Lente 2023

2

Natuurpunt Mechels Rivierengebied is actief in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Dankzij meer dan 4100 leden en een stevige ploeg vrijwilligers werkt Natuurpunt in deze gemeenten aan de bescherming en verdere ontwikkeling van de natuur. Leden van Natuurpunt Mechels Rivierengebied ontvangen dit driemaandelijks tijdschrift gratis. Andere Natuurpuntleden kunnen voor 2023 een abonnement nemen door 6 euro over te schrijven op rekening BE42 0013 6468 8754 met als vermelding ‘tijdschrift 2023’.

Contactpersonen

Natuurpunt Mechels Rivierengebied

Jorn Van de Velde, 0493 02 96 97, jorn.vandevelde@gmail.com

Kern Mechelen

voorlopig via Jorn Van de Velde (voorzitter afdeling)

Kern Bonheiden

Joost Dewyspelaere, 015 51 69 97, joost.dewyspelaere@skynet.be

Kern St.-Katelijne-Waver

Godelieve Janssens, 015 20 97 02, godelieve-jans@telenet.be

Kern Willebroek

Wim Candries, 0472 29 87 32

Werkten mee aan dit nummer

Diane Appels, Albert Bellekens, Wim Candries, Agnes Cannaerts, Peter Delvaux, Frank De Roover, Peter De Ridder, Dorien

Evenepoel, Frank Hadermann, Nils Iwens, Godelieve Janssens, Jimmy Luyckx, Rudy Meeus, Carla Morlion, Ann Pinceel, Charlotte

Spaas, Kurt Stevens, Wannes Van Daele, Tony Van den Broeck, Filip Van den Wyngaert, Jorn Van de Velde, Robin Verachtert

Redactie: redactie-mrg@natuurpunt.be

Druk: Buroform nv - www.buroform.be

Oplage: 4200 exemplaren

Ledenadministratie

Online (geregistreerde leden):

www.natuurpunt.be/controlepaneel/mijn-gegevens

Contactformulier: www.natuurpunt.be/contacteer-natuurpunt ledenadministratie@natuurpunt.be, 015 29 72 17

Website, Facebook en Twitter

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied www.facebook.com/NatuurpuntMechelsRivierengebied twitter.com/NatuurMechelen

Digitaal afdelingsnieuws

Planten- en dierenwaarnemingen in onze regio: www.mechelen.waarnemingen.be

Activiteitenflits: aanvragen via de startpagina van onze website www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Giften - Reservatenfonds

Schrijf je gift over op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding ‘project 3799 Mechels Rivierengebied’. Vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest afgeleverd.

Lid worden

Het lidgeld bedraagt 38 euro per gezin tot eind 2023. Overschrijven op rekening BE17 2300 0442 3321

heide met brem © Diane Appels Walk For Nature © Natuurpunt

In dit nummer

2

Be z oekerscentrum

Ann Pinceel - 015 43 61 09 - bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

© Diane Appels

Open op maandag en donderdag van 13u30 tot 17u30 en op zondag van 10u tot 17u30. Tijdens de paasvakantie ook op zaterdag van 13u30 tot 17u30.

- info over de lokale natuurgebieden en activiteiten

- wandelbrochures en gezinsspeurtochten

- kleine winkelhoek

Muizenhoekstraat 7, 2812 Muizen - www.natuurpunt.be/bc-mrg

Woordje vooraf...

Beste Natuurpunters,

Het begin van de lente markeert niet enkel een periode waarin Natuurpunters nog meer dan anders naar buiten trekken. Voor mezelf betekent het ook dat ik iets meer dan een jaar voorzitter ben van de mooie afdeling Mechels Rivierengebied. Dat vraagt om een terugblik!

Toen ik iets meer dan een jaar geleden als voorzitter begon, namen we net ook afscheid van twee jaar met verschillende coronapieken en -dalen. Die jaren hebben zeker voor een boost gezorgd: we merkten ook in onze afdeling dat de aandacht voor natuur toenam. Het Mechels Broek werd uitzonderlijk druk bezocht en ook vele andere natuurgebieden kregen zeer terecht meer aandacht. Ik hoop dat dit een positieve dynamiek teweeg heeft gebracht, waar we verder op kunnen bouwen. Het aantal leden, actieve vrijwilligers en geïnteresseerden in onze activiteiten, lag zeker hoog. Nu corona wat uit de aandacht is verdwenen, zien we dat de natuur haar eerste plaats wat verloren lijkt. Alle engagementen en vrijetijdsbestedingen zijn weer mogelijk, en wij moeten harder ons best doen om duidelijk te maken waar wíj het verschil maken. Dat is een uitdaging, maar wel een die we kunnen waarmaken! Gelukkig is er ook steun van het nationale Natuurpuntsecretariaat en ben jij misschien iemand die door de recente campagne vrijwilliger geworden is?

Mijn aanstelling was ook het afscheid van een voorzitter-loze periode voor de afdeling. Dat we een tijd zonder voorzitter zaten, betekent echter niet dat onze afdeling toen minder goed draaide. Precies dat is de kracht van onze bottom-up vrijwilligerswerking. Toch kan een voorzitter impact hebben. De kracht van onze afdeling is immers dat we vele verschillende sterktes en initiatieven kunnen bundelen. Die rol heb ik proberen te spelen en daar ga ik nog verder op inzetten. Interne processen kunnen nòg beter, we kunnen nog meer wegen op het beleid, we moeten nog duidelijker naar partners toe stappen en zoveel meer.

Ik wil dus meehelpen om de positieve dynamiek die er na corona is, nog beter te capteren. Want dat die er is, merken we aan de vrijwilligers die hun weg vinden naar onze kernen en werkgroepen, aan de beheerwerken die steeds beter worden, en aan het toenemend aantal aankopen om meer natuur te beschermen. Concrete voorbeelden? In Sint-KatelijneWaver is een nieuw beheerteam opgericht, in Willebroek gaat een team wekelijks beheren, in Mechelen is Natuurpint een mooi maandelijks evenement en in Bonheiden werd geïnvesteerd in mooie wandelpaden, poelen en zo veel meer. Dit is nog maar het topje van de ijsberg en ik kijk er naar uit om het komende jaar nog meer uit onze werking te halen.

Jorn Van de Velde Afdelingsvoorzitter

Mispeldonk© Diane Appels

27 januari Algemene Vergadering kern Sint-Katelijne-Waver

© Paul Van Lint

4 februari groepsfoto cursus natuurgids - excursie Biezenweiden

© Wim Candries

© Rein Deman

Terugblik

Paddentrek voorbij

Om te vermijden dat er teveel verkeersslachtoffers vallen tijdens de tocht naar hun voortplantingspoel organiseren lokale vrijwilligers elk jaar overzetacties op plaatsen waar er veel trek is.

Bonheiden

In Bonheiden-Rijmenam is dat het geval in de Peerlaarstraat, de Molenlei en de Bleukstraat. Het gemeentebestuur en Natuurpunt ondersteunen de acties financieel en logistiek.

Bij de opmaak van het tijdschrift was het nog te vroeg voor de definitieve cijfers over de aantallen kikkers, padden en salamanders die overgezet werden.

Amfibieënpopulaties kunnen onderhevig zijn aan grote schommelingen. Vaak kennen we niet precies de oorzaken van een daling van een lokale populatie. Natuurlijk beheerde tuinen kunnen een belangrijke rol spelen bij het opvangen van zo’n neerwaartse schommeling, bijvoorbeeld tijdens een heel droge zomer. Globaal zitten we wel in een neerwaartse trend over de voorbije 15 jaar. In de Peerlaar werd die neerwaartse trend doorbroken door het opschonen en het verwijderen van slib uit de voortplantingspoel. In de Bleukstraat is de populatie in vrije val. De degradatie van de voortplantingspoel is waarschijnlijk de oorzaak van die ineenstorting. In de Molenlei zien we vrij grote schommelingen, maar geen voortdurende daling. De schommelingen lijken te maken te hebben met de droge zomers.

Wie meer wil weten over de overzetacties in Bonheiden-Rijmenam kan contact opnemen met Agnes Cannaerts, coördinator amfibie-overzetacties in Bonheiden-Rijmenam, via telefoonnummer 0478 298709.

Willebroek

Al vele jaren wordt in de Broekstraat en de Fonteinstraat in Blaasveld een paddenoverzetactie georganiseerd. Elk jaar worden er schermen in de wegberm geplaatst en helpen vrijwilligers de amfibieën naar de overzijde van de straat. De actie is gekend in de buurt. Toch vond kern Willebroek het belangrijk om de buren meer te betrekken bij de actie. daarom organiseerde de kern op 3 februari voor hen een infoavond.

Tijdens deze infoavond werd aan een relatief kleine, maar geïnteresseerde groep buurtbewoners tekst en uitleg gegeven over de paddenoverzet. Na de theorie kwam de praktijk: de emmers werden gecontroleerd en ondanks het slechte weer, konden we zowel een pad als een bruine kikker en een kleine watersalamander de straat over helpen. De infoavond leverde enkele extra paddenoverzetters op De paddentrek is voorbij nu. Vele honderden amfibieën zijn veilig de weg overgezet en hebben voor nageslacht gezorgd. Bedankt aan alle vrijwilligers die hielpen bij het overzetten!

Zaterdag 1 april: werkdag om paddenschermen op te ruimen

De schermen mogen weer weggehaald worden en gestockeerd. Ook de emmers mogen uit de grond en de kuilen terug dichtgegooid. Dat is precies wat we gaan doen tijdens deze werkdag.

Afspraak: 9u op de parking van het Blaasvelds Broek, Broekstraat te Blaasveld

Einde rond 12u.

© Ine Colpaert

In memoriam van Désiré Tierens

Net voor het jaareinde van 2022 overleed Désiré Tierens. Désiré was een vurig voorvechter van de natuur. Hij startte 36 jaar geleden in zijn eentje de paddenoverzetactie in de Broek- en Fonteinstraat in Blaasveld. Deze actie werd opgemerkt en nadien gesteund door de Willebroekse natuurvereniging de Ortholaan, de voorloper van Natuurpunt kern Willebroek. Désiré stapte mee in de natuurvereniging en werd er voorzitter van. Samen met Fons Willemsen zorgde hij er ondermeer voor dat het Broek De Naeyer werd beschermd.

Désiré, met spijt in het hart nemen we afscheid. Bedankt voor je inzet voor de natuur. We wensen de familie veel sterkte.

De Algemene Vergadering van zaterdag 25 februari

Op zaterdag 25 februari was het zover, onze Algemene Vergadering. Eindelijk weer fysiek verzamelen geblazen om te horen wat er allemaal leeft in onze afdeling, om van gedachten te wisselen en bovenal om samen te zijn als Natuurpunters.

Dit is ook het moment dat iedere kern of werkgroep de hoogtepunten van het afgelopen jaar toont. Samen geeft dit het grotere plaatje van onze Natuurpunt-werking en zo weten we weer waarvoor we het allemaal doen.

Op de Algemene Vergadering

(AV) van een afdeling komen steevast aan bod: de kwijting door de leden van de AV over het functioneren van de bestuurders in het afgelopen boekjaar en ook de financiële situatie van de afdeling. Beide werden door de AV goedgekeurd. Nadien gebeurde hetzelfde met de vertegenwoordigers in de nationale AV’s.

