NVVR-0222-2345 Wervelwind Magazine nr1 2022

WERVELWIND, HET KWARTAALBLAD VAN DE NEDERLANDSE VERENIGING VAN RUGPATIËNTEN ‘DE WERVELKOLOM’

33e jaargang

nr 1 - 2022 Rugklachten en slecht lopen?

Denk aan de voeten!

Column: - Gezellige avondjes, met dank aan korte beentjes - Hokje Wereld Vaak is de rug de zwakste schakel Stappenplan belastingvoordeel Schenken en erven – wat u hierover moet weten Een duivels dilemma

Méér dan een steuntje in de rug!

Ook adverteren in dit magazine?

De lezers van Wervelwind zijn uitermate betrokken bij hun blad.

Wilt u hen bereiken? Adverteer!

Bel Ruud Leenheer: 088-07 07 230 of mail naar info@nvvr.nl

2 | wervelwind

COLOFON 33e Jaargang, nummer 1 – 2022 ISSN: 1388-3941 ‘Wervelwind’ is een uitgave van de Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten ‘de Wervelkolom’.

Opgericht 21 September 1987 K.v.K. 40411953 Den Haag ING: NL82INGB0000571814 T.n.v. NVVR 'de Wervelkolom' Ridderkerk De contributie bedraagt € 25,00 per jaar. ­Wanneer u zich aanmeldt na 1 juli, € 12,50 voor het resterende deel van het jaar.

De bijdrage voor partnerlidmaatschap is € 12,50 per jaar.

Postadres secretariaat: Bergwegplantsoen 244 3037 SK Rotterdam Tel: 088- 07 07 210 secretariaat@nvvr.nl Ledenadministratie: Bergwegplantsoen 244 3037 SK Rotterdam tel: 088-07 07 230 ledenadministratie@nvvr.nl Infolijn: tel: 088-07 07 200 (lokaal tarief) Samenstelling bestuur: Voorzitter: Leen Voogt Secretaris a.i.: Ruud Leenheer Penningmeester: Cor de Jong Alg. bestuursleden: Annette Braam en Marjon Dielhof Medewerker: Harma Veld Erevoorzitter: Dr. Ir. N. Stenvers † Hulpvragen: Medische, juridische en psychologische hulpvragen? U kunt hiervoor contacten via het secretariaat: secretariaat@nvvr.nl Vormgeving: Wentelwereld, Bergen op Zoom Druk: Quadraat, Oud Beijerland Redactie en Medewerkers: Karin Schaap Swen Meereboer Mathieu Cosemans Adrie Spruit Dinès Betting Liesbeth v.d. Assche Ineke Schlaman Ruud Leenheer

Van de Redactie Voor u ligt het eerste nummer van Wervelwind in 2022, samengesteld tijdens de huidige lockdown. Ondertussen zijn door het nieuwe kabinet, met Ernst Kuipers als minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, al wel de eerste versoepelingen doorgevoerd. Vergeleken met de vorige lockdowns is er voor mensen met rugklachten een positief verschil te melden. Het kabinet heeft namelijk deze keer besloten dat beroepsgroepen die onder de Wkkgz (Wet kwaliteit, klachten en geschillen zorg) vallen dit keer open mogen blijven. Daardoor mogen o.a. chiropractoren en osteopaten patiënten blijven behandelen. De beroepsverenigingen hebben hierover afgelopen jaar veel overleg met de regering gehad; er waren petities op de site petities.nl die konden worden ondertekend (zie Wervelwind nr. 1-2021) en er zijn patiëntenverenigingen voor de beroepsgroepen. Dit alles samen heeft het juiste effect gehad! Heel fijn voor de mensen die deze behandelingen hard nodig hebben!

Ander positief nieuws van het afgelopen jaar was dat de Landelijke ­Contactdag eindelijk door kon gaan. Hopelijk zal dat dit jaar ook weer het geval kunnen zijn.

In 2022 zullen we u weer op de hoogte houden van de medische- en financiële ontwikkelingen en ervaringen rond rugklachten. Natuurlijk kunt u ook uw eigen ervaringen, die u in de Wervelwind met anderen zou willen delen, aan ons doorgeven.. Misschien kan uw verhaal iemand anders helpen.

Ter info: De Wkkgz bestaat sinds 1 januari 2016 en is op 1 januari 2017 verplicht gesteld voor alle zorgaanbieders in Nederland. Om te voldoen aan deze wet, dient de zorgaanbieder o.a.: - te zijn aangesloten bij een erkende klachtenregeling die voldoet aan de eisen die de Wkkgz stelt; - te zijn aangesloten bij een erkende geschilleninstantie; - incidenten verplicht te registreren en te evalueren; - de vorderingen van de behandeling vast te leggen in cliënten­ dossiers. Wanneer mogelijk hierbij ook de ervaringen van klanten te noteren.

De vereniging is lid van de Patiëntenfederatie Nederland en ieder(in)

Internet: www.ruginfo.nl Twitter: twitter.com/Wervelkolom Facebook.com/wervelkolom E-mail adressen: Algemeen: info@nvvr.nl Voorzitter: voorzitter@nvvr.nl Penningmeester: penningmeester@nvvr.nl Secretariaat: secretariaat@nvvr.nl Ledenadministratie: ledenadministratie@nvvr.nl Redactie: wervelwind@nvvr.nl

De deadline voor Wervelwind 2022-2 is 9 mei 2022.

Mocht u eind juni 2022 dit nummer nog niet ontvangen hebben, geeft u dan even een melding aan de ledenadministratie: ledenadministratie@nvvr.nl of 088-07 07 230

wervelwind | 3

Direct op de hoogte van NVVR-nieuws?

Schrijf u in voor onze nieuwsbrief Wij brengen u graag zo snel mogelijk op de hoogte van actuele ontwikkelingen of NVVR-nieuws.

Wilt u ook direct op de hoogte zijn van NVVR-nieuws? Geef dan uw mailadres aan ons door via ledenadministratie@nvvr.nl U ontvangt dan automatisch onze nieuwsbrief. Daarnaast is uw mailadres zo ook bekend bij ons, zodat wij u ook per mail op de hoogte kunnen houden van bijvoorbeeld een regionale bijeenkomst.

Met het doorgeven van uw mailadres bespaart u de vereniging tevens verzendkosten voor uitnodigingen per post. U kunt de toezending van de nieuwsbrief op ieder moment weer stopzetten.

Steun ons extra door ook supporter van de NVVR ‘de Wervelkolom’ te worden De SupportActie is de ideale manier om de NVVR te ondersteunen.

Maar liefst 80 % (€ 4,40) van ieder verkocht lot komt ten goede van de NVVR.

Hoe kunt u meedoen?

Als supporter van de NVVR machtigt u de SupportActie om 1 keer per maand of 1 keer per kwartaal één of meerdere loten a € 5,50 van uw bankrekening af te schrijven. Vier maal per jaar vindt er een trekking van de loterij plaats en maakt u kans op onderstaande nieuw prijzenpakket!

Via www.supportactie.nl/acties kunt u zich ook aanmelden. Bij deelnemende clubs: zoek op nvvr of op Wervelkolom.

Is dit voor u een probleem vraag dan het machtigingsformulier op bij: NVVR ‘de Wervelkolom’ Antwoordnummer 5422 3000 VB Rotterdam vul dit in en onderteken het en stuur het terug.

Voor de Support Actie is op 18 januari 2007 door het ­ministerie van Justitie vergunning verleend onder nummer C051.7/1044244.

4 | wervelwind

Hoofdprijs: € 2.500,2e t/m 4e prijs: € 400,5e t/m 14e prijs: Waardebon van ­Matrabike t.w.v. € 250,15e t/m 24e prijs: Entree 2p. Select ­Wellness Group

25e t/m 34e prijs: Entree 2p. THIS IS ­HOLLAND Laatste 4 cijfers goed: Rondvaart Blue Boat 2p.

Laatste 3 cijfers goed: Jaarabonnement 100% NL Magazine

Inhoud Colofon......................................................................3 Van de Redactie........................................................3

RAAD VAN ADVIES Prof. Dr. B. Koes Hoogleraar huisartsgeneeskunde Dr. H. Koning Anesthesioloog-pijnspecialist

Van het Bestuur....................................................... 6

Mw. Dra. J.M. Maijers Psychologe

Agenda.................................................................... 25

Dhr. B. ter Meulen Neuroloog

Puzzel.......................................................................27 Aanbiedingen voor de leden................................ 28

Prof. Dr. W.C. Peul Hoogleraar Algemene ­Neurochirurgie, Neurochirurg en Epidemioloog

Columns

Mr. Drs. J.G.C. van Schaik Juridisch adviseur

Gezellige avondjes, met dank aan korte beentjes........................................................ 22 Hokje Wereld.......................................................... 26

Artikelen Vaak is de rug de zwakste schakel......................... 8 Een duivels dilemma............................................. 15 Rugklachten en slecht lopen?

Prof. Dr. R.J.E.M. Smeets Hoogleraar revalidatiegeneeskunde Drs. J.P.H.K. Timmerman Adviseur stakeholder engagement Prof. Dr. P.C.P.H. Willems Orthopedisch chirurg Dr. J.P. van Wingerden Bestuurder Spine & Joint Centre Dr. M. Dekker Orthopedisch chirurg Erelid, voormalig lid Raad van Advies

Denk aan de voeten!...............................................16 De IPEL-test.............................................................18 Onderzoek naar oorzaak – en aantoonbaarheid van rugpijn............................................................. 20

Informatie over het lidmaatschap Aanmelden:

Verder in dit nummer Stappenplan belastingvoordeel........................... 10 Schenken en erven – wat u hierover moet weten.................................14 Schuif eens aan bij een lotgenoot (inloopuur).... 29 Regiocontactpersonen / Adressen....................... 30

De vereniging wordt mede ondersteund door:

De contributie bedraagt € 25,00 per kalenderjaar (januari t/m december).

Voor partners van leden is er de mogelijkheid om voor € 12,50 partnerlid te worden.

Bij aanmelden gaat uw lidmaatschap van de vereniging in voor onbepaalde tijd.

Afmelden:

Wilt u uw lidmaatschap van de NVVR ‘de Wervelkolom’ onverhoopt beëindigen?

Dat kan (schriftelijk of per e-mail) tot uiterlijk 12 weken voor het einde van het kalenderjaar (artikel 6.2 van de statuten van de vereniging).

Afmeldingen die daarna binnen­ komen, lopen nog tot en met het einde van het aansluitende kalenderjaar.

Ledenadministratie:

Bergwegplantsoen 244 3037 SK Rotterdam ledenadministratie@nvvr.nl

wervelwind | 5

Van het Bestuur Beste leden van de NVVR en belangstellende lezers van ons ledenblad Wervelwind.

Wellicht heeft u het al opgemerkt dat er met ingang van deze uitgave van Wervelwind geen aparte columns meer zijn van bestuur, penningmeester en ledenadministratie.

