JUBILEUMKRANT skutsje.nl
2
Jubileumkrant 75 JAAR
Jubileumkrant 75 JAAR
3
12 t/m 16 feb 2021 Hier begint je watersportseizoen Boot Holland feliciteert de SKS met hun 75-jarig bestaan
mediapartner:
WTC EXPO Leeuwarden www.boot-holland.nl
Jubileumkrant 75 JAAR
4
Z O M 2E0 2R0 Fotowedstrijd Groetjes uit...
Doe mee en win! Stuur een (thuis)vakantiegroet en maak kans op mooie prijzen! Voor velen wordt dit een andere zomer dan de bedoeling was. We blijven thuis, kiezen voor een bestemming in Nederland of gaan misschien op de valreep toch nog naar het buitenland. Maak een foto vanuit uw tuin, balkon, woonplaats of vakantiebestemming en stuur deze met een originele vakantiegroet naar lc.nl/fotowedstrijd. Insturen kan tot en met zondag 16 augustus 2020. Onder alle inzenders verloten we: • 1x een IKOHS Retro Espressomachine • 10x een cadeaubon van Bol.com ter waarde van € 20,• 10x een boekenbon ter waarde van € 20,De leukste foto’s plaatsen we in de krant en op lc.nl.
lc.nl/fotowedstrijd
Jubileumkrant 75 JAAR
5
VO
‘Geen wedstrijden, maar wél een jubileum!’
O RW O O RD
Wat een prachtig jaar had moeten worden voor het skûtsjesilen, is ineens veranderd in een ‘windstil’ seizoen. En dat net nu de SKS 75 jaar bestaat. Een jubileum dat we allemaal natuurlijk het liefst hadden gevierd met spectaculaire zeilwedstrijden. Het loopt even anders, maar zoals
“Wy moatte wat dwaan mei it jubileum
zeilen tijdens de Tweede Wereldoorlog en
Namens het gehele team wensen we u
SKS-voorzitter René Nagelhout ook al
van de SKS.”
gingen zelfs op de romantische toer.
allemaal een fijne zomer en dat we in
ús foarby gean litte. Juist daarom ligt
En dat hebben we gedaan! Na een
Ook bijzonder: wie wordt door de
skûtsjesilen, want dat is uiteindelijk wat
deze prachtige jubileum-editie van de
korte, maar effectieve brainstormsessie
huidige schippers als dé kampioen
we het liefste willen….
Skûtsjekrant voor u.
kwamen we erachter dat er blijkbaar
van alle SKS-kampioenen gezien. Een
niemand anders met dit idee was.
onmogelijke vraag, maar we stelden hem
aangaf: wy kinne dit jier net samar oan
2021 met de wind in de zeilen weer gaan
wel en kregen mooie, ontroerende en
Sinds begin maart ben ik met mijn bedrijf Devea de nieuwe eigenaar van de
We zijn direct op zoek gegaan naar
Skûtsjekrant en van de website
redacteuren die ons verder konden
www.skutsje.nl.
helpen. Die hebben we gevonden in
verrassende antwoorden.
DOEDE VELLEMA PIETER JAN HEIDSTRA
Afke Boven en Klasina van der Werf. Zoals u zult begrijpen was het niet
Twee dames die ieder in korte tijd en vol
mogelijk om een reguliere Skûtsjekrant
overgave in de verhalen zijn gedoken. Wat
te laten verschijnen. We kunnen immers
een schot in de roos! Wat hebben ze er
niet voorbeschouwen, we kunnen geen
een werk van gemaakt, zeg.
verslag doen van de wedstrijden en ook het ‘neipetear’ is niet aan de orde. Maar
En wat zijn we ‘GRUTSK’, want voor u ligt
ja, om helemaal niets te doen..
het eindresultaat met de mooiste verhalen uit 75 jaar SKS skûtsjesilen. We spraken
Een aantal weken geleden kwam mijn
met oudgedienden, maar interviewden
goede vriend en collega-uitgever Pieter
ook de jongste bemanningsleden uit de
Jan Heidstra met het idee om een
vloot. We hebben het prille begin van
speciale editie samen te stellen.
de SKS gereconstrueerd, doken in het
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
zien strijden op die grote schepen op de
31
Het is prachtig om mensen vol passie te
15
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?
12
‘Skûtsjesilen leeft als nooit te voren’
Inhoud De oorsprong van 75
75 jaar
Liefde in de vloot
jaar SKS skûtsjesilen
SKS-kampioenen
ligt in Dokkum Een geschiedenis vol unieke momenten
6 9
Naam: Harm de Vlas
Friese meren. Zoals wij vol vuur vertellen
‘Ik heb meer oog gekregen voor hoe de SKS voelt voor mensen’
Leeftijd: 74 jaar
over de historie van de skûtsjes, zo zeilen
Woonplaats: Earnewâld
de schippers en hun bemanningen op het
De eerste ruwe bolsters van de SKS
11
Functie: Voorzitter skûtsjemuseum
scherpst van de snede. Het skûtsjesilen
Wiemer Hoekstra met negentig lentes jong nog altijd fanatiek
21
Dit zijn de jongste bemanningsleden van de vloot
25
‘SKS van levensbelang voor behoud skûtsjes’
27
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
leeft als nooit tevoren.
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT:
Ik ben altijd al een liefhebber geweest van
Ik vind het mooi dat de historische
‘De skippers binne de saakkundigen op it wetter’
33
zeilen. Ik heb mijn vrouw ontmoet tijdens
skûtsjes nog altijd zo actueel zijn.
Van Sleattemermar tot Atlantische Oceaan
35
een zeilvakantie in een BM’er. Wij hebben
Het is bijzonder hoeveel mensen er
onze kinderen grootgebracht met zeilen.
geïnteresseerd zijn in het skûtsjesilen.
Skûtsjemuseum wordt steeds mooier en groter
39
Onze zoon Fonger heeft nu zelfs een
Een betere reclame dan de zeilwedstrijden
Column: Rijkdom
41
eigen skûtsje (de Eureka) en strijdt mee in
van de SKS en IFKS kunnen wij als
de IFKS met de Sterke Jerke.
skûtsjemuseum niet krijgen!
Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen
41
Vader en zoon Boersma: ‘We raken nooit in paniek’
43
COLOFON
De Jubileumkrant 75 jaar SKS is een uitgave van Devea en Heidstra Media in samenwerking met Sintrale Kommisje Skûtsjesilen UITGAVE
Devea M. 06 - 15372255 www.devea.nl Heidstra Media M. 06 - 1143 4272 www.heidstramedia.nl REDACTIE
Afke Boven www.afkeboven.nl Klasina van der Werf www.klasinavanderwerf.nl
VORMGEVING
VDS Crossmedia T. 085 - 773 41 71 info@vdscrossmedia.nl www.vdscrossmedia.nl FOTOGRAFIE
Tom Coehoorn www.thomasvaer.nl Martin de Jong Fotopersburo Martin de Jong
DRUK
NDC Mediagroep www.ndcmediagroep.nl OPLAGE
28.000 exemplaren VERANTWOORDING
Overname van artikelen en/of foto’s is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Devea/Heidstra Media. Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of gepubliceerd zonder de uitdrukkelijke toestemming van de uitgevers.
De Skûtsjekrant giet troch! Helaas dit jaar geen reguliere Skûtsjekrant. Maar in 2021 zijn we weer van de partij.
Kijk nu alvast op de geheel vernieuwde website www.skutsje.nl
De enige échte!
Jubileumkrant 75 JAAR
6
75 JAAR SKS SKÛTSJESILEN
Een geschiedenis vol unieke momenten Een tijdlijn vol bijzonder hoogte- en dieptepunten uit 75 jaar SKS skûtsjesilen. Gebaseerd op feiten en herinneringen. 1953
1952
1945 De ‘Vereeniging van Skûtsjesilerscommissies in Friesland’ wordt
Iemand moet de
Lodewijk Meeter zorgt voor
opgericht. Schipper Klaas van der Meulen is in 1945 de eerste
eerste zijn.
het voortbestaan van de SKS.
officiële SKS-kampioen.
Lodewijk Meeter
Met 14 skûtsjes aan de start en tienduizenden
Op 22 juli wordt de ‘Vereeniging van Skûtsjesilerscommissies in
is de eerste SKS-
fans aan wal is het vandaag de dag bijna niet
Friesland’ opgericht. De vereniging krijgt een jaar later een nieuwe
schipper die tijdens
meer voor te stellen dat het voortbestaan van de
naam: ‘Sintrale Kommisje Skûtsjesilen’, de SKS. Het is voor het eerst
de wedstrijd met
SKS ooit in gevaar is geweest. Toch lijkt dat het
dat de wedstrijden met skûtsjes een overkoepelende organisatie
zijn skûtsje omgaat
geval als er in 1953 niet voldoende aanmeldingen
hebben. Ze worden tot op de dag van vandaag nog wel door lokale
in de Folkertssleat
zijn. Lodewijk Meeter trommelt vier andere
wedstrijdcommissies georganiseerd. Schipper Klaas van der Meulen
bij Earnewâld.
skûtsjes op en het kampioenschap is gered.
gaat in 1945 de boeken in als eerste officiële SKS-kampioen. Schipper Klaas van der Meulen op een fok geschilderd door Anne Tjerkstra.
Douwe Egberts wordt hoofdsponsor
De SKS stelt een ‘Originaliteits Kommisje’ in.
mét zichtbaarheid op de tonnen.
Skûtsjes die deelnemen aan de SKS moeten zo origineel mogelijk aan de start
Voormalig topman van Douwe Egberts Cor Boonstra over die deal:
verschijnen. De ‘Originaliteits Kommisje’ controleert of de regels die rondom de
“De SKS had financieel niet de middelen voor nieuwe tonnen. Zo
originaliteit zijn opgesteld, worden nageleefd. Deze commissie krijgt in 1994 de
kwam het dat wij jarenlang de, in mijn ogen prachtige, rode boeien
naam ‘Commissie Amels’ en dat wordt in 2000 weer veranderd in ‘Commissie
hebben verschaft. Mét het logo van DE erop. Daar was de SKS in
2000’. Gezien de historie vindt het SKS-bestuur het in 2012 passend om de
eerste instantie niet zo blij mee, want reclame. Maar omdat Douwe
naam Douwe Amels terug te brengen. Zo keert, na overleg in de Algemene
Egberts een Fries bedrijf uit Joure is, gingen ze toch akkoord. Ik
Ledenvergadering, de oude naam ‘Kommisje Amels’ weer terug.
1987
1995
1988
heb al die jaren met veel trots naar die boeien gekeken.”
Douwe Visser van Sneek wordt voor het eerst kampioen (en dat gaat niet zomaar). In het voorseizoen slaat de schipper al een keer om met zijn Sneker Pan en tijdens de SKS bij Lemmer gebeurt het weer. Het schip raakt zelfs helemaal onder water.
Een ‘knik’ is aanleiding tot
Dacron (kunststof) zeilen
Desondanks eindigt het team, dat voor een deel bestaat uit schippers van nu,
discussie.
doen hun intrede.
bovenaan in het eindklassement. Gerhard Pietersma, toen nog bemanningslid op de
Hoe kan het dat d’Halve Maen
Deze zomer zeilen de skûtsjes
Sneker Pan nu schipper op het skûtsje van Earnewâld: “Dy ûntlading wie doe sa grut”.
ineens zo goed zeilt? Hebben ze de
voor het eerst met dacron zeilen.
Douwe Visser van Sneek wordt in totaal negen keer kampioen.
boeg een stukje opgetild, ‘geknikt’,
Door het achterblijven van de
om de weerstand van het skûtsje
kwaliteit komt een einde aan het
te verminderen? De één weet het
tijdperk van de katoenen zeilen.
zeker, de ander denkt van niet. Ook
Joure heeft tijdens haar 25-jarige
de originaliteitscommissie denkt
jubileumwedstrijd de primeur.
dat het wel meevalt. Het skûtsje kan
Veertien skûtsjes met dacron.
gewoon blijven zeilen.
1998
1996
Feest op het volgschip van Douwe Visser, foto: Gerhard Pietersma
Langweer houdt op.
finale zo spannend.
Sytze Brouwer, zoon van oud-schipper en drievoudig
De SKS bestaat 75 jaar,
Heerenveen en Grou zeilen beide
kampioen Pieter Brouwer, debuteert als schipper van
maar kan voor het eerst
op kampioenskoers, maar het
Heerenveen. “Wy wûnen twa kear op ‘e Lemmer, dat wie al
geen kampioenschap
eindklassement wordt in de
geweldich, mar we mochten ek noch de twadde priis yn it
organiseren.
laatste minuten bepaald. Grou kan
einklassemint ophelje. Om yn ús earste jier mei syn allen sa
Door het corona-virus
alleen kampioen worden als deze
te prestearjen, dat is myn moaiste SKS-momint.”
kan de SKS zijn jubileum
wedstrijd eindigt met een skûtsje
niet met een zinderend
tussen hem en Heerenveen. Aan
Joure wordt dit jaar uitgesloten van verdere
kampioenschap vieren.
de hand van een tactische zet weet
deelname, omdat het mastbeslag niet voldoet aan het
Het is de eerste keer in
Douwe Visser van Grou Heerenveen
originaliteitsreglement. Het is voor het eerst dat een skûtsje
75 jaar dat de SKS niet
tot een lange stuurboordslag
midden in het kampioenschap wordt gediskwalificeerd.
door kan gaan.
te dwingen. Daardoor lukt het
Op Stavoren verlaat Langweer de wedstrijd. Een statement
Drachten om voor de Feansters te
tegen de verandering van de zeilformule die heel nadelig
komen. Grou is kampioen.
voor hen uitpakt. Het wordt de aanzet voor een onderzoek
2017
spannend, nee, nooit was een
2018
Sytze Brouwer debuteert, Joure wordt uitgesloten en
2020
Zelden was een finale zo
naar een hernieuwde zeilformule.
Jubileumkrant 75 JAAR
7
Philips verkoopt wereldwijd zijn 50
Vanaf nu mogen er niet meer dan
Oprichting van de ‘Vereniging van Schippers en
miljoenste scheerapparaat.
14 skûtsjes meedoen aan de SKS
Bemanningsleden der Friesche Skûtsjes’ (VSB).
Het levert Philips Drachten een skûtsje
wedstrijden.
Tot begin jaren ’70 wordt er tijdens de jaarvergadering in Hotel-Restaurant
op: d’Halve Maen.
Het skûtsje van Huizum wordt als
Hanenburg in Sneek een touw gespannen tussen bestuurders van de
Om de torenhoge verkoop van
dertiende aan de SKS-vloot toegevoegd.
SKS en schippers en bemanningsleden. Dit touw moet het bestuur en
scheerapparaten te vieren, schenkt
Tegelijkertijd wordt het maximaal aantal
de soms opvliegende schippers en hun achterban uit elkaar houden.
een Amerikaanse dochteronderneming
deelnemers bepaald: veertien skûtsjes.
Daardoor wordt het vooral een symbool voor de grote afstand en soms
een mooi bedrag aan Philips Drachten.
Vanaf 1970 zeilen er ook daadwerkelijk
felle tegenstellingen tussen beide partijen. Als tegenwicht voor de destijds
Daar wordt het skûtsje d’Halve Maen
veertien mee in het kampioenschap.
machtige bestuurders van de SKS wordt de Vereniging van Schippers en
van gekocht. Zo kan Friesland ook een
Bemanningsleden (VSB) der Friesche Skûtsjes opgericht. Doelstelling is het
beetje meegenieten van de mijlpaal.
behartigen van de belangen van schippers en bemanningen, zodat ook hun stem gehoord wordt binnen het SKS bestuur.
1969
1968
1959
1972
Discussies leiden tot ‘Formule Amels’ en ‘Commissie Amels’. Zijn de wedstrijden wel eerlijk als de skûtsjes onderling zo verschillen? Een zeilformule moet een einde maken aan deze discussie. Makkumer scheepsbouwer Douwe Amels stort zich op een berekening die bepaalt hoeveel vierkante meters aan
De SKS krijgt voor het
Ulbe Zwaga sr. wint zijn elfde
zeil een skûtsje mag hebben. Hij baseert dit op lengte, breedte en diepgang van de
eerst een hoofdsponsor:
en laatste kampioenschap.
schepen. Deze formule blijft jarenlang het uitgangspunt voor de regelgeving, maar
Friese Rabobanken.
Door zijn vele (dag)overwinningen is
zal decennia later wederom voer voor discussies worden. De Commissie Amels
hij tot op de dag van vandaag (zomer
wordt in het leven geroepen om de skûtsjes op de formule te controleren.
2020) nog steeds de meest succesvolle skûtsjesiler in de SKS tot nu toe.
Schipper Klaas van der Meulen overlijdt tijdens de wedstrijd bij Stavoren. Van der Meulen, die uitkomt voor het dorp Woudsend, overlijdt in ‘het harnas’ aan het helmhout van zijn eigen skûtsje. De wedstrijd wordt gestaakt, maar in overleg met de familie, schippers en bemanningen wordt besloten het verdere kampioenschap voort te zetten. Met uitzondering van de zeildag bij Woudsend. Op deze dag vindt nu de
1973
1979
begrafenis plaats. De drievoudig SKS-kampioen is 66 jaar geworden.
Lodewijk Meeter overlijdt Een dubbele kampioen, of toch niet.
op 91-jarige leeftijd.
Twee deelnemers worden dit jaar na het
De man die skûtsjesilers
kampioenschap door het bestuur uit de
optrommelde om toch
uitslagen gehaald. Het begint met het
te kunnen zeilen, de
skûtsje van Joure dat de reglementen over
tweevoudig kampioen
de maatvoering zou hebben overtreden.
die als eerste schipper
Na hertelling is nu Sneek kampioen. Er is
een skûtsje speciaal voor
alleen één maar: het Leeuwarder skûtsje is
de SKS kocht, aanjager
al gehuldigd. Het bestuur besluit dat beide
voor de oprichting van de
schippers de kampioenswimpel krijgen. Twee
VSB en de man die er op
kampioenen dus. Of, wacht! Bij Leeuwarden
stond dat SKS-schippers
wordt een met kunststof versterkte mast
uit een skûtsjefamilie
geconstateerd. En zo heeft de SKS dit jaar
moeten komen, hij is niet
toch ‘maar’ één kampioen: Sneek.
meer.
2006
2002
2008
Pieter Meeter van Akkrum valt overboord bij De Veenhoop, maar wordt ook derde. Als het skûtsje van Huizum het roer van het Akkrumer skûtsje raakt, wordt schipper Pieter Meeter overboord geslingerd. “Ik vloog door de lucht en dacht ‘wat gebeurt me nu?’. Alle skûtsjes kwamen eraan, dus ik heb gezwommen VSB wordt cVSB.
voor mijn leven. Daarna ben ik weer aan boord gegaan. We
De Vereniging
hadden het zeil al naar beneden, maar het was mijn tweede
van Schippers en
jaar als schipper en ik wilde eigenlijk nog wel even door.
Bemanningsleden
Puur om te oefenen. Dat mocht van de andere schippers.
wordt opgeheven
Ineens pakten alle vlagen goed uit en kwamen we alsnog
en gaat verder
als derde over de finish. Mét blauwe schenen, zónder bril. Ik
als commissie
zag vrijwel niets! Ze moesten me op de kant waarschuwen
van Schippers en
dat ik er was. Als het nu slecht gaat roept de bemanning
Bemanningsleden.
nog wel eens: ‘moeten we je anders even overboord gooien
2015
schipper?’” De uitslag is trouwens geldig.
Foto’s: Martin de Jong. Bronnen: SKS, schippers, de Volkskrant, De Telegraaf, Foar de Neiteam.
