Issuu

Nieuw in Leeuwarden!

De Zwette

Kelvinstraat 9

Bij Voordeelfiets.nl staan we voor betaalbare kwaliteit en uitstekende service!

In onze winkels in Leeuwarden én Berltsum kun je terecht voor:

Nieuwe en gebruikte (elektrische) fietsen

Onderhoud en reparaties (elektrische) fietsen van alle merken

Accessoires en onderdelen

Bent u in het bezit van een Stella of Amslod fiets?

Bij Voordeelfiets.nl kunt u terecht voor professioneel onderhoud en reparaties van zowel elektrische als reguliere fietsen van alle merken!

Dit geldt ook voor fietsen van de merken Stella en Amslod!

Voordeelfiets.nl heeft de expertise en juiste onderdelen om deze fietsen vakkundig te onderhouden en repareren.

Ook voor het inruilen van uw oude elektrische fiets voor een nieuwe!

Voordeelfiets Leeuwarden

Kelvinstraat 9

085 - 30 37 882

leeuwarden@voordeelfiets.nl

Voordeelfiets Berltsum

Hôfsleane 65a

085 - 401 68 04

winkel@voordeelfiets.nl

Hoe herken ik een nepmail, rare sms of neptelefoontje?

Je bank, creditcardmaatschappij, internetprovider of andere organisatie vraagt nooit per e-mail of telefoon om je inlogcodes of wachtwoorden door te geven. Wordt daar wel om gevraagd, dan gaat het om een nepmail of neptelefoontje. Werk er ook niet aan mee en klik niet op een link in een e-mail die van een betrouwbare organisatie lijkt te zijn.

Martin van der Velde over Marten’s Cafetaria

Marten Rinze van der Velde startte in de naoorlogse jaren een cafetaria in de Doelesteeg in het pand van de latere koffiebar Sybs. In 1957 begon hij, na een aantal jaren horeca op de Voorstreek, Marten’s Cafetaria aan de Nieuwestad, recht tegenover het politiebureau. Zoon Martin nam de zaak in 1982 over van de familieJager, die vanaf midden jaren zestig de eigenaren waren.

05

‘ZONDER KUNST IS MIJN LEVEN NIET COMPLEET’

Na 43 jaar weg te zijn geweest, keerde Sita Dotinga (61) weer terug naar de Leeuwarder binnenstad. Het voelt als thuiskomen. ‘Coming home’ is dan ook de naam van de expositie die nog tot 6 juli te zien is in Museum de Grutterswinkel.

VAN TOETSENSTRESS NAAR ORKESTPRET

Beste lezers,

Voor je ligt de juni editie van de Leeuwarder Seniorenkrant. Onze redacteuren hebben weer mooie verhalen opgeschreven van en over ouderen.

Voor het hoofdinterview spraken we dit keer met Nynke van Duinen (77). Zij is al bijna vijftig jaar actief als dansdocente en ze is nog lang niet klaar!

Ritsko van Vliet vertelt over zijn wielercarrière in de zeventiger jaren. In de rubriek Eigenaardig neemt hij je mee terug naar Martens Cafetaria op de Nieuwstad in Leeuwarden, dat geopend werd in 1957. In Jeltsje haar bijdrage lees je dat het nooit te laat is om te beginnen met muziek maken. Vanzelfsprekend ontbreken ook onze vaste columnisten Boukje en Koesma niet in deze krant. Hun columns zijn zoals altijd persoonlijk en vanuit het hart geschreven.

MOHAMED DAHAR VOORZITTER

VAN DE TURKSE DAMBOND

Met een artiest als vader zat sport er voor mij niet in. “Een goochelaar moet zuinig zijn op zijn vingers. Daarmee maak je de fijnste bewegingen om op toneel een wonder te verrichten”. In plaats van voetbal werd het toveren in jeugdcircus Saranti, dat nu met 'Leeuwarden op Stelten' haar 65-jarige jubileum viert. Zodra ik de kans kreeg om mijn vaders sportverbod te omzeilen, pakte ik mijn kans.

In 2022 besloot Jeltsje zich aan te sluiten bij het Doarpsorkest Grou – zonder muzikale ervaring, maar met veel nieuwsgierigheid. In een eerder artikel vertelde ze over haar eerste voorzichtige stappen op het keyboard. Nu, drie jaar en tientallen repetities later, is het tijd voor een update: heeft ze haar plek gevonden in het orkest? En vooral - is ze blijven spelen?

Coverinterview met Nynke van Duinen 10

Fries Verzetsmuseum: Het verhaal van tweede luitenant Erwin Bevins 12

Het einde van de Tweede Wereldoorlog: de start van herinnering en herdenking 13

Apollo Ensemble met de Braziliaanse opera ‘Auto da Catingueira’ 17

CityProms: muziek zonder drempels 17

Column De wereld van Koesma - Vaker stilstaan bij stilstand 19

Column Boukje Wiersma - Oude bomen verplant je niet... of toch wel? 19

Column Na-Leven | Belofte maakt schuld. Mantelzorg belonen uit de nalatenschap? 22

Boekbespreking Annette Bons - Vrijuit van Iris de Graaf 23

Vergeten beroep: Zoogster of min 23

De Harmonie: Gun jezelf alvast de beste plaatsen voor een fantastische ervaring! 25

Maak het oplichters niet te makkelijk! Woninginbraakpreventie 26

Jeltsje de Boer Zet zich in voor het welzijn van ouderen, voorzitter van UVV Grou.

Riemie van Dijk Altijd op zoek naar verhalen die raken, blijven hangen en doorverteld worden.

Ritsko van Vliet Plaatst het Leeuwarden van de jaren 70 en 80 in een persoonlijk perspectief.

Annette Bons Verzot op lezen; schrijft blogs en recensies over boeken.

‘Echte Liwwadder’ Sita Dotinga keerde na meer dan veertig jaar terug naar Leeuwarden. Riemie sprak met deze creatieveling over haar expositie Coming Home, die ze zelf het dagboek van haar leven noemt. En net als in de vorige editie besteden we ook nu weer aandacht aan 80 jaar bevrijding. Kijk hiervoor op pagina 12 en 13.

Je hebt vast wel eens een mailtje van een dubieuze afzender ontvangen. En misschien ben je zelfs wel eens gebeld door een zogenaamde bankmedewerker die je geld wilde stelen. In onze rubriek over online criminaliteit leggen we uit hoe je dit soort praktijken kunt herkennen en wat je er het beste aan kunt doen. Ook besteden we aandacht aan het voorkomen van een inbraak tijdens je vakantie.

Graag wens ik je veel leesplezier toe. En maak er een mooie zomer van!

Doede Vellema

Coverfoto Simon van der Woude

Druk Mediahuis Grafisch Bedrijf

Advertenties Doede Vellema | 06 15 37 22 55 | info@seniorenkrant.nl

Website www.seniorenkrant.nl

E-mailadres info@seniorenkrant.nl

Facebook www.facebook.com/LeeuwarderSeniorenkrant

Koesma Basdew Sociaal bewogen en maatschappelijk geëngageerd, schrijft daarover op prikkelende wijze.

Boukje Wiersma Schrijft herkenbare, inspirerende verhalen met een mix van positiviteit en ontroering, eindredacteur.

uitgave van:

COLOFON

Blijf fit en veilig

Doe je gratis mee?

Doortrappen in Fryslân!

Fietsen is fijn! Door te fietsen blijf je fit, zelfstandig en in contact met andere mensen. Doortrappen Fryslân helpt je om zo lang mogelijk met plezier en veilig te kunnen blijven fietsen.

@doortrappen.fryslan

@Doortrappen.Fryslan www.doortrappen.frl

Leuke en leerzame fietsactiviteiten in de buurt

Fietsgroepen & fitheidstest

Regelmatig gezellig met anderen mooie routes fietsen door Fryslân. Of doe mee met de fitheidstest!

Thema groepsfietstochten

Fiets samen in jouw gemeente een mooie thema groepsfietstocht en leer meer over veiliger fietsen.

Driewielfiets-ontdekdagen

Ontdek de voordelen van de driewielfiets en maak een proefritje.

Fietsspiegel & fietshelm promoten

Een leuke en leerzame bijeenkomst over het gemak van fietsspiegels en het belang van een fietshelm dragen.

Fiets je rijk

Hoe meer fietsroutes je rijdt, hoe groter de beloning.

Nieuwsgierig naar activiteiten bij jou in de buurt? Kijk voor data op www.doortrappen.frl.

Ik haalde regelmatig voor een stuiver een melkijslolly bij IJssalon De Ossekop. Daar kwamen op zomeravonden vaak wielrenners om na een trainingsronde af te koelen met een ijsje. Het bleek dat eigenaar Halbesma voorzitter was van wielervereniging De Friese Leeuw. Ik was onder de indruk van de wielrenners met hun glimmende benen van de massageolie en hun slanke, stalen rossen. Ik besloot om ook wielrenner te worden. Van mijn a-sportieve vader verwachtte ik geen bijdrage, dus zorgde ik voor een vakantiebaantje in het Eurohotel. Zeven weken lang heb ik voor vijftig gulden in de week kandelaars gepoetst, mosterdpotjes schoongemaakt en tafels gedekt. Met 350 gulden in de kontzak liep ik naar het Rennershuis in het Maria Annastraatje naast het stadshuis. Daar had ik een Gitane zien staan. Zo’n eentje waarmee Jacques Anquetil vijf keer de Tour de France had gewonnen. Winnen was voor mij niet weggelegd. Ooit verdwaalde ik bij een wedstrijd in de Flevopolder. Ik was zo achteropgeraakt dat de verkeersregelaar bij een belangrijke afslag allang naar huis was.

ARM UIT DE KOM

Net zoals veel andere havo-scholieren was ik niet weg te slaan bij de tafeltennistafel onder in de kelder van Mariënburg aan Achter de Hoven. Na schooltijd bleven wij daar spelen tot de conciërge de ruimte op slot deed. Het ging niet onaardig, dus werd ik samen met een paar vrienden lid van TTV Ready. Die had haar trainingsruimte aan de Sint Anthonystraat in het gymnastieklokaal van wat nu OJBS De Oldenije heet. De toppers Tom Pitstra en Rob Heiligers gaven ons training. Wij, die dachten een aardig balletje te slaan, bogen nederig ons hoofd als zij een korte demonstratie gaven. Ik had een keer zowat mijn arm uit de kom toen Tom met enorm effect serveerde en ik de bal volledig missloeg. In ons lidmaatschap zat deelname aan de bedrijvencompetitie besloten. Als opgeschoten jongere in de kantine van de Condensfabriek kreeg ik een pak slaag van een kantoordame op leeftijd. We besloten uiteindelijk toch maar weer clubloos te tafeltennissen. De broer van één van onze vrienden had in de Klande-

Tekst en foto's: Ritsko van Vliet

HERINNERINGEN VAN EEN ZEVENTIGER AAN DE JAREN ZEVENTIG

MOHAMED DAHAR: VOORZITTER VAN DE TURKSE DAMBOND

"HIJ INTRODUCEERDE MIJ ALS MOHAMED DAHAR, DE VOORZITTER VAN DE TURKSE DAMBOND. MEDEKLASGENOOT GUUS TEKSTRA

GING MEE OM MIJ IN EEN OOSTERSE OUTFIT OP DE FOTO TE ZETTEN EN WIERP ZICH GELIJK OP ALS TOLK TOEN HET SNEEKER NIEUWSBLAD MIJ INTERVIEWDE."

rijstraat het autoverhuurbedrijf Autolok. In de grote garage was ruimte zat voor een tafeltennistafel. Zo nodig werd een auto verreden om genoeg uitloop te hebben bij het verdedigen van de smashes. We hadden een korfje met meerdere balletjes onder de tafel staan zodat de spelers door konden spelen, terwijl de anderen met bezems een verkeerd geslagen pingpongballetje onder een auto wegplukten.