Het is dus nu één gezamenlijke column geworden van het bestuur, met daarin (indien nodig) de mededelingen van de penningmeester en de ledenadministratie Voorafgaand aan het verschijnen van deze eerste Wervelwind in 2022, is er door het bestuur al volop ­ gewerkt aan de voorbereiding van de Landelijke Contactdag en ALV op 25 juni 2022. De voorbereidingen bestaan o.a. uit het maken van het jaarverslag, het opstellen van een mooi programma, het uitnodigen van een spreker enzovoort.

U treft bij deze Wervelwind een uitnodiging aan voor de Landelijke Contactdag op 25 juni 2022. Het belooft weer een interessante dag te worden welke gehouden zal worden in de ReeHorst in Ede. De Algemene Ledenvergadering zal ’s morgens plaatsvinden en de lezing ‘s middags.

De lezing wordt verzorgd door Professor Dr. Wilco Peul, Hoogleraar Neurochirurgie. Professor Peul is een gewaardeerd lid van onze Raad van Advies.

Het thema wordt: Nieuwe ontwikkelingen in de lage-rug chirurgie; ‘van minimaal invasief naar failed back’ Het volledige programma, met ook de informatie hoe u zich op kunt geven, vindt u in bijgaande uitnodiging en op onze website www.ruginfo.nl Op de agenda van de Algemene Ledenvergadering staan de gebruikelijke agendapunten. Zo worden de jaarstukken van de vereniging ter goedkeuring voorgelegd en zullen er meerdere verenigingszaken behandeld worden.

Sinds de Algemene Ledenvergadering van vorig jaar draait Mw. Harma Veld mee in het bestuur en wij hopen haar dus op de ALV van 25 juni 2022 voor te kunnen stellen als lid van ons bestuur. Maar daarmee zijn we nog steeds niet compleet als bestuur.

6 | wervelwind

De functie van secretaris wordt nog steeds (het was de bedoeling van tijdelijk) ingevuld door Ruud Leenheer. Het rooster van aftreden komt in 2023 weer op de agenda, waarbij drie bestuursleden zullen gaan beslissen of zij zich herkiesbaar zullen stellen of zullen aftreden. U begrijpt hiermee wellicht onze grote zorgen.

Daarom deze dringende oproep over uitbreiding van het bestuur om daarmee onze mooie vereniging voort te kunnen laten bestaan.

De functie van bestuurslid hoeft echt niet elke dag uw dagelijkse agenda te vullen.

Neem voor meer informatie gerust contact op met onze voorzitter of secretaris. Dit kan telefonisch of via een e-mail.

Om meer bekendheid aan onze vereniging te geven vindt u bij deze Wervelwind een sticker welke u bijvoorbeeld aan de binnenkant van de achterruit van uw auto kunt bevestigen.

Tevens een poster om op een opvallende plaats op te hangen b.v. achter een raam of vraag of de poster opgehangen kan worden bij uw huisarts of apotheek.

Dit verzoek kunt ook bij de bibliotheek in uw woonplaats doen.

De penningmeester wil graag het volgende met u delen Op het moment dat u dit leest heeft de eerste incassoronde van 2022 al weer plaats gehad. En wij zijn blij dat een groot gedeelte van onze leden ons heeft gemachtigd om de contributie automatisch te laten incasseren. De overige leden geven er de voorkeur aan zelf het bedrag over te maken.

Wellicht denkt u, dit verhaal heb ik toch ook al in de laatste Wervelwind gelezen? Dat klopt inderdaad en dit geeft ook aan hoe belangrijk wij het vinden: niet alleen in ons (kosten) voordeel, maar ook in uw voordeel. U vult 1 keer een machtigingsformulier in en u heeft er de komende tijd geen omkijken meer naar.

Mocht u uw lidmaatschap willen beëindigen (rekening houdend met de opzegtermijn van 12 weken), dan is een bericht aan de ledenadministratie (per post of mail, niet telefonisch) voldoende om de automatische incasso stop te zetten.

kelen van een digitale (Tool) keuzehulp om vooraf of tijdens het diagnostisch proces door de cliënt en fysiotherapeut ondersteuning te krijgen om persoonsgericht een juiste behandelkeuze te bepalen.

- Project herziening van de Ketenzorgrichtlijn Rugklachten i.s.m. Zorginstituut Nederland.

- Kick-off van het project mijnreintegratie.nl (nadere informatie volgt in volgende Wervelwind)

Gebruikte afkortingen:

ANBI erkenning Onze vereniging is door de Belastingdienst aangewezen als instelling van algemeen nut (Algemeen Nut Beogende Instelling - ANBI). Dit betekent voor u dat uw giften aan de vereniging aftrekbaar zijn voor de inkomstenbelasting.

Meer informatie vindt u bij de belastingdienst (zie ook artikel op pagina 14 over dit onderwerp).

ALV DB HAN LARS NVVR VR

= Algemene Leden Vergadering = Dagelijks Bestuur = Hogeschool Arnhem/Nijmegen = Lage Rug Support = Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten = Virtual Reality

Namens de collega bestuursleden een hartelijke groet.

Leen Voogt, voorzitter NVVR 'de Wervelkolom'

Heeft u vragen over contributies, giften of andere financiële zaken, dan kunt u mij schrijven, bellen op 088-0707240 of mailen penningmeester@ nvvr.nl

Activiteiten van de NVVR 'de Wervelkolom' In de afgelopen periode zijn er naast de vaste werkzaamheden toch al weer diverse activiteiten geweest waar wij als NVVR bij betrokken zijn of waren, zoals: - Bestuursvergadering en DB overleg (als vaste activiteiten van Bestuur) - Patientenfederatie Directie overleg, online - Project Lage rugklachten Martini Ziekenhuis Groningen - Overleg i.v.m. herziening Brochure Pijnbestrijding bij Rugklachten - Project herziening consultkaart lage rughernia, tevens wijzigen van Keuzehulp Hernia en Stenose - Project Variety van Hogeschool Arnhem/Nijmegen (HAN) Dit is een onderzoek naar de behandeling van chronische lage rugpijn, waarbij de fysiotherapie behandeling wordt ondersteund met Virtual Reality (VR) - Project LARS (Lage Rug Support) van Hogeschool Rotterdam/Utrecht. Doel van de studie is het ontwik-

wervelwind | 7

Interview met Wilco Peul, Neuroloog

Vaak is de rug de zwakste schakel Auteur: Robert Giebels Met toestemming van De Volkskrant overgenomen uit edtitie vrijdag 7 januari 2022

Met wielrenner Mathieu van der Poel valt weer een Nederlandse topsporter (tijdelijk) uit met rugproblemen. Topsport is nu eenmaal zwaar voor de rug, weet neuroloog Wilco Peul.

'Een zwelling op een tussenwervelschijf', zijn de kernwoorden in een verklaring van Alpecin-Fenix waarmee de wielerploeg bekend maakte dat hun meest gevierde renner voor onbepaalde tijd rust moet houden. De 26-jarige Mathieu van der Poel is ergens wel blij met die woorden, want hij kan nu een naam geven aan de rugklachten waar hij al zo lang mee worstelt. Net als zijn vader Adrie tijdens zijn succesvolle wielercarrière en zijn broer David, vooral actief als veldrijder.

Weer een Nederlandse topsporter die zijn of haar, uit de aard der zaak korte, sportcarrière gedwarsboomd of onderbroken ziet door pijn in de onderrug. Wilco Peul, hoogleraar neurochirurgie aan de Universiteit Leiden, neurochirurg bij het Haaglanden Medisch Centrum, het Haga-ziekenhuis en het Leids UMC, heeft een parade aan topsporters met rugklachten langs zien komen. 'De meesten opereren we niet, maar die komen niet in de krant.'

Schaatser Sven Kramer en zwemmer Pieter van den Hoogenband wel. Zij besloten na jarenlange ellende ten langen leste tot een operatie. 'Of je nu wel of geen topsporter bent: je probeert een operatie zo lang mogelijk uit te stellen.'

8 | wervelwind

Volksziekte Rugpijn is een volksziekte. Volgens een laatste schatting hebben twee miljoen Nederlanders er last van. 'Rugproblemen zijn bijna endemisch', stelt Peul. 'Eigenlijk is het menselijk lichaam gebouwd om voorover gebogen te lopen. We zijn er niet op gemaakt te staan. Daardoor hebben vooral de onderste twee tussenwervelschijven het zwaar te verduren.'

De overgrote meerderheid van rugklachten is terug te voeren op onvolkomenheden met die stootkussentjes tussen de rugwervels. Het hele bovenlichaam rust erop.

'Zo'n tussenwervelschijf bestaat uit een soort ring van elastiek met daar binnenin een waterige kern. Bij veel topsporters die op jonge leeftijd zijn begonnen is dat water en daarmee de stootkussenfunctie verdwenen.

Vervolgens ontstaan er scheurtjes in de tussenwervelschijf waarmee de rugpijnklachten beginnen.'

Niet elke sport is belastend voor de rug. Er zijn veel profvoetballers in Nederland, maar Peul ziet ze naar verhouding weinig. Schaatsers, roeiers, wielrenners en hockeyers des te meer. De overeenkomst: een voorovergebogen houding. Zo blijkt uit onderzoek onder roeiers dat de helft, ongeacht niveau en boottype, pijn heeft in de onderrug. Het geldt voor een op de drie toproeiers.

Bizarre houding 'Tennissers en golfers hebben rugproblemen door de draaibeweging die ze maken. Hockey is voor de rug ook

een gigantisch slechte sport. Goed, je staat voorovergebogen zoals de apen, maar verder is het een hele bizarre houding. Hockeyers moeten op een rare manier door de knieën en maken om te slaan ook nog eens een draaibeweging met de romp. Dan scheur je gewoon je tussenwervelschijven.'

Een wielrenner met problemen in de onderrug kan het volgens Peul 'nog wel een tijd volhouden op de fiets'.

Althans, op de verharde weg. Renners zoals Van der Poel die ook in het veld of op de mountainbike actief zijn, belasten door de ongelijkmatige ondergrond de 'stootkussentjes' in de onderrug zwaarder. 'Uit onderzoek naar vrachtwagenchauffeurs die over onverhard terrein reden, bleken significant meer tussenwervelschijfproblemen dan bij chauffeurs op asfalt.'

Peul benadrukt dat hij niets anders over de diagnose van Van der Poel weet dan 'zwelling op een tussenwervelschijf'. 'In het Engels is dat een bulging disc. Hoewel het net zo pijnlijk is, is het iets anders dan een hernia.

Hernia klinkt ernstiger, maar is prettiger om te hebben dan een zwelling. Want bij een hernia is het zwart-wit wat je moet doen: opereren als de klachten langer dan zes weken aanhouden.

De zwelling op een tussenwervelschijf is op een scan goed te zien - 'ik heb ze bij roeiers gezien; echt niet kinderachtig' - en kan net als bij een hernia op een beenzenuw drukken. Toch noemt Peul het aanpakken ervan 'een grijs gebied', al was het maar omdat er minder onderzoek naar is gedaan dan naar hernia-operaties en het daaropvolgende herstel. 'Een bulging disc heeft ook de neiging spontaan te genezen. Het is met die aandoening een hartstikke moeilijke, intuïtieve keuze: relatieve rust nemen en afwachten of opereren en duidelijkheid krijgen.'