Jubileumkrant 75 JAAR
8
Wil je aan de slag in een wereldwijd toonaangevende topsector en verzekerd zijn van een baan? Kies dan voor de Maritieme techniek!
Werk maken van je passie
• Maritieme techniek niveau 2, 3 en 4 • Industriële lakverwerking niveau 2 en 3 • Maritiem technisch leidinggevende niveau 4
www.yachtbuildersacademy.com
www.rocfriesepoort.nl
Jubileumkrant 75 JAAR
9
VOORZITTER SKS RENÉ NAGELHOUT
‘Ik heb meer oog gekregen voor hoe de SKS voelt voor mensen’ In een tijd van nieuwe ontwikkelingen die elkaar bijna dagelijks opvolgen, is het in stand houden van oude tradities niet altijd even gemakkelijk. Door de jaren heen is er dan ook veel moeite gedaan om het collectieve gedachtegoed van de SKS scherp op het vizier te houden. Nagelhout: “We hebben oog voor ontwikkelingen, die geven inzicht, maar tegelijkertijd blijven de kernwaarden staan. Het schipperschap, het familiegebeuren, ons eigen wedstrijd- en originaliteitsreglement en het zeilen op de wateren waar we dat al decennialang doen. Dus ook bij Earnewâld en op De Veenhoop. Schippers zeilen natuurlijk het liefst op ruim water, maar de meeste voorouders hebben juist daar, in die sloten, met skûtsjes hun brood verdiend. Ik hoop dan ook dat die kernwaarden blijven zoals ze zijn, want anders is het eigene weg, worden we een eenheidsworst. En wat is er nu mooier dan veertien skûtsjes door de Folkertssleat te zien varen? Een machtig gezicht!”
DE JEUGD BETREKKEN Een andere uitdaging om het voortbestaan Het gezin Nagelhout met de jonge René op de arm van zijn vader. Foto: René Nagelhout/privé eigendom
Als kleine jongen vaart hij zo ongeveer op alles wat blijft drijven en als geboren Wâldseiner telt er natuurlijk maar één ding: het skûtsje van Wâldsein. Nu, zo’n vijf decennia later, is René Nagelhout voorzitter van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen en werkt hij samen met al die andere vrijwilligers aan het voortbestaan van de vereniging. “Dat ik dit mag doen, daar ben ik echt heel trots op.”
te kunnen garanderen is het betrekken van de jeugd. “De SKS wordt volledig gedragen door vrijwilligers en één van de grootste zeilevenementen van Friesland. We binden elk jaar 300.000 liefhebbers aan ons, nog los van het publiek dat ons digitaal volgt. Wereldwijd is dat uniek. Om daarmee door te kunnen gaan, moeten we ook jonge mensen
Het is zomer, ergens halverwege de jaren
FOKKENIST IN DE IFKS
zeventig. Een Wâldseiner jongetje sleept met
Vóór zijn voorzitterschap zeilde Nagelhout
wat stukken hout voor zijn vlot. Zeilen kan
zelf ook enkele jaren mee op een skûtsje,
hij ook, maar je hebt niet altijd een zeilboot
maar dan in de IFKS: “Kees van der Kooij
nodig om je over het water te verplaatsen.
wilde met de Zeldenrust meedoen. Hij had
En die andere mogelijkheden benut hij net zo
wat mannen bij elkaar gezocht, maar miste
lief. Met twee plankjes kom je tenslotte ook
nog een fokkenist en Lemmer Ahoy (een
al een heel eind. Nog even en het gezin heeft
wedstrijdweekend voor zowel SKS- als
vakantie. Hij kijkt uit naar die twee weken
IFKS-skûtsjes, red) zat eraan te komen. Ik
EN TOEN…CORONA
op het water. Ze vallen, niet geheel toevallig,
wilde wel, maar alleen dat weekend. We
Nagelhout: “Dan is niets meer belangrijk. Alle aandacht gaat vervolgens terecht naar de
samen met het skûtsjesilen van de SKS.
werden tweede, vlak achter de Sneker Pan.
problemen die er wereldwijd zijn. We hadden al snel in de gaten dat het kampioenschap in
Vanaf de sterke arm van zijn vader heeft hij
En het team was echt heel leuk, dus het
de zomer niet door kon gaan. Tegelijkertijd wilden we kijken naar wat er wel mogelijk was.
het beste uitzicht op de wedstrijden. Het is
begon enorm te kriebelen. Als zeiljongetje
We kwamen uit op een mini-kampioenschap in september. Vervolgens mocht er vanaf 1 juli
een perfecte plek om het skûtsje van zijn
uit Woudsend wil je natuurlijk het liefst
toch weer meer, dus dan ga je opnieuw om de tafel. Maar de SKS is een afspiegeling van de
dorp goed in de gaten te houden.
skûtsjesilen. Uiteindelijk ben ik drie jaar aan
maatschappij. Dat betekent dat we mensen hebben die, nu het weer kan, hun geld moeten
boord gebleven.”
verdienen. Daarom zijn we bij ons eerste plan van een mini-kampioenschap gebleven.”
De tijd van vlotten bouwen ligt inmiddels
In de zomer zeilen, in de winter druk met
De SKS organiseert 11, 12 en 13 september een jubileumweekend in Langweer. Op zaterdag
alweer de nodige jaren achter René
onderhoud van het skûtsje en daarna weer
12 en zondag 13 september wordt door de skûtsjes op de Langweerder Wielen gestreden
Nagelhout, maar de liefde voor water, zeilen
trainen, trainen, trainen. Nagelhout: “Je
om de jubileumbokaal.
en skûtsjes bleef. Na twintig jaar in de
bent continu bezig om beter te worden.
wedstrijdcommissie van Woudsend en een
Werken aan de trim, de boathandling en
intensieve periode als secretaris van de SKS
maar weer gijpen en nog een keer gijpen.
(“notulen, brieven, contracten, alles kwam
Stormrondjes draaien. Hoe kunnen we nog
voorbij”), staat hij nu vier jaar als voorzitter
sneller? Je ziet het ook bij de jongens van de
aan het hoofd van de Sintrale Kommisje
SKS, hoe gericht ze trainen en daarna alles
Skûtsjesilen. Afgelopen maart tekende hij
opschrijven. De stand tot aan het laatste
voor nog eens vier jaar bij.
nokje, merkjes zetten in de touwen. Dat
‘Wat is er mooier dan 14 skûtsjes in de Folkertssleat?’
aanspreken. En het is belangrijk dat we blijven uitleggen hoe het allemaal tot stand gekomen is, waarom we dingen doen zoals we ze doen en hoe bijzonder dat eigenlijk is. Maar ik maak me geen zorgen, hoor. Als ik zie dat er nog steeds jonge schippers zijn die het helmhout pakken, dan leeft onze vereniging!”
VOORZITTER VAN DE SKS
samenwerken vond ik het allermooiste, maar “Juist in de afgelopen vier jaar, waarin ik niet
ik had er door mijn werkzaamheden voor de
meer de intensiteit van het secretarisschap
SKS op een gegeven moment geen tijd meer
had, heb ik meer oog gekregen voor hoe
voor.”
de SKS voelt voor mensen. De historie, de beleving, de aandacht die ervoor is
EEN ONVERMIJDELIJKE KEUZE
en bovenal de families. Ook de jonge
Met het secretarisschap voor de SKS en
jongens die nu aan het helmhout komen,
het zeilen in de IFKS, blijft er nog maar
hebben allemaal de familietradities op
weinig vrije tijd over. Een keuze wordt
hun schouders. Je ziet het aan hoe ze zich
onvermijdelijk, maar is eenvoudig gemaakt.
manifesteren als schipper. Het zit écht in
Nagelhout: “Als ik bestuurlijk kan zorgen dat
hun DNA. Je kunt bij wijze van spreken
het skûtsjesilen blijft voortbestaan, dan kies
voelen wat er vanuit het verleden met die
ik daarvoor.”
jongens meekomt.”
René Nagelhout aan de fok van de Zeldenrust in de IFKS.Foto: Martin de Jong
10
Jubileumkrant 75 JAAR
Beemster kaas feliciteert de SKS!
Echte kaas komt uit de Beemster Dit komt onder andere doordat wij extra goed zorgen voor onze koeien en kleine
coöperatie van Beemster boeren. Omdat onze keten, van grasspriet tot kaas, hélémaal duurzaam is. En omdat we onze unieke smaken op een ambachtelijke manier maken.
Jubileumkrant 75 JAAR
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
11
De eerste ruwe bolsters van de SKS ‘Allinne in boer sylt syn skip om’ LODEWIJK MEETER: REDDER VAN HET SKÛTSJESILEN Lodewijk Meeter is in 1915 geboren in Munnekezijl. Hij heeft ervoor gezorgd dat de Friese zeilwedstrijden met skûtsjes van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS) nog bestaan. Toen in 1953 het skûtsjesilen zou
‘Ik hou van de strijd, de spanning en de actie’
worden afgelast wegens te geringe deelname, regelde Meeter voldoende schepen. Hij was de eerste SKS-schipper die, in 1952 in de Folkertsloot bij Earnewâld, omsloeg met zijn schip in het kampioenschap. Meeter was eigenaar van een scheepswerf en de eerste die speciaal voor de wedstrijden
Naam: Joop Mink
een eigen skûtsje aanschafte. Hij heeft er
Leeftijd: 85 jaar
bovendien voor gezorgd dat een deelnemer
Woonplaats: Wergea
aan het skûtsjesilen uit een geslacht van
Beroep/functie: Gepensioneerd
(zeilende) beroepsschippers moet komen. In
(voorheen chauffeur melkproducten
1970 en 1971 werd Meeter SKS-kampioen met
bij Frico Warga en van 1976 – 1986
het Huzumer skûtsje. Hij kwam elf maal op de
schipper van skûtsje Doarp Grou).
tweede plek terecht.
HOE BENT U BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
Meeter werd in 1971 benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij was erelid van de SKS en ereburger van de gemeente
Mijn vader, vrachtschipper Berend Mink, kocht al in 1948 een skûtsje: De Nijverheid van Drachten. We vervoerden, mest, modder of bieten. ’s Winters was het rustig en als er ijs lag
Ulbe Zwaga
Als het over de SKS gaat, dan hoor je al snel de namen Meeter en Zwaga vallen. Zij waren echt de mannen van het eerste uur, die geen blad voor de
verkocht mijn vader koek en zopie. Ik
mond namen maar doordenderden. Ruzie maken met elkaar en dan weer
was dertien jaar toen ik klaar was met
doorgaan. Hun jarenlange strijd ontstond mede doordat ze vele seizoenen
school en mee hielp op het schip. Dat was hard werken. Toch was ik meteen
aan elkaar gewaagd waren. Het zijn de mythes van de SKS.
Leeuwarden. Er was er echter maar één die altijd wel te vinden was op zijn revers en dat was het speldje van de Vereniging van Schippers en Bemanningsleden (VSB) van de SKS. Die uiting van waardering kwam namelijk bij de echte zeilers vandaan voor de aanstichter van de totstandkoming van de VSB in 1969.
besmet.
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?
ULBE ZWAGA: BESTE HARDZEILER ALLER TIJDEN
Ulbe Zwaga werd in 1969 gevraagd als
Lodewijk Meeter overleed in 2006 op 91-jarige
schipper voor een recreatiecentrum NV De
leeftijd in Leeuwarden. In het Skûtsjemuseum
Met 79 dagoverwinningen en 11
Woudfennen bij Langweer. Dat heeft hij drie
is een speciale ‘Meeterkast’ ingericht met
De strijd, de spanning, de actie.
kampioenschappen staat Ulbe Zwaga
jaar gedaan, waarna hij terug kwam bij Grou
alle prijzen die Lodewijk Meeter won met
Eigenlijk alles! De wedstrijdlocaties
(1907-1992) uit Langweer nog altijd op de
en meteen in zijn eerste jaar alweer kampioen
wedstrijdzeilen, zijn Koninklijke onderscheiding
in Earnewâld, Langweer en Elahuizen
eerste plaats in het Vleugelklassement,
werd. In 1976 is hij gestopt als schipper.
en andere persoonlijke attributen.
lagen mij het beste. Daar won ik
het klassement waarin ook naar het aantal
meerdere malen. Maar het was net
tweede en derde plaatsen wordt gekeken. Hij
niet genoeg voor het kampioenschap.
deed in de jaren dertig van de vorige eeuw
Het lopen wordt minder, dus volg ik de
met zijn ‘Twee Gebroeders’ al mee. Het schip
meeste wedstrijden nu op tv.
waarmee hij in het dagelijkse leven turf,
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: In 1956 heeft mijn vader het skûtsje
mest, stront, maar vooral grond en terpaarde vervoerde. En het schip waar hij met zijn gezin op woonde.
De Nijverheid verkocht aan Earnewâld. Dit was het eerste dorp dat een
Zijn grootste successen had hij met het
skûtsje kocht. Later volgden velen het
‘Doarp Grou’. In de periode 1958-1962 werd
voorbeeld. Mijn vader bleef schipper. Ik
hij vijf jaar achter elkaar kampioen en in 1967
zeilde daarna bij Albert van Akker van
sleepte hij nogmaals een kampioenstitel in
Leeuwarden. Vervolgens was ik tien jaar
de wacht. In de tussenliggende tijd zat hij
lang schipper van het Grouster skûtsje.
steevast bij de eerste drie. Zijn beste jaren
Mijn zoon Berend volgde mij op, het
had hij met Tjitte Lammertsz Brouwer als
schip werd ‘verlengd’ en toen begon de
fokkenist. Die werd later als schipper op de
victorie. Hij werd tweemaal kampioen.
‘Gerben van Manen’ van Heerenveen zijn grootste rivaal.
Loadewyk Meeter
RIVALEN MET DEZELFDE PASSIE Voordat Lodewijk Meeter schipper werd had hij al wel als bemanningslid ervaring opgedaan tijdens de eerste twee jaren van de SKS. Ook als zwaardman bij Ulbe Zwaga aan boord tijdens de wedstrijden bij Grou, de Veenhoop en Earnewâld. Zwaga had laconiek gereageerd toen Lodewijk in 1952 omsloeg: ‘Allinne in boer sylt syn skip om’. In 1965 overkwam het Zwaga echter zelf ook op de Fluessen… Lodewijk Meeter vond dat de Zwaga’s te fel zeilden en dat ze nooit wat vergaten. Daar stond tegenover dat de Zwaga’s vonden dat de Meeters allemaal grote bekken hadden en dat het bij hen allemaal om de show ging. Dit kwam vooral doordat de Meeters als enige toch nog regelmatig even het water opgingen als de wedstrijd al was afgelast. Toch gebeurde het ook wel eens dat De Zwaga’s en Meeters elkaar vonden. Zo waren ze het roerend met elkaar eens tijdens de discussies over de zeilformule in 1975: ‘Wat hat dy Gerritsma (scheepsbouwkundige professor, red.) no foar ferstân fan skûtsjes!’
Jubileumkrant 75 JAAR
12
De oorsprong van 75 jaar SKS skûtsjesilen ligt in Dokkum Skûtsjesilen is een begrip in Friesland en ver daarbuiten. De vaak spectaculaire wedstrijden van de SKS en de IFKS trekken jaarlijks duizenden bezoekers. Velen weten echter niet welke historie er achter deze skûtsjes en het skûtsjesilen schuilgaat. Wist je bijvoorbeeld dat de wedstrijden zijn ontstaan uit pure armoede? En dat de SKS haar oorsprong te danken heeft aan zeilliefhebbers uit Dokkum? Maar ook: hoe kan het dat het wedstrijdzeilen juist tijdens de Tweede Wereldoorlog weer nieuw leven werd ingeblazen?
Statement tegen de Duitse bezetter
de uitvalsbasis voor de zeilactiviteiten.
Door de komst van benzinemotoren nam het
“De keuze voor deze locatie zal ook te
vrachtvervoer per skûtsje af en verdween ook
maken hebben gehad met het feit dat veel
de animo voor de wedstrijden. Toch waren er
onderduikers uit de Bonifatiusstad zich in de
enkele liefhebbers zo verslaafd geraakt aan
‘Alde Feanen’ bij Earnewâld in een arkje schuil
het zeilen met vrachtschepen dat zij de traditie
hielden. De Dokkumers hadden zo een perfecte
in stand wilden houden. Deze liefhebbers –
dekmantel om contact te houden met deze
een groep Dokkumers - richtten op 1 november
onderduikers’’, vertelt Douma. In Piet Miedema,
1941 zeilclub ‘De Watergeus’ op. De naam
uitbater en oprichter van Hotel Princenhof,
refereerde duidelijk aan de Tachtigjarige jarige
vonden zij een betrouwbare partner die aan de
oorlog tegen de Spanjaarden en was daarmee
ene kant het verzet steunde én als ondernemer
een statement tegen de Duitse bezetter tijdens
blij was met de Watergeuzen die wilde plannen
de Tweede Wereldoorlog. Het bestuur bestond
hadden om zeilwedstrijden te organiseren.
uit Piet D. Boersma (voorzitter), A.J. Koekoek (secretaris), Watte Piersma (penningmeester),
NATIONALE PRINCENHOFTOCHT IN 1943
Jaap Boorsma (tweede voorzitter) en Klaas
De vele zeilliefhebbers die zich in en rond
Kingma (wedstrijdcommissaris).
Hotel Princenhof bevonden inspireerden de Watergeuzen tot het organiseren
Dat zeilliefhebbers uit Dokkum aan de
EXTRA CENTEN VERDIENEN
wieg stonden van de Sintrale Kommisje
Skûtsjes zijn oude vrachtschepen, platbodems
Skûtsjesilen (SKS) was voor Dokkumer Nico
die aan het begin van de vorige eeuw werden
Douma reden om zich in de geschiedenis
gebouwd om turf, mest en andere lading naar
van het skûtsjesilen te verdiepen. Douma
de boerderijen te brengen. Hiervoor moesten
is van jongs af aan een verwoed zeiler en
de schepen ondiepe vaarten in. Daarom
nam vier jaar geleden het initiatief om het
werden ze lang en plat gemaakt. In perioden
museumskûtsje De Noarderling terug naar
dat er weinig werk was – als de boeren
Dokkum te halen. “Stichting De Noarderling
geen vracht hadden – probeerden schippers
wil de skûtsjegeschiedenis bij een breder
een paar extra centen te verdienen met
publiek onder de aandacht brengen’’, stelt
wedstrijden. Alle huisraad werd dan uit het
Douma.
skûtsje gehaald en tijdelijk op de wal gezet.
PERFECTE DEKMANTEL
van de Nationale Princenhoftocht op
Omdat er in en om Dokkum geen geschikt
Hemelvaartsdag 3 juni 1943. Douma: “Net als
water was werd Hotel Princenhof in Earnewâld
nu tijdens de coronacrisis, was er ook toen
Nico Douma nam vier jaar geleden het initiatief om het museumskûtsje De Noarderling terug naar Dokkum te halen. Foto: Klasina van der Werf
Jubileumkrant 75 JAAR
13
weinig te doen. Alle schepen lagen voor de
Zeilclub ‘De Watergeus’ nam contact op
HERSTEL VAN DE SKÛTSJESILERIJ
vond na de oorlog samen met de Drachtster
wal. Kosten nog moeite werden gespaard
met de dorpsvereniging in Earnewâld
Deze wedstrijd wordt in het boek SKS
architect Gerben van Manen voldoende
om deze dag tot een succes te maken.’’
(Eendracht maakt macht). Samen stelden
Skûtsjesilen als volgt gememoreerd: ‘Pas op
medestanders om kort na de bevrijding een
De organisatie ervan werd door de Noord
zij een gezamenlijke commissie in voor het
22 juli 1944 konden de skûtsjes weer op de
organisatie van skûtsjeliefhebbers te vormen.
