post-hbo Palliatieve Zorg bij Hogeschool Utrecht is projectleider van het project Docentenprofiel palliatieve zorg. ‘Goed onderwijs valt of staat met de juiste en deskundige docent’, legt

Van Meggelen uit. ‘In dit profiel staan alle gewenste competenties voor docenten die onderwijs palliatieve zorg geven in het mbo, hbo, wo(+) en bij- en nascholingen.

Lesgevende verzorgenden, verpleegkundigen, artsen en verpleegkundig specialisten, maar ook docenten, kunnen aan de hand van dit document hun competenties vergelijken. Mocht die kennis niet up-to-date zijn, dan kan er via het KWF-programma Scholing

Palliatieve Zorg een training worden gevolgd.’

Het Docentenprofiel

Palliatieve Zorg 2.0 is hier te downloaden.

Een snoepwinkel aan werkvormen voor het onderwijs in palliatieve zorg

De snoepwinkel-pagina’s in dit e-book bevatten een proeverij. Hier presenteren we verschillende werk- en onderwijsvormen die allemaal snel en eenvoudig zijn te gebruiken in het palliatieve zorgonderwijs in mbo- hbo en wo. Ze hebben een ding gemeen: ze zijn direct toepasbaar in de eigen onderwijspraktijk.

Keuzedeel Palliatieve Zorg mbo

Het Consortium Beroepsonderwijs brengt het keuzedeel K1006 “Verdieping Palliatieve Zorg” onder de aandacht. Deze verdieping voor beginnende beroepsbeoefenaren gaat in op de meest voorkomende symptomen in de palliatieve fase. Het biedt kennis en reflectie, en heeft ook aandacht voor de samenwerking met een integraal disciplinair team.

Het Consortium Beroepsonderwijs heeft voor het keuzedeel K1006 “Verdieping Palliatieve Zorg” een examen en oefenopdracht ontwikkeld. De oefenopdracht gebruikt delen van het onderwijsmateriaal van O²PZ op het Onderwijsplatform van Palliaweb. Daarnaast hebben zij een interactieve leermodule die als inleiding op het onderwerp palliatieve zorg kan dienen.

Bekijk de demo van het examen, de oefenopdracht en de leermodule

Meer info: https://www.consortiumbo.nl

CURA

Als zorgverlener krijg je regelmatig te maken met ‘lastige situaties’: situaties die zogenoemde ‘morele vragen’ of ‘morele twijfel’ oproepen. Het gaat om situaties waarin het niet duidelijk is wat nu het juiste is om te doen. Of waarin je sterk het gevoel hebt dat de keuzes die anderen maken (bijvoorbeeld de arts of patiënt) niet tot goede zorg leiden. Gestructureerd stilstaan bij zo’n situatie kan dan helpen om goed met de situatie om te gaan, en om niet overbelast te raken.

CURA is een laagdrempelig instrument dat hierbij ondersteuning biedt. CURA bestaat uit vier processtappen: 1) Concentreren, 2) Uitstellen 3) Reflecteren en 4) Actie ondernemen. CURA kun je gebruiken op het moment dat je een situatie als lastig ervaart, maar ook om terug te kijken op een situatie die al heeft plaatsgevonden.

Je kunt CURA gebruiken op het moment dat je een lastige situatie ervaart, maar ook om terug te kijken op een situatie die heeft plaatsgevonden.

Klik hier voor het zakkaartje

Death over dinner

De tool Death over dinner gebruikt een etentje met familie en vrienden om over de dood te praten. Hoe we willen sterven, daar hebben we het gewoonlijk niet over. We zijn er nog niet aan toe, of willen er niet aan denken. Een etentje kan ervoor zorgen dat er op een informele manier over het levenseinde wordt gepraat.

