Skutsjekrant 75 jaar SKS

JUBILEUMKRANT skutsje.nl

2

Jubileumkrant 75 JAAR

Jubileumkrant 75 JAAR

3

12 t/m 16 feb 2021 Hier begint je watersportseizoen Boot Holland feliciteert de SKS met hun 75-jarig bestaan

mediapartner:

WTC EXPO Leeuwarden www.boot-holland.nl

Jubileumkrant 75 JAAR

4

Z O M 2E0 2R0 Fotowedstrijd Groetjes uit...

Doe mee en win!

Stuur een (thuis)vakantiegroet en maak kans op mooie prijzen!

Voor velen wordt dit een andere zomer dan de bedoeling was. We blijven thuis, kiezen voor een bestemming in Nederland of gaan misschien op de valreep toch nog naar het buitenland. Maak een foto vanuit uw tuin, balkon, woonplaats of vakantiebestemming en stuur deze met een originele vakantiegroet naar lc.nl/fotowedstrijd. Insturen kan tot en met zondag 16 augustus 2020.

Onder alle inzenders verloten we: • 1x een IKOHS Retro Espressomachine • 10x een cadeaubon van Bol.com ter waarde van € 20,• 10x een boekenbon ter waarde van € 20,De leukste foto’s plaatsen we in de krant en op lc.nl.

lc.nl/fotowedstrijd

Jubileumkrant 75 JAAR

5

VO

‘Geen wedstrijden, maar wél een jubileum!’

O RW O O RD

Wat een prachtig jaar had moeten worden voor het skûtsjesilen, is ineens veranderd in een ‘windstil’ seizoen. En dat net nu de SKS 75 jaar bestaat. Een jubileum dat we allemaal natuurlijk het liefst hadden gevierd met spectaculaire zeilwedstrijden.

Het loopt even anders, maar zoals

“Wy moatte wat dwaan mei it jubileum

zeilen tijdens de Tweede Wereldoorlog en

Namens het gehele team wensen we u

SKS-voorzitter René Nagelhout ook al

van de SKS.”

gingen zelfs op de romantische toer.

allemaal een fijne zomer en dat we in

ús foarby gean litte. Juist daarom ligt

En dat hebben we gedaan! Na een

Ook bijzonder: wie wordt door de

skûtsjesilen, want dat is uiteindelijk wat

deze prachtige jubileum-editie van de

korte, maar effectieve brainstormsessie

huidige schippers als dé kampioen

we het liefste willen….

Skûtsjekrant voor u.

kwamen we erachter dat er blijkbaar

van alle SKS-kampioenen gezien. Een

niemand anders met dit idee was.

onmogelijke vraag, maar we stelden hem

aangaf: wy kinne dit jier net samar oan

2021 met de wind in de zeilen weer gaan

wel en kregen mooie, ontroerende en

Sinds begin maart ben ik met mijn bedrijf Devea de nieuwe eigenaar van de

We zijn direct op zoek gegaan naar

Skûtsjekrant en van de website

redacteuren die ons verder konden

www.skutsje.nl.

helpen. Die hebben we gevonden in

verrassende antwoorden.

DOEDE VELLEMA PIETER JAN HEIDSTRA

Afke Boven en Klasina van der Werf.

Zoals u zult begrijpen was het niet

Twee dames die ieder in korte tijd en vol

mogelijk om een reguliere Skûtsjekrant

overgave in de verhalen zijn gedoken. Wat

te laten verschijnen. We kunnen immers

een schot in de roos! Wat hebben ze er

niet voorbeschouwen, we kunnen geen

een werk van gemaakt, zeg.

verslag doen van de wedstrijden en ook het ‘neipetear’ is niet aan de orde. Maar

En wat zijn we ‘GRUTSK’, want voor u ligt

ja, om helemaal niets te doen..

het eindresultaat met de mooiste verhalen uit 75 jaar SKS skûtsjesilen. We spraken

Een aantal weken geleden kwam mijn

met oudgedienden, maar interviewden

goede vriend en collega-uitgever Pieter

ook de jongste bemanningsleden uit de

Jan Heidstra met het idee om een

vloot. We hebben het prille begin van

speciale editie samen te stellen.

de SKS gereconstrueerd, doken in het

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

zien strijden op die grote schepen op de

31

Het is prachtig om mensen vol passie te

15

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?

12

‘Skûtsjesilen leeft als nooit te voren’

Inhoud De oorsprong van 75

75 jaar

Liefde in de vloot

jaar SKS skûtsjesilen

SKS-kampioenen

ligt in Dokkum Een geschiedenis vol unieke momenten

6 9

Naam: Harm de Vlas

Friese meren. Zoals wij vol vuur vertellen

‘Ik heb meer oog gekregen voor hoe de SKS voelt voor mensen’

Leeftijd: 74 jaar

over de historie van de skûtsjes, zo zeilen

Woonplaats: Earnewâld

de schippers en hun bemanningen op het

De eerste ruwe bolsters van de SKS

11

Functie: Voorzitter skûtsjemuseum

scherpst van de snede. Het skûtsjesilen

Wiemer Hoekstra met negentig lentes jong nog altijd fanatiek

21

Dit zijn de jongste bemanningsleden van de vloot

25

‘SKS van levensbelang voor behoud skûtsjes’

27

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

leeft als nooit tevoren.

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT:

Ik ben altijd al een liefhebber geweest van

Ik vind het mooi dat de historische

‘De skippers binne de saakkundigen op it wetter’

33

zeilen. Ik heb mijn vrouw ontmoet tijdens

skûtsjes nog altijd zo actueel zijn.

Van Sleattemermar tot Atlantische Oceaan

35

een zeilvakantie in een BM’er. Wij hebben

Het is bijzonder hoeveel mensen er

onze kinderen grootgebracht met zeilen.

geïnteresseerd zijn in het skûtsjesilen.

Skûtsjemuseum wordt steeds mooier en groter

39

Onze zoon Fonger heeft nu zelfs een

Een betere reclame dan de zeilwedstrijden

Column: Rijkdom

41

eigen skûtsje (de Eureka) en strijdt mee in

van de SKS en IFKS kunnen wij als

de IFKS met de Sterke Jerke.

skûtsjemuseum niet krijgen!

Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen

41

Vader en zoon Boersma: ‘We raken nooit in paniek’

43

COLOFON

De Jubileumkrant 75 jaar SKS is een uitgave van Devea en Heidstra Media in samenwerking met Sintrale Kommisje Skûtsjesilen UITGAVE

Devea M. 06 - 15372255 www.devea.nl Heidstra Media M. 06 - 1143 4272 www.heidstramedia.nl REDACTIE

Afke Boven www.afkeboven.nl Klasina van der Werf www.klasinavanderwerf.nl

VORMGEVING

VDS Crossmedia T. 085 - 773 41 71 info@vdscrossmedia.nl www.vdscrossmedia.nl FOTOGRAFIE

Tom Coehoorn www.thomasvaer.nl Martin de Jong Fotopersburo Martin de Jong

DRUK

NDC Mediagroep www.ndcmediagroep.nl OPLAGE

28.000 exemplaren VERANTWOORDING

Overname van artikelen en/of foto’s is uitsluitend toegestaan na schriftelijke toestemming van Devea/Heidstra Media.

Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd of gepubliceerd zonder de uitdrukkelijke toestemming van de uitgevers.

De Skûtsjekrant giet troch!

Helaas dit jaar geen reguliere Skûtsjekrant.

Maar in 2021 zijn we weer van de partij.

Kijk nu alvast op de geheel vernieuwde website www.skutsje.nl

De enige échte!

Jubileumkrant 75 JAAR

6

75 JAAR SKS SKÛTSJESILEN

Een geschiedenis vol unieke momenten Een tijdlijn vol bijzonder hoogte- en dieptepunten uit 75 jaar SKS skûtsjesilen. Gebaseerd op feiten en herinneringen.

1953

1952

1945 De ‘Vereeniging van Skûtsjesilerscommissies in Friesland’ wordt

Iemand moet de

Lodewijk Meeter zorgt voor

opgericht. Schipper Klaas van der Meulen is in 1945 de eerste

eerste zijn.

het voortbestaan van de SKS.

officiële SKS-kampioen.

Lodewijk Meeter

Met 14 skûtsjes aan de start en tienduizenden

Op 22 juli wordt de ‘Vereeniging van Skûtsjesilerscommissies in

is de eerste SKS-

fans aan wal is het vandaag de dag bijna niet

Friesland’ opgericht. De vereniging krijgt een jaar later een nieuwe

schipper die tijdens

meer voor te stellen dat het voortbestaan van de

naam: ‘Sintrale Kommisje Skûtsjesilen’, de SKS. Het is voor het eerst

de wedstrijd met

SKS ooit in gevaar is geweest. Toch lijkt dat het

dat de wedstrijden met skûtsjes een overkoepelende organisatie

zijn skûtsje omgaat

geval als er in 1953 niet voldoende aanmeldingen

hebben. Ze worden tot op de dag van vandaag nog wel door lokale

in de Folkertssleat

zijn. Lodewijk Meeter trommelt vier andere

wedstrijdcommissies georganiseerd. Schipper Klaas van der Meulen

bij Earnewâld.

skûtsjes op en het kampioenschap is gered.

gaat in 1945 de boeken in als eerste officiële SKS-kampioen.

Schipper Klaas van der Meulen op een fok geschilderd door Anne Tjerkstra.

Douwe Egberts wordt hoofdsponsor

De SKS stelt een ‘Originaliteits Kommisje’ in.

mét zichtbaarheid op de tonnen.

Skûtsjes die deelnemen aan de SKS moeten zo origineel mogelijk aan de start

Voormalig topman van Douwe Egberts Cor Boonstra over die deal:

verschijnen. De ‘Originaliteits Kommisje’ controleert of de regels die rondom de

“De SKS had financieel niet de middelen voor nieuwe tonnen. Zo

originaliteit zijn opgesteld, worden nageleefd. Deze commissie krijgt in 1994 de

kwam het dat wij jarenlang de, in mijn ogen prachtige, rode boeien

naam ‘Commissie Amels’ en dat wordt in 2000 weer veranderd in ‘Commissie

hebben verschaft. Mét het logo van DE erop. Daar was de SKS in

2000’. Gezien de historie vindt het SKS-bestuur het in 2012 passend om de

eerste instantie niet zo blij mee, want reclame. Maar omdat Douwe

naam Douwe Amels terug te brengen. Zo keert, na overleg in de Algemene

Egberts een Fries bedrijf uit Joure is, gingen ze toch akkoord. Ik

Ledenvergadering, de oude naam ‘Kommisje Amels’ weer terug.

1987

1995

1988

heb al die jaren met veel trots naar die boeien gekeken.”

Douwe Visser van Sneek wordt voor het eerst kampioen (en dat gaat niet zomaar).

In het voorseizoen slaat de schipper al een keer om met zijn Sneker Pan en tijdens de SKS bij Lemmer gebeurt het weer. Het schip raakt zelfs helemaal onder water.

Een ‘knik’ is aanleiding tot

Dacron (kunststof) zeilen

Desondanks eindigt het team, dat voor een deel bestaat uit schippers van nu,

discussie.

doen hun intrede.

bovenaan in het eindklassement. Gerhard Pietersma, toen nog bemanningslid op de

Hoe kan het dat d’Halve Maen

Deze zomer zeilen de skûtsjes

Sneker Pan nu schipper op het skûtsje van Earnewâld: “Dy ûntlading wie doe sa grut”.

ineens zo goed zeilt? Hebben ze de

voor het eerst met dacron zeilen.

Douwe Visser van Sneek wordt in totaal negen keer kampioen.

boeg een stukje opgetild, ‘geknikt’,

Door het achterblijven van de

om de weerstand van het skûtsje

kwaliteit komt een einde aan het

te verminderen? De één weet het

tijdperk van de katoenen zeilen.

zeker, de ander denkt van niet. Ook

Joure heeft tijdens haar 25-jarige

de originaliteitscommissie denkt

jubileumwedstrijd de primeur.

dat het wel meevalt. Het skûtsje kan

Veertien skûtsjes met dacron.

gewoon blijven zeilen.

1998

1996

Feest op het volgschip van Douwe Visser, foto: Gerhard Pietersma

Langweer houdt op.

finale zo spannend.

Sytze Brouwer, zoon van oud-schipper en drievoudig

De SKS bestaat 75 jaar,

Heerenveen en Grou zeilen beide

kampioen Pieter Brouwer, debuteert als schipper van

maar kan voor het eerst

op kampioenskoers, maar het

Heerenveen. “Wy wûnen twa kear op ‘e Lemmer, dat wie al

geen kampioenschap

eindklassement wordt in de

geweldich, mar we mochten ek noch de twadde priis yn it

organiseren.

laatste minuten bepaald. Grou kan

einklassemint ophelje. Om yn ús earste jier mei syn allen sa

Door het corona-virus

alleen kampioen worden als deze

te prestearjen, dat is myn moaiste SKS-momint.”

kan de SKS zijn jubileum

wedstrijd eindigt met een skûtsje

niet met een zinderend

tussen hem en Heerenveen. Aan

Joure wordt dit jaar uitgesloten van verdere

kampioenschap vieren.

de hand van een tactische zet weet

deelname, omdat het mastbeslag niet voldoet aan het

Het is de eerste keer in

Douwe Visser van Grou Heerenveen

originaliteitsreglement. Het is voor het eerst dat een skûtsje

75 jaar dat de SKS niet

tot een lange stuurboordslag

midden in het kampioenschap wordt gediskwalificeerd.

door kan gaan.

te dwingen. Daardoor lukt het

Op Stavoren verlaat Langweer de wedstrijd. Een statement

Drachten om voor de Feansters te

tegen de verandering van de zeilformule die heel nadelig

komen. Grou is kampioen.

voor hen uitpakt. Het wordt de aanzet voor een onderzoek

2017

spannend, nee, nooit was een

2018

Sytze Brouwer debuteert, Joure wordt uitgesloten en

2020

Zelden was een finale zo

naar een hernieuwde zeilformule.

Jubileumkrant 75 JAAR

7

Philips verkoopt wereldwijd zijn 50

Vanaf nu mogen er niet meer dan

Oprichting van de ‘Vereniging van Schippers en

miljoenste scheerapparaat.

14 skûtsjes meedoen aan de SKS

Bemanningsleden der Friesche Skûtsjes’ (VSB).

Het levert Philips Drachten een skûtsje

wedstrijden.

Tot begin jaren ’70 wordt er tijdens de jaarvergadering in Hotel-Restaurant

op: d’Halve Maen.

Het skûtsje van Huizum wordt als

Hanenburg in Sneek een touw gespannen tussen bestuurders van de

Om de torenhoge verkoop van

dertiende aan de SKS-vloot toegevoegd.

SKS en schippers en bemanningsleden. Dit touw moet het bestuur en

scheerapparaten te vieren, schenkt

Tegelijkertijd wordt het maximaal aantal

de soms opvliegende schippers en hun achterban uit elkaar houden.

een Amerikaanse dochteronderneming

deelnemers bepaald: veertien skûtsjes.

Daardoor wordt het vooral een symbool voor de grote afstand en soms

een mooi bedrag aan Philips Drachten.

Vanaf 1970 zeilen er ook daadwerkelijk

felle tegenstellingen tussen beide partijen. Als tegenwicht voor de destijds

Daar wordt het skûtsje d’Halve Maen

veertien mee in het kampioenschap.

machtige bestuurders van de SKS wordt de Vereniging van Schippers en

van gekocht. Zo kan Friesland ook een

Bemanningsleden (VSB) der Friesche Skûtsjes opgericht. Doelstelling is het

beetje meegenieten van de mijlpaal.

behartigen van de belangen van schippers en bemanningen, zodat ook hun stem gehoord wordt binnen het SKS bestuur.

1969

1968

1959

1972

Discussies leiden tot ‘Formule Amels’ en ‘Commissie Amels’.

Zijn de wedstrijden wel eerlijk als de skûtsjes onderling zo verschillen? Een zeilformule moet een einde maken aan deze discussie. Makkumer scheepsbouwer Douwe Amels stort zich op een berekening die bepaalt hoeveel vierkante meters aan

De SKS krijgt voor het

Ulbe Zwaga sr. wint zijn elfde

zeil een skûtsje mag hebben. Hij baseert dit op lengte, breedte en diepgang van de

eerst een hoofdsponsor:

en laatste kampioenschap.

schepen. Deze formule blijft jarenlang het uitgangspunt voor de regelgeving, maar

Friese Rabobanken.

Door zijn vele (dag)overwinningen is

zal decennia later wederom voer voor discussies worden. De Commissie Amels

hij tot op de dag van vandaag (zomer

wordt in het leven geroepen om de skûtsjes op de formule te controleren.

2020) nog steeds de meest succesvolle skûtsjesiler in de SKS tot nu toe.

Schipper Klaas van der Meulen overlijdt tijdens de wedstrijd bij Stavoren.

Van der Meulen, die uitkomt voor het dorp Woudsend, overlijdt in ‘het harnas’ aan het helmhout van zijn eigen skûtsje. De wedstrijd wordt gestaakt, maar in overleg met de familie, schippers en bemanningen wordt besloten het verdere kampioenschap voort te zetten. Met uitzondering van de zeildag bij Woudsend. Op deze dag vindt nu de

1973

1979

begrafenis plaats. De drievoudig SKS-kampioen is 66 jaar geworden.

Lodewijk Meeter overlijdt Een dubbele kampioen, of toch niet.

op 91-jarige leeftijd.

Twee deelnemers worden dit jaar na het

De man die skûtsjesilers

kampioenschap door het bestuur uit de

optrommelde om toch

uitslagen gehaald. Het begint met het

te kunnen zeilen, de

skûtsje van Joure dat de reglementen over

tweevoudig kampioen

de maatvoering zou hebben overtreden.

die als eerste schipper

Na hertelling is nu Sneek kampioen. Er is

een skûtsje speciaal voor

alleen één maar: het Leeuwarder skûtsje is

de SKS kocht, aanjager

al gehuldigd. Het bestuur besluit dat beide

voor de oprichting van de

schippers de kampioenswimpel krijgen. Twee

VSB en de man die er op

kampioenen dus. Of, wacht! Bij Leeuwarden

stond dat SKS-schippers

wordt een met kunststof versterkte mast

uit een skûtsjefamilie

geconstateerd. En zo heeft de SKS dit jaar

moeten komen, hij is niet

toch ‘maar’ één kampioen: Sneek.

meer.

2006

2002

2008

Pieter Meeter van Akkrum valt overboord bij De Veenhoop, maar wordt ook derde.

Als het skûtsje van Huizum het roer van het Akkrumer skûtsje raakt, wordt schipper Pieter Meeter overboord geslingerd. “Ik vloog door de lucht en dacht ‘wat gebeurt me nu?’. Alle skûtsjes kwamen eraan, dus ik heb gezwommen VSB wordt cVSB.

voor mijn leven. Daarna ben ik weer aan boord gegaan. We

De Vereniging

hadden het zeil al naar beneden, maar het was mijn tweede

van Schippers en

jaar als schipper en ik wilde eigenlijk nog wel even door.

Bemanningsleden

Puur om te oefenen. Dat mocht van de andere schippers.

wordt opgeheven

Ineens pakten alle vlagen goed uit en kwamen we alsnog

en gaat verder

als derde over de finish. Mét blauwe schenen, zónder bril. Ik

als commissie

zag vrijwel niets! Ze moesten me op de kant waarschuwen

van Schippers en

dat ik er was. Als het nu slecht gaat roept de bemanning

Bemanningsleden.

nog wel eens: ‘moeten we je anders even overboord gooien

2015

schipper?’” De uitslag is trouwens geldig.

Foto’s: Martin de Jong. Bronnen: SKS, schippers, de Volkskrant, De Telegraaf, Foar de Neiteam.