Nederlandsche Watersportvereeniging in
organiseren van een wedstrijd tussen beurt- en
wateren rond Earnewâld verschijnen voor
Daaruit ontstond een jaar later, in 1945, de
Sneek en door de Verbonden Nederlandse
vrachtschepen. Het werd meteen weer groot
een hardzeilpartij. Dit keer werd de wedstrijd
Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS).
Watersportverenigingen te Amsterdam
aangepakt met 300 gulden aan prijzengeld.
georganiseerd door Z.C. De Watergeus uit
goedgekeurd. Het zorgde voor een ongekend
Honderd gulden voor de eerste prijs, tachtig
Dokkum. Niettemin vormde dit de opmaat
groot wedstrijdveld van 163 boten in 12
gulden voor de tweede prijs, zestig voor de
naar een herstel van de skûtsjesilerij in
klassen en daarnaast nog 217 toertocht-
derde, veertig voor de vierde en twintig gulden
Earnewâld na de bevrijding’.
deelnemers. “Ook waren er massa’s mensen
voor de vijfde prijs. Deelnemers die niet in
Klaas Kingma (1923-1986) uit Dokkum en
langs de kade die erbij wilden zijn om de
de prijzen vielen kregen startgeld van vijftien
bestuurslid van zeilclub ‘De Watergeus’
wedstrijd te zien. Eindelijk was er weer eens
gulden. “Dat was een hoop geld voor de
iets leuks te beleven.’’
schippers. Daar konden ze weer van eten.’’
SPANNENDE TIJDEN
SCHIPPERS BLOEIEN WEER OP
Spannend werd het die dag vooral toen
Het bericht van deze wedstrijd ging als een
Dr. Werner Friedrich Ross, zaakgelastigde
lopend vuurtje door de Friese havens. De
van Seyss-Inquart, zich bij het bestuur
vele schippers die - gedwongen door de
aansloot om poolshoogte te nemen bij dit
omstandigheden - al tijden stil lagen bloeiden
grote zeilfestijn. Onder de deelnemers en
op. Er kon weer gezeild worden! De schepen
het bestuur van de Watergeuzen bevonden
werden zoveel als mogelijk opgeknapt om een
zich ‘van arbeidsinzet vrijgestelden’ evenals
goede indruk te maken. Meer dan honderd
onderduikers. Vanuit de starttoren overzag
kwamen naar Earnewâld om dit spektakel
Friedrich het wedstrijdveld en verklaarde
mee te maken, waarvan er dertien voor de
zich zeer ingenomen door deze gezonde
wedstrijd ingeschreven stonden. Duizenden
sportbeoefening. “Toen hij even later per
toeschouwers stonden langs de kant.
Bronnen: Dockumer Zeilclub ‘De Watergeus’ door Jan Douwes van der Velde SKS Skûtsjesilen door R. Wegener Sleeswijk, E. Lok, G. Blom www.dokkumerskutsje.nl
auto richting Burgum vertrok, slaakten velen een zucht van verlichting. Op de zolder van
ENERVERENDE WEDSTRIJD
het hotel zat De Watergeus die - in geval van
Het werd een enerverende wedstrijd. Tjalling
SKS-SKÛTSJES TERUG NAAR DE ROOTS
nood - met een rood vlaggetje zou zwaaien
van der Veen uit Drachten rukte met zijn
De skûtsjewedstrijden van nu zijn volgens Nico Douma niet meer te vergelijken met toen.
om de in het riet verscholen onderduikers een
veertig ton metende ‘Twee gebroeders’ op
“In die tijd werden de gietijzeren potkachel en andere hinderlijke obstakels vlak voor de
waarschuwingssein te geven. Gelukkig hoefde
naar de koppositie, maar toen zijn hanepoot
wedstrijd op de wal gezet. Nu staat er niks meer in de skûtsjes, de schepen zijn verlengd en
hij niet in actie te komen.’’
brak moest hij de strijd staken. De als tweede
de mast is naar achteren verplaatst. Alles voor betere zeilprestaties’’, vertelt Douma. Doordat
gestarte L. Brouwer vocht met zijn 25 ton
de oprichters van de SKS voor een deel uit Dokkum kwamen vond hij het tijd dat ook het SKS-
GROOT SUCCES
metende ‘Rust naar arbeid’ een strijd uit met
skûtsjesilen naar Noordoost-Friesland werd gehaald, de regio waar men vroeger veel met
Ondanks het druilerige weer werd het
de 21 ton metende ‘Twee gebroeders’ van
skûtsjes voer. In 2002 werd de eerste wedstrijd van de SKS-skûtsjes op het Lauwersmeer
evenement een groot succes. Het
Ulbe Zwaga uit Langweer. Zwaga trok aan het
gehouden. Om de vier jaar is dit evenement herhaald. In 2017 streden de skûtsjes voor de
organiseren van zeilwedstrijden werd
langste eind door bij de laatste ton binnendoor
laatste keer om de Bonifatiusbokaal en het is de bedoeling dat er een volgende editie komt.
dankzij dat grote succes van de Nationale
te steken en zo de eerste prijs te pakken.
,,We zijn daarover nog in gesprek met de SKS.’’
Princenhoftocht nieuw leven ingeblazen.
‘Het was gelijk raak’
geen verstand. Ik heb maar gewoon ‘ja’
doet. En dan de verhalen die erbij horen. Als
gezegd en me er helemaal ingestort. Veel
verslaggevers van Omrop Fryslân zijn we
Naam: Afke Boven
moeite kostte dat niet, want het was gelijk
natuurlijk in de bevoorrechte positie om de
Leeftijd: 39
raak. Sinds die zomer volg ik zowel de IFKS
wedstrijden van heel erg dichtbij te volgen.
Woonplaats: Ruinen
als de SKS.
Beroep: Verslaggever/presentator/(eind)
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Die eerste zomer wist ik eigenlijk niets van
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN? Heb je even? Het begint bij de schepen zelf.
bereiden, maakte ik een soort memory-
Het zijn natuurlijk best logge, ijzeren bakken,
kaartjes met zeiltekens, namen van skûtsjes,
Omrop Fryslân vroeg mij een aantal jaren
maar ik vind ze heel mooi. De ronde vormen,
hun schippers, het dorp waar ze vandaan
geleden of ik met Gjalt het IFKS-skûtsjesilen
de noeste arbeid die het gekost heeft om
komen en hun plek in het eindklassement
wilde verslaan op radio. Ik ben op het water
überhaupt een skûtsje van de werf te laten
van het jaar daarvoor. Tot grote hilariteit van
opgegroeid, maar had van skûtsjesilen totaal
glijden, hoe snel ze kunnen als je het goed
Gjalt natuurlijk. Maar het werkte wel!
redacteur Skûtsjekrant
Foto: ThomasVaer Fotografie
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
het skûtsjesilen. Om me goed voor te kunnen
14
Jubileumkrant 75 JAAR
Jubileumkrant 75 JAAR
15
75 jaar SKS-kampioenen In de afgelopen 75 jaar wisten 26 schippers één of meerdere keren het kampioenschap op hun naam te zetten. Het is een bijna onmogelijke vraag, maar toch stelden we hem aan de schippers van de huidige SKS-vloot: wie van die 26 zie je als de ultieme, meest bijzondere of spectaculairste kampioen? De eindklassementen laten geen ruimte voor
negen kampioenstitels tot nu toe runner-up.
twijfel: Ulbe Zwaga sr. heeft tot nu toe de
Zwaga sr. nog altijd hoog boven de anderen
statistieken. Integendeel. Ook achterliggende
uit. Hij wist in totaal 380 punten bij elkaar te
verhalen en bijbehorende emoties spelen een
meeste SKS-kampioenschappen gewonnen. De
En dan is er nog het SKS Vleugelklassement,
zeilen. Op de tweede plaats zien we Lodewijk
grote rol. Wie is in de ogen van de huidige
eerste keer was in 1946, toen nog niet voor een
waarin ook gekeken wordt naar het aantal
Meeter sr. met 357 punten. En Douwe Visser
schippers een groot kampioen?
dorp. De laatste titel werd in 1972 voor Grou
tweede en derde plekken in een officiële SKS-
van Sneek is derde met 299 punten.
binnen gezeild. Daarmee kwam de stand op
wedstrijd. De nummer één krijgt drie punten.
elf. Douwe Jzn. Visser wist met zijn Sneker Pan
De nummer twee, twee en de nummer drie,
De klassementen vertellen een hoop, maar
een overzicht van alle kampioenen die de SKS
gevaarlijk dichtbij te komen, maar blijft met
één. Ook in dit vleugelklassement torent Ulbe
skûtsjesilen draait niet alleen om cijfers en
heeft voortgebracht.
Op www.skutsjesilen.nl/kampioenen vind je
Albert Visser
schipper op het skûtsje van Lemmer
‘Hij is mijn grote leermeester’ “Ik vind mijn broer, Douwe Visser van Sneek, tot nu toe wel dé kampioen, maar de andere Douwe Visser (van Grou, red.) doet ook mooi mee. Die twee zijn wel aan elkaar gewaagd, beide op hele verschillende manieren. Toch is mijn broer mijn grote leermeester. Ik heb nog steeds veel vragen over het zeilen en bijvoorbeeld het omgaan met de bemanning, dus ik bel hem nog regelmatig even op.”
Harmen Brouwer
schipper op het skûtsje van Langweer
‘Zo’n wedstrijd verdient deze afloop’ “Douwe Visser van Grou is in 2018 natuurlijk op spectaculaire wijze kampioen geworden (Douwe Visser wist dat jaar door een tactische zet in de laatste minuten van de allesbepalende en zenuwslopende finalewedstrijd kampioen te worden, red.). Superknap. Wij, het skûtsje van Heerenveen, hebben die dag de beste race van het seizoen gezeild. Heel aanvallend en goed, maar zo’n wedstrijd verdient deze afloop. Ook al had ik natuurlijk liever gezien dat wij kampioen waren geworden. Twee andere kampioenen zijn wat mij betreft mijn vader, Pieter Brouwer, en Douwe Visser van Sneek.”
Jeroen Pietersma
schipper op het skûtsje van Drachten
‘Ik denk nog steeds: hoe zou Douwe het doen’ “Douwe Visser van Sneek is onevenaarbaar. De Sneker Pan is niet eens het snelste skûtsje, toch wist hij onder elke formule te presteren. Hij was mijn leermeester. Als jongen van 16 zag ik hem altijd van alles doen op dat skûtsje. Met touwtjes prutsen, noem maar op. Ik had heel veel respect voor hem en wilde hem niet uit zijn concentratie halen, maar af en toe durfde ik toch te vragen waarom hij bepaalde dingen deed. Hij heeft mij de basis en nog zoveel meer bijgebracht. Als ik op het skûtsje stap denk ik nog steeds: hoe zou Douwe het doen.”
Sytze Brouwer
schipper op het skûtsje van Heerenveen
‘Hij ademt skûtsjesilen’ “Ik heb drie favorieten. Alle drie heb ik ze zelf bewust meegemaakt. Dat zijn Douwe Visser van Sneek, Douwe Visser van Grou en mijn vader Pieter Brouwer als schipper van Heerenveen. Een combinatie van deze drie is volgens mij ‘dodelijk’. Douwe Sneek heeft er een heleboel voor gelaten, hij ademt skûtsjesilen. En hij was moeilijk te peilen, dat is positief in deze sport. Douwe Grou maakt de wedstrijd echt af en mijn vader kan verschrikkelijk goed met mensen omgaan.”
Jubileumkrant 75 JAAR
16
It Skûtsjesjoernaal giet troch oer 75 jier skûtsjesilen en mear
Omropfryslan.nl/skûtsjesilen
Zijsling en Zonen Bagger- en Aannemersbedrijf Zijsling en Zonen B.V
Zijsling Zand en Grind B.V.
Uw partner in:
Handel in:
Baggerwerkzaamheden
Zand
Ploegwerkzaamheden
Grind
Op- en overslag
Grond
Transport over water
Tegels en Klinkers
Bergingswerkzaamheden
Stortsteen
Als skutsjesilen-fans missen we het enorm, maar volgend jaar halen we het dubbel en dwars in, wij zijn weer van de partij. Dan nu maar iets anders doen, de boekhouding bijvoorbeeld? Ontdek dan de mogelijkheden van Speedbooks.
Riperwei 3 8623 XR Jutrijp
Kaeidyk 5 8711 HD Workum
0515-424603
0515-542153
info@zijslingbv.nl www.zijslingbv.nl
✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓
Zelf een jaarrekening maken? Speedbooks! Budgetten bepalen? Speedbooks! Uw liquiditeit onder controle? Speedbooks! Een handig real time dashboard? Speedbooks! Online, offline, of via een app? Speedbooks! Èn verrassend betaalbaar….? Speedbooks, de #1 rapportagesoftware Voor MKB, administratiekantoren en accountants www.speedbooks.com
Jubileumkrant 75 JAAR
17
Auke de Groot
schipper op het skûtsje van de Súdwesthoek
‘Kampioenen leveren nu grotere prestaties’ “Als je de hele lijst van kampioenen bekijkt, dan heeft Ulbe Zwaga wel een indrukwekkende reeks. Het is alleen moeilijk te beoordelen hoe de schepen toen waren. Ik denk dat ze nu dichter bij elkaar liggen, dus dan leveren de kampioenen van nu misschien wel grotere prestaties. Dan kies ik toch voor Douwe Visser van Sneek en Douwe Visser van Grou. Winnen in een tijd dat de skûtsjes kwalitatief zo dicht bij elkaar zitten, daar heb ik echt respect voor.”
Douwe Visser
schipper op het skûtsje van Grou
‘Elk kampioenschap is geweldig’ “Elk kampioenschap is voor een schipper geweldig. Het is moeilijk om daar één uit te pakken. Dat je het voor mekaar krijgt is gewoon heel bijzonder. Voor ons was 2018 een heel mooi kampioenschap. Dat ging van ‘ja, we hebben het’ naar ‘bliksem, dit komt niet goed’ en dan lukt het uiteindelijk toch in die laatste 5 seconden van de finalewedstrijd.”
Klaas Westerdijk
schipper op het ‘Philipsskûtsje’ d’Halve Maen (Drachten)
‘Net knipe, net prutse’ “Beide Douwes! Douwe Visser van Sneek is negen keer kampioen geworden en bij Douwe Grou klopt alles: hij stapt op het skûtsje en wordt kampioen. Ik pik daar echt wel dingen van op en die neem ik dan weer mee. Zo heb ik ook heel veel van Pieter Brouwer (oud-schipper van Heerenveen, red.) opgestoken. Bijvoorbeeld dat je bij Earnewâld en De Veenhoop gelijk van de wal af overstag moet gaan en dan gas erop. Net knipe, net prutse anders ben je verloren.”
Gerhard Pietersma
schipper op het skûtsje van Earnewâld
‘Afgekocht met een sigaar’ “Rienk Zwaga zeilde in 1979 op het skûtsje van de Súdwesthoek. Dat was een klein skûtsje en een kleine gemeenschap, dus weinig geld, maar hij werd toch kampioen. Het was eigenlijk heel apart dat ze met zo’n klein scheepje zo hard konden. Maar hij had een hele goede bemanning en ze waren hartstikke fanatiek. In hetzelfde jaar had Rienk nog een protestsituatie met mijn pake. Het werd afgekocht met een sigaar en dat was dat.”
Johannes Meeter
schipper op het skûtsje van Huizum
‘Hij heeft slimme streekjes’ “Als ik moet kiezen, dan wordt het Douwe Visser van Grou. Douwe Visser van Sneek was ook een goede skûtsjesiler, maar Douwe Grou is tactisch sterker, denk ik. Hij heeft wat slimmere streekjes in een wedstrijd. Douwe Sneek had dat ook wel, maar hij is een heel ander persoon. Veel rustiger. Douwe Grou hoor je veel sneller in een wedstrijd. Ulbe Zwaga sr. was natuurlijk ook een fenomeen. Ik heb uit verhalen begrepen dat hij persoonlijk het tuig erop zette en dan liep zo’n schip.”
18
Jubileumkrant 75 JAAR
䰀䤀䐀 圀唀刀䐀䔀
⸀ 娀攀猀 欀攀攀爀 瀀攀爀 樀愀愀爀 栀攀琀 䴀䄀堀 䰀攀搀攀渀戀氀愀搀 ㈀⸀ 䐀攀攀氀渀愀洀攀 愀愀渀 攀砀挀氀甀猀椀攀瘀攀 氀攀搀攀渀愀挀琀椀瘀椀琀攀椀琀攀渀 ㌀⸀ 䬀漀爀琀椀渀最 漀瀀 漀渀稀攀 攀瘀攀渀攀洀攀渀琀攀渀 攀渀 瘀漀漀爀猀琀攀氀氀椀渀最攀渀 㐀⸀ 䜀爀愀琀椀猀 瀀攀爀猀漀漀渀氀椀樀欀 愀搀瘀椀攀猀 瘀愀渀 搀攀 䴀䄀堀 伀洀戀甀搀猀洀愀渀
䤀䬀圀伀刀䐀䰀䤀䐀嘀䄀一䴀䄀堀⸀一䰀 㤀 ⴀ 㔀㔀㔀㔀
Jubileumkrant 75 JAAR
19
Willem Zwaga
schipper op het skûtsje van Leeuwarden
‘Hij laat een banaan nog snel zeilen’ “Dat is toch wel mijn heit, Ulbe Rienksz. Zwaga, kampioen in 1998 en 1999. Hij heeft een groot inzicht in het wedstrijdveld en hij is brutaal en aanvallend in zijn manier van zeilen. Zijn grootste talent is misschien wel het trimmen van een schip; hij kan een banaan nog snel laten zeilen. Zijn kampioenschappen waren ook bijzonder omdat het de eerste keer voor Leeuwarden was. De bemanning van toen zijn de ouders van mijn bemanningsleden nu. We zijn dus echt met z’n allen opgegroeid op en om het Leeuwarder skûtsje.”
Rinus de Jong
schipper op het skûtsje van Joure
‘En dan tóch kampioen worden’ “Dat zijn meerdere, want elke kampioen heeft zijn eigen verhaal. Maar als ik moet kiezen, dan denk ik toch Douwe Visser van Sneek. Vooral om de manier waarop hij opnieuw de SKS wist te winnen met een hele nieuwe ploeg. Het kampioenschap van Rienk Zwaga heb ik uit de verhalen. Dat was in 1979. Hij had een zeil dat nogal uitrekte. Volgens mij zijn ze elke dag op en neer naar de zeilmaker gereden om het goed op z’n plek te kunnen houden. En dan toch kampioen worden.”
Klaas van der Meulen
schipper op het skûtsje van Woudsend
‘Kampioen met een tiende punt verschil’ “De tactische manier waarop Douwe Visser van Grou twee jaar geleden kampioen is geworden, daar kun je alleen maar respect voor hebben. Voor Woudsend was 1989 een bijzonder jaar. Wij stonden tweede, Joure eerste met zes punten voorsprong. Zij waren het kampioensfeest al aan het regelen, maar dat hoorden mijn vader en andere bemanningsleden. Het was de extra prikkel die ze nodig hadden. We werden kampioen, met een tiende punt verschil, al kregen ze er later nog wat bij. Dat was heel spectaculair en een enorme ontlading.”
Jappie Visser
schipper van het skûtsje van Sneek
‘Hij kent het schip door en door’ “Ulbe Zwaga sr. was natuurlijk ver voor mijn tijd, maar hij is met twee verschillende skûtsjes meerdere keren kampioen geworden. Dat is wel heel knap. Tjitte Brouwer was ook een hele goede schipper. En mijn vader. Hij kent het schip door en door en ziet nog steeds al van ver wat er aan de hand is. Hij kan ook heel goed met de mensen omgaan. Hij heeft heel veel moeite gedaan om dat te leren. Douwe Visser van Grou is een schaker. Samen met zijn adviseur Tammo en een verrekt goede bemanning.”