Bij Death over dinner staat de dood en het levenseinde op het “menu” als gespreksonderwerp tijdens een etentje. Hoe kijk je als (aankomend) zorgverlener naar je eigen dood? Welke wensen en ideeën heb je rondom je eigen leven en sterven, van familie en vrienden? En wat hoop je als zorgverlener te kunnen bieden aan mensen in de palliatieve fase? Death over dinner faciliteert op een luchtige manier een goed gesprek over dit belangrijke onderwerp. Het is goed toe te passen in een team, in het onderwijs, en in een studiegroepje. Maar ook met familie of vrienden.

Meer informatie:

https://deathoverdinner.org/

Boek: Let’s talk about death over dinner

Youtube: What happens when death is what’s for dinner?

Triviant Palliatieve Zorg

Het spel Triviant Palliatieve Zorg kan gebruikt worden om op een speelse en interactieve wijze kennis van zorgverleners te vergroten over de vele aspecten van palliatieve zorg. Je kunt het inzetten in een klinische les, een teamoverleg of binnen het onderwijs om de kennis over palliatieve zorg te toetsen.

Er zijn twee versies van het triviantspel beschikbaar: een versie voor artsen, arts-assistenten en verpleegkundigen en een versie voor verzorgenden.

Het spel kan worden gespeeld met vijf tot zes deelnemers of met maximaal vier groepjes van twee tot drie deelnemers. Een consulent palliatieve zorg heeft de leiding en kan een antwoord toelichten en aanvullende informatie geven. In 2018 won het Expertisecentrum Palliatieve Zorg van het Leids Universitair Medisch Centrum met dit spel in 2018 de Jaarprijs Palliatieve Zorg Impact.

Een compleet spel met een groot speelbord, vragenset, pionnen, triviantjes, een dobbelsteen en een speluitleg, bedraagt 55 euro.

Geïnteresseerd in één of meer spellen? Stuur een e-mail naar i.jagerman@amsterdamumc.nl. Vermeld daarbij duidelijk in welke versie (voor artsen, arts-assistenten en verpleegkundigen of voor verzorgenden) je geïnteresseerd bent.

Naasten journey

De Naasten journey is een soort kaartspel dat dient als startpunt om naasten van patiënten beter in beeld te krijgen binnen jouw organisatie. Het spel is onderdeel van de Oog voor Naasten en Nabestaanden-methodiek en kan worden aangevuld met handreikingen, een achtergrondbrochure, filmpjes voor zorgverleners, informatiemateriaal en filmpjes voor naasten.

Marcella Tam: ‘Aan de hand van kaarten kun je samen met collega’s doelen formuleren voor de toekomst. De kaartjes met vragen en onderwerpen leg je op volgorde, waarbij je met je team het gesprek start over wat je in jouw organisatie wilt verbeteren voor de naasten van je patiënten. Zo krijg je een helder beeld van wat goed gaat en wat beter kan.’

Wil je de Naasten journey inzetten in jouw organisatie? Klik dan hier.

https://oogvoornaasten.nl

Achterwerk in de kast

Achterwerk in de kast is een format dat oorspronkelijk komt van tv-omroep VPRO. Mensen vertellen vanachter een gordijntje wat hen heeft gemotiveerd om te kiezen voor de palliatieve zorg. Hiervan worden opnames gemaakt.

Achterwerk in de kast is een bruikbare tool om met studenten, zorgverleners en andere zorgmedewerkers het gesprek aan te gaan over palliatieve zorg (of een ander thema). Bijvoorbeeld “wat heeft jou gemotiveerd om voor de palliatieve zorg te kiezen”? Vanachter een gordijntje vertelt eenieder kort een verhaal, ervaring, of geeft een mening over een vraag of onderwerp. Dit wordt opgenomen en zonder bewerking getoond. De opnames zijn te gebruiken om hier verder over in gesprek te gaan. Daarbij gaat het nadrukkelijk niet om oordelen over de inhoud of de presentatie.