MOHAMED DAHAR

Ik had niet veel met mijn opa, alhoewel ik op de Eewal bijna zes jaar bij hem in huis woonde. Het enige moment dat wij echt samen waren, was bij een potje dammen. Het wachten op elkaars zetten gaf toch enige verbinding. Ik was een snelle leerling en al gauw kwam het 'die dekselse jongen' uit opa’s mond als ik hem verraste met een meerslag. Ik kon toen als klein kind nog niet bevroeden dat ik later door een schoolvriend in de damwereld terechtkwam. Mijn klasgenoot op de havo was Harm Wiersma, die op het punt stond om op wereldniveau door te breken. In 1976 werd hij voor het eerst wereldkampioen. Harm kon zetten maken waar de damliefhebbers hun vingers bij aflikten. Zelf vond hij de damwereld best saai. Daarom nam hij mij regelmatig mee naar damdagen om de boel wat op te vrolijken. Zo ook voor een simultaan bij Lankhorst Touwfabrieken in Sneek. Hij introduceerde mij als Mohamed Dahar,

de voorzitter van de Turkse dambond. Medeklasgenoot Guus Tekstra ging mee om mij in een oosterse outfit op de foto te zetten en wierp zich gelijk op als tolk toen het Sneeker Nieuwsblad mij interviewde. De partij had ik van tevoren met Harm doorgenomen, hij zorgde dat ik als één van de laatsten overbleef en remise speelde.

ONTMASKERING

Jaren later was ik weer een keer met Harm mee naar Sneek. Tijdens die simultaan zat ik naast redacteur Willem Altena, die enthousiast vertelde dat hij ooit de voorzitter van de Turkse dambond had ontmoet. Of ik deze man wel kende. Ik antwoordde positief en vertelde Altena gelijk dat hij nu ook naast meneer Dahar zat. Ik zette mijn buitenlandse stemmetje op en keek in een gezicht vol ongeloof. Een week later stond de ontmaskering van de Turkse voorzitter uitgebreid in het Sneeker Nieuwsblad. Kreeg mijn vader toch zijn zin, want mijn loopbaan als artiest is daar toch een beetje begonnen. ■

De voorzitter van de Turkse dambond (foto Guus Tekstra).

Ritsko op zijn Gitane.

Tekst en foto Sita: Riemie van Dijk, de rest van de foto's zijn eigen foto's

‘ZONDER KUNST IS MIJN LEVEN NIET COMPLEET’

Sita is een echte Liwwadder. “Mijn ouders hadden een winkel op de Schrans, daar heb ik mijn hele jeugd gewoond. Het creatieve zat er bij mij al vroeg in. Ik was altijd aan het tekenen. De meeste kinderen plakten plaatjes als ze voor school een werkstuk moesten maken. Ik niet, ik tekende. Voor biologie ging ik langs het Van Harinxmakanaal, waar je in de berm van alles aan plantjes en dieren kon vinden.” Na de middelbare school wist ze zeker dat ze docent wilde worden. “Een combinatie van kunst en een kennisvak. Mijn hart lag bij de talen, dus werd het Engels en textiele werkvormen bij de lerarenopleiding Ubbo Emmius in Groningen. Later werd ik docent Engels, maar kunst is altijd een onderdeel van mijn leven gebleven.”

NU OF NOOIT

Sita’s man zat in de olie en gas. “Op een gegeven moment kreeg hij de mogelijkheid om in het Midden-Oosten te werken. Als we het nu niet doen, doen we het nooit, zeiden we. Onze zoon kon nog mooi de basisschool afronden voordat we gingen. Zo had hij genoeg basis om in Bahrein de internationale school te volgen. In Bahrein heb ik tien jaar lang alleen maar geschilderd en cursussen gegeven. In het schilderen heb ik allerhande nieuwe technieken uitgeprobeerd. Er was maar een winkeltje waar ik verf kon kopen, maar ook mooie stofjes en naai- en borduurmaterialen. In die stofjes kon ik dan heerlijk rondneuzen om vervolgens thuis mee aan de slag te gaan.” Glimlachend: “Dat uitproberen kon simpelweg omdat ik de tijd had. Als je de tijd neemt en blijft kijken, kom je verder, zeg ik altijd.”

KUNST HANGT OVERAL OP DE WERELD

“Toen ik mijn eerste expositie gaf, werd dat met open armen ontvangen. Die exposities deed ik

gewoon in ons eigen Arabische huis met enorme gangen. Ik deed er twee per jaar en elke expositie verkocht ik minimaal driekwart van mijn werk. We kregen mensen van allerlei nationaliteiten over de vloer. Kunstliefhebbers, maar ook mensen die nog nooit kunst aan de muur hadden gehad. Naderhand kreeg ik dan mailtjes hoe leuk ze het vonden iets ‘echts’ aan de muur te hebben.”

Sita vindt het bijzonder dat haar kunst overal op de wereld hangt. “Een zakenman vond een bepaald werk met bloemen zo mooi. Hij wilde het aan zijn moeder geven die een huis had in Zuid-Afrika. En een vriendin die keramiste is, heeft een paar werken gekocht voor haar appartement in New York.”

IK WIL HET MOOIE VAN HET LEVEN LATEN ZIEN “De kunstwerken die je maakt weerspiegelen wie je bent”, vertelt Sita. “Kunst kan je raken en voor iedereen is dat anders. Mijn kunst is altijd kleurrijk, ik wil vooral het mooie van het leven laten zien. Met het ouder worden, vind ik het leven steeds leuker worden. Ik heb meer tijd voor hobby’s en ik laat me niet meer zo snel gek maken, ik sta stevig met twee benen in de wereld en geniet van kleine dingen. Ik houd ervan steeds nieuwe dingen te proberen en te perfectioneren. Mijn mooiste werken zijn vaak de werken waarmee ik ongelooflijk geploeterd heb. Kijken, opnieuw proberen en doorzetten; geweldig om dan een mooi resultaat te zien.”

WEER THUISKOMEN

Sinds 2022 wonen Sita en haar man weer in de historische binnenstad van Leeuwarden. “Dat voelde echt als weer thuiskomen. We zijn lang weg geweest, maar toch is er die basis omdat je hier geboren bent. Het wonen in de binnenstad is allesbehalve anoniem. Als we door de binnenstad wandelen of fietsen, is er altijd wel iemand om een praatje mee te maken. Leeuwarden anno nu is een hele leuke stad. Dat komt door Culturele Hoofdstad 2018, maar ook door de aandacht die er is voor de historie en het leefbaar maken van de oude binnenstad.”

De expositie ‘Coming home’ is als een dagboek van Sita’s leven. “Het laat zien wat mijn reis is geweest. Schilderijen in oranje en geel, gemaakt in Bahrein waar het altijd warm is, en landschappen die ik hier heb gemaakt. We wonen in een prachtig land en een hele mooie provincie.”

Een leven zonder creativiteit? Sita kan het zich niet voorstellen. “Zonder creativiteit is mijn leven niet compleet.” ■

Wij zijn op zoek naar maatjes!

Als maatje loop je tijdelijk met iemand mee die het nodig heeft Het vraagt geen specifieke ervaring, alleen de bereidheid om er voor een ander te zijn

Woon je in (de buurt van) Leeuwarden en ben je betrokken en sociaal? Neem contact op met Humanitas Leeuwarden.

Meer weten? Mail ons

humaantjes@humanitas-leeuwarden nl

www humanitas nl/leeuwarden/humaantjes

Ouder worden doe je samen

Wilt u zo lang mogelijk zelfstandig blijven wonen, met maximale regie over uw leven? Dan is Nijlânstate een perfecte plek om samen te genieten van het leven, met vele voorzieningen en sociale activiteiten.

Daarnaast beschikt Nijlânstate over een zorgteam dat dag en nacht aanwezig is. Heeft u nog geen zorg nodig?

Dan is dat een prettige zekerheid voor de toekomst.

Nijlânsdyk 73 | Leeuwarden | tel. 058 288 4488 | www.nijlanstate.nl

Za 21 juni | 19.30 uur Prinsentuin Toegang

Met Eric Vloeimans en Denise Rivera

Concert Marinierskapel

Kom naar Amaryllis!

Op verschillende plekken zijn leuke muziekgroepen. Zo doet Fatma mee met de Buurtband in Leeuwarden. "De band brengt mensen samen, van verschillende leeftijden en achtergronden. Het is echt een groep, waarin iedereen welkom is en iets kan bijdragen," legt ze uit.

Naar team Opbouwwerk

OOK IN JOUW WIJK OF DORP?

Wil jij een muzikaal project of misschien iets heel anders opzetten bij jou in de buurt? Neem contact op met de opbouwwerker van Amaryllis in jouw wijk of dorp! 058 303 04 00 of info@amaryllisleeuwarden.nl

www.amaryllisleeuwarden.nl

Tekst en foto's: Jeltsje de Boer

VAN TOETSENSTRESS NAAR ORKESTPRET

Jeltsje bewijst dat het nooit te laat is om met muziek maken te beginnen

In 2022 besloot Jeltsje zich aan te sluiten bij het Doarpsorkest Grou –zonder muzikale ervaring, maar met veel nieuwsgierigheid. In een eerder artikel vertelde ze over haar eerste voorzichtige stappen op het keyboard. Nu, drie jaar en tientallen repetities later, is het tijd voor een update: heeft ze haar plek gevonden in het orkest? En vooral - is ze blijven spelen?

Ja, ik ben doorgegaan na die eerste tien lessen. Eerlijk is eerlijk: ik had gehoopt inmiddels een volleerd keyboardspeler te zijn. Dat is helaas niet zo. Ik blijk geen aangeboren talent te hebben voor het bespelen van een muziekinstrument, maar ik vind het zó leuk, dat de vrijdagmiddag inmiddels mijn vaste orkestmiddag is geworden. Na de beginlessen kon ik drie liedjes spelen in de eenvoudigste uitvoering. Nu staan er 25 nummers op het repertoire, waarvan we er wekelijks zo’n twaalf oefenen. Ik begon echt op nul: zonder kennis van noten lezen, muziektheorie, coda’s, mollen en kruisen - zelfs de indeling van het keyboard was nieuw voor me. Thuis schrijf ik alle noten op het muziekblad en de stickers op mijn keyboard geven me houvast bij het vinden van de juiste toetsen. Inmiddels speel ik een aantal nummers met twee handen. Dan voel ik me al heel wat, haha.

TIJD VOOR EEN EVALUATIE

Guus (dirigent/musicus) en Annewiep (organisatie/muzikant) zeggen hierover: “Wy sjogge dy as in muzikant dy’t har eigen paad lûkt en

soms de gek hat mei harsels. Do oefen’st in soad en kom’st op dyn eigen tempo fierder. Sa groeist mei yn it orkest. De folumeknop fan it keyboard mei best ris wat lûder!” Dat geeft moed. En op momenten dat het crescendo gaat, zoek ik graag weer een nieuwe uitdaging. Want het is mijn eer te na om op het allerlaagste niveau te blijven spelen.