Pieter Meeter
schipper van het skûtsje van Akkrum
‘Een robuuste man waar je niet omheen kon’ “Pake Siete Meeter werd in 1978 en in 1987 kampioen. Die tweede keer was ik zijn schotenman. Hij was een hele persoonlijkheid die zijn mond niet dichthield. Een grote robuuste man ook, waar je niet omheen kon. Daar had je wel waardering voor. Ze oefenden niet veel, maar kwamen toch bovenaan in het eindklassement. In 2004 werd mijn vader, Eildert Meeter, kampioen. Net als in ’87 was ik nu ook schotenman. Ik heb ze dus zelf meegemaakt. Voor pa gold hetzelfde. Die heeft ook goed zijn best gedaan. Hij nam het helmhout over, de bemanning bleef en het ging gewoon verder.” Foto’s: Martin de Jong / ThomasVaer Fotografie
Jubileumkrant 75 JAAR
20
Súdwest-Fryslân lokwinsket de SKS mei har 75-jierrich bestean De gemeente Súdwest-Fryslân hâldt fan tradysjes en is in grut leafhawwer fan it skûtsjesilen. Mei tradisjoneel fiif fan de alve wedstriden op wetter yn ús gemeente: Snitsermar, Fluezen, Iselmar, Hegemermar en - foar de finale - opnij de Snitsermar. Spitich dat de SKS har 75-jierrich bestean no net grut fiere kin. Wy sjogge no al út nei takom jier. We rekkenje der op dat dan wer mei fjoer en passy om it kampioenskip syld wurde mei.
www.sudwestfryslan.nl
De gemeente Súdwest-Fryslân houdt van tradities en is een grote fan van het skûtsjesilen. Met traditioneel vijf van de elf wedstrijden op water in onze gemeente: Snitsermar, Fluezen, Iselmar, Hegemermar en - voor de finale - opnieuw de Snitsermar. Wat jammer dat de SKS haar 75-jarig bestaan nu niet uitbundig kan vieren. We verheugen ons nu al op volgend jaar. We rekenen er op dat dan weer met vuur en passie om het kampioenschap kan worden gezeild.
Jubileumkrant 75 JAAR
21
GEBOREN EN GETOGEN OP EEN SKÛTSJE
Wiemer Hoekstra met negentig lentes jong nog altijd fanatiek
Wiemer Hoekstra op het Drachtster skûtsje tijdens de openingswedstrijd in 1980. Foto: ANP/Koen Suyk
De SKS bestond nog niet, maar begin twintigste eeuw werden er al regelmatig wedstrijden gezeild. Deed je het goed, dan kon moeder de vrouw een flinke duit aan prijzengeld in haar beurs stoppen. Bang dat het anders aan de toog verloren zou gaan. Als zoon uit een echt skûtsjegezin zeilde Wiemer Hoekstra (90) uit Drachten ook mee aan die voorlopers van de SKS kampioenschappen. “Ik ben op een skûtsje geboren, maar van
ONDER ZEIL DOOR DE OORLOG
die gebeurtenis weet ik zelf niet zoveel
“In die oorlogsjaren konden we niet meer
meer.” In de woonkamer van Wiemer en
op de motor varen, dus kocht mijn vader
Nanke Hoekstra vult de tafel zich al snel
een mooi, groot zeil. Dat leenden we uit
met stapels fotoboeken. Een sloot aan
voor wedstrijden. Zo ging dat, de schippers
herinneringen. Beide zijn de negentig
van toen leenden alles bij mekaar. Mijn
gepasseerd, dus voor sommige verhalen
broer en ik hielpen met het oversjouwen
gaan we bijna een eeuw terug in de tijd. “Ik
van materiaal en het weer optuigen van
was vijf of zes toen ik een keer met Ulbe
het skûtsje.” De broertjes Hoekstra, 20 en
Zwaga mee mocht.” Wiemer Hoekstra
13, worden gevraagd om mee te zeilen.
weet het zich nog helder voor de geest
“Peilers hadden ze toen nog niet, maar ik
te halen. “Hij zeilde met de ‘grote groene’
kon het zwaard in het water trappen en
en mijn vader was zijn schotenman. Zelf
moest dan mijn hand erop houden”, vertelt
vervoerden we inmiddels vracht met een
Wiemer Hoekstra. “Lag ik daar plat op mijn
tjalk, daarom gingen we tijdens wedstrijden
bealch in de gaten te houden of het zwaard
met anderen mee. Veel mensen vonden de
de bodem raakte, maar de schipper was
Zwaga’s apart, maar wij konden goed met
me altijd voor. Voordat ik ook maar ‘swurd
ze overweg. Ulbe liet me die wedstrijd in de
oan ‘e grûn’ kon roepen, had hij het al aan
doorgang zitten, de ruimte tussen roef en
het roer gevoeld.”
laadruim. Dat was 1935.” Het waait die dag flink, maar de kleine Wiemer vindt het prachtig. Op zijn dertiende kan hij eindelijk zelf als bemanningslid meedoen aan wedstrijden. Het is dan 1942 en al even oorlog in ons land.
‘Het peilen is door de oude Lodewijk uitgevonden’ Lees verder op pagina 23
Het vastgelopen skûtsje wordt een beetje geholpen. Foto: privéfoto Wiemer Hoekstra
Jubileumkrant 75 JAAR
22
Krant of magazine drukken?
FRL feliciteert de SKS met hun 75 jarig bestaan Een offerte nodig? > info@ndcgrafischbedrijf.nl www.ndcgrafischbedrijf.nl
NDC Print | Leeuwarden | Tel. (058) 284 53 46
Hoe de wind ook staat. Een lichtend voorbeeld. Uitblinken. Onder alle omstandigheden. Door als team één te zijn. Dat is topsport. Die unieke mentaliteit van de skûtsje bemanningen is voor ons een lichtend voorbeeld. Daarom produceren wij alleen eersteklas ledverlichting. Op maat gemaakt, klaar voor elke taak, sparkled by us. Ontdek het op light4u.io
RETAIL
AUTOMOTIVE
UTILITY
HOSPITALITY
Sneekermeer 4a 8502 TP Joure Tel. +31 (0)513 41 70 90 info@light4u.io
LIGHT4U_SKS Magazine_Adv_262x197,5mm.indd 1
29-06-2020 10:48
Jubileumkrant 75 JAAR “Tegenwoordig peilen ze. Dat heeft de oude
23
enkele maanden verscholen gelegen.”
Lodewijk (Meeter, red.) uitgevonden. Het zijn slimme mannetjes hoor, die Meeters.
OP ZOEK NAAR VERTIER
Zo waren we een keer op de Sânemar.
Ondanks de oorlog, de grillige
Het was bladstil en we lagen daar maar
omstandigheden en gevaarlijke situaties,
te dobberen. Stiekem kwam daar de LM
gaat ook het wedstrijdzeilen door. De
steeds dichterbij. We begrepen er helemaal
mensen willen wat doen, de Duitsers laten
niets van. Er stond geen zuchtje wind! Toen
het toe en het prijzengeld loont. Meer
zagen we bij het zwaard iemand ‘peilen’.
dan eens worden er op vrijdagochtend
Die hielp het skûtsje een beetje vooruit.”
nog ladingen gelost om vervolgens als de bliksem aan de grote schoonmaak te
HOUD HET ZEILENDE
beginnen. Hoekstra: “Er was niet altijd tijd
Omdat de schepen met hun vracht een
om het onderwaterschip schoon te boenen,
belangrijke tak van vervoer vormen, mogen
dus dan zeilde de schipper het schip door
de families blijven varen van de Duitsers.
een paar rietkragen. In andere gevallen
Oorlog of niet, het werk gaat gewoon door.
trokken we het skûtsje met de lier scheef
Hetzelfde geldt voor de wedstrijden. De
tegen de wal op, zodat we de onderkant
jaren onder het juk van de bezetter maken
konden schrobben.”
van de nog jonge Wiemer zelfs een betere zeiler: “Omdat er geen ‘motorspul’ meer
Los van stuurboord/bakboordsituaties zijn
te verkrijgen was, moest alles onder zeil.
er in die tijd geen reglementen. Het gaat om
En zolang je het zeilende kon houden,
het recht van de sterkste. Volgens Hoekstra
hoefde je niet te duwen of te trekken.” Maar
ging dat best goed: “We zaten weleens op
naarmate de oorlog vordert, de geallieerden
een ander skûtsje, maar dat gebeurt nu
optrekken en de Duitsers in paniek raken,
ook. Wat dat betreft is er in 75 jaar niet veel
wordt het vrachtvervoer steeds vervelender.
veranderd. En ook toen kon je bijvoorbeeld
“De geallieerden schoten vanuit de lucht
Grou even in. En even werd ook weleens
op alles wat maar bewoog. We zagen ze
een hele nacht.” Er is vriendschap in de
overvliegen en weer terugkomen. Dan
vloot, maar natuurlijk ook concurrentie.
riep mijn vader dat we eraf moesten,
Helemaal na het oprichten van de SKS,
lieten we snel het tuig naar beneden en
als er steeds vaker tegen schippers uit
gingen we het land in. Zat mem weer in
andere hoeken van de provincie gezeild
het prikkeldraad. Dat soort dingen. En het
wordt. Hoekstra: “We vlogen van hot naar
gebeurde steeds vaker. Tot mem er genoeg
her. Grou, Earnewâld dan door naar de
van had. Toen hebben we achter Earnewâld
Hegemer Mar. Daar, in de Súdwest-hoeke,
De skûtsjes liggen afgemeerd bij hotel
Princenhof te Eernewoude. Foto: J.E. Steggerda
hadden ze het niet zo op ons Wâldminsken.
zeilen. Zodra we op het skûtsje zaten,
Volgens hen bakten we er niets van. Maar
deed je weer gewoon wat je altijd deed.”
we hebben altijd mooi gezeild. Ook als dat achterin was. Daar streden we net zo hard
MET DIEVEN VANG JE DIEVEN
om een achtste of negende plek.”
Na zijn jaren als bemanningslid, neemt Hoekstra plaats in de originaliteitscommissie van de SKS.
‘Toen Klaas van der Meulen overleed, was de zomer in de war’ Wiemer Hoekstra. Foto: Afke Boven
Voor de wedstrijd het onderwaterschip schrobben om nóg sneller te kunnen. Foto: Privéfoto Wiemer Hoekstra
“Dan moest de helm soms wel op hoor. Schippers zijn vernuftig met hun aanpassinkjes en trucjes en het was aan ons om daar controle op te houden. Dan werden ze weleens kwaad. Zelf waren we natuurlijk precies zo in de jaren dat we zeilden. ‘Met dieven vang je dieven’, zei de
Op zijn 64e, na vijf decennia op het
voorzitter. Daarom moesten wij ook in die
Drachtster skûtsje, stopt Wiemer Hoekstra
commissie.”
met het skûtsjesilen. Het lichaam werkt niet altijd meer mee; de leeftijd gaat tegenzitten.
GEEN SENTIMENTEEL GEDOE
Hij kan terugkijken op vijftig bijzondere
Negentig is ook maar een getal. In
jaren met mooie en minder mooie
de huiskamer in Drachten zitten twee
gebeurtenissen die de revue passeren. Een
behoorlijk kwieke mensen, die nog
groot dieptepunt is het overlijden van Klaas
ieder jaar veel plezier beleven aan het
van der Meulen in 1973. De schipper van het
skûtsjesilen. Mist Hoekstra het zeilen
skûtsje van Woudsend sterft in het harnas
nog weleens? “Ah nee juh, ophouden is
aan een hartaanval. Het zal Hoekstra altijd
ophouden.” Of klinkt daar toch een maar?
bijblijven: “We hadden in de gaten dat er
“Soms, als ik er naar zit te kijken... maar ja,
paniek bij hen aan boord was, maar we
je moet niet sentimenteel doen. We zitten
konden niet zien wat er precies gebeurde.
tegenwoordig op een rondvaartboot tijdens
Pas aan wal hoorden we het slechte
de SKS. Dat is een pracht, met wat van die
nieuws. Toen was ik er wel even af. Dat
oude sokken bij elkaar die de wedstrijd
waren zeilers, de mensen die erbij hoorden.
proberen te voorspellen. Dan hebben we er
Als één van hen wegvalt, dan is de zomer in
soms ruzie om. Ja, we blijven fanatiek.”
de war. Nee, ik ben er niet anders van gaan
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
‘De sfear sil ik nea ferjitte’
oan hoe belangryk it is foar Fryslân en de
de striid op de Langwarderwielen mei te
wrâld. De leafde foar it skûtsjesilen moat
meitsjen. Wy harken nei it kommentaar fan
fansels ek wer trochjûn wurde oan de
de mannen mei wite petten om ús hinne, en
folgjende generaasjes.
Naam: Lida Dykstra
genoaten. Foar myn gefoel wie it altyd moai
Woonplaats: De Knipe
waar. De sfear sil ik nea ferjitte.
Beroep/functie: Berneboekeskriuwer en Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân
Lida Dykstra. Foto: Elske Roorda
Skarsterbrêge wei nei de Wâldfinnen, om
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Troch myn twatalige boekje op rym ‘Sipke gaat zeilen/ Sipke sil sile’, kinne bern op in aardige wize yn ’e kunde komme mei it
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
It skûtsjesilen is in serieuze striid, mar ien
skûtsjesilen. It boek giet oer lytse pipermûs
dy’t wol yn it teken fan mei-inoar wêzen
Sipke, dy’t fan in baaikûp en wat hout in
Al as famke mocht ik mei heit en mem mei
en freonskip stiet. It is sûnt 2012 offisjeel
boatsje bout, en dan by ûngelok tusken de
nei it skûtsjesilen. Op ‘e fyts rieden wy út
ymmaterieel kultureel erfguod, dat jout al
skûtsjes telâne komt. Dat giet mâl, fansels.
Jubileumkrant 75 JAAR
24
Ga aangenaam de zomer door. Profiteer van duizenden euro’s voordeel!
Ook voor occasions bent u bij ons aan het juiste adres.
Taxeer uw huidige auto en maak de beste deal! Altijd de scherpste prijs. Kijk op MB-Wensink.nl
Mercedes-Benz The best or nothing.
Kom naar onze showroom in Leeuwarden en Heerenveen! Heerenveen Venus 1, 8448 CE, tel. 0513 - 612 929. Leeuwarden Lorentzkade 5A, 8912 AZ, tel. 058 - 213 2221. www.mb-wensink.nl, info@wensink.nl
Veilig varen?
Varen doe je Samen!
De campagne ‘Varen doe je Samen!’ richt zich op het vergroten van de veiligheid op en aan de vaarwegen in Nederland. Door het geven van voorlichting en informatie worden onveilige situaties op de vaarwegen onder de aandacht gebracht en, voor zover mogelijk, verminderd. Doelgroep is de vaarweggebruiker.
‘Varen doe je Samen!’ biedt kennis, informatie en voorlichting over veilig vaargedrag. Speerpunten zijn: • de (technische) preventie, • reisvoorbereiding, • veiligheid op het water.
In de beroepsvaart, waaronder ook passagiersvaart, watertaxi’s en -bussen, en in de recreatievaart, inclusief waterskiërs en roeiers. De diversiteit aan vaarweggebruikers is groot en de drukte neemt toe. Daarom blijft voortdurende aandacht voor veiligheid van belang.
Op www.varendoejesamen.nl vind je digitale knooppunten, folders en nieuwsberichten. Die geven aanwijzingen en tips voor een veilige vaart.
‘Varen doe je Samen!’ staat voor samen veilig, duurzaam en plezierig varen. Wij zijn ook te vinden op social media: Twitter, Facebook, YouTube, LinkedIn en Instagram. Je kunt via www.varendoejesamen.nl/nieuws ook aanmelden voor de maandelijkse nieuwsbrief. info@varendoejesamen.nl www.varendoejesamen.nl
Jubileumkrant 75 JAAR
25
NU NOG IN DE ROEF, STRAKS AAN HET HELMHOUT
Dit zijn de jongste bemanningsleden van de vloot Noa, Sydo en Jurre zijn de jongste bemanningsleden binnen de SKS, maar hun dromen zijn nu al groot. Zo hoopt Noa ooit de eerste vrouwelijke skûtsjeschipper van de SKS te worden, Sydo ziet een plekje bij de fok wel zitten en Jurre wil het liefst een combinatie van grootschoot en tactisch meedenken met de schipper. Uiteenlopende dromen, maar allemaal met één en hetzelfde doel: kampioen worden natuurlijk.
Naam: Sydo de Jong
binnenhalen. Ik trek hem eerst naar binnen en
WAT HEB JE ALLEMAAL AL BELEEFD?
Leeftijd: 11 jaar
na de wedstrijd leg ik hem dan netjes aan de
“Vorig jaar, in de laatste wedstrijd bij Sneek,
Zeilt op: het skûtsje van Joure
zijkant neer. Als de andere bemanningsleden
werden we derde. Toen mocht ik de vlag in de
Zit: in de roef
tijdens het zeilen iets nodig hebben, dan pak ik
mast draaien.”
Toekomstig beroep: Binnenvaartschipper net
dat voor ze. Water bijvoorbeeld. En ik moet de
als heit of chefkok
boel ook een beetje netjes houden. Spullen die buiten liggen, leg ik in de roef. Als het heel hard
WELKE PLEKKEN OP HET SKÛTSJE WIL JE OOK NOG PROBEREN?
HOE BEN JE OP HET SKÛTSJE TERECHTGEKOMEN?
waait zit ik ook wel eens in de roef, maar ik heb
“De fok is denk ik het leukst. Dan kun je lekker
wel vertrouwen in mijn heit dus ik denk niet dat
aan de touwen trekken en even pauze nemen
“Mijn vader, Rinus de Jong, is schipper op het
we omgaan.”
als de loet in de fok staat. Maar ik wil wel het
skûtsje. Hij heeft een keer gevraagd of ik mee meegegaan. Dat was mijn eerste officiële jaar.
WAT VIND JE HET LEUKSTE AAN SKÛTSJESILEN?
WAT IS JE GROTE SKÛTSJEDROOM?
Ik vind het heel leuk dat mijn vader schipper is.
“Alles meebeleven en kijken hoe iedereen het
“Het is de droom van mijn vader en mij om
Myn heit is dochs in bytsje beroemd.”
doet. Ik vind het ook heel interessant om te
ooit samen te zeilen. Ik bij de fok en hij als
gijpen. Dat sjocht der sa leuk út. En verder het
schipper.”
wilde. Vorig jaar ben ik ook echt met de SKS
WAT ZIJN JOUW TAKEN OP HET SKÛTSJE? Sydo de Jong – ThomasVaer Fotografie
bezig zijn, de gezelligheid en lekker feesten!”
“Ik zit in de roef, dus ik moet de schoot
Leeftijd: 12 jaar
WAT VIND JE NOG MEER LEUK AAN HET SKÛTSJESILEN?
Zeilt op: het skûtsje van Woudsend
“Dat je het met z’n allen doet. Je kunt niet
Zit: in de roef
alleen op een skûtsje zeilen, dus je hebt
Toekomstig beroep: Bakker of
altijd andere mensen nodig.”
Naam: Noa van der Meulen
liefst bezig zijn.”
verpleegkundige
WELKE PLEKKEN OP HET SKÛTSJE WIL JE OOK NOG PROBEREN?
HOE BEN JE OP HET SKÛTSJE TERECHTGEKOMEN?