Klik hier voor voorbeelden van opnames die eerder zijn gemaakt tijdens het Nationaal Congres Palliatieve Zorg 2022

Onlinecursus Palliatieve Zorg

De populatie ouderen in ons land wordt groter en daarnaast nemen chronische ziekten toe. Dit vergroot de vraag naar palliatieve zorg, waar vrijwel iedere arts mee te maken krijgt. Van artsen wordt verwacht dat zij generalistische zorg op dit gebied kunnen verlenen, terwijl dit onderwerp in curricula vaak onderbelicht is. Om aiossen en artsen praktische handvatten te bieden voor palliatieve zorg, heeft E-Infuse in samenwerking met een landelijke expertgroep Palliatieve Zorg een onlinecursus ontwikkeld.

Els Roelofs is lid van de landelijke expertgroep Palliatieve Zorg. ‘De onlinecursus duurt vijf weken en is bedoeld voor zorgprofessionals (in opleiding) die te maken hebben met patiënten die niet meer zullen genezen en palliatieve zorg nodig hebben’, vertelt Roelofs. ‘We laten in deze cursus de

basisbeginselen van palliatieve zorg aan bod komen en reiken handvatten aan om de deelnemers op weg te helpen in dit onderwerp. Het is mogelijk om tegelijk met de online cursus aanvullend lokaal onderwijs te volgen.’

Wil je de cursus Palliatieve Zorg volgen?

Download de folder Schrijf je in

Betekenisvolle studentopdrachten

Deze workshop biedt zorgstudenten handvatten hoe ze aan de slag kunnen om een betekenisvolle praktijkopdracht uit te werken. Hier komen diverse stappen aan te passen. Een Wegwijzer leidt hen hier stap voor stap doorheen.

Denk als zorgstudent goed na over de aanleiding van de praktijkopdracht: welke opdracht ga jij uitvoeren? Wat gaat dit bijdragen aan de (kwaliteit van) de zorg? Wat is de aanleiding van de opdracht? Welke acties zijn er al genomen met betrekking tot dit probleem? De Wegwijzer die tijdens de workshop is gebruikt, leidt studenten stap voor stap door de verschillende onderdelen die zij moeten doorlopen bij een praktijkopdracht.

Zelf aan de slag met de Wegwijzer voor de student bij het uitwerken van opdrachten?

Klik hier voor de Wegwijzer

Pharos

Je zult maar laaggeletterd zijn of beperkte gezondheidsvaardigheden hebben. Begrijpelijke taal is niet altijd een vanzelfsprekendheid in de gezondheidszorg. Verschillende taalspelletjes helpen om zorgverleners hiervan bewust te maken. De infokaarten palliatieve zorg kun je gebruiken als voorbeelden voor begrijpelijke taal. De e-learning ‘Goed Begrepen’ is gratis voor zorgstudenten en wordt al op een aantal opleidingen gebruikt. Voor info over tools en tips van Pharos klik je hier.

Meer weten over spelletjes over moeilijke taal in de zorg?

Klik hier voor taalspelletjes

Consortium beroepsonderwijs: voor en door het onderwijs

Het Consortium Beroepsonderwijs ontwikkelt onderwijsmateriaal en examens in cocreatie met professionals uit het beroepsonderwijs. Zo worden de beroepsbeoefenaars van de toekomst optimaal voorbereid op hun werkveld.

Irma Rabelink is Manager Zorg en Welzijn bij het Consortium beroepsonderwijs. ‘Onze organisatie is een stichting waarin opleiders zich verenigd hebben om samen vorm en inhoud te geven aan beroepsgericht onderwijs’, legt ze uit. ‘Organisaties betalen zogenoemde aansluitingskosten om te worden opgenomen in het Consortium en ook betalen ze voor de afname van producten en diensten. Zo bouwen we met elkaar een fonds op van waaruit de activiteiten worden bekostigd.’