HERPROGRAMMEREN

Sommige orkestleden nemen privéles. Zelf heb ik buurman E. - een ervaren pianist - als hulplijn. Hij adviseerde me om meer met akkoorden te gaan werken. In het orkest spelen genoeg instrumenten de melodie; akkoorden voegen een mooie klank toe. Ik ga het proberen. Maar eenvoudig is het niet. Ik heb het vertrouwde losgelaten voor iets nieuws - en dat geeft stof tot nadenken. Dáár zit waarschijnlijk het probleem: ik denk te veel na over wat ik aan het doen ben. Ik kan niet zomaar een noot aanslaan. Mijn hemel, waar ben ik aan begonnen? Mijn hersenen moeten zich compleet herprogrammeren.

Soms ben ik letterlijk in mineur. Toch houd ik me vast aan het advies van professor Scherder: “Je moet jezelf altijd blijven verrijken. De verbindingen in de hersenen moet je blijven trainen - een leven lang.” Had ik het maar als kind geleerd… Maar gelukkig heb ik doorzettingsvermogen. Elke dag oefen ik minstens een half uur. Ik kan eindeloos maten repeteren. En thuis gaat het natuurlijk altijd beter, hè? We oefenen met meespeeltracks. Het tempo is vaak een uitdaging. Eén seconde afgeleid - en ik ben de draad kwijt.

ORKESTLEDEN

In totaal doen er 117 muzikanten mee aan de wijkorkesten van Ljouwert, Sneek en het Doarpsorkest Grou. Door ziekte of werk stoppen er af en toe deelnemers, maar er komen ook steeds weer nieuwe leden bij. Helaas moest ons oudste lid Bouke (91) stoppen; het werd te zwaar, mede door gehoorproblemen. Soms repeteren we met alle orkesten samen - dan zitten we ineens met tachtig muzikanten in plaats van vijfentwintig. Even wennen, maar ook geweldig. En leuk om mede-muzikanten te leren kennen en ervaringen uit te wisselen.

VERNIEUWING

We werken altijd toe naar een optreden. Soms lokaal, zoals een straatfestival of - vorig jaar - de Slachte Wandeltocht. Op 14 juni doen we mee

aan de opening van het ‘Bouwwurk’ van Arcadia. Voor de derde keer staan we dit jaar op het podium van CityProms. In de recensie van de Leeuwarder Courant in 2023 stond: “Meer mienskipszin dan bij de wijkorkesten werd het niet. Wie maalt om een onzuiver nootje bij zulk massaal vertoon van speelplezier en gemeenschapszin?” Kijk, daar wil ik bij horen.

Guus en Annewiep: “Datst de rol pakt hast om in tekst te betinken by ien fan ús nûmers en te sjongen is hielendal te gek. Sa bisto op dyn hiel eigen wize in fêste wearde yn it doarpsorkest Grou.” Wie weet komt mijn droom nog eens uit: mezelf begeleiden op keyboard terwijl ik zing. Keep dreaming! ■

GUUS EN ANNEWIEP

“Wy sjogge altyd út nei de tongersdei en de freed, want dan repetearje wy mei de orkesten. De muzikanten binne altyd entûsjast en hartstikke fanatyk. Se frette it ynstrumint by wize fan sprekken op. Der binne guon by dy wolle de hiele dei wol spylje. Wy genietsje dêr alle kearen wer fan. De útdaging is om elkenien op syn/har nivo meidwaan te litten en plesier te jaan yn it mei-inoar spyljen. En fansels is it ek leuk om stap foar stap as groep foarút te gean. Wy tinke dat elkenien it talint hat om muzyk te meitsjen. Wy fine it hearlik om minsken de magy fan mei-inoar muzyk meitsje erfare te litten. Dat is it alderleukst mei minsken dy’t noch noait spile ha. Al ús kennis en erfaring as dosint, dirigint, komponist en muzikant kinne wy dêr yn kwyt. Wy sjogge wat it muzyk meitsjen mei de muzikanten docht. ‘Wykorkest is life changing,’ hat ien ús wolris ferteld. Hoe moai is dat”

te staan. “Strijden om medailles en bekers? Nee,” zegt ze hoofdschuddend. Hetzelfde gebeurde met gymnastiek: ook daarmee stopte ze vanwege de competitie. Nu, met haar eigen dansstudio, doet ze bewust niet mee aan wedstrijden. “Ik ben nog zo’n oldskool balletjuf, denk ik. Ik zie mijn vak als kunst, niet als sport. Misschien zie ik het verkeerd, maar zo zie ik het.”

MOORDBAAN

Op haar elfde verhuisde ze naar Leeuwarden, waar haar vader conciërge werd van de ambachtsschool. Thuis werd Fries gesproken, daarbuiten Nederlands. Ze voltooide de ulo en begon op haar achttiende als telefoniste/typiste, eerst bij Cultuurtechnische Dienst en later bij PTT, dat toen nog gevestigd was achter het station. “Een moordbaan. Het was geweldig leuk en ik verdiende goud geld met al die onregelmatige diensten. Ik mocht bandjes inspreken en ging naar evenementen, zoals de Elfstedentochten om buitenlandse correspondenten door te verbinden met hun thuisland. En omdat ik zo onregelmatig werkte, had ik tijd voor de balletwereld.”

NYNKE VAN DUINEN:

‘BALLET IS EEN KUNST, GEEN SPORT’

Nynke van Duinen (77) is al bijna vijftig jaar actief als dansdocente. Sinds enkele jaren heeft ze een eigen dansstudio in Neushoorn, die zelfs naar haar is vernoemd.

Nynke is een opvallende verschijning: ze draagt om iedere vinger meerdere ringen, haar polsen zijn versierd met talloze armbanden, en ze heeft tatoeages. Haar ronde bril is zwart, net als haar kleding. Ze werd geboren in Brantgum,

een dorp tussen Holwerd en Dokkum. Haar vader was slikwerker. “Ik heb ooit een dansact gemaakt geïnspireerd op zijn werk als slikwerker.” Slikwerkers zorgden ervoor dat een vruchtbare laag op de slechte wadgronden kwam te liggen, onder andere door het graven van geulen, het maken van akkertjes en het leggen van rijsdammen: dubbele rijen houten palen die in de klei werden geslagen, met daartussen een wand van gevlochten rijshout.

MIDDELSTE KIND

Later verhuisde het gezin naar Ternaard, waar haar vader ging werken als conciërge van het Van

Aylvahûs, een buurthuis en sportschool. Nynke is het middelste kind in een gezin met twee oudere zussen, een jongere zus en een jongere broer. Haar moeder was huisvrouw. “Ze was een vooruitstrevende vrouw. Ze had graag willen studeren, maar in die tijd had je als vrouw die keuze niet.”

OLDSKOOL BALLETJUF

Als kind was ze erg sportief. “Ik schaatste veel, toen had je nog van die strenge winters. En op zondag gingen we met de bus naar Deventer, waar ze een kunstijsbaan hadden.” Ze stopte met schaatsen toen het wedstrijdelement haar tegen begon

Haar eerste kennismaking met ballet verliep via Tessa Wijdeveld, die in 1969 een eigen klassieke balletstudio opende in de Grote Kerkstraat. Zij introduceerde toen nog onbekende dansvormen zoals jazzdans, moderne dans, tapdans en showmusical. “Ik denk dat ik haar leerde kennen via het kroegleven,” mijmert Nynke. Ze begon met één les per week, maar volgde al snel dagelijks les. “Ik was te oud om naar een balletacademie te gaan, maar ik heb wel mijn papieren gehaald zodat ik les kon geven, onder andere bij Tessa. Iets in mij wil overbrengen hoe mooi het is wat ik zelf doe. Ik probeer mijn leerlingen iets kunstzinnigs, iets moois bij te brengen.” Als kind had ze stijldansen geleerd bij Huub Adema, in het pand waar nu Campus Fryslân is gevestigd, maar dat was iets heel anders. “Ballet is kunst.”

EIGEN DANSSCHOOL

Ze begon ook met lesgeven in Drachten, bij ’t Karwei, een kunstboerderij/centrum. Sinds 1984 heeft ze haar eigen dansschool. “Een school met een eigen gezicht”, benadrukt ze. De eerste was gevestigd in een zaal achter Café de la Paix in Drachten. Ook in Leeuwar-

Foto's: Simon van der Woude

"IK GA HIER TOT MIJN

DOOD WERKEN.

ZE WETEN HET

NOG NIET, MAAR ZE

MOETEN ME HIER

WEGDRAGEN.”

den gaf ze balletles, onder andere bij Zalen Schaaf. In die jaren stopte ze ook met haar baan bij de PTT. “Door alle ontwikkelingen in de telefonie was het werk niet meer hetzelfde. Ik vond het verschrikkelijk. Toen ze naar het industrieterrein verhuisden, ben ik gestopt.”

Naast het lesgeven treedt ze ook met haar leerlingen. Niet in theaters, maar juist op straat. “Ik vind straatacts mooi. Je loopt door de stad, hebt interactie met het publiek, echt geweldig. In een groep is iedereen gelijk. Dik, dun, goed of slecht: dat valt niet op.”

Zo traden ze op bij de straatfestivals in Leeuwarden en bij Peije Dei in Drachten. Op 4 juni waren ze bij het Belle Epoque festival in Oos -

tende. En ze hebben in Kollumerpomp de Pompster Ryd Rintocht gedaan.

GOUDEN PLEKJE

Sinds enkele jaren heeft ze een eigen zaal in Neushoorn. Ze geeft les op maandag-, woensdag- en vrijdagavond, telkens twee lessen per avond. Op vrijdag is er een kindergroep; de andere lessen zijn voor volwassenen. Haar kledingvoorschriften zijn: in het zwart en lang haar in een knot. “Toen ik 75 werd, is de zaal naar mij vernoemd.” Ze had allang met pensioen kunnen gaan, maar dat woord komt niet in haar woordenboek voor. “Dit is een gouden plekje. Ik voel me hier als een vis in het water. Het is hier zo heerlijk, ik word op handen gedragen. Ik ga hier tot mijn dood werken. Ze weten het nog niet, maar ze moeten me hier wegdragen,” lacht ze.

Nynke woont in het Sint Anthony Gasthuis. “Het mooiste plekje van Leeuwarden. De balletschool van Tessa zat vroeger vlakbij, in de Grote Kerkstraat. Het pand waar haar studio was gevestigd, is ook van het Sint Anthoon. Zo is de cirkel een beetje rond.” ■

Ho orzorg op maat

Maak vrijblijvend een afspraak!

Wylpstrjitte 2 (Hart van) Stiens 06 39 47 00 09

Praat mar Frysk!

HET VERHAAL VAN TWEEDE LUITENANT ERWIN BEVINS

In de Tweede Wereldoorlog ligt Friesland in de frontlinie van een hevige luchtoorlog. Duizenden geallieerde bommenwerpers vliegen vanaf vliegbases in Engeland naar doelen in Duitsland – over de hoofden van de Friezen. Vanaf het vliegveld in Leeuwarden (toen een Duitse basis ‘Fliegerhorst) gaat de Duitse luchtmacht in de tegenaanval. De verwoesting is groot: tussen 1940 en 1945 storten in en om Friesland meer dan vijfhonderd vliegtuigen neer, met meer dan tweeduizend slachtoffers tot gevolg. Veel bemanningsleden komen om het leven, raken vermist of worden krijgsgevangen genomen. Een enkeling overleeft.

Overleven als geallieerde vlieger in bezet gebied is levensgevaarlijk. Sommigen vallen in handen van de bezetter, anderen krijgen hulp van het Friese verzet. Zoals de Amerikaan Erwin Bevins, tweede luitenant van de United States Army Air Forces. Zijn B-24 bommenwerper Tail End Charlie wordt op 22 december 1943 bij Mirns geraakt

door een Duits jachtvliegtuig. Het toestel stort neer op het kerkhof van het dorp. Van de tien bemanningsleden komen er zeven om. Twee worden krijgsgevangen genomen. Bevins weet zich met zijn parachute in veiligheid te brengen.

