Przegląd Wielkopolski ● 2020 ● 1(127)
Jerzy Babiak, Marian Lorenz
Walory kulturowe Ziemi Kępińskiej1 Wielokulturowość subregionu Pierwszą wzmianką o dużym znaczeniu nie tylko dla Kępna, ale również całego kraju była umowa podpisana 15 lutego 1282 roku „na zamku-grodzie” kępińskim przez księcia Wielkopolski Przemysła II i pomorskiego Mściwoja. Był to jeden z ważniejszych aktów tamtych czasów, który przyczynił się do jednoczenia ziem polskich po rozbiciu dzielnicowym. Wydarzenie to możemy zapisać jako pierwsze zbliżenie odmiennych kulturowo dzielnic. Mozaika narodowościowa tych ziem odbijała się w różnorodności wyznaniowej. Kępno zamieszkałe było przez trzy grupy narodowościowe: Polaków, Niemców i Żydów. Wielokulturowość nie rodzi się z dnia na dzień. Do jej zaistnienia potrzebne jest współdziałanie różnych nacji i zapewnienie ich praw. W roku 1664 powstała pierwsza gmina ewangelicka, dla której właściciel miasta – Adam Biskupski z Rudnik nadał przywilej zezwalający na budowę kościoła, plebanii i szkoły, przekazując na ten cel plac w mieście. Marcin Olszowski jako właściciel miasta 16 maja 1674 roku przywilejem kolonizacyjnym zezwolił Żydom na osiedlanie się w Kępnie. Otrzymali oni prawo założenia własnej ulicy z domami przeznaczonymi tylko dla nich. W 1684 roku wspomniany Marcin Konstanty Olszowski, sprawujący funkcję starosty wieluńskiego, ufundował dla Kępna kościół parafialny. Był to akt wdzięczności wobec Boga za szczęśliwy powrót z wyprawy wiedeńskiej w 1683 roku.
Wkrótce po lokacji w Kępnie powstały szkoły elementarne prowadzone przez poszczególne gminy wyznaniowe: w 1684 roku przy gminie ewangelickiej, w 1674 przy gminie żydowskie i w 1685 przy parafii katolickiej. Pomijając najstarsze uwarunkowania, należy przyznać, że wielokulturowość swoje źródło ma w mądrej polityce ówczesnego właściciela miasta, jak również w nadawanych później przywilejach dla poszczególnych wyznań, które umożliwiły kontynuację tradycji i myśli religijnych poszczególnych grup narodowościowych. To stworzyło potencjał naszej Ziemi Kępińskiej. Pozostałością po wielu kulturach Kępna są obiekty sakralne trzech wyznań, ciekawe zabytki budowlane, tradycyjne pielgrzymki, odpusty – św. Rocha, św. Idziego, Matki Boskiej „Pólkowskiej”.
Ratusz w Kępnie. Fot. Jerzy Babiak
Obiekty kultury materialnej Zacznijmy od zabytkowego ratusza mieszczącego się w środku jednego z największych rynków w Wielkopolsce. Budowla z 1835 roku zwieńczona jest wieżyczką z zegarem.
Ziemia Kępińska, jak wiele innych, jest pojęciem nieostrym, którego terytorialny zasięg zmieniał się wraz z historycznymi i politycznymi przeobrażeniami. Dziś mówiąc o sztuce kępińskiej, niektórzy zaliczają do niej także sąsiednie terytoria – obszary powiatu ostrzeszowskiego, wieruszowskiego czy namysłowskiego. Mając świadomość tej zmienności, na użytek niniejszego opracowania rozumienie tego pojęcia ograniczamy do powiatu kępińskiego. 1
41