Wat de afdelings- en kernbesturen betreft, werd de aanstelling van de nieuwe penningmeester van kern Willebroek goedgekeurd alsook het toetreden van Mario Engels en Silvana Götz tot het afdelingsbestuur. Silvana zal Nils Iwens vervangen als secretaris van de afdeling. We bedanken Nils voor zijn inzet het afgelopen jaar.

We nemen in het afdelingsbestuur ook afscheid van Filip Van den Wyngaert en Ann Ongena, die beide voor hun engagement in het bestuur helaas minder de tijd vonden. We zijn hen dankbaar voor hun jarenlange inzet en zijn blij dat ze zich op vele andere manieren blijven inzetten voor Natuurpunt.

Désiré, tweede van rechts, bij één van zijn zelf geschilderde borden Postbode Désiré Tierens zet een reddingsactie op poten voor overstekende padden, kikkers en salamanders

© Tony Van den Broeck

Animalinas

Een nieuwe Animalinas van Dzia & Sons voor Natuurpark Rivierenland werd gefinancierd door gebiedscoalitiepartner Gemeentebestuur Bonheiden. Dikke merci schepen Mieke Van den Brande!

De Animalinas-route wordt in het najaar van 2023 verlengd met de komst van de nieuwe fietsersbrug over de Dijle van Vlaamse Waterweg tussen Bonheiden en Boortmeerbeek. www.animalinas.be

De 5de editie van Run for Nature op 5 maart

Er was regen voorspeld maar dat hield de 1200 sportieve natuurliefhebbers niet tegen om in het groene Bonheiden 5, 10 of 15 km te lopen voor meer natuur en natuurbehoud. Onderweg was er volop animatie om de moedige lopers gemotiveerd te houden en bij aankomst konden ze zich opwarmen aan drank- en eetkraampjes.

De Run for Nature was ook dit jaar een succes en bracht zowat 17.000 euro in het laatje. Met dank ook aan de vele vrijwilligers die de organisatie van de dag gesmeerd lieten verlopen.

Greenpeace schenkt 25.000 euro aan project “Groene voeten”

Het project “Groene voeten” in Mechelen is een initiatief van Natuurpunt i.s.m. een aantal lokale partners. De ambitie is om in het hart van de stad, pal naast de Sint-Romboutstoren, een stukje te ontharden en te vergroenen.

Dit project was één van de 70 projectaanvragen voor het Fonds Gezonde Lucht van Greenpeace en belandde bij de 10 laureaten. De schenking van 25.000 euro is welkom om een deel van de droom te realiseren van meer groen in de stad.

Animalinas vuurvlinder en heide © Dzia & sons

© Tony Van den Broeck

Nieuwtjes

Dinsdag 4 april

Tweede spelletjesavond in het bezoekerscentrum

Na het succes van de eerste editie begin januari, kondigen we jullie graag onze tweede spelletjesavond aan! Wij zorgen weer voor een hele waaier aan bordspellen voor volwassenen rond de thema’s natuur, ecologie en biodiversiteit

Kunnen vossen en herten vreedzaam samenleven? In welk leefgebied vind je blauwe kiekendieven? Speel mee en ontdek het antwoord op deze vragen.

Vanaf 19u ben je welkom in het bezoekerscentrum en kan je doorlopend aanschuiven aan een tafel om mee te doen. De spelregels worden ter plaatse uitgelegd. Heb je zelf een leuk spel in het thema, breng dat dan gerust mee! Deelnemen is gratis. Wij zorgen voor een hapje en een drankje.

Graag vooraf inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg.

Te gekke wandeling in het Mechels Broek Luisterverhaal

Bewegen is goed voor je lichaam én voor je hoofd. Wandelen, zeker in de natuur, verbetert je humeur en helpt je beter om te gaan met je uitdagingen.

Omdat CM, Te Gek!? en Natuurpunt geestelijke gezondheid belangrijk vinden, werkten ze een leuke luisterwandeling uit. Het hele jaar rond kan je deze wandeling komen doen in het Mechels Broek, op je eigen tempo en op een moment wanneer jij er zin en tijd voor hebt.

Je scant de qr-code voor het luisterverhaal aan het bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen en volgt de pijltjes van de AS-route (5,5 km). Onderweg brengt Sien Eggers het verhaal van Nikki, geschreven door Hugo Matthysen. Nikki vertelt op haar eigen grappige manier wat wandelen doet voor je geest.

Staat de gratis izi.TRAVEL-app nog niet op je smartphone? Installeer dan eerst deze app via de Appstore of Playstore. Hou er ook rekening mee dat onderweg je mobiele data en je GPS aan moeten staan.

Deze lente werken we graag opnieuw samen met CM Gezonde Buurt en plannen we een workshop Mindful fotograferen in het Mechels Broek. Meer info op blz 36.

© Silke Sol

© Ann Pinceel

Vrijdag 7 april

Natuurpint!

Tijdens de Week van de Vrijwilliger (25 februari - 5 maart) stonden ook Natuurpunt-vrijwilligers extra in de kijker

Op maandag 27 februari zette onze voorzitter Jorn Van de Velde zijn beste beentje voor op Radio 2 om vrijwilligerswerk bij Natuurpunt in the picture te zetten met onder andere de aankondiging van Natuurpint. Elke eerste vrijdag van de maand organiseert kern Mechelen een informeel moment om samen een pint te drinken, een korte STAVAZA te krijgen van lopende projecten en vriendschappen te smeden.

Ook jij bent welkom!

Eerstvolgende Natuurpint: vrijdag 7 april om 20u in Den Deigem, Karmelietenstraat 13, Mechelen.

Beleef de Natuur! – dagen

Vrijwilligers van Natuurpunt organiseren in samenwerking met Crescendo CVO vier korte natuurbelevingsmomenten in de Mechelse stad.

Mechelaars en hun anderstalige buddy’s zullen ondergedompeld worden in de wereld van stadsgroen, insecten, slechtvalken, eetbare plantjes, vleermuizen en een lekkere potluck. De focus ligt hier niet op educatie maar op verwondering, beleving en plezier! Wil je meer weten of wens je deel te nemen met een anderstalige nieuwkomer? Contacteer Hannes Delanoeije, hannesdelanoeije@hotmail.com.

BELEEF DE NATUUR

(9u-12u) 22 april Gevelgroen en stadsvergroening

6 mei Slechtvalken OF insecten ObsIdentify

13 mei

Slechtvalken OF insecten ObsIdentify

19u)

3 juni Waterdiertjes, potluck en vleermuizen

Dinsdag 25 april

“Te droog? Te Nat?” Een lezing georganiseerd door de Milieuraad Bonheiden

Prof. dr. ir. Patrick Willems legt uit, geeft antwoorden en biedt oplossingen die zeer relevant zijn voor elk van ons, of je nu woont in de dorpskern, in een verkaveling, langs een lintbebouwing, langs een beekvallei of een natuurgebied.

Dinsdag 25 april, 20 uur in Gemeenschapscentrum ’t Blikveld, Bonheiden

Programma: www.bonheiden.be/activiteiten/detail/4866/ te-nat-te-droog

Toegang is gratis.

Graag vooraf inschrijven via omgeving@bonheiden.be

Zaterdag 22 april

Spaghettislag JNM Mechelen

Wij zijn JNM Mechelen, een jeugdbeweging die zich bezighoudt met de natuur en het milieu. Tijdens activiteiten, vaak in het Mechels Broek, proberen wij onze leden zo veel mogelijk bij te leren over planten, dieren en het milieu. Dit jaar organiseren wij de 5de editie van onze overheerlijke vegetarische/ veganistische spaghettislag, waarop jullie allemaal heel welkom zijn!

Onze spaghettislag gaat door te Kerkenbos 11, Muizen op zaterdag 22 april, van 17 uur tot 22 uur. Dankzij de inzet van onze leden kan je je verwachten aan verse pasta waar wij veel liefde en tijd in steken. Dit jaar gaat de opbrengst naar onze interne werking, om activiteiten en leuke uitstapjes voor iedereen een stukje goedkoper te kunnen maken. We zorgen dit jaar ook voor een extraatje voor onze "ini"-werking (1ste tot en met het 4de jaar secundair) zodat zij een leuke gesponsorde uitstap kunnen doen. Volgend jaar voorzien wij ook een bedrag voor onze jongste leden, de "piepers", waardoor ook zij kunnen genieten van een geweldige teambuilding.

Om onze spaghettislag te kunnen waarmaken, werken we samen met de Baarbeekhoeve in Muizen, waar we elk jaar een halve dag gaan helpen op de boerderij.

Inschrijven kan nog tot en met 17 april via een Google form dat je kan terugvinden via het facebook evenement (Spaghettislag JNM Mechelen). Hopelijk zien wij jullie dan!

JNM Mechelen

Kern Bonheiden nu ook op Facebook

Wist je dat kern Bonheiden nu ook te vinden is op Facebook? Blijf op de hoogte van al hun activiteiten en natuurnieuws via de facebookpagina 'Natuurpunt Bonheiden Rijmenam'

Maandag 1 mei

Cultuur in de natuur in het Mechels Broek

Dit jaar organiseren we opnieuw een groot natuur.evenement voor families in het Mechels Broek: ‘Oog in oog met de Nekker’.

Meer info vind je op blz. 28.

Zaterdagen 6, 13 en 27 mei

Slechtvalken in het vizier

Wandel je wel eens rond de SintRomboutstoren? Dan hoor je af en toe schel gekrijs en liggen er opgepeuzelde duiven op het pad. Sinds 2004 broeden slechtvalken opnieuw op de kathedraal en zijn ze de heersers van het torenluchtruim geworden. Dat is goed, want de valken waren tot 26 jaar geleden bijna verdwenen uit Vlaanderen. In mei balanceren ze hun eitjes voorzichtig op een richel hoog op de toren. Een nest kun je het niet echt noemen, ze graven een klein putje in het weinige zand en trappelen wat braakballen plat om de eieren een beetje te beschermen. Mei is de beste tijd om ze te observeren. Dat kan met de webcam op de website van Stad Mechelen, maar het is nog leuker om door een telescoop te turen naar hoe de ouders af en aan vliegen met ‘snacks’ voor hun jongen.

Onze tent staat er op zaterdagen 6, 13 en 27 mei. Daar krijg je meer info over de slechtvalken en ons Natuurpark Rivierenland (je kan er ook het Animalinas-boekje ontdekken). Houd zeker de Mechelse Natuurpuntpagina of UiT in Mechelen in de gaten want waar de slechtvalken exact zullen nestelen, dat weten we nog niet…

Tot dan!

Zondag 28 mei WALK FOR NATURE 2023 Natuurpark Rivierenland

WALK FOR NATURE 2023 vindt plaats op zondag 28 mei in het Kasteeldomein Ravestein in Boortmeerbeek.

Heel wat partners slaan voor dit evenement de handen in elkaar en organiseren er samen een lentebar en -markt. Ter plaatse zal graffitikunstenaar Dzia live een nieuw Animalinas-kunstwerk aanbrengen.