“Na de roef wil ik wel graag peilen of bij het
“Ik ben begonnen toen ik tien jaar was, dus
zwaard zitten. Liever niet bij de uitkijk, want
dit is mijn derde seizoen. Vanaf dit jaar is
als je het fout aangeeft is het jouw schuld.
mijn vader schipper, maar hiervoor was dat
Dan zit ik nog liever aan het helmhout. En
Taeke Klaas van der Meulen. Mijn vader zat
ik wil ook wel aan de schoot. Ik heb een
toen aan de grootschoot. Ik vroeg hem of ik
paar weken geleden in de sportschool een
een keer mee kon te trainen, maar hij zei ‘dat
beker gewonnen voor sterkste vrouw onder
moast de skipper freegje’. Dat heb ik gedaan
de 15.”
Jurre Lijzenga – ThomasVaer Fotografie
en toen mocht ik ook met de SKS mee.”
HEIT AS SKIPPER
Naam: Jurre Lijzenga
WAT HEB JE ALLEMAAL AL BELEEFD?
“Ik vind het heel leuk dat heit nu schipper is.
Leeftijd: 14
VORIG JAAR WAS JE EERSTE SEIZOEN, WAT HEB JE TOEN BELEEFD?
“Vorig jaar op Grou waaide het écht heel
Ik ben wel trots op hem. Maar ik baal ook,
Zeilt op: het Philipsskûtsje d’Halve Maen
“Mijn mooiste herinnering is dat we tweede
hard. Harde wind is heel spannend, maar
want dan is je vader schipper, gaat de SKS
Zit: in de roef
werden bij Woudsend. Toen ben ik ook nog
dan kunnen we ook lekker hard en dat
niet door.”
Toekomstig beroep: iets in de techniek
samen met mijn vader geïnterviewd door
gedacht dat ik op Stavoren zou zeilen. Dêr
WAT IS JE GROTE DROOM?
waren we ook tweede. Een groot deel van
bonkst oer it wetter! Toen ik de protestvlag
“Ik heb een foto op mijn telefoon van
HOE BEN JE OP D’HALVE MAEN TERECHTGEKOMEN?
moest pakken, bonkte ik de hele tijd tegen
het skûtsje en daar heb ik zelf dingen
“Mijn vader kwam in contact met de
haalde Akkrum ons in. Het was nog niet
het plafond van het ruim. Soms gaan we
bij geschreven. Bijvoorbeeld dat mijn
schipper. Zij hadden een gesprek en toen
helemaal winnen, mar it fielde dochs hiel
ook wel heel scheef, maar het komt altijd
droom is om ooit de eerste vrouwelijke
is hij aangenomen als bemanningslid bij
lekker!”
goed. We helje it bêste der mar út.”
skûtsjeschipper van de SKS te worden. Dat
de grootschoot. Het jaar daarop mocht
soe ik wol hiel graach wolle.”
ik een paar keer mee. Sifra, de vrouw van
vind ik wel weer heel leuk. Ik had ook nooit
Omrop Fryslân. De dag ervoor, op Stavoren, de wedstrijd lagen we eerste, maar toen
een baby. Toen vroeg Klaas of ik mee wilde
WAT IS VOLGENS JOU DE MOOISTE TAAK DIE JE KUNT HEBBEN OP EEN SKÛTSJE?
doen aan de SKS. Dat woe ik hiel graach.”
“Waar mijn vader zit, bij de grootschoot.
schipper Klaas, zat in de roef, maar zij kreeg
Het is een mooi plekje, je ziet heel veel en
WAT DACHT JE TOEN KLAAS JE VROEG?
je kunt tegelijkertijd met de schipper praten
“Ik was heel blij en verbaasd, want ik had
meedenken, dat lijkt mij wel heel leuk. Ik wil
nooit gedacht dat ik op een skûtsje zou
niet alleen maar wat doen en dat is het dan.”
over het hoe en wat. Een beetje tactisch
komen. Ik had eerder ook nog nooit gezeild, maar ik vond het zo leuk!”
WAT GA JE NU DOEN DEZE ZOMER? “Ik vind het echt heel jammer dat er geen
WAAROM IS HET ZO LEUK?
SKS is deze bouwvak. Nu ga ik vissen en
“Het zeilen zelf is heel leuk, maar ook de
met de boot op vakantie.”
bemanning en het feest eromheen. Het
Noa van der Meulen – ThomasVaer Fotografie
trainen. Lekker buiten zijn. En dat mijn heit
WAT IS JE GROTE SKÛTSJEDROOM?
ook op het skûtsje zit maakt het extra leuk.”
“Kampioen wurde!”
Jubileumkrant 75 JAAR
26
DE IFKS L O KW I N S K E T DE SKS MEI H A R 7 5 -J I E R R I C H JUBILEUM
Foto: ThomasVaer FotograямБe
W W W. I F K S . F R L
Jubileumkrant 75 JAAR
27
FRITS JANSEN BLIJFT SPEUREN NAAR VERDWENEN SKÛTSJES
‘SKS van levensbelang voor behoud skûtsjes’
Frits Jansen steekt, vanuit zijn huis in Grou, heel wat vrije tijd in het speuren naar verdwenen skûtsjes. Foto: Klasina van der Werf
De oprichting van de SKS (Sintrale Kommisje Skûtsjesilen) is de redding geweest voor het behoud van de skûtsjes. Dat stelt Frits Jansen van de ‘Stichting Foar de Neiteam’ die onderzoek doet naar de historie van skûtsjes. Het team van Foar de Neiteam heeft inmiddels al meer dan 500 van de 870 skûtsjes getraceerd. “Maar we zijn er nog niet. Onze wereldwijde zoektocht gaat door. Nog steeds komen er nieuwe gegevens boven tafel waardoor we misschien ‘pake syn skip’ weer terugvinden. Dat is het mooiste wat er is.’’ Sinds de oprichting van de SKS, precies
Alleen de skûtsjes van Woudsend en Akkrum
VIJFHONDERDSTE SKÛTSJE GEVONDEN
actief is voor de Stichting Foar de Neiteam. Hij
75 jaar geleden, worden er georganiseerd
zijn nog in handen van particuliere eigenaren,
Het gaat Frits Jansen aan het hart hoe
is er via Klaas Jansma toevallig ingerold. “Ik
zeilwedstrijden gehouden. Daarvoor schreef
te weten van de familie Van der Meulen en
skûtsjes, die hij op het spoor komt via knap
zeilde mee als bemanningslid van de ‘Raerder
de kastelein overal en nergens wedstrijden
Meeter. Het bestuur van de SKS besloot in
speurwerk, er soms bij liggen. Er gaat veel
Roek’. Vlak voordat het skûtsje honderd jaar
uit zodat ze er zelf ook nog wat aan konden
1969 dat veertien schepen het maximum
vrije tijd in zitten, maar met succes. Hij en
oud was kreeg de schipper, Michiel Kalsbeek,
verdienen. In 1953 bereikte het skûtsjesilen
aantal deelnemers was in verband met de
zijn collega-speurders hebben heel wat
een brief van de Stichting Foar de Neiteam
een dieptepunt met slechts vijf deelnemers.
nauwe wateren bij Grou, Earnewâld en De
verloren gewaande skûtsjes boven water
met de vraag wat er over het schip bekend
Aanvankelijk waren dat er nog minder, maar
Veenhoop. Medio zeventiger jaren waren er
gehaald. Dit voorjaar vond de Stichting Foar
was. Hij wist er niet zo veel van en toen bood
mannen als Lodewijk Meeter van het latere
steeds meer schippers die mee wilden zeilen.
de Neiteam het 500e skûtsje in Engeland.
ik aan om eens in de historie van dit skûtsje
Huizumer skûtsje wilde dat de wedstrijd
Dat was de reden om – 39 jaar geleden - de
“We hebben verschillende speurders in het
te duiken.’’
doorging en spoorde andere schippers aan
Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen
buitenland zitten en deze is gevonden door
mee te doen. Zo kon het niet doorgaan.
(IFKS) op te richten met skûtsjes die in
onze contactpersoon Ole Pfeiler in Duitsland.
GEBOORTEKAARTJE VAN EEN SCHIP
Vanaf 1956 werden steeds meer skûtsjes
eigendom zijn van ‘vrije’ eigenaren. “Wij zijn
Hij zag het schip, dat omgebouwd was tot
Maar waar begin je als je geen
overgenomen door plaatselijke commissies
er blij mee, want ook deze wedstrijden komen
woonboot, op een verkoopsite staan. Het
aanknopingspunten hebt? Bij de
en werd het skûtsjesilen een strijd tussen
het behoud van de authentieke skûtsjes ten
bleek te gaan om het skûtsje ‘Dankbaarheid’
Scheepsmetingsdienst in Rotterdam, zo
deelnemende dorpen of steden, met een
goede’’, stelt Frits Jansen.
uit 1903, gebouwd voor P. Dijkstra uit
bleek al gauw. Daar waren meetliggers
Paesens’’, vertelt Frits Jansen die dertien jaar
waarin vroeger alle meetgegevens van
schipper uit een echt schippersgeslacht.
het schip werden vastgelegd, zoals het registratienummer, bouwjaar, werf, lengte, breedte en tonnage. Jansen: “Het is het geboortekaartje van een schip. Zo ontdekte ik dat schipper Berend Boom uit Eastermar en scheepsbouwer Jan Oebeles van der Werff van het Buitenstverlaat bij Drachten op 4 december 1905 een overeenkomst tekenden om een nieuw staalijzeren roefschip te bouwen: ‘De Zwaluw’. Doordat ik nu de naam van de eerste schipper wist, ging ik op zoek naar de nazaten die nog in leven zijn. Zij hadden mooi aanvullend materiaal, zoals foto’s, tekeningen en rekeningen. Ook Ale Zwerver uit Lemmer, nazaat van de derde schipper Ale Zwerver senior, heeft me goed geholpen. Zo vielen de puzzelstukjes steeds meer op hun plaats en Het 500e skûtsje De Jaconise [G 2250 N] aan haar vaste ligplaats aan de Vinkeveense plassen. Foto: Niek Venema
Frits Jansen ontving vorig jaar de Provinsjale Wurdearringsmedalje als groot kenner van de skûtsjehistorie. Foto: Martin de Jong
kwamen de verhalen tot leven. Het leidde tot het boek ‘Van Zwaluw tot Roek’.’’ Lees verder op pagina 29
Jubileumkrant 75 JAAR
28
Stienstra & van der Wal B.V. Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken.
Diverse types beschoeiingen Steigers en vlonders
Voor alle soorten walbeschoeiingen, van eenvoudi-
Bruggen
ge paal/schot tot stalen damwandconstructies
Trailerhellingen
bent u bij ons aan het juiste adres.
Remmingswerken
Verder staan wij vooraan in de ontwikkeling van
Klapanker-systemen
klapanker-systemen voor uiteenlopende projecten
Tijdelijke bouwkuipen
ROGMOLEWEI 6, IJLST TEL.: 0515 - 533 243 INFO@STIENSTRA-VANDERWAL.NL
Jubileumkrant 75 JAAR
Anne Fortuin met de Roerdomp [L 2486 N], het skûtsje dat Frits Jansen dolgraag terug zou willen vinden. Foto: Stichting Foar de Neiteam
Stichting Foar de Neiteam vindt het belangrijk om de historische waarde van skûtsjes aan jongeren over te dragen en hen te laten zien en ondervinden hoe leuk het is om op platbodems te zeilen. De negende editie van het Jeugdzeilen - georganiseerd door Stichting Foar de Neiteam, de Commissie van Schippers en Bemanningen en de IFKS en SKS – gaat dit jaar vanwege het coronavirus helaas niet door. Foto: Jelte van der Meer
STAMBOEK SKÛTSJES
het schip van de pake van Anne Tsjerkstra
de Wyn’ – ook wel de skûtsjebijbel – is
Niet veel later – in 2007 - sloot Frits Jansen
uit Goïngaryp, maar hij weet ook niet
een belangrijke basis gelegd. Momenteel
zich aan als lid van Stichting Foar de Neiteam.
waar het gebleven is. We dachten op een
richt de stichting zich ook op de rol van de
Het was in het jaar dat net het Stamboek
gegeven moment dat we het skûtsje hadden
vrouw op het schip. Hoe zorgde zij voor het
Skûtsjes was uitgebracht, een database waar
gevonden via Facebook in Marokko, maar dat
huishouden? Voorzitter Sippy Tigchelaar van
alle 870 in Friesland (en Briltil voor Friese
bleek loos alarm.’’ Uniek voor Stichting Foar
de stichting onderzoekt hoe dat vroeger ging
opdrachtgever) gebouwde skûtsjes in staan.
de Neiteam is dat het skûtsje ‘Nooit Gedacht’
met al die kinderen aan boord.
Jansen heeft ervoor gezorgd dat het boek
vanuit Parijs weer naar Fryslân komt. Het
gedigitaliseerd werd en vulde de website
schip is ooit gebouwd in Kootstertille door
DOORGEVEN AAN DE JEUGD
www.skutsjehistorie.nl. “Daardoor is het nu
Joon Molles van der Werf. De gemeente
Ook zet de stichting zich in voor het
veel gemakkelijker om gegevens terug te
Achtkarspelen heeft besloten het schip te
jeugdzeilen. Daarnaast ontwikkelen de leden
vinden. Ook is het tegenwoordig eenvoudiger
restaureren. Het skûtsje zou hier al moeten
samen met het Fries Scheepvaart Museum,
voorouders te vinden, onder andere via de
zijn, maar door de coronacrisis heeft het
Skûtsjemuseum en Museum Federatie
website AlleFriezen van Tresoar. Zo ontdekte
vertraging opgelopen.
Fryslân een vernieuwde (digitale) leskist om
ik dat ik zelf ook nog uit een schippersfamilie
29
kinderen te leren over het leven aan boord
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
‘Mythische figuren en prachtige verhalen’
kom. De vader van mijn oma, Doeke van
ROL VAN DE VROUW
van een skûtsje, vroeger en nu. ,,Wij willen de
der Heide, was schipper. Zelf was zij aan de
Frits Jansen geniet er nog steeds van om
historie van het skûtsjesilen doorgeven aan
Naam: Hylke Heidstra
wal geboren in het jaar dat het houten schip
skûtsjes op te sporen. Hij denkt dat de
de jeugd. Zo ben ik zelf ook als klein jongetje
Leeftijd: 50 jaar
werd verkocht. Haar vader had er weinig
stichting nog wel zo’n 150 Friese platbodems
in de ban geraakt van het skûtsjesilen. Door
Woonplaats: De Westereen
over vertelt. Uiteindelijk wist ik haar meer te
kan traceren. “Alles terugvinden zal niet
bij oma in Terherne te kijken naar de prachtig
Functie: Bemanningslid Skûtsje
vertellen over haar eigen familiegeschiedenis.
lukken, want er zijn ook skûtsjes gesloopt.
grote schepen die er vanaf de pier allemaal
Ebenhaëzer, voorzitter stichtingsbestuur
Dat maakt dit werk zo mooi.’’
Het is alleen jammer dat nog niet iedereen
hetzelfde uit zagen. Nu weet ik dat elk skûtsje
van het bestaan van onze stichting weet, want
weer anders is en wat mij misschien nog wel
VAN AFRIKA TOT PARIJS
mensen hebben vaak nog veel waardevolle
het meeste intrigeert: achter elk skûtsje zit
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
Eén skûtsje dat Jansen dolgraag terug zou
spullen op zolder te liggen en kunnen ons
een uniek verhaal.’’
In mijn jeugd waren we altijd met
willen vinden is de ‘Roerdomp’, het laatste
daarmee enorm helpen.’’ Het speerpunt van
skûtsje dat gebouwd is op de werf aan het
de Stichting Foar de Neiteam is en blijft het
Meer informatie:
meren. Daar kwam ik in aanraking met
Bûtenstfallaat. “Het schijnt in Guinee te zijn,
vastleggen van de historie van alle skûtsjes.
www.skutsjehistorie.nl
het skûtsjesilen. Het waren voor mij
maar vind het daar maar eens terug. Het is
Met het verschijnen van het boek ‘Troch
mijn ouders op vakantie op de Friese
bijna ‘mythische’ figuren met de meest prachtige verhalen. Pas op later leeftijd kreeg ik de kans om het skûtsjesilen van dichtbij mee te maken. In eerste instantie als voorzitter van de stichting ‘Skûtsje Stêd Dockum’, later ook als bemanningslid aan dek van het skûtsje dat tegenwoordig onder de naam ‘Ebenhaëzer’ vaart.
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN? Het zijn vele dingen die het skûtsjesilen zo prachtig maken. Het is bijvoorbeeld het schip met al haar verhalen en historie, maar ook de groep mensen met wie je de vele avonturen beleeft. Of de spanning tijdens de wedstrijden. De sfeer gedurende de zeilweken. Het gevoel dat je hebt als je op een mooie avond het water op gaat. Zo kan ik wel even doorgaan....
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Om een schip in de vaart te houden is tijd en geld nodig. Wij prijzen ons dan ook gelukkig met een brede steun vanuit Dokkum en omstreken. We zien de interesse vanuit deze regio elk jaar weer Stichting Foar de Neiteam met van links naar rechts: Peter de Jong, Jon Visser, Sippy Tigchelaar, Frits Jansen, Jan de Vries, Oebele Brouwer en Theunis van der Meer. Age Veldboom en Sjoerd Joustra ontbreken op deze foto. Foto: Martin de Jong
toenemen!
Jubileumkrant 75 JAAR
30
EROPUIT IN EIGEN PROVINCIE? KIJK OP FRIESLAND.NL
feliciteert de sks!
Voor wie een topprestatie leveren teamwork is
Een topprestatie neerzetten is teamwork. Dit geldt net zo goed voor skĂťtsjesilen als voor het produceren van een topdeur. De drive om met elkaar de eerste, snelste en de beste te zijn is hoe dan ook de basis van ons succes. Hierdoor zijn we uitgegroeid tot dĂŠ Europese specialist in deuren voor professionele opdrachtgevers. Kijk maar op vanvuuren.nl De digitale werkplek volledig beveiligd in een hybride IT omgeving Amsterdam | Groningen | Leusden | Rotterdam
Jubileumkrant 75 JAAR
Liefde in de vloot Denk ruwe bolsters en prachtige Friezinnen. Zie de zonsondergangen, rozige hoofden van een wedstrijd door weer, wind en water en proef het blond schuimend bier ter afsluiting van de dag. Wat leent zich nu beter voor een flinke dosis romantiek dan de SKS? Want een mooier decor voor de liefde bestaat er toch niet? Deze drie stellen werden er in ieder geval verliefd en lieten elkaar niet meer los.
31
‘Dit moat nei it silen net oerwêze!’ Tijdens de SKS van 1981 hadden Bouwe
staan. Bouwe zeilt in totaal 16 jaar en is
Westerdijk (56) en Tjitske, toen nog, Visser
ook nog vier jaar voorzitter van de Sintrale
(55) het één avond heel gezellig samen.
Kommisje Skûtsjesilen. Het stel trouwt in
Maar ja, daarna was de SKS voorbij en
1986 en krijgt drie zonen. Twee van hen zijn
verloren ze elkaar uit het oog. Gelukkig weet
minder actief met het zeilen, maar zoon Klaas
je één ding zo goed als zeker: er komt altijd
is al van jongs af aan gek op skûtsjes. Bouwe:
weer een volgende SKS.