"Hockey is voor de rug ook een gigantisch slechte sport.

Het is een hele bizarre houding."

Wilco Peul, neuroloog

een topsporter, want dan verlies je alle spieren. Als hij zes weken op bed gaat liggen, kan hij vergeten dat hij nog terugkeert op zijn oude niveau.'

VIER TOPSPORTERS EN HUN RUG Mathieu van der Poel (26) Wielrenner Mathieu van der Poel dacht dat zijn rugklachten kwamen door het steeds moeten wennen aan een ander type fiets voor het veld, de weg of mountainbikeparcours. Sinds de Tour vorig jaar zitten chronische rugklachten de viervoudig wereldkampioen veldrijden serieus dwars. Hij neemt voor onbepaalde tijd rust, maar heeft geen zorgen over de rest van zijn wielercarrière.

Sven Kramer (35) Schaatser Sven Kramer kreeg op 18-jarige leeftijd in 2005 voor het eerst last van zijn rug. Zijn met pijnstillers en gerichte training onderdrukte rugklachten markeren zijn uitzonderlijk succesvolle schaatscarrière - onder meer drie keer goud op de olympische 5000 meter. Na een rugoperatie vorig jaar door dokter Peul treedt hij volgende maand aan voor zijn vijfde Olympische Spelen.

Lange weg terug Nederlandse topsporters vinden een operatie als snelle oplossing verleidelijk. Vooral als ze ervaringen hebben uitgewisseld met sporters uit Amerika waar ze snel en rigoureus tot opereren overgaan. Maar, zegt Peul, 'het valt enorm tegen hoe snel je na een rugoperatie weer op je oude niveau bent' - drie tot zes maanden. En als hij na de operatie op tv 'zijn' topsporter aan het werk ziet is het billenknijpen dat hij of zij niet door zijn rug gaat. 'Want ze beginnen altijd te vroeg. Een topsportcarrière is immers maar kort.'

Dan toch maar, zoals Mathieu van der Poel is geadviseerd, relatieve rust houden. Dat wil zeggen: wel actief blijven en de spieren bezig houden, maar alles met een veel lagere intensiteit. 'Bijvoorbeeld eerst rechtop op de fiets zitten en langzaam opbouwen naar een normale fietshouding.' Zolang Van der Poel maar niet zijn toevlucht neemt tot bedrust. 'Dat is bijna de doodstraf voor

Dafne Schippers (29) Sprinter Dafne Schippers tobde, ondanks onder meer wereldtitels in 2015 en 2017 op de 200 meter, sinds haar kinderjaren met haar rug. Na een ongelukkige val van de trap thuis, in 2019, werden de klachten erger. Vorig jaar sprak Schippers van een 'dubbele hernia' door overbelasting waardoor de Spelen van Tokio uitliepen op een deceptie.

Pieter van den Hoogenband (43) Zwemmer Pieter van den Hoogenband had pas kort voor de Olympische Spelen van 2004, waar hij zijn titel op de 100 meter vrije slag met succes verdedigde, forse rugproblemen. In 2005 was de pijn ondraaglijk en moest de topzwemmer acuut onder het mes van Peul. Daarna zwom hij nog door tot zijn vierde Spelen in 2008.

wervelwind | 9

Stappenplan belastingvoordeel De aftrek van zorgkosten over het jaar 2021 Door een handicap of ziekte komt u bijna altijd voor meerkosten te staan. U betaalt bij voor medische zorg, hulpmiddelen, aanpassingen, extra kleding, reiskosten, dieetvoeding en nog veel meer. Een deel van die kosten kunt u terugkrijgen via de aangifte inkomstenbelasting. Ook als u een laag inkomen hebt (bijvoorbeeld op het sociale minimum) en nauwelijks belasting betaalt. Maak gebruik van de aftrek van zorgkosten!

Dit artikel gaat over de belastingaangifte over 2021.

U kunt deze aangifte doen vanaf 1 maart 2022.

In dit artikel vindt u een kort stappenplan voor deze aftrek. Wilt u meer weten? Kijk dan op de website Meerkosten.nl. Bedenk daarbij wel dat het altijd voordeliger is om kosten vergoed te krijgen (bijvoorbeeld door de gemeente of door uw zorgverzekeraar), dan ze zelf te betalen en daarna af te trekken als zorgkosten!

De aftrek van zorgkosten is helaas niet eenvoudig. Gelukkig zijn er veel organisaties die u kunnen helpen. Neem voor meer informatie contact op met uw gehandicaptenorganisatie, patiëntenvereniging, ouderenorganisatie, belastingwinkel of vakbond.

Stap 1: Doe aangifte inkomstenbelasting • Zet uw computer aan, ga naar mijn.belastingdienst.nl en log in met uw DigiD • Klik op Inkomstenbelasting • Klik op Belastingjaar 2021 • Klik op Aangifte inkomstenbelasting doen

10 | wervelwind

U kunt tussentijds uw aangifte bewaren en later verdergaan. De Belastingdienst kijkt pas mee als u de aangifte instuurt.

Stap 2: Check uw gegevens De Belastingdienst heeft uw persoonlijke gegevens al voor u ingevuld. Ook de gegevens over uw loon, uitkering of pensioen staan er al in. Net als de gegevens van uw bankrekeningen en spaartegoeden. Kijk alles nog een keer goed na. Vul zo nodig de gegevens aan. Bijvoorbeeld over uw partner, uw onderneming, uw eigen woning of spaartegoeden boven de geldende vrijstellingen. Als u die hebt.

Stap 3: Vink Zorgkosten aan Nadat u de vorige gegevens hebt ingevuld, komt u in het tabblad Uitgaven.

• Vink Zorgkosten aan. Als u nog andere aftrekposten hebt (zoals uitgaven voor tijdelijk verblijf thuis van een gehandicapten), dan vinkt u die ook aan.

• Klik op Akkoord. U komt nu in het tabblad Zorgkosten.

In het bovenste witte veld staat voor wie u zorgkosten mag aftrekken. In het tweede witte veld staat het drempelbedrag. Alleen als u (samen met uw fiscale partner) in totaal meer zorgkosten hebt dan de drempel, blijft er aftrek over. De drempel is afhankelijk van uw (gezamenlijke) inkomen. Het bedrag dat hier staat heeft de online aangifte zelf berekend,

op basis van de gegevens over uw situatie en uw inkomen die u eerder hebt ingevuld.

Voor de aftrek van zorgkosten geldt een aantal algemene regels. U moet de kosten in 2021 zelf betaald hebben. Kreeg u een vergoeding, dan kunt u dat deel niet aftrekken. Verder gelden er per onderdeel van de aftrek telkens andere regels.

wervelwind | 11

In het onderste blauwe veld van het tabblad Zorgkosten staan de posten die aftrekbaar zijn. Posten die niet in dit lijstje staan, zijn dus niet aftrekbaar.

Eigen bijdragen voor zorg zijn nooit aftrekbaar. Ook niet als het gaat om een eigen bijdrage voor zorg,

voorzieningen of hulpmiddelen die wel in het lijstje staan. Toch blijven er vaak kosten over die u wel kunt aftrekken. Het loont dus de moeite om het lijstje in te vullen.

Stap 4: Zet uw kosten op een rijtje

Vervoerskosten door ziekte of invaliditeit Denk vooral aan ziekenvervoer voor bezoeken aan artsen of andere behandelaars. Reisde u per openbaar vervoer of met een taxi, dan zijn de kosten volledig aftrekbaar. Nam u de auto, ga dan uit van de werkelijke kosten per kilometer, dus inclusief afschrijving en onderhoud. U kunt die kilometerprijs berekenen op basis van de ANWB Autokostenmodule. Kreeg u een vergoeding van de zorgverzekeraar voor het ziekenvervoer, dan moet u die in mindering brengen op de aftrek.

Hebt u kosten bij de verschillende onderdelen? Zorg er dan voor dat u de gegevens hierover overzichtelijk in een map bewaart. U vult bij elke post in de aangifte namelijk alleen het totaalbedrag in. Maar de Belastingdienst kan u wel om een onderbouwing vragen. Kunt u die niet leveren, dan zal de inspecteur de aftrek niet accepteren. Bewaar uw administratie daarom goed, gedurende vijf jaar.

Doet u als fiscale partners samen aangifte? Tel dan de uitgaven van u en uw fiscale partner bij elkaar op en vul telkens het totaalbedrag in.

Geneeskundige hulp Het gaat hier om kosten voor medische en paramedische zorg, inclusief tandartskosten. Denk ook aan erkende medische behandelingen in het buitenland die uw verzekeraar niet vergoedt. Het moet wel altijd gaan om behandelingen door artsen of paramedici die werken volgens in Nederland geldende medische standaarden. Ook uitgaven voor particuliere ziekenzorg (verpleging en verzorging) vallen onder deze post.

Reiskosten ziekenbezoek Voor bezoek aan een (voormalige) huisgenoot die minstens 10 km verderop verpleegd wordt. Reisde u per openbaar vervoer of met een taxi, dan zijn de kosten volledig aftrekbaar. U moet dan wel de bonnen bewaren! Nam u de auto, dan geldt een standaardtarief van € 0,19 per kilometer.

Medicijnen op doktersvoorschrift Het gaat om geneesmiddelen en verbandmiddelen, op voorschrift van een erkende arts. Ook uitgaven voor homeopathische middelen zijn aftrekbaar, maar alleen als ze door een erkende arts zijn voorgeschreven.

Hulpmiddelen Denk aan steunzolen, elastische kousen en prothesen (waaronder ook bruggen die een tandarts aanbrengt), aanpassingen aan een auto, fiets of ander vervoermiddel. Niet aftrekbaar zijn de uitgaven voor brillen, contactlenzen, eenvoudige loophulpmiddelen (stokken, krukken en rollators), rolstoelen, scootmobielen en woningaanpassingen.

12 | wervelwind

In sommige gevallen zijn ook de meerkosten voor leefvervoer (privé vervoer) aftrekbaar, maar in de praktijk is dat lastig. U moet aantonen dat u vanwege uw handicap of ziekte meer vervoerskosten hebt dan anderen, die voor het overige (inkomen, gezinssamenstelling) in dezelfde situatie zitten als u. Dat lukt alleen als u (1) een volledige administratie bijhoudt van al uw vervoerskosten en (2) kunt nagaan wat een vergelijkbaar iemand normaal gesproken aan vervoerskosten heeft. Een tabel hiervoor kunt u vinden op de site van het Nibud.

Extra uitgaven voor kleding en beddengoed (vast bedrag) Deze aftrek geldt alleen voor huisgenoten en alleen voor meerkosten ten opzichte van andere mensen die geen ziekte of beperking hebben. Er geldt een laag forfait van € 300 voor extra uitgaven die u wel aannemelijk kunt maken, maar niet hoeft aan te tonen.

Zijn uw extra uitgaven aantoonbaar hoger dan € 600?

Dan kunt u € 750 aftrekken.