Vanuit het kasteeldomein vertrekken drie benefietwandelingen. De opbrengsten gaan integraal naar aankopen ter verbinding van de natuursnippers in het Rivierenland. Je wandelt de snippers dus letterlijk én figuurlijk aan elkaar.

Inschrijvingen:

www.walkfornature.eu

De focus bij de benefietwandelingen zal liggen op enkele Animalinas-graffitiwerken van kunstenaar Dzia, de ambities van Natuurpark Rivierenland, onze plannen met Kasteeldomein Ravestein als onthaalpoort en de Sigmawerken in het Rivierenland.

© Stefaan Van Damme

© Sien Verstraeten

Erfgoed leeft. Dat kan je zelf ontdekken tijdens Erfgoeddag 2023. Op 23 april zetten in gans Vlaanderen honderden erfgoedspelers en partners hun deuren open voor het grote publiek. Ook in Mechelen en de regio. Het thema dit jaar? Beestig! Op deze hoogdag voor cultureel erfgoed ontdek je alles over immaterieel en roerend erfgoed. Ambachten, tradities, verhalen en objecten van vroeger en nu komen allemaal aan bod. En veel activiteiten kregen een beestig kantje.

Logisch dus dat voor deze beestige editie Natuurpunt Vlaanderen de handen in elkaar sloeg met Faro, de koepelorganisatie van de cultureel-erfgoedsector.

ERFGOEDDAG Mechelen

Zondag 23 april

Kern Mechelen werkt nauw samen met de Erfgoedcel Mechelen om van deze Erfgoeddag een extra beestige editie te maken.

Biestig goed. Daar zorgen we voor. Erfgoedcel Mechelen zorgt als lokale coördinator voor de ondersteuning van de verschillende erfgoedspelers (archieven, musea, heemkundige kringen en andere (erfgoed)organisaties). Ze treedt op als matchmaker om via verrassende samenwerkingen leuke activiteiten te krijgen.

Björn Siffer, schepen van cultuur, verduidelijkt: Het is dankzij verrassende samenwerkingen tussen traditionele erfgoedspelers en Mechelse organisaties zoals Natuurpunt dat we ons erfgoed levend houden. Door kennisdeling en kruisbestuiving laten we nog meer mensen kennismaken met erfgoed.” Zo ontstond ook de samenwerking met Natuurpunt Mechels Rivierengebied. Bij de eerste kennismaking in november werd meteen duidelijk hoeveel Natuurpunt en Erfgoedcel Mechelen voor elkaar konden betekenen. Dat zie je duidelijk in het aanbod dat we samen met de Erfgoedcel en verschillende andere partners uitwerkten. We bundelden onze krachten en gingen op zoek naar de raakvlakken tussen erfgoed en natuur.

Binnenkort vind je alle Erfgoeddag-activiteiten op www.mechelen.be/erfgoeddag.

De kracht van dieren

Bibliotheek Het Predikheren raakte geïnspireerd door de symboliek van dieren en de kracht die ze op ons uitoefenen. Daaruit volgen enkele leuke en verrassende activiteiten.

Beestige Voorleeszondag

Speciaal voor Erfgoeddag steekt de bib haar wekelijkse Voorleeszondag in een beestig kleedje. Enthousiaste voorlezers kiezen de leukste dierenverhalen uit en geven het beste van zichzelf. Kom langs met je (klein)kinderen en ga mee op avontuur.

Om 10u30 beginnen we eraan. Je kan doorlopend aansluiten. Vanaf 3 jaar.

EXPO De kracht van dieren

Doorheen de geschiedenis probeerden mensen de kracht van dieren over te brengen. Op zichzelf, op anderen of op voorwerpen. Deze expo vertelt je meer over de symboliek van dieren doorheen de geschiedenis, over de huid als drager van verhalen, en over een combinatie van deze twee tradities.

ACTIE Tattoos for Charity in Het Predikheren

In maart en april staat deze actie van de internationale tattoostudio Rebels & Rustlers helemaal in het teken van dieren. De tattooketen van Gianni Fiermans en Seth de Witte (oud-KV Mechelen aanvoerder) zet de expo rond de kracht van dieren om in de praktijk. Ze helpen je om jouw verhaal te vereeuwigen in de vorm van een tattoo. De Mechelse koesterdieren dienen als inspiratie. De opbrengst van de tatoeages gaat integraal naar Natuurpunt.

Ben je al nieuwsgierig? Op Instagram @rebelsxrustlers.mechelen en @free_tattoos_for_charity vind je al een voorproefje van de ontwerpen.

Dieren vroeger en nu

Zoals kaskraker Onze Natuur en tal van acties van Natuurpunt zeer duidelijk in beeld brengen: dieren zijn een fundamenteel onderdeel van ons ecosysteem. Door de eeuwen heen nam dat verschillende vormen aan, maar de impact die onze omgang met dieren heeft op ons (on)roerend erfgoed kunnen we niet ontkennen. Je ontdekt alles over onze relatie met dieren (vroeger en nu) bij deze Erfgoeddag-activiteiten:

De wondere wereld van Animalinas

Natuurpark Rivierenland stippelde een wandelroute uit die de natuursnippers in het landschap met elkaar verbindt. Langs de route bracht kunstenaar Dzia inmiddels 15 dieren tot leven. Maar wat betekenen natuursnippers voor onze leefomgeving en voor de dieren? En wat doen we om te ontsnipperen?

Animalinas-fietstocht

Samen met Erfgoedcel Mechelen en de leerkrachten & leerlingen Toerisme van BA Stassart stippelden we een fietstocht uit langs enkele werken van Dzia. Tijdens deze begeleide tocht ontdek je meer over het waterleven vroeger en nu in en rond Mechelen.

Dierennamen, waar komen ze vandaan?

We dagen je uit voor een spelletje. Weet jij wat er schuilt achter deze dierennamen? Bewijs jezelf en vind ons tijdens Erfgoeddag op de Veemarkt. … Waarom heet dat eigenlijk de Veemarkt? Weet jij het?

Het paard in ons landschap (i.s.m. Regionaal Landschap Rivierenland)

Het leven van een paard is de afgelopen duizenden jaren ontzettend veranderd. Vroeger vooral een werkdier, vandaag eerder een gezelschapsdier. Maar welke invloed heeft dat op ons landschap?

Nadenken over de toekomst

Bij erfgoed denken we vaak aan het verleden, maar de dialoog tussen verleden, heden en toekomst is minstens even belangrijk. Je kan je afvragen hoe mensen vroeger omgingen met (huis)dieren, maar wat met de toekomst? Waar bouwen we op verder? Welk vakmanschap helpt ons werken aan een toekomst voor mens, dier en omgeving.

Dierenparade

Samen vragen we aandacht voor soortenverlies. We trekken in stoet, met vrienden en familie, van figurentheater DE MAAN via een fijn parcours naar de Veemarkt. En we doen dat in thema. Want bij DE MAAN knutselen we samen een beestig attribuut met gehamsterd materiaal.

Ben jij ook benieuwd naar wat de Erfgoeddag in Mechelen allemaal in petto heeft dit jaar? Neem zeker een kijkje op www.mechelen.be/erfgoeddag en plan alvast je activiteiten.

ERFGOEDDAG Bonheiden

Zondag 23 april - ochtend

Vroege vogelwandeling

In de vroege lente zingen vogels hun mooiste lied en vooral ’s morgens doen ze hun uiterste best. Er moet een vrouwtje verleid worden, dus de mannetjes proberen elkaar te overtroeven. We maken een wandeling door het Krankhoevebos, het Zellaerdomein en omgeving. Gids Jo dompelt je onder in het vogelleven en leert je de vogelgeluiden herkennen. Heb je een verrekijker? Breng die dan zeker mee, dan krijg je de vogels ook in het vizier. Misschien kruisen ook nog andere dieren ons pad. Een mooie ochtendwandeling verzekerd!

Start: 7u, Krankhoeve, Grote Doelstraat, Bonheiden. Einde rond 9u30. Lengte wandeling: 4,5 km Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

Info: Jo Gijsbrechts (gids), jo_gijsbrechts@hotmail.com

ERFGOEDDAG Sint-Katelijne-Waver

Zondag 23 april - namiddag

Fotozoektocht en natuurpunt-stand in de Hondsbossen

In Sint-Katelijne-Waver combineren we de Erfgoeddag met de gemeentelijke openingswandeling van het toeristisch seizoen. Tussen 13u en 15u kan je op het binnenplein van het gemeentehuis (Lemanstraat 63) een wandelzoektocht van 5 km starten die je de mooiste plekjes toont van de Hondsbossen en omgeving.

Meer info en inschrijven (tot 17 april): www.sintkatelijnewaver.be/toeristisch-seizoen Het thema van de Erfgoeddag is ‘Beestig’. Op de Natuurpunt-stand aan de ingang van de Hondsbossen tonen we je echte dieren, knuffeldieren en dieren in spelletjes.

Kinderen kunnen er een spelletje spelen. Je kan er ook het boek Animalinas inkijken waarin de dieren van de Animalinas wandelroute afgebeeld staan. Te koop aan 20 euro.

Bovendien kan je in het bos echte werkezels zien. Zij helpen de vrijwilligers van Natuurpunt bij het beheren van het natuurgebied. Benieuwd? Kom dan kijken!

Plaats stand: 13u-16u30, ingang Hondsbossen, Den Haes-Hondsbossen, Sint-Katelijne-Waver

Info: Godelieve Janssens, godelieve-jans@telenet.be, 0473 44 89 37

© Louis Luyckx

Insectenwerkgroep Mechelen op Facebook

De insectenwerkgroep is een Facebookgroep die zich toelegt op het zoeken naar insecten en deze op naam probeert te brengen. De nadruk ligt op bijleren en genieten van de natuur.

Je vindt er foto’s van insecten die voorkomen in onze regio, maar vooral ook leuke weetjes over insecten en dat maakt de Facebookgroep voor elke natuurliefhebber de moeite van een bezoekje waard. www.facebook.com/groups/899466863905344

vanaf 1 juni

De Insectenzomer

van Natuurpunt

In het kader van deze gloednieuwe campagne van Natuurpunt plannen we een inleidende lezing en verschillende excursies.

Meer info op blz. 36.

DE INSECTENZOMER wel appen, niet meppen

Vacanature

Pro in video?

Thuis in de natuur?

Love vrijwilligerswerk?

Natuurpark Rivierenland zoekt enthousiaste videographers en monteurs om het team van vrijwilligers te versterken!

Wil jij je talenten inzetten voor meer natuur?

Stuur een mailtje naar yannick.lagrou@natuurpunt.be

Join the team!

BLACK ANGUS

NATUUR.AVONTUUR in het Mechels Broek

woensdag 26 - donderdag 27 - vrijdag 28 juli 2023

Ontdekken, beleven, onderzoeken en spelen! Samen met natuur.gidsen op tocht in het Mechels Broek. Speuren naar vogels, waterdiertjes scheppen in de vijver, bloemen bewonderen langs de dijk, vlinders zoeken in de weide, op bezoek bij een vogelringer…

Zit je in juni in het 2de, 3de, 4de, 5de of 6de leerjaar?