Jubileumkrant 75 JAAR

8

Wil je aan de slag in een wereldwijd toonaangevende topsector en verzekerd zijn van een baan?

Kies dan voor de Maritieme techniek!

Werk maken van je passie

• Maritieme techniek niveau 2, 3 en 4 • Industriële lakverwerking niveau 2 en 3 • Maritiem technisch leidinggevende niveau 4

www.yachtbuildersacademy.com

www.rocfriesepoort.nl

Jubileumkrant 75 JAAR

9

VOORZITTER SKS RENÉ NAGELHOUT

‘Ik heb meer oog gekregen voor hoe de SKS voelt voor mensen’ In een tijd van nieuwe ontwikkelingen die elkaar bijna dagelijks opvolgen, is het in stand houden van oude tradities niet altijd even gemakkelijk. Door de jaren heen is er dan ook veel moeite gedaan om het collectieve gedachtegoed van de SKS scherp op het vizier te houden. Nagelhout: “We hebben oog voor ontwikkelingen, die geven inzicht, maar tegelijkertijd blijven de kernwaarden staan.

Het schipperschap, het familiegebeuren, ons eigen wedstrijd- en originaliteitsreglement en het zeilen op de wateren waar we dat al decennialang doen. Dus ook bij Earnewâld en op De Veenhoop. Schippers zeilen natuurlijk het liefst op ruim water, maar de meeste voorouders hebben juist daar, in die sloten, met skûtsjes hun brood verdiend. Ik hoop dan ook dat die kernwaarden blijven zoals ze zijn, want anders is het eigene weg, worden we een eenheidsworst. En wat is er nu mooier dan veertien skûtsjes door de Folkertssleat te zien varen? Een machtig gezicht!”

DE JEUGD BETREKKEN Een andere uitdaging om het voortbestaan Het gezin Nagelhout met de jonge René op de arm van zijn vader. Foto: René Nagelhout/privé eigendom

Als kleine jongen vaart hij zo ongeveer op alles wat blijft drijven en als geboren Wâldseiner telt er natuurlijk maar één ding: het skûtsje van Wâldsein. Nu, zo’n vijf decennia later, is René Nagelhout voorzitter van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen en werkt hij samen met al die andere vrijwilligers aan het voortbestaan van de vereniging. “Dat ik dit mag doen, daar ben ik echt heel trots op.”

te kunnen garanderen is het betrekken van de jeugd. “De SKS wordt volledig gedragen door vrijwilligers en één van de grootste zeilevenementen van Friesland. We binden elk jaar 300.000 liefhebbers aan ons, nog los van het publiek dat ons digitaal volgt.

Wereldwijd is dat uniek. Om daarmee door te kunnen gaan, moeten we ook jonge mensen

Het is zomer, ergens halverwege de jaren

FOKKENIST IN DE IFKS

zeventig. Een Wâldseiner jongetje sleept met

Vóór zijn voorzitterschap zeilde Nagelhout

wat stukken hout voor zijn vlot. Zeilen kan

zelf ook enkele jaren mee op een skûtsje,

hij ook, maar je hebt niet altijd een zeilboot

maar dan in de IFKS: “Kees van der Kooij

nodig om je over het water te verplaatsen.

wilde met de Zeldenrust meedoen. Hij had

En die andere mogelijkheden benut hij net zo

wat mannen bij elkaar gezocht, maar miste

lief. Met twee plankjes kom je tenslotte ook

nog een fokkenist en Lemmer Ahoy (een

al een heel eind. Nog even en het gezin heeft

wedstrijdweekend voor zowel SKS- als

vakantie. Hij kijkt uit naar die twee weken

IFKS-skûtsjes, red) zat eraan te komen. Ik

EN TOEN…CORONA

op het water. Ze vallen, niet geheel toevallig,

wilde wel, maar alleen dat weekend. We

Nagelhout: “Dan is niets meer belangrijk. Alle aandacht gaat vervolgens terecht naar de

samen met het skûtsjesilen van de SKS.

werden tweede, vlak achter de Sneker Pan.

problemen die er wereldwijd zijn. We hadden al snel in de gaten dat het kampioenschap in

Vanaf de sterke arm van zijn vader heeft hij

En het team was echt heel leuk, dus het

de zomer niet door kon gaan. Tegelijkertijd wilden we kijken naar wat er wel mogelijk was.

het beste uitzicht op de wedstrijden. Het is

begon enorm te kriebelen. Als zeiljongetje

We kwamen uit op een mini-kampioenschap in september. Vervolgens mocht er vanaf 1 juli

een perfecte plek om het skûtsje van zijn

uit Woudsend wil je natuurlijk het liefst

toch weer meer, dus dan ga je opnieuw om de tafel. Maar de SKS is een afspiegeling van de

dorp goed in de gaten te houden.

skûtsjesilen. Uiteindelijk ben ik drie jaar aan

maatschappij. Dat betekent dat we mensen hebben die, nu het weer kan, hun geld moeten

boord gebleven.”

verdienen. Daarom zijn we bij ons eerste plan van een mini-kampioenschap gebleven.”

De tijd van vlotten bouwen ligt inmiddels

In de zomer zeilen, in de winter druk met

De SKS organiseert 11, 12 en 13 september een jubileumweekend in Langweer. Op zaterdag

alweer de nodige jaren achter René

onderhoud van het skûtsje en daarna weer

12 en zondag 13 september wordt door de skûtsjes op de Langweerder Wielen gestreden

Nagelhout, maar de liefde voor water, zeilen

trainen, trainen, trainen. Nagelhout: “Je

om de jubileumbokaal.

en skûtsjes bleef. Na twintig jaar in de

bent continu bezig om beter te worden.

wedstrijdcommissie van Woudsend en een

Werken aan de trim, de boathandling en

intensieve periode als secretaris van de SKS

maar weer gijpen en nog een keer gijpen.

(“notulen, brieven, contracten, alles kwam

Stormrondjes draaien. Hoe kunnen we nog

voorbij”), staat hij nu vier jaar als voorzitter

sneller? Je ziet het ook bij de jongens van de

aan het hoofd van de Sintrale Kommisje

SKS, hoe gericht ze trainen en daarna alles

Skûtsjesilen. Afgelopen maart tekende hij

opschrijven. De stand tot aan het laatste

voor nog eens vier jaar bij.

nokje, merkjes zetten in de touwen. Dat

‘Wat is er mooier dan 14 skûtsjes in de Folkertssleat?’

aanspreken. En het is belangrijk dat we blijven uitleggen hoe het allemaal tot stand gekomen is, waarom we dingen doen zoals we ze doen en hoe bijzonder dat eigenlijk is. Maar ik maak me geen zorgen, hoor. Als ik zie dat er nog steeds jonge schippers zijn die het helmhout pakken, dan leeft onze vereniging!”

VOORZITTER VAN DE SKS

samenwerken vond ik het allermooiste, maar “Juist in de afgelopen vier jaar, waarin ik niet

ik had er door mijn werkzaamheden voor de

meer de intensiteit van het secretarisschap

SKS op een gegeven moment geen tijd meer

had, heb ik meer oog gekregen voor hoe

voor.”

de SKS voelt voor mensen. De historie, de beleving, de aandacht die ervoor is

EEN ONVERMIJDELIJKE KEUZE

en bovenal de families. Ook de jonge

Met het secretarisschap voor de SKS en

jongens die nu aan het helmhout komen,

het zeilen in de IFKS, blijft er nog maar

hebben allemaal de familietradities op

weinig vrije tijd over. Een keuze wordt

hun schouders. Je ziet het aan hoe ze zich

onvermijdelijk, maar is eenvoudig gemaakt.

manifesteren als schipper. Het zit écht in

Nagelhout: “Als ik bestuurlijk kan zorgen dat

hun DNA. Je kunt bij wijze van spreken

het skûtsjesilen blijft voortbestaan, dan kies

voelen wat er vanuit het verleden met die

ik daarvoor.”

jongens meekomt.”

René Nagelhout aan de fok van de Zeldenrust in de IFKS.Foto: Martin de Jong

10

Jubileumkrant 75 JAAR

Beemster kaas feliciteert de SKS!

Echte kaas komt uit de Beemster Dit komt onder andere doordat wij extra goed zorgen voor onze koeien en kleine

coöperatie van Beemster boeren. Omdat onze keten, van grasspriet tot kaas, hélémaal duurzaam is. En omdat we onze unieke smaken op een ambachtelijke manier maken.

Jubileumkrant 75 JAAR

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

11

De eerste ruwe bolsters van de SKS ‘Allinne in boer sylt syn skip om’ LODEWIJK MEETER: REDDER VAN HET SKÛTSJESILEN Lodewijk Meeter is in 1915 geboren in Munnekezijl. Hij heeft ervoor gezorgd dat de Friese zeilwedstrijden met skûtsjes van de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS) nog bestaan. Toen in 1953 het skûtsjesilen zou

‘Ik hou van de strijd, de spanning en de actie’

worden afgelast wegens te geringe deelname, regelde Meeter voldoende schepen. Hij was de eerste SKS-schipper die, in 1952 in de Folkertsloot bij Earnewâld, omsloeg met zijn schip in het kampioenschap.

Meeter was eigenaar van een scheepswerf en de eerste die speciaal voor de wedstrijden

Naam: Joop Mink

een eigen skûtsje aanschafte. Hij heeft er

Leeftijd: 85 jaar

bovendien voor gezorgd dat een deelnemer

Woonplaats: Wergea

aan het skûtsjesilen uit een geslacht van

Beroep/functie: Gepensioneerd

(zeilende) beroepsschippers moet komen. In

(voorheen chauffeur melkproducten

1970 en 1971 werd Meeter SKS-kampioen met

bij Frico Warga en van 1976 – 1986

het Huzumer skûtsje. Hij kwam elf maal op de

schipper van skûtsje Doarp Grou).

tweede plek terecht.

HOE BENT U BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

Meeter werd in 1971 benoemd tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau. Hij was erelid van de SKS en ereburger van de gemeente

Mijn vader, vrachtschipper Berend Mink, kocht al in 1948 een skûtsje: De Nijverheid van Drachten. We vervoerden, mest, modder of bieten. ’s Winters was het rustig en als er ijs lag

Ulbe Zwaga

Als het over de SKS gaat, dan hoor je al snel de namen Meeter en Zwaga vallen. Zij waren echt de mannen van het eerste uur, die geen blad voor de

verkocht mijn vader koek en zopie. Ik

mond namen maar doordenderden. Ruzie maken met elkaar en dan weer

was dertien jaar toen ik klaar was met

doorgaan. Hun jarenlange strijd ontstond mede doordat ze vele seizoenen

school en mee hielp op het schip. Dat was hard werken. Toch was ik meteen

aan elkaar gewaagd waren. Het zijn de mythes van de SKS.

Leeuwarden. Er was er echter maar één die altijd wel te vinden was op zijn revers en dat was het speldje van de Vereniging van Schippers en Bemanningsleden (VSB) van de SKS. Die uiting van waardering kwam namelijk bij de echte zeilers vandaan voor de aanstichter van de totstandkoming van de VSB in 1969.

besmet.

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?

ULBE ZWAGA: BESTE HARDZEILER ALLER TIJDEN

Ulbe Zwaga werd in 1969 gevraagd als

Lodewijk Meeter overleed in 2006 op 91-jarige

schipper voor een recreatiecentrum NV De

leeftijd in Leeuwarden. In het Skûtsjemuseum

Met 79 dagoverwinningen en 11

Woudfennen bij Langweer. Dat heeft hij drie

is een speciale ‘Meeterkast’ ingericht met

De strijd, de spanning, de actie.

kampioenschappen staat Ulbe Zwaga

jaar gedaan, waarna hij terug kwam bij Grou

alle prijzen die Lodewijk Meeter won met

Eigenlijk alles! De wedstrijdlocaties

(1907-1992) uit Langweer nog altijd op de

en meteen in zijn eerste jaar alweer kampioen

wedstrijdzeilen, zijn Koninklijke onderscheiding

in Earnewâld, Langweer en Elahuizen

eerste plaats in het Vleugelklassement,

werd. In 1976 is hij gestopt als schipper.

en andere persoonlijke attributen.

lagen mij het beste. Daar won ik

het klassement waarin ook naar het aantal

meerdere malen. Maar het was net

tweede en derde plaatsen wordt gekeken. Hij

niet genoeg voor het kampioenschap.

deed in de jaren dertig van de vorige eeuw

Het lopen wordt minder, dus volg ik de

met zijn ‘Twee Gebroeders’ al mee. Het schip

meeste wedstrijden nu op tv.

waarmee hij in het dagelijkse leven turf,

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: In 1956 heeft mijn vader het skûtsje

mest, stront, maar vooral grond en terpaarde vervoerde. En het schip waar hij met zijn gezin op woonde.

De Nijverheid verkocht aan Earnewâld.

Dit was het eerste dorp dat een

Zijn grootste successen had hij met het

skûtsje kocht. Later volgden velen het

‘Doarp Grou’. In de periode 1958-1962 werd

voorbeeld. Mijn vader bleef schipper. Ik

hij vijf jaar achter elkaar kampioen en in 1967

zeilde daarna bij Albert van Akker van

sleepte hij nogmaals een kampioenstitel in

Leeuwarden. Vervolgens was ik tien jaar

de wacht. In de tussenliggende tijd zat hij

lang schipper van het Grouster skûtsje.

steevast bij de eerste drie. Zijn beste jaren

Mijn zoon Berend volgde mij op, het

had hij met Tjitte Lammertsz Brouwer als

schip werd ‘verlengd’ en toen begon de

fokkenist. Die werd later als schipper op de

victorie. Hij werd tweemaal kampioen.

‘Gerben van Manen’ van Heerenveen zijn grootste rivaal.

Loadewyk Meeter

RIVALEN MET DEZELFDE PASSIE Voordat Lodewijk Meeter schipper werd had hij al wel als bemanningslid ervaring opgedaan tijdens de eerste twee jaren van de SKS. Ook als zwaardman bij Ulbe Zwaga aan boord tijdens de wedstrijden bij Grou, de Veenhoop en Earnewâld. Zwaga had laconiek gereageerd toen Lodewijk in 1952 omsloeg: ‘Allinne in boer sylt syn skip om’. In 1965 overkwam het Zwaga echter zelf ook op de Fluessen…

Lodewijk Meeter vond dat de Zwaga’s te fel zeilden en dat ze nooit wat vergaten. Daar stond tegenover dat de Zwaga’s vonden dat de Meeters allemaal grote bekken hadden en dat het bij hen allemaal om de show ging. Dit kwam vooral doordat de Meeters als enige toch nog regelmatig even het water opgingen als de wedstrijd al was afgelast.

Toch gebeurde het ook wel eens dat De Zwaga’s en Meeters elkaar vonden. Zo waren ze het roerend met elkaar eens tijdens de discussies over de zeilformule in 1975: ‘Wat hat dy Gerritsma (scheepsbouwkundige professor, red.) no foar ferstân fan skûtsjes!’

Jubileumkrant 75 JAAR

12

De oorsprong van 75 jaar SKS skûtsjesilen ligt in Dokkum Skûtsjesilen is een begrip in Friesland en ver daarbuiten. De vaak spectaculaire wedstrijden van de SKS en de IFKS trekken jaarlijks duizenden bezoekers. Velen weten echter niet welke historie er achter deze skûtsjes en het skûtsjesilen schuilgaat. Wist je bijvoorbeeld dat de wedstrijden zijn ontstaan uit pure armoede? En dat de SKS haar oorsprong te danken heeft aan zeilliefhebbers uit Dokkum? Maar ook: hoe kan het dat het wedstrijdzeilen juist tijdens de Tweede Wereldoorlog weer nieuw leven werd ingeblazen?

Statement tegen de Duitse bezetter

de uitvalsbasis voor de zeilactiviteiten.

Door de komst van benzinemotoren nam het

“De keuze voor deze locatie zal ook te

vrachtvervoer per skûtsje af en verdween ook

maken hebben gehad met het feit dat veel

de animo voor de wedstrijden. Toch waren er

onderduikers uit de Bonifatiusstad zich in de

enkele liefhebbers zo verslaafd geraakt aan

‘Alde Feanen’ bij Earnewâld in een arkje schuil

het zeilen met vrachtschepen dat zij de traditie

hielden. De Dokkumers hadden zo een perfecte

in stand wilden houden. Deze liefhebbers –

dekmantel om contact te houden met deze

een groep Dokkumers - richtten op 1 november

onderduikers’’, vertelt Douma. In Piet Miedema,

1941 zeilclub ‘De Watergeus’ op. De naam

uitbater en oprichter van Hotel Princenhof,

refereerde duidelijk aan de Tachtigjarige jarige

vonden zij een betrouwbare partner die aan de

oorlog tegen de Spanjaarden en was daarmee

ene kant het verzet steunde én als ondernemer

een statement tegen de Duitse bezetter tijdens

blij was met de Watergeuzen die wilde plannen

de Tweede Wereldoorlog. Het bestuur bestond

hadden om zeilwedstrijden te organiseren.

uit Piet D. Boersma (voorzitter), A.J. Koekoek (secretaris), Watte Piersma (penningmeester),

NATIONALE PRINCENHOFTOCHT IN 1943

Jaap Boorsma (tweede voorzitter) en Klaas

De vele zeilliefhebbers die zich in en rond

Kingma (wedstrijdcommissaris).

Hotel Princenhof bevonden inspireerden de Watergeuzen tot het organiseren

Dat zeilliefhebbers uit Dokkum aan de

EXTRA CENTEN VERDIENEN

wieg stonden van de Sintrale Kommisje

Skûtsjes zijn oude vrachtschepen, platbodems

Skûtsjesilen (SKS) was voor Dokkumer Nico

die aan het begin van de vorige eeuw werden

Douma reden om zich in de geschiedenis

gebouwd om turf, mest en andere lading naar

van het skûtsjesilen te verdiepen. Douma

de boerderijen te brengen. Hiervoor moesten

is van jongs af aan een verwoed zeiler en

de schepen ondiepe vaarten in. Daarom

nam vier jaar geleden het initiatief om het

werden ze lang en plat gemaakt. In perioden

museumskûtsje De Noarderling terug naar

dat er weinig werk was – als de boeren

Dokkum te halen. “Stichting De Noarderling

geen vracht hadden – probeerden schippers

wil de skûtsjegeschiedenis bij een breder

een paar extra centen te verdienen met

publiek onder de aandacht brengen’’, stelt

wedstrijden. Alle huisraad werd dan uit het

Douma.

skûtsje gehaald en tijdelijk op de wal gezet.

PERFECTE DEKMANTEL

van de Nationale Princenhoftocht op

Omdat er in en om Dokkum geen geschikt

Hemelvaartsdag 3 juni 1943. Douma: “Net als

water was werd Hotel Princenhof in Earnewâld

nu tijdens de coronacrisis, was er ook toen

Nico Douma nam vier jaar geleden het initiatief om het museumskûtsje De Noarderling terug naar Dokkum te halen. Foto: Klasina van der Werf

Jubileumkrant 75 JAAR

13

weinig te doen. Alle schepen lagen voor de

Zeilclub ‘De Watergeus’ nam contact op

HERSTEL VAN DE SKÛTSJESILERIJ

vond na de oorlog samen met de Drachtster

wal. Kosten nog moeite werden gespaard

met de dorpsvereniging in Earnewâld

Deze wedstrijd wordt in het boek SKS

architect Gerben van Manen voldoende

om deze dag tot een succes te maken.’’

(Eendracht maakt macht). Samen stelden

Skûtsjesilen als volgt gememoreerd: ‘Pas op

medestanders om kort na de bevrijding een

De organisatie ervan werd door de Noord

zij een gezamenlijke commissie in voor het

22 juli 1944 konden de skûtsjes weer op de

organisatie van skûtsjeliefhebbers te vormen.