In de dagen erna krijgt hij hulp van het Friese verzet. Hij duikt onder – eerst in Mirns, later op meerdere adressen, onder meer in Warga. Bevins houdt het 473 dagen vol in de onderduik. Daarmee is hij een van de langst ondergedoken geallieerde vliegers in Nederland. Op de foto hiernaast zit hij op een kinderfiets met klompen aan zijn voeten. Een Amerikaanse piloot, verstopt in een Fries dorp.

Zijn ouders in de Verenigde Staten blijven al die tijd in onzekerheid. Pas na de bevrijding, in 1945, krijgen ze een telegram dat hun zoon nog leeft en onderweg is naar huis.

Aan deze, en meer verhalen van de luchtoorlog in Friesland tijdens WO2, besteedt het Fries Museum aandacht in een grote expositie t/m 27 juli.

De Stichting Missing Airmen Memorial Foundation (SMAMF) doet onderzoek naar deze crashes en de bemanningsleden aan boord. Ze geven de vliegers hun gezicht terug. In hun (recent geactualiseerde) database vind je niet alleen de crashlocaties en type vliegtuig, maar soms ook de namen van bemanningsleden en zelfs details over hun missies.

www.luchtoorlogfriesland.nl

De Nederlandse vlag op Schiermonnikoog wappert op 11 juni 1945 in de zeewind.

Het laatste stukje bevrijd Nederland viert eindelijk feest, maar voor veel mensen werd de vreugde van de bevrijding al snel vermengd met de herinneringen aan een zware tijd.

HET EINDE VAN DE TWEEDE WERELDOORLOG:

DE START VAN HERINNERING EN HERDENKING

Met de capitulatie van het Duitse leger op 8 mei 1945 was de Tweede Wereldoorlog voorbij, althans in Europa. Aan de andere kant van de wereld bleef NederlandsIndië nog bezet door Japan. Pas op 15 augustus 1945, na de Japanse capitulatie, kwam er een definitief einde aan de Tweede Wereldoorlog voor het Koninkrijk der Nederlanden. Diezelfde datum is sindsdien een dag van herdenking, een moment om de slachtoffers van de oorlog tegen Japan en de Japanse bezetting van NederlandsIndië te herdenken.

HERDENKINGEN

Veel van deze slachtoffers kwamen om in de Japanse interneringskampen, waar militairen en burgers onder erbarmelijke omstandigheden werden vastgehouden. In deze kampen, zoals Kampong Makassar in Batavia (het huidige Jakarta), waren voedseltekorten, ziekte en mishandeling aan de orde van de dag. Ter nagedachtenis aan hen en alle andere slachtoffers van de Japanse bezetting van NederlandsIndië, vindt op 15 augustus in Heerenveen een herdenking plaats bij het Indië monument.

Slechts twee dagen na de Japanse capitulatie brak er in NederlandsIndië opnieuw een gewapende strijd uit: de Indonesische Onafhankelijkheidsoorlog (1945-1949). In eerste instantie was er strijd tussen

de Indonesische nationalisten en de geallieerden, maar in maart 1946 raakte Nederland direct betrokken in een poging het koloniale gezag te herwinnen. De gevolgen van deze strijd worden herdacht in Leeuwarden. Op woensdag 27 augustus vindt daar de 33e herdenking plaats bij het monument De Deadenwacht in het Rengerspark. De herdenking start om 19.00 uur en wordt ingeleid door voormalig burgemeester van Heerenveen, de heer Tj. van der Zwan, die zelf Indische roots heeft en wiens moeder de Japanse interneringskampen overleefde. Tijdens de ceremonie worden kransen gelegd ter nagedachtenis aan de Friese gevallenen in voormalig Nederlands-Indië en Nieuw-Guinea tussen 1945 en 1962.

In de weken na deze herdenkingen zijn er nog meer mogelijkheden om stil te staan bij oorlogsslachtoffers. In Molkwerum op de zeedijk bij het Nationaal Monument Missing Airmen verzamelen nabestaanden en belangstellenden zich op 30 augustus rond 14.00 uur. Op deze datum is het de Internationale Dag van de Vermiste Personen. Tijdens de herdenking wordt daarom stilgestaan bij de bemanningsleden die ooit zijn opgestegen voor een missie, maar in de golven verdwenen en nooit meer terugkeerden

HET DOORGEVEN VAN VERHALEN

Na de overgave van Japan op 2 september 1945 kwam er officieel een einde aan de Tweede

Wereldoorlog. Het herdenken van deze oorlog betekent niet alleen terugkijken, maar ook verhalen doorgeven. In de eerste twee weekenden van september wordt daarom het Friestalige iepenloftspul ‘Frjemd yn Abbega’ opgevoerd in Abbega. Het stuk vertelt het verhaal van onderduikers tijdens de oorlog en legt de link naar vandaag. Hoe verwelkomen we mensen die huis en haard achterlieten? Hoe anders kijken we nu naar vreemden in ons midden? Op donderdagavond 4 september gaat het iepenloftspul in première.

In mei en juni staat ook Fryslân en zijn bruggen in het teken van de bevrijding en het doorgeven van de geschiedenis. Tijdens de laatste dagen van de oorlog speelden de brug en sluizen bij Dokkumer Nije Silen een grote rol bij een felle strijd tussen het Frieze verzet en de Duitse bezetter. Het Masquerade Theater brengt deze geschiedenis op 20 t/m 29 juni opnieuw tot leven in de openluchtvoorstelling Brêge nei Frijheid, gebasseerd op waargebeurde verhalen over vriendschap, strijd en moed.

Als eerbetoon aan de bevrijders wapperen daarnaast op veel plekken in Fryslân vlaggen bij bruggen. Ook op de Waddeneilanden, die na 5 mei 1945 nog weken moesten wachten op vrijheid, worden in mei en juni vlaggen gehesen bij onder andere de veerbootterminals, de symbolische brug naar de wal.

Hoewel Nederland dit jaar 80 jaar in vrijheid mag leven, zijn de sporen van de Tweede Wereldoorlog nog altijd zichtbaar in monumenten, verhalen en herinneringen. ■

Wilt u ook in de komende maand op de hoogte blijven van alle activiteiten ter gelegenheid van de 80-jarige bevrijding? Bekijk het volledige en meest actuele overzicht op www.friesland.nl/vrijheid.

Samen op weg naar onvergetelijke herinneringen...

Seniorenreis Vitaal Valkenburg- 5 dagen

Vertrek: 1 september 2025

Beleef een ontspannen seniorenreis in het prachtige Zuid-Limburg. Uw uitvalsbasis is het sfeervolle Valkenburg, bekend om zijn gastvrijheid en historische charme. Tijdens deze reis ontdekt u bijzondere plekken, zoals de indrukwekkende Amerikaanse Begraafplaats in Margraten en ontdekt u het gezellige Maastricht vanaf de Maas.

INCLUSIEF o.a.

Reis per comfort class touringcar, Rondleiding en lunch

Kasteeltuinen Arcen, 4 Overnachtingen o.b.v. halfpension, Rondleiding Pelgrimsoord Klooster Wittem inclusief lunch en koffie/thee met vlaai, Bezoek 3-landenpunt Vaals,Bezoek Amerikaanse Begraafplaats Margraten, Huifkartocht incl. bourgondische lunch, Rondvaart Rederij Stiphout incl. kapiteinslunch, Rondrit zonnetrein Maastricht Afscheidslunch, Reisleiding gedurende de gehele reis

Beleef het charmante Rügen met zijn iconische krijtrotsen, pittoreske stadjes en rijke historie. Geniet van een nostalgische stoomtreinrit, een rondvaart langs de kust en een huifkartocht op het rustieke Hiddensee. Een perfecte mix van natuur, cultuur en ontspanning!

www.veenstrareizen.nl

Seniorenreis Moezel - 5 dagen

Vertrek: 17 juli 2025

INCLUSIEF

Reis per comfort class touringcar, 4 Overnachtingen in Moselhotel Peifer o.b.v. halfpension, Bezoek Maria Laach ,Boottocht Moezel, Wijnproeverij, Toeristentreintje Bernkastel-Kues, Rit met Drachenfelsbahn Königswinter, Warme afscheidslunch, Reisleiding gedurende de gehele reis

Exclusief: € 15 reserveringskosten per boeking, SGVR € 5,- p.p. & toeslag 1-persoonskamer BOEK NU 0511-541809

27, 28 en 29 juni 2025

Leeuwarden

Het oudste nog werkende planetarium ter wereld

Ooit omhoog gekeken naar de sterren en planeten en je afgevraagd waar het nu echt om draait?

Bewonder nu UNESCO’s Werelderfgoed Koninklijk Eise Eisinga Planetarium. In voormalige universiteitsstad Franeker ontdek je ons universum met het oudste nog werkende planetarium ter wereld. Bij je bezoek kom je alles te weten over ons zonnestelsel in de Planetariumkamer.

Alleen toegang met een vooraf gereserveerd ticket via onze website

WWW.EISINGA-PLANETARIUM.NL Eise Eisingastraat 3 Franeker 0517-393070

749,€ 769,-

Marten Rinze van der Velde startte in de naoorlogse jaren een cafetaria in de Doelesteeg in het pand van de latere koffiebar Sybs. In 1957 begon hij, na een aantal jaren horeca op de Voorstreek, Marten’s Cafetaria aan de Nieuwestad, recht tegenover het politiebureau. Zoon Martin nam de zaak in 1982 over van de familie Jager, die vanaf midden jaren zestig de eigenaren waren.

Veel oudere Leeuwarders kennen Martin niet alleen van Marten’s Cafetaria, maar ook als dj bij Bar Q en de lokale omroep Radio Mercurius. “Begin jaren zeventig draaide ik in Bar Q. Ik had geen zin om bij mijn vader in de zaak te gaan, want ik zag wat voor aanslag het had op zijn gezondheid.” Zijn vader draaide zeven dagen in de week. “Hij had als eerste een automatiek in

Tekst en foto boven: Ritsko van Vliet, zwart-wit foto's: eigen foto's

Veel bedrijven uit de jaren zeventig en tachtig zijn allang uit het straatbeeld verdwenen. De Leeuwarder Seniorenkrant nodigt oud-eigenaren uit om in de schaduw van hun oude pand te vertellen over toen.

EIGENAAR DIG

‘IK WILDE DE HORECA NIET IN, MAAR JA…’

MARTIN VAN DER VELDE OVER MARTEN’S CAFETARIA

Leeuwarden. In het weekend was het pas vier uur in de nacht voordat de tent sloot. En als er dan een paar kroeglopers voor de dichte zaak naar boven riepen dat ze nog wel ‘lekkere trek’ hadden, kwam hij naar beneden, want het vet was nog wel heet.”

Terwijl Martin vertelt over bijna vijftig jaar Marten’s Cafetaria komen de stoere verhalen naar boven. “Peter Koelewijn had met zijn Rockets opgetreden in De Harmonie. Na afloop genoot hij met zijn band bij ons van pa’s heerlijke kroketten. De zanger zag op de deur een poster van een boksgala van boksvereniging Frisia en begon wat boksbewegingen te maken. Toevallig stond een van de leden van de Leeuwarder boksschool ook in de automatiek. Die vond de demonstratie maar belachelijk en deed voor hoe je een echte stoot moest plaatsen. Voordat de aanwezigen het in de gaten hadden kreeg Koelewijn een stomp op zijn gezicht en lag hij languit op de grond.”

