HJK ARCHITECTEN: “Alle ontwerpen ontstaan uit maatschappelijke betrokkenheid”

Gebouwen die mooi, kwalitatief en functioneel zijn. Die voldoen aan de nieuwste bouwtechnische-, onderhoudstechnischeen duurzaamheidseisen. En dat binnen een beperkt budget. Dat is de puzzel die de veertien teamleden van HJK architecten iedere keer oplost. Dat lukt onder meer omdat het bureau het hele proces in eigen beheer heeft en de tekenaar daarin even belangrijk is als de architect. En of het nu een sociale woning of woon-zorgcomplex betreft, alle ontwerpen hebben een ding gemeen: ze zijn ontstaan uit maatschappelijke betrokkenheid. Harry Nanninga (architect en eigenaar) en Stephan Goverts (ontwerper) vertellen hoe de kijk op wonen verandert en tot welke verrassende woonconcepten dat kan leiden.

Wat de laatste tijd enorm opvalt, is de trek van de stad naar de regio. Nanninga: “Eerst gaat de jeugd studeren in Groningen om vervolgens, soms noodgedwongen door de hoge huizenprijzen, een eigen huis buiten de stad te zoeken. Maar zelfs daar stijgen de prijzen rap. We spraken jonge dorpelingen die niet genoeg kunnen lenen om een huis in hun geboorteplaats te kopen. Voor hen zijn we nu bezig om betaalbare starterswoningen te bouwen, met een woonkamer en slaapkamer. Want een klassieke eengezinswoning zoals we die kennen, zit er voor een grote groep mensen gewoon niet in. Zulke situaties dwingen ons om actie te ondernemen en met nieuwe, betaalbare woonproducten te komen.”

“Tegelijkertijd komt er een generatie aan die juist uit de eengezinswoningen wil”, vervolgt Nanninga. “Waar men eerder vasthield aan dezelfde hoeveelheid vierkante meters op latere leeftijd, ontstaat nu de behoefte aan kleinere woningen. Het is daarbij belangrijk dat de woning levensloopbestendig is, zodat de bewoners er zo lang mogelijk zelfstandig kunnen blijven wonen. Door deze ontwikkelingen moeten we wederom met andere woonproducten aan de gang. Bungalow’s en patio’s zijn terug van weggeweest en populairder dan ooit. Daarnaast is het mogelijk om een bestaande woning om te bouwen tot levensloopbestendige woning. Die vraag krijgen wij steeds vaker, zowel van de sociale woningbouw als van particuliere huizeneigenaren.”

Nieuwbouw is slechts een van de vele mogelijkheden, vult Goverts aan. “Als de opgave verandert, verandert de kijk op ontwerpen ook, zowel bij de oudere als jongere generatie. Daarbij verliezen we de bestaande woningvoorraad niet uit het oog. Zo verduurzamen we vele woningen zodat ze weer voldoen aan de hedendaagse kwaliteitseisen. Of het nu gaat om een betere isolatie, triple glas of een nieuw dak: we passen alles aan om de woning weer te laten voldoen aan de eisen en om de levensduur van de woning te verlengen.” Een mooi voorbeeld zijn de gerenoveerde woningen aan de Molenstreek in Veendam. Wie daar langsrijdt, zou nooit vermoeden dat deze woningen in 1921 gebouwd zijn. Nanninga: “We zien veel woningen waarvan de plattegronden en de casco’s goed zijn, terwijl de uitstraling, isolatiewaarden en bouwkundige kwaliteit niet meer voldoen. Het is een mooie opgave om zo’n woning zijn waarde voor de komende 40 jaar te laten behouden.”