Dan kan je in de zomervakantie meedoen met dit zalige natuur.kamp in het MECHELS BROEK!

woensdag en donderdag: 9u tot 17u

vrijdag: 8u tot 17u

48 euro (lid Natuurpunt) - 40 euro (broer of zus) - 38 euro (gezinslidmaatschap)

Info en inschrijven: BEZOEKERSCENTRUM Mechels Rivierengebied Muizenhoekstraat 7, 2812 Muizen

Boom gekapt in Mechels Rivierengebied? Vel je oordeel niet te snel.

We trappen een open deur in: Natuurpunt houdt van bossen. Eén derde van de 26.600 ha natuur die Natuurpunt in Vlaanderen beheert, is bos. Duizenden Natuurpunters verzorgen het met hart en ziel. We gaan voor waardevolle bossen die barsten van het leven. Maar duurzaam bosbeheer betekent soms ook een boom uitdoen via zogenaamd omvormingsbeheer. En op sommige plaatsen kiezen we resoluut voor een ander natuurtype zoals heide of veen. In elk geval komt de natuur op de eerste plaats. Dat het zicht voor de bezoeker tijdelijk minder fraai is, moeten we er als natuurliefhebbers bij nemen.

Recent stelden enkele inwoners van de gemeente Bonheiden zich in de pers vragen bij een bosinrichtingsproject van Natuurpunt. Ze gebruiken daarbij informatie die helaas niet strookt met de waarheid. In hun argumentatie ontbreekt het nodige ecologisch inzicht waarom natuur- en bosbeheerders af en toe bomen moeten kappen. Steeds met als einddoel een gezonder en klimaatrobuuster bos.

Voorwerp van discussie is een bosomvorming aan de Koningin Astridlaan in Bonheiden, vlak aan natuurgebied Mispeldonk. Vrijwilligers van Natuurpunt streven er naar een gezondere bosaanplant. Vlaanderen kent nauwelijks echt natuurlijk bos. Het gros is ooit aangeplant als productiebos en bestaat uit bomen van dezelfde leeftijd en soort, meestal naaldbomen of populieren.

Deze monotone, homogene bossen zijn arm aan biodiversiteit en vandaar kwetsbaar voor plagen. Denk aan de letterzetter-kever die massaal fijnsparren maar ook lorken vernietigt. Helaas ook in die bewuste straat. Met de omvorming helpen we de natuur een handje om sneller de rijkdom en de veerkracht van een natuurlijk bos te bereiken. We verwijderen een deel van de bomen om ruimte te geven aan natuurlijke, inheemse soorten om te groeien.

Invasieve exoten bestrijden

Daarnaast hebben natuurbeheerders de plicht om invasieve exoten te bestrijden. Sommige exotische soorten hebben hier immers geen natuurlijke vijanden. Ze nemen snel de overhand. Op die manier vormen ze een bedreiging voor onze inheemse boomsoorten die de concurrentie niet aankunnen. Boosdoeners van dienst zijn onder andere Amerikaanse vogelkers en Amerikaanse eik. Inheemse soorten dragen veel meer bij aan de biodiversiteit dan uitheemse. Op een Amerikaanse eik bijvoorbeeld, leven slechts zo'n 20 andere diersoorten, terwijl dat er op onze inheemse eik wel meer dan 400 zijn.

lorkenbos aangetast door de letterzetter-kever © Diane Appels

Waar deze soorten dominant worden en inheemse soorten wegconcurreren zoals in de Koningin Astridlaan, verwijderen we ze, indien mogelijk geleidelijk aan. We halen vooral de jonge boompjes weg, maar soms moeten ook oude exemplaren er aan geloven. Enkel zo wordt de zaadzetting en de verspreiding stopgezet. Uiteraard controleren we eerst of deze bomen geen thuis vormen voor spechten, vleermuizen, eekhoorntjes of uilen. Ook in de Koningin Astridlaan bestaat het bos waar er momenteel aan omvormingsbeheer wordt gedaan vrijwel uitsluitend uit 100 procent Amerikaanse eiken. Zeer geleidelijk, dat duurt vele decennia, vormen we dit bos om naar een natuurlijk bos met zomereik, berk en beuk. Zo evolueert het bos heel geleidelijk naar een natuurlijk bos. Een bos dat beter bestand is tegen een veranderend klimaat.

Oproep

We doen hierbij graag een oproep aan iedereen die bedenkingen of opmerkingen heeft bij natuurherstelwerken: ga in dialoog met de Natuurpunters, met wederzijds respect voor elkaars visie. De lokale afdelingen organiseren regelmatig activiteiten, beheerdagen en wandelingen. Daarop is iedereen welkom. Voer de discussie niet op sociale media waar verschillende standpunten zelden tot meer begrip leiden. Kom mee de natuur in en geef mee vorm aan het lokale natuurbeheer. Vorm die kritische vragen om tot actief beleid, volg een cursus tot natuurgids of werk je in in de boeiende wereld van natuurbeheer.

Drie plaatsen waar we werken aan een gezond en klimaatrobuust bos: De Hondsbossen in Sint Katelijne Waver vormen een restant van het vroeg-Middeleeuwse Waverwoud dat zich uitstrekte tussen Nete en Dijle. Wat nu rest van het woud, ademt gelukkig nog steeds de magie van weleer. Sinds het voorjaar van 2011 werkt Natuurpunt mee aan het herstel van het historische Waverwoud. Inheemse boomsoorten zoals de zomereik, berk, lijsterbes en het sporkehout krijgen er meer ruimte.

Het Cassenbroek is een natuurgebied op het grondgebied van Rijmenam en Bonheiden. In de essen- en eikenbossen zijn fraaie voorjaarsbloeiers te vinden zoals muskuskruid, bosanemoon en dalkruid. Na succesvol beheer zijn de exotische boomsoorten bijna allemaal verdwenen. Daar mag de natuur nu haar gang gaan.

Op de vochtigere veengronden komen elzenbroekbossen voor met vooral zwarte els, berk en zomereik. Dit type broekbos is zeldzaam in Vlaanderen. Hier doen we op een deel aan hakhoutbeheer, in de rest van dit bos doen we bewust niets. Op de allernatste delen van het Cassenbroek bevinden zich haast ondoordringbare wilgenbroekbossen.

Begin dit jaar organiseerde Natuurpunt nog een boomplantactie in de Warande in Battel Met de steun van de lokale vestigingen van Cargill en helpende handen van de buurt werd een kleine twee hectare nieuw bos gecreëerd als groene verbinding tussen Den Battelaer en het Robbroek. Het beboste stuk was initieel een overbemest weiland. Kwaliteitsvol weiland creëren was daardoor moeilijk, dus kozen we voor bosaanplant. Tussen vijf en tien jaar verwachten we al een mooi resultaat hebben.

Activiteitenkalender . lente 2023

ZA 15 april

Natuurwerkdag Waverwoud

Info en aanmelden: natuurpunt.skw@gmail.com

ZA 25 maart

Natuurwerkdag Willebroek

9u - 12u, info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

ZA 25 maart

Natuurwerkdag Bonheiden

10u - 16u, info en aanmelden: diane.appels@skynet.be

ZA 25 maart

Fietstocht Wetlands4Cities

14u, Haverwerf, Mechelen

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZO 26 maart

Bevers op het spoor in Willebroek

9u, ingang Biezenweiden thv fietsknooppunt 10, Stuyvenbergbaan, Willebroek

DI 28 maart

Infomoment: Maak van de natuur je erfgenaam

18u - 20u30, Natuurpunt vzw, Coxiestraat 11, Mechelen

Aanmelden: joost.verbeke@natuurpunt.be

ZA 1 april

Natuurwerkdag Blaasveld

Opruimen paddenschermen

9u - 12u, info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

ZA 1 april

Natuurwerkdag Zennebeemden

9u - 13u, info en aanmelden:

zennebeemden@gmail.com, 0495 18 22 07

DI 4 april

Spelletjesavond

vanaf 19u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZA 8 april

Natuurwerkdag Kauwendaal

9u30 - 12u30, info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

ZO 16 april

Workshop Mindful fotograferen in het Mechels Broek

10u - 12u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Info en inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZO 16 april

Lente in het Mechels Broek

14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZA 22 april, 6 en 13 mei, 3 juni

Beleef de natuur! - dagen

voor buddy’s en anderstalige nieuwkomers

Info: hannesdelanoeije@hotmail.com

ZO 23 april - Erfgoeddag ‘Beestig’ Vroege vogelwandeling Bonheiden

7u, Krankhoeve, Grote Doelstraat, Bonheiden. Einde rond 9u30.

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

Activiteiten i.s.m. Erfgoedcel Mechelen

Info: www.mechelen.be/erfgoeddag

Natuurpunt-stand Hondsbossen

13u-16u30, ingang bos, Den Haes-Hondsbossen, Sint-Katelijne-Waver

ZA 29 april

Schemerwandeling Biezenweiden

19u30, ingang Biezenweiden thv fietsknooppunt 10, Stuyvenbergbaan, Heindonk

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZO 30 april

Lente in Kauwendaal

10u, bij Duivenstraat 77, Mechelen

MA 1 mei

Cultuur in de natuur

‘Oog in oog met de Nekker’

Familiewandeling Mechels Broek

Vrij vertrek tss 13u en 14u30, parking sportpark De Nekker, Spuibeekstraat, Mechelen

ZA 6 mei

Natuurwerkdag Zennebeemden

9u - 13u, info en aanmelden: 0495 18 22 07, zennebeemden@gmail.com

ZA 6 mei

Natuurwerkdag Stuivenberg

16u, info en aanmelden: 0492 61 31 96, roel_schrauwen@hotmail.com

ZA 6, 13 en 27 mei

Slechtvalken in het vizier

Natuurpunt-tentje, Mechelen centrum

Info: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZO 7 mei

Wie legt zijn ei in Broek De Naeyer?

14u, begin fietspad richting Klein Willebroek, Stuyvenbergbaan, Heindonk

Inschrijven: www.provincieantwerpen.be

ZA 13 mei

Natuurwerkdag Kauwendaal

9u30 - 12u30, info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

ZO 14 mei

Planten in de kijker in de Hondsbossen

9u30, speelpleintje, einde den Haes, SintKatelijne-Waver

ZO 14 mei

Natuur in Willebroek

14u, bibliotheek, Schoolweg 1a, Willebroek

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

WO 17 en 24 mei, ZA 3, 10 en 24 juni

Cursus Grassen, zeggen en russen

WO: 19u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZA: 9u30 - 12u, excursies

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

VR 26 mei

Lezing De Insectenzomer van Natuurpunt

19u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZO 28 mei

WALK FOR NATURE 2023

Inschrijven: www.walkfornature.eu

MA 29 mei

Natuur in de stad

10u, ingang Kruidtuin bij ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen

ZA 3 juni

Natuurwerkdag Zennebeemden

9u - 13u, info en aanmelden: 0495 18 22 07, zennebeemden@gmail.com

ZA 10 juni

Natuurwerkdag Kauwendaal

9u30 - 12u30, info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

ZA 10 juni

Natuurwerkdag Spoorwegzaten en Eeckelenbos

9u30 tot 12u30, info en aanmelden: frank.hadermann@skynet.be

ZO 11 juni

Bloemen en hun bezoekers in het Mechels Broek

14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

ZA 17 juni

Natuurwerkdag Waverwoud

Info en aanmelden: natuurpunt.skw@gmail.com

ZO 18 juni

Dagwandeling Dijlevallei

10u, kerk, Sint-Maartensberg, Rijmenam. Einde 17u.

