ROELAND VAN DER SCHAAF wethouder ruimtelijke ontwikkeling Gemeente Groningen

Vanuit het tijdelijke onderkomen van B&W aan de Radesingel in Groningen werkt wethouder Roeland van der Schaaf gestaag aan een aantal grote projecten op het gebied van ruimtelijke ordening, wonen en wijkvernieuwing. Het is een portefeuille met ambitie en visie, zoals hij zelf beaamt. De bevlogenheid waarmee de PvdA-wethouder zijn stad tegemoet treedt, kenmerkt hem. Dat blijkt tijdens het gesprek: hij is evenveel wethouder als echte Groninger. “Ik doe mijn werk vanuit liefde voor de stad Groningen.”

Ambitie en visie, die termen vallen regelmatig als Van der Schaaf aan het woord is. Het hoort bij de positie die de stad Groningen inneemt en die hoort bij een stad met een duidelijke regiofunctie. Van der Schaaf: “Het is van belang te zien dat wij als stad Groningen een regionale functie hebben, met voorzieningen en faciliteiten die je elders in het Noorden van Nederland niet vindt. We hebben een verantwoordelijkheid om die functie naar behoren te vervullen. Ons stadscentrum is het centrum van Noord-Nederland, maar de openbare ruimte wordt er niet groter op. Onze groei moet daarvan in het teken staan, maar die mag niet ten koste gaan van de leefkwaliteit.”

Die verantwoordelijkheid zit in het DNA van de stad, stelt Van der Schaaf. “Groningen is van oudsher een stad die wil groeien. We willen de vraag naar woningen accommoderen, de binnenstad blijven ontwikkelen en ook in economische zin een rol van betekenis spelen. Zaken als cultuur, sport en leefkwaliteit zijn dan van belang. Je hoeft hier maar een kwartiertje te fietsen en je bent in het open land. Dat moeten

we koesteren. Tegelijkertijd hebben we op dit moment enorme uitdagingen als het gaat om woningen. We zitten midden in een wooncrisis met grote tekorten op de woningmarkt. Daar is visie voor nodig, en ambitie.”

Het vergt visie en moed om groei en leefbaarheid gelijk op te laten gaan. Volgens Van der Schaaf is groei belangrijk, maar mag het geen doel op zich zijn. “Je ziet dat mensen in het Noorden graag in de stad wonen, of in ieder geval in de buurt van de stad. Het is belangrijk dat mensen in de buurt wonen van hun werk en waar ze hun onderwijs genieten. Dat voorkomt allerlei verplaatsingen, en het zorgt ervoor dat we de landelijke gebieden kunnen ontzien.”

Het is een voorbeeld van hoe het mes aan twee kanten snijdt. Van der Schaaf ziet dat de natuurlijke grenzen van de stad zijn bereikt. “De kracht van Groningen is compactheid. Steeds lapjes aan de stad plakken houdt een keertje op. De toekomst zit dus eerder in intensivering en transformatie van de stad zelf, dan een uitbreiding aan de groene buitenkant. We moeten de verbondenheid van de stad en het Ommeland goed zichtbaar houden.”

Groningen is in de gelukkige omstandigheid dat er een aantal gebieden voorhanden zijn die deze intensivering voor de komende jaren kan opvangen, met de Suikerzijde als meest aansprekende ontwikkellocatie. Het gebied, dat in 2008 door de gemeente werd aangekocht van de Suikerunie, is volop in ontwikkeling. Voor de eerste fase is de partnerselectie intussen afgerond; we werken samen met bouwer Dura Vermeer en de corporaties Nijestee en Patrimonium.

“De Suikerzijde is een mooi voorbeeld van een samenwerking met een marktpartij. Het is een enorme ruimte, vlakbij de binnenstad, met een spoor erbij. We willen graag laten zien hoe wij gezamenlijk onze stad inrichten. Maar het blijft een klus, want alle ideeën moeten betaalbaar en haalbaar blijven.

Dus met sociale woningbouw en vrije sector. We hebben ingezet op 5000 woningen, een gemengd programma, met veel ambitie en volume.”

Zo zijn er meer gebieden om de groei van de stad te accommoderen. Meerstad gaat de volgende fase in, De Held 3 gaat van start met nog eens 2000 woningen en de gebiedsontwikkeling van de Stadshavens aan de oostkant van stad, dat nog binnenstedelijker dan is dan Suikerzijde, gaat uiteindelijk 3500 woningen opleveren. “De Stadhavens en de Suikerzijde zijn twee van de veertien landelijke NOVIgebieden die vanuit het Rijk als belangrijke, strategische gebiedsontwikkelingen worden gezien. Het is heel bijzonder dat van de landelijk aangewezen projecten van de Nationale Omgevingsvisie (NOVI) er twee binnen onze stadsgrenzen liggen.”