Nederlandsche Watersportvereeniging in

organiseren van een wedstrijd tussen beurt- en

wateren rond Earnewâld verschijnen voor

Daaruit ontstond een jaar later, in 1945, de

Sneek en door de Verbonden Nederlandse

vrachtschepen. Het werd meteen weer groot

een hardzeilpartij. Dit keer werd de wedstrijd

Sintrale Kommisje Skûtsjesilen (SKS).

Watersportverenigingen te Amsterdam

aangepakt met 300 gulden aan prijzengeld.

georganiseerd door Z.C. De Watergeus uit

goedgekeurd. Het zorgde voor een ongekend

Honderd gulden voor de eerste prijs, tachtig

Dokkum. Niettemin vormde dit de opmaat

groot wedstrijdveld van 163 boten in 12

gulden voor de tweede prijs, zestig voor de

naar een herstel van de skûtsjesilerij in

klassen en daarnaast nog 217 toertocht-

derde, veertig voor de vierde en twintig gulden

Earnewâld na de bevrijding’.

deelnemers. “Ook waren er massa’s mensen

voor de vijfde prijs. Deelnemers die niet in

Klaas Kingma (1923-1986) uit Dokkum en

langs de kade die erbij wilden zijn om de

de prijzen vielen kregen startgeld van vijftien

bestuurslid van zeilclub ‘De Watergeus’

wedstrijd te zien. Eindelijk was er weer eens

gulden. “Dat was een hoop geld voor de

iets leuks te beleven.’’

schippers. Daar konden ze weer van eten.’’

SPANNENDE TIJDEN

SCHIPPERS BLOEIEN WEER OP

Spannend werd het die dag vooral toen

Het bericht van deze wedstrijd ging als een

Dr. Werner Friedrich Ross, zaakgelastigde

lopend vuurtje door de Friese havens. De

van Seyss-Inquart, zich bij het bestuur

vele schippers die - gedwongen door de

aansloot om poolshoogte te nemen bij dit

omstandigheden - al tijden stil lagen bloeiden

grote zeilfestijn. Onder de deelnemers en

op. Er kon weer gezeild worden! De schepen

het bestuur van de Watergeuzen bevonden

werden zoveel als mogelijk opgeknapt om een

zich ‘van arbeidsinzet vrijgestelden’ evenals

goede indruk te maken. Meer dan honderd

onderduikers. Vanuit de starttoren overzag

kwamen naar Earnewâld om dit spektakel

Friedrich het wedstrijdveld en verklaarde

mee te maken, waarvan er dertien voor de

zich zeer ingenomen door deze gezonde

wedstrijd ingeschreven stonden. Duizenden

sportbeoefening. “Toen hij even later per

toeschouwers stonden langs de kant.

Bronnen: Dockumer Zeilclub ‘De Watergeus’ door Jan Douwes van der Velde SKS Skûtsjesilen door R. Wegener Sleeswijk, E. Lok, G. Blom www.dokkumerskutsje.nl

auto richting Burgum vertrok, slaakten velen een zucht van verlichting. Op de zolder van

ENERVERENDE WEDSTRIJD

het hotel zat De Watergeus die - in geval van

Het werd een enerverende wedstrijd. Tjalling

SKS-SKÛTSJES TERUG NAAR DE ROOTS

nood - met een rood vlaggetje zou zwaaien

van der Veen uit Drachten rukte met zijn

De skûtsjewedstrijden van nu zijn volgens Nico Douma niet meer te vergelijken met toen.

om de in het riet verscholen onderduikers een

veertig ton metende ‘Twee gebroeders’ op

“In die tijd werden de gietijzeren potkachel en andere hinderlijke obstakels vlak voor de

waarschuwingssein te geven. Gelukkig hoefde

naar de koppositie, maar toen zijn hanepoot

wedstrijd op de wal gezet. Nu staat er niks meer in de skûtsjes, de schepen zijn verlengd en

hij niet in actie te komen.’’

brak moest hij de strijd staken. De als tweede

de mast is naar achteren verplaatst. Alles voor betere zeilprestaties’’, vertelt Douma. Doordat

gestarte L. Brouwer vocht met zijn 25 ton

de oprichters van de SKS voor een deel uit Dokkum kwamen vond hij het tijd dat ook het SKS-

GROOT SUCCES

metende ‘Rust naar arbeid’ een strijd uit met

skûtsjesilen naar Noordoost-Friesland werd gehaald, de regio waar men vroeger veel met

Ondanks het druilerige weer werd het

de 21 ton metende ‘Twee gebroeders’ van

skûtsjes voer. In 2002 werd de eerste wedstrijd van de SKS-skûtsjes op het Lauwersmeer

evenement een groot succes. Het

Ulbe Zwaga uit Langweer. Zwaga trok aan het

gehouden. Om de vier jaar is dit evenement herhaald. In 2017 streden de skûtsjes voor de

organiseren van zeilwedstrijden werd

langste eind door bij de laatste ton binnendoor

laatste keer om de Bonifatiusbokaal en het is de bedoeling dat er een volgende editie komt.

dankzij dat grote succes van de Nationale

te steken en zo de eerste prijs te pakken.

,,We zijn daarover nog in gesprek met de SKS.’’

Princenhoftocht nieuw leven ingeblazen.

‘Het was gelijk raak’

geen verstand. Ik heb maar gewoon ‘ja’

doet. En dan de verhalen die erbij horen. Als

gezegd en me er helemaal ingestort. Veel

verslaggevers van Omrop Fryslân zijn we

Naam: Afke Boven

moeite kostte dat niet, want het was gelijk

natuurlijk in de bevoorrechte positie om de

Leeftijd: 39

raak. Sinds die zomer volg ik zowel de IFKS

wedstrijden van heel erg dichtbij te volgen.

Woonplaats: Ruinen

als de SKS.

Beroep: Verslaggever/presentator/(eind)

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Die eerste zomer wist ik eigenlijk niets van

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN? Heb je even? Het begint bij de schepen zelf.

bereiden, maakte ik een soort memory-

Het zijn natuurlijk best logge, ijzeren bakken,

kaartjes met zeiltekens, namen van skûtsjes,

Omrop Fryslân vroeg mij een aantal jaren

maar ik vind ze heel mooi. De ronde vormen,

hun schippers, het dorp waar ze vandaan

geleden of ik met Gjalt het IFKS-skûtsjesilen

de noeste arbeid die het gekost heeft om

komen en hun plek in het eindklassement

wilde verslaan op radio. Ik ben op het water

überhaupt een skûtsje van de werf te laten

van het jaar daarvoor. Tot grote hilariteit van

opgegroeid, maar had van skûtsjesilen totaal

glijden, hoe snel ze kunnen als je het goed

Gjalt natuurlijk. Maar het werkte wel!

redacteur Skûtsjekrant

Foto: ThomasVaer Fotografie

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

het skûtsjesilen. Om me goed voor te kunnen

14

Jubileumkrant 75 JAAR

Jubileumkrant 75 JAAR

15

75 jaar SKS-kampioenen In de afgelopen 75 jaar wisten 26 schippers één of meerdere keren het kampioenschap op hun naam te zetten. Het is een bijna onmogelijke vraag, maar toch stelden we hem aan de schippers van de huidige SKS-vloot: wie van die 26 zie je als de ultieme, meest bijzondere of spectaculairste kampioen?

De eindklassementen laten geen ruimte voor

negen kampioenstitels tot nu toe runner-up.

twijfel: Ulbe Zwaga sr. heeft tot nu toe de

Zwaga sr. nog altijd hoog boven de anderen

statistieken. Integendeel. Ook achterliggende

uit. Hij wist in totaal 380 punten bij elkaar te

verhalen en bijbehorende emoties spelen een

meeste SKS-kampioenschappen gewonnen. De

En dan is er nog het SKS Vleugelklassement,

zeilen. Op de tweede plaats zien we Lodewijk

grote rol. Wie is in de ogen van de huidige

eerste keer was in 1946, toen nog niet voor een

waarin ook gekeken wordt naar het aantal

Meeter sr. met 357 punten. En Douwe Visser

schippers een groot kampioen?

dorp. De laatste titel werd in 1972 voor Grou

tweede en derde plekken in een officiële SKS-

van Sneek is derde met 299 punten.

binnen gezeild. Daarmee kwam de stand op

wedstrijd. De nummer één krijgt drie punten.

elf. Douwe Jzn. Visser wist met zijn Sneker Pan

De nummer twee, twee en de nummer drie,

De klassementen vertellen een hoop, maar

een overzicht van alle kampioenen die de SKS

gevaarlijk dichtbij te komen, maar blijft met

één. Ook in dit vleugelklassement torent Ulbe

skûtsjesilen draait niet alleen om cijfers en

heeft voortgebracht.

Op www.skutsjesilen.nl/kampioenen vind je

Albert Visser

schipper op het skûtsje van Lemmer

‘Hij is mijn grote leermeester’ “Ik vind mijn broer, Douwe Visser van Sneek, tot nu toe wel dé kampioen, maar de andere Douwe Visser (van Grou, red.) doet ook mooi mee. Die twee zijn wel aan elkaar gewaagd, beide op hele verschillende manieren. Toch is mijn broer mijn grote leermeester. Ik heb nog steeds veel vragen over het zeilen en bijvoorbeeld het omgaan met de bemanning, dus ik bel hem nog regelmatig even op.”

Harmen Brouwer

schipper op het skûtsje van Langweer

‘Zo’n wedstrijd verdient deze afloop’ “Douwe Visser van Grou is in 2018 natuurlijk op spectaculaire wijze kampioen geworden (Douwe Visser wist dat jaar door een tactische zet in de laatste minuten van de allesbepalende en zenuwslopende finalewedstrijd kampioen te worden, red.). Superknap. Wij, het skûtsje van Heerenveen, hebben die dag de beste race van het seizoen gezeild. Heel aanvallend en goed, maar zo’n wedstrijd verdient deze afloop. Ook al had ik natuurlijk liever gezien dat wij kampioen waren geworden. Twee andere kampioenen zijn wat mij betreft mijn vader, Pieter Brouwer, en Douwe Visser van Sneek.”

Jeroen Pietersma

schipper op het skûtsje van Drachten

‘Ik denk nog steeds: hoe zou Douwe het doen’ “Douwe Visser van Sneek is onevenaarbaar. De Sneker Pan is niet eens het snelste skûtsje, toch wist hij onder elke formule te presteren. Hij was mijn leermeester. Als jongen van 16 zag ik hem altijd van alles doen op dat skûtsje. Met touwtjes prutsen, noem maar op. Ik had heel veel respect voor hem en wilde hem niet uit zijn concentratie halen, maar af en toe durfde ik toch te vragen waarom hij bepaalde dingen deed. Hij heeft mij de basis en nog zoveel meer bijgebracht. Als ik op het skûtsje stap denk ik nog steeds: hoe zou Douwe het doen.”

Sytze Brouwer

schipper op het skûtsje van Heerenveen

‘Hij ademt skûtsjesilen’ “Ik heb drie favorieten. Alle drie heb ik ze zelf bewust meegemaakt. Dat zijn Douwe Visser van Sneek, Douwe Visser van Grou en mijn vader Pieter Brouwer als schipper van Heerenveen. Een combinatie van deze drie is volgens mij ‘dodelijk’. Douwe Sneek heeft er een heleboel voor gelaten, hij ademt skûtsjesilen. En hij was moeilijk te peilen, dat is positief in deze sport. Douwe Grou maakt de wedstrijd echt af en mijn vader kan verschrikkelijk goed met mensen omgaan.”

Jubileumkrant 75 JAAR

16

It Skûtsjesjoernaal giet troch oer 75 jier skûtsjesilen en mear

Omropfryslan.nl/skûtsjesilen

Zijsling en Zonen Bagger- en Aannemersbedrijf Zijsling en Zonen B.V

Zijsling Zand en Grind B.V.

Uw partner in:

Handel in:

Baggerwerkzaamheden

Zand

Ploegwerkzaamheden

Grind

Op- en overslag

Grond

Transport over water

Tegels en Klinkers

Bergingswerkzaamheden

Stortsteen

Als skutsjesilen-fans missen we het enorm, maar volgend jaar halen we het dubbel en dwars in, wij zijn weer van de partij.

Dan nu maar iets anders doen, de boekhouding bijvoorbeeld?

Ontdek dan de mogelijkheden van Speedbooks.

Riperwei 3 8623 XR Jutrijp

Kaeidyk 5 8711 HD Workum

0515-424603

0515-542153

info@zijslingbv.nl www.zijslingbv.nl

✓ ✓ ✓ ✓ ✓ ✓

Zelf een jaarrekening maken? Speedbooks!

Budgetten bepalen? Speedbooks!

Uw liquiditeit onder controle? Speedbooks!

Een handig real time dashboard? Speedbooks!

Online, offline, of via een app? Speedbooks! Èn verrassend betaalbaar….?

Speedbooks, de #1 rapportagesoftware Voor MKB, administratiekantoren en accountants www.speedbooks.com

Jubileumkrant 75 JAAR

17

Auke de Groot

schipper op het skûtsje van de Súdwesthoek

‘Kampioenen leveren nu grotere prestaties’ “Als je de hele lijst van kampioenen bekijkt, dan heeft Ulbe Zwaga wel een indrukwekkende reeks. Het is alleen moeilijk te beoordelen hoe de schepen toen waren. Ik denk dat ze nu dichter bij elkaar liggen, dus dan leveren de kampioenen van nu misschien wel grotere prestaties. Dan kies ik toch voor Douwe Visser van Sneek en Douwe Visser van Grou. Winnen in een tijd dat de skûtsjes kwalitatief zo dicht bij elkaar zitten, daar heb ik echt respect voor.”

Douwe Visser

schipper op het skûtsje van Grou

‘Elk kampioenschap is geweldig’ “Elk kampioenschap is voor een schipper geweldig. Het is moeilijk om daar één uit te pakken.

Dat je het voor mekaar krijgt is gewoon heel bijzonder. Voor ons was 2018 een heel mooi kampioenschap. Dat ging van ‘ja, we hebben het’ naar ‘bliksem, dit komt niet goed’ en dan lukt het uiteindelijk toch in die laatste 5 seconden van de finalewedstrijd.”

Klaas Westerdijk

schipper op het ‘Philipsskûtsje’ d’Halve Maen (Drachten)

‘Net knipe, net prutse’ “Beide Douwes! Douwe Visser van Sneek is negen keer kampioen geworden en bij Douwe Grou klopt alles: hij stapt op het skûtsje en wordt kampioen. Ik pik daar echt wel dingen van op en die neem ik dan weer mee. Zo heb ik ook heel veel van Pieter Brouwer (oud-schipper van Heerenveen, red.) opgestoken. Bijvoorbeeld dat je bij Earnewâld en De Veenhoop gelijk van de wal af overstag moet gaan en dan gas erop. Net knipe, net prutse anders ben je verloren.”

Gerhard Pietersma

schipper op het skûtsje van Earnewâld

‘Afgekocht met een sigaar’ “Rienk Zwaga zeilde in 1979 op het skûtsje van de Súdwesthoek. Dat was een klein skûtsje en een kleine gemeenschap, dus weinig geld, maar hij werd toch kampioen. Het was eigenlijk heel apart dat ze met zo’n klein scheepje zo hard konden. Maar hij had een hele goede bemanning en ze waren hartstikke fanatiek. In hetzelfde jaar had Rienk nog een protestsituatie met mijn pake. Het werd afgekocht met een sigaar en dat was dat.”

Johannes Meeter

schipper op het skûtsje van Huizum

‘Hij heeft slimme streekjes’ “Als ik moet kiezen, dan wordt het Douwe Visser van Grou. Douwe Visser van Sneek was ook een goede skûtsjesiler, maar Douwe Grou is tactisch sterker, denk ik. Hij heeft wat slimmere streekjes in een wedstrijd. Douwe Sneek had dat ook wel, maar hij is een heel ander persoon.

Veel rustiger. Douwe Grou hoor je veel sneller in een wedstrijd. Ulbe Zwaga sr. was natuurlijk ook een fenomeen. Ik heb uit verhalen begrepen dat hij persoonlijk het tuig erop zette en dan liep zo’n schip.”

18

Jubileumkrant 75 JAAR

䰀䤀䐀 圀唀刀䐀䔀

㄀⸀ 娀攀猀 欀攀攀爀 瀀攀爀 樀愀愀爀 栀攀琀 䴀䄀堀 䰀攀搀攀渀戀氀愀搀 ㈀⸀ 䐀攀攀氀渀愀洀攀 愀愀渀 攀砀挀氀甀猀椀攀瘀攀 氀攀搀攀渀愀挀琀椀瘀椀琀攀椀琀攀渀 ㌀⸀ 䬀漀爀琀椀渀最 漀瀀 漀渀稀攀 攀瘀攀渀攀洀攀渀琀攀渀 攀渀 瘀漀漀爀猀琀攀氀氀椀渀最攀渀 㐀⸀ 䜀爀愀琀椀猀 瀀攀爀猀漀漀渀氀椀樀欀 愀搀瘀椀攀猀 瘀愀渀 搀攀 䴀䄀堀 伀洀戀甀搀猀洀愀渀

䤀䬀圀伀刀䐀䰀䤀䐀嘀䄀一䴀䄀堀⸀一䰀 㤀 ⴀ 㔀㔀㔀㔀

Jubileumkrant 75 JAAR

19

Willem Zwaga

schipper op het skûtsje van Leeuwarden

‘Hij laat een banaan nog snel zeilen’ “Dat is toch wel mijn heit, Ulbe Rienksz. Zwaga, kampioen in 1998 en 1999. Hij heeft een groot inzicht in het wedstrijdveld en hij is brutaal en aanvallend in zijn manier van zeilen. Zijn grootste talent is misschien wel het trimmen van een schip; hij kan een banaan nog snel laten zeilen.

Zijn kampioenschappen waren ook bijzonder omdat het de eerste keer voor Leeuwarden was.

De bemanning van toen zijn de ouders van mijn bemanningsleden nu. We zijn dus echt met z’n allen opgegroeid op en om het Leeuwarder skûtsje.”

Rinus de Jong

schipper op het skûtsje van Joure

‘En dan tóch kampioen worden’ “Dat zijn meerdere, want elke kampioen heeft zijn eigen verhaal. Maar als ik moet kiezen, dan denk ik toch Douwe Visser van Sneek. Vooral om de manier waarop hij opnieuw de SKS wist te winnen met een hele nieuwe ploeg. Het kampioenschap van Rienk Zwaga heb ik uit de verhalen. Dat was in 1979. Hij had een zeil dat nogal uitrekte. Volgens mij zijn ze elke dag op en neer naar de zeilmaker gereden om het goed op z’n plek te kunnen houden. En dan toch kampioen worden.”

Klaas van der Meulen

schipper op het skûtsje van Woudsend

‘Kampioen met een tiende punt verschil’ “De tactische manier waarop Douwe Visser van Grou twee jaar geleden kampioen is geworden, daar kun je alleen maar respect voor hebben. Voor Woudsend was 1989 een bijzonder jaar. Wij stonden tweede, Joure eerste met zes punten voorsprong. Zij waren het kampioensfeest al aan het regelen, maar dat hoorden mijn vader en andere bemanningsleden. Het was de extra prikkel die ze nodig hadden. We werden kampioen, met een tiende punt verschil, al kregen ze er later nog wat bij. Dat was heel spectaculair en een enorme ontlading.”

Jappie Visser

schipper van het skûtsje van Sneek

‘Hij kent het schip door en door’ “Ulbe Zwaga sr. was natuurlijk ver voor mijn tijd, maar hij is met twee verschillende skûtsjes meerdere keren kampioen geworden. Dat is wel heel knap. Tjitte Brouwer was ook een hele goede schipper. En mijn vader. Hij kent het schip door en door en ziet nog steeds al van ver wat er aan de hand is. Hij kan ook heel goed met de mensen omgaan. Hij heeft heel veel moeite gedaan om dat te leren. Douwe Visser van Grou is een schaker. Samen met zijn adviseur Tammo en een verrekt goede bemanning.”