ZO 18 juni

Verhalenwandeling Biezenweiden

14u, ingang Biezenweiden thv fietsknooppunt 10, Stuyvenbergbaan, Heindonk

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

VR 23 juni

Midzomerwandeling Mechels Broek

20u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZA 24 juni

Natuurwerkdag Biezenweiden

9u - 12u, info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

Beemdkroon (Knautia arvensis)

De symboolsoort voor Kauwendaal is de knautiabij, door Dzia vereeuwigd op de brug aan de Zavelenberg nabij een ingang van het natuurgebied. Geen knautiabij echter zonder beemdkroon. Onze grootste zandbij voedert haar kroost uitsluitend met het roze stuifmeel van deze plant. We zijn blij met onze mooie populatie en tegelijk verrast dat die geïsoleerde populatie er is. Tijd voor een kennismaking met een unieke plant.

Beemdkroon is een middelhoge, overblijvende plant van eerder kalkrijke, voedselarme bodem. In oudere werken vind je deze soort als ‘Knautia’, tevens de wetenschappelijke naam. Carolus Linnaeus eerde met de naam Knautia de Duitse arts en botanicus Christian Knaut (16561716), één van zijn inspiratiebronnen wat betreft het classificeren van planten. Vroeger werd beemdkroon ingedeeld in het geslacht Scabiosa, dat verwijst naar het eeuwenoude gebruik van de plant tegen schurft (scabiës). Beemdkroon wordt ook vandaag nog voor tal van andere aandoeningen gebruikt, van eczeem tot hoest.

De plant is vrij dicht behaard en ziet er daardoor ietwat fluwelig uit. De beharing gaat overmatig vochtverlies door verdamping tegen, een aanpassing aan droge groeiomstandigheden. Toch is het een echte beemdplant: je vindt de bladrozetten alleen in dicht gras, zelden op kale grond. De rozetbladen duwen het omringende gras open en maken zo plaats voor de bloeistengels. Rozetbladen zijn vaak weinig ingesneden, de stengelbladen daarentegen meestal veerspletig. Ze staan tegenover elkaar, net als bij de verwante wilde kaardenbol. Die groeit vaak in dezelfde buurt, zoals ook bij ons in Kauwendaal.

De bloemhoofdjes dragen tot wel 50 lilaroze, buisvormige bloempjes met vier kroonslippen; in elk bloempje zitten vier losse meeldraden en één stamper. Bloempjes die aan de rand zitten, zijn asymmetrisch: één kroonslip is langer en steekt uit. Ze vormen samen een stralenkrans.

Wat de kleur betreft, vinden we in de oude flora’s van Heimans, Heinsius en Thijsse (21ste

druk uit 1965 en oudere) een opvallende opmerking. Wanneer je tabaksdamp over de bloempjes blaast, worden die fel groen. Je ziet die mannen daar al staan met hun pijp in de hand en maar blazen, glunderend bij het resultaat. Waarom ze dat probeerden bij beemdkroon, is mij een raadsel. Hebben ze dat ook geprobeerd met de 1500-tal overige planten van onze flora en was beemdkroon de enige die reageerde? In latere drukken van dezelfde flora is die ongetwijfeld nuttige info spijtig genoeg weggelaten. Een even groot raadsel is waarom beemdkroon in het Duits ‘Witwenblume’ genoemd wordt; de naam ‘weduwebloem’ zie je in plantenzaken wel eens voor verwante soorten.

Belangrijker is dat beemdkroon een goede nectarleverancier is. De soort wordt vaak gebruikt in zadenmengsels van nectarplanten. Van de knautiabij weten we intussen dat ze afhankelijk is van het stuifmeel. Een Zweedse onderzoeker toonde onlangs aan dat de vrouwtjesbij heel efficiënt is in het bestuiven van de bloemen, ondanks het feit dat ze het gros van het stuifmeel voor eigen doeleinden en masse verwijdert van de bloemen! Omdat de bij relatief zeldzaam is, zorgt ze echter maar voor 6% van de bevruchtingen. De rest van het werk gebeurt door verschillende soorten zweefvliegen (vooral blinde bijen), hommels en honingbijen.

Per bloem rijpt in de achtpuntige kelk één zaadje. Het wordt door de wind weggeslingerd van de plant. Onderaan de nootjes zit een klein aanhangsel, een mierenbroodje, een goede reden voor mieren om ze te verslepen. Waarvoor dank, want op die zaadjes is onze hoop gevestigd om onze populatie beemdkroon op peil te houden … en daarmee dus ook de populatie van onze knautiabijen!

Peter De Ridder

beemdkroon met knautiabij

stuifmeelkorrel beemdkroon

beemdkroon in knop

beemdkroon uitgebloeid

beemdkroon rijpende zaden zaadje

Gesignaleerd

Bruine winterjuffer

Libellen brengen de koude wintermaanden door als eitje of als larve. Eentje vormt daarop een uitzondering, de bruine winterjuffer. Zij brengt de winter door als volwassen juffer. Van vrieskou, ijs en sneeuw heeft zij duidelijk geen last. Eens de temperaturen milder worden, is de bruine winterjuffer de eerste libel die je bij ons kan zien rondvliegen. Op ’t Ven in Rijmenam werden er zelfs al gespot tijdens een warme februaridag.

De bruine winterjuffer was zeldzaam maar laat zich steeds vaker zien, vooral in heide- en vennengebieden. Ondiepe plassen die snel opwarmen, zijn ideaal voor de ontwikkeling van de larven. In de heidevegetatie vindt de volwassen juffer tijdens de winter voldoende schuilplaatsen. Haar camouflagepakje, een zandkleurig lijf met donkerbruine vlekken en bruine ogen, maakt haar totaal onopvallend.

Waaraan kan je een bruine winterjuffer nog herkennen? De gekleurde langwerpige vlekjes in de vleugels (pterostigma) zijn lang en smal. Die van de voor-en achtervleugel liggen niet even ver van de vleugeltop. Bovendien houdt de bruine winterjuffer haar vleugels strak tegen elkaar, langs één zijde van haar achterlijf, waardoor de pterostigma elkaar niet overlappen. Dit is duidelijk te zien op de foto (vergroting in witte cirkel).

Andere juffers zitten met hun vleugels lichtjes gespreid. Een soort die je dus makkelijk kan herkennen in ’t veld, als je ze tenminste vindt.

Pleisterende buidelmezen

Aan het Zennegat is altijd wel iets te zien en te beleven, maar afgelopen winter kwamen er toch heel wat meer vogelaars over de vloer dan gewoonlijk. Ze kwamen van heinde (Nederland) en verre (Wallonië) om een glimp op te vangen van een groepje zeldzame buidelmezen.

De buidelmees is een klein (niet langer dan 11 cm), maar bijzonder fraai vogeltje. Het heeft een mooie roodbruine mantel, een grijze kap en een zwart masker. In het overstromingsgebied van het Zennegat vindt het z’n geliefkoosde habitat: uitgestrekte rietvelden met veel lisdodde en hier en daar wat wilgenopslag. In de sigaren van lisdodde gaat de buidelmees op zoek naar voedsel. De hele dag zijn ze in de weer met het uitpluizen van de lisdoddesigaren, waaruit ze overwinterende insecten plukken.

bruine winterjuffer © Diane Appels

Nu is het afwachten wat de buidelmezen de komende lente zullen doen. Blijven ze hier en bouwen ze een nest, of trekken ze opnieuw weg? De mogelijkheid dat ze hier blijven broeden is allerminst uit te sluiten én het zou niet de eerste keer zijn dat de soort in de regio tot broeden komt. In 2002 werd een nest ontdekt in het Mechels Broek. De nestjes van buidelmezen zijn trouwens erg bijzonder. Het is een diepe pluizige ‘buidel’ waarin bovenaan een kokervormige toegang is gemaakt. Als broedlocatie verkiezen de buidelmeesouders wilgenbosjes, waar ze het nest aan het uiteinde van een tak ophangen.

De steeds vaker opduikende koereiger

Ook de koereiger verdient een vermelding in deze rubriek. Deze kleine witte reiger is al decennialang bezig met een opmerkelijke expansie. Oorspronkelijk leefden de vogels in Afrika. Vandaaruit koloniseerden ze in de loop van de 20ste eeuw Zuid-Europa. Ondertussen zijn ook de eerste broedgevallen in België opgetekend (Zwin, Blankaart, Marais d’Harchies).

De afgelopen jaren worden steeds vaker in de regio koereigers gezien. Ook dit jaar werden er al meermaals gemeld. Begin januari liet er zich één zien in Heindonk (6 januari), van 22 tot 24 januari zocht een koereiger het gezelschap op van de Galloways van Mispeldonk en op 25 januari werd een overvliegende koereiger opgemerkt boven het Zennegat.

Misschien stel je jezelf de vraag hoe deze vogel aan z’n naam komt. Dat is simpel, ze laten zich niet zelden zien in de nabijheid van koeien (en andere grazers). Tijdens het grazen stoten die insecten op en daar is het de koereiger om te doen. Naast deze insecten laat hij ook z’n oog vallen op prooien als muizen en amfibieën.

Diane Appels, Bert Mestdagh

buidelmees © Diane Appels

koereiger © Diane Appels

Den Battelaer, een open en drassig meersenlandschap

Het ontstaan

Om Den Battelaer, 75 ha tussen Zenne en Leuvense vaart, te begrijpen moet je drie eeuwen terugspoelen. Tot in de 18de eeuw bestaat het landschap uit drassige graslanden (“meersen”), hooguit geschikt als weide- of hooiland.

voedsel- en kalkrijk Zennewater over de weilanden te laten vloeien en in de lente weer af te voeren. Drie van dergelijke sluizen zijn vandaag nog aanwezig in de Battelaer. Het zijn relicten uit brokkelige baksteen en roestig gietijzer die ons herinneren aan een landbouw zonder kunstmeststoffen, de zogenaamde vloeimeersen.

Het Zennegat, waar Dijle en Zenne samenvloeien, was eeuwenlang een onbegaanbaar moeras. Enkel op de hogere gronden, zoals langs het kasteeldomein Battenbroek, was akkerbouw mogelijk. In 1750-’52 wordt dwars door de meersen de Leuvense Vaart gegraven en vanaf dan worden Zenne en Dijle gaandeweg ingedijkt om bewerkbaar grasen akkerland te bekomen. De grillige meandering wordt verankerd in het landschap. Een van deze oorspronkelijke Zennemeanders is sinds de laatste inrichtingswerken opnieuw een landschappelijke blikvanger in de Battelaer. Om de zo ontstane droge gras- en akkerlanden te bemesten worden er in de dijken sluisjes voorzien die toelaten om ’s winters

De Zennevallei kenmerkt zich in die tijd door open landschappen, waar bomenrijen het patroon van het uitgebreide slotenstelsel volgen en waar op de hogere gronden hier en daar beboste percelen gedijen.

