Herfst 2023

Natuurpunt Mechels Rivierengebied is actief in Bonheiden, Mechelen, Sint-Katelijne-Waver en Willebroek. Dankzij meer dan 4300 leden en een stevige ploeg vrijwilligers werkt Natuurpunt in deze gemeenten aan de bescherming en verdere ontwikkeling van de natuur. Leden van Natuurpunt Mechels Rivierengebied ontvangen dit driemaandelijks tijdschrift gratis. Andere Natuurpuntleden kunnen voor 2024 een abonnement nemen door 6 euro over te schrijven op rekening BE42 0013 6468 8754 met als vermelding ‘tijdschrift 2024’.

Contactpersonen

Natuurpunt Mechels Rivierengebied

Jorn Van de Velde, 0493 02 96 97, jorn.vandevelde@gmail.com

Kern Mechelen

voorlopig via Jorn Van de Velde (voorzitter afdeling)

Kern Bonheiden

Joost Dewyspelaere, 015 51 69 97, joost.dewyspelaere@skynet.be

Kern St.-Katelijne-Waver

Godelieve Janssens, 015 20 97 02, godelieve-jans@telenet.be

Kern Willebroek

Wim Candries, 0472 29 87 32

Werkten mee aan dit nummer

Diane Appels, Tom Boermans, Wim Candries, Ine Colpaert, Bert Delanoeije, Peter Delvaux, Frank De Roover, Peter De Ridder, Dorien Evenepoel, Luc Fillée, Frank Hadermann, Nils Iwens, Godelieve Janssens, Mathieu van RC Pastel, Carla Morlion, Ann Pinceel, Wander Rooze, Pieter Schepers, Gilles Smeyers, Charlotte Spaas, Ilse Stevens, Tony Van den Broeck, Jorn Van de Velde, Karen Vandevyvere, Koen van Vooren, Myrtle Verhaeven, Johan Verheyden, Johan Waumans

Redactie: redactie-mrg@natuurpunt.be

Druk: Buroform nv - www.buroform.be

cover vooraan: vliegenzwam © Chris Verbruggen

Bezoekerscentrum

Oplage: 4250 exemplaren

Ledenadministratie

Online (geregistreerde leden):

www.natuurpunt.be/controlepaneel/mijn-gegevens

Contactformulier: www.natuurpunt.be/contacteer-natuurpunt ledenadministratie@natuurpunt.be, 015 29 72 17

Website, Facebook en Twitter

www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

www.facebook.com/NatuurpuntMechelsRivierengebied twitter.com/NatuurMechelen

Digitaal afdelingsnieuws

Planten- en dierenwaarnemingen in onze regio: www.mechelen.waarnemingen.be

Activiteitenflits: aanvragen via de startpagina van onze website www.natuurpunt.be/mechelsrivierengebied

Giften - Reservatenfonds

Schrijf je gift over op rekening BE56 2930 2120 7588 van Natuurpunt met vermelding ‘project 3799 Mechels Rivierengebied’. Vanaf 40 euro wordt een fiscaal attest afgeleverd. Lid worden

Het lidgeld bedraagt 38 euro per gezin tot eind 2024. Overschrijven op rekening BE17 2300 0442 3321

BIC GEBABEBB van Natuurpunt, met vermelding ‘(nieuw) lid via Mechels Rivierengebied’.

cover achteraan: RUN FOR NATURE © Natuurpunt

Muizenhoekstraat 7, 2812 Muizen www.natuurpunt.be/bc-mrg

Ann Pinceel 015 43 61 09 bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Open op donderdag van 13u30 tot 17u30 en op zondag van 10u tot 17u30. Tijdens de schoolvakanties ook op maandag en zaterdag van 13u30 tot 17u30. Gesloten op 25 december en 1 januari.

- info over de lokale natuurgebieden en activiteiten

- wandelbrochures en gezinsspeurtochten

- kleine winkelhoek

- biosapjes, Beers for Nature (Dale, Gageleer en Bufo), koffie en thee

Parkeren op randparkings Muizen-Dorp, Kerkenbos of Karolingenstraat. Er zijn slechts enkele parkeerplaatsen langs de Muizenhoekstraat.

Ons tijdschrift online lezen

Wil je ons tijdschrift (ook) online lezen, vul dan het inschrijvingsformulier in op np-mrg.be/tijdschrift. Daar vind je ook een formulier waarmee je de gedrukte versie kunt annuleren.

Zowel het online lezen als de annulatie van de gedrukte versie zijn omkeerbaar. Uitproberen kan en mag.

Wil je eerst een online nummer zien, dan kan dat via npmrg.be/datwilikzien. Ons digitaal archief vind je op issuu.com/redactie-mrg.

overal lezen . minder drukkosten . meer natuur .

.

© Diane Appels

Woordje vooraf...