Pieter Meeter

schipper van het skûtsje van Akkrum

‘Een robuuste man waar je niet omheen kon’ “Pake Siete Meeter werd in 1978 en in 1987 kampioen. Die tweede keer was ik zijn schotenman.

Hij was een hele persoonlijkheid die zijn mond niet dichthield. Een grote robuuste man ook, waar je niet omheen kon. Daar had je wel waardering voor. Ze oefenden niet veel, maar kwamen toch bovenaan in het eindklassement. In 2004 werd mijn vader, Eildert Meeter, kampioen. Net als in ’87 was ik nu ook schotenman. Ik heb ze dus zelf meegemaakt. Voor pa gold hetzelfde. Die heeft ook goed zijn best gedaan. Hij nam het helmhout over, de bemanning bleef en het ging gewoon verder.”

Foto’s: Martin de Jong / ThomasVaer Fotografie

Jubileumkrant 75 JAAR

20

Súdwest-Fryslân lokwinsket de SKS mei har 75-jierrich bestean De gemeente Súdwest-Fryslân hâldt fan tradysjes en is in grut leafhawwer fan it skûtsjesilen. Mei tradisjoneel fiif fan de alve wedstriden op wetter yn ús gemeente: Snitsermar, Fluezen, Iselmar, Hegemermar en - foar de finale - opnij de Snitsermar. Spitich dat de SKS har 75-jierrich bestean no net grut fiere kin. Wy sjogge no al út nei takom jier.

We rekkenje der op dat dan wer mei fjoer en passy om it kampioenskip syld wurde mei.

www.sudwestfryslan.nl

De gemeente Súdwest-Fryslân houdt van tradities en is een grote fan van het skûtsjesilen. Met traditioneel vijf van de elf wedstrijden op water in onze gemeente: Snitsermar, Fluezen, Iselmar, Hegemermar en - voor de finale - opnieuw de Snitsermar. Wat jammer dat de SKS haar 75-jarig bestaan nu niet uitbundig kan vieren. We verheugen ons nu al op volgend jaar. We rekenen er op dat dan weer met vuur en passie om het kampioenschap kan worden gezeild.

Jubileumkrant 75 JAAR

21

GEBOREN EN GETOGEN OP EEN SKÛTSJE

Wiemer Hoekstra met negentig lentes jong nog altijd fanatiek

Wiemer Hoekstra op het Drachtster skûtsje tijdens de openingswedstrijd in 1980. Foto: ANP/Koen Suyk

De SKS bestond nog niet, maar begin twintigste eeuw werden er al regelmatig wedstrijden gezeild. Deed je het goed, dan kon moeder de vrouw een flinke duit aan prijzengeld in haar beurs stoppen. Bang dat het anders aan de toog verloren zou gaan. Als zoon uit een echt skûtsjegezin zeilde Wiemer Hoekstra (90) uit Drachten ook mee aan die voorlopers van de SKS kampioenschappen.

“Ik ben op een skûtsje geboren, maar van

ONDER ZEIL DOOR DE OORLOG

die gebeurtenis weet ik zelf niet zoveel

“In die oorlogsjaren konden we niet meer

meer.” In de woonkamer van Wiemer en

op de motor varen, dus kocht mijn vader

Nanke Hoekstra vult de tafel zich al snel

een mooi, groot zeil. Dat leenden we uit

met stapels fotoboeken. Een sloot aan

voor wedstrijden. Zo ging dat, de schippers

herinneringen. Beide zijn de negentig

van toen leenden alles bij mekaar. Mijn

gepasseerd, dus voor sommige verhalen

broer en ik hielpen met het oversjouwen

gaan we bijna een eeuw terug in de tijd. “Ik

van materiaal en het weer optuigen van

was vijf of zes toen ik een keer met Ulbe

het skûtsje.” De broertjes Hoekstra, 20 en

Zwaga mee mocht.” Wiemer Hoekstra

13, worden gevraagd om mee te zeilen.

weet het zich nog helder voor de geest

“Peilers hadden ze toen nog niet, maar ik

te halen. “Hij zeilde met de ‘grote groene’

kon het zwaard in het water trappen en

en mijn vader was zijn schotenman. Zelf

moest dan mijn hand erop houden”, vertelt

vervoerden we inmiddels vracht met een

Wiemer Hoekstra. “Lag ik daar plat op mijn

tjalk, daarom gingen we tijdens wedstrijden

bealch in de gaten te houden of het zwaard

met anderen mee. Veel mensen vonden de

de bodem raakte, maar de schipper was

Zwaga’s apart, maar wij konden goed met

me altijd voor. Voordat ik ook maar ‘swurd

ze overweg. Ulbe liet me die wedstrijd in de

oan ‘e grûn’ kon roepen, had hij het al aan

doorgang zitten, de ruimte tussen roef en

het roer gevoeld.”

laadruim. Dat was 1935.”

Het waait die dag flink, maar de kleine Wiemer vindt het prachtig. Op zijn dertiende kan hij eindelijk zelf als bemanningslid meedoen aan wedstrijden.

Het is dan 1942 en al even oorlog in ons land.

‘Het peilen is door de oude Lodewijk uitgevonden’ Lees verder op pagina 23 

Het vastgelopen skûtsje wordt een beetje geholpen. Foto: privéfoto Wiemer Hoekstra

Jubileumkrant 75 JAAR

22

Krant of magazine drukken?

FRL feliciteert de SKS met hun 75 jarig bestaan Een offerte nodig? > info@ndcgrafischbedrijf.nl www.ndcgrafischbedrijf.nl

NDC Print | Leeuwarden | Tel. (058) 284 53 46

Hoe de wind ook staat.

Een lichtend voorbeeld.

Uitblinken. Onder alle omstandigheden. Door als team één te zijn. Dat is topsport.

Die unieke mentaliteit van de skûtsje bemanningen is voor ons een lichtend voorbeeld.

Daarom produceren wij alleen eersteklas ledverlichting. Op maat gemaakt, klaar voor elke taak, sparkled by us. Ontdek het op light4u.io

RETAIL

AUTOMOTIVE

UTILITY

HOSPITALITY

Sneekermeer 4a 8502 TP Joure Tel. +31 (0)513 41 70 90 info@light4u.io

LIGHT4U_SKS Magazine_Adv_262x197,5mm.indd 1

29-06-2020 10:48

Jubileumkrant 75 JAAR “Tegenwoordig peilen ze. Dat heeft de oude

23

enkele maanden verscholen gelegen.”

Lodewijk (Meeter, red.) uitgevonden. Het zijn slimme mannetjes hoor, die Meeters.

OP ZOEK NAAR VERTIER

Zo waren we een keer op de Sânemar.

Ondanks de oorlog, de grillige

Het was bladstil en we lagen daar maar

omstandigheden en gevaarlijke situaties,

te dobberen. Stiekem kwam daar de LM

gaat ook het wedstrijdzeilen door. De

steeds dichterbij. We begrepen er helemaal

mensen willen wat doen, de Duitsers laten

niets van. Er stond geen zuchtje wind! Toen

het toe en het prijzengeld loont. Meer

zagen we bij het zwaard iemand ‘peilen’.

dan eens worden er op vrijdagochtend

Die hielp het skûtsje een beetje vooruit.”

nog ladingen gelost om vervolgens als de bliksem aan de grote schoonmaak te

HOUD HET ZEILENDE

beginnen. Hoekstra: “Er was niet altijd tijd

Omdat de schepen met hun vracht een

om het onderwaterschip schoon te boenen,

belangrijke tak van vervoer vormen, mogen

dus dan zeilde de schipper het schip door

de families blijven varen van de Duitsers.

een paar rietkragen. In andere gevallen

Oorlog of niet, het werk gaat gewoon door.

trokken we het skûtsje met de lier scheef

Hetzelfde geldt voor de wedstrijden. De

tegen de wal op, zodat we de onderkant

jaren onder het juk van de bezetter maken

konden schrobben.”

van de nog jonge Wiemer zelfs een betere zeiler: “Omdat er geen ‘motorspul’ meer

Los van stuurboord/bakboordsituaties zijn

te verkrijgen was, moest alles onder zeil.

er in die tijd geen reglementen. Het gaat om

En zolang je het zeilende kon houden,

het recht van de sterkste. Volgens Hoekstra

hoefde je niet te duwen of te trekken.” Maar

ging dat best goed: “We zaten weleens op

naarmate de oorlog vordert, de geallieerden

een ander skûtsje, maar dat gebeurt nu

optrekken en de Duitsers in paniek raken,

ook. Wat dat betreft is er in 75 jaar niet veel

wordt het vrachtvervoer steeds vervelender.

veranderd. En ook toen kon je bijvoorbeeld

“De geallieerden schoten vanuit de lucht

Grou even in. En even werd ook weleens

op alles wat maar bewoog. We zagen ze

een hele nacht.” Er is vriendschap in de

overvliegen en weer terugkomen. Dan

vloot, maar natuurlijk ook concurrentie.

riep mijn vader dat we eraf moesten,

Helemaal na het oprichten van de SKS,

lieten we snel het tuig naar beneden en

als er steeds vaker tegen schippers uit

gingen we het land in. Zat mem weer in

andere hoeken van de provincie gezeild

het prikkeldraad. Dat soort dingen. En het

wordt. Hoekstra: “We vlogen van hot naar

gebeurde steeds vaker. Tot mem er genoeg

her. Grou, Earnewâld dan door naar de

van had. Toen hebben we achter Earnewâld

Hegemer Mar. Daar, in de Súdwest-hoeke,

De skûtsjes liggen afgemeerd bij hotel

Princenhof te Eernewoude.

Foto: J.E. Steggerda

hadden ze het niet zo op ons Wâldminsken.

zeilen. Zodra we op het skûtsje zaten,

Volgens hen bakten we er niets van. Maar

deed je weer gewoon wat je altijd deed.”

we hebben altijd mooi gezeild. Ook als dat achterin was. Daar streden we net zo hard

MET DIEVEN VANG JE DIEVEN

om een achtste of negende plek.”

Na zijn jaren als bemanningslid, neemt Hoekstra plaats in de originaliteitscommissie van de SKS.

‘Toen Klaas van der Meulen overleed, was de zomer in de war’ Wiemer Hoekstra. Foto: Afke Boven

Voor de wedstrijd het onderwaterschip schrobben om nóg sneller te kunnen. Foto: Privéfoto Wiemer Hoekstra

“Dan moest de helm soms wel op hoor. Schippers zijn vernuftig met hun aanpassinkjes en trucjes en het was aan ons om daar controle op te houden. Dan werden ze weleens kwaad. Zelf waren we natuurlijk precies zo in de jaren dat we zeilden. ‘Met dieven vang je dieven’, zei de

Op zijn 64e, na vijf decennia op het

voorzitter. Daarom moesten wij ook in die

Drachtster skûtsje, stopt Wiemer Hoekstra

commissie.”

met het skûtsjesilen. Het lichaam werkt niet altijd meer mee; de leeftijd gaat tegenzitten.

GEEN SENTIMENTEEL GEDOE

Hij kan terugkijken op vijftig bijzondere

Negentig is ook maar een getal. In

jaren met mooie en minder mooie

de huiskamer in Drachten zitten twee

gebeurtenissen die de revue passeren. Een

behoorlijk kwieke mensen, die nog

groot dieptepunt is het overlijden van Klaas

ieder jaar veel plezier beleven aan het

van der Meulen in 1973. De schipper van het

skûtsjesilen. Mist Hoekstra het zeilen

skûtsje van Woudsend sterft in het harnas

nog weleens? “Ah nee juh, ophouden is

aan een hartaanval. Het zal Hoekstra altijd

ophouden.” Of klinkt daar toch een maar?

bijblijven: “We hadden in de gaten dat er

“Soms, als ik er naar zit te kijken... maar ja,

paniek bij hen aan boord was, maar we

je moet niet sentimenteel doen. We zitten

konden niet zien wat er precies gebeurde.

tegenwoordig op een rondvaartboot tijdens

Pas aan wal hoorden we het slechte

de SKS. Dat is een pracht, met wat van die

nieuws. Toen was ik er wel even af. Dat

oude sokken bij elkaar die de wedstrijd

waren zeilers, de mensen die erbij hoorden.

proberen te voorspellen. Dan hebben we er

Als één van hen wegvalt, dan is de zomer in

soms ruzie om. Ja, we blijven fanatiek.”

de war. Nee, ik ben er niet anders van gaan

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

‘De sfear sil ik nea ferjitte’

oan hoe belangryk it is foar Fryslân en de

de striid op de Langwarderwielen mei te

wrâld. De leafde foar it skûtsjesilen moat

meitsjen. Wy harken nei it kommentaar fan

fansels ek wer trochjûn wurde oan de

de mannen mei wite petten om ús hinne, en

folgjende generaasjes.

Naam: Lida Dykstra

genoaten. Foar myn gefoel wie it altyd moai

Woonplaats: De Knipe

waar. De sfear sil ik nea ferjitte.

Beroep/functie: Berneboekeskriuwer en Berneboeke-ambassadeur fan Fryslân

Lida Dykstra. Foto: Elske Roorda

Skarsterbrêge wei nei de Wâldfinnen, om

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Troch myn twatalige boekje op rym ‘Sipke gaat zeilen/ Sipke sil sile’, kinne bern op in aardige wize yn ’e kunde komme mei it

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

It skûtsjesilen is in serieuze striid, mar ien

skûtsjesilen. It boek giet oer lytse pipermûs

dy’t wol yn it teken fan mei-inoar wêzen

Sipke, dy’t fan in baaikûp en wat hout in

Al as famke mocht ik mei heit en mem mei

en freonskip stiet. It is sûnt 2012 offisjeel

boatsje bout, en dan by ûngelok tusken de

nei it skûtsjesilen. Op ‘e fyts rieden wy út

ymmaterieel kultureel erfguod, dat jout al

skûtsjes telâne komt. Dat giet mâl, fansels.

Jubileumkrant 75 JAAR

24

Ga aangenaam de zomer door. Profiteer van duizenden euro’s voordeel!

Ook voor occasions bent u bij ons aan het juiste adres.

Taxeer uw huidige auto en maak de beste deal!

Altijd de scherpste prijs. Kijk op MB-Wensink.nl

Mercedes-Benz The best or nothing.

Kom naar onze showroom in Leeuwarden en Heerenveen!

Heerenveen Venus 1, 8448 CE, tel. 0513 - 612 929.

Leeuwarden Lorentzkade 5A, 8912 AZ, tel. 058 - 213 2221. www.mb-wensink.nl, info@wensink.nl

Veilig varen?

Varen doe je Samen!

De campagne ‘Varen doe je Samen!’ richt zich op het vergroten van de veiligheid op en aan de vaarwegen in Nederland. Door het geven van voorlichting en informatie worden onveilige situaties op de vaarwegen onder de aandacht gebracht en, voor zover mogelijk, verminderd. Doelgroep is de vaarweggebruiker.

‘Varen doe je Samen!’ biedt kennis, informatie en voorlichting over veilig vaargedrag. Speerpunten zijn: • de (technische) preventie, • reisvoorbereiding, • veiligheid op het water.

In de beroepsvaart, waaronder ook passagiersvaart, watertaxi’s en -bussen, en in de recreatievaart, inclusief waterskiërs en roeiers.

De diversiteit aan vaarweggebruikers is groot en de drukte neemt toe. Daarom blijft voortdurende aandacht voor veiligheid van belang.

Op www.varendoejesamen.nl vind je digitale knooppunten, folders en nieuwsberichten. Die geven aanwijzingen en tips voor een veilige vaart.

‘Varen doe je Samen!’ staat voor samen veilig, duurzaam en plezierig varen.

Wij zijn ook te vinden op social media: Twitter, Facebook, YouTube, LinkedIn en Instagram.

Je kunt via www.varendoejesamen.nl/nieuws ook aanmelden voor de maandelijkse nieuwsbrief. info@varendoejesamen.nl www.varendoejesamen.nl

Jubileumkrant 75 JAAR

25

NU NOG IN DE ROEF, STRAKS AAN HET HELMHOUT

Dit zijn de jongste bemanningsleden van de vloot Noa, Sydo en Jurre zijn de jongste bemanningsleden binnen de SKS, maar hun dromen zijn nu al groot. Zo hoopt Noa ooit de eerste vrouwelijke skûtsjeschipper van de SKS te worden, Sydo ziet een plekje bij de fok wel zitten en Jurre wil het liefst een combinatie van grootschoot en tactisch meedenken met de schipper. Uiteenlopende dromen, maar allemaal met één en hetzelfde doel: kampioen worden natuurlijk.

Naam: Sydo de Jong

binnenhalen. Ik trek hem eerst naar binnen en

WAT HEB JE ALLEMAAL AL BELEEFD?

Leeftijd: 11 jaar

na de wedstrijd leg ik hem dan netjes aan de

“Vorig jaar, in de laatste wedstrijd bij Sneek,

Zeilt op: het skûtsje van Joure

zijkant neer. Als de andere bemanningsleden

werden we derde. Toen mocht ik de vlag in de

Zit: in de roef

tijdens het zeilen iets nodig hebben, dan pak ik

mast draaien.”

Toekomstig beroep: Binnenvaartschipper net

dat voor ze. Water bijvoorbeeld. En ik moet de

als heit of chefkok

boel ook een beetje netjes houden. Spullen die buiten liggen, leg ik in de roef. Als het heel hard

WELKE PLEKKEN OP HET SKÛTSJE WIL JE OOK NOG PROBEREN?

HOE BEN JE OP HET SKÛTSJE TERECHTGEKOMEN?

waait zit ik ook wel eens in de roef, maar ik heb

“De fok is denk ik het leukst. Dan kun je lekker

wel vertrouwen in mijn heit dus ik denk niet dat

aan de touwen trekken en even pauze nemen

“Mijn vader, Rinus de Jong, is schipper op het

we omgaan.”

als de loet in de fok staat. Maar ik wil wel het

skûtsje. Hij heeft een keer gevraagd of ik mee meegegaan. Dat was mijn eerste officiële jaar.

WAT VIND JE HET LEUKSTE AAN SKÛTSJESILEN?

WAT IS JE GROTE SKÛTSJEDROOM?

Ik vind het heel leuk dat mijn vader schipper is.

“Alles meebeleven en kijken hoe iedereen het

“Het is de droom van mijn vader en mij om

Myn heit is dochs in bytsje beroemd.”

doet. Ik vind het ook heel interessant om te

ooit samen te zeilen. Ik bij de fok en hij als

gijpen. Dat sjocht der sa leuk út. En verder het

schipper.”

wilde. Vorig jaar ben ik ook echt met de SKS

WAT ZIJN JOUW TAKEN OP HET SKÛTSJE? Sydo de Jong – ThomasVaer Fotografie

bezig zijn, de gezelligheid en lekker feesten!”

“Ik zit in de roef, dus ik moet de schoot

Leeftijd: 12 jaar

WAT VIND JE NOG MEER LEUK AAN HET SKÛTSJESILEN?

Zeilt op: het skûtsje van Woudsend

“Dat je het met z’n allen doet. Je kunt niet

Zit: in de roef

alleen op een skûtsje zeilen, dus je hebt

Toekomstig beroep: Bakker of

altijd andere mensen nodig.”

Naam: Noa van der Meulen

liefst bezig zijn.”

verpleegkundige

WELKE PLEKKEN OP HET SKÛTSJE WIL JE OOK NOG PROBEREN?

HOE BEN JE OP HET SKÛTSJE TERECHTGEKOMEN?