Halverwege de jaren zestig was Van der Velde senior op. Het harde werken had hem gesloopt. Hij deed de zaak over de aan de familie Jager, die een goedlopende fietsenzaak had op de Westerplantage. “Het waren geen horecamensen, maar met een verbouwing en een andere aanpak hadden zij de loop er goed in. Maar na zo’n vijftien jaar hadden hun kinderen het horecaleven wel gezien en vonden ze hun weg in andere zaken.” Op een dag kreeg Martin het aanbod om Marten’s Cafetaria te runnen. “Ik werkte destijds in het filiaal van platenzaak Van den Akker op de Voorstreek, terwijl ik in de weekenden ergens in Friesland de plaatjes aan elkaar praatte. Ik wilde niet de horeca in, maar ja, ik dacht: waarom niet? Als dj zit je toch ook in de horeca.” Martin pakte de zaken serieus aan. “In de periode dat mijn vader de zaak runde, werd praktisch alles zelf gemaakt, maar inmiddels werden de producten kant-en-klaar aangeleverd, waarbij de kwaliteit hoog in het vaandel stond. Producten zoals pizza’s en broodjes shoarma stonden ook op het menu, maar die heb ik uiteindelijk van de lijst geschrapt. De verkoop van die producten liet ik over aan de gespecialiseerde zaken.”

Veel klandizie had Martin van kostgangers die in het centrum van Leeuwarden werkten. “Tussendoor een snelle lunch en aan het eind van de middag een warme hap. Gasten van buiten de stad stalden hun boodschappen na het winkelen bij ons in het magazijn. Zo ontstond er een band met deze vaste klanten. Soms als het erg druk was, was er de mogelijkheid om in de keuken aan de personeelstafel even te wachten tot er weer een tafeltje vrijkwam.”

Toch kwam na bijna vijftig jaar een eind aan Marten’s Cafetaria. “Marijke, mijn vrouw, overleed in 1996 en ikzelf onderging een hartoperatie. Vervolgens was door het veranderende stadsbeeld de loop naar dit stuk van de Nieuwestad behoorlijk teruggevallen. Ook was er geen opvolging voor de cafetaria en de bedrijfslasten liepen behoorlijk op. Eigenlijk moest ik ook nodig moderniseren en dat zag ik niet meer zitten.” Uiteindelijk zou Martin toch op dezelfde plek blijven werken. “Willem Rozendaal, directeur van Boeken Voordeel, kwam regelmatig bij mij lunchen. Hij had naast het pand van Marten’s ook een vestiging. Als ik zou stoppen, wilde hij wel een filiaal van Euroland in het pand, met mij als bedrijfsleider. Zo belandde ik in een geheel andere wereld.”

Ook na zijn pensioengerechtigde leeftijd bleef Martin bij Euroland werken, tot het bedrijf ophield te bestaan. Stilzitten is er voor hem nog steeds niet bij. Wekelijks is hij met zijn muziekprogramma’s te beluisteren bij RTV NOF. “Het geeft de nodige structuur in mijn dagelijks leven en zorgt ervoor dat ik nog een rijk sociaal leven heb.” ■

Martin van der Velde voor Nieuwestad 56.

Marten van der Velde serveert uit.

Martin voor het zelfbedieningsbuffet.

Losse maaltijd €€9,95 incl.bezorging/ BTW

Maaltijdservice aan Huis is onderdeel van de Interzorg Groep: voor al uw Thuiszorg, Woonzorg, Maatschappelijke Zorg en Maaltijdservice Foswerterstrjitte 71 | 9172 PS | Ferwert | 088 - 5180200 | www.interzorggroep.nl

Vul de antwoordkaart in en ontvang geheel vrijblijvend 2 maaltijden voor slechts � 10,-. Normaliter kost een maaltijd � 9,95. U kunt voor slechts � 1,30 een voorgerecht (soep) bijbestellen en voor slechts � 1,20 een nagerecht. * Na het ontvangen van de antwoordkaart nemen wij zo snel mogelijk contact met u op over het leveren van de twee maaltijden.

✔ Ik maak gebruik van de proefactie en ontvang graag eenmalig 2 maaltijden voor slechts€€ 10,-

Naam:

Adres:

Woonplaats:

Telefoon:

E-mail:

Postzegel niet nodig

Maaltijdservice aan Huis

Antwoordnummer 6700 9172 ZX Ferwert

CITYPROMS IN LEEUWARDEN: MUZIEK ZONDER DREMPELS

Van vrijdag 27 tot en met zondag 29 juni verandert het centrum van Leeuwarden opnieuw in een openluchtconcertzaal. CityProms, inmiddels een vaste waarde op de Friese festivalagenda, biedt drie dagen lang muziek, ontmoeting en verstilling – zonder dat daar een entreekaartje tegenover staat. Alle concerten zijn gratis toegankelijk. Geen poortjes, geen bandjes, geen voorwaarden. Alleen een stoel, een klapbank of een plek op het plein.

Wat opvalt aan het programma van CityProms 2025 is de breedte. Natuurlijk zijn er de bekende namen: het Kamerorkest van het Noorden, Eric Vloeimans, Neo-fanfare 9x13. Maar ook jong talent krijgt ruimte, bijvoorbeeld via FutureProms, waar jeugd-orkesten uit de regio optreden. Wie op zoek is naar klassieke werken, kan terecht in de Grote of Jacobijnerkerk. Wie liever op het terras blijft zitten, krijgt de muziek er gratis bij.

Op het Wilhelminaplein klinkt jazz. In de Blokhuispoort verrassen jonge ensembles. Het programma is samengesteld voor een breed publiek, met muziek die op ver-

schillende manieren binnenkomtvia herinnering, emotie, of gewoon via het trommelvlies.

CityProms werkt al jaren samen met maatschappelijke partners zoals Embrace Nederland, een organisatie die muziek inzet in de zorg. Denk aan muzikale ontmoetingen in verpleeghuizen, aan mensen met dementie of andere kwetsbare doelgroepen. Geen grote gebaren, maar kleinschalige interventies die juist daardoor raken.

CITYPROMS WIL GRATIS BLIJVEN CityProms raakte een belangrijke structurele subsidie kwijt. Om het festival gratis en toegankelijk te

houden, organiseert het festival dit jaar voor het eerst twee bijzondere, betaalde onderdelen: het intieme Jazzdiner met Eric Vloeimans & Friends én het spectaculaire Dinner in the Sky. Voor beide evenementen koop je een kaartje, en de opbrengst helpt direct mee om de rest van het festival - dus álle gratis concerten, orkesten, kinderprogramma’s en stadsoptredensmogelijk te maken.

Op vrijdagavond 27 juni krijgt 'fine dining' een nieuwe betekenis tijdens Dinner in the Sky, een exclusieve belevenis op zo’n 40 meter boven het Wilhelminaplein. Terwijl je geniet van een verfijnd drie-

gangendiner, word je omringd door livemuziek en een spectaculair uitzicht over de stad.

Het jazzdiner met Eric Vloeimans & Friends is op zaterdag in het proefverlof in de Blokhuispoort: een kleinschalig avondconcert waar muziek en ontmoeting samenkomen aan tafel. Het festival wordt zondagmiddag afgesloten op het Wilhelminaplein met een groot meezingfeest, onder aanvoering van de Friese wijkorkesten. ■

Het volledige programma staat op www.cityproms.nl.

APOLLO ENSEMBLE MET DE BRAZILIAANSE OPERA ‘AUTO DA CATINGUEIRA’

EEN OPERA VOL PASSIE, POËZIE EN TRAGISCHE LIEFDESSTRIJD

Kom mee naar de kleurrijke muzikale wereld van de binnenlanden van Brazilië. De opera 'de gitaren des doods' werd geschreven door componist Elomar Figueira Mello in de traditie van de oude Italiaanse opera, maar zit ook vol elementen uit de cultuur van de Sertão van Bahia: melodische en ritmische lijnen, recitatieven die verwijzen naar de oude troubadourskunst en Iberische Romantiek.

Het verhaal: een volksverhaal uit Bahia Het verhaal gaat over Dassanta, een meisje van nederige afkomst, begiftigd met een schoon-

heid “nog mooier dan de dood” die haar het voorwerp van lust door mannen (de musici) en afgunst door vrouwen maakt. Haar leven is een legende geworden. Dassanta, de dochter van een cowboy, hoedt de geiten van haar vader in het ‘veld van de zeven sterren’. Ze heeft aanvankelijk een hekel aan het harde en eenzame leven dat ze leidt, totdat ze verliefd wordt op een muilezelman, waarbij de verteller niet met zekerheid kan zeggen of ze ermee getrouwd is of er alleen mee slaapt… Zeker

is dat vele mannen achter haar aanzitten waardoor de bruisende wereld (de stad) voor haar binnen handbereik ligt. Maar aan de andere kant voelt ze de sterke band met haar ‘veld van zeven sterren’. Het werk bereikt zijn hoogtepunt tijdens een muziekwedstrijd, waarin de muzikanten elkaar herkennen als rivalen voor de liefde van het herderinnetje, en de vijandigheid tussen hen gaat verder dan de grenzen van de muzikale verzen, wat leidt tot geweld dat uitmondt in een tragedie.

Elomar heeft op ingenieuze wijze het verhaal als uitgangspunt voor zijn gedichten genomen en op muziek gezet. Zijn wens om het in de volkstaal van het publiek te laten zingen was de reden om het te vertalen. Door pure schoonheid van deze unieke gedichten vond de vertaling de weg naar de uitgever Ezo Wolf en zal het ook met uitleg verkrijgbaar zijn.

Het Apollo Ensemble kwam tijdens een tournee in Brazilië in aanraking met het werk van Elomar. Het idee om deze opera met barokinstrumenten uit te voeren werd door Elomar direct omarmd. Zo werd het plan geboren voor deze internationale coproductie waarbij de wereldberoemde Braziliaanse regisseur, Andre Heller Lopes, garant staat voor een mooie uitgebalanceerde regie en het Apollo Ensemble voor een muzikaal sterke uitvoering. ■

Foto:

Merlijn Doomernik

DE HULPMIDDELEN OUTLET TEGEN VERSPILLING

Wist u dat de zorg een grote ‘vervuiler’ is?

Dat de zorg mede verantwoordelijk is voor een flinke uitstoot van de CO2 gassen? Dat is één van de redenen, waarom er in september vorig jaar, een winkel voor gebruikte zorghulpmiddelen in Burgum is gestart: De Hulpmiddelen Outlet.

De Hulpmiddelen Outlet (HMO) is in staat om rollators, scootmobielen, rolstoelen, hoog-laagbedden (en nog veel meer) tegen betaalbare prijzen aan te bieden. En de hulpmiddelen zijn vaak als nieuw, helemaal schoongemaakt, nagekeken en

Tjitte

uit Aldeboarn:

Zorgeloos warm wonen, op z’n Fries

ALDEBOARN – Na 45 jaar in dezelfde woning besloot Tjitte de sprong te wagen: hij verduurzaamde zijn huis met een hybride warmtepomp van Adlår. Een stap die hij aanvankelijk met twijfel overwoog, maar waar hij nu elke dag de vruchten van plukt.

Ook op latere leeftijd een slimme keuze: “Dit voelt goed”

“Je denkt toch: moet ik op mijn leeftijd nog wel aan zoiets beginnen?” vertelt Tjitte nuchter.

zo nodig van nieuwe onderdelen voorzien. En, wist u dat de HMO ook een plek is, waar mensen werkervaring opdoen, sociale contacten en zelfvertrouwen opbouwen om zo een nieuwe stap richting werk en/of een opleiding te zetten?