Samen met onze Natuurpunt-buurafdelingen proberen we de natuur en de biodiversiteit in onze buurt te versterken en te verbinden. Dat doen we sinds kort samen onder de vlag van het Natuurpark Rivierenland. Daarbij krijg ik wel eens de vraag wat dat concreet voor ons, als Natuurpunt-afdeling, betekent. En ook wat dat voor de natuur in onze, in jóuw buurt betekent. Wel, deze zomer waren er een aantal mooie initiatieven die me toelaten om de wisselwerking beter te kaderen.

Allereerst vond aan het begin van de zomer het eerste overleg tussen de Natuurpuntafdelingen in het Natuurpark plaats. Hier was al langer nood aan: we wilden immers allemaal graag zorgen voor de afstemming tussen onze bestaande werking en nieuwe, relevante initiatieven. Zelf vertrok ik met een goed gevoel van dat overleg. Er werd bijvoorbeeld gesproken over ondersteuning en ontzorging. Zo kunnen we bijvoorbeeld sneller schakelen door centraal dossiers op te stellen voor de restfinanciering van onze gebieden en inrichtingswerken, en hier private spelers aan te koppelen. In onze afdeling helpt dat nu al in Den Battelaer en de Warande in Mechelen. We spraken ook over de doorstroming van fondsenwerving. Een deeltje van de fondsen zal gelijk verdeeld worden en de inkomsten van de grote evenementen zullen prioritair naar de deelnemende Natuurpuntafdelingen gaan. Dat betekent dat als jíj mee een evenement ondersteunt, dat ook naar natuur in jouw buurt zal gaan. Zo kunnen we dus globaal de krachten bundelen, maar bouwen we meteen een evenwicht in.

Afstemming. Eigen klemtonen zetten, maar wel gemeenschappelijke communicatie. Doorstroming fondsen. Jij bent vrijwilliger = geld gaat naar natuur in jouw buurt.

Als tweede was er het evenement ‘Natuurpunt zkt vrijwilligers’, dat eind augustus plaatsvond. Misschien was je er ook bij? Onze vrijwilligers zijn de motor van het Natuurpark en dat werd daar in de kijker gezet. De vele mogelijke initiatieven, gaande van af en toe helpen op een evenement tot je heel de tijd over beleidsdossiers buigen, werden toegelicht. Wat telt is het engagement voor Natuurpunt. Het was mooi om te zien hoe we hierdoor de veelheid aan mogelijkheden bij Natuurpunt in de kijker konden zetten, en tegelijkertijd konden tonen dat dat heel vaak om de hoek is. Zo zag ik bijvoorbeeld hoe verschillende geïnteresseerden vlot doorverwezen werden naar onze werking in Sint-Katelijne-Waver of het beheerteam in Kauwendaal. Banden werden gemaakt en aangehaald, nieuwe ideeën opgelaten. Tegelijkertijd creëren we een netwerk tussen de afdelingen, wat ons alleen maar sterker maakt. Ben je zelf nog geen vrijwilliger: altijd welkom! Zoals dit evenement goed aantoonde, help je daarmee meteen onze Natuurpunt-afdeling, de natuur in je buurt en onze ruime doelen in het Natuurpark vooruit.

Tot in de natuur,

Jorn Van de Velde,

© Ivo Vanseuningen

29 juli zomerdrink in Willebroek

© Ine Colpaert

© Ann Pinceel

Terugblik

Zwaluwen in Bonheiden

2022 was al een slecht jaar voor de huiszwaluw in de dorpskern van Rijmenam. Dit jaar waren er nog veel minder. Er verdwenen grote kolonies door moderne verbouwingen waarbij er geen geschikte plekjes overbleven voor nesten. Voornaamste oorzaak van de achteruitgang was echter predatie doordat mestplanken te hoog hangen en rovers zoals kauwen makkelijk bij de nesten konden. Er werden al afspraken gemaakt met de gemeente om meer te sensibiliseren over het nut van zwaluwen. Deze winter gaan de mestplanken ook lager gehangen worden. In Keerbergen deed zich een paar jaar geleden hetzelfde probleem voor, maar daar zijn de aantallen zich nu aan het herstellen. We leven dus op goede hoop.

Met de boerenzwaluwen ging het wel goed. Daar kunnen we spreken van een status quo.

22 mei tot 30 juni

Bioblitz op Campus De Nayer

Van 22 mei tot 30 juni vond de eerste BioBlitz plaats voor KU Leuven. Een BioBlitz is een telling van plant- en diersoorten op een bepaalde locatie binnen een bepaalde periode.

Op Campus De Nayer werd Natuurpunt kern Sint-Katelijne-Waver ingeschakeld. Negen leden kwamen enthousiast tellen. Alle hoeken van de campus werden uitgekamd. Verrassend hoe je bij een eerste aanblik denkt dat er vooral gras is en er uiteindelijk 186 verschillende planten en dieren geregistreerd worden bij 367 observaties. Een grote dankjewel dus aan alle enthousiastelingen om het terrein van de campus in kaart te brengen.