Extra gezinshulp Het gaat bij deze post alleen om particuliere huishoudelijke hulp of persoonlijke ondersteuning, zonder indicatie, of naast een indicatie (als de indicatie niet toereikend was). Er geldt voor de aftrek van gezinshulp een extra drempelbedrag, afhankelijk van uw inkomen. Alleen uitgaven boven deze drempel zijn aftrekbaar. Maakt u gebruik van extra gezinshulp, dan berekent de online aangifte automatisch deze extra drempel.

Dieet op voorschrift van een dokter of diëtist U kunt alleen een dieet opvoeren dat genoemd wordt in de dieetlijst van de Belastingdienst. En alleen als u dit dieet volgt op voorschrift van een arts of een

erkende diëtist. U moet daarom over een actuele, ondertekende dieetverklaring beschikken. U vindt de dieetlijst in de online aangifte, onder het vraagtekentje bij dit onderdeel.

dieetkosten betaald hebben en voor wie u zorgkosten mag aftrekken? Vink dan ‘ja’ aan, helemaal onderaan het tabblad. Vul vervolgens ook voor die persoon de naam en het dieet in.

• Staat uw dieet in de lijst? Vink dan ‘ja’ aan. Er verschijnt dan een uitklapscherm onderin het tabblad. Daar kunt u uw naam invullen en het dieet in de lijst aanvinken.

• Volgde u meer dan één dieet? Klik dan op het plusje vóór ‘Nog een dieet toevoegen’ en vink het tweede dieet aan in de lijst.

• Is er nog iemand voor wie u of uw partner de

Voor de diëten in de tabel van de Belastingdienst gelden vaste aftrekbedragen. U hoeft dus zelf geen bedrag in te vullen. Dat doet het aangifteprogramma voor u. U hoeft ook niet te bewijzen dat u het dieet gevolgd hebt en wat u dat gekost heeft. Voor de aftrek is het voldoende dat u het dieet voorgeschreven hebt gekregen.

Stap 5: Check het lijstje Hebt u alle bedragen correct ingevuld? Bent u niets vergeten?

• Klik dan op Akkoord.

Stap 6: Verdeel de aftrek Bent u fiscale partners, dan komt u na het invullen van een aantal aanvullende vragen in het tabblad Verdelen. Daar staat al het totaalbedrag aan zorgkosten dat u samen mag aftrekken.

• Vul een bedrag in, in het witte vakje onder ‘Uw deel’.

Stap 7: Bekijk het resultaat Bent u tevreden over de verdeling? Of hebt u geen fiscale partner en hoeft u dus niets te verdelen? Klik dan op ‘Overzicht belasting en premies’ in het menu links in beeld. U krijgt dan te zien hoeveel belastinggeld u terugkrijgt op basis van de gegevens die u hebt

Stap 8: Onderteken de aangifte Dit is de laatste stap. Loop eerst alle gegevens nog een laatste keer door. Corrigeer zo nodig fouten. Als u zeker weet dat alles klopt, ondertekent u de aan-

Stap 9: Maak zo nodig bezwaar Gaat de Belastingdienst niet akkoord met uw aangifte? Of is uw aangifte door de Belastingdienst bijgesteld en bent u het daar niet mee eens? Maak dan binnen zes weken bezwaar. Op de aangifte staat hoe

• Klik op ‘Belasting berekenen’. U krijgt nu te zien hoeveel geld u en uw fiscale partner terugkrijgen.

• Probeer dit nog een keer, met een ander bedrag.

• Probeer dit net zo lang, tot u de meest voordelige verdeling hebt gevonden.

• Klik op Akkoord.

ingevuld. Let op: deze berekening is nog zonder een eventuele extra tegemoetkoming specifieke zorgkosten. Als u recht hebt op deze tegemoetkoming, krijgt u daar apart bericht over. U hoeft hier niets over te doen, behalve uw aangifte insturen. Ook als hier nog staat dat u niets terugkrijgt!

gifte (met uw DigiD) en stuurt u ‘m naar de Belastingdienst. Sla de aangifte op uw computer op of print hem uit voor later gebruik. Doe dat vóórdat u uitlogt!

u dat moet doen. Het is overigens wel verstandig om hier een deskundige bij te betrekken. Met een goede onderbouwing heeft uw bezwaar veel meer kans van slagen.

Tekst: Kees Dijkman. Deze informatie wordt u aangeboden door Ieder(in), het Netwerk voor mensen met een beperking of chronische ziekte. De tekst is met de meeste zorgvuldigheid samengesteld, maar u kunt er geen rechten aan ontlenen. Bij het schrijven van dit artikel was de definitieve online aangifte voor het jaar 2021 nog niet beschikbaar. De aangifte kan er daardoor op onderdelen iets anders uitzien dan hier beschreven.

wervelwind | 13

Schenken en erven – wat u hierover moet weten Om ook in de toekomst mensen met wervelkolomklachten bij te kunnen staan, is het belangrijk dat de NVVR 'de Wervelkolom' op voldoende inkomsten kan rekenen. Daarom is elke bijdrage welkom. Maar kan dit van de belasting afgetrokken worden?

De Belastingdienst stimuleert het doen van giften, legaten en erfstellingen aan Algemeen Nut Beogende Instelleningen. De NVVR 'de Wervelkolom' is zo’n ANBI. Onder bepaalde voorwaarden zijn giften aftrekbaar van de inkomstenbelasting en in de Successiewet zijn ANBI’s vrijgesteld van erf- en schenkbelasting.

De belastingdienst maakt onderscheid tussen de gewone gift en de periodieke gift.

Voor gewone giften geldt een drempelbedrag en een maximum bedrag. Het drempelbedrag is 1 % van uw drempelinkomen maar minimaal € 60,--. Wat u meer schenkt dan dit drempelbedrag mag u aftrekken, maar niet meer dan 10 % van uw drempelinkomen.(Drempelinkomen is het totaal van uw inkomsten in box 1,2 en 3, met inachtneming van uw aftrekposten maar zonder uw persoonsgebonden aftrek).

Als u de NVVR regelmatig met een vast bedrag wilt ondersteunen, is het aantrekkelijk om dit te doen d.m.v. een periodieke gift. Uw gift is dan geheel aftrekbaar van uw belastbaar inkomen zonder drempelbedrag en zonder maximum.

U mag uw periodieke gift helemaal aftrekken als u aan de voorwaarden voldoet Deze voorwaarden zijn: • Uw gift gaat naar een ANBI (algemeen nut beogende instelling). Of naar een vereniging die aan bepaalde voorwaarden voldoet.

• U hebt de periodieke gift vastgelegd in een overeenkomst die u door een notaris laat opmaken.

• Of in een overeenkomst die u zelf met de vereniging sluit.

• U krijgt niets in ruil voor uw periodieke gift.

Wilt u zelf een overeenkomst sluiten zonder notaris? U kunt een overeenkomst aanvragen bij de penningmeester of de ledenadministratie van de NVVR 'de Wervelkolom' .

Of gebruik de overeenkomsten die u kunt downloaden van de site van de belastingdienst door de QR-code te scannen of via onderstaande link:

Wat is een periodieke gift?

Uw gift is een periodieke gift als u aan deze 3 voorwaarden voldoet: • U geeft jaarlijks hetzelfde bedrag aan dezelfde instelling of vereniging. U mag zelf weten of u uw jaarlijkse gift in 1 keer of in meer keren betaalt.

• U betaalt het bedrag 5 jaar achter elkaar. Langer mag ook.

• U hebt vastgelegd wanneer uw jaarlijkse gift stopt, bijvoorbeeld na 5 jaar. Overlijdt u vóór die termijn afloopt, dan moet de jaarlijkse gift stoppen bij uw overlijden.

14 | wervelwind

Het is ook mogelijk de NVVR bij uw overlijden financieel te steunen door in uw testament een bedrag na te laten aan de NVVR of deze tot (mede-) erfgenaam te benoemen.

Giften kunnen worden gedaan op rekening NL82INGB0000571814 ten name van NVVR de Wervelkolom onder vermelding "gift over jaar 202.. ".

Ingezonden brief

Een duivels dilemma Na het lezen van nummer 4 -2021 van de Wervelwind bekroop mij de dwang om alsnog iets over rugklachten te schrijven.

Het verslag van de Landelijke Contactdag 9 oktober 2021 maakt hierin melding van heldere conclusies uit de lezing door Professor Dr. Bart Koes. Ik citeer hierbij uit de samenvatting door Karin Schaap.

In de meeste gevallen van lage rugpijn gaat de pijn na verloop van tijd vanzelf weg. In een onderzoek naar de effectiviteit van pijnstillers bleek er maar een heel klein verschil tussen het gebruik van pijnmedicatie en placebo’s, waarbij het zelfs mogelijk was om placebo effecten te verkrijgen terwijl de patiënten wisten dat ze een placebo kregen.

Reden om vanwege de bijwerkingen van pijnmedicatie meer in de richting van niet-farmacologische interventies te gaan. Ondanks verbeterde diagnostiek blijkt op foto’s van mensen die zeggen klachten te hebben meestal niets te zien te zijn.

Foto’s van mensen die zeggen klachten te hebben, zijn vergelijkbaar met foto’s van mensen die geen klachten hebben. Op dit moment is er geen eenduidigheid in de behandeling van lage rugpijn. Iedereen behandelt op de eigen manier. Er wordt nagedacht over richtlijnen voor behandelingen.

Op de volgende pagina doet Karin melding over jarenlange zware rugklachten zonder pijn. Oefeningen, Mensendieck, fysiotherapie en fysio/ manuele therapie brachten slechts heel lichte verbetering. Inmiddels wordt zij al 12 jaar niet rigoureus behandeld door iemand die kan luisteren. Zij wil ons vertellen welke behandelingen wel en welke niet bij haar gewerkt hebben.

Dus, hoe moeilijk zijn “lage rugklachten” nog steeds. Omdat ikzelf als arts jarenlang bezig geweest ben met lage rugklachten, en er het boek “Een steuntje in de rug” over geschreven heb, raken mij deze stukken nog steeds. En natuurlijk dat ik dan met jullie nog steeds op zoek ben naar antwoorden.

Wat schetst mijn verbazing toen ik enkele weken geleden geattendeerd werd op een behandelwijze van de Amerikaanse revalidatiearts John E. Sarno, MD. In zijn boek ‘Healing Back Pain, the mind-body connection’, weet hij mij een nieuwe kijk op rugklachten te bieden. Zonder tegen te spreken wat ikzelf en wat Bart Koes over rugklachten beweren, reikt hij hierin een andere diepere oorzaak aan. Een oorzaak die menigeen onder ons in eerste instantie tegen de borst of rug zal stuiten, maar waarin de variaties in klachten die van Karin lijken te benaderen.

Voor mij een bijna ‘duivels dilemma’ om hierop in te gaan, omdat ook ik als medicus vooral gewend ben fysiek te oordelen. Niettemin voel ik me verplicht ook deze optie hier neer te leggen voor wie ermee geholpen zou kunnen zijn. Temeer omdat ik deze optie niet in mijn eigen boek heb opgenomen.