Deze sociale onderneming is op zoek naar hulpmiddelen die niet meer in gebruik zijn en waar u eigenlijk wel vanaf wil. Die misschien wel in de weg staan of staan te verstoffen. Bent u in staat om ze naar één van onze inleverpunten te brengen (zie advertentie) of wilt u liever dat wij ze komen ophalen? Dan doen we dit graag.

“Maar ik had ook geen zin meer om telkens met de thermostaat te klooien. Het mocht allemaal wel wat makkelijker.” Die wens naar comfort en eenvoud bracht hem bij Adlår, een leverancier van warmtepompen die actief is in heel Nederland. Wat hem vooral overtuigde, was de persoonlijke aanpak. “Ze kwamen gewoon langs, namen rustig de tijd en legden alles in duidelijke taal uit. Geen verkooppraatjes, gewoon eerlijk. Toen wist ik: dit voelt goed.”

“Het huis is constant warm, zonder schommelingen”

Constante warmte en stilte

Ook de installatie verliep boven verwachting soepel. “Ik dacht: dat wordt vast een hoop gedoe, maar het was zó gebeurd. Binnen een dag hing alles netjes op zijn plek. Je merkt aan alles dat die jongens weten wat ze doen.”

Sindsdien draait het systeem geruisloos op de achtergrond. “En je voelt het meteen,” zegt Tjitte. “Het huis is constant warm, zonder schommelingen. En stil dat viel me echt op. Je hoort hem bijna niet.”

Comfort én besparing

Voor Tjitte telt niet alleen het comfort, maar ook het gevoel dat alles klopt. “Het systeem doet gewoon wat het moet doen, zonder dat je erbij na hoeft te denken. En als je dan ook nog ziet

Kunt of wilt u nog geen afscheid nemen van uw hulpmiddel dan is het ook mogelijk dat de HMO bijvoorbeeld uw scootmobiel of aangepaste fiets voor u verkoopt op basis van een vooraf gemaakte afspraak. Kortom, redenen genoeg om eens langs te komen of te bellen!

Hulpmiddelen Outlet, Markt 66 in Burgum. Tel 06 13 38 05 39 (di-za 10.00 -16.00 uur).

dat je energieverbruik omlaag gaat, ja – dan weet je: dit was een goede keuze.”Op de vraag of hij het anderen zou aanraden, hoeft hij niet lang na te denken. “Zeker weten. Ik zou het zó weer doen. Sterker nog – ik had het eerder moeten doen.”

Benieuwd of een Adlår warmtepomp bij u past? Ga naar www.adlar.nl/actie of bekijk onze speciale aanbieding op de achterpagina van deze krant.

Sint Jacobsstraat

Maandag t/m woensdag van 07.30 - 19.00 uur

Do t/m zondagochtend van 07.30 - 01.30 uur

Op zon- en feestdagen gesloten

Zaailand

Maandag van 07.30 - 19.00 uur

Dinsdag en woensdag van 07.30 - 24.00 uur

Donderdag t/m zaterdag van 07.30 - 03.30 uur

Zondag van 11.30 uur - 18.00 uur

FIETSENSTALLINGLEEUWARDEN.NL

Tekst: Koesma Basdew

Zorgmedewerkers zijn mensen met cruciale beroepen. Zij staan dagelijks in de frontlinie. Mensen die ooit bewust hebben gekozen voor de zorgen welzijnssector, gedreven door hun grote zorghart en passie voor het vak. Maar steeds vaker zien we dat die passie verloren gaat.

Leidinggevenden en directies dragen hier onbedoeld aan bij. Door wanbeleid en mismanagement dooft bij velen het vlammetje langzaam uit. Personeel voelt zich verwaarloosd, raakt uitgeput en besluit uiteindelijk te vertrekken in de hoop dat het gras elders groener is. Terwijl juist leidinggevenden en bestuurders het verschil zouden kunnen maken, zijn zij soms, bewust of onbewust, onderdeel van het probleem. Samen houden zij een ongezonde situatie in stand.

Het vraagt tijd, energie en toewijding om als management, directie of bestuur zichtbaar, benaderbaar, verbindend en betrokken te zijn.

“Men moet geen oude bomen verplanten” is een gezegde dat zoveel betekent als: je kunt oude mensen beter niet uit hun vertrouwde omgeving weghalen. Een wijsheid waar veel in zit. Maar verhuizen op latere leeftijd is soms onvermijdelijk.

Ze was vijfentachtig toen er eindelijk een aanleunwoning vrij kwam, bij een zorginstelling in het dorp verderop. Meer zorg in de buurt, meer aanspraak en gezelligheid, en veel bekenden die haar al waren voorgegaan. Ze wist: dit was haar kans. Hoe moeilijk het ook was om na zestig jaar haar woonplaats te verlaten, ze besloot ervoor te gaan.

Alles moest in korte tijd geregeld worden, en dat was nogal wat. Soms

VAKER STILSTAAN BIJ STILSTAND De wereld van Koesma

Medewerkers willen zich gezien en gehoord voelen. Rennen doen ze toch wel – dat zit in hun aard. Helaas wordt er vaak misbruik gemaakt van die goedheid en verantwoordelijkheidsgevoel, totdat ze letterlijk omvallen. En wie zich ziek meldt, krijgt nauwelijks tijd om te herstellen, want de gaten in het rooster moeten nu eenmaal gevuld worden.

Steeds meer mensen verlaten de zorgsector. Niet omdat ze het werk niet mooi vinden, maar omdat ze het fysiek en mentaal niet meer volhouden. Het ziekteverzuim is hoog. Mensen vechten tegen ongezonde roosters, het salaris laat te wensen over en het personeelstekort blijft een hardnekkig probleem. Dat alles gaat ten koste van werkplezier en het leveren van zorg op maat. Terwijl juist onze ouderen en kwetsbaren ons zo hard nodig hebben.

Onze maatschappij is gefocust op presteren, scoren en jezelf blijven ontwikkelen, want ‘stilstand

Tekst: Boukje Wiersma

‘VREEMDE

is achteruitgang’. We proberen vooral niet te falen. Maar juist in falen schuilt groei. Tegenslagen en fouten maken je wijzer en sterker. Ze kunnen leiden tot nieuwe inzichten en persoonlijke ontwikkeling. Wie valt, moet zichzelf weer oprapen en de moed vinden om verder te gaan.

Ik werk al jaren in de zorg en ik mis de menselijke maat. De manier waarop er met zorgpersoneel wordt omgegaan, is verre van oké. Maar mijn vlam brandt nog altijd fel, dus ik blijf doen wat ik doe. En ik geloof: stilstand is helemaal niet verkeerd.

Stilstand is vooruitgang. Stilstand is aandacht voor je welzijn. Stilstand is opkomen voor jezelf. Stilstand is je grenzen bewaken. Stilstand is zelfliefde. Stilstand is zorgen voor morgen.

Laten we daar wat vaker bij stilstaan. ■

HANDEN PAKTEN HAAR VERLEDEN

IN’

werd het haar even te veel, maar haar kinderen namen haar zoveel mogelijk uit handen. Een verhuisbedrijf uit de buurt, gespecialiseerd in seniorenverhuizingen, leek de perfecte keuze. “We begrijpen dat het verlaten van uw oude huis en de bijbehorende levensverandering emotionele stress kan veroorzaken. Daar houden we rekening mee in alles wat we doen,” stond er op hun website. En dat deden ze ook. De verhuizers waren betrokken en deden er alles aan om deze ingrijpende stap zo comfortabel mogelijk te maken.

Ze adviseerden haar om op de dag van de verhuizing een uitje te plannen, zodat zij alles konden regelen zonder dat ze er last van had. De kinderen vonden dat ook een goed idee. Maar zij liet zich niet

zomaar wegsturen. Ze wilde erbij zijn, terwijl haar leven werd ingepakt en ergens anders weer werd neergezet. En daar was eigenlijk geen speld tussen te krijgen.

En dus zat ze, op de dag van de verhuizing, in een hoek van de woonkamer. In haar vertrouwde stoel, de rollator naast zich, terwijl het om haar heen een georganiseerde chaos was. De verhuizers sjouwden met dozen, zorgvuldig ingepakt in overleg met haar. Lampen gingen van het plafond, kasten werden uit elkaar gehaald. Vreemde handen die haar verleden inpakten. Iedereen bewoog zich behoedzaam om haar heen, als dansers rond een porseleinen vaas. Regelmatig vroeg iemand hoe het met haar ging. “Prima,” zei ze dan. Ze vond het stiekem ook best

COLUMN

gezellig. Het waren leuke jongens, die verhuizers.

Toen de laatste doos in de bus stond, nam haar zoon haar mee naar haar nieuwe huisje. Nog één laatste blik op de plek waar ze met haar overleden man zoveel had meegemaakt. Verdrietige momenten, maar ook heel mooie. Daar had ze gehoord dat haar kleinkinderen geslaagd waren. Daar had ze voor het eerst haar achterkleinzoon op schoot gehad.

De deur viel achter haar in het slot. Op naar het volgende hoofdstuk. Geen makkelijk deel van het boek, want voor een oude boom is het écht niet eenvoudig om verplant te worden.

Maar oude bomen... die zijn vaak verrassend sterk. ■

Muziektheater over de mogelijk onontdekte geschiedenis van Groningen

13 aug - 14 sep Meerstad

Tickets: zummerbuhne.nl

GOED PLAN!

Hulpmiddel over?

Lever uw (on)gebruikte hulpmiddel in!

Vaak blijven hulpmiddelen, die niet meer in gebruik zijn maar staan in huis. En die rollator of sta-op stoel van oma verkopen blijkt vaak lastig.

Bel ons: 0613 38 05 39.

Wij spreken met u af wat we voor u kunnen doen. U kunt het hulpmiddel doneren of door ons laten verkopentegen een vooraf afgesproken prijs.

Wij halern het op, reinigen, repareren en verkopen uw (on)gebruikte zorghulpmiddel.

U maakt er anderen weer blij mee!

Inleverpunt + winkel Burgum: HULPMIDDELENOUTLET Burgum, Markt 66 Inleverpunt Dokkum: PRO Dokkum, Birdaarderstraatweg 82

• één tarief voor afscheidsceremonies: kosteloos extra reserveren

• zeven dagen per week geopend, ook in de avonduren

• voor alle gezelschappen: klein of groot

• uw wensen, onze met cake,een borrel met speciaalbier en bitterballen, met tapas of een compleet lunchbuffet: het is allemaal

Rondweg-West 158, 9101 BG Dokkum | 0519 235 002 info@crematoriumnoordoostfryslan.frl www.crematoriumnoordoostfryslan.frl

HOE HERKEN IK EEN NEPMAIL, RARE SMS OF NEPTELEFOONTJE?

HOE HERKEN JE VALSE BERICHTEN?

• Er is haast bij. Het moet nu of het moet snel.

• Online criminelen spelen in op je emoties: bijvoorbeeld je nieuwsgierigheid, angst, medelijden of zorg om bijvoorbeeld een ouder of een kind.

• Online criminelen doen zich voor als een ander: de overheid, je bank, maar ook je (klein)kind.

• Oplichters doen alsof er een noodgeval is; als je niet snel reageert raak je je geld kwijt.

• De crimineel biedt een buitenkans aan; vaak te mooi om waar te zijn.

• Vaak weten online oplichters iets persoonlijks van je; ze lijken je te kennen omdat ze je wachtwoord weten via een datalek of omdat ze gegevens over je hebben opgezocht via social media.