In 1895 wordt de Zenne rechtgetrokken en daarbij verdwijnen de natuurlijke meanders uit het landschap. Tegen die tijd was de rivier een open riool geworden als gevolg van de economische ontwikkelingen. Dit neemt niet weg dat er nog een zeehond wordt gespot en neergeknald aan het Zennegat, getuige waarvan een melding in de krant van 1892. Blijkbaar zat er toen best nog wat vis in onze rivieren.

sluisje in Den Battelaer © Peter Delvaux

natte vloeibeemden© Peter Delvaux

Na de dramatische overstromingen van 1976 gaan de Sigmawerken van start. De rivierdijken worden verbreed en verhoogd tot op 8 m. Hiertoe worden zand en klei gedolven waardoor grote, diepe putten ontstonden. Deze zogenaamde Grote en Kleine Plas nabij de Gentsesteenweg, zijn vorig jaar deel geworden van ons natuurgebied.

Het beheer

De kern van ons beheerplan is het behoud en het herstel van het open en drassig meersenlandschap. In het centrale gedeelte van de Battelaer staan extensieve begrazing, hooilandbeheer, rotatiemaaibeheer met eventuele nabegrazing voorop. Begrazing wordt gedaan door zelfredzame rassen zoals Schotse Hebridean schapen, Blonde d’Aquitaine en Aberdeen Angusrunderen. Deze laatsten komen van de Grenshoeve, een landbouwbedrijf dat zich focust op korte keten (www.grenshoeve.be).

omgeven door weiland en hooiland met plasdras en door elzen- of wilgenstruwelen. Weidevogels en bewoners van het rietland komen er weer aan hun trekken. Tijdens de laatste inrichtingswerken werden zes poelen verbeterd of nieuw aangelegd voor onze kamsalamanders en andere amfibieën. In de toekomst hopen we de waterhuishouding te versterken door toevoer van water uit de Zenne. Gesprekken hiertoe worden aangeknoopt met de Vlaamse Waterweg.

Het noordelijke (Zennegat) en zuidelijk gebied (grenzend aan de N16) vereisen een eerder passief middelhoutbeheer en bosbeheer. Knotwilgen worden onderhouden maar oude bomen laten we bij voorkeur een natuurlijke dood sterven.

De toekomst

Volgende winter starten opnieuw belangrijke inrichtingswerken. Het zuidelijke deel van de vroegere Zennemeander wordt onder handen genomen. Daarbij wordt het water verbonden met de Kleine Plas, die zich trouwens pal op de bedding van de oude Zenne bevindt. De oevers van de Kleine Plas zullen licht glooiend gemaakt worden, zodat de natuurwaarde ervan vergroot. We plannen er ook een vogelkijkhut te plaatsen.

Een goed opgevolgde waterhuishouding is primordiaal en wordt verzekerd door een doordacht grachten- en dijkensysteem en door twee regelbare stuwtjes. Het resultaat van dit beheer laat zich merken: het centrale gedeelte van de Battelaer bestaat vandaag uit aaneengesloten vochtige rietland,

De Battelaer lijkt geklemd tussen Leuvensevaart, Zenne en Gentsesteenweg, maar het gebied ligt ook midden in een veel groter groengebied. In het noorden en het oosten vormen de recent aangelegde getijdengebieden een weids open landschap. In het zuiden biedt het natuurgebied Robbroek een typisch voorbeeld van een rivierdallandschap in casu hakhoutgebied. In het tussenliggende gebied, gekend als Warande, konden we in de afgelopen afgelopen maanden 6 ha bos- en weiland verwerven. Op die manier realiseren we stilaan één aaneengesloten wandelgebied van Stuyvenberg tot het Zennegat.

Peter Delvaux

rotatiemaaibeheer rietland © Peter Delvaux

Wandelen in de natuur

Voor de meeste excursies moet je niet vooraf inschrijven. Indien wel vereist, staat dit erbij vermeld.

Met onze activiteitenflits ontvang je de meest recente informatie. Schrijf ervoor in met deze QR-code.

Zondag 16 april

Lente in het Mechels Broek

Als het lente wordt, keert de drukte in het Mechels Broek terug. We staan even stil bij de bloesems, insecten en dieren die volop profiteren van de dagen die warmer en langer worden.

Start: 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Lengte wandeling: 5,5 km

Info: Dorien Evenepoel (gids), 0499 20 68 71, dorien_evenepoel@hotmail.com

ERFGOEDDAG Bonheiden

Zondag 23 april - ochtend

Vroege vogelwandeling

Meer info blz. 14

ERFGOEDDAG Sint-Katelijne-Waver

Zondag 23 april - namiddag

Fotozoektocht en natuurpunt-stand in de Hondsbossen

Meer info blz. 14

Zaterdag 29 april

Schemerwandeling in de Biezenweiden

‘s Avonds, bij het invallen van de duisternis, krijgt de natuur een ander gezicht. Niet alleen veranderen onze zintuiglijke waarnemingen, er zijn ook andere dieren die actief worden. De kans om zoogdieren tegen te komen is een stuk groter dan overdag. Met wat geluk ontmoeten we reeën, een vos of krijgen we de bever te zien. Terwijl vleermuizen boven onze hoofden vliegen, kunnen we genieten van een heerlijk concert van de nachtegaal.

Start: 19u30, ingang Biezenweiden thv fietsknooppunt 10, Stuyvenbergbaan, Heindonk

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

(max. 30 deelnemers). Lengte wandeling: 2 km.

Info: Wim Candries, 0472 29 87 32

Zondag 30 april

Lente in Kauwendaal

Zijn de iepenzigzagbladwespen al aan het werk? Staan de boshyacinten al in bloei? Hoe zou het zijn met onze zandbijen?

Dat en nog veel meer kom je te weten op deze tocht dwars door het meest gevarieerde natuurgebied van het Mechelse en omstreken!

Start: 10u, bij Duivenstraat 77, Mechelen

Lengte wandeling: 4 km

Info: Peter De Ridder (gids), 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be

Maandag 1 mei

Cultuur in de natuur

Familiewandeling in het Mechels Broek

Dit jaar organiseren we opnieuw een groot natuur.evenement in het Mechels Broek voor gezinnen met kinderen: ‘Oog in oog met de Nekker’. Duik de wereld van de watergeest binnen en ontdek langs de poelen en beken in het Mechels Broek het verhaal van de Nekker.

Vrij vertrek tussen 13u en 14u30, parking sportpark De Nekker, Spuibeekstraat, Mechelen (aan begin wandelpad links van de fietsenstalling)

Lengte wandellus: 3 km

Veldcafé vanaf 15u (cash of payconiq)

Dit event is een samenwerking tussen Natuurpunt Mechels Rivierengebied, VOF Rubinez en Ambassadeur van Mechelen.

Zondag 7 mei

Wie legt zijn ei in Broek De Naeyer?

De provincie organiseert opnieuw geleide wandelingen in het Broek De Naeyer. Ga mee op stap met de domeinwachter en ontdek welke vogels daar hun ei leggen.

Start: 14u, begin fietspad richting Klein

Willebroek, Stuyvenbergbaan, Heindonk

Info en inschrijven: www.provincieantwerpen.be

Zondag 14 mei - voormiddag

Planten in de kijker in de Hondsbossen

In de Hondsbossen zijn naast, onder en op de bomen een massa planten te vinden die op het eerste zicht aan je aandacht ontsnappen.

Tijdens deze wandeling laten we je anders kijken en meer ontdekken van de grote verscheidenheid in de plantenwereld.

Familiewandeling MechelsBroek

Nieuwsgierig? Dan moet je zeker eens mee komen.

Omdat we al eens van de gebaande paden afwijken, wordt het in totaal een 4 km wandelen.

Start: 9u30, speelpleintje, einde den Haes, SintKatelijne-Waver. Einde om 12u.

Lengte wandeling: 4 km

Info: Frank Hadermann (gids), 015 31 55 05, frank.hadermann@skynet.be

Zondag 14 mei - namiddag

Natuur in Willebroek

De gidsen nemen je mee op wandeling door het centrum van Willebroek.

Dagelijks worden we geconfronteerd met CO2uitstoot, fijn stof, vervuiling, stikstof en aaneensluitende gebouwen in onze omgeving. Parkjes met grote bomen, struiken, en bloemen, groene stroken en waterpartijen, kleine diertjes en vogels hebben een zeer grote, positieve invloed in de stad. Rustplaatsen waar licht, lucht en water de omgeving leefbaar maken, moeten we koesteren en verzorgen. Je zal verwonderd zijn van het belang van de natuur in de stadskern. Wij hopen jullie talrijk te mogen begeleiden tijdens de wandeling.

Start: 14u, bibliotheek, Schoolweg 1a, Willebroek

Lengte wandeling: 5 km

Gidsen: Jos Theunis 0479 78 00 81 en Albert

Bellekens 0486 89 37 33

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg (max. 30 deelnemers)

Zondag 28 mei

Walk for Nature

Meer info op blz. 11

Pinkstermaandag 29 mei

Natuur in de stad

Vergeet de lente, in de stad is de zomer al begonnen wanneer de gierzwaluwen terug zijn uit Afrika! De Dijlemuren staan volop in bloei met een grotere variatie aan plantensoorten dan pakweg het Mechels Broek!

Hoe zou het zijn met onze grote gele kwik en met onze slechtvalken op de toren?

Wat houdt je nog tegen om mee te gaan?

Start: 10u, ingang Kruidtuin bij ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen

Lengte wandeling: 3 km

Info: Peter De Ridder (gids), 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be

© Albert Bellekens

Zondag 11 juni

Bloemen en hun bezoekers

Op deze wandeling kom je alles te weten over de bloemetjes en de bijtjes (en kevertjes en vliegjes en wespjes, enz.). Het boeiende verhaal van een miljoenen jaren oude romance tussen planten- en dierenwereld, live in het Mechels Broek.

Start: 14u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Lengte wandeling: 5,5 km

Info: Peter De Ridder (gids), 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg (max. 20 deelnemers)

Zondag 18 juni

Verhalenwandeling in de Biezenweiden

Tijdens deze wandeling gaan we op stap met een verhalenvertelster. Je krijgt misschien wel een heel andere kijk op het natuurgebied. Ben jij ook benieuwd?

Start: 14u, ingang Biezenweiden thv fietsknooppunt 10, Stuyvenbergbaan, Heindonk

Lengte wandeling: 2 km

Info: Ine Colpaert, 0479 71 68 21 Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg (max. 25 deelnemers)

Zondag 18 juni

Dagwandeling in de Dijlevallei

We trekken er deze keer een hele dag op uit in onze natuurgebieden tussen Rijmenam en Mechelen. Je zal versteld staan hoe mooi Natuurpunt al zijn gebieden in de loop der jaren

Natuurstudiewerkgroep Beneden-Dijle

Elke dinsdagvoormiddag gaat deze groep op stap, meestal in een natuurgebied in de buurt, soms verder weg. In de lente worden vooral planten onder de loep genomen. Iedereen is welkom.