“Na de roef wil ik wel graag peilen of bij het

“Ik ben begonnen toen ik tien jaar was, dus

zwaard zitten. Liever niet bij de uitkijk, want

dit is mijn derde seizoen. Vanaf dit jaar is

als je het fout aangeeft is het jouw schuld.

mijn vader schipper, maar hiervoor was dat

Dan zit ik nog liever aan het helmhout. En

Taeke Klaas van der Meulen. Mijn vader zat

ik wil ook wel aan de schoot. Ik heb een

toen aan de grootschoot. Ik vroeg hem of ik

paar weken geleden in de sportschool een

een keer mee kon te trainen, maar hij zei ‘dat

beker gewonnen voor sterkste vrouw onder

moast de skipper freegje’. Dat heb ik gedaan

de 15.”

Jurre Lijzenga – ThomasVaer Fotografie

en toen mocht ik ook met de SKS mee.”

HEIT AS SKIPPER

Naam: Jurre Lijzenga

WAT HEB JE ALLEMAAL AL BELEEFD?

“Ik vind het heel leuk dat heit nu schipper is.

Leeftijd: 14

VORIG JAAR WAS JE EERSTE SEIZOEN, WAT HEB JE TOEN BELEEFD?

“Vorig jaar op Grou waaide het écht heel

Ik ben wel trots op hem. Maar ik baal ook,

Zeilt op: het Philipsskûtsje d’Halve Maen

“Mijn mooiste herinnering is dat we tweede

hard. Harde wind is heel spannend, maar

want dan is je vader schipper, gaat de SKS

Zit: in de roef

werden bij Woudsend. Toen ben ik ook nog

dan kunnen we ook lekker hard en dat

niet door.”

Toekomstig beroep: iets in de techniek

samen met mijn vader geïnterviewd door

gedacht dat ik op Stavoren zou zeilen. Dêr

WAT IS JE GROTE DROOM?

waren we ook tweede. Een groot deel van

bonkst oer it wetter! Toen ik de protestvlag

“Ik heb een foto op mijn telefoon van

HOE BEN JE OP D’HALVE MAEN TERECHTGEKOMEN?

moest pakken, bonkte ik de hele tijd tegen

het skûtsje en daar heb ik zelf dingen

“Mijn vader kwam in contact met de

haalde Akkrum ons in. Het was nog niet

het plafond van het ruim. Soms gaan we

bij geschreven. Bijvoorbeeld dat mijn

schipper. Zij hadden een gesprek en toen

helemaal winnen, mar it fielde dochs hiel

ook wel heel scheef, maar het komt altijd

droom is om ooit de eerste vrouwelijke

is hij aangenomen als bemanningslid bij

lekker!”

goed. We helje it bêste der mar út.”

skûtsjeschipper van de SKS te worden. Dat

de grootschoot. Het jaar daarop mocht

soe ik wol hiel graach wolle.”

ik een paar keer mee. Sifra, de vrouw van

vind ik wel weer heel leuk. Ik had ook nooit

Omrop Fryslân. De dag ervoor, op Stavoren, de wedstrijd lagen we eerste, maar toen

een baby. Toen vroeg Klaas of ik mee wilde

WAT IS VOLGENS JOU DE MOOISTE TAAK DIE JE KUNT HEBBEN OP EEN SKÛTSJE?

doen aan de SKS. Dat woe ik hiel graach.”

“Waar mijn vader zit, bij de grootschoot.

schipper Klaas, zat in de roef, maar zij kreeg

Het is een mooi plekje, je ziet heel veel en

WAT DACHT JE TOEN KLAAS JE VROEG?

je kunt tegelijkertijd met de schipper praten

“Ik was heel blij en verbaasd, want ik had

meedenken, dat lijkt mij wel heel leuk. Ik wil

nooit gedacht dat ik op een skûtsje zou

niet alleen maar wat doen en dat is het dan.”

over het hoe en wat. Een beetje tactisch

komen. Ik had eerder ook nog nooit gezeild, maar ik vond het zo leuk!”

WAT GA JE NU DOEN DEZE ZOMER? “Ik vind het echt heel jammer dat er geen

WAAROM IS HET ZO LEUK?

SKS is deze bouwvak. Nu ga ik vissen en

“Het zeilen zelf is heel leuk, maar ook de

met de boot op vakantie.”

bemanning en het feest eromheen. Het

Noa van der Meulen – ThomasVaer Fotografie

trainen. Lekker buiten zijn. En dat mijn heit

WAT IS JE GROTE SKÛTSJEDROOM?

ook op het skûtsje zit maakt het extra leuk.”

“Kampioen wurde!”

Jubileumkrant 75 JAAR

26

DE IFKS L O KW I N S K E T DE SKS MEI H A R 7 5 -J I E R R I C H JUBILEUM

Foto: ThomasVaer FotograямБe

W W W. I F K S . F R L

Jubileumkrant 75 JAAR

27

FRITS JANSEN BLIJFT SPEUREN NAAR VERDWENEN SKÛTSJES

‘SKS van levensbelang voor behoud skûtsjes’

Frits Jansen steekt, vanuit zijn huis in Grou, heel wat vrije tijd in het speuren naar verdwenen skûtsjes. Foto: Klasina van der Werf

De oprichting van de SKS (Sintrale Kommisje Skûtsjesilen) is de redding geweest voor het behoud van de skûtsjes. Dat stelt Frits Jansen van de ‘Stichting Foar de Neiteam’ die onderzoek doet naar de historie van skûtsjes. Het team van Foar de Neiteam heeft inmiddels al meer dan 500 van de 870 skûtsjes getraceerd. “Maar we zijn er nog niet. Onze wereldwijde zoektocht gaat door. Nog steeds komen er nieuwe gegevens boven tafel waardoor we misschien ‘pake syn skip’ weer terugvinden. Dat is het mooiste wat er is.’’

Sinds de oprichting van de SKS, precies

Alleen de skûtsjes van Woudsend en Akkrum

VIJFHONDERDSTE SKÛTSJE GEVONDEN

actief is voor de Stichting Foar de Neiteam. Hij

75 jaar geleden, worden er georganiseerd

zijn nog in handen van particuliere eigenaren,

Het gaat Frits Jansen aan het hart hoe

is er via Klaas Jansma toevallig ingerold. “Ik

zeilwedstrijden gehouden. Daarvoor schreef

te weten van de familie Van der Meulen en

skûtsjes, die hij op het spoor komt via knap

zeilde mee als bemanningslid van de ‘Raerder

de kastelein overal en nergens wedstrijden

Meeter. Het bestuur van de SKS besloot in

speurwerk, er soms bij liggen. Er gaat veel

Roek’. Vlak voordat het skûtsje honderd jaar

uit zodat ze er zelf ook nog wat aan konden

1969 dat veertien schepen het maximum

vrije tijd in zitten, maar met succes. Hij en

oud was kreeg de schipper, Michiel Kalsbeek,

verdienen. In 1953 bereikte het skûtsjesilen

aantal deelnemers was in verband met de

zijn collega-speurders hebben heel wat

een brief van de Stichting Foar de Neiteam

een dieptepunt met slechts vijf deelnemers.

nauwe wateren bij Grou, Earnewâld en De

verloren gewaande skûtsjes boven water

met de vraag wat er over het schip bekend

Aanvankelijk waren dat er nog minder, maar

Veenhoop. Medio zeventiger jaren waren er

gehaald. Dit voorjaar vond de Stichting Foar

was. Hij wist er niet zo veel van en toen bood

mannen als Lodewijk Meeter van het latere

steeds meer schippers die mee wilden zeilen.

de Neiteam het 500e skûtsje in Engeland.

ik aan om eens in de historie van dit skûtsje

Huizumer skûtsje wilde dat de wedstrijd

Dat was de reden om – 39 jaar geleden - de

“We hebben verschillende speurders in het

te duiken.’’

doorging en spoorde andere schippers aan

Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen

buitenland zitten en deze is gevonden door

mee te doen. Zo kon het niet doorgaan.

(IFKS) op te richten met skûtsjes die in

onze contactpersoon Ole Pfeiler in Duitsland.

GEBOORTEKAARTJE VAN EEN SCHIP

Vanaf 1956 werden steeds meer skûtsjes

eigendom zijn van ‘vrije’ eigenaren. “Wij zijn

Hij zag het schip, dat omgebouwd was tot

Maar waar begin je als je geen

overgenomen door plaatselijke commissies

er blij mee, want ook deze wedstrijden komen

woonboot, op een verkoopsite staan. Het

aanknopingspunten hebt? Bij de

en werd het skûtsjesilen een strijd tussen

het behoud van de authentieke skûtsjes ten

bleek te gaan om het skûtsje ‘Dankbaarheid’

Scheepsmetingsdienst in Rotterdam, zo

deelnemende dorpen of steden, met een

goede’’, stelt Frits Jansen.

uit 1903, gebouwd voor P. Dijkstra uit

bleek al gauw. Daar waren meetliggers

Paesens’’, vertelt Frits Jansen die dertien jaar

waarin vroeger alle meetgegevens van

schipper uit een echt schippersgeslacht.

het schip werden vastgelegd, zoals het registratienummer, bouwjaar, werf, lengte, breedte en tonnage. Jansen: “Het is het geboortekaartje van een schip. Zo ontdekte ik dat schipper Berend Boom uit Eastermar en scheepsbouwer Jan Oebeles van der Werff van het Buitenstverlaat bij Drachten op 4 december 1905 een overeenkomst tekenden om een nieuw staalijzeren roefschip te bouwen: ‘De Zwaluw’. Doordat ik nu de naam van de eerste schipper wist, ging ik op zoek naar de nazaten die nog in leven zijn. Zij hadden mooi aanvullend materiaal, zoals foto’s, tekeningen en rekeningen. Ook Ale Zwerver uit Lemmer, nazaat van de derde schipper Ale Zwerver senior, heeft me goed geholpen. Zo vielen de puzzelstukjes steeds meer op hun plaats en Het 500e skûtsje De Jaconise [G 2250 N] aan haar vaste ligplaats aan de Vinkeveense plassen. Foto: Niek Venema

Frits Jansen ontving vorig jaar de Provinsjale Wurdearringsmedalje als groot kenner van de skûtsjehistorie. Foto: Martin de Jong

kwamen de verhalen tot leven. Het leidde tot het boek ‘Van Zwaluw tot Roek’.’’

Lees verder op pagina 29 

Jubileumkrant 75 JAAR

28

Stienstra & van der Wal B.V. Stienstra en Van der Wal is een aannemingsbedrijf, gespecialiseerd in Waterbouw werken.

Diverse types beschoeiingen Steigers en vlonders

Voor alle soorten walbeschoeiingen, van eenvoudi-

Bruggen

ge paal/schot tot stalen damwandconstructies

Trailerhellingen

bent u bij ons aan het juiste adres.

Remmingswerken

Verder staan wij vooraan in de ontwikkeling van

Klapanker-systemen

klapanker-systemen voor uiteenlopende projecten

Tijdelijke bouwkuipen

ROGMOLEWEI 6, IJLST TEL.: 0515 - 533 243 INFO@STIENSTRA-VANDERWAL.NL

Jubileumkrant 75 JAAR

Anne Fortuin met de Roerdomp [L 2486 N], het skûtsje dat Frits Jansen dolgraag terug zou willen vinden. Foto: Stichting Foar de Neiteam

Stichting Foar de Neiteam vindt het belangrijk om de historische waarde van skûtsjes aan jongeren over te dragen en hen te laten zien en ondervinden hoe leuk het is om op platbodems te zeilen. De negende editie van het Jeugdzeilen - georganiseerd door Stichting Foar de Neiteam, de Commissie van Schippers en Bemanningen en de IFKS en SKS – gaat dit jaar vanwege het coronavirus helaas niet door. Foto: Jelte van der Meer

STAMBOEK SKÛTSJES

het schip van de pake van Anne Tsjerkstra

de Wyn’ – ook wel de skûtsjebijbel – is

Niet veel later – in 2007 - sloot Frits Jansen

uit Goïngaryp, maar hij weet ook niet

een belangrijke basis gelegd. Momenteel

zich aan als lid van Stichting Foar de Neiteam.

waar het gebleven is. We dachten op een

richt de stichting zich ook op de rol van de

Het was in het jaar dat net het Stamboek

gegeven moment dat we het skûtsje hadden

vrouw op het schip. Hoe zorgde zij voor het

Skûtsjes was uitgebracht, een database waar

gevonden via Facebook in Marokko, maar dat

huishouden? Voorzitter Sippy Tigchelaar van

alle 870 in Friesland (en Briltil voor Friese

bleek loos alarm.’’ Uniek voor Stichting Foar

de stichting onderzoekt hoe dat vroeger ging

opdrachtgever) gebouwde skûtsjes in staan.

de Neiteam is dat het skûtsje ‘Nooit Gedacht’

met al die kinderen aan boord.

Jansen heeft ervoor gezorgd dat het boek

vanuit Parijs weer naar Fryslân komt. Het

gedigitaliseerd werd en vulde de website

schip is ooit gebouwd in Kootstertille door

DOORGEVEN AAN DE JEUGD

www.skutsjehistorie.nl. “Daardoor is het nu

Joon Molles van der Werf. De gemeente

Ook zet de stichting zich in voor het

veel gemakkelijker om gegevens terug te

Achtkarspelen heeft besloten het schip te

jeugdzeilen. Daarnaast ontwikkelen de leden

vinden. Ook is het tegenwoordig eenvoudiger

restaureren. Het skûtsje zou hier al moeten

samen met het Fries Scheepvaart Museum,

voorouders te vinden, onder andere via de

zijn, maar door de coronacrisis heeft het

Skûtsjemuseum en Museum Federatie

website AlleFriezen van Tresoar. Zo ontdekte

vertraging opgelopen.

Fryslân een vernieuwde (digitale) leskist om

ik dat ik zelf ook nog uit een schippersfamilie

29

kinderen te leren over het leven aan boord

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

‘Mythische figuren en prachtige verhalen’

kom. De vader van mijn oma, Doeke van

ROL VAN DE VROUW

van een skûtsje, vroeger en nu. ,,Wij willen de

der Heide, was schipper. Zelf was zij aan de

Frits Jansen geniet er nog steeds van om

historie van het skûtsjesilen doorgeven aan

Naam: Hylke Heidstra

wal geboren in het jaar dat het houten schip

skûtsjes op te sporen. Hij denkt dat de

de jeugd. Zo ben ik zelf ook als klein jongetje

Leeftijd: 50 jaar

werd verkocht. Haar vader had er weinig

stichting nog wel zo’n 150 Friese platbodems

in de ban geraakt van het skûtsjesilen. Door

Woonplaats: De Westereen

over vertelt. Uiteindelijk wist ik haar meer te

kan traceren. “Alles terugvinden zal niet

bij oma in Terherne te kijken naar de prachtig

Functie: Bemanningslid Skûtsje

vertellen over haar eigen familiegeschiedenis.

lukken, want er zijn ook skûtsjes gesloopt.

grote schepen die er vanaf de pier allemaal

Ebenhaëzer, voorzitter stichtingsbestuur

Dat maakt dit werk zo mooi.’’

Het is alleen jammer dat nog niet iedereen

hetzelfde uit zagen. Nu weet ik dat elk skûtsje

van het bestaan van onze stichting weet, want

weer anders is en wat mij misschien nog wel

VAN AFRIKA TOT PARIJS

mensen hebben vaak nog veel waardevolle

het meeste intrigeert: achter elk skûtsje zit

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

Eén skûtsje dat Jansen dolgraag terug zou

spullen op zolder te liggen en kunnen ons

een uniek verhaal.’’

In mijn jeugd waren we altijd met

willen vinden is de ‘Roerdomp’, het laatste

daarmee enorm helpen.’’ Het speerpunt van

skûtsje dat gebouwd is op de werf aan het

de Stichting Foar de Neiteam is en blijft het

Meer informatie:

meren. Daar kwam ik in aanraking met

Bûtenstfallaat. “Het schijnt in Guinee te zijn,

vastleggen van de historie van alle skûtsjes.

www.skutsjehistorie.nl

het skûtsjesilen. Het waren voor mij

maar vind het daar maar eens terug. Het is

Met het verschijnen van het boek ‘Troch

mijn ouders op vakantie op de Friese

bijna ‘mythische’ figuren met de meest prachtige verhalen. Pas op later leeftijd kreeg ik de kans om het skûtsjesilen van dichtbij mee te maken. In eerste instantie als voorzitter van de stichting ‘Skûtsje Stêd Dockum’, later ook als bemanningslid aan dek van het skûtsje dat tegenwoordig onder de naam ‘Ebenhaëzer’ vaart.

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN? Het zijn vele dingen die het skûtsjesilen zo prachtig maken. Het is bijvoorbeeld het schip met al haar verhalen en historie, maar ook de groep mensen met wie je de vele avonturen beleeft. Of de spanning tijdens de wedstrijden. De sfeer gedurende de zeilweken. Het gevoel dat je hebt als je op een mooie avond het water op gaat. Zo kan ik wel even doorgaan....

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Om een schip in de vaart te houden is tijd en geld nodig. Wij prijzen ons dan ook gelukkig met een brede steun vanuit Dokkum en omstreken. We zien de interesse vanuit deze regio elk jaar weer Stichting Foar de Neiteam met van links naar rechts: Peter de Jong, Jon Visser, Sippy Tigchelaar, Frits Jansen, Jan de Vries, Oebele Brouwer en Theunis van der Meer. Age Veldboom en Sjoerd Joustra ontbreken op deze foto. Foto: Martin de Jong

toenemen!

Jubileumkrant 75 JAAR

30

EROPUIT IN EIGEN PROVINCIE? KIJK OP FRIESLAND.NL

feliciteert de sks!

Voor wie een topprestatie leveren teamwork is

Een topprestatie neerzetten is teamwork. Dit geldt net zo goed voor skĂťtsjesilen als voor het produceren van een topdeur. De drive om met elkaar de eerste, snelste en de beste te zijn is hoe dan ook de basis van ons succes. Hierdoor zijn we uitgegroeid tot dĂŠ Europese specialist in deuren voor professionele opdrachtgevers. Kijk maar op vanvuuren.nl De digitale werkplek volledig beveiligd in een hybride IT omgeving Amsterdam | Groningen | Leusden | Rotterdam

Jubileumkrant 75 JAAR

Liefde in de vloot Denk ruwe bolsters en prachtige Friezinnen. Zie de zonsondergangen, rozige hoofden van een wedstrijd door weer, wind en water en proef het blond schuimend bier ter afsluiting van de dag. Wat leent zich nu beter voor een flinke dosis romantiek dan de SKS? Want een mooier decor voor de liefde bestaat er toch niet? Deze drie stellen werden er in ieder geval verliefd en lieten elkaar niet meer los.

31

‘Dit moat nei it silen net oerwêze!’

Tijdens de SKS van 1981 hadden Bouwe

staan. Bouwe zeilt in totaal 16 jaar en is

Westerdijk (56) en Tjitske, toen nog, Visser

ook nog vier jaar voorzitter van de Sintrale

(55) het één avond heel gezellig samen.

Kommisje Skûtsjesilen. Het stel trouwt in

Maar ja, daarna was de SKS voorbij en

1986 en krijgt drie zonen. Twee van hen zijn

verloren ze elkaar uit het oog. Gelukkig weet

minder actief met het zeilen, maar zoon Klaas

je één ding zo goed als zeker: er komt altijd

is al van jongs af aan gek op skûtsjes. Bouwe:

weer een volgende SKS.

“Klaas ging als baby al mee op het volgschip.