• Online oplichters blijven altijd heel vriendelijk; ze proberen je vertrouwen te winnen door heel behulpzaam te zijn.

EN HOE HERKEN JE NOU

SPECIFIEK EEN VALSE E-MAIL?

1. Het e-mailadres van de afzender Via Spoofing kan een cybercrimineel je laten denken dat de afzender bijvoorbeeld een bank of webshop is. controleer het e-mailadres goed. Klik op het e-mailadres zodat die helemaal zichtbaar is. criminelen gebruiken vaan e-mailadressen die lijken op die van de bekende organisatie. Het adres kan er bijna hetzelfde uitzien, maar heeft een vreemd teken of cijfers in het e-mailadres staan. Let vooral goed op de domeinnaam. Dat is het deel achter het @-teken. Soms veranderen criminelen één letter of cijfer in de domeinnaam om deze echt te laten lijken. Ze vervangen bijvoorbeeld de letter ‘o’ door het cijfer 0 of

de letter ‘I’ door het cijfer 1. Zoek zelf de website van de afzender op. Kijk daar wat het e-mailadres is dat die organisatie gebruikt om jou een bericht te sturen. Let wel op, want met behulp van spoofing kunnen criminelen ook gebruikmaken van het echte e-mailadres van een organisaties. Lees daarom ook de volgende stappen goed door.

2. Er is geen persoonlijke aanhef Bekende personen en organisaties gebruiken meestal je naam in een e-mail. Als je met algemene termen als ‘Geachte heer/mevrouw’ of ‘Beste klant’ wordt aangesproken, let dan extra op.

3. Het taalgebruik in de e-mail

Valse e-mails bevatten veel minder taal- en spelfouten dan vroeger. Ook de logo’s en foto’s die worden gebruikt, zien er steeds professioneler uit. Neem toch de tijd om de e-mail goed door te lezen en te bekijken of je een rare taalfout ontdekt.

4. Een link in de e-mail

De link die je ziet in een e-mail, kan er in het echt anders uitzien. Ga met je muis over de link heen zonder te klikken. We noemen dat ‘hoveren’. Zo zie je de link waar je naartoe zou gaan als je erop zou klikken. Kijk goed of deze verwijst naar een bekende website.

5. E-mail in je spambox

Als een e-mail in je spambox (ongewenste e-mails) zit, is dit meestal een valse e-mail. Denk je toch dat het de e-mail van een betrouwbare afzender komt? Check dan even goed de stappen hierboven. Soms kan een vertrouwde e-mail in de spambox terechtkomen en helaas belanden niet alle valse e-mails in je spambox. Blijf dus altijd goed opletten.

HOE HERKEN IK EEN VALS TELEFOONTJE?

1. De oplichter vraagt om je persoonlijke gegevens

Doet iemand zich aan de telefoon voor als een medewerker van jouw bank? En zegt hij of zij dat je rekening is geblokkeerd of je instellingen voor internetbankieren niet goed staan? Vraagt deze persoon je om je rekeningnummer en inloggegevens. Een helpdeskmedewerker belt jou niet! Geef je persoonlijke gegevens niet af en laat je niet ompraten of intimideren. Kap het gesprek af en verbreek de verbinding. Zoek het telefoonnummer van de bank op (gebruik niet het telefoonnummer dat de beller je heeft gegeven) en check of ze je echt hebben gebeld. Bij sommige banken kan je in je bank-app controleren of er echt iemand van de bank met jou belt.

2. De oplichter vraagt om toegang tot je apparaten

Krijg je telefoon van de klantenservice van je internetprovider, een softwarebedrijf of de fabrikant van de computer, tablet of smartphone die je vertelt dat er een probleem is? Vraagt diegene aan je om vanaf afstand toegang te geven tot je apparaten om hard- of softwareproblemen op te lossen? Doe dit nooit zomaar en ga ook niet naar een website waar je software moet installeren om de problemen op te lossen. Verbreek bij twijfel de verbinding en check bij de internetprovider, het softwarebedrijf of de computerfabrikant of ze je echt hebben gebeld. Zoek zelf het nummer op in bijvoorbeeld een factuur of op de website van het bedrijf.

WAT KUN JE DOEN ALS JE NEP E-MAILS OF VALSE TELEFOONTJES KRIJGT?

- Je kunt natuurlijk elk rare e-mail verwijderen zonder het te beantwoorden. Dit is sowieso goed om te doen. Klik nooit op een linkje in zo’n bericht, want dan kan een virus worden geïnstalleerd.

- Wil je er voorgoed vanaf zijn, blokkeer dan bijvoorbeeld het telefoonnummer wat jou vals heeft gebeld of blokkeer de afzender van de e-mail. ■

veiliginternetten.nl/hoe-herken-ik-eennepmail-of-neptelefoontje/

Foto: Pexels.com

Tima Miroshnichenko

We worden steeds ouder en blijven het liefst zo lang mogelijk in onze oorspronkelijke omgeving wonen. Met het klimmen der jaren neemt de behoefte aan zorg toe. Vaak wordt een deel van deze zorg verleend door een kind of een goede bekende. Regelmatig worden er toezeggingen gedaan om de inspanningen van deze mantelzorger te belonen vanuit de nalatenschap. Dit is alleen niet zo gemakkelijk als het misschien lijkt.

Door: Hannie Schuurman, RegisterExecuteur

BELOFTE MAAKT SCHULD. MANTELZORG BELONEN UIT DE NALATENSCHAP?

WAT REGELT DE WET?

In het onderdeel Andere wettelijke rechten van het erfrecht is een bepaling opgenomen over een ‘som ineens’. De kring van personen aan wie dit bedrag gegeven kan worden is echter beperkt tot kind, stiefkind, schoonkind of kleinkind. De buurman, buurvrouw, goede vriend of vriendin vallen hier dus buiten.

Bij de toepassing van dit onderdeel uit de wet zijn twee zaken van belang:

• Degene die aanspraak maakt op de som ineens moet daar ook iets voor hebben opgeofferd, bijvoorbeeld door onbetaald zorgverlof op te nemen. Een kind dat mantelzorg heeft verleend aan een ouder en toen al met pensioen was, komt daarom niet in aanmerking.

• Als dit kind iets erft of een uitkering uit een levensverzekering ontvangt na het overlijden van de

ouder, dan wordt dat bedrag in mindering gebracht op de som ineens.

"MAATWERK VRAAGT OM AANDACHT VOORAF."

WAT KUN JE ZELF REGELEN?

De meest ‘veilige manier’ om te regelen dat iemand een beloning krijgt voor geleverde mantelzorg, is in de vorm van een arbeidsbeloning. Dit kan echter wel fiscale gevolgen hebben, bijvoorbeeld voor de toeslagen. Een andere optie is om het te regelen in de vorm van een schenking. Een schenking is niet zonder risico voor de verkrijger, omdat schenkingen die gedaan worden door iemand in een afhankelijke positie, teruggedraaid kunnen worden.

Zelfstandig, beschut wonen voor ouderen met lichte tot matige zorg die eigen regie behouden Dat kan bij Fidesta Vliethuus in Leeuwarden

Samen, veilig en vertrouwd Een vertrouwd thuis, dat is wonen bij Fidesta Vliethuus U woont bij ons zelfstandig in een eigen appartement, met vrijheid en regie over uw eigen leven

Bij ons wonen is je thuis voelen met de gezelligheid van samen mogen zijn, veel aandacht voor welzijn en je veilig voelen U bent bij ons nooit alleen, er is altijd iemand nabij Dat geeft een vertrouwd gevoel

“Warm en huiselijk”

Zorg, welzijn en gezelligheid Wij verlenen lichte tot matige zorg met veel aandacht voor persoonlijk welzijn, wekelijkse activiteiten, warmte en huiselijke gezelligheid

In onze centrale ruimte schuiven bewoners aan voor een kopje koffie of thee, voor een spelletje of voor een praatje Iedere dag wordt er gekookt met verse groenten, vlees of vis en vegetarisch

ALTERNATIEVEN VIA TESTAMENT OF SCHENKINGSAKTE

Het is ook mogelijk om een legaat toe te kennen aan degene die je iets wilt geven voor verrichte mantelzorg. Betreft het een legaat in geld, dan moet dit in een testament of een aanvulling op het testament worden geregeld. Dus via een notariële akte, die wordt geregistreerd bij het Centraal testamentenregister (CTR). De gift kan ook via een ‘schenking ter zake des doods’, de zogenaamde schenking op papier. Deze schenking komt pas tot uitvoering na het overlijden van de schenker. Dit kan alleen via een notariële akte geregeld worden.

De tijd waarin we leven vraagt om veel verschillende oplossingen voor uiteenlopende vraagstukken. Een RegisterExecuteur is bekend met nalatenschapsconflicten en vooral hoe deze te voorkomen zijn.

We hebben in Nederland modern vermogensrecht, met voldoende mogelijkheden voor maatwerk. Maatwerk vraagt om aandacht vooraf. ■

Heeft u een zorgindicatie en heeft u interesse om bij ons te komen wonen?

Neem dan contact met ons op voor een rondleiding

U bent van harte welkom!

Meer informatie: 06 48560584 info@fidesta-vliethuus nl

Noordvliet 443 8921 HH Leeuwarden

Tekst: Annette Bons

OVER DE SCHRIJVER

In februari 2025 trapte Iris de Graaf de boektour voor Vrijuit af bij Boekhandel Van der Velde in Leeuwarden. Een toepasselijke startplaats, want Iris de Graaf werd geboren in Leeuwarden en bracht er een groot deel van haar jeugd door. Na haar studie was ze onder andere werkzaam bij de Leeuwarder Courant. Inmiddels is zij bekend als nieuwslezer van het Journaal.

Rusland is het geboorteland van haar grootmoeder Katja. In haar jeugd bracht Iris menig vakantie door bij de Russische familie van haar oma, waardoor haar liefde voor dat land is ontstaan. Haar oma werd

BOEKBESPREKING

VRIJUIT -

Over Rusland en de liefde voor een land die niet wederzijds bleek te zijn

IRIS DE GRAAF

in de Tweede Wereldoorlog door de nazi’s naar Duitsland gedeporteerd om daar te werken in een fabriek, waar ze haar man ontmoette. Na de oorlog ging ze met hem in Leeuwarden wonen.

HET BOEK

In haar boek Vrijuit vertelt Iris over haar jaren als correspondent voor de NOS in Rusland. In 2020 kreeg zij deze functie. Haar plan was om vanuit Moskou te gaan schrijven en informeren over de hippe, nietpolitieke kant van Rusland.

Eenmaal gesetteld in Moskou ontstonden er al snel spanningen in het land ten opzichte van Oekraïne. In Rusland ontstond wantrouwen

ten opzichte van buitenlandse media en dat maakte het werken als correspondent steeds lastiger. In 2022 leidde de inval van Rusland in Oekraïne tot haar gedwongen vertrek uit Rusland.

“We praten dag in, dag uit over mannen op hoge posities en hun ego’s. Maar uiteindelijk nemen deze mannen beslissingen die honderdduizenden mensenlevens raken, verwoesten, of beëindigen. Dit is een ervaring die ik vanaf nu altijd bij me zal dragen.”

