Een duivels dilemma

Ingezonden brief

Een duivels dilemma

Na het lezen van nummer 4 -2021 van de Wervelwind bekroop mij de dwang om alsnog iets over rugklachten te schrijven.

Het verslag van de Landelijke Contactdag 9 oktober 2021 maakt hierin melding van heldere conclusies uit de lezing door Professor Dr. Bart Koes. Ik citeer hierbij uit de samenvatting door Karin Schaap.

In de meeste gevallen van lage rugpijn gaat de pijn na verloop van tijd vanzelf weg. In een onderzoek naar de effectiviteit van pijnstillers bleek er maar een heel klein verschil tussen het gebruik van pijnmedicatie en placebo’s, waarbij het zelfs mogelijk was om placebo effecten te verkrijgen terwijl de patiënten wisten dat ze een placebo kregen. Reden om vanwege de bijwerkingen van pijnmedicatie meer in de richting van niet-farmacologische interventies te gaan. Ondanks verbeterde diagnostiek blijkt op foto’s van mensen die zeggen klachten te hebben meestal niets te zien te zijn. Foto’s van mensen die zeggen klachten te hebben, zijn vergelijkbaar met foto’s van mensen die geen klachten hebben. Op dit moment is er geen eenduidigheid in de behandeling van lage rugpijn. Iedereen behandelt op de eigen manier. Er wordt nagedacht over richtlijnen voor behandelingen.

Op de volgende pagina doet Karin melding over jarenlange zware rugklachten zonder pijn. Oefeningen, Mensendieck, fysiotherapie en fysio/ manuele therapie brachten slechts heel lichte verbetering. Inmiddels wordt zij al 12 jaar niet rigoureus behandeld door iemand die kan luisteren. Zij wil ons vertellen welke behandelingen wel en welke niet bij haar gewerkt hebben. Dus, hoe moeilijk zijn “lage rugklachten” nog steeds. Omdat ikzelf als arts jarenlang bezig geweest ben met lage rugklachten, en er het boek “Een steuntje in de rug” over geschreven heb, raken mij deze stukken nog steeds. En natuurlijk dat ik dan met jullie nog steeds op zoek ben naar antwoorden.

Wat schetst mijn verbazing toen ik enkele weken geleden geattendeerd werd op een behandelwijze van de Amerikaanse revalidatiearts John E. Sarno, MD. In zijn boek ‘Healing Back Pain, the mind-body connection’, weet hij mij een nieuwe kijk op rugklachten te bieden. Zonder tegen te spreken wat ikzelf en wat Bart Koes over rugklachten beweren, reikt hij hierin een andere diepere oorzaak aan. Een oorzaak die menigeen onder ons in eerste instantie tegen de borst of rug zal stuiten, maar waarin de variaties in klachten die van Karin lijken te benaderen.

Voor mij een bijna ‘duivels dilemma’ om hierop in te gaan, omdat ook ik als medicus vooral gewend ben fysiek te oordelen. Niettemin voel ik me verplicht ook deze optie hier neer te leggen voor wie ermee geholpen zou kunnen zijn. Temeer omdat ik deze optie niet in mijn eigen boek heb opgenomen.

Dokter Sarno weet mij duidelijk te maken dat een door het brein aangestuurd tijdelijk zuurstofgebrek in bepaalde, meestal posturale ofwel houdingsspieren, pezen en zenuwen deze pijn kan veroorzaken. De pijn lijkt op spierkramp, maar nu in de vorm van spit in de rug of acute nekklachten. Aantoonbaar fysieke afwijkingen in rug of nek hoeven hiervoor niet te bestaan, en zo ze al bestaan hoeven deze niet de oorzaak te zijn. Hij spreekt van TMS, het Tension Myoneuraal Syndroom, met een scala aan uitingsvormen, waarvan rug- en nekklachten wel de boventoon voeren.

Tot zover niet eens zoveel nieuws misschien. De klap valt pas als hij uitlegt waarom het brein tot deze actie van verminderde zuurstoftoevoer over gaat. Het brein doet dat als een onbewuste reactie, net zoals de vecht- of vluchtreactie bij paniek, maar nu om emoties onder de duim te houden. Vooral ‘niet gepaste’ emoties van woede en angst die ‘omhoog’ dreigen te komen dienen onderdrukt te worden. De truc is om ons af te leiden met klachten als spit, nekklachten, schouderklachten of zelfs migraine.

De oplossing is naar zijn ervaring simpel. Enerzijds het herkennen en erkennen dat er inderdaad sprake is van stress in de vorm van angst of woede. Anderzijds het overtuigend besef dat er in de rug of nek feitelijk géén sprake is van een fysieke afwijking die verantwoordelijk is voor deze klachten. Het niet onderkennen van deze emoties naast het niet kunnen uiten ervan kan zorgen voor het soms jarenlang voortbestaan van deze en andere klachten.

Omdat de meesten van jullie, noch ikzelf deze optie als aanvaardbaar bij mijn onderbouwing van rugklachten hebben opgenomen, voel ik me gedwongen deze alsnog aan mijn boekenwijsheid toe te voegen. Dit temeer daar iemand me onlangs toevertrouwde hierdoor van haar zeer langdurig bestaande rugklachten verlost te zijn.

Dr. Leo van Deursen