Hij is er echt mee opgegroeid. Eén zomer

Tjitske: “Het skûtsje van Earnewâld, waar

haalden we het in ons hoofd om tijdens de

Bouwe op zeilde, was voor ons jonge meiden

SKS op vakantie te gaan. We wilden met onze

een heel interessant skûtsje. De nieuwe

zeeschouw naar de Duitse Waddeneilanden,

schipper, Jeen Zwaga, nam namelijk een

maar hoe verder we weg waren hoe treuriger

af en toe bij de SKS zien. Ze is vooral bij de

hele nieuwe bemanning mee. Allemaal jonge

Klaas werd. Op Ameland ging hij met zijn

IFKS te vinden. Daar komen de twee elkaar

jongens uit het dorp. Dus dêr ha ik doe wol

transistor radio bovenop een duin staan. Daar

opnieuw tegen en na het zeilseizoen lopen ze

efkes goed nei sjoen.” “Ik was de jongste, in

kon hij Omrop Fryslân nog net ontvangen.”

elkaar, niet geheel toevallig, weer tegen het

mantsje fan 17”, vertelt Bouwe. “Ze noemden

lijf in de soos van Wergea, de woonplaats van

ons de broekjes van de vloot en hadden een

MOOISTE HERINNERINGEN

Petra. “Ik ging er naartoe omdat ik wist dat

beetje de gek met ons. Maar een jaar later

Tjitske: “De eerste jaren zetten we onze

hij er ook wel kwam.” Douwe: “Haar ouders

werden die broekjes wel mooi kampioen.”

tentjes op in het ruim van het volgschip.

‘Wat moatsto mei sa’n kreas frommes?’

vonden het al wat vreemd, want ze wilde nooit

Naast ons lagen natuurlijk anderen ook in een

naar de soos. In haar ogen was het een vies

MET VOLLE OVERTUIGING

tent, dus je hoorde alles.” Bouwe lachend: “Als

rookhol.” “Ik ben er daarna ook nooit meer

De SKS van 1982 levert Bouwe het

je privacy wilde, moest je zorgen dat je als

geweest”, lacht Petra.

kampioenschap én dikke verkering op, want

eerste en vroeg op de avond op het volgschip

de eerder nog zo kortstondige romance met

was.”

Douwe Visser (50) en Petra Visser (46, meisjesnaam de Vries) zijn op de kop af 25

VERKERING

Tjitske krijgt dat jaar toch een vervolg. Tjitske:

jaar getrouwd. Ze leerden elkaar kennen in

Maar net dat roken brengt de twee wél samen.

“Op Stavoren in café ‘It Slúske’ hadden we

Tjitske: “Het skûtsjesilen is een verbindende

Grou, op de vrijdagavond voor aanvang van

Petra: “Ik zei tegen mijn vriendin ‘at hy no ris

beide zoiets van ‘dit moat nei it silen net

factor. Het geeft een bijzondere band. Ik weet

het SKS skûtsjesilen.

net rookte, dan is it miskyn wol wat’. Dat heeft

oerwêze’. Toen was het aan en it hat nea wer

niet of dat ook invloed op liefdesrelaties

ze weer tegen hem gezegd en toen stond ie

út west.” “Na een week SKS wisten we ‘dit

heeft, maar de meesten houden aardig stand.

Douwe: “Ik liep door discotheek de Treemter,

ineens voor me. Hij pakte zijn pakje sigaretten

wolle we trochsette’. Met volle overtuiging.

Dat is wel heel bijzonder.”

mooi in mijn oude schipperstrui, en toen zag

en gooide het weg. Alsjeblieft, zei hij.” Douwe:

Zeker van de zaak. Gjin twifel mooglik”,

ik Petra staan. Ze was er met haar vriend.

“Op 20 januari 1991 hebben we verkering

bevestigt Bouwe.

Dus ik vroeg hem ‘wat moasto mei sa’n kreas

gekregen. Ja, ik bin fan de datums!”

frommes?’ Hij keek mij heel vreemd aan.

En zoon Klaas? Die heeft zijn transistor radio en de duinen van Ameland niet meer nodig.

EEN OPVOLGER

Als schipper van skûtsje d’Halve Maen is

Vervolgens heb ik hem in het Fries proberen

Petra: “Vanaf dat moment was ik ook elke

Ook hun gezamenlijke leven blijft voor een

hij nu zelf, en beslist niet onverdienstelijk,

uit te leggen wat ‘kreas frommes’ betekent.

zomer drie weken bij het skûtsjesilen. Na de

groot deel in het teken van het skûtsjesilen

onderdeel van het wedstrijdverslag.

Dat viel niet mee, daar ben ik best even mee

SKS snel even naar huis, dan koene beide

bezig geweest.” “Ik had toen nog verkering

memmen klean waskje, en weer door naar de

met een Hollander”, legt Petra uit. “Die jongen

IFKS.”

snapte helemaal niets van Douwe zijn verhaal.

Ik moast der wol om laitsje.”

MOOISTE HERINNERINGEN Douwe: “Het is niet te beschrijven hoe het

NAAR DE SOOS

voelt als je na een zware wedstrijd, kapot en

Bovenstaande speelt zich af in de zomer

tot op de onderbroek nat geworden, door je

van 1990, Douwe zijn tweede seizoen

vrouw wordt opgevangen met droge kleren

als schotenman op het skûtsje van Grou.

en in krûp. En in 2018 hebben we natuurlijk

Daarnaast zeilt hij mee in de IFKS. Ook Petra

de grootste thriller meegemaakt.” Douwe

kan niet zonder het skûtsjesilen. “Van kleins af

doelt op de finalewedstrijd, waarin het skûtsje

aan weet ik niet beter dan dat het skûtsjesilen

van Grou door een tactische zet vlak voor de

er is. We gingen altijd met heit en mem op

eindstreep het kampioenschap binnen weet te

de kruiser naar het zeilen toe. Dat was onze

halen. Petra: “Doe binne wy frouwen mekoar

vakantie.” In 1990 laat Petra zich nog maar

ek yn de earms fallen.”

‘Gelukkig is de band tussen Heerenveen en Sneek heel goed’ Matthijs van der Wal is 20 jaar en

de kantine van het volgschip van Heerenveen.

door de mensen van Sneek. ‘Wat binne dit foar

bemanningslid op het skûtsje van

Hoe romantisch dat ook klinkt, daar blijft

streken!’. Maar het was harstikke leuk, want

Heerenveen. Hetty Struiksma is 18 en de

het bij. Matthijs: “We hebben elkaar daarna

de band tussen Sneek en Heerenveen is heel

kleindochter van negenvoudig SKS-kampioen

driekwart jaar niet gezien, maar via social

goed. Dat helpt natuurlijk wel hahaha.”

Douwe Visser van Sneek. Matthijs en Hetty

media wel wat contact gehouden. Tot ze me

hebben nu twee jaar een relatie.

voor haar verjaardag uitnodigde. Daar ben ik

GEZAMENLIJKE LIEFDE

met mijn boot naartoe gegaan en uiteindelijk

Matthijs: “Zeilen betekent heel veel voor me.

is ze bij mij aan boord gebleven.”

Het is een groot deel van mijn leven. Voor heel

Hetty: “We hebben elkaar in 2017 leren kennen tijdens de prijsuitreiking en het feest in De

veel mensen is het moeilijk voor te stellen dat

Kaap op Stavoren. Een gezamenlijke vriend

VAN JONGS AF AAN

het zoveel tijd kost. Dus dat Hetty er hetzelfde

vroeg of ik erbij kwam staan. Ik zag Matthijs

Beide zijn opgegroeid met het skûtsjesilen.

in staat maakt het wel extra leuk.” Wat Hetty

wel, maar de jongens wilden mij aan een ander

Zo zit Matthijs al vanaf zijn 15e op de Gerben

betreft is het simpel: “Skûtsjesilen is onderdeel

koppelen. Dat zag ik niet zitten.” Ondertussen

van Manen, het skûtsje van Heerenveen. Eerst

van ons leven, it heart derby.”

schuiven de wijzers van de klok langzaam

twee jaar in de roef en daarna als peiler. Hetty

richting nacht en de één na de ander vertrekt

groeit op haar beurt op in en rondom skûtsje

MOOISTE HERINNERINGEN

naar de slaapzak. “En doe bleaune wy oer”.

de Sneker Pan. “Vorig jaar ging ik voor het

Matthijs: “Mijn mooiste herinnering? De twee

eerst niet met Sneek mee op het volgschip,

weken SKS afgelopen jaar.” Hetty: “Dat was de

VERJAARDAG

maar met Heerenveen. Daar werden voor de

eerste keer dat we echt met z’n tweeën mee

De twee zitten daarna nog uren te praten in

grap natuurlijk wel opmerkingen over gemaakt

waren.”

Jubileumkrant 75 JAAR

32

Rest Assured with Kooi camera surveillance Wij geloven dat iedereen een rustige en ongestoorde nachtrust verdient. Ook u. Daarom observeren en signaleren we met tijdelijke, mobiele en innovatieve camerabewaking en broeidetectie.

Zo voorkomen we diefstal en schade bij uw bouwplaats of locatie.

247kooi.com | Camera surveillance

Jubileumkrant 75 JAAR

Piet Paulusma tijdens het palaver.

Foto: Martin de Jong

33

De zomerstorm van 2015 is ook twee dagen later bij Woudsend nog merkbaar. Foto: Martin de Jong

PIET PAULUSMA AL 16 JAAR VASTE WEERMAN VAN DE SKS

‘De skippers binne de saakkundigen op it wetter’ Op de vroege ochtend van elke wedstrijddag meldt Piet Paulusma zich bij het palaver van de SKS om schippers en organisatie te informeren over de weersverwachting. Elke dag een andere locatie met een totaal eigen weer-

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

We ha doe de hiele tiid kontakt hâlden en ik ha úteinliks sein dat it om it waar wol trochgean koe. De bui like oars te gean.

Dêr sit foar my in risiko, mar ik kin in oere

beeld, want: “Eltse mar hat syn apartichheden.”

foarútsjen en wit ek dat de skippers yn dy tiid

Piet Paulusma behoort sinds 2004 tot het

En it silen op de Iselmar hinget wer ôf fan

bui is der net kaam. Sjochste, de radar hat it

vaste ochtendritueel van de SKS-bemanning.

hoe’t de wyn de dagen derfoar west hat.

ek net altiten goed.”

Verzamelen bij het palaver, kopje koffie, de

Hurde wyn kin in dei letter noch foar hege

routebespreking en even yn it waar sjen. Piet:

weagen soargje.”

noch wol fan it wetter ôf komme kinne. De

“Ik ha yn dy jierren ek in soad leard, want eltse mar is wer oars en eltse mar hat syn

VERANTWOORDELIJKHEID

apartichheden. Dat hat te krijen mei djipte,

Op basis van Piet zijn weersverwachting kan

hoe iepen se lizze of just tusken boskjes yn.

het zijn dat wedstrijden worden afgelast.

Do learst se sa hiel goed kinnen.”

“Dat is wol in grutte ferantwurdlikheid, dat bin ik mei dy iens. Mar it ôfsizzen doch ik net,

‘Om de sfear te priuwen moat je derby wêze’

‘Alle stof uit de hoofden waaien’ Naam: Sietske Poepjes Leeftijd: 41 jaar Woonplaats: Makkum Beroep: Gedeputeerde provincie

EEN UITDAGING

dêr bemuoi ik my net mei. Ik fertel it waar

“Ik jou in wynferwachting oer twa oeren. Do

en de organisaasje bepaalt wat der fierder

ZWAARSTE ZOMERSTORM

moast dus fan in hiele romme dei ‘ynzoome’

gebeurt.” Toch krijgt de weerman wel eens

De organisatie van het skûtsjesilen bij

op dat lytse tiidsbestek. Dat is pittich, want

commentaar van de schippers: “Eltsenien

Stavoren heeft door de jaren heen minder

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

do wolst it goed dwaan. Oan de oare kant

kin oeral digitaal sjen wat de wyn dwaan sil.

geluk gehad. Meer dan eens kan er niet

Via mijn jeugd. Wij zeilden elke

binne de skippers de saakkundigen op it

Mar dat is ruwe data út in systeem. Dêr kin

worden gezeild. Met dank aan de grilligheden

zomervakantie drie weken met een

wetter. Dy ha ûnderfining mei de wyn en wat

it misgean. Ach, se roppe en raze wolris wat,

van het IJsselmeer. “It is wol foarkaam

(plastic) Friendship 28. Dat waren

sa’n mar docht.”

mar ik rop en raas ek wolris wat. Dat moat je

dat de wedstriid hjir trije jierren op rige net

mooie weken. Je komt overal en zo

ek sjen as in spultsje dat derby heart.”

trochgean koe. Dat begruttet my sa foar

kom je ook skûtsjes tegen op het

de organisaasje, mar op de Iselmar is it by

Friese water.

‘Ach, se roppe en raze wolris wat, mar ik rop en raas ek wolris wat.

Dat is it spultsje dat derby heart’

‘Dêr sit foar my in risiko’ Omdat er tegenwoordig meer informatie

Fryslân

ûnstabyl waar gewoan dreech om te silen.” juli 2015 nog helder in het geheugen: “Dat

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?

wie de swierste simmerstoarm sûnt it begjin

Het ziet er prachtig uit. De schepen

fan de waarnimmings fan it KNMI yn 1901. It

achter elkaar zeilend met vaak volle

wie ek in hiele aparte stoarm, krêft 9 by tiden

zeilen. Door de wind gaan en de

10. En ja, wer op Starum.”

nodige brulpartijen die erbij horen zijn

Wat dat betreft staat de zomerstorm van 25

onbetaalbaar.

over weer en wind voorhanden is, kunnen weerberichten per uur nog worden

OVER 75 JAAR SKS

bijgesteld. En dat is gunstig voor de SKS-

“It skûtsjesilen heart by Fryslân, ik hear by

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT:

wedstrijden. Piet: “Yn de ôfrûne jierren is

Fryslân, dus ik fûn it fantastysk doe’t se

Een paar keer varen we als

WIND EN GOLVEN

faker besluten om earder te begjinnen of

my yn 2004 fregen om harren waarman te

provinciebestuurders op een ‘echt’

“Ik besykje it waar sa goed as mooglik del

de wedstriid efkes út te stellen. Der sit wat

wurden. Ik bin drok, mar folgje de wedstriden

SKS-skûtsje. Prachtig om een nat pak

te setten, mar dat is soms wol in hiele toer.

mear rek yn dy’t je benutte kinne.” Zo is het

safolle mooglik fia Omrop Fryslân radio. En

te halen en de gezichten van onze

In noardwestewyn by Earnewâld soarget

voorgekomen dat een wedstrijd bij Lemmer,

troch digitale techniken kin je it no ek folle

gasten (die vaak geen benul hebben)

bygelyks foar swierrichheden, mar troch de

ondanks waarschuwingen voor een flinke

better yn ‘e gaten hâlde. Dy wrâld is totaal

te zien als het gangboord volloopt

begroeiing hinget it der ek fan ôf wêr ast

onweersbui, toch door kon gaan. “Neffens

iepen komme te stean. Oan de oare kant: je

met water. Desalniettemin is iedereen

sitst mei it skûtsje. It twirret wol of net. De

de radar gie dy bui fan súd nei noard, dus dy

moatte der by wêze om de sfear te priuwen.

na afloop lyrisch. Alle stof is uit de

Snitsermar is ek wolris dreech. Dat hat te

soe it fjild wol tsjinkomme. En mei tonger

Dat is op in digitaal platfoarm net oer te

hoofden gewaaid.

krijen mei it starteilân en hoe dat derby leit.

moat je net mei in skûtsje op it wetter sitte.

bringen.”

Jubileumkrant 75 JAAR

34

“ Premium verlichting die verrijkt ” Echte ico n e n ve rdie n e n h et o m uitge licht te wo rde n .

En h et skût sjesile n s t aat e r b o l van . Echte karak te r s , vo l ch arism a .

Ee n ze lfd e so o r t charism a dat wij m et o nze ve rlichtin g to evo e ge n aan alle r uimtes waar m e nse n wo n e n , we rke n of ge niete n .

Van inte rnatio nale a llure, ge p ro du ce e rd in J o ure.

Wij fe licite re n a lle b o e gb e e ld e n e n lief h e b b e r s m et h et 75 -j a ri g e jub ile um va n S KS .

K A R IZ M A LU CE B .V. · S N EEK ER M EER 4 A · 8 5 02 T P J O U R E +31 (0)51 3 2 26 0 0 8 · I N FO @K A R IZ M A LU CE .CO M

KL_SKS Magazine_Adv_262x197,5mm.indd 1

29-06-2020 10:46

A trade name of Lankhorst Engineered Products bv

www.klp.nl

Duurzame oplossingen in gerecycled kunststof Prinsengracht 2 8607 AD Sneek

150107 v6 LRP adv vak tijdschrift grondwegwaterbouw.indd 1

E info@klp.nl I www.klp.nl

T 0515 - 487630

12-04-16 14:26

Jubileumkrant 75 JAAR

35

CATAMARANKAMPIOENEN RINZE EN YTSJE VAN DER SCHUIT

Van Sleattemermar tot Atlantische Oceaan

Rinze en Ytsje van der Schuit bij de oldskool catamaran Foto: Afke Boven

Terwijl de motor allang met zijn intrede aan de gang is, laat oerpake Van der Schuit in 1913 nog een skûtsje bouwen. Eigenwijs? Ook, maar hij is bovenal een groot liefhebber van zeilen. Een liefde die doorsijpelt naar de volgende generaties. En een liefde die niet beperkt blijft tot de Langwarder Wielen of de Sleattemermar, want soms kruipt het skûtsjebloed verder dan de Friese meren. En het schip van oerpake? Die gaat onder de naam ‘Sneker Pan’ de geschiedenisboeken in als één van de meest succesvolle skûtsjes van de SKS-vloot.

Niet alle nazaten van Van der Schuit kiezen

Ytsje van Es beleeft op de boerderij van haar

EEN HALF WOORD

“Maar Ytsje luisterde heel goed en snapte

voor een werkend leven op het water,

ouders ondertussen een hele andere jeugd.

De liefde groeit, maar daarmee wordt de

alles heel snel”, vertelt Rinze verder.

maar het skûtsjevirus vindt wel degelijk

Ze groeit op tussen de koeien en paarden en

Laser eigenlijk te klein. Ze besluiten over

“Daarnaast waren we ook qua balans een

zijn weg naar kinderen, kleinkinderen en

heeft vrijwel niets met zeilen. Dat verandert

te stappen op een catamaran. Rinze: “Die

goed team. Ik wat zwaarder achterop, Ytsje

achterkleinkinderen. Ook Rinze van der

als ze Rinze tegenkomt en hij haar uitnodigt

gaat in tegenstelling tot een Laser in álle

als fokkenist en met een lichter gewicht voor.

Schuit uit Heerenveen heeft dat zeilbloed van

om mee naar de Sneekweek te gaan.

omstandigheden heel snel. Je moet er ook

We hadden aan een half woord genoeg.”

oerpake door zijn aderen lopen. “Zelf ben ik

Ytsje: “Hij was vooraf ontzettend aan het

hard voor werken, maar je krijgt er veel meer

op mijn 17e begonnen met zeilen. Ik hou van

opscheppen over zijn zeilprestaties, maar

voor terug. Wij houden van snelheid en het

RICHTING NOORDZEE

snelheid en actie, dus kocht ik een Laser.”

hy bakte der hielendal neat fan.” “Ik fûn it sa

aspect ‘niet meer kunnen omdonderen’ was

De twee geven zich op voor een eerste

Maar zeilen met een Laser lijkt gemakkelijker

spannend dat se der wie!,” geeft Rinze toe.

ook wel heel erg fijn.” Ytsje: “Ondertussen

wedstrijd samen en trainen zich op de

dan het is, merkt de nieuwbakken schipper. Hij ligt meer op z’n kant dan dat hij vooruitkomt.

had ik geen flauw benul. Helemaal niks.”

Lees verder op pagina 37 

Ook tijdens de eerste wedstrijd waar Van der Schuit aan meedoet, loopt het niet van een leien dakje. “Ik kon nauwelijks bij de startlijn komen, zo vaak ging ik om.”

OEFENEN Het ouderlijk huis biedt uitkomst. Gelegen aan een vaart kan Rinze elke vrije minuut zo in de boot springen. Veel zeilen, gevoel krijgen bij de wind en wennen aan het water. Het niveau schiet omhoog en langzaamaan druppelen de eerste prijzen binnen. “Door heel Europa werden Laserwedstrijden georganiseerd en ik ging met mijn vrienden overal naartoe. Wille, wille wille.”