RECENSIE

Iris de Graaf schrijft op een toegankelijke en prettige manier over haar werk en bestaan in

Tekst: Boukje Wiersma en foto: Wikimedia Commons

ZOOGSTER OF MIN

Rusland. Een goed geschreven boek, waarin je als lezer meevoelt hoe de controle van de Russen beklemmender wordt en hoe het werken de correspondenten moeilijk wordt gemaakt. Haar liefde voor het land en de mensen blijft, maar de verhouding met haar Russische familie en haar privéleven komen onder druk te staan. Terug in Nederland valt het haar zwaar om het gewone leven weer op te pakken, temeer omdat ze weet dat ze niet meer welkom is in het land van haar grootmoeder. Een lezenswaardig boek! ■

Als er een baby geboren wordt, geven veel moeders hun kindje de borst. Lukt dat niet, dan krijgt de kleine een flesje met zuigelingenvoeding. Maar wist je dat sommige kinderen tot laat in de negentiende eeuw gevoed werden door een zoogster of min?

Een zoogster was een vrouw die, vaak kort na de geboorte van haar eigen kind, borstvoeding gaf aan de baby van iemand anders. Ze werd vooral ingehuurd door rijke families. wanneer de moeder was overleden tijdens de bevalling, ziek was of niet voldoende melk had. Arme gezinnen konden zich geen zoogster veroorloven; zij moesten het doen met melk van dieren of papjes van bijvoorbeeld gekookte graan. Vaak was dat gevaarlijk voor de baby.

In de hogere sociale klassen kwam het ook regelmatig voor dat vrouwen hun kindje niet zelf voedden omdat ze hun figuur wilden behouden, of omdat ze zich op hun sociale leven wilden richten. Het zal voor de moeders van nu lastig voor te stellen zijn dat ze die bijzondere, intieme momenten met hun baby om die reden aan iemand anders zouden overlaten.

Overigens werd de zoogster met zorg uitgekozen, omdat men dacht dat de moedermelk invloed had op de zuigeling. Het kind kreeg het karakter van degene van wie het de borst kreeg. Daar komt

de uitdrukking “Dat heeft hij met de moedermelk ingegoten” ook vandaan. De zoogster moest een goede persoonlijkheid hebben en zelfs de smaak en de volume van het zog werden beoordeeld.

In de bijbel wordt Deborah genoemd, die de voedster is van Rebekka (Gen. 35:8). Het is niet helemaal zeker dat ze Rebekka borstvoeding gaf, maar ze speelde in ieder geval een belangrijke rol bij de opvoeding. Ze had een gerespecteerde status binnen de familie. Voedster kan dus ook verwijzen naar verzorgster of opvoedster.

De opkomst van ziekenhuizen, zuigelingenzorg en de emancipatie van vrouwen zorgden ervoor dat het beroep van zoogster verdween. Wel zijn er nog moedermelkbanken, waar moeders die te veel voeding hebben voor hun eigen kindje moedermelk kunnen doneren. Dat wordt vooral gebruikt voor te vroeg geboren kinderen.

Tot slot: wist je dat onze eigen koningin Wilhelmina de borst kreeg van een min? Haar naam

was Evertje Schouten. Zij was de tweede min; de eerste zoogster beviel naar het schijnt slecht, onder andere omdat zij de pasgeboren prinses tutoyeerde. ■

Uitgeverij Lebowski / ISBN: 9789048873784

Een nieuw seizoen Harmonie: GUN JEZELF ALVAST DE BESTE PLAATSEN VOOR EEN FANTASTISCHE ERVARING!

Keuzestress? We lichten op deze pagina alvast een aantal topvoorstellingen voor je uit. Meer weten? Ga naar harmonie.nl en laat je inspireren door unieke interviews met Jeangu Macrooy, Frans Bauer en Esmee Dekker, die schittert in de musical West Side Story. Laat je ook inspireren door de columns die cabaretier Isabelle Kafando en actrice Victoria Koblenko speciaal voor De Harmonie schreven.

CARMEN:

MEESTERPIANIST KRISTIAN BEZUIDENHOUT

BEETHOVEN, BRAHMS EN MEER…

DONDERDAG 13 NOVEMBER

Elk jaar haalt De Harmonie een pianist van internationale wereldklasse naar Leeuwarden. Dit seizoen is dat de Australische Kristian Bezuidenhout: meester op de piano, klavecimbel en de pianoforte. In dit concert neemt hij je vertellend en spelend mee op een muzikale reis door de tijd op verschillende instrumenten: van onder meer Beethoven en Brahms voorwaarts in de tijd.

VURIG EN MEESLEPEND DANSSPEKTAKEL INTRODANS

VRIJDAG 16 JANUARI

Introdans komt met Carmen , een moderne dansbewerking van het beroemde verhaal over liefde en jaloezie. Choreograaf Gustavo Ramirez Sansano laat het vurige karakter van Carmen schitteren in een zwart-wit decor dat veel weg heeft van een schilderij van de beroemde kunstenaar Picasso.

Extra leuk: ontmoet na afloop de dansers in een meet & greet.

MEER DANS?

CHECK OOK ISH EN HET BALLETORKEST, IVGI&GREBEN OF GRAVITY & OTHER MYTHS.

10 DAGEN WEST SIDE STORY!

MET ESMEE DEKKER, SILVANA ROCHA, THIJS SNOEK EN ANDEREN

WOENSDAG 1 APRIL T/M ZONDAG 12 APRIL

De legendarische musical WEST SIDE STORY komt eindelijk terug! Het hartverscheurende verhaal over een onmogelijke liefde die opbloeit tijdens een bendeoorlog

in de straten van New York. In een stad vol rivaliteit en vooroordelen, vechten de Jets en de Sharks om de macht over hun wijk. Midden in dit geweld ontmoeten

voormalig lid van de Jets Tony en de zus van de Sharks-leider Maria elkaar en worden smoorverliefd. Hun verboden liefde ontvlamt de spanning tussen de bendes...

ISABELLE KAFANDO ROF DAAIMUND

DONDERDAG 23 APRIL

De Volkskrant riep haar uit tot acteertalent van 2024. Voor haar rol in Zomervacht ontving Isabelle Kafando een Gouden Kalf. En op 23 april schittert deze jonge actrice, met een zwak voor suikerbrood, in De Harmonie als ROF DAAIMUND: haar scherpe alterego. In een avondvullende voorstelling sleept ze je mee in een razendsnelle parade van typetjes die worstelen met hun identiteit.

EEN COMPLEET AVONDJE UIT!

Maak je avond compleet en kom vooraf dineren in ons theaterrestaurant Kwint. Of bestel meteen bij je tickets een Theaterplus Arrangement. Dan reserveren we een tafel voor je in het Theatercafé, vóór en na de voorstelling. Wij ontvangen je vooraf met een heerlijk kopje koffie of thee met een zoete lekkernij. In de pauze serveren we het drankje dat bij je ticket inbegrepen zit aan jouw eigen tafeltje. Na de voorstelling zorgen wij dat er een drankje en een Fries borrelplankje klaar staat. Alle heerlijke producten komen van lokale leveranciers

Foto:

Mark

Engelen

Het Ministerie van Justitie en Veiligheid, de politie, het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (het CCV) en zes ouderenorganisaties hebben de handen ineen geslagen om voorlichting te geven over verschillende methodes van oplichting. Wij geven u graag tips om oplichting te voorkomen.

MAAK HET OPLICHTERS NIET TE MAKKELIJK!

WONINGINBRAAKPREVENTIE

Blokje om?

Ook dan de deur op slot.

Sluit deuren en ramen.

Zorg voor goed hangen sluitwerk.

Slachtoﬀer worden van een woninginbraak heeft een enorme impact. Uw gevoel van veiligheid wordt aangetast. En wanneer u uw persoonlijke bezittingen kwijtraakt, brengt dat veel emoties met zich mee.

Hoewel een inbraak nooit voor honderd procent te voorkomen is, kunt u de kans op een inbraak wel verkleinen. Met eenvoudige beveiligingsmaatregelen zorgt u ervoor dat inbrekers uw woning liever overslaan.

WAT KUNT U ZELF DOEN?

1. Ramen dicht, lichtje aan en deur op slot Inbrekers kijken niet naar hoe u woont, maar hoe makkelijk ze binnen kunnen komen. Doe daarom altijd de ramen dicht, lichtje aan en deur op slot. Ook als u maar heel even weg gaat om bijvoorbeeld de hond uit te laten of om even snel een boodschap te doen.

2. Maak het ze niet te makkelijk. Leg waardevolle spullen uit het zicht. Zet vuilnisbakken weg en berg ladders achter slot en grendel op. Dat maakt het lastiger om naar de eerste verdieping te klimmen. Zorg ervoor dat criminelen zich bij uw huis niet gemakkelijk

3. Geef het idee dat er iemand thuis is. Laat een lichtje aan als u weggaat zodat uw huis een bewoonde indruk maakt. Gebruik een tijdschakelaar en vergeet de buitenlamp niet. Uw vertrouwde buren kunnen u helpen om een oogje in het zeil te houden als u wat langer weg bent van huis. Dit door de post weg te halen, de plantjes water te geven en de gordijnen af en toe te sluiten en weer te openen. U kunt ook gebruikmaken van de steeds slimmere apparaten (domotica) in uw woning die u van afstand kunt bedienen.

4. Doe ook uw schuur op slot. Pas als u de sleutel omdraait, is een deur echt op slot. Dat geldt ook voor uw schuur of garage. Vergeet daarom niet ook deze goed op slot te doen. Ook als u gewoon thuis bent.

5. Registreer uw kostbare spullen. De kans is groter dat u uw spullen na diefstal terugkrijgt, als u ze tijdens de aangifte bij de politie goed kunt omschrijven. Download de app Stop Heling voor het registreren van uw waardevolle eigendommen.

Kijk voor meer informatie op www.stopheling.nl.

MEER INFORMATIE?

Kijk op maakhetzeniettemakkelijk.nl

HET POLITIE KEURMERK VEILIG WONEN

Het Politiekeurmerk Veilig Wonen (PKVW) is een keurmerk voor woningen die voldoen aan de eisen op het gebied van inbraakpreventie en sociale veiligheid. Een inbreker heeft langer de tijd nodig om binnen te komen in een woning die is beveiligd volgens de eisen van het Politiekeurmerk.

BEVEILIGING VERKLEINT KANS OP INBRAAK

Inbreken in een slecht beveiligde woning kost vaak maar 30 seconden. Een inbreker bedenkt zich wel twee keer voor hij een woning met het Politiekeurmerk probeert te betreden.

De PKVW-maatregelen zijn van groot belang voor de veiligheid en de veiligheidsbeleving. Beveiligingsmaatregelen, zoals gecertiﬁceerd hang-en-sluitwerk, goede verlichting en overzicht in de straat, verkleinen de kans dat een inbreker toeslaat in uw woning.

PERSOONLIJK ADVIES

kunnen of haal deze weg en plaats buitenlampen.

Wilt u persoonlijk advies voor uw woning? Neem dan contact op met een Politiekeurmerk-beveiligingsadviseur. Kijk op politiekeurmerk.nl voor een adviseur bij u in de buurt.

DE VOORDELEN VAN HET POLITIEKEURMERK

• De kans op een geslaagde inbraak neemt fors af.

• De complete beveiliging van uw woning wordt nagelopen, ook brandveiligheid en verlichting in en om de woning.

• Korting op uw inboedelverzekering bij meerdere verzekeraars.

• Een erkende en betrouwbare PKVW-expert adviseert en voert de beveiligingsmaatregelen uit.

Energie die bij je blijft Warmtepomp + thuisbatterij

Bewaar wat je opwekt en gebruik het precies wanneer jij het nodig hebt. Slim verwarmen, slim opslaan. Exclusief bij Adlår. Claim nu jouw thuisbatterij en stap over op de toekomst!

Direct besparen op je energiekosten Investeer in een toekomstbestendige woning Beste Koop Warmtepomp Nu ook te financieren via het Warmtefonds