Dokter Sarno weet mij duidelijk te maken dat een door het brein aangestuurd tijdelijk zuurstofgebrek in bepaalde, meestal posturale ofwel houdingsspieren, pezen en zenuwen deze pijn kan veroorzaken. De pijn lijkt op spierkramp, maar nu in de vorm van spit in de rug of acute nekklachten. Aantoonbaar fysieke afwijkingen in rug of nek hoeven hiervoor niet te bestaan, en zo ze al bestaan hoeven deze niet de oorzaak te zijn.

Hij spreekt van TMS, het Tension

Myoneuraal Syndroom, met een scala aan uitingsvormen, waarvan rug- en nekklachten wel de boventoon voeren.

Tot zover niet eens zoveel nieuws misschien. De klap valt pas als hij uitlegt waarom het brein tot deze actie van verminderde zuurstoftoevoer over gaat. Het brein doet dat als een onbewuste reactie, net zoals de vecht- of vluchtreactie bij paniek, maar nu om emoties onder de duim te houden. Vooral ‘niet gepaste’ emoties van woede en angst die ‘omhoog’ dreigen te komen dienen onderdrukt te worden. De truc is om ons af te leiden met klachten als spit, nekklachten, schouderklachten of zelfs migraine.

De oplossing is naar zijn ervaring simpel. Enerzijds het herkennen en erkennen dat er inderdaad sprake is van stress in de vorm van angst of woede. Anderzijds het overtuigend besef dat er in de rug of nek feitelijk géén sprake is van een fysieke afwijking die verantwoordelijk is voor deze klachten. Het niet onderkennen van deze emoties naast het niet kunnen uiten ervan kan zorgen voor het soms jarenlang voortbestaan van deze en andere klachten.

Omdat de meesten van jullie, noch ikzelf deze optie als aanvaardbaar bij mijn onderbouwing van rugklachten hebben opgenomen, voel ik me gedwongen deze alsnog aan mijn boekenwijsheid toe te voegen. Dit temeer daar iemand me onlangs toevertrouwde hierdoor van haar zeer langdurig bestaande rugklachten verlost te zijn.

Dr. Leo van Deursen

wervelwind | 15

Rugklachten en slecht lopen?

Denk aan de voeten!

Dr H.M. Koning, anesthesioloog/pijnspecialist – Pijnkliniek De Bilt, De Bilt

Als je veel last van je rug en van je benen hebt, is het gebruikelijk om de oorzaak van je klachten in de rug te zoeken. Als je daarbij ook slecht loopt, denk je al gauw aan een hernia of aan een vernauwing in de wervelkolom. Een logische stap is om dit met een MRI aan te tonen. Maar je rugklachten kunnen ook vanuit je voeten komen, en dat is moeilijker aan te tonen.

lijke voeten. Deze zenuwpijn is moeilijk aan te tonen. De diagnose berust op iemand’s klachten en het lichamelijk onderzoek. Nader onderzoek kan met behulp van een MRI, echografie en/of zenuwgeleidingstesten.

Echter, een negatieve uitkomst sluit zenuwpijn als oorzaak van de klachten niet uit. Dit maakt het beoordelen van voetklachten lastig zowel voor de patient als voor de arts.

Pijnlijke voeten

Voetzenuwen

Pijnlijke voeten veroorzaken een aanzienlijke belasting van de gewrichten van je benen maar ook van je rug. Daarom gaan voetklachten vaak gepaard met pijnlijke knieen, heupen en de rug. Naast pijn, kunnen eeen belemmering van het lopen en een verhoogd valrisico aanwezig zijn.

De oorzaken van pijnlijke voeten kunnen vanuit het bot, de pezen, en de gewrichten van de voet komen, maar wij zien vaak zenuwpijn bij pijn-

Kennis over het verloop van de zenuwen in het been is nodig om het onderscheid te maken tussen pijn vanuit de rug of pijn vanuit de voet.

Er zijn drie zenuwen die betrokken zijn bij pijnklachten van de voeten: de nervus tibialis, de nervus peroneus, en de nervus suralis (figuur 1). Vanuit de rug wordt de grootste zenuw van het lichaam gevormd: de nervus ischiadicus. Deze loopt vanuit de bil naar de knieholte.

16 | wervelwind

Vlak boven de knieholte verdeelt de nervus ischiadicus zich in de nervus peroneus en de nervus tibialis. De nervus tibialis gaat naar de binnenzijde van de enkel waar het splitst in de nervus plantaris die de onderkant van de voet verzorgt en de nervus suralis. De nervus suralis verzorgt de buitenzijde van de voet en van het enkelgewricht. De nervus peroneus is verantwoordelijk voor het gevoel van de voetrug.

Zenuwpijn van de voet kan door deze zenuwen veroorzaakt worden. Om te beoordelen welk zenuw de precieze oorzaak van de voetpijn is, is lichamelijk onderzoek van groot belang.

Echter, verschillende zenuwen overlappen elkaar wat de beoordeling minder betrouwbaar maakt en soms zijn er meerdere zenuwen tegelijkertijd bij de voetklachten betrokken.

Zenuwwortels L4-S3

Nervus Ischiadicus

Nervus Peroneus

Nervus Tibialis

Nervus Suralis Nervus Peroneus

Nervus Plantaris

telen van de enkel. De pijn wordt meestal niet erger van lopen. De klachten bij een peroneus neuralgie bestaan meestal uit een brandende, stekende pijn aan de buitenzijde van het onderbeen en de voetrug. Daarnaast kan er sprake zijn van een klapvoet. Tijdens het lopen klapt de voet neer en wikkelt niet goed af. Vaak kan men pas na een goed en doelgericht lichamelijk onderzoek vaststellen welke zenuw mogelijk is aangedaan.

Oorzaken Pijn van de zenuwen van de voeten komt door langdurige mechanische irritatie van de zenuw, door een ongeval of operatie met letsel van de zenuw, of door het samendrukken van de zenuw door zwellingen (zoals cystes en vetbulten). Ook kunnen bepaalde ziekten zoals suikerziekte de zenuwen vatbaar maken voor pijnklachten. Zenuwpijn van de nervus peroneus wordt ook gezien bij extreem gewichtsverlies in combinatie met slechte voeding.

Behandeling

Klachten Met behulp van specifieke vragen probeer je een onderscheid te maken of de pijn vanuit de rug of vanuit de voeten komt. Bij rugklachten verergert de pijn bij lang lopen, lang staan, lang zitten, en lang liggen, en het vermindert door bewegen.

De klachten door zenuwpijn van de voeten treedt op bij lang staan en lang lopen, maar bij zitten en liggen zak de pijn af. Het is moeilijk om een onderscheid te maken welke zenuw van de voet precies is aangedaan. Er zijn wel onderlinge verschillen. Pijnklachten van de nervus tibialis komen vaak voor en vooral bij vrouwen met een oudere leeftijd, bij mensen met een beperkte loopafstand, en als iemand koude voeten heeft. Brandende pijn aan de achter- en buitenkant van het enkelgewricht en/of de voet kan wijzen op een aandoening van de nervus suralis. De pijn verergert gedurende de nacht, door druk, bij lang staan of het naar buiten kan-

Men weet niet wat de beste manier is om langdurige voetpijn te behandelen. Het is het moeilijk om de juiste diagnose te kunnen vast stellen en dit maakt het resultaat van de behandelingen ook minder voorspelbaar.

Schoenadvies en zooltjes Schoenaanpassingen en zooltjes helpen bij mechanische afwijkingen van de voet, maar het is de vraag of het ook de zenuwpijn van de voet kan verminderen. Wel kan het de voet stabiliseren waardoor het staan en het lopen kan verbeteren. Ook kan het lopen stabieler worden en minder energie kosten.

Geneesmiddelen Pijnstillers kunnen helpen om de pijn te verminderen. Er zijn speciale geneesmiddelen voor zenuwpijn zoals lokaal lidocaïne, capsaïcine, anti-epileptica, antidepressiva, en opioïden. Echter, pijnmedicatie kan helpen tegen de pijn maar het helpt niet tegen de functionele belemmeringen bij lopen en staan.

Operatie Een operatie om de zenuw vrij te leggen(neurolyse) kan een goede optie zijn als de zenuw ook samengedrukt wordt. Dit moet eerst van tevoren goed aangetoond worden anders heeft een operatie weinig nut. Chirurgische verlichting van bijvoorbeeld de nervus tibialis in de tarsale tunnel heeft een goed slagingspercentages variërend van 44% tot 96%. Een operatie brengt echter wel een risico op letsel aan de zenuwen met zich mee.

Zenuwblokkades Een zenuwblokkade van de voetzenuwen met steroïden is een veilige, minimaal invasieve behandeling voor bijna de helft van de patiënten met pijnlijke voeten en wanneer het succesvol is, kan het langdurig duren. In het bijzonder wanneer zenuwpijn niet geassocieerd is met aanhoudend zenuwschade kan het een goede oplossing zijn. Een slagingspercentage van 45% tot 67% is gemeld zonder ernstige bijwerkingen. De voetzenuw kan men ook pulseren met electrische stroom. Dit is ook een effectieve en veilige behandeling met weinig kans op beschadiging van de zenuw.

Conclusies Een onderscheid te maken of rugklachten vanuit de rug komt of vanuit de voet is lastig maar het wel van groot belang voor de patiënt.

Een goed onderscheid kan leiden tot een veel betere behandeling met een beter resultaat. Kennis over het verloop van de zenuwen in het been is nodig om het onderscheid te kunnen maken. Maar men dient goed te luisteren naar de klachten van de patiënt en naast de rug ook altijd de voet goed te onderzoeken. Hierdoor kan men de diagnose eerder stellen en zo de patiënt een rondgang langs diverse medisch specialisten besparen. Echter, een goede behandeling is het beste bewijs dat de diagnose juist is: een tevreden patiënt met minder pijn die beter functioneert na de juiste behandeling.

wervelwind | 17

De IPEL-test Onlangs is een nieuwe test voor rugklachten ontwikkeld, de IPEL-test. De video van de Ipel-test staat online en ziet er veelbelovend uit. Vooral ook omdat daarmee een oplossing in zicht komt om een gevonden afwijking te corrigeren.

De IPEL- test is bedacht door de schrijvers van het boek ‘Rugpijn Hernia en Spit’, orthopeed Menno Iprenburg en bewegingswetenschapper Jan Willem Elkhuizen.

Onlangs verscheen een interview met hen in het blad Seniorenwijzer en van hun Redactie kregen wij toestemming om dit interview in Wervelwind over te nemen.

rug maakt, kun je vaststellen of de discus (de tussenwervelschijf red.) wel of niet goed functioneert. De test wordt zowel links als rechts uitgevoerd en zo krijg je een indicatie waar de functiestoornis zich bevindt.

En daarmee weten we tegelijk ook welke oefening het meest effectief kan zijn als therapie.

Hoe hebben jullie deze test ontdekt?

Zijn er ook therapeuten die de test gebruiken?

Elkhuizen: In ons boek hadden we beschreven hoe bepaalde afwijkingen in een tussenwervelschijf kunnen ontstaan en hoe dat met speciale oefeningen is te corrigeren. Dat hebben we uit de wetenschappelijke literatuur en uit eigen onderzoek kunnen afleiden. Kort na de publicatie van ons boek bleek dat die oefeningen niet alleen werken als therapie, ……maar ook als test!