‘Hy bakte der hielendal neat fan’ Rinze en Ytsje tijdens het wedstrijdzeilen. Foto: LC, Wytze Landman

36

Jubileumkrant 75 JAAR

Jubileumkrant 75 JAAR

37

De gouden combinatie Van der Schuit/Van Es. Foto: privé-album

Ytsje van der Schuit. Foto: privé-album

Sleattemermar een week lang helemaal

snel weer overstag en achter de anderen

SPONSORDEAL

suf. Niet voor niets, want ze worden tot

aan.” Ytsje: “We zijn heel goed naar de

Het is het begin van een lange reeks

hun eigen grote verbazing eerste. Dat

nummers één en twee gaan kijken. Wat

overwinningen. Brons op het NK wordt meer

smaakt naar meer. Een eerste plek op het

doen ze? Waarom doen ze dat? Zij zeilden

dan eens goud op een EK en dat weten ze

Noord-Nederlandse kampioenschap volgt

altijd op zee, dus hadden ook de kennis. Zo

weer om te zetten in goud op het WK. De snel

en een week later melden ze zich dan ook

leerden we heel veel.”

in elkaar getimmerde prijzenkast vult zich in

‘Ik wol allinnich mei dy sile’

maar voor het NK bij Noordwijk. Ytsje: “We

rap tempo. Het plotselinge en aanhoudende

Als Ytsje in 1990 in verwachting is

hadden nog nooit op zee gezeild en het

succes valt op. Net als de bijzondere man-

van oudste dochter Sandra, stopt het

waren allemaal kampioenen bij elkaar daar.

vrouw combinatie. Of, zoals journalist Peter

professioneel catamaranzeilen voor team

van Meeren in 1985 in de LC schrijft: een

van der Schuit/van Es. “Rinze zei ‘ik wol

vrouwelijke fokkenist in de catamaran-klasse

allinnich mei dy sile’, dus toen hield het op.”

is net zo zeldzaam als een ijsbeer in de

Rinze: “De focus is naar ons bedrijf (waar

Sahara. Jan de Boer, importeur van Prindle-

ze oersterke, lichtgewicht kabels voor de

catamarans in Nederland, ziet een gat in de

industrie ontwikkelen en produceren, red.)

markt. Er komt een sponsordeal waarbij De

gegaan. Toen ik eens tegen mijn vader zei

Boer de boot levert en alle onkosten betaalt.

dat ik wereldkampioen zou worden, leek

Rinze: “Het winnen leek ons voor het oog van

hem dat onmogelijk. Maar een paar jaar

de kijker heel gemakkelijk af te gaan en dat

later was het wel zover. Zo is het met elk

aspect, een gemakkelijk te zeilen catamaran,

doel. Als je wat op wilt zetten dan moet je

deed de verkoop weer stijgen.”

er vol voor gaan. Mensen kunnen veel meer

Maar ik had en heb een enorm vertrouwen in Rinze. Als hij zei dat we het konden, dan vertrouwde ik daarop.” Op die onstuimige Noordzee, tussen de Nederlandse top, worden ze trouwens derde. Rinze: “Omdat we heel snel gingen, konden we ons ook wel een foutje permitteren. We voeren regelmatig de verkeerde kant op, maar dan

‘Een vrouwelijke fokkenist is net zo zeldzaam als een ijsbeer in de Sahara’

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

dan ze denken. Alleen soms moet je er erg Het leven als professionele wedstrijdzeilers

veel voor laten en dat wil niet iedereen.

brengt ze van de Friese meren en Noordzee

Wij zijn altijd vol voor het catamaranzeilen

tot de Atlantische oceaan en verder. Korte

gegaan en daarna vol voor het bedrijf.”

wedstrijden bij Sneek gaan over in lange

Jelle Raap (links) samen met oud-collega Klaas Jansma. Foto: Jan van der Werf

‘Eén met de natuur’

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN?

afstandsraces voor de Bretonse kust. Met

OLDSKOOL

duidelijke taken en groeiende ervaring zijn de

En zo komt er een einde aan een bijzonder

twee bijzonder goed op elkaar ingespeeld.

tijdperk. De bekers verdwijnen langzaam

Ytsje: “Ik ben boekhouder, ook op het water. Ik

uit huis. Wat rest zijn de fotoboeken met

wie altiten oan it rekkenjen, wist precies wat

krantenknipsels. En een catamaran. Want

we moesten halen om kampioen te kunnen

zeiden we eerder al niet dat het bloed kruipt

worden.”

waar het niet gaan kan? In dit geval heeft het zeilvirus jongste dochter Laura bereikt.

Naam: Jelle Raap

Het onvoorspelbare, je één voelen met

HANDEN VOL BLOED

Samen met haar vader zeilt ze af en toe

Geboren: 63 jaar

de natuur en op een skûtsje je ééndracht

Rinze: “Er waren dagen bij zonder wind. Dan

een wedstrijd. Ook Rondje Texel. Op de

Woonplaats: Suwâld

vinden in teamgeest.

zaten we bij wijze van spreken een beetje

oldskool catamaran die in de loods van het

bruin te worden aan boord. Maar als het echt

bedrijf opgeslagen ligt. Rinze: “Eltsenien

Beroep: Tekstschrijver/fotograaf

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT:

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS?

begon te ‘poeieren’ dan werd het een ander

lake om dit âlde type catamaran. En dan mei

In mijn eerste jaar als beroepsmatig

verhaal. Zo hebben we Fehmarn Rund in de

sa’n jong famke. Mar we wûnen wer oerol

journalist bij toentertijd het persburo van

Oostzee gedaan met windkracht 10/11. We

prizen.”

Het eerste prikje kreeg ik als jongen van

Klaas Jansma en Arjen Terpstra mocht

hadden de boot niet meer onder controle.

14 jaar. Met mijn kameraad Lieuwe volgde

ik ‘lytse Tjitte’, voor mij Grutte Tjitte

Niemand niet. Er waren gigantische golven,

DE LAATSTE TELG

ik op ‘it eilântsje fan Wester’ in Earnewâld

Brouwer van Heerenveen, interviewen over

de lucht was zwart, iedereen sloeg om. Zo

In de afgelopen jaren komt ook het

een pittige zeilwedstrijd. Op een bepaald

zijn dagzege bij de strijd op Earnewâld.

gauw je de boot overeind had ging je met 40

skûtsjesilen weer even in beeld. Rinze zeilt

moment moesten we als de wiedeweerga

‘Kom aansen mar even op de tee’. Een

kilometer per uur weer over de kop. Op het

een aantal seizoenen als adviseur mee in

opzij springen, want een mast gierde dwars

dagzege vieren met twee kopjes thee bij

laatst waren we doodmoe van het vijf uur lang

de IFKS en ook een jaar in de SKS, maar het

door de kruin van een boom en de takken

moeders de vrouw. Niks grootspraak. Een

knokken. We hadden overal bloeduitstortingen

kost te veel tijd. Rinze: “We zitten voor het

vlogen in het rond. Een jaar later werkte ik

spannende wedstrijd waarbij hij een rol

en handen vol bloed. Fysiek was dat heel

bedrijf veel in het buitenland, dus de agenda

als vakantiehulp in Hotel Princenhof waar

droge mariakaakjes achter de kiezen had.

zwaar, maar je kunt niet opgeven. Je moet

laat het niet toe. Aan de andere kant: ik ben

we in 1971 in de kelder al 400 kratten bier

Ze werden alleen even in een kommetje

je over je angst heen zetten. Uiteindelijk

wel de laatste telg van de Van der Schuit

insloegen voor de skûtsjeweek. Met familie

melk gedoopt om door de spanning

zijn we daar als tweede geëindigd. Een

skûtsjefamilie, dus zeg nooit nooit. Litte we

in Earnewâld begrijp ik maar al te goed de

opkomend maagzuur te neutraliseren.

megaprestatie.” Ytsje: “Ik denk nu wel eens

mar in slach om de earm hâlde.”

feestvreugde bij een kampioenschap.

Geen kampioen zonder koekjes!

‘dat we dat allegear diene’.”

Jubileumkrant 75 JAAR

38

SKS Skรปtsjesilen, al 75 jaar.

Gefeliciteerd met dit jubileum!

Staan voor schoon.

Gaan voor verbinding.

Asito Friesland BV Telfordstraat 40 8013 RM Zwolle Tel: 038-46 55 521

Jubileumkrant 75 JAAR

39

Skûtsjemuseum wordt steeds mooier en groter werkruimte gecreëerd voor de vrijwilligers.

Boven wordt een speciale ‘leeshoek’ ingericht waar belangstellenden voor het ronde raampje lekker in oude werfboeken kunnen sneupen. Hier worden alle skûtsjeboeken en het documentatiemateriaal zichtbaar uitgestald; nu ligt het leesvoer nog ergens op zolder. En er komt veel meer ruimte voor het tentoonstellen van materialen.

‘EFTER ELK MUSEUMSTUK SIT IN MOAI FERHAAL’ Hoofdmoot van het skûtsjemuseum blijft uiteraard het tentoonstellen van skûtsjespullen waardoor de verhalen van vroegere zeilschippers die op skûtsjes voeren tot leven komen. Maar ook de kampioenscompetities van SKS en IFKS van vandaag de dag krijgen volop aandacht. ,,Efter elk museumstuk sit in moai ferhaal. Troch de útwreiding kinne we in soad mear guod kwyt. Guon pronkstikjes bewarje wy tenei yn ‘e vitrine. Al past dat eins net by ús. Minsken meie hjir oeral oankomme of yn sitte. Bern

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

Het skûtsjemuseum in Earnewâld breidt flink uit. De basis van de nieuwbouw is in de winter neergezet door een bouwbedrijf. De rest doen de tientallen vrijwilligers zelf. ,,Wy bin krekt as skippers in bytsje eigenwiis. As it heal kin, dogge wy it sels’’, lacht voorzitter Harm de Vlas van het skûtsjemuseum.

fine it machtich om yn it roefke te sitten, oan touwen te hisen of mei in kroade fol turf oer in planke te rinnen. Lykas eartiids.’’

‘WY HA DER ECHT SIN OAN’ Normaal gesproken zijn de vrijwilligers elke dinsdag van de partij. Vanwege corona werken ze nu, verspreid in groepjes, ook op

‘Genieten van het gevecht met de wind’

In coronatijd lagen de werkzaamheden tijdelijk

Age Veldboom en Cathrieus Herrema

donderdag. De werkzaamheden bestaan

stil. Juist omdat de vrijwilligers die het werk

van Annage Skûtsjesilen. Ze wonnen een

uit timmeren, isoleren en het opnieuw

moeten doen tot de risicogroep behoren.

geldbedrag van 2500 euro. Om het museum

inrichten van het museum. Zo vond één van

Nu de regels versoepeld zijn, gaan ze weer

te verbouwen was veertig keer zoveel geld

de vrijwilligers oude stoeltjes uit een kerk in

los. ,,Wy ha in protte wille mei inoar’’, vertelt

nodig. ,, Wy ha ferskate fûnsen oanskreaun

Hongarije op Marktplaats. ,,Dy kinne wy moai

De Vlas. Hij had altijd al de wens voor een

om it jild by elkoar te krijen. Mei súkses, de

brûke foar ús filmseal. Wy hawwe se yn ‘e

filmzaaltje in het museum waar het mooie

begrutting is suver rûn’’, stelt de voorzitter.

wax setten , sadat se lekker rûke’’, vertelt De Vlas. Hij verwacht dat het museum volgend

beeldmateriaal van de skûtsjes getoond kan worden. Die ruimte was er echter niet. Sterker

‘WY HA OEROL WOL IN MANTSJE FOAR’

jaar in maart/april helemaal klaar is voor de

nog, het museum had al moeite om voor

En dus klussen de vijftig vrijwilligers van het

heropening. In coronatijd zijn ze dicht en dat

alle spullen een plekje te vinden in de oude

skûtsjemuseum erop los. Bij het museum

blijft voorlopig ook zo vanwege de hogere

scheepsloods.

lopen echte ambachtslieden rond, zoals een

leeftijd van de medewerkers. ,,Wy ha der echt

smid of een zeilmaker. ,,Wy ha oerol wol in

sin oan. Elk jier komme der sa’n 6000 besikers

Leeftijd: 67 jaar

MYN SKIP

mantsje foar’’, zegt De Vlas. Zo maakte één

nei it skûtsjemuseum. Dat oantal fine wy

Woonplaats: Earnewâld

Aanleiding om het museum te verbouwen

van de vrijwilligers, een oud-aannemer, een

prima. Mear hoecht om ús net. As it wol sa is

Functie: Schipper en museumoprichter

was het winnen van de Fryske Anjer met de

prachtige bouwtekening voor het uitbreiden

sjogge we dan wol wer. Mar de wichtichste

muzikale theatervoorstelling Myn Skip in

van het museum. In het nieuwe gedeelte komt

reden foar de ferbouwing is it ferbetterjen fan

Earnewâld, een idee van museumoprichter

niet alleen een filmzaaltje, maar wordt ook een

de kwaliteit. Dat stiet by ús foarop.’’

Naam: Age Veldboom

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS? Door Frits de Vries uit Drachten, erelid van de SKS. Ik ben altijd al gek op zeilen geweest. Ruim 20 jaar zeilde ik met mijn skûtsje ‘Swanneblom’ in de kleine A-klasse van de IFKS en de Strontrace. Vooral zo’n strontrace is écht zeilen. Het is een zware race, zo ging het vroeger ook.

WAT IS ER ZO MOOI AAN SKÛTSJESILEN? Ik geniet van het water en het gevecht met de wind. Maar de verhalen van de oude schippers vind ik minstens zo bijzonder. Het is heel belangrijk dat de historie bewaard blijft. Daarom heb ik in 1998 het skûtsjemuseum in Earnewâld opgericht.

DIT WIL IK NOG EVEN KWIJT: Ik had twintig jaar geleden nooit gedacht dat het skûtsjemuseum zo zou uitbreiden, zowel qua materiaal, in ruimte als met het aantal vrijwilligers.

Jubileumkrant 75 JAAR

40

“ MANLJU EN SKIPPEN FAN STIEL EN KABELS FAN KEUNSTSTOF”

DE STERKSTE KOMBINAASJE FAN ‘E WRÂLD.

FIBREMAX

LOKWINSKET DE SKS MEI HARREN

75-JIERRICH BESTEAN.

Bokkewiel 6 8502 TX Joure +31 (0) 513 681 008 info@fibremax.nl

www.fibremax.nl

Jubileumkrant 75 JAAR

Column Rijkdom Van der Werf, schrijf je dat met 1 of met 2 ff-en? Die vraag is mij al vaak gesteld in mijn leven. Mijn vader – Sjoerd van der Werf – zei altijd: ,,Wy binne Van der Werf mei íen F. De earme tak.” Zijn neef Henk van der Werf vertelde dat zijn vader Sybren altijd zei: ,,Ús namme skriuwst mei íen F. De twadde F is fan Fortuin. En dat ha wy net.”

41

TENTOONSTELLING:

Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen Trainen, trimmen, strijden en winnen. Het zijn een paar belangrijke, zo niet dé belangrijkste, aspecten van het skûtsjesilen. Maar wat gebeurt er voor, tijdens en na de wedstrijden nog meer op en rond de skûtsjes? De tentoonstelling ‘Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen’ in het Fries Scheepvaart Museum, geeft antwoord op die vraag.

‘Het zijn foto’s die nog nooit iemand heeft gezien’

Skûtsje Ebenhaëzer met links mijn pake Jan van der Werf.

Een paar jaar geleden hebben we als familie

de Burgumer Mar, hoofdstuk 5 in het boek.

Van der Werf een boek gemaakt over het

Wat ik misschien nog wel het mooiste

verloren gewaande skûtsje ‘Ebenhaëzer’,

stukje vond, is het volgende: ,,Ferskate

het wedstrijdskûtsje van Dokkum, het schip

bekenden stiene op ús te wachtsjen. Hja

dat ooit in opdracht van mijn ‘bet-oerpake’

hiene heard fan ús aventoer op de mar en

Een tentoonstelling over 75 jaar SKS skûtsjesilen

prachtige foto’s van professionele fotografen,

is gebouwd. Toen mijn man dat boek

woene graach witte hoe’t dat ferrûn wie.

zou zomaar een paar hectare kunnen

maar die beelden zie je altijd al voorbijkomen”,

doorbladerde zei hij: ,,Jimme ha in skûtsje

It wie in feestlike thúskomst en in feest

beslaan. Foto’s, krantenartikelen, filmbeelden,

vertelt Hilda. “In deze tentoonstelling kijk je

hân, in eigen werf en sels in famyljewapen.

waarden ek de Krystdagen. Foar it earst

wisselbekers, vaantjes, oude gaffels en versleten

letterlijk even mee in de privé-albums van

Ik tocht altyd datsto út in earme famylje

sûnt moannen wiene wy as húshâlding

zwaarden, het is in groten getale aanwezig. Maar

onze schippers, hun ouders en voorouders. Ze

kaamst?”

wer ris kompleet. Op de twadde Krystdei

wat laat je zien als de beschikbare ruimte om

vertellen de geschiedenis van de vereniging.

mochten wy nei de Herfoarme kapel.

keuzes vraagt? Het Fries Scheepvaart Museum

Het zijn foto’s die verder nog nooit iemand heeft

Maar, als je het boek leest kom je al snel

Prachtich fûn ik dat. In echte Krystbeam wie

in Sneek en de Sintrale Kommisje Skûtsjesilen

gezien. Ik zag tijdens de opening meerdere

tot de ontdekking dat onze familie het

derby mei glinsterjende bollen en brânende

sloegen de handen ineen en kwamen met

schippers bij wie weer oude herinneringen naar

skûtsje Ebenhaëzer niet zomaar kon kopen.

kearsen. Wy waarden traktearre op waarme

een uniek kijkje achter de schermen van de

boven kwamen.”

Onze voorvaderen hebben er keihard

sûkelademolke en oan de ein krigen wy in

SKS. De tentoonstelling neemt je mee door

voor gewerkt! Dat blijkt onder andere uit

pakje. Dêr siet in sinesapel, in sûkeladereep

nog nooit eerder getoonde fotoboeken van

KEUZES MAKEN

het volgende stukje uit het boek, toen ze

en in lyts lêsboekje yn. Wy fielden ús de

de hoofdrolspelers zelf: de schippers, hun

De tentoonstelling is een feest der herkenning

het skûtsje nog niet hadden gekocht. Ze

kening te ryk.”

bemanning en families.

voor de zeilers zelf en tegelijkertijd een

zeilschip: ,,Sybren Abrahams van der

En daarmee slaat hij de spijker op z’n kop.

FAMILIEGESCHIEDENIS

zijn met het skûtsjesilen. Hilda: “Een groot

Werf voer meestal met terpaarde van de

Rijkdom zit ‘em niet in geld of een ‘F’ meer

Het idee komt van Hilda Boesjes-Beljon,

compliment voor de mensen van het museum,

kleigrond naar de Friese wouden. Het laden

of minder. Rijkdom zit ‘em in kleine dingen:

bestuurslid van de SKS en in die rol ook

want zij hebben dat heel knap gedaan. Ze

en lossen van de klei was erg zwaar. Al

‘in krystbeam mei gljinsterjende bollen,

verantwoordelijk voor PR en Media. De SKS

hebben met respect en kennis van zaken een

heel jong moesten de kinderen meehelpen

brânende kearsen en waarme sûkelade-

en de mensen achter het skûtsjesilen zitten

hele mooie selectie weten te maken.”

en van naar school gaan kwam dan ook

molke’.

altijd in haar hoofd: “Onze schippers zijn de

Gerhard Pietersma in de box op het dek.