Voor het jaarprogramma en meer info kan je terecht bij MarieLouise Selleslach, 015 51 59 02, ml.selleslach@telenet.be.

heeft kunnen verbinden. We komen ook amper een auto tegen. Het landschap is heel gevarieerd, graslanden met hagen en heggen, open landschappen, bossen, vijvers,…

We starten aan de kerk van Rijmenam om dan door het nieuwe Sigmagebied en Pikhakendonk naar de Barebeekvallei te wandelen. Zo belanden we in het Mechels Broek waar we ook nog een toertje rondwandelen. We eten onze boterhammen op in het bezoekerscentrum en wandelen terug over Mispeldonk en Cassenbroek om zo terug aan de kerk van Rijmenam te komen. We wandelen aan een rustig tempo maar zullen toch al snel aan 20 km geraken, een portie wandelervaring is dus wel vereist.

Start: 10u, kerk, Sint-Maartensberg, Rijmenam. Einde rond 17u.

Lengte wandeling: 20 km

Info: Geert Van D’huynslager (gids), 015 51 31 88

Vrijdag 23 juni

Midzomerwandeling in het Mechels Broek

Avondwandelingen in de natuur zijn altijd speciaal. Doordat je in de schemering wandelt, komen je andere zintuigen wat scherper te staan: daardoor ruik en hoor je meer dan tijdens een wandeling overdag. De langste dag van het jaar geeft ons weer een goed excuus om eens ’s avonds op pad te gaan. We laten ons verrassen en genieten, vaak gewoon in stilte, van de natuur die naar avondmodus schakelt.

Start: 20u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Lengte wandeling: 5,5 km

Info: Filip Van den Wyngaert (gids), 0476 25 37 45, filip.vdw@telenet.be

Beheer

Rust roest … Of niet altijd?

21 januari, een droge dag, een kille dag. Na wekenlange regen, wie had dat ooit gedacht, prachtig weer op onze werkdag in het Waverwoud. Een gezellige dag …

Je-weet-wel-wat bracht slechte dingen en goede dingen. Veel meer bezoek in het bos. Tijd om meer rust te brengen in het gebied. Rustgebied. Op de werkdag in januari sloten we enkele paden af die niet in ons wandelnetwerk zitten. Het waren handige verbindingen voor ons maar we merkten een achteruitgang in rustige wilde beesten en natuurwaarde. Verstoorde of gevluchte broedparen, reeën die geen thuis meer vonden, crosspaadjes waar die niet horen te zijn, vieze zakjes, blikjes en flessen en vuil in het bos … ‘Natuur’-lijk, iedereen blijft, zonder of met aangelijnde hond, welkom in ons gebied: op de opengestelde paden of er eens buiten bij een geleide wandeling. Het rustige wild blijft ook welkom en heeft nu weer meer ruimte om ongestoord thuis te kunnen zijn en te blijven in het bos. De boomklevers en -kruipers, spechten en haviken, buizerds, uilen, reeën en fazanten … Je zal ze op een stille tocht vast nog kunnen horen. En hopelijk terug vaker en meer.

Zal er gezucht en geklaag zijn van een enkeling? Ja hoor. Vast wel. Maar zo is het leven. De dieren, planten, natuurgenieters en vast en zeker de 672 aangesloten gezinnen in onze gemeente zullen een groter rustgebied voor de natuur zeker waarderen. Wie met open ogen en oren een tochtje maakt, zal onze reeën hopelijk weer vaker stilletjes zien staan op de paden en open plekken. Met dankbaarheid in de ogen …

Ga wandelen, geniet en kom ons zeker eens verblijden op een werkdag. Elke derde zaterdag van de maand. Info via: natuurpunt.skw@gmail.com

Nieuw gebied, nieuwe ploeg, nieuwe naam

Zaterdag 28 januari verzamelden we met 15 vrijwilligers voor het eerst in ons nieuw natuurgebiedje langs de R6 in Sint-Katelijne-Waver. Nadat dit door AWV (Agentschap Wegen en Verkeer) aan Natuurpunt in beheer gegeven werd, zochten we extra helpers en die kwamen gelukkig opdagen.

werkdag in Gasthuisbossen © Jimmy Luyckx

Eeckelenbos © Evelien Raman

Het gebiedje (4 ha) bestaat uit bos (vooral Canadese populier) en een nieuwe jonge aanplant, maar leunt ook aan bij de oude spoorwegberm door de Elzestraat die we reeds langer mogen beheren. Er werd heel wat werk verzet. We hebben bomen geplant, bramen gemaaid en maaisel afgevoerd. We hebben zwerfvuil geraapt en hardnekkige bamboe verwijderd, de omgevallen populieren zijn opgeruimd en zo is de aanplant vrijgemaakt, waar we dan ook de boompjes hebben beveiligd met spiralen en soms gesteund met stokken. Er zijn nestkastjes opgehangen en lekkere soep en wafels genuttigd en vriendschapsbanden gesmeed.

Ook hebben we de naam van ons nieuwe gebiedje gekozen. Het wordt Eeckelenbos, naar de naam op historische kaarten. Dit zou verwijzen naar ‘eikels’ en dus een eikenbos dat hier ooit stond en waarvan de nazaten nu al spontaan terug beginnen opschieten.

We zien het helemaal zitten met die nieuwe ploeg en denken aan vier werkdagen per jaar en misschien binnenkort al uitbreiding van het gebied …

Meer info: frank.hadermann@skynet.be en luc.fillee@telenet.be.

Spectaculaire toename van vleermuizen in het fort van Walem

Sinds 2009 is Natuurpunt eigenaar van het fort van Walem. We zagen daar heel veel mogelijkheden voor de ontwikkeling van een stapsteen voor de natuur in een erg verstedelijkte omgeving. De eerste taak was om rust te brengen op het fortdomein door ongewenste verstoring moeilijker te maken. Tegelijkertijd zorgden we wel voor meer geregelde bezoekmogelijkheden.

We zagen onmiddellijk een effect op de aanwezige vleermuizen in de winter. Jaar na jaar zagen we een lichte toename van het aantal overwinteraars tot we in de winter van 2022 eindelijk meer dan honderd wintergasten telden. Een verdubbeling van wat in 2009 gevonden werd. In al die jaren waren er ook verrassingen: er doken zeldzame soorten op zoals grijze grootoorvleermuis, ingekorven vleermuis en meervleermuis. De laatste twee jaren brengen laatvliegers het aantal soorten op 10.

In 2020 konden we enkele grotere werken laten uitvoeren dankzij Europese subsidies. Heel wat ruimtes werden beter ingericht voor winterslapers, maar evengoed voor geleide wandelingen in het zomerseizoen. Deze winter telden we, wellicht dankzij die inrichtingen, zomaar even 65 vleermuizen meer dan de jaren daarvoor. Met 168 getelde dieren in februari zetten we daarmee een flinke stap richting de 250 dieren die we graag willen tellen als we het 20-jarig eigenaarschap van het fort vieren in 2029. En dan kunnen we er bovendien nog zeker van zijn dat we niet alle dieren op het fort kunnen tellen. Er zijn immers veel plaatsen op het fort die onbereikbaar zijn voor mensen, maar heel geschikt voor vleermuizen.

Een welgemeende dank aan alle vrijwilligers die in al die jaren hebben bijgedragen aan het succesverhaal van het fort. Ook hier heeft Natuurpunt duidelijk het verschil gemaakt!

franjestaart © Filip Van den Wyngaert watervleermuisjes © Filip Van den Wyngaert

Cinema in onze natuur

Tijdens een wandeling door het Natuurpuntgebied Kauwendaal in Mechelen hoor ik in 2021 plots een kabbelend bergriviertje. Op zoek naar de oorsprong van dat fijne geluid zie ik in de Otterbeek een rommelige prop takken die een belemmering vormt voor het water. Ik smijt een foto ervan in de whatsApp-groep van ons beheerteam en iemand suggereert dat het wellicht het werk van de bever is. Vier maanden later zie ik langs de Otterbeek een eik die langs één kant is aangevreten door een bever. Dan besluit ik als een echte regisseur om er een wildcamera op te zetten. Ik wilde de bever aan het werk zien. Een week later haal ik de camera op en bleek er inderdaad een knabbelende bever gefilmd. Op diezelfde plaats kwamen ook drie reeën langs, een steenmarter, een vos, twee ratten en een kat.

In datzelfde najaar schrijf ik me in voor de jaarcursus natuurgids in Keerbergen. De eindopdracht was een geleide wandeling maken. Ik koos voor een wandeling door Kauwendaal met montages van alles wat ik dat jaar zou filmen. Elke week plaatste ik de camera op een andere plek of paste het standpunt aan zodat het monteerbaar zou zijn. Het resulteerde vanaf december in een maandelijkse wandeling door ons gebied. Ik toon er unieke beeldfragmenten van de vos, de reeën, de steenmarter, de knautiabij, de buitengewone vrijwilligers en vooral onze knutselende Kauwendaal-ingenieurs: de bevers. Bekijk enkele fragmenten via vimeo.com/776476919 of met de QR-code hiernaast.

Enkele deelnemers van de wandeling zijn al komen helpen op een beheerdag en de meeste wandelaars verbazen zich erover wat er achter de bomen en het riet van Kauwendaal allemaal gebeurt.

Als je zin hebt om de wandeling mee te doen weet je het zeker te vinden… op www.facebook.com/kauwendaal

Kurt Stevens

De Biezebijen steken de handen uit de mouwen in… de Biezenweiden

In Willebroek beheren we naast de Biezenweiden ook nog enkele percelen in Heindonk. Bijna elke maand organiseren we een (halve) werkdag op zaterdag waarop we met een tiental enthousiaste vrijwilligers aan de slag gaan. We maaien, voeren maaisel af, knotten en ruimen takken op, enz.

Sinds begin dit jaar is er ook een ploeg vrijwilligers die op maandag de handen uit de mouwen steekt. Er waren immers taken waar we op werkdagen niet aan toe kwamen. Zo werden er op de maandag-werkdagen takken over het wandelpad weggesnoeid en exoten zoals rododendron en Amerikaanse vogelkers verwijderd. Dit team heeft een leuke naam gekozen, nl. de Biezebijen. Dankjewel werklustige bijen!

De Otterbeek voorlopig nog zonder otter © Nancy Van den Broeck

© Guido De Koninck

Boomplantactie in de Warande

Op zondag 22 januari werd 2 ha nieuw bos aangeplant door medewerkers van het bedrijf Cargill en vrijwilligers van Natuurpunt. De oorspronkelijke plantdag in december was niet kunnen doorgaan omwille van het felle vriesweer toen. 3200 jonge boompjes en heesters kregen een definitieve groeiplaats. Het zgn. Cargill-bos is gelegen in gebied de Warande. De percelen weide en bos die daar recent konden worden aangekocht, zijn belangrijke stapstenen naar een duurzame groene verbinding tussen Den Battelaer en het Robbroek.