De gemeente Groningen werkt met een aantal helder geformuleerde uitgangspunten voor stedelijk beleid. Het is mooi om met dergelijke vertrekpunten te werken, zegt Van der Schaaf, maar het gaat vooral om de manier waarop dat gebeurt. “Wij hechten waarde aan de rol van de gemeenschap. Ruimtelijke Ordening is nu eenmaal niet een optelsom van toevallige incidenten. De ontwikkeling en de waarde van die ontwikkelingen doen we samen: de gemeente, maatschappelijke organisaties, de mensen en onze partners, zoals bouwbedrijven. Bedrijven krijgen bij ons alle ruimte, op basis van een duidelijke visie en we merken dat ontwikkelaars dat zelf ook graag willen. Zonder richting is het moeilijk tot afspraken komen.”

Van der Schaaf heeft een manier van werken zien ontstaan die hem bevalt. “We zoeken de samenwerking met marktpartijen die meedenken en die hun licence to operate niet alleen halen uit het behalen van winst, maar ook uit het creëren van een maatschappelijke meerwaarde. Er zijn mooie voorbeelden van projectontwikkelaars die met ons samenwerken, met hart voor de stad en vanuit waarden die wij belangrijk vinden. Zo kom je tot een mooie synergie tussen markt, overheid en samenleving. En eerlijk is eerlijk, soms

komt de markt met ideeën die beter zijn dan wij bedacht hadden. Daarom is het van belang om samen op te trekken en goed naar elkaar te luisteren.”

Van der Schaaf hoeft niet lang te denken voor aansprekende voorbeelden van duurzame samenwerking. “De ALO-locatie aan Laan Corpus den Hoorn, vlakbij het Martini Ziekenhuis, ontwikkelen we samen met projectontwikkelaar MWPO en Nijestee. Daar komen 320 woningen, bedrijven en veel groen in de openbare ruimte. Daar hebben we elkaars kracht opgezocht en benadrukt.”

De ontwikkeling van het stationsgebied is een strategisch project en een voorbeeld om zoveel mogelijk voorzieningen in de binnenstad te behouden. Volgens Van der Schaaf verliest de binnenstad anders zijn specifieke functie en verplaatst het leven zich te veel naar de randen van de stad. Ook hier is visie het toverwoord: “We moeten de randen benutten om de stad lucht te geven. We zien dat de druk toeneemt en dan keert de wal het schip. Maar de binnenstad moet wel binnenstad blijven, dus met genoeg voorzieningen. De ontwikkeling van het stationsgebied is dus een manier om de binnenstad ruimer te definiëren. Hetzelfde hebben we destijds met de Westerhaven gedaan, daar is nu ook een grootstedelijke mix voorhanden van wonen, werken en recreëren. En hetzelfde zien we in een tweede ring om de stad, zoals in de campus van Zernike waar nu veel meer dynamiek is dan twintig jaar geleden. En laten we het Europapark niet vergeten: met een station, wonen, werk, sport, cultuur en onderwijs. Dat is een levendig stadsdeel geworden, met een interessante mix én groen, op een steenworp afstand van de binnenstad. Zulke gebieden bieden de stad compacte meerwaarde.”

Deze voorbeelden laten zien hoe visie een rol van betekenis speelt in de gebiedsontwikkeling. Van der Schaaf zet het in historisch perspectief om dit te benadrukken: “Groningen is van ver gekomen, zeker als je ziet waar we als stad dertig jaar geleden stonden, met een hoge werkloosheid en weinig perspectief. We zaten in de hoek waar de klappen vielen. Zelfs met een universiteit en hogeschool konden we de afstudeerders niet behouden, die vertrokken. Dat is nu anders: per saldo zien we nu dat veel mensen hier willen blijven wonen, dat is winst. We hebben laatst een prijs gewonnen als gezondste stad van Nederland. Al deze inzet gaat niet alleen van ons uit. In Groningen hebben we zes grote wooncorporaties, waarmee we eens in de zes weken bestuurlijk overleg voeren. Daarnaast zijn er werkgroepen op het gebied van duurzaamheid en woonkwaliteit, dus er is intensieve en regelmatige samenwerking die verdergaat dan alleen prestatieafspraken. Dat evenwicht definieert voor mij een goede, leefbare stad.”