Molenstreek is een goed voorbeeld van waar HJK architecten om bekend staat: degelijke, doelmatige woonconcepten. Maar ondertussen worden er ook vernieuwende ontwerpen bedacht. Het modulaire woonconcept in Blauwestad, een samenwerking met Extenzo, is daar hét voorbeeld van. Goverts: “De basis van het ontwerp is een geschakelde bungalow met een ruime woonkamer en slaapkamer, en mensen kunnen deze naar wens uitbreiden met een garage, verruiming aan de voor- of achterzijde en een extra verdieping. De gedachte is dat iedereen zo’n woning naar eigen wens en budget kan samenstellen: van een stel 70-plussers tot een jong gezin.”

In eerste instantie zijn er achttien woningen verkocht, daar zijn later vijftien bijgekomen. “In het begin waren de gemeente en provincie bang dat elke woning hetzelfde zou worden”, herinnert Goverts zich. “Het leuke is dat de woningen juist totaal verschillend zijn geworden! Uit de hele serie zijn slechts twee basisbungalows gebouwd en de rest van de woningen zijn allemaal anders geworden. Van de grootste tot de kleinste opbouw en binnen alle prijsklassen. Het werkt dus om mensen voor een betaalbare prijs keuzes voor te leggen.”

HJK Architecten ontwerpt veel woonconcepten voor de zorg. Die concepten veranderen net zo goed, vertelt Nanninga: “Verzorgingstehuizen bestaan eigenlijk niet meer. Er zijn nu alleen nog verpleeghuizen, waar je pas terechtkomt als de zorgvraag te groot wordt om zelfstandig te kunnen wonen. Toch is het, ook in die laatste fase van het leven, belangrijk dat mensen zich thuis voelen. Op een plek waar ze weliswaar 24-uurszorg kunnen krijgen, maar waar het wonen nog steeds centraal staat. Dat is onze uitdaging.”

Een project waar de balans tussen wonen en zorg uitstekend gelukt is, is zorgcomplex het Hooge Heem in Grootegast. Nanninga: “De ensuitedeuren, de vloeren met parketlook en de grote fauteuils geven de bewoners een huiselijk gevoel. Zorgverleners lopen hier rond of nemen plaats aan de bar van de grote landelijke keuken, in plaats van te verdwijnen in steriele kantoorruimten.” Bij dit project was HJK architecten, net als bij de meeste andere projecten, van a tot z betrokken. “Van het bespreken van de visie van de bestuurders tot en met de kleur van de vloerbedekking. Aan alles wordt gedacht, met in ons achterhoofd altijd de mensen die er zullen gaan wonen.” En dat dit woonconcept goed werkt, blijkt wel uit de nieuwbouw waar momenteel aan gewerkt wordt.

HJK architecten werd gevraagd om geschakelde, levensloopbestendige twee-onder-een-kapwoningen te ontwerpen. Goverts: “In eerste instantie dachten we aan een woning met twee lagen alleen bij nader inzien vonden we dat niet passend. Rondom de te bouwen woningen stonden namelijk tiny houses met veel groen, dus grote woningen zouden niet in dat beeld passen. Uiteindelijk kwamen we uit op grote tiny houses met glazen puien vanaf de grond tot het plafond, met vrij uitzicht op het binnengebied. Nog steeds sociale woningbouw, maar dan mét een vakantiegevoel. En dat in Oost-Groningen.”

Onlangs zijn er nieuwe architecten en tekenaars begonnen bij HJK architecten. Het oudste teamlid is 66 jaar en de jongste is 24 jaar, dus alle generaties zijn vertegenwoordigd. Dat is belangrijk voor de continuïteit, vertelt Nanninga: “Ons bureau zoekt naar stabiliteit door de jaren heen. We kijken dus naar de toekomst: hoe kunnen we het bedrijf voortzetten als straks de derde generatie directieleden met pensioen gaat? Door nieuwe mensen aan te nemen kunnen we bestaande kennis overdragen en nieuwe kennis in laten brengen. En in een snel veranderende vastgoedwereld toch die stabiliteit en kwaliteit blijven bieden. Zodat we kunnen blijven bouwen aan maatschappelijke, duurzame en betaalbare gebouwen.”