Elkhuizen: In Nederland wordt de IPEL-test door tientallen therapeuten gebruikt en ook in Canada en de VS is dit inmiddels opgepikt. In Nederland was Jeroen van Dijk uit Beverwijk een van de eerste fysio’s die de test gebruikte.

Van Dijk: ‘Het viel me bij mijn patiënten al snel op dat ik met deze test vaak een blokkade in de rug kon vaststellen en óók dat deze er vaak snel uit te krijgen was met de aansluitende oefening. Dat vond ik écht verrassend.

Iprenburg: Als je een hele specifieke beweging met de

18 | wervelwind

Verder kan de test nuttig zijn bij zelf-management: zodra de patiënt weer wat stijvigheid bespeurt, kan hij de test en oefening thuis doen.

Veel klachten kunnen zo in de kiem worden gesmoord: je haalt de blokkade eruit voordat er serieuze schade ontstaat!’

Is deze test alleen door de jongeren, of ook door de oudere mensen te gebruiken?

Iprenburg: Voor alle leeftijden en zeker ook voor ouderen! Ik ben de zeventig alweer ruim gepasseerd en heb de test en oefening ook zelf gebruikt. En met goed resultaat! Maar helaas is het wel zo dat het lichaam er niet beter op wordt als je ouder wordt. Soms is er zoveel slijtage in de rug en aangroei van extra bot, dat zenuwen bekneld raken, zoals bij een stenose. Dan kan een operatie nodig zijn en red je het niet meer met testen en oefenen.

In een andere video verklaren jullie het fenomeen ‘spit’. Er blijkt sprake te zijn van een soort ‘sluipmoordenaar’ in de discus. Hoe zit dat precies?

Elkhuizen: Door verkeerd gebruik van de rug (vooral veel teveel zitten) neemt de flexibiliteit van de discus af, met interne lekkages tot gevolg. Deze voel je aanvankelijk amper. Het suddert maar voort, maar het zet een deel van vezels in de discus wel op scherp. En dan opeens ‘out of the blue’ gaat iemand door z’n rug! Jaren geleden gebeurde dat met de sterkste man van Nederland toen hij op de bank iets van een tafeltje wilde pakken.

Bizar toch? De video maakt duidelijk hoe dat kan.

Iprenburg: Ik heb meer dan 5000 herniaoperaties verricht, waarvan ruim 3500 endoscopisch met de PTED operatie. Van patiënten hoorde ik ook vaak dat de hernia ontstond na een vrij onschuldige beweging. Dat konden we nooit goed verklaren, maar nu wel. We hebben niet alleen een video gemaakt over spit, maar ook over het ontstaan van een hernia.

Beide ziektebeelden zijn nauw aan elkaar verwant.

Hebben jullie nog tips voor onze lezers?

Iprenburg: Bekijk de video’s goed en lees ons boek. Als je weet hoe het werkt, kun je veel leed voorkomen. En bij een eventuele stenose in de rug: deze zijn tegenwoordig ook met een endoscoop te verwijderen. Dat betekent veel minder schade.

Elkhuizen: Denk ook aan de juiste slaaphouding: lig niet geschaard met de benen.

Door langdurige draaiing in de rug en in de nek, kunnen serieuze rug- en nekklachten ontstaan!

Waar kunnen de lezers van Wervelwind de Ipeltest en de andere video’s bekijken?

Elkhuizen: De Ipeltest staat beschreven in ons boek (vanaf de 6e druk) en de video staat online: Ipeltest.nl

Nieuwe KNGF-richtlijn Lage rugpijn en LRS beschikbaar De afgelopen drie jaar werkte een multidisciplinaire groep van ruim twintig partijen en tientallen experts op het gebied van lage rugpijn aan een update van de KNGF-richtlijn Lage rugpijn voor fysio- en oefentherapeuten. Nieuwe inzichten in diagnostiek en behandeling van pati nten met lage rugpijn en afspraken met het Zorginstituut Nederland (ZiNL) waren voor het KNGF en de Vereniging van Oefentherapeuten Cesar en Mensendieck (VvOCM) aanleiding om de richtlijn gezamenlijk te herzien. In deze herziene richtlijn: • Is aansluiting gezocht met de actuele NHGstandaarden,richtlijnen van de medisch specialisteren en andererelevante richtlijnen • Zijn de aanbevelingen over de fysiotherapeutischediagnostiek en therapie herzien op basis vanontwikkelingen uit wetenschappelijk onderzoek, deklinische ervaring en ervaring van de patiënt

• Is meer aandacht voor de organisatie van zorg en desamenwerking binnen en buiten de fysiotherapie • Zijn ook aanbevelingen geformuleerd over hetlumbosacraal radiculair syndroom • Is meer aandacht voor de gedragsmatige aanpak • Wordt passieve therapie (o.a. massage en manueletherapie) afgeraden als opzichzelfstaande therapie • Zijn specifieke aanbevelingen geformuleerd voor devoorlichting van een pati nt met lage rugpijnLink naar richtlijn op KNGF Kennisplatform: https://www.kngf.nl/kennisplatform/themas/ Lage-rugpijn Meer informatie voor de pati nt over lage rugpijn vind je op https://defysiotherapeut.com/aandoeningen-en-klachten/rugpijn/

wervelwind | 19

Onderzoek naar oorzaak – en aantoonbaarheid van rugpijn

Tijdens de Landelijke Contactdag op 9 oktober 2021 heeft professor B.W. Koes de lezing ‘Behandeling van lage rugpijn in de eerstelijnsgezondheidszorg’ gegeven. Tijdens deze lezing vertelde hij dat onderzocht is dat de foto’s van de ruggen van mensen met rugpijn vergelijkbaar zijn met foto’s van mensen die geen rugpijn hebben. Hieruit is geconcludeerd dat pijnklachten in de rug (behalve voor een hernia of een breuk) niet op foto’s kunnen worden aangetoond. Omdat ik nieuwsgierig was hoe dit onderzoek is uitgevoerd, heb ik contact met dhr. Koes opgenomen. Hij heeft me een samenvatting van het onderzoek gemaild: ‘Systematic Literature Review of Imaging Features of Spinal Degeneration in Asymptomatic Populations’ (Original Research Spine, april 2015). Ook vond ik in EW (Elsevier Weekblad) nr 7 2021 het artikel ‘De raadselen van rugpijn’:

20 | wervelwind

Volgens cijfers van het onderzoeksinstituut Nivel melden jaarlijks ruim twee miljoen Nederlanders zich met neken rugklachten bij de huisarts, van wie ongeveer de helft met lage rugpijn. Bij slechts 5 procent is een duidelijke oorzaak aan te wijzen, zoals een hernia, breuk of een tumor. Degenen waarbij de oorzaak niet duidelijk is, herstellen meestal binnen enkele maanden. Echter vaak komen de klachten op een later moment terug en bij een deel van de patiënten gaan de klachten over in chronische rugpijn.

Rugklachten hebben substantiële economische gevolgen. In Nederland worden de kosten voor behandeling en ziekteverzuim naar aanleiding van rugklachten geschat op ruim 3 miljard euro per jaar. Om deze reden wordt veel onderzoek naar rugklachten en de effecten van behandeling gedaan.

Onderzoek naar de oorzaak van rugpijn Er is nog discussie onder wetenschappers en behandelaren over wat nou de precieze oorzaak is van het chronisch worden en over wat de beste behandeling is.

Alle behandeltrajecten hebben als overeenkomst dat er vanuit wordt gegaan dat de pijn niet alleen vanuit de rug wordt veroorzaakt, maar dat verschillende factoren meespelen. In onderzoek is steeds meer aandacht voor leefstijlfactoren als slaap, voeding alcoholconsumptie en roken. Roken zou niet alleen een groter risico geven op het ontstaan van rugklachten, maar ook op de kans dat de klachten chronisch worden. De oorzaak is niet bekend, maar mogelijk zorgt roken ervoor dat onder meer spieren en pezen in de rug minder goed zijn doorbloed. Ook zou, zo suggereert een onderzoek, roken invloed kunnen hebben op de manier waarop de hersenen omgaan met pijn. Er is zelfs een onderzoek waaruit blijkt dat ook voormalige rokers nog altijd een hoger risico lopen op het krijgen van rugklachten.

Tijdens ander onderzoek in 2015 is gezocht naar het kunnen inschatten van de invloed van leeftijd op afwijkingen van de wervelkolom door systematisch onderzoek naar foto’s (CT en MRI) van ruggen van personen zonder rugpijn. Patiënten met motorische – of zenuw afwijkingen, tumoren of trauma’s werden uitgesloten.

Ook literatuur over patiënten waarin niet werd beschreven of de patiënt pijnvrij was, werd uitgesloten van de studie. Er werden artikelen bekeken over dit onderwerp in de Engelse literatuur van drie databases van 1946 tot april 2014. Om leeftijdsinvloeden te kunnen vaststellen zijn de foto’s verdeeld in leeftijdsgroepen van 10 jaar (10, 20, 30, 40, 50, 60, 70, 80 jaar).

Op de foto’s werd gezocht naar verschillende afwijkingen in de rug. Zie tabel 1 met het geschatte aantal patiënten in de studie zonder pijnklachten per leeftijdscategorie en per afwijking van de rug. Tussen haakjes erachter staat het aantal historische studies waaruit het aantal patiënten is bepaald.

Verder lijken onder meer mensen met depressieve gevoelens of veel stress een verhoogd risico te lopen op het ontwikkelen van chronische rugklachten. Patiënten die heel negatieve verwachtingen hebben van het verloop van hun klachten vertonen vaak meer en langer rugpijn.

Alleen bij ernstige klachten naar de arts In 2018 hebben experts uit de hele wereld in wetenschappelijk tijdschrift The Lancet meerdere artikelen gepubliceerd om aandacht te vragen voor dat bij veel patiënten een medische behandeling niet nuttig of zelfs schadelijk kan zijn. Operaties of ingrepen aan de rug blijken de pijn vaak niet te verhelpen, maar hebben wel een risico op complicaties. En van verschillende soorten behandelingen is weliswaar bekend dat patiënten er enigszins positief effect door ervaren, al is het maar een placebo-effect, maar op de lange termijn lossen ze het probleem niet op. De belangrijkste boodschap dat voor de meeste mensen met rugklachten zo’n traject – en medische hulp in zijn algemeenheid – bij voorkeur niet nodig zou moeten zijn. Bij ernstige rugklachten is het wel belangrijk om naar een arts te gaan.

In tabel 2 wordt het percentage patiënten per leeftijdscategorie per afwijking van de rug getoond:

Onderzoek naar aantonen van de pijn Om te kunnen behandelen, is het allereerst belangrijk om de oorzaak van pijn te kunnen achterhalen. Foto’s van de rug blijken echter alleen voor een hernia en een breuk de pijnklachten te kunnen aantonen. Voor overige pijnklachten blijken foto’s geen bewijs te kunnen leveren.

Daarnaast is het moeilijk om de juiste conclusies te bepalen uit de foto’s. In het buitenland is een onderzoek gedaan, waarbij een patiënt langs tien geaccrediteerde centra werd gestuurd voor een röntgenfoto. Elk röntgenverslag bleek anders te zijn en leidde tot andere behandelsuggesties.