“Klaas ging als baby al mee op het volgschip. Hij is er echt mee opgegroeid. Eén zomer
Tjitske: “Het skûtsje van Earnewâld, waar
haalden we het in ons hoofd om tijdens de
Bouwe op zeilde, was voor ons jonge meiden
SKS op vakantie te gaan. We wilden met onze
een heel interessant skûtsje. De nieuwe
zeeschouw naar de Duitse Waddeneilanden,
schipper, Jeen Zwaga, nam namelijk een
maar hoe verder we weg waren hoe treuriger
af en toe bij de SKS zien. Ze is vooral bij de
hele nieuwe bemanning mee. Allemaal jonge
Klaas werd. Op Ameland ging hij met zijn
IFKS te vinden. Daar komen de twee elkaar
jongens uit het dorp. Dus dêr ha ik doe wol
transistor radio bovenop een duin staan. Daar
opnieuw tegen en na het zeilseizoen lopen ze
efkes goed nei sjoen.” “Ik was de jongste, in
kon hij Omrop Fryslân nog net ontvangen.”
elkaar, niet geheel toevallig, weer tegen het
mantsje fan 17”, vertelt Bouwe. “Ze noemden
lijf in de soos van Wergea, de woonplaats van
ons de broekjes van de vloot en hadden een
MOOISTE HERINNERINGEN
Petra. “Ik ging er naartoe omdat ik wist dat
beetje de gek met ons. Maar een jaar later
Tjitske: “De eerste jaren zetten we onze
hij er ook wel kwam.” Douwe: “Haar ouders
werden die broekjes wel mooi kampioen.”
tentjes op in het ruim van het volgschip.
‘Wat moatsto mei sa’n kreas frommes?’
vonden het al wat vreemd, want ze wilde nooit
Naast ons lagen natuurlijk anderen ook in een
naar de soos. In haar ogen was het een vies
MET VOLLE OVERTUIGING
tent, dus je hoorde alles.” Bouwe lachend: “Als
rookhol.” “Ik ben er daarna ook nooit meer
De SKS van 1982 levert Bouwe het
je privacy wilde, moest je zorgen dat je als
geweest”, lacht Petra.
kampioenschap én dikke verkering op, want
eerste en vroeg op de avond op het volgschip
de eerder nog zo kortstondige romance met
was.”
Douwe Visser (50) en Petra Visser (46, meisjesnaam de Vries) zijn op de kop af 25
VERKERING
Tjitske krijgt dat jaar toch een vervolg. Tjitske:
jaar getrouwd. Ze leerden elkaar kennen in
Maar net dat roken brengt de twee wél samen.
“Op Stavoren in café ‘It Slúske’ hadden we
Tjitske: “Het skûtsjesilen is een verbindende
Grou, op de vrijdagavond voor aanvang van
Petra: “Ik zei tegen mijn vriendin ‘at hy no ris
beide zoiets van ‘dit moat nei it silen net
factor. Het geeft een bijzondere band. Ik weet
het SKS skûtsjesilen.
net rookte, dan is it miskyn wol wat’. Dat heeft
oerwêze’. Toen was het aan en it hat nea wer
niet of dat ook invloed op liefdesrelaties
ze weer tegen hem gezegd en toen stond ie
út west.” “Na een week SKS wisten we ‘dit
heeft, maar de meesten houden aardig stand.
Douwe: “Ik liep door discotheek de Treemter,
ineens voor me. Hij pakte zijn pakje sigaretten
wolle we trochsette’. Met volle overtuiging.
Dat is wel heel bijzonder.”
mooi in mijn oude schipperstrui, en toen zag
en gooide het weg. Alsjeblieft, zei hij.” Douwe:
Zeker van de zaak. Gjin twifel mooglik”,
ik Petra staan. Ze was er met haar vriend.
“Op 20 januari 1991 hebben we verkering
bevestigt Bouwe.
Dus ik vroeg hem ‘wat moasto mei sa’n kreas
gekregen. Ja, ik bin fan de datums!”
frommes?’ Hij keek mij heel vreemd aan.
En zoon Klaas? Die heeft zijn transistor radio en de duinen van Ameland niet meer nodig.
EEN OPVOLGER
Als schipper van skûtsje d’Halve Maen is
Vervolgens heb ik hem in het Fries proberen
Petra: “Vanaf dat moment was ik ook elke
Ook hun gezamenlijke leven blijft voor een
hij nu zelf, en beslist niet onverdienstelijk,
uit te leggen wat ‘kreas frommes’ betekent.
zomer drie weken bij het skûtsjesilen. Na de
groot deel in het teken van het skûtsjesilen
onderdeel van het wedstrijdverslag.
Dat viel niet mee, daar ben ik best even mee
SKS snel even naar huis, dan koene beide
bezig geweest.” “Ik had toen nog verkering
memmen klean waskje, en weer door naar de
met een Hollander”, legt Petra uit. “Die jongen
IFKS.”
snapte helemaal niets van Douwe zijn verhaal. Ik moast der wol om laitsje.”
MOOISTE HERINNERINGEN Douwe: “Het is niet te beschrijven hoe het
NAAR DE SOOS
voelt als je na een zware wedstrijd, kapot en
Bovenstaande speelt zich af in de zomer
tot op de onderbroek nat geworden, door je
van 1990, Douwe zijn tweede seizoen
vrouw wordt opgevangen met droge kleren
als schotenman op het skûtsje van Grou.
en in krûp. En in 2018 hebben we natuurlijk
Daarnaast zeilt hij mee in de IFKS. Ook Petra
de grootste thriller meegemaakt.” Douwe
kan niet zonder het skûtsjesilen. “Van kleins af
doelt op de finalewedstrijd, waarin het skûtsje
aan weet ik niet beter dan dat het skûtsjesilen
van Grou door een tactische zet vlak voor de
er is. We gingen altijd met heit en mem op
eindstreep het kampioenschap binnen weet te
de kruiser naar het zeilen toe. Dat was onze
halen. Petra: “Doe binne wy frouwen mekoar
vakantie.” In 1990 laat Petra zich nog maar
ek yn de earms fallen.”
‘Gelukkig is de band tussen Heerenveen en Sneek heel goed’ Matthijs van der Wal is 20 jaar en
de kantine van het volgschip van Heerenveen.
door de mensen van Sneek. ‘Wat binne dit foar
bemanningslid op het skûtsje van
Hoe romantisch dat ook klinkt, daar blijft
streken!’. Maar het was harstikke leuk, want
Heerenveen. Hetty Struiksma is 18 en de
het bij. Matthijs: “We hebben elkaar daarna
de band tussen Sneek en Heerenveen is heel
kleindochter van negenvoudig SKS-kampioen
driekwart jaar niet gezien, maar via social
goed. Dat helpt natuurlijk wel hahaha.”
Douwe Visser van Sneek. Matthijs en Hetty
media wel wat contact gehouden. Tot ze me
hebben nu twee jaar een relatie.
voor haar verjaardag uitnodigde. Daar ben ik
GEZAMENLIJKE LIEFDE
met mijn boot naartoe gegaan en uiteindelijk
Matthijs: “Zeilen betekent heel veel voor me.
is ze bij mij aan boord gebleven.”
Het is een groot deel van mijn leven. Voor heel
Hetty: “We hebben elkaar in 2017 leren kennen tijdens de prijsuitreiking en het feest in De
veel mensen is het moeilijk voor te stellen dat
Kaap op Stavoren. Een gezamenlijke vriend
VAN JONGS AF AAN
het zoveel tijd kost. Dus dat Hetty er hetzelfde
vroeg of ik erbij kwam staan. Ik zag Matthijs
Beide zijn opgegroeid met het skûtsjesilen.
in staat maakt het wel extra leuk.” Wat Hetty
wel, maar de jongens wilden mij aan een ander
Zo zit Matthijs al vanaf zijn 15e op de Gerben
betreft is het simpel: “Skûtsjesilen is onderdeel
koppelen. Dat zag ik niet zitten.” Ondertussen
van Manen, het skûtsje van Heerenveen. Eerst
van ons leven, it heart derby.”
schuiven de wijzers van de klok langzaam
twee jaar in de roef en daarna als peiler. Hetty
richting nacht en de één na de ander vertrekt
groeit op haar beurt op in en rondom skûtsje
MOOISTE HERINNERINGEN
naar de slaapzak. “En doe bleaune wy oer”.
de Sneker Pan. “Vorig jaar ging ik voor het
Matthijs: “Mijn mooiste herinnering? De twee
eerst niet met Sneek mee op het volgschip,
weken SKS afgelopen jaar.” Hetty: “Dat was de
VERJAARDAG
maar met Heerenveen. Daar werden voor de
eerste keer dat we echt met z’n tweeën mee
De twee zitten daarna nog uren te praten in
grap natuurlijk wel opmerkingen over gemaakt
waren.”
Jubileumkrant 75 JAAR
32
Rest Assured with Kooi camera surveillance Wij geloven dat iedereen een rustige en ongestoorde nachtrust verdient. Ook u. Daarom observeren en signaleren we met tijdelijke, mobiele en innovatieve camerabewaking en broeidetectie. Zo voorkomen we diefstal en schade bij uw bouwplaats of locatie.
247kooi.com | Camera surveillance
Jubileumkrant 75 JAAR
Piet Paulusma tijdens het palaver. Foto: Martin de Jong
33
De zomerstorm van 2015 is ook twee dagen later bij Woudsend nog merkbaar. Foto: Martin de Jong
PIET PAULUSMA AL 16 JAAR VASTE WEERMAN VAN DE SKS
‘De skippers binne de saakkundigen op it wetter’ Op de vroege ochtend van elke wedstrijddag meldt Piet Paulusma zich bij het palaver van de SKS om schippers en organisatie te informeren over de weersverwachting. Elke dag een andere locatie met een totaal eigen weer-
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
We ha doe de hiele tiid kontakt hâlden en ik ha úteinliks sein dat it om it waar wol trochgean koe. De bui like oars te gean. Dêr sit foar my in risiko, mar ik kin in oere
beeld, want: “Eltse mar hat syn apartichheden.”
foarútsjen en wit ek dat de skippers yn dy tiid
Piet Paulusma behoort sinds 2004 tot het
En it silen op de Iselmar hinget wer ôf fan
bui is der net kaam. Sjochste, de radar hat it
vaste ochtendritueel van de SKS-bemanning.
hoe’t de wyn de dagen derfoar west hat.
ek net altiten goed.”
Verzamelen bij het palaver, kopje koffie, de
Hurde wyn kin in dei letter noch foar hege
routebespreking en even yn it waar sjen. Piet:
weagen soargje.”
noch wol fan it wetter ôf komme kinne. De
“Ik ha yn dy jierren ek in soad leard, want eltse mar is wer oars en eltse mar hat syn
VERANTWOORDELIJKHEID
apartichheden. Dat hat te krijen mei djipte,
Op basis van Piet zijn weersverwachting kan
hoe iepen se lizze of just tusken boskjes yn.
het zijn dat wedstrijden worden afgelast.
Do learst se sa hiel goed kinnen.”
“Dat is wol in grutte ferantwurdlikheid, dat bin ik mei dy iens. Mar it ôfsizzen doch ik net,
‘Om de sfear te priuwen moat je derby wêze’
‘Alle stof uit de hoofden waaien’ Naam: Sietske Poepjes Leeftijd: 41 jaar Woonplaats: Makkum Beroep: Gedeputeerde provincie
EEN UITDAGING
dêr bemuoi ik my net mei. Ik fertel it waar
“Ik jou in wynferwachting oer twa oeren. Do
en de organisaasje bepaalt wat der fierder
ZWAARSTE ZOMERSTORM
moast dus fan in hiele romme dei ‘ynzoome’
gebeurt.” Toch krijgt de weerman wel eens
De organisatie van het skûtsjesilen bij
op dat lytse tiidsbestek. Dat is pittich, want
commentaar van de schippers: “Eltsenien
Stavoren heeft door de jaren heen minder
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
do wolst it goed dwaan. Oan de oare kant
kin oeral digitaal sjen wat de wyn dwaan sil.
geluk gehad. Meer dan eens kan er niet
Via mijn jeugd. Wij zeilden elke
binne de skippers de saakkundigen op it
Mar dat is ruwe data út in systeem. Dêr kin
worden gezeild. Met dank aan de grilligheden
zomervakantie drie weken met een
wetter. Dy ha ûnderfining mei de wyn en wat
it misgean. Ach, se roppe en raze wolris wat,
van het IJsselmeer. “It is wol foarkaam
(plastic) Friendship 28. Dat waren
sa’n mar docht.”
mar ik rop en raas ek wolris wat. Dat moat je
dat de wedstriid hjir trije jierren op rige net
mooie weken. Je komt overal en zo
ek sjen as in spultsje dat derby heart.”
trochgean koe. Dat begruttet my sa foar
kom je ook skûtsjes tegen op het
de organisaasje, mar op de Iselmar is it by
Friese water.
‘Ach, se roppe en raze wolris wat, mar ik rop en raas ek wolris wat. Dat is it spultsje dat derby heart’
‘Dêr sit foar my in risiko’ Omdat er tegenwoordig meer informatie
Fryslân
ûnstabyl waar gewoan dreech om te silen.” juli 2015 nog helder in het geheugen: “Dat
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?
wie de swierste simmerstoarm sûnt it begjin
Het ziet er prachtig uit. De schepen
fan de waarnimmings fan it KNMI yn 1901. It
achter elkaar zeilend met vaak volle
wie ek in hiele aparte stoarm, krêft 9 by tiden
zeilen. Door de wind gaan en de
10. En ja, wer op Starum.”
nodige brulpartijen die erbij horen zijn
Wat dat betreft staat de zomerstorm van 25
onbetaalbaar.
over weer en wind voorhanden is, kunnen weerberichten per uur nog worden
OVER 75 JAAR SKS
bijgesteld. En dat is gunstig voor de SKS-
“It skûtsjesilen heart by Fryslân, ik hear by
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT:
wedstrijden. Piet: “Yn de ôfrûne jierren is
Fryslân, dus ik fûn it fantastysk doe’t se
Een paar keer varen we als
WIND EN GOLVEN
faker besluten om earder te begjinnen of
my yn 2004 fregen om harren waarman te
provinciebestuurders op een ‘echt’
“Ik besykje it waar sa goed as mooglik del
de wedstriid efkes út te stellen. Der sit wat
wurden. Ik bin drok, mar folgje de wedstriden
SKS-skûtsje. Prachtig om een nat pak
te setten, mar dat is soms wol in hiele toer.
mear rek yn dy’t je benutte kinne.” Zo is het
safolle mooglik fia Omrop Fryslân radio. En
te halen en de gezichten van onze
In noardwestewyn by Earnewâld soarget
voorgekomen dat een wedstrijd bij Lemmer,
troch digitale techniken kin je it no ek folle
gasten (die vaak geen benul hebben)
bygelyks foar swierrichheden, mar troch de
ondanks waarschuwingen voor een flinke
better yn ‘e gaten hâlde. Dy wrâld is totaal
te zien als het gangboord volloopt
begroeiing hinget it der ek fan ôf wêr ast
onweersbui, toch door kon gaan. “Neffens
iepen komme te stean. Oan de oare kant: je
met water. Desalniettemin is iedereen
sitst mei it skûtsje. It twirret wol of net. De
de radar gie dy bui fan súd nei noard, dus dy
moatte der by wêze om de sfear te priuwen.
na afloop lyrisch. Alle stof is uit de
Snitsermar is ek wolris dreech. Dat hat te
soe it fjild wol tsjinkomme. En mei tonger
Dat is op in digitaal platfoarm net oer te
hoofden gewaaid.
krijen mei it starteilân en hoe dat derby leit.
moat je net mei in skûtsje op it wetter sitte.
bringen.”
Jubileumkrant 75 JAAR
34
“ Premium verlichting die verrijkt ” Echte ico n e n ve rdie n e n h et o m uitge licht te wo rde n . En h et skût sjesile n s t aat e r b o l van . Echte karak te r s , vo l ch arism a . Ee n ze lfd e so o r t charism a dat wij m et o nze ve rlichtin g to evo e ge n aan alle r uimtes waar m e nse n wo n e n , we rke n of ge niete n . Van inte rnatio nale a llure, ge p ro du ce e rd in J o ure.
Wij fe licite re n a lle b o e gb e e ld e n e n lief h e b b e r s m et h et 75 -j a ri g e jub ile um va n S KS .
K A R IZ M A LU CE B .V. · S N EEK ER M EER 4 A · 8 5 02 T P J O U R E +31 (0)51 3 2 26 0 0 8 · I N FO @K A R IZ M A LU CE .CO M
KL_SKS Magazine_Adv_262x197,5mm.indd 1
29-06-2020 10:46
A trade name of Lankhorst Engineered Products bv
www.klp.nl
Duurzame oplossingen in gerecycled kunststof Prinsengracht 2 8607 AD Sneek
150107 v6 LRP adv vak tijdschrift grondwegwaterbouw.indd 1
E info@klp.nl I www.klp.nl
T 0515 - 487630
12-04-16 14:26
Jubileumkrant 75 JAAR
35
CATAMARANKAMPIOENEN RINZE EN YTSJE VAN DER SCHUIT
Van Sleattemermar tot Atlantische Oceaan
Rinze en Ytsje van der Schuit bij de oldskool catamaran Foto: Afke Boven
Terwijl de motor allang met zijn intrede aan de gang is, laat oerpake Van der Schuit in 1913 nog een skûtsje bouwen. Eigenwijs? Ook, maar hij is bovenal een groot liefhebber van zeilen. Een liefde die doorsijpelt naar de volgende generaties. En een liefde die niet beperkt blijft tot de Langwarder Wielen of de Sleattemermar, want soms kruipt het skûtsjebloed verder dan de Friese meren. En het schip van oerpake? Die gaat onder de naam ‘Sneker Pan’ de geschiedenisboeken in als één van de meest succesvolle skûtsjes van de SKS-vloot. Niet alle nazaten van Van der Schuit kiezen
Ytsje van Es beleeft op de boerderij van haar
EEN HALF WOORD
“Maar Ytsje luisterde heel goed en snapte
voor een werkend leven op het water,
ouders ondertussen een hele andere jeugd.
De liefde groeit, maar daarmee wordt de
alles heel snel”, vertelt Rinze verder.
maar het skûtsjevirus vindt wel degelijk
Ze groeit op tussen de koeien en paarden en
Laser eigenlijk te klein. Ze besluiten over
“Daarnaast waren we ook qua balans een
zijn weg naar kinderen, kleinkinderen en
heeft vrijwel niets met zeilen. Dat verandert
te stappen op een catamaran. Rinze: “Die
goed team. Ik wat zwaarder achterop, Ytsje
achterkleinkinderen. Ook Rinze van der
als ze Rinze tegenkomt en hij haar uitnodigt
gaat in tegenstelling tot een Laser in álle
als fokkenist en met een lichter gewicht voor.
Schuit uit Heerenveen heeft dat zeilbloed van
om mee naar de Sneekweek te gaan.
omstandigheden heel snel. Je moet er ook
We hadden aan een half woord genoeg.”
oerpake door zijn aderen lopen. “Zelf ben ik
Ytsje: “Hij was vooraf ontzettend aan het
hard voor werken, maar je krijgt er veel meer
op mijn 17e begonnen met zeilen. Ik hou van
opscheppen over zijn zeilprestaties, maar
voor terug. Wij houden van snelheid en het
RICHTING NOORDZEE
snelheid en actie, dus kocht ik een Laser.”
hy bakte der hielendal neat fan.” “Ik fûn it sa
aspect ‘niet meer kunnen omdonderen’ was
De twee geven zich op voor een eerste
Maar zeilen met een Laser lijkt gemakkelijker
spannend dat se der wie!,” geeft Rinze toe.
ook wel heel erg fijn.” Ytsje: “Ondertussen
wedstrijd samen en trainen zich op de
dan het is, merkt de nieuwbakken schipper. Hij ligt meer op z’n kant dan dat hij vooruitkomt.
had ik geen flauw benul. Helemaal niks.”