Foto: Gerhard Pietersma, privé

voeren in die tijd nog met een klein houten

beeldmateriaal uit de 75-jarige historie van de SKS is geen gebrek. “We hebben de wereld aan

interessant inkijkje voor mensen die niet bekend

niet veel terecht. Sybren spaarde zichzelf

vertegenwoordigers van geslachten die ooit

niet. Dat had tot gevolg dat hij al voor zijn

De bijzondere band die ik dankzij

met de skûtsjes zijn begonnen en die het

zestigste jaar lichamelijk helemaal ‘op’ was.

de terugkeer van ‘ús skûtsje’ met de

initiatief voor de SKS hebben genomen. Dit zijn

Daarom moesten de kinderen die nog aan

reüniecommissie heb opgebouwd, de

de mensen, de families, waar de vereniging

boord waren vrijwel alle werk doen. Maar

vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten

groot door is geworden. Hun verhalen zijn een

al dat gewroet leverde uiteindelijk toch wat

voor de Ebenhaëzer, het feestje dat we als

belangrijk onderdeel van de geschiedenis. De

op, want in 1907 lieten ze een nieuw ijzeren

familie elk jaar vieren op het schip tijdens de

SKS brengt ter ere van het 75-jarig jubileum een

schip bouwen voor 1925 gulden. Het kreeg

Admiraliteitsdagen… Dát is rijkdom!

boek uit, maar daar kon nog wel wat bij. Een

de naam Ebenhaëzer wat betekent: tot zover heeft de Heer ons geholpen!”

Verhalen zijn er in ieder geval volop en ook aan

tentoonstelling bijvoorbeeld.”

Anne Tjerkstra, 1978. Foto: Anne Tjerkstra

KLASINA VAN DER WERF

Nadat ik dit verhaal had gelezen voelde ik me eerlijk gezegd schuldig toen ik later die middag bij de kassa in de supermarkt stond en meer dan 100 euro moest betalen voor de boodschappen. ,,Even pinnen?” Zei de mevrouw van de kassa. ,,Even pinnen”, zei ik met een knoop in mijn maag. Zo gemakkelijk ging dat vroeger niet. Ik dacht aan mijn familie en de zware tijd die ze hadden gehad doordat hun vader ziek werd. Hij kon niet meer werken en het gezin

Een nieuw skûtsje wordt in de teer gezet. Foto: Geesje Wouda.

met (toen) zes kinderen moest de hand ophouden bij de gemeente en de kerk, om

TENTOONSTELLING, BOEK EN FILMMATERIAAL

geen honger te hoeven lijden.

Foto: Marit Anker

Toen ik thuis alle boodschappen samen

De tentoonstelling ‘Eén grote familie, 75 jaar SKS Skûtsjesilen’ is nog tot en met 23 augustus te zien in het Fries Scheepvaart Museum in Sneek. Eind september verschijnt het jubileumboek van

met mijn dochter opruimde, spookte het

PS: op donderdag 23 juli om 17.30 uur staat

de SKS.

verhaal van de oom van mijn vader door

het skûtsje Ebenhaëzer centraal in het Max

Naast archieven vol foto’s is er ook een schat aan bewegend materiaal. Dankzij een samenwerking

mijn hoofd, Abraham van der Werf. Hij

Skûtsje Journaal dat van 18 tot en met 25 juli

tussen Tresoar, het Fries Film Archief, het Fries Scheepvaart Museum en de SKS zijn veel van die

schreef een prachtig verslag: Aventoer op

om 17.30 uur wordt uitgezonden op NPO 1.

beelden nu gedigitaliseerd. Ze zijn terug te vinden via friesfilmarchief.nl en youtube.com.

Jubileumkrant 75 JAAR

42

EEN FELICITATIE VOOR HET JUBILEUMJAAR

ORIONWEG 51 | LEEUWARDEN

Jubileumkrant 75 JAAR

43

Het skûtsje van Heerenveen, de Gerben van Manen, met mast, giek en zwaarden gemaakt door Boersma. Foto: Martin de Jong

HOFLEVERANCIERS VAN DE SKÛTSJE VLOOT

Vader en zoon Boersma: ‘We raken nooit in paniek’ Ze zijn fanatiek, secuur en ze willen winnen. Vader Klaas Boersma bracht de liefde voor het zeilen over op zijn zoon Hans. Dat is geen uitzondering binnen de SKS, maar deze liefde groeide door tot een compleet bedrijf. Eén waar de vloot eigenlijk niet meer zonder kan.

Op een woensdagavond, twee dagen voor

vrijdagavond zeilden ze weer.” Ook Douwe

Een bedrijf dat indirect zijn oorsprong vindt

de start van de SKS, hoort Douwe Visser

Visser zelf weet het nog als de dag van

bij vader Klaas. Hans: “Als heit niet op een

een grote knal in de mast van zijn Grouster

gisteren: “We hadden alles goed voor elkaar

skûtsje had gezeild, dan hadden we hier nu

skûtsje. De bemanning heeft net getraind,

en dan gebeurt dit. Vlak voor de SKS. Die

ook niet zo gezeten, denk ik.”

dat ging goed, maar dit klinkt niet best. Er

woensdagnacht heb ik niet goed geslapen,

blijkt een scheur in de voet van de mast

maar Hans kwam en maakte het. Ik ben ze

ZEILEND HEEN, ROEIEND TERUG

te zitten, die over een lengte van zo’n zes

er nog steeds dankbaar voor. Volgens mij

Klaas Boersma: “Ik leerde zeilen in mijn

meter doorloopt. De originele maker is niet

hebben we die zaterdag op Grou ook nog

geboortedorp Terherne. Voor de wind in

beschikbaar, dus gaat bij Boersma Masten

gewonnen.”

een schouw met een koeiendekje en een

In 1966 stapt Klaas aan boord van het skûtsje

sprietje over de Terkaplesterpoelen, om aan

van Heerenveen, de Gerben van Manen.

Het is één van de vele bijzondere verhalen

de overkant te ontdekken dat je de terugweg

Als peiler beleeft hij dat jaar zijn eerste

in Gorredijk de telefoon.

‘Dat je met zo’n lompe bak zulke snelheden kunt halen’

SCHAVEN, LIJMEN, LAKKEN, ZEILEN

uit de afgelopen twintig jaar waarin het

moest roeien, want ja zonder zwaarden

SKS. “En ik ben nooit meer bij Heerenveen

Met een grote schaaf op de achterbank,

bedrijf van Hans Boersma uitgroeit tot

kun je niet laveren.” Later blijkt Boersma

weggegaan.” Het skûtsjesilen blijkt een schot

vertrekt Hans richting Grou: “Met die

leverancier van houten scheepsonderdelen.

een succesvolle wedstrijdzeiler in de GWS

in de roos: “Als ik op zo’n schip zit, er is wind

schaaf ben ik net zolang doorgegaan tot

Vijfenveertig masten voor wedstrijdskûtsjes

Schouw. “We, mijn fokkenist en ik, zeilden

en je schiet vooruit, jeuzes! Onvoorstelbaar

de scheur helemaal weg was. Daarna

kwamen tot nu toe al uit de loods rollen. Elf

wel twintig wedstrijden per jaar. Ook toen ik

dat je met zo’n lompe bak zulke snelheden

hebben we in de werkplaats nieuwe balken

daarvan zeilen momenteel in de SKS. En

in dienst zat. Ik scheurde met mijn brommer

kunt halen. En dat deze zo allemachtig goed

klaargemaakt. Die konden we donderdag op

dan is er nog dat grote arsenaal aan nieuwe

van de kazerne in Havelte naar het dorp,

naar je luistert. Want dat is zo. En als ie dat

de mast lijmen, vrijdagochtend afwerken,

en gerenoveerde zwaarden, gieken, gaffels

zeilde de wedstrijd en daarna als de bliksem

niet doet, dan is er iets fout aan boord.”

vrijdagmiddag de lak en het beslag erop en

en roeren voor uiteenlopende platbodems.

weer terug.”

Lees verder op pagina 45 

44

Jubileumkrant 75 JAAR

UW VERMOGEN ONZE ZORG ONS VAK!

Maandelijks te zien in ‘Business Class’ van RTL 7

‘Wij beheren uw vermogen zodat het groeit’

Wilt u ècht beleggen bel Edwin Wierda 0592 - 301 550

Oostersingel 1 | 9401 JX Assen | T. 0592 - 301 550 Plein 1945-27 | 1251 MA Laren | T. 035 - 201 88 66 WWW.WIERDAVERMOGENSBEHEER.NL

Jubileumkrant 75 JAAR

45 broer Roelof besluiten een eigen skûtsje te kopen: de Swan van Donia. “Ook wel de Slak van Donia”, aldus Hans. Ze dopen het schip om tot De Drie Gebroeders en worden derde in de A-klasse. Hans: “We hebben in die jaren laten zien dat we het uiterste uit een skûtsje kunnen halen. Ook als dat niet per se een kampioensskûtsje lijkt te zijn.”

SAMENWERKEN De samenwerking tussen vader en zoon op het skûtsje is voorbij, maar in de loods in Gorredijk gaat deze nog gewoon door. Klaas: “Thuis mogen we niet meer zoveel over het werk praten. Griet vindt dat we het teveel over hetzelfde hebben. En dat is natuurlijk ook zo, zo’n huishouding zijn we wel. We houden nu eenmaal van ons vak.”

ACHTER DE GERANIUMS Achter dat vak zit een hele filosofie van berekeningen, geheime formules en door Hans zelf gemaakte machines waarmee hij de masten tot in detail kan perfectioneren. Klaas: “We hebben vanaf dag één een nauwkeurige administratie bijgehouden. Alles wat hier aan hout ligt en elk detail waaruit een mast is opgebouwd, staat op papier. Als er in een wedstrijd of training iets gebeurt, kunnen we voor reparatie heel gemakkelijk hetzelfde hout er opnieuw bij zoeken. We zijn inderdaad wel Klaas Boersma als adviseur naast schipper Pieter Brouwer. Foto: Martin de Jong

FRIEZEN OVER SKÛTSJESILEN

echt secuur. Hans helemaal. Ja, ik ben heel trots op hem.” Hans: “Mijn ouders hebben

STERKE COMBINATIES

DE IFKS

veel voor mij, en ook voor mijn broer, mogelijk

Via de schoot komt Klaas uiteindelijk op het

Als in 2011 een IFKS-avontuur lonkt, stopt

gemaakt. En voor mijn vader is het natuurlijk

achterdek terecht, als adviseur van schipper

ook Hans met de SKS. Hij start met schipper

ook mooi hier, want anders had hij nu achter de

Tjitte (Lammertsz) Brouwer en later ook van

Arend Wisse de Boer in de C-klasse van de

geraniums gezeten, hahaha.”

jonge Tjitte Brouwer, Allard Syperda en Pieter

Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen.

Brouwer. Klaas: “De combinatie schipper

Hans: “Op de Ouwe Zeug. Een barrel van een

STOPPEN IS GEEN OPTIE

en adviseur was heel erg sterk met hen. We

skûtsje, maar we werden wel kampioen en

Met die geraniums zal het zo’n vaart wel niet

hadden het in de vingers en dat bleek ook,

een jaar later in de B-klasse weer.” Daarna

lopen, want zie je het skûtsje van Heerenveen,

want we werden regelmatig kampioen.” Voor

moet het team noodgedwongen een aantal

dan is de kans groot dat Klaas nog altijd

‘Het zit in de familie’

de jonge generatie die staat te trappelen om

keren van skûtsje wisselen. De geleende

ergens in de buurt is. En Hans komt, na negen

aan boord te stappen, geldt de regel dat ze

Ouwe Zeug wordt verkocht. Opvolger De

jaar IFKS, ook weer terug in de SKS. Met

vanaf hun achttiende mee mogen. In 1990 is

Twee Gebroeders, in bruikleen van de

schipper Harmen Brouwer en het skûtsje De

Naam: Rens Rients Tichelaar

Hans aan de beurt. Samen worden vader en

skûtsjecommissie van Langweer, wordt

Jonge Jan hoopt hij voor Langweer hoge ogen

Leeftijd: 17 jaar

zoon nog acht keer kampioen. Ook in 2010,

wegens het succes van de mannen in de IFKS,

te gooien. Hans: “Weet je, ik ben eigenlijk niet

Woonplaats: Leeuwarden

het laatste jaar van Klaas. Hans, een man van

door de eigenaar teruggehaald naar de SKS.

echt een teamman. Ik erger me soms gewoon.

Functie: peiler bij het skûtsje van Akkrum

weinig woorden: “Als we iets doen, dan doen

Allemaal in de hoop daar ook weer eens te

Bijvoorbeeld aan teamleden die te laat komen,

we het ook goed.”

scoren. Arend Wisse de Boer, Hans en zijn

terwijl jij er alles aan gedaan hebt om er wel

HOE BEN JE BESMET GERAAKT MET HET SKÛTSJEVIRUS? Het zit in de familie, een fantastisch gen die ik van beide kanten heb meegekregen.

Van mijn pake Rients en mijn moeders oom, Siete Meeter. Mijn vader (Johannes)

op tijd te zijn. Ook het regelmatig trainen in

‘Thuis mogen we niet meer zoveel over het werk praten’

combinatie met de drukte van een eigen bedrijf is lastig, maar stoppen?” Het blijft even stil, dan met een peinzende blik: “Nee dat is geen optie.

Blijkbaar vind ik het daar toch te mooi voor.

is als peiler begonnen in de IFKS en al snel zeilde hij voor Bolsward in de SKS. Ik weet niet beter dan dat drie weken zeilen een fantastische vakantie is. Op een gegeven moment kom je zelf op een leeftijd dat je naast het Jeugdzeilen SKS/ IFKS mee wilt gaan op een echt skûtsje, maar ik was te jong.

LEUKE ANEKDOTE: Mijn moeder vertelde mij dat Siete Ezn en Pieter Meeter zich vroeger onder het dek verstopten bij pake Siete Meeter en dat zij pas tevoorschijn kwamen tijdens het zeilen. Dit gaf mij het geweldige idee om dat ook te doen! Nadat de wedstrijd al gestart was, dus na de eerste boei, kwam ik pas tevoorschijn.

Het geschrokken gezicht van Pieter en het gelach van de bemanning op de achtergrond, is iets wat ik echt niet snel meer vergeet. Een jaar later kreeg ik als cadeau een T-shirt en het bericht dat ik mee mocht met de SKS. Dit wordt nu mijn tweede seizoen als peiler. Ik, als de derde generatie, kan dus wel zeggen dat het in mijn bloed zit.

Hans de Boer aan de schoot op het achterdek van de Gerben van Manen. Foto: Martin de Jong

Jubileumkrant 75 JAAR

46

Ook met tegenwind blijft het Noorden overeind.

Poiesz feliciteert SKS met 75-jarig jubileum In 1923 begonnen met ‘n piepklein groentezaakje in Sneek, liggen onze ‘roots’ in het waterrijke Noorden. Met inmiddels 69 supermarkten overal in het Noorden maken we er nu stevig deel van uit. Want we werken, wonen én leven in het Noorden. Het gaat ons dan ook aan het hart dat juist in het 75e jubileumjaar van het SKS de officiële wedstrijd is afgelast.

En dat ook de 85e Sneekweek niet doorgaat. Maar wat wél blijft doorgaan, is onze steun aan initiatieven zoals het Skûtsjesilen en de Sneekweek. Want als we samen door deze periode van tegenwind laveren, komen we hier ook samen sterker uit. Wellicht kunnen we dan volgend jaar weer genieten van de vele trotse evenementen en tradities die ons mooie Noorden kent. Maar ook nu gaat het leven door. Dus tegenwind of niet, laten we het SKS jubileum samen en op gepaste wijze vieren. www.poiesz-supermarkten.nl

In het hart van het Noorden.

Museum Hindeloopen kkkkOntdeOntO

oooontdeOO

Tentoonstelling ‘Een veilig heenkomen’ – 75 jaar bevrijding Hindeloopen Hindeloopen, een veilige haven voor vele onderduikers.

Hun verhalen worden verteld met behulp van ooggetuigenverslagen, foto’s en bijzondere objecten

Openingstijden 1 april – 1 november maandag t/m zaterdag 11.00 - 17.00 uur zon- en feestdagen 13.30 - 17.00 uur Gratis toegang met Museumkaart Dijkweg 1 – 8713 KD Hindeloopen – tel. 0514 -521420 www.museumhindeloopen.nl

Bij ons autobedrijf bieden wij u en uw auto kwaliteit, service en garantie.

Waarom wij?

Verkoop nieuw en gebruikt

Reparatie en onderhoud

FIREZONE tankstation 24h

APK keuringen

Auto- en busverhuur

Spoelen van automatische transmissies

Tankstation aan het water (benzine en Diesel)

Aircoservice en storingsdiagnose

Rollover wasserette en wasbox

Garage B. Pietersma Vosseleane 73 8551 ML Woudsend 0514 59 12 36

Wij doen alles voor uw auto www.garagepietersma.com

REEKERS WATERSPORTBEDRIJF LOKWINSKET DE SKS MEI HAR 75-JIERRICH BESTEAN

REEKERS WATERSPORTBEDRIJF Vosselaan 67 8551 ML Woudsend 0514 592018 reekers@woudsendsail.nl

www.reekerswatersport.nl

Totaal installateur Installatiebedrijf N. van der Veer is 100% thuis in de wereld van centrale verwarming, loodgieterswerk, badkamers, zonnepanelen en elektra. Met verstand van zaken en jarenlange ervaring zorgen wij voor installaties van hoogstaande kwaliteit. Als deskundig loodgieter en installateur staan we voor u klaar in de regio Elahuizen, Sneek, Joure, Bolsward, Lemmer, Balk en Koudum.

Tsjerkewei 22 8581 KB Elahuizen (bij Lemmer) 0514-604534 nannevanderveer@kpnplanet.nl

Jubileumkrant 75 JAAR

samen werken.

samen werken en samen vooruit In de gemeente De Fryske Marren houden we er met elkaar de vaart in.

Ondernemers hebben in deze mooie gemeente alle ruimte en helpen elkaar waar dat maar kan. Moet de koers verlegd worden? Dan doen we dat samen. Want door krachten te bundelen, komen we verder. Meer weten? www.defryskemarren.nl

w ww w.de e fry y s kem m arre e n .n nl

47

Jubileumkrant 75 JAAR

48

, n e k k e l p n e i a o r a o l e m maa rwat e a l l a a v n e p o

Vanaf het water is elke plek een mooie plek.

De allermooiste worden gerealiseerd door Zwanenburg Projecten.

Goede projecten ontwikkelen, die al snel de wind in de zeilen hebben, het lijkt een beetje op het teamwerk aan boord van een skûtsje op volle snelheid. Je doet het nooit alleen.

Avontuurlijk, de blik in de verte, creatief, gedurfd, niet zonder risico’s, achteraf heel logisch.

Een paar voorbeelden van onze waterrijke woonwijken.

STADSDOCK - DOKKUM www.stads-dock.nl

MOOI BLITSAERD - LEEUWARDEN www.mooiblitsaerd.nl

IT EILÂN - HEEG www.iteilanheeg.nl

WOONSPODS - LEEUWARDEN www.woonspods058.nl

APPARTEMENTEN EN HORECA PLEIN LANGWEER Lelijke plekken bestaan voor ons niet.

Ook niet in het Friese Langweer, aan de Stevenshoek.

Plaatselijk bekend als het lelijke eendje in dit verder fraaie dorp.

Als iedereen het even niet meer weet... gaan onze vingers jeuken. Hoe liep het ook alweer af met het lelijke eendje uit het sprookje? Juist.

MOOI HARINXMALAND - SNEEK www.mooiharinxmaland.nl

Een mooie zwaan, op een heel mooie plek.

Binnenkort meer informatie over dit project.

Volg ons op Facebook en Instagram: Mooie Plek. WWW.MOOIEPLEK.NL