De hoge percentages van patiënten zonder pijn maar met afwijkingen in de rug tonen volgens het onderzoek aan, dat de afwijkingen van de rug op foto’s geen pijn kunnen verklaren.

Karin

wervelwind | 21

Column

Gezellige avondjes, met dank aan korte beentjes

Met een lengte van amper één meter zestig behoor ik niet tot de gemiddelde lengte van de Nederlandse vrouwen. Daarvoor ben ik maar liefst zeven centimeter te kort. Ik heb dat nooit erg gevonden, sterker nog, ik vond het wel handig. De kleine maatjes bleven in de kledingrekken hangen en die kon ik dan weer voor een zacht prijsje in de uitverkoop kopen. Later ben ik mijn lengte nog meer gaan waarderen.

verwarmde kussens zakken. Enigszins gegeneerd, vanwege mijn royale in bezit name van een groot deel van het meubilair, nodig ik iemand uit aan mijn voeteneind.

Na een opgelopen rugblessure was zitten op een stoel niet meer fijn en werd liggen het alternatief.

Vanaf dat moment was ik gedoemd de bank in bezit te nemen als ik op verjaardagsbezoek was. Sindsdien verjaag ik de verjaardagsgasten, die even voor mijn komst de bank veroverd hadden en zich heerlijk in de kussens genesteld, gebeiteld waanden voor de rest van de avond.

Na een wijntje of drie beginnen mijn benen te slapen en strek ik ze om beurten wat onhandig uit, opdat ik niemands glas uit zijn handen schop. Mijn bankmaatje merkt dit uiteraard op en nodigt op haar beurt, mijn benen uit op haar schoot. Als een diva lig ik dan prinsheerlijk en ongegeneerd languit op de bank. In deze houding heb ik al heel wat verjaardagspartijtjes tot een gezellig eind gebracht. 

Met alle begrip voor mijn zere rug, druipen zij af en gaan opzoek naar een stoel, niet zelden staat de kamer dan binnen no time vol met keukenstoelen. Ik doe netjes mijn schoenen uit en laat mij in de voor-

Dinès Quist

22 | wervelwind

Uitnodigend trek ik mijn benen op, waardoor er een zitplekje verschijnt. De genode gast neemt plaats en al snel kletsen we over koetjes en kalfjes.

Nieuwe gids voor mbo studenten met een chronische aandoening In maart 2022 lanceert Stichting Zorgeloos naar School een gids voor het mbo. Het afgelopen jaar is vanuit co-creatie een super praktische gids ontwikkeld voor en door studenten met een chronische aandoening. Daarnaast hebben ook mbo docenten, mbo professionals en ouders aan de gids mee gewerkt.

De gids zit boordevol handvatten en praktische informatie gericht op verschillende sleutelmomenten tijdens de schoolloopbaan, zoals mbo keuze, mbo start, stage en op zoek naar werk. Met deze gids kan de student, ouder en mbo-professional goed voorbereid samen in gesprek op zoek naar maatwerk.

“Wauw, geweldige documenten.

Super dat dit gericht is op de jongeren zelf. Zoveel waardevolle informatie. Geweldige insteek. De student en het team om zich heen.

begeleider passend onderwijs, ROC Albeda.

Als je hier je gegevens achterlaat, dan wordt de gids in een mooi verzamel blik gratis naar je toegestuurd in maart 2022: https://www.zorgeloosnaarschool.nl/gids/mbo-gids.

Vanaf maart zal de gids hier ook digitaal beschikbaar zijn. De druk en verspreiding van de gids zijn mogelijk gemaakt door een subsidie van ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen.

Essentieel om dit samen te doen en dit ook zo te voelen. Super ook om de ervaringsverhalen te lezen. Dat spreekt aan. En erg fijn voor een jongere om te lezen dat je niet de enige bent, lijkt me. En dat het juist goed is om de regie te nemen en assertief te zijn. Dat dit nodig is. Dat dit mag. Dat je niet lastig bent. Heel sterk.” Cindy Wijsbek, adviseur en

Op digitalezorggids.nl vind je de beste apps voor mensen met een chronische aandoening Wist je dat apps en digitale middelen de kwaliteit van leven voor mensen met een chronische aandoening kunnen verbeteren?

Daarom heeft de Patiëntenfederatie de digitalezorggids.nl geheel vernieuwd! Met grote dank aan de bijdrage van veel van onze leden. Lees er meer over in deze special of ga meteen naar de site!

Ontdek digitalezorggids.nl.

wervelwind | 23

24 | wervelwind

AGENDA Op welke evenementen de NVVR 'de Wervelkolom' definitief aanwezig zal zijn zal vermeld worden op de agenda op onze website www.ruginfo.nl/agenda.asp.

Voorlopige programma 2022 i.v.m. Corona alles onder voorbehoud

DE NATIONALE GEZONDHEIDSBEURS Is geannuleerd en volgende editie wordt begin 2023 georganiseerd. www.gezondheidsbeurs.nl

SUPPORT 2022 IN UTRECHT Van woensdag 15 juni tot en met zaterdag 18 juni 2022.

Verdere info volgt zodra bekend op de agenda op onze site.

PARKSTAD GEZONDHEIDSBEURS Zaterdag 5 november 2022 Locatie: Parkstad Limburg Stadion te Kerkrade.

Website 3goedevragen.nl

wervelwind | 25

Column

Hokje Wereld ‘Jij bent een lilliputter.’

Ze zegt het alsof ik het zelf nog niet wist. Dit woord hoor ik m’n leven lang al. En ik wen er maar niet aan.

Het voelt als een scheldwoord. Ik vertel haar dat ik het niet leuk vind dat ze dat tegen me zegt. ‘Maar je bent er toch één,’ zegt ze om het nog eens te benadrukken dat ze het echt wel goed heeft. Zij is een meisje van een jaar of tien. Het woord zal ze vast ergens gehoord hebben en nu confronteert ze me ermee. Ik probeer het haar nog duidelijk te maken met een voorbeeld: Stel jij hebt een beugel. Dan vind je het toch ook niet leuk dat ik je beugelbekkie noem?

Ik heb gelijk spijt. Waarom verdedig ik mijzelf door haar zo’n voorbeeld te geven? Waarom maak ik me druk om een woord?

Het woord en mijn reactie op het meisje houden me bezig. Waarom staat dat woord me zo tegen? Omdat ik zo niet genoemd wil worden, zo niet wil zijn of omdat ik het toch alleen maar een scheldwoord vind?

Wil ik niet in het hokje ‘lilliputters’ zitten? Maar wel in het hokje ‘kleine mensen’?

Mensen zetten andere mensen graag in hokjes: doven, blinden, kleine, grote, allochtonen, gehandicapten, criminelen, alcoholisten, drugsgebruikers, lilliputters, enzovoorts. Ik kijk liever naar de mens zelf. Dat ik het goed met iemand kan vinden, vind ik veel belangrijker dan dat deze bijvoorbeeld een grote wijnvlek op zijn of haar gezicht heeft en daarom in een bepaald hokje zou moeten zitten.

Sinds ik me voortbeweeg middels een rolstoel merk ik dat ik het woord lilliputter veel minder hoor. Mensen zien nu eerst m’n stoel en daarna m’n korte benen en armen. Hoor ik nu voor de buitenwereld dus meer in het hokje van de rolstoelers?

Een paar jaar geleden riep een pubermeid: ‘Kijk, een

26 | wervelwind

lilliputter in een rolstoel!’ Ik schrok toen behoorlijk. Zo van shit, ze heeft ‘het’ gezien. Ik hoopte juist dat die rolstoel mijn lengte een beetje minder deed opvallen.

Toch wil ik me niet verstoppen. Al zou ik het willen, het lukt me toch niet omdat mijn uiterlijk nou eenmaal niet zo veel voorkomt. Is er een hokje voor mij? Zo ja, dan wil ik daar uit. Ik wil alle deuren van alle hokjes open zetten en iedereen z’n stempel laten afdoen. We zijn mensen. Eén groot hok, die Wereld heet en vol is met allerlei verschillende creaties.

Wie afwijkt van het gemiddelde, valt op. Maar moet die mens daar dan op beoordeeld of soms zelf veroordeeld worden?

Mensen hebben vaak zélf de neiging om ergens bij te willen horen. Misschien om zich sterk te voelen of niet alleen te voelen. Ik betrapte mezelf er ook op toen ik mijn lopende leven moest verruilen voor het rollende leven. Bij welke groep hoorde ik nu? Als ik bij andere kleine mensen was, voelde ik me een rolstoeler en was ik toch nog wel een beetje jaloers op hun lopende korte benen. Was ik bij rolstoelers dan voelde ik me een klein mens omdat ik vanwege mijn korte armen de transfers niet kan doen zoals een gemiddelde rolstoeler dit kan.

Het meisje van tien jaar wilde indruk op me maken door me te laten weten dat zij wist wat ik ben.

Ik kijk liever naar wie ik ben; een gewone vrouw die haar leven zo goed en gezellig mogelijk wil leiden. En ja, ik ben klein en ja ik zit in een rolstoel. Is dat voor al die andere mensen in het grote hok Wereld een probleem?  Liesbeth van Assche liesbethva@kpnplanet.nl

Puzzel © www.puzzelpro.nl

H I M A I H T Y S R O F N E T

E S K U G E A A T W E E T S L

J L IJ A G I R R E O L F E W E

K R L N L G D L K L I M A A T

O E U I W E E N O K N R P U N

L Z J U M E N N E E M L R J A

K T A T T A K D G T U F I O M

W D D A I A K I E T S E L N N

U N A D D E R W O R T E L G E

E E N O O A O E N T L E B I W

E O E S J B K R P B R E M N U

N Z G N I R U Z G M O S G N O

S I E O E E S I R F E O J O R

E E R D L S C H E U T T M Z V

T S V K R N T E T N I C A Y H

De woorden zitten horizontaal, verticaal en diagonaal in alle richtingen in de puzzel verstopt. Ze kunnen elkaar ­overlappen. Zoek ze op en streep ze af. De overblijven-de letters vormen achter elkaar gelezen de oplossing.

ADDERWORTEL APRIL BOOM BREM BUIEN DAUW DONS

EENJARIGEN EITJE FORSYTHIA FRIS GRAS GROEI HARK

HYACINT JONG KALENDER KAMILLE KLEUR KLIMAAT KNOLLEN

KROKUS MEST MUGGEN NEST ONBESTENDIG REGEN SCHEUT

SEIZOEN SNEEUWKLOKJE STEK TEMPERATUUR TUIN TULP TURF

VOGEL VROUWENMANTEL WARMTE WOLK ZAAD ZONNIG ZURING

Oplossing van de puzzel WW 2021-4: "Stuifsneeuw" Winnaar: Mevr. P. Schroën, Thorn.