Lees verder op pagina 37
Ook tijdens de eerste wedstrijd waar Van der Schuit aan meedoet, loopt het niet van een leien dakje. “Ik kon nauwelijks bij de startlijn komen, zo vaak ging ik om.”
OEFENEN Het ouderlijk huis biedt uitkomst. Gelegen aan een vaart kan Rinze elke vrije minuut zo in de boot springen. Veel zeilen, gevoel krijgen bij de wind en wennen aan het water. Het niveau schiet omhoog en langzaamaan druppelen de eerste prijzen binnen. “Door heel Europa werden Laserwedstrijden georganiseerd en ik ging met mijn vrienden overal naartoe. Wille, wille wille.”
‘Hy bakte der hielendal neat fan’ Rinze en Ytsje tijdens het wedstrijdzeilen. Foto: LC, Wytze Landman
36
Jubileumkrant 75 JAAR
Jubileumkrant 75 JAAR
37
De gouden combinatie Van der Schuit/Van Es. Foto: privé-album
Ytsje van der Schuit. Foto: privé-album
Sleattemermar een week lang helemaal
snel weer overstag en achter de anderen
SPONSORDEAL
suf. Niet voor niets, want ze worden tot
aan.” Ytsje: “We zijn heel goed naar de
Het is het begin van een lange reeks
hun eigen grote verbazing eerste. Dat
nummers één en twee gaan kijken. Wat
overwinningen. Brons op het NK wordt meer
smaakt naar meer. Een eerste plek op het
doen ze? Waarom doen ze dat? Zij zeilden
dan eens goud op een EK en dat weten ze
Noord-Nederlandse kampioenschap volgt
altijd op zee, dus hadden ook de kennis. Zo
weer om te zetten in goud op het WK. De snel
en een week later melden ze zich dan ook
leerden we heel veel.”
in elkaar getimmerde prijzenkast vult zich in
‘Ik wol allinnich mei dy sile’
maar voor het NK bij Noordwijk. Ytsje: “We
rap tempo. Het plotselinge en aanhoudende
Als Ytsje in 1990 in verwachting is
hadden nog nooit op zee gezeild en het
succes valt op. Net als de bijzondere man-
van oudste dochter Sandra, stopt het
waren allemaal kampioenen bij elkaar daar.
vrouw combinatie. Of, zoals journalist Peter
professioneel catamaranzeilen voor team
van Meeren in 1985 in de LC schrijft: een
van der Schuit/van Es. “Rinze zei ‘ik wol
vrouwelijke fokkenist in de catamaran-klasse
allinnich mei dy sile’, dus toen hield het op.”
is net zo zeldzaam als een ijsbeer in de
Rinze: “De focus is naar ons bedrijf (waar
Sahara. Jan de Boer, importeur van Prindle-
ze oersterke, lichtgewicht kabels voor de
catamarans in Nederland, ziet een gat in de
industrie ontwikkelen en produceren, red.)
markt. Er komt een sponsordeal waarbij De
gegaan. Toen ik eens tegen mijn vader zei
Boer de boot levert en alle onkosten betaalt.
dat ik wereldkampioen zou worden, leek
Rinze: “Het winnen leek ons voor het oog van
hem dat onmogelijk. Maar een paar jaar
de kijker heel gemakkelijk af te gaan en dat
later was het wel zover. Zo is het met elk
aspect, een gemakkelijk te zeilen catamaran,
doel. Als je wat op wilt zetten dan moet je
deed de verkoop weer stijgen.”
er vol voor gaan. Mensen kunnen veel meer
Maar ik had en heb een enorm vertrouwen in Rinze. Als hij zei dat we het konden, dan vertrouwde ik daarop.” Op die onstuimige Noordzee, tussen de Nederlandse top, worden ze trouwens derde. Rinze: “Omdat we heel snel gingen, konden we ons ook wel een foutje permitteren. We voeren regelmatig de verkeerde kant op, maar dan
‘Een vrouwelijke fokkenist is net zo zeldzaam als een ijsbeer in de Sahara’
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
dan ze denken. Alleen soms moet je er erg Het leven als professionele wedstrijdzeilers
veel voor laten en dat wil niet iedereen.
brengt ze van de Friese meren en Noordzee
Wij zijn altijd vol voor het catamaranzeilen
tot de Atlantische oceaan en verder. Korte
gegaan en daarna vol voor het bedrijf.”
wedstrijden bij Sneek gaan over in lange
Jelle Raap (links) samen met oud-collega Klaas Jansma. Foto: Jan van der Werf
‘Eén met de natuur’
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?
afstandsraces voor de Bretonse kust. Met
OLDSKOOL
duidelijke taken en groeiende ervaring zijn de
En zo komt er een einde aan een bijzonder
twee bijzonder goed op elkaar ingespeeld.
tijdperk. De bekers verdwijnen langzaam
Ytsje: “Ik ben boekhouder, ook op het water. Ik
uit huis. Wat rest zijn de fotoboeken met
wie altiten oan it rekkenjen, wist precies wat
krantenknipsels. En een catamaran. Want
we moesten halen om kampioen te kunnen
zeiden we eerder al niet dat het bloed kruipt
worden.”
waar het niet gaan kan? In dit geval heeft het zeilvirus jongste dochter Laura bereikt.
Naam: Jelle Raap
Het onvoorspelbare, je één voelen met
HANDEN VOL BLOED
Samen met haar vader zeilt ze af en toe
Geboren: 63 jaar
de natuur en op een skûtsje je ééndracht
Rinze: “Er waren dagen bij zonder wind. Dan
een wedstrijd. Ook Rondje Texel. Op de
Woonplaats: Suwâld
vinden in teamgeest.
zaten we bij wijze van spreken een beetje
oldskool catamaran die in de loods van het
bruin te worden aan boord. Maar als het echt
bedrijf opgeslagen ligt. Rinze: “Eltsenien
Beroep: Tekstschrijver/fotograaf
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT:
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?
begon te ‘poeieren’ dan werd het een ander
lake om dit âlde type catamaran. En dan mei
In mijn eerste jaar als beroepsmatig
verhaal. Zo hebben we Fehmarn Rund in de
sa’n jong famke. Mar we wûnen wer oerol
journalist bij toentertijd het persburo van
Oostzee gedaan met windkracht 10/11. We
prizen.”
Het eerste prikje kreeg ik als jongen van
Klaas Jansma en Arjen Terpstra mocht
hadden de boot niet meer onder controle.
14 jaar. Met mijn kameraad Lieuwe volgde
ik ‘lytse Tjitte’, voor mij Grutte Tjitte
Niemand niet. Er waren gigantische golven,
DE LAATSTE TELG
ik op ‘it eilântsje fan Wester’ in Earnewâld
Brouwer van Heerenveen, interviewen over
de lucht was zwart, iedereen sloeg om. Zo
In de afgelopen jaren komt ook het
een pittige zeilwedstrijd. Op een bepaald
zijn dagzege bij de strijd op Earnewâld.
gauw je de boot overeind had ging je met 40
skûtsjesilen weer even in beeld. Rinze zeilt
moment moesten we als de wiedeweerga
‘Kom aansen mar even op de tee’. Een
kilometer per uur weer over de kop. Op het
een aantal seizoenen als adviseur mee in
opzij springen, want een mast gierde dwars
dagzege vieren met twee kopjes thee bij
laatst waren we doodmoe van het vijf uur lang
de IFKS en ook een jaar in de SKS, maar het
door de kruin van een boom en de takken
moeders de vrouw. Niks grootspraak. Een
knokken. We hadden overal bloeduitstortingen
kost te veel tijd. Rinze: “We zitten voor het
vlogen in het rond. Een jaar later werkte ik
spannende wedstrijd waarbij hij een rol
en handen vol bloed. Fysiek was dat heel
bedrijf veel in het buitenland, dus de agenda
als vakantiehulp in Hotel Princenhof waar
droge mariakaakjes achter de kiezen had.
zwaar, maar je kunt niet opgeven. Je moet
laat het niet toe. Aan de andere kant: ik ben
we in 1971 in de kelder al 400 kratten bier
Ze werden alleen even in een kommetje
je over je angst heen zetten. Uiteindelijk
wel de laatste telg van de Van der Schuit
insloegen voor de skûtsjeweek. Met familie
melk gedoopt om door de spanning
zijn we daar als tweede geëindigd. Een
skûtsjefamilie, dus zeg nooit nooit. Litte we
in Earnewâld begrijp ik maar al te goed de
opkomend maagzuur te neutraliseren.
megaprestatie.” Ytsje: “Ik denk nu wel eens
mar in slach om de earm hâlde.”
feestvreugde bij een kampioenschap.
Geen kampioen zonder koekjes!
‘dat we dat allegear diene’.”
Jubileumkrant 75 JAAR
38
SKS Skรปtsjesilen, al 75 jaar. Gefeliciteerd met dit jubileum!
Staan voor schoon. Gaan voor verbinding. Asito Friesland BV Telfordstraat 40 8013 RM Zwolle Tel: 038-46 55 521
Jubileumkrant 75 JAAR
39
Skûtsjemuseum wordt steeds mooier en groter werkruimte gecreëerd voor de vrijwilligers. Boven wordt een speciale ‘leeshoek’ ingericht waar belangstellenden voor het ronde raampje lekker in oude werfboeken kunnen sneupen. Hier worden alle skûtsjeboeken en het documentatiemateriaal zichtbaar uitgestald; nu ligt het leesvoer nog ergens op zolder. En er komt veel meer ruimte voor het tentoonstellen van materialen.
‘EFTER ELK MUSEUMSTUK SIT IN MOAI FERHAAL’ Hoofdmoot van het skûtsjemuseum blijft uiteraard het tentoonstellen van skûtsjespullen waardoor de verhalen van vroegere zeilschippers die op skûtsjes voeren tot leven komen. Maar ook de kampioenscompetities van SKS en IFKS van vandaag de dag krijgen volop aandacht. ,,Efter elk museumstuk sit in moai ferhaal. Troch de útwreiding kinne we in soad mear guod kwyt. Guon pronkstikjes bewarje wy tenei yn ‘e vitrine. Al past dat eins net by ús. Minsken meie hjir oeral oankomme of yn sitte. Bern
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
Het skûtsjemuseum in Earnewâld breidt flink uit. De basis van de nieuwbouw is in de winter neergezet door een bouwbedrijf. De rest doen de tientallen vrijwilligers zelf. ,,Wy bin krekt as skippers in bytsje eigenwiis. As it heal kin, dogge wy it sels’’, lacht voorzitter Harm de Vlas van het skûtsjemuseum.
fine it machtich om yn it roefke te sitten, oan touwen te hisen of mei in kroade fol turf oer in planke te rinnen. Lykas eartiids.’’
‘WY HA DER ECHT SIN OAN’ Normaal gesproken zijn de vrijwilligers elke dinsdag van de partij. Vanwege corona werken ze nu, verspreid in groepjes, ook op
‘Genieten van het gevecht met de wind’
In coronatijd lagen de werkzaamheden tijdelijk
Age Veldboom en Cathrieus Herrema
donderdag. De werkzaamheden bestaan
stil. Juist omdat de vrijwilligers die het werk
van Annage Skûtsjesilen. Ze wonnen een
uit timmeren, isoleren en het opnieuw
moeten doen tot de risicogroep behoren.
geldbedrag van 2500 euro. Om het museum
inrichten van het museum. Zo vond één van
Nu de regels versoepeld zijn, gaan ze weer
te verbouwen was veertig keer zoveel geld
de vrijwilligers oude stoeltjes uit een kerk in
los. ,,Wy ha in protte wille mei inoar’’, vertelt
nodig. ,, Wy ha ferskate fûnsen oanskreaun
Hongarije op Marktplaats. ,,Dy kinne wy moai
De Vlas. Hij had altijd al de wens voor een
om it jild by elkoar te krijen. Mei súkses, de
brûke foar ús filmseal. Wy hawwe se yn ‘e
filmzaaltje in het museum waar het mooie
begrutting is suver rûn’’, stelt de voorzitter.
wax setten , sadat se lekker rûke’’, vertelt De Vlas. Hij verwacht dat het museum volgend
beeldmateriaal van de skûtsjes getoond kan worden. Die ruimte was er echter niet. Sterker
‘WY HA OEROL WOL IN MANTSJE FOAR’
jaar in maart/april helemaal klaar is voor de
nog, het museum had al moeite om voor
En dus klussen de vijftig vrijwilligers van het
heropening. In coronatijd zijn ze dicht en dat
alle spullen een plekje te vinden in de oude
skûtsjemuseum erop los. Bij het museum
blijft voorlopig ook zo vanwege de hogere
scheepsloods.
lopen echte ambachtslieden rond, zoals een
leeftijd van de medewerkers. ,,Wy ha der echt
smid of een zeilmaker. ,,Wy ha oerol wol in
sin oan. Elk jier komme der sa’n 6000 besikers
Leeftijd: 67 jaar
MYN SKIP
mantsje foar’’, zegt De Vlas. Zo maakte één
nei it skûtsjemuseum. Dat oantal fine wy
Woonplaats: Earnewâld
Aanleiding om het museum te verbouwen
van de vrijwilligers, een oud-aannemer, een
prima. Mear hoecht om ús net. As it wol sa is
Functie: Schipper en museumoprichter
was het winnen van de Fryske Anjer met de
prachtige bouwtekening voor het uitbreiden
sjogge we dan wol wer. Mar de wichtichste
muzikale theatervoorstelling Myn Skip in
van het museum. In het nieuwe gedeelte komt
reden foar de ferbouwing is it ferbetterjen fan
Earnewâld, een idee van museumoprichter
niet alleen een filmzaaltje, maar wordt ook een
de kwaliteit. Dat stiet by ús foarop.’’
Naam: Age Veldboom
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS? Door Frits de Vries uit Drachten, erelid van de SKS. Ik ben altijd al gek op zeilen geweest. Ruim 20 jaar zeilde ik met mijn skûtsje ‘Swanneblom’ in de kleine A-klasse van de IFKS en de Strontrace. Vooral zo’n strontrace is écht zeilen. Het is een zware race, zo ging het vroeger ook.
WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN? Ik geniet van het water en het gevecht met de wind. Maar de verhalen van de oude schippers vind ik minstens zo bijzonder. Het is heel belangrijk dat de historie bewaard blijft. Daarom heb ik in 1998 het skûtsjemuseum in Earnewâld opgericht.
DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Ik had twintig jaar geleden nooit gedacht dat het skûtsjemuseum zo zou uitbreiden, zowel qua materiaal, in ruimte als met het aantal vrijwilligers.
Jubileumkrant 75 JAAR
40
“ MANLJU EN SKIPPEN FAN STIEL EN KABELS FAN KEUNSTSTOF”
DE STERKSTE KOMBINAASJE FAN ‘E WRÂLD.
FIBREMAX
LOKWINSKET DE SKS MEI HARREN
75-JIERRICH BESTEAN.
Bokkewiel 6 8502 TX Joure +31 (0) 513 681 008 info@fibremax.nl
www.fibremax.nl
Jubileumkrant 75 JAAR
Column Rijkdom Van der Werf, schrijf je dat met 1 of met 2 ff-en? Die vraag is mij al vaak gesteld in mijn leven. Mijn vader – Sjoerd van der Werf – zei altijd: ,,Wy binne Van der Werf mei íen F. De earme tak.” Zijn neef Henk van der Werf vertelde dat zijn vader Sybren altijd zei: ,,Ús namme skriuwst mei íen F. De twadde F is fan Fortuin. En dat ha wy net.”
41
TENTOONSTELLING:
Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen Trainen, trimmen, strijden en winnen. Het zijn een paar belangrijke, zo niet dé belangrijkste, aspecten van het skûtsjesilen. Maar wat gebeurt er voor, tijdens en na de wedstrijden nog meer op en rond de skûtsjes? De tentoonstelling ‘Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen’ in het Fries Scheepvaart Museum, geeft antwoord op die vraag.
‘Het zijn foto’s die nog nooit iemand heeft gezien’
Skûtsje Ebenhaëzer met links mijn pake Jan van der Werf.
Een paar jaar geleden hebben we als familie
de Burgumer Mar, hoofdstuk 5 in het boek.
Van der Werf een boek gemaakt over het
Wat ik misschien nog wel het mooiste
verloren gewaande skûtsje ‘Ebenhaëzer’,
stukje vond, is het volgende: ,,Ferskate
het wedstrijdskûtsje van Dokkum, het schip
bekenden stiene op ús te wachtsjen. Hja
dat ooit in opdracht van mijn ‘bet-oerpake’
hiene heard fan ús aventoer op de mar en
Een tentoonstelling over 75 jaar SKS skûtsjesilen
prachtige foto’s van professionele fotografen,
is gebouwd. Toen mijn man dat boek
woene graach witte hoe’t dat ferrûn wie.
zou zomaar een paar hectare kunnen
maar die beelden zie je altijd al voorbijkomen”,
doorbladerde zei hij: ,,Jimme ha in skûtsje
It wie in feestlike thúskomst en in feest
beslaan. Foto’s, krantenartikelen, filmbeelden,
vertelt Hilda. “In deze tentoonstelling kijk je
hân, in eigen werf en sels in famyljewapen.
waarden ek de Krystdagen. Foar it earst
wisselbekers, vaantjes, oude gaffels en versleten
letterlijk even mee in de privé-albums van
Ik tocht altyd datsto út in earme famylje
sûnt moannen wiene wy as húshâlding
zwaarden, het is in groten getale aanwezig. Maar
onze schippers, hun ouders en voorouders. Ze
kaamst?”
wer ris kompleet. Op de twadde Krystdei
wat laat je zien als de beschikbare ruimte om
vertellen de geschiedenis van de vereniging.
mochten wy nei de Herfoarme kapel.
keuzes vraagt? Het Fries Scheepvaart Museum
Het zijn foto’s die verder nog nooit iemand heeft
Maar, als je het boek leest kom je al snel
Prachtich fûn ik dat. In echte Krystbeam wie
in Sneek en de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen
gezien. Ik zag tijdens de opening meerdere
tot de ontdekking dat onze familie het
derby mei glinsterjende bollen en brânende
sloegen de handen ineen en kwamen met
schippers bij wie weer oude herinneringen naar
skûtsje Ebenhaëzer niet zomaar kon kopen.
kearsen. Wy waarden traktearre op waarme
een uniek kijkje achter de schermen van de
boven kwamen.”
Onze voorvaderen hebben er keihard
sûkelademolke en oan de ein krigen wy in
SKS. De tentoonstelling neemt je mee door
voor gewerkt! Dat blijkt onder andere uit
pakje. Dêr siet in sinesapel, in sûkeladereep
nog nooit eerder getoonde fotoboeken van
KEUZES MAKEN
het volgende stukje uit het boek, toen ze
en in lyts lêsboekje yn. Wy fielden ús de
de hoofdrolspelers zelf: de schippers, hun
De tentoonstelling is een feest der herkenning
het skûtsje nog niet hadden gekocht. Ze
kening te ryk.”
bemanning en families.
voor de zeilers zelf en tegelijkertijd een
zeilschip: ,,Sybren Abrahams van der
En daarmee slaat hij de spijker op z’n kop.