Natuurwerkdagen

Natuurbeheer is een werkwoord. Om onze natuurgebieden in conditie te houden is immers een aangepast beheer nodig. Dat beheer gebeurt deels door een professionele terreinploeg en deels door vrijwilligers. Deze lente plannen we weer heel wat natuurwerkdagen in onze natuurgebieden. Zin om mee te doen? Meld je dan vooraf aan via de vermelde contactpersoon. Hij/zij laat je weten waar er afgesproken wordt.

kern Mechelen

Kauwendaal

ZA 8 april, 13 mei en 10 juni, 9u30 tot 12u30

Info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

Zennebeemden

ZA 1 april, 6 mei en 3 juni, 9u tot (ten laatste) 13u

Info en aanmelden:

zennebeemden@gmail.com, 0495 18 22 07 (Nic)

Stuivenberg

ZA 6 mei, 16u en daarna samen een frietje eten

Info en aanmelden:

roel_schrauwen@hotmail.com, 0492 61 31 96

kern Sint-Katelijne-Waver

Waverwoud

ZA 15 april en 17 juni

Info en aanmelden: natuurpunt.skw@gmail.com

Oude spoorwegberm en Eeckelenbos

ZA 10 juni, 9u30 tot 12u30

Info: Frank Hadermann 0478 44 17 19 of Luc Fillée 0473 34 22 72

kern Willebroek

Blaasveld: opruimen van de paddenschermen

ZA 1 april, 9u tot 12u, parking Blaasvelds Broek, Blaasveld

Info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

Biezenweiden

ZA 24 juni, 9u tot 12u: maaien en afvoeren van het zeggeveldje

Info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com.

Soms komen kleine groepjes van beheerteams samen om in hun gebied een klus uit te voeren. Wll je graag aansluiten bij een beheerteam, kijk dan even in de lijst op blz 39 en neem contact op met de verantwoordelijke.

boomplant in de Warande © Peter Delvaux

Mechels Broek © Tony Van den Broeck

Le z ingen en cursussen

Zondag 16 april

Workshop Mindful fotograferen in het Mechels Broek

Mindful fotograferen? Dat is vertragen, observeren, (her)kaderen, focussen en vastleggen. Het ankerpunt is je visuele ervaring.

kijken, ontdekt een verbazingwekkende wereld. In deze cursus maak je niet alleen kennis met veel voorkomende soorten uit de grassenfamilie (Poaceae), cypergrassenfamilie (Cyperaceae) en russenfamilie (Juncaceae), maar ga je ook geleidelijk beseffen dat mits een basiskennis van hun anatomie grasachtige planten veel minder moeilijk herkenbaar zijn dan vaak beweerd wordt. Wat niet zonder belang is, gezien grasachtige planten in vele biotopen dominant zijn.

Onder begeleiding van Kelly Snoeck starten we met een ademhalingsoefening en maken dan een wandeling in de natuur. Tijdens het fotograferen focus je op je omgeving en je onderwerp. Wat zie je door je lens? Hoe valt het licht op je onderwerp? Welke details vallen jou het meeste op? Welk gevoel krijg je daarbij?

Merk je dat je gedachten afdwalen naar plannen, piekeren en oordelen? Kom dan telkens terug naar wat je ziet door je lens. Zo haal je je brein uit zijn normale routine en breng je het in een meer aandachtige staat.

Mindful fotograferen gaat om het proces, niet om het eindresultaat. Er bestaan met andere woorden geen mislukte foto's. Voor wie dat wil, is er na de wandeling ruimte en tijd om ervaringen te delen met de groep.

Deze workshop wordt georganiseerd in samenwerking met Gezonde Buurt van CM.

Voorafgaande kennis van fotografie of mindfulness is niet nodig. De workshop is toegankelijk voor iedereen ouder dan 16 jaar. Breng wandelschoenen en een fototoestel of smartphone mee.

Start: 10u, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde rond 12u30.

Lengte wandeling: 5 km

10 euro (gratis drankje na de wandeling)

Vooraf inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg(max.12 deelnemers)

vanaf 17 mei

Cursus Grassen, zeggen en russen

Grasachtige planten hebben een slechte reputatie. Ze gaan door als lastig op naam te brengen en vormen weinig tot de verbeelding sprekende bloemen. Maar wie de moeite doet om met een loep de bloeiwijzen van grasachtige planten te be-

Twee lessen op woensdag 17 en 24 mei, 19u30 tot 22u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Drie excursies op zaterdag 3, 10 en 24 juni, 9u30 tot 12u

Lesgever: Hans Vermeulen van Natuurpunt Natuuracademie

50 euro (40 euro voor leden van Natuurpunt) Vooraf inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg

Vrijdag 26 mei

De Insectenzomer van Natuurpunt Inleiding

blaaszegge © Diane Appels

viervlek © Diane Appels

De Insectenzomer is een gloednieuwe campagne tijdens de komende zomermaanden. Van 1 juni tot en met 31 augustus daagt Natuurpunt het grote publiek uit om zoveel mogelijk insecten digitaal te vangen met ObsIdentify. Niet meppen, wel appen.

Tijdens deze inleidende lezing krijg je van Peter De Ridder en Xavier Suykens meer te horen over de campagne en het gebruik van ObsIdentify, en een overzicht van de grote groepen binnen de insectenwereld.

19u30 tot 21u30, bezoekerscentrum

Deelname is gratis.

Wel vooraf inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg.

Tijdens de zomer plannen we verschillende insectenexcursies. De eerste gaat door op 11 juni. Zie blz. 31. Hou voor de data in juli en augustus de website in de gaten.

Lezingen en cursussen in het najaar

Steeds vooraf inschrijven via de activiteitenagenda op www.natuurpunt.be/np-mrg

7 september

Lezing Gallen

Als een galmug of -wesp een eitje legt in een blad of ander deel van een boom, groeit op die plek als reactie een abnormale zwelling: een gal. De larve die uit het eitje komt, vindt in de gal een beschermd onderkomen en volop voedingsstoffen. Tijdens deze lezing kom je te weten hoe de levenscyclus van de galvormende

insecten in elkaar zit en passeren een aantal bekende en minder bekende gallen en hun waardplanten de revue.

Lesgever: Hans Vermeulen van Natuurpunt

Natuuracademie

19u30, bezoekerscentrum

10 euro (8 euro voor leden van Natuurpunt)

20 en 27 september, 1 oktober

Cursus Vogeltrek

De vogeltrek is een van de boeiendste natuurfenomenen. Pas in de loop van vorige eeuw heeft men een goed deel van dit mysterie kunnen ontrafelen. In deze cursus gaan we in op de mechanismen die hier achter zitten. Ook gaan we na hoe vogels zich voorbereiden op die grootse onderneming. We leren hoe vogels zich gedragen tijdens hun trektocht en met welke problemen ze af te rekenen hebben. Bij het trekonderzoek besteden we bijzondere aandacht aan de trektellingen, een populair gebeuren in Vlaanderen. Tijdens de praktijkvoormiddag noteren we op een goed gelegen telpost alle overtrekkende vogels.

Wil je ons tijdschrift (ook) online lezen, vul dan het inschrijvingsformulier in op np-mrg.be/tijdschrift Daar vind je ook een formulier waarmee je de gedrukte versie kunt annuleren. Zowel het online lezen als de annulatie van de gedrukte versie zijn omkeerbaar. Uitproberen kan en mag.

Wil je eerst een online nummer zien, dan kan dat via np-mrg.be/ datwilikzien.

Ons digitaal archief vind je op issuu.com/redactie-mrg.

ananasgal © Diane Appels

Lesgever: Bastiaan De Ketelaere van Natuurpunt Natuuracademie

Lessen op 20 en 27 september, 19u30, bezoekerscentrum

Praktijk op 1 oktober, 7u30 tot 10u30

30 euro (24 euro voor leden van Natuurpunt)

28 september, 5 en 21 oktober

Cursus Weetjes en verhalen over paddenstoelen

In deze instapcursus over paddenstoelen ligt het accent helemaal niet op indeling en determinatie, maar op eetbaarheid en giftigheid, geneeskracht en sporen van paddenstoelen in onze en andere culturen. Deze invalshoek laat ook toe om de belangrijkste groepen paddenstoelen te leren herkennen.

Lesgever: Hans Vermeulen van Natuurpunt Natuuracademie

Lessen op 28 september en 5 oktober, 19u30, bezoekerscentrum

Excursie op 21 oktober, 9u30 tot 12u 30 euro (24 euro voor leden van Natuurpunt)

10 en 15 oktober

Cursus Spinnen

Geloof jij nog dat je jaarlijks 8 spinnen opeet tijdens je slaap? Of dat die spin in je slaapkamer je de hele tijd zit te beloeren? Ja? Hoog tijd om de le-

natuur.crypto 9

zing 'Kennismaken met spinnen' bij te wonen! Hier doorprikken we niet alleen fabeltjes en ontkrachten we clichés, maar leer je vooral meer over de intrigerende leefwijze van de meer dan 600 spinnensoorten in Vlaanderen. Zo leer je dat het ene web het andere niet is en kom je eindelijk te weten wat die spinnen altijd in de badkuip doen. Ook komen een aantal veelvoorkomende soorten aan bod. Tijdens de safari gaan we op zoek naar alle mogelijke achtpoters. We zullen ontdekken dat deze beestjes best mooi en nuttig zijn. Een aanrader dus!

Lesgever: Peter De Ridder

Les op dinsdag 10 oktober, 19u30, bezoekerscentrum

Excursieopzondag15oktober,10u,Kauwendaal 20 euro (16 euro voor leden van Natuurpunt)

9 november

Lezing Otter en bever

Otter en bever, ze zijn terug in onze wateren. Je krijgt deze dieren echter niet zo makkelijk te zien. Wat is het verschil tussen de twee diersoorten? Zijn ze elkaars concurrent in het water of hebben ze ieder een bepaald biotoop nodig? Er zijn nog veel vraagtekens te zetten, maar niet getreurd, een lezing door Joeri maakt alles duidelijk.

Lesgever: Joeri Cortens van Natuurpunt Natuuracademie

19u30, bezoekerscentrum

10 euro (8 euro voor leden van Natuurpunt)

Op www.cryptochris.be vind je tips, meer opgaven en de oplossing. natuur.crypto

BiezenweidenPolder

Bonheiden

Bruinbeekvallei

Glenn Deliège, glenndeliege@hotmail.com, 015 33 63 06

Cassenbroek, Mispeldonk en Pikhakendonk

Geert Van D’huynslager geert.van.dhuyns@scarlet.be, 015 51 31 88

Joost Dewyspelaere joost.dewyspelaere@skynet.be, 015 51 69 97

Filip Van den Wyngaert, filip.vdw@telenet.be, 0476 25 37 45

Kauwendaal

Kurt Stevens

kurt_stevens@skynet.be, 0496 80 00 60

Karen Vandevyvere karenvandevyvere@hotmail.com

Mechels Broek

Tony Van den Broeck

tonynatuurpunt@gmail.com, 0479 08 35 12

Gust De Weerdt

august.de.weerdt@telenet.be, 0477 77 10 19

Stuyvenberg

Roel Schrauwen

roel_schrauwen@hotmail.com, 0492 61 31 96

Zennebeemden

zennebeemden@gmail.com

Nic De Muyer, 0495 18 22 07

Pieter Schepers, 0476 98 90 77

Afgiftekantoor 2800 Mechelen 1

P206001

driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Mechels Rivierengebied

Afzender en VU: Ann Pinceel - p/a Muizenhoekstraat 7 - 2812 Muizen

april - mei - juni 2023

28 MEI 2023

KASTEELDOMEIN RAVESTEIN BOORTMEERBEEK

bpost

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE

WALK FOR NATURE 2023

6-9-15 km www.walkfornature.eu