Wilt u ook een leuke puzzelprijs winnen? Doe mee en stuur de oplossing vóór 5 mei 2022 op naar ons ­secretariaat: Bergwegplantsoen 244, 3037 SK Rotterdam o.v.v uw l­idnummer en Puzzel Wervelwind -2022-1.

wervelwind | 27

AANBIEDINGEN VOOR DE LEDEN Zorgboeken Stichting September:

Gratis e-book downloaden 20 Tips om beter te zitten Te downloaden via www.beterzitten.nl bovenaan rechts op de homepage.

Aanbiedingsprijs laatste exemplaren € 7,50

In Nederland zijn 1,2 miljoen mensen die last hebben van rugpijn, nekklachten en schouderklachten. Voor een deel veroorzaakt door een slechte ergonomische zithouding en een niet passende bureaustoel. Beterzitten wil je helpen zonder pijn te werken zodat je vitaal en duurzaam inzetbaar bent en blijft. Dit doen ze onder andere door het ontwikkelen en fabriceren van eigen private label bureaustoelen waaronder de ­bureaustoel Nuance speciaal voor vrouwen. Hun s­pecialiteit is het maken van bureaustoelen “op maat” voor mensen die niet op een standaard bureaustoel kunnen zitten.

Leo van Deursen

Robin McKenzie

HERNIA Bestelnr. ZB1

RUGPIJN Bestelnr. ZB2

Een steuntje in de rug door Leo van Deursen Bestelnr VD4

Behandel zelf je rug Bestelnr MK5

Behandel zelf je nek Bestelnr MK6

Winkelprijs € 15,95 Ledenprijs € 14,-

Winkelprijs € 17,95 Ledenprijs € 14,95

Stuart McGill

Elkhuijzen/Iprenburg Behandel uw eigen rugklachten Bestelnr. MG1

Winkelprijs € 34,95 Ledenprijs € 27,50

Rugpijn hernia en spit (6e hernieuwde druk) Bestelnr. EI7

Winkelprijs € 20,Ledenprijs € 14,95

Per zending zijn de verzendkosten bij: 1 ex. € 3,75, 2-3 ex. € 5,-, > 3 ex. € 7,50.

BESTELLEN: maak het totale bedrag, inclusief portokosten en onder vermelding van bestelnummers en uw lid­ nummer, over op rekening NL82 INGB 0000 5718 14 t.n.v. NVVR de Wervelkolom te Ridderkerk.

28 | wervelwind

SCHUIF EENS AAN BIJ EEN LOTGENOOT (inloopuur) De inloopuren bieden mensen met wervelkolom­ problemen de mogelijkheid te praten met ervaringsdeskundigen. Het gesprek richt zich op het verkrijgen van informatie en advies over rug- en/of nekklachten en de gevolgen daarvan voor het dagelijkse leven.

Tevens kunt u kennismaken met de patiëntenorganisatie en haar activiteiten.

Door de maatregelen genomen in het kader van het Corona-virus is het nog niet duidelijk wanneer we weer kunnen starten met diverse inlopen.

Kijk op onze website voor de actuele stand van zaken.

De locaties van de inloopuren zijn: ALKMAAR onder voorbehoud Bibliotheek de Mare, Laan van Straatsburg 2 Woensdag 2 maart 2022 van 14.00-16.00 uur Woensdag 6 april 2022 van 14.00-16.00 uur Woensdag 4 mei 2022 van 14.00-16.00 uur Woensdag 1 juni 2022 van 14.00-16.00 uur BAKEL Nieuwe locatie en data nog niet bekend HELMOND Nieuwe locatie en data nog niet bekend HENGELO ZGT Hengelo, Geerdinksweg 141, 7555 DL Hengelo, A Schweitzerzaal route 0.10 Maandag van 9.30-11.30 uur

HOOFDDORP/HAARLEM ZUID Nieuwe locatie en data nog niet bekend HOUTEN Nieuwe locatie en data nog niet bekend SCHIEDAM Franciscus Vlietland, Vlietlandplein 2, In de Nolet Hal (centrale hal) Donderdag van 10.00-12.00 uur

ZEVENAAR Locatie Rijnstate ziekenhuis ­Zevenaar, Hunneveldweg 14 Vrijdag van 14.00-16.00 uur ZWIJNDRECHT Albert Schweitzer ziekenhuis, locatie Zwijndrecht, Langeweg 336, in de centrale hal Woensdag van 10.00 tot 12.00 uur

VELP Locatie Rijnstate Velp, Kennedylaan 100, Biljoenzaal (bij hoofdingang) Dinsdag van 14.00-16.00 uur ZAANDAM Zaans Medisch Centrum, Kon. Julianaplein 58, Zaandam, In de centrale hal Vrijdag van 14.00 tot 16.00 uur

wervelwind | 29

REGIOCONTACTPERSONEN

VERZOEK

Groningen

Zuid-Holland

Mw. A. Braam Sellingen Telefoon: 088-07 07 274

Mw. M. Dielhof Nieuwerkerk a/d IJssel Telefoon: 088-07 07 282

Drente

Zeeland

Mw. A. Braam Sellingen Telefoon: 088-07 07 274

Dhr. J.C. Janssen Vlissingen Telefoon: 088-07 07 286

Gelderland

Noord-Brabant

Dhr. J.H. van Rijsewijk Apeldoorn Telefoon: 088-07 07 272

Dhr. E. v. Melis Bakel Telefoon: 088-07 07 290

Utrecht

Mw. L. van Dongen Etten-Leur Telefoon: 088-07 07 294

Mw. M. Steehouder Houten Telefoon: 088-07 07 278

“Wij verzoeken u dringend de vrijwilligers na 19.00 uur en in het weekend niet te bellen.”

GEZOCHT! Regiocontactpersonen of vrijwilligers in o.a. · Friesland · Drenthe · Noord-Holland · Flevoland/IJsselmeerpolders · Limburg

Noord-Holland Mw. C. Companje Zaandam Telefoon: 088-07 07 260

ADRESSEN Wervelwind Redactie: p/a secretariaat Bergwegplantsoen 244, 3037 SK Rotterdam E-mail: wervelwind@nvvr.nl Internet-adres: www.ruginfo.nl

Ledenadministratie: NVVR ‘de Wervelkolom’ Bergwegplantsoen 244 3037 SK Rotterdam 088-07 07 230 E-mail: ledenadministratie@nvvr.nl PR en Voorlichting: E-mail: pr@nvvr.nl Moderator Facebook: Dhr. J. van Rijsewijk moderator@nvvr.nl Moderator Twitter: Mevr. W. Oeij twitter.com/Wervelkolom

Inzenden van Kopij Bijdragen kunnen gezonden worden naar: redactie Wervelwind, p/a Secretariaat Bergwegplantsoen 244, 3037 SK Rotterdam, email: wervelwind@nvvr.nl De redactie behoudt zich het recht voor bijdragen te redigeren of in te korten of niet te plaatsen. Inzenders mogen de plaatsing van een geredigeerde of ingekorte bijdrage weigeren. Het besluit om een bericht niet te plaatsen is een exclusief recht van de redactie. De verantwoordelijkheid voor de inhoud van de inzendingen ligt bij de inzenders. Het bestuur van de NVVR ‘de Wervelkolom’ draagt op geen enkele wijze verantwoordelijkheid voor op- of aanmerkingen en suggesties betreffende behandelingen, geneesmiddelen, hulpmiddelen, medicijnen etc. in de door inzenders opgestelde bijdragen.

Tevens is de NVVR ‘de Wervelkolom’ niet aanspra-

30 | wervelwind

kelijk voor de inhoud van de advertenties en/of de aanschaf of het gebruik van de daarin aangeboden producten of diensten.

Copyright Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen of gekopieerd, zonder schriftelijke toestemming van de NVVR ‘de Wervelkolom’.

Weigeren advertenties De redactie en Vereniging behouden zich nadrukkelijk het recht voor de plaatsing van een of meerdere advertenties, zowel in het ledenblad als op haar site, zonder opgaaf van redenen te weigeren.

Wilt u ook een 'steuntje in de rug' zijn?

In verband met de ontstane vacatures in ons bestuur zijn wij op zoek naar een tweetal ­enthousiaste en betrokken personen, om mee te gaan draaien in ons bestuur.

Momenteel is o.a. de functie van secretaris vacant. Lijkt dit iets voor u of jou?

Stuur dan een e-mail naar: secretariaat@nvvr.nl Ook als bestuurslid kunt u een steuntje in de rug zijn voor anderen.

Wilt u eerst informatie?

Bel of mail dan naar: voorzitter@nvvr.nl – telefoon: 088-0707 210

Met uw ervaringen als een persoon met rug- en/of nekklachten kunt u als vrijwilliger ook een 'steuntje in de rug' zijn voor een ander.

Door als ervaringsdeskundige uw bijdrage te leveren om medewerker te worden bij een inloopuur in een ziekenhuis, of medewerker bij de 088 infolijn Wervelkolom of meewerken in de Werkgroep PR & Voorlichting, of medewerker bij bemensen van onze stand op infomarkten en beurzen.

Wij vragen: - vaardigheid om goed samen te kunnen werken - achter de doelstelling van de vereniging staan - inzet: het de moeite waard vinden om tijd te steken in de vereniging - bereidheid tot het volgen van een training Wij bieden: - leuke en interessante bezigheden - begeleiding tijdens inwerkperiode - trainingsmogelijkheden - reis- en onkostenvergoeding Bent u geïnteresseerd, heeft u tijd over en zin in een nieuwe uitdaging, of wilt u eerst meer informatie?

Mail naar: secretariaat@nvvr.nl

wervelwind | 31

Zo goed heeft u nog nóóit gezeten!

Voor iedereen die weleens last heeft van de rug en/of niet meer gemakkelijk uit een stoel komt!

Kies voor Fitform, want bij ons vindt u de allerbeste stoelen van Nederland.

Onze Fitform-fauteuils worden namelijk exact op uw lichaamsmaat gemaakt. Niet in S-M-L of XL, maar op de centimeter nauwkeurig. Dat zit pas écht als gegoten.

In uw eigen Fitform-fauteuil op maat kunt u heerlijk zitten, relaxen, liggen en gemakkelijk weer opstaan. Met minimale belasting op uw rug, want Fitform-fauteuils voldoen aan alle wetenschappelijk vastgestelde eisen voor gezond en ergonomisch verantwoord zitcomfort.

Fitform is een Nederlands kwaliteitsproduct en wordt u van harte aanbevolen door fysio- en ergotherapeuten en meer dan 50.000 tevreden be’zitters. Fitform-fauteuils dragen het AGR keurmerk en zijn officieel erkend door de Nederlandse Vereniging van Rugpatiënten NVVR De Wervelkolom.

Meer weten over gezond zitten? Bezoek onze website www.fitform.nl.

Knip nu de waardebon uit en bezoek één van onze dealers deze week nog!

Fitform-fauteuils beschikken over het AGR Keurmerk voor rugvriendelijke producten. www.agr-ev.de Fitform is een merk van Wellco International BV, Tel: 088 - 33 88 88, www.fitform.nl

Waardebon Bij aanschaf van een Fitformfauteuil uit de Wellnesscollectie ontvang ik

gratis een luxe stoelaccessoire naar keuze t.w.v max.

€ 425,-

Geldig op vertoon van uw NVVR ledenpas, niet geldig in combinatie met andere acties/kortingen.