FAMILIEGESCHIEDENIS
zijn met het skûtsjesilen. Hilda: “Een groot
Werf voer meestal met terpaarde van de
Rijkdom zit ‘em niet in geld of een ‘F’ meer
Het idee komt van Hilda Boesjes-Beljon,
compliment voor de mensen van het museum,
kleigrond naar de Friese wouden. Het laden
of minder. Rijkdom zit ‘em in kleine dingen:
bestuurslid van de SKS en in die rol ook
want zij hebben dat heel knap gedaan. Ze
en lossen van de klei was erg zwaar. Al
‘in krystbeam mei gljinsterjende bollen,
verantwoordelijk voor PR en Media. De SKS
hebben met respect en kennis van zaken een
heel jong moesten de kinderen meehelpen
brânende kearsen en waarme sûkelade-
en de mensen achter het skûtsjesilen zitten
hele mooie selectie weten te maken.”
en van naar school gaan kwam dan ook
molke’.
altijd in haar hoofd: “Onze schippers zijn de
Gerhard Pietersma in de box op het dek. Foto: Gerhard Pietersma, privé
voeren in die tijd nog met een klein houten
beeldmateriaal uit de 75-jarige historie van de SKS is geen gebrek. “We hebben de wereld aan
interessant inkijkje voor mensen die niet bekend
niet veel terecht. Sybren spaarde zichzelf
vertegenwoordigers van geslachten die ooit
niet. Dat had tot gevolg dat hij al voor zijn
De bijzondere band die ik dankzij
met de skûtsjes zijn begonnen en die het
zestigste jaar lichamelijk helemaal ‘op’ was.
de terugkeer van ‘ús skûtsje’ met de
initiatief voor de SKS hebben genomen. Dit zijn
Daarom moesten de kinderen die nog aan
reüniecommissie heb opgebouwd, de
de mensen, de families, waar de vereniging
boord waren vrijwel alle werk doen. Maar
vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten
groot door is geworden. Hun verhalen zijn een
al dat gewroet leverde uiteindelijk toch wat
voor de Ebenhaëzer, het feestje dat we als
belangrijk onderdeel van de geschiedenis. De
op, want in 1907 lieten ze een nieuw ijzeren
familie elk jaar vieren op het schip tijdens de
SKS brengt ter ere van het 75-jarig jubileum een
schip bouwen voor 1925 gulden. Het kreeg
Admiraliteitsdagen… Dát is rijkdom!
boek uit, maar daar kon nog wel wat bij. Een
de naam Ebenhaëzer wat betekent: tot zover heeft de Heer ons geholpen!”
Verhalen zijn er in ieder geval volop en ook aan
tentoonstelling bijvoorbeeld.”
Anne Tjerkstra, 1978. Foto: Anne Tjerkstra
KLASINA VAN DER WERF
Nadat ik dit verhaal had gelezen voelde ik me eerlijk gezegd schuldig toen ik later die middag bij de kassa in de supermarkt stond en meer dan 100 euro moest betalen voor de boodschappen. ,,Even pinnen?” Zei de mevrouw van de kassa. ,,Even pinnen”, zei ik met een knoop in mijn maag. Zo gemakkelijk ging dat vroeger niet. Ik dacht aan mijn familie en de zware tijd die ze hadden gehad doordat hun vader ziek werd. Hij kon niet meer werken en het gezin
Een nieuw skûtsje wordt in de teer gezet. Foto: Geesje Wouda.
met (toen) zes kinderen moest de hand ophouden bij de gemeente en de kerk, om
TENTOONSTELLING, BOEK EN FILMMATERIAAL
geen honger te hoeven lijden. Foto: Marit Anker
Toen ik thuis alle boodschappen samen
De tentoonstelling ‘Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen’ is nog tot en met 23 augustus te zien in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek. Eind september verschijnt het jubileumboek van
met mijn dochter opruimde, spookte het
PS: op donderdag 23 juli om 17.30 uur staat
de SKS.
verhaal van de oom van mijn vader door
het skûtsje Ebenhaëzer centraal in het Max
Naast archieven vol foto’s is er ook een schat aan bewegend materiaal. Dankzij een samenwerking
mijn hoofd, Abraham van der Werf. Hij
Skûtsje Journaal dat van 18 tot en met 25 juli
tussen Tresoar, het Fries Film Archief, het Fries Scheepvaart Museum en de SKS zijn veel van die
schreef een prachtig verslag: Aventoer op
om 17.30 uur wordt uitgezonden op NPO 1.
beelden nu gedigitaliseerd. Ze zijn terug te vinden via friesfilmarchief.nl en youtube.com.
Jubileumkrant 75 JAAR
42
EEN FELICITATIE VOOR HET JUBILEUMJAAR
ORIONWEG 51 | LEEUWARDEN
Jubileumkrant 75 JAAR
43
Het skûtsje van Heerenveen, de Gerben van Manen, met mast, giek en zwaarden gemaakt door Boersma. Foto: Martin de Jong
HOFLEVERANCIERS VAN DE SKÛTSJE VLOOT
Vader en zoon Boersma: ‘We raken nooit in paniek’ Ze zijn fanatiek, secuur en ze willen winnen. Vader Klaas Boersma bracht de liefde voor het zeilen over op zijn zoon Hans. Dat is geen uitzondering binnen de SKS, maar deze liefde groeide door tot een compleet bedrijf. Eén waar de vloot eigenlijk niet meer zonder kan. Op een woensdagavond, twee dagen voor
vrijdagavond zeilden ze weer.” Ook Douwe
Een bedrijf dat indirect zijn oorsprong vindt
de start van de SKS, hoort Douwe Visser
Visser zelf weet het nog als de dag van
bij vader Klaas. Hans: “Als heit niet op een
een grote knal in de mast van zijn Grouster
gisteren: “We hadden alles goed voor elkaar
skûtsje had gezeild, dan hadden we hier nu
skûtsje. De bemanning heeft net getraind,
en dan gebeurt dit. Vlak voor de SKS. Die
ook niet zo gezeten, denk ik.”
dat ging goed, maar dit klinkt niet best. Er
woensdagnacht heb ik niet goed geslapen,
blijkt een scheur in de voet van de mast
maar Hans kwam en maakte het. Ik ben ze
ZEILEND HEEN, ROEIEND TERUG
te zitten, die over een lengte van zo’n zes
er nog steeds dankbaar voor. Volgens mij
Klaas Boersma: “Ik leerde zeilen in mijn
meter doorloopt. De originele maker is niet
hebben we die zaterdag op Grou ook nog
geboortedorp Terherne. Voor de wind in
beschikbaar, dus gaat bij Boersma Masten
gewonnen.”
een schouw met een koeiendekje en een
In 1966 stapt Klaas aan boord van het skûtsje
sprietje over de Terkaplesterpoelen, om aan
van Heerenveen, de Gerben van Manen.
Het is één van de vele bijzondere verhalen
de overkant te ontdekken dat je de terugweg
Als peiler beleeft hij dat jaar zijn eerste
in Gorredijk de telefoon.
‘Dat je met zo’n lompe bak zulke snelheden kunt halen’
SCHAVEN, LIJMEN, LAKKEN, ZEILEN
uit de afgelopen twintig jaar waarin het
moest roeien, want ja zonder zwaarden
SKS. “En ik ben nooit meer bij Heerenveen
Met een grote schaaf op de achterbank,
bedrijf van Hans Boersma uitgroeit tot
kun je niet laveren.” Later blijkt Boersma
weggegaan.” Het skûtsjesilen blijkt een schot
vertrekt Hans richting Grou: “Met die
leverancier van houten scheepsonderdelen.
een succesvolle wedstrijdzeiler in de GWS
in de roos: “Als ik op zo’n schip zit, er is wind
schaaf ben ik net zolang doorgegaan tot
Vijfenveertig masten voor wedstrijdskûtsjes
Schouw. “We, mijn fokkenist en ik, zeilden
en je schiet vooruit, jeuzes! Onvoorstelbaar
de scheur helemaal weg was. Daarna
kwamen tot nu toe al uit de loods rollen. Elf
wel twintig wedstrijden per jaar. Ook toen ik
dat je met zo’n lompe bak zulke snelheden
hebben we in de werkplaats nieuwe balken
daarvan zeilen momenteel in de SKS. En
in dienst zat. Ik scheurde met mijn brommer
kunt halen. En dat deze zo allemachtig goed
klaargemaakt. Die konden we donderdag op
dan is er nog dat grote arsenaal aan nieuwe
van de kazerne in Havelte naar het dorp,
naar je luistert. Want dat is zo. En als ie dat
de mast lijmen, vrijdagochtend afwerken,
en gerenoveerde zwaarden, gieken, gaffels
zeilde de wedstrijd en daarna als de bliksem
niet doet, dan is er iets fout aan boord.”
vrijdagmiddag de lak en het beslag erop en
en roeren voor uiteenlopende platbodems.
weer terug.”
Lees verder op pagina 45
44
Jubileumkrant 75 JAAR
UW VERMOGEN ONZE ZORG ONS VAK!
Maandelijks te zien in ‘Business Class’ van RTL 7
‘Wij beheren uw vermogen zodat het groeit’
Wilt u ècht beleggen bel Edwin Wierda 0592 - 301 550
Oostersingel 1 | 9401 JX Assen | T. 0592 - 301 550 Plein 1945-27 | 1251 MA Laren | T. 035 - 201 88 66 WWW.WIERDAVERMOGENSBEHEER.NL
Jubileumkrant 75 JAAR
45 broer Roelof besluiten een eigen skûtsje te kopen: de Swan van Donia. “Ook wel de Slak van Donia”, aldus Hans. Ze dopen het schip om tot De Drie Gebroeders en worden derde in de A-klasse. Hans: “We hebben in die jaren laten zien dat we het uiterste uit een skûtsje kunnen halen. Ook als dat niet per se een kampioensskûtsje lijkt te zijn.”
SAMENWERKEN De samenwerking tussen vader en zoon op het skûtsje is voorbij, maar in de loods in Gorredijk gaat deze nog gewoon door. Klaas: “Thuis mogen we niet meer zoveel over het werk praten. Griet vindt dat we het teveel over hetzelfde hebben. En dat is natuurlijk ook zo, zo’n huishouding zijn we wel. We houden nu eenmaal van ons vak.”
ACHTER DE GERANIUMS Achter dat vak zit een hele filosofie van berekeningen, geheime formules en door Hans zelf gemaakte machines waarmee hij de masten tot in detail kan perfectioneren. Klaas: “We hebben vanaf dag één een nauwkeurige administratie bijgehouden. Alles wat hier aan hout ligt en elk detail waaruit een mast is opgebouwd, staat op papier. Als er in een wedstrijd of training iets gebeurt, kunnen we voor reparatie heel gemakkelijk hetzelfde hout er opnieuw bij zoeken. We zijn inderdaad wel Klaas Boersma als adviseur naast schipper Pieter Brouwer. Foto: Martin de Jong
FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN
echt secuur. Hans helemaal. Ja, ik ben heel trots op hem.” Hans: “Mijn ouders hebben
STERKE COMBINATIES
DE IFKS
veel voor mij, en ook voor mijn broer, mogelijk
Via de schoot komt Klaas uiteindelijk op het
Als in 2011 een IFKS-avontuur lonkt, stopt
gemaakt. En voor mijn vader is het natuurlijk
achterdek terecht, als adviseur van schipper
ook Hans met de SKS. Hij start met schipper
ook mooi hier, want anders had hij nu achter de
Tjitte (Lammertsz) Brouwer en later ook van
Arend Wisse de Boer in de C-klasse van de
geraniums gezeten, hahaha.”
jonge Tjitte Brouwer, Allard Syperda en Pieter
Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen.
Brouwer. Klaas: “De combinatie schipper
Hans: “Op de Ouwe Zeug. Een barrel van een
STOPPEN IS GEEN OPTIE
en adviseur was heel erg sterk met hen. We
skûtsje, maar we werden wel kampioen en
Met die geraniums zal het zo’n vaart wel niet
hadden het in de vingers en dat bleek ook,
een jaar later in de B-klasse weer.” Daarna
lopen, want zie je het skûtsje van Heerenveen,
want we werden regelmatig kampioen.” Voor
moet het team noodgedwongen een aantal
dan is de kans groot dat Klaas nog altijd
‘Het zit in de familie’
de jonge generatie die staat te trappelen om
keren van skûtsje wisselen. De geleende
ergens in de buurt is. En Hans komt, na negen
aan boord te stappen, geldt de regel dat ze
Ouwe Zeug wordt verkocht. Opvolger De
jaar IFKS, ook weer terug in de SKS. Met
vanaf hun achttiende mee mogen. In 1990 is
Twee Gebroeders, in bruikleen van de
schipper Harmen Brouwer en het skûtsje De
Naam: Rens Rients Tichelaar
Hans aan de beurt. Samen worden vader en
skûtsjecommissie van Langweer, wordt
Jonge Jan hoopt hij voor Langweer hoge ogen
Leeftijd: 17 jaar
zoon nog acht keer kampioen. Ook in 2010,
wegens het succes van de mannen in de IFKS,
te gooien. Hans: “Weet je, ik ben eigenlijk niet
Woonplaats: Leeuwarden
het laatste jaar van Klaas. Hans, een man van
door de eigenaar teruggehaald naar de SKS.
echt een teamman. Ik erger me soms gewoon.
Functie: peiler bij het skûtsje van Akkrum
weinig woorden: “Als we iets doen, dan doen
Allemaal in de hoop daar ook weer eens te
Bijvoorbeeld aan teamleden die te laat komen,
we het ook goed.”
scoren. Arend Wisse de Boer, Hans en zijn
terwijl jij er alles aan gedaan hebt om er wel
HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS? Het zit in de familie, een fantastisch gen die ik van beide kanten heb meegekregen. Van mijn pake Rients en mijn moeders oom, Siete Meeter. Mijn vader (Johannes)
op tijd te zijn. Ook het regelmatig trainen in
‘Thuis mogen we niet meer zoveel over het werk praten’
combinatie met de drukte van een eigen bedrijf is lastig, maar stoppen?” Het blijft even stil, dan met een peinzende blik: “Nee dat is geen optie. Blijkbaar vind ik het daar toch te mooi voor.
is als peiler begonnen in de IFKS en al snel zeilde hij voor Bolsward in de SKS. Ik weet niet beter dan dat drie weken zeilen een fantastische vakantie is. Op een gegeven moment kom je zelf op een leeftijd dat je naast het Jeugdzeilen SKS/ IFKS mee wilt gaan op een echt skûtsje, maar ik was te jong.
LEUKE ANEKDOTE: Mijn moeder vertelde mij dat Siete Ezn en Pieter Meeter zich vroeger onder het dek verstopten bij pake Siete Meeter en dat zij pas tevoorschijn kwamen tijdens het zeilen. Dit gaf mij het geweldige idee om dat ook te doen! Nadat de wedstrijd al gestart was, dus na de eerste boei, kwam ik pas tevoorschijn. Het geschrokken gezicht van Pieter en het gelach van de bemanning op de achtergrond, is iets wat ik echt niet snel meer vergeet. Een jaar later kreeg ik als cadeau een T-shirt en het bericht dat ik mee mocht met de SKS. Dit wordt nu mijn tweede seizoen als peiler. Ik, als de derde generatie, kan dus wel zeggen dat het in mijn bloed zit. Hans de Boer aan de schoot op het achterdek van de Gerben van Manen. Foto: Martin de Jong
Jubileumkrant 75 JAAR
46
Ook met tegenwind blijft het Noorden overeind. Poiesz feliciteert SKS met 75-jarig jubileum In 1923 begonnen met ‘n piepklein groentezaakje in Sneek, liggen onze ‘roots’ in het waterrijke Noorden. Met inmiddels 69 supermarkten overal in het Noorden maken we er nu stevig deel van uit. Want we werken, wonen én leven in het Noorden. Het gaat ons dan ook aan het hart dat juist in het 75e jubileumjaar van het SKS de officiële wedstrijd is afgelast. En dat ook de 85e Sneekweek niet doorgaat. Maar wat wél blijft doorgaan, is onze steun aan initiatieven zoals het Skûtsjesilen en de Sneekweek. Want als we samen door deze periode van tegenwind laveren, komen we hier ook samen sterker uit. Wellicht kunnen we dan volgend jaar weer genieten van de vele trotse evenementen en tradities die ons mooie Noorden kent. Maar ook nu gaat het leven door. Dus tegenwind of niet, laten we het SKS jubileum samen en op gepaste wijze vieren. www.poiesz-supermarkten.nl
In het hart van het Noorden. Museum Hindeloopen kkkkOntdeOntO
oooontdeOO
Tentoonstelling ‘Een veilig heenkomen’ – 75 jaar bevrijding Hindeloopen Hindeloopen, een veilige haven voor vele onderduikers. Hun verhalen worden verteld met behulp van ooggetuigenverslagen, foto’s en bijzondere objecten
Openingstijden 1 april – 1 november maandag t/m zaterdag 11.00 - 17.00 uur zon- en feestdagen 13.30 - 17.00 uur Gratis toegang met Museumkaart Dijkweg 1 – 8713 KD Hindeloopen – tel. 0514 -521420 www.museumhindeloopen.nl
Bij ons autobedrijf bieden wij u en uw auto kwaliteit, service en garantie. Waarom wij?
Verkoop nieuw en gebruikt
Reparatie en onderhoud
FIREZONE tankstation 24h
APK keuringen
Auto- en busverhuur
Spoelen van automatische transmissies
Tankstation aan het water (benzine en Diesel)
Aircoservice en storingsdiagnose
Rollover wasserette en wasbox
Garage B. Pietersma Vosseleane 73 8551 ML Woudsend 0514 59 12 36
Wij doen alles voor uw auto www.garagepietersma.com
REEKERS WATERSPORTBEDRIJF LOKWINSKET DE SKS MEI HAR 75-JIERRICH BESTEAN
REEKERS WATERSPORTBEDRIJF Vosselaan 67 8551 ML Woudsend 0514 592018 reekers@woudsendsail.nl
www.reekerswatersport.nl
Totaal installateur Installatiebedrijf N. van der Veer is 100% thuis in de wereld van centrale verwarming, loodgieterswerk, badkamers, zonnepanelen en elektra. Met verstand van zaken en jarenlange ervaring zorgen wij voor installaties van hoogstaande kwaliteit. Als deskundig loodgieter en installateur staan we voor u klaar in de regio Elahuizen, Sneek, Joure, Bolsward, Lemmer, Balk en Koudum. Tsjerkewei 22 8581 KB Elahuizen (bij Lemmer) 0514-604534 nannevanderveer@kpnplanet.nl
Jubileumkrant 75 JAAR
samen werken.
samen werken en samen vooruit In de gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in. Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl
w ww w.de e fry y s kem m arre e n .n nl
47
Jubileumkrant 75 JAAR
48
, n e k k e l p n e i a o r a o l e m maa rwat e a l l a a v n e p o
Vanaf het water is elke plek een mooie plek. De allermooiste worden gerealiseerd door Zwanenburg Projecten. Goede projecten ontwikkelen, die al snel de wind in de zeilen hebben, het lijkt een beetje op het teamwerk aan boord van een skûtsje op volle snelheid. Je doet het nooit alleen. Avontuurlijk, de blik in de verte, creatief, gedurfd, niet zonder risico’s, achteraf heel logisch. Een paar voorbeelden van onze waterrijke woonwijken.
STADSDOCK - DOKKUM www.stads-dock.nl
MOOI BLITSAERD - LEEUWARDEN www.mooiblitsaerd.nl
IT EILÂN - HEEG www.iteilanheeg.nl
WOONSPODS - LEEUWARDEN www.woonspods058.nl
APPARTEMENTEN EN HORECA PLEIN LANGWEER Lelijke plekken bestaan voor ons niet. Ook niet in het Friese Langweer, aan de Stevenshoek. Plaatselijk bekend als het lelijke eendje in dit verder fraaie dorp. Als iedereen het even niet meer weet... gaan onze vingers jeuken. Hoe liep het ook alweer af met het lelijke eendje uit het sprookje? Juist.
MOOI HARINXMALAND - SNEEK www.mooiharinxmaland.nl
Een mooie zwaan, op een heel mooie plek. Binnenkort meer informatie over dit project.
Volg ons op Facebook en Instagram: Mooie Plek. WWW.MOOIEPLEK.NL