Digitaal onderwijsmateriaal

Collega Ina Keijsers is Consulent en Ontwikkelteamleider MBO Verpleegkundige en Verzorging vertelt waarom dat is: ‘De fondsen komen alleen ten goede aan de aangesloten opleiders en we streven ernaar de kosten voor de afnemers van de producten en diensten, zo laag mogelijk te houden. Die producten en diensten bestaan onder meer uit digitaal onderwijsmateriaal en gevalideerde examens van topkwaliteit.’

Wat nemen studenten mee over interprofessionele samenwerking?

Natuurlijk hoort bij een symposium over opleiden en zorgonderwijs óók het perspectief van (zorg)studenten op interprofessionele samenwerking.

Mbo-v-studente Annabel Thiesen en bachelorstudente geneeskunde Hester Zijlstra blikken daarom samen terug op de dag en vertellen wat zij hiervan meenemen. Dit doen zij aan de hand van enkele afbeeldingen.

Hester Zijlstra, bachelorstudente geneeskunde, heeft een afbeelding gekozen van een meisje dat vlak voor de voorstelling door het doek gluurt en de zaal in kijkt. ‘Ik heb deze dag ervaren als een vooruitblik op de praktijk’, vertelt ze. ‘Alsof je aan het begin van de voorstelling even naar het publiek spiekt. Hier worden de ideeën gevormd en dan zo meteen moet de voorstelling nog plaatsvinden. Hoe kun je wat je hier hebt geleerd straks in de eigen praktijk concreet maken?’

Annabel Thiesen, mbo-v-studente, heeft een afbeelding uitgekozen van een man die de hand van zijn dochter(tje) vasthoudt. ‘Ik zie dat meer als samenwerken’, vertelt ze. ‘De man beschermt het meisje. Wat ik van het symposium heb meegekregen is dat je samen sterker staat dan in je eentje. Als team moet je samenwerken, in plaats van dat je alles in je eentje probeert te doen.’

Hester en Annabel hebben in het kader van interprofessionele samenwerking ook sámen een afbeelding uitgezocht.

Hierop zien we een zittend meisje en een ballon met een gloed erachter, een soort ideeënwolkje. Het delen van ideeën, doelen stellen, en contacten uitwisselen heeft ook tijdens het symposium plaatsgevonden. ‘Maar op die afbeelding zit het meisje, en dat willen we juist niet. We willen dat het meisje in actie komt met de ideeën die ze heeft opgedaan’, stellen Hester en Annabel. ‘En dat ze die ideeën vervolgens weer deelt met anderen, bijvoorbeeld bij een multidisciplinair overleg.’

Oftewel: breng interprofessionele samenwerking in de palliatieve zorg ook daadwerkelijk in praktijk. Deel de mooie ideeën, werkvormen, pilots en inzichten die je op het symposium hebt opgedaan. Zoek mensen van andere zorgopleidingen op, heb contact met zorgverleners van andere disciplines. Spread the word, en ga ermee aan de slag!

Colofon

Dit e-book is een uitgave van O²PZ.

CONTACT

Van der Boechorststraat 7

1081 BT Amsterdam

020 – 444 42 72

info@o2pz.nl www.o2pz.nl

© O²PZ

REDACTIE

Betty van Wijngaarden, eindredactie en tekst

Kirsten Karmiggelt, tekst

VORMGEVING

Nils Wijnstroot

FOTOGRAFIE

Bart Versteeg

NIEUWSBRIEF

DISCLAIMER

De informatie in dit e-book is uitsluitend bedoeld voor algemeen gebruik. Ondanks dat O²PZ de grootste zorgvuldigheid heeft betracht bij de vervaardiging van deze publicatie is het niet uitgesloten dat de informatie in dit e-book op enig moment, bijvoorbeeld als gevolg van ontwikkelingen of gewijzigde inzichten, onjuistheden bevat of achterhaald is. O²PZ is voor eventuele onjuistheden en onvolkomenheden niet aansprakelijk.

Wilt u graag op de hoogte blijven van ontwikkelingen binnen het O²PZ-programma? Meld u dan hier aan voor de nieuwsbrief!