Deze BioBlitz was een initiatief van de ICA Biodiversity Challenge (17 Europese universiteiten in de Association for European Life Science Universities) waarin men wil nagaan hoe het gesteld is met de biodiversiteit op de ledencampussen. Biodiversiteit is immers belangrijk an sich en voor de duurzaamheid van onze planeet en samenlevingen. KU Leuven nam deel met campussen over heel Vlaanderen.

Wisselvallige Insectenzomer van Natuurpunt

De campagne Insectenzomer “Niet meppen, wel appen’’ liep van 1 juni tot 31 augustus en helpt Natuurpunt om insecten in Vlaanderen in kaart te brengen. Op 21 augustus stond de teller op 1.259.692 waarnemingen

In onze afdeling maakten we mee promotie voor de campagne en boden we bovendien, na een startavond in het bezoekerscentrum, een reeks excursies aan om de diverse groepen insecten beter te leren kennen. Het weer in juli en augustus was echter super wisselvallig en dat hebben we geweten!

De Obsidentify wandeling in de Hondsbossen regende compleet uit. Buiten de gids en de kernvoorzitster was er niemand om de gietende regen te trotseren. Ook het insectenspreekuur in het Mechels Broek moesten we annuleren door de voorspelde harde wind en regen.

© Ilse Stevens

De nachtvlinderavond bleef nét lang genoeg droog waardoor er heel wat nachtvlinders in de lichtvallen terechtkwamen. Soorten als grote beer, heremietuil, elfenbankjesmot en egelskopboorder lieten zich uitgebreid bekijken.

30 juli begon heel winderig en regenachtig, niet echt het ideale weer voor een vlinderwandeling. Gelukkig kon de gids in de Barebeekvallei de deelnemers enorm boeien door haar interactieve manier van vertellen en verbaasde ze hen met een pak interessante weetjes. Als kers op de taart kwam op het einde van de voormiddag de zon er toch even door en konden nog verschillende vlinders gespot worden. Ook in de namiddag bleef het droog en konden heel wat juffers en libellen bewonderd worden op het Ven. Uitschieters waren koraaljuffer en bruine winterjuffer.

De kever- en wantsensafari op Kauwendaal lieten we, ondanks de weersvoorspellingen, wel doorgaan. Gelukkig, het werd nog een goede excursie en pas om 12u moesten de deelnemers noodgedwongen afdruipen.

In den Battelaer hadden de muggen het een beetje verkeerd begrepen. Zij waren talrijk aanwezig op de vliegen- en muggenexcursie en bovendien heel actief!

Op 20 augustus was het dan weer snikheet. Toch kwamen er heel wat grote én kleine natuurliefhebbers opdagen op de sprinkhanenactiviteit op Mispeldonk.

Al bij al toch nog een geslaagde Insectenzomer. Met dank aan alle insecten-gidsen die de deelnemers mee op sleeptouw namen in de boeiende wereld van deze kleine beestjes!

28 tot 30 augustus Het T-end kampje van Akadeemi

Akadeemi vzw is een organisatie waarmee Natuurpunt Mechelen een samenwerkingsverband is aangegaan. Ze organiseren de gehele zomer kampjes.

Op het laatste kampje “T-end” konden 17 kinderen kennis maken met de wondere wereld van nachtvlinders en bos- en spitsmuisjes.

Natuurpunt Mechelen zorgde voor leuke, leerrijke spelletjes en het vangen van de diertjes zodat ze in de ochtend bewonderd konden worden en nadien natuurlijk terug vrijgelaten.

sprinkhanenactiviteit © Xavier Suykens

vlinderwandeling © Ann Pinceel

© Yannick Barrera Riano

Nieuwtjes

10-daagse van de Geestelijke Gezondheid

In het kader van deze 10-daagse plannen we een lezing en zetten we graag de Te gekke wandeling in het Mechels Broek op een bijzondere manier opnieuw in de kijker.

Dinsdag 3 oktober Lezing Natuur op doktersvoorschrift

Meer en betere natuur is niet alleen goed voor (bedreigde) dieren en planten, maar ook voor onze gezondheid. Zeker in het volgebouwde Vlaanderen dat kreunt onder tal van milieuproblemen. Meer groen is vaak ook een belangrijk deel van de oplossing tot een meer gezonde levensstijl: meer natuur in je buurt verlaagt tal van ziekteklachten en verhoogt het welzijnsgevoel. Hoe meer natuur, hoe meer die kan bijdragen aan onze gezondheid of als buffer tegen de grillen van de klimaatverandering.

Door corona hebben meer mensen dan ooit de nabije natuur ontdekt. Maar zouden artsen natuur kunnen voorschrijven als medicijn? Hoe ver staat die wetenschap al? Wat doet de natuur met je fysieke en mentale gezondheid? En welke initiatieven bestaan er al in Vlaanderen?

Tijdens deze interactieve lezing neemt Benno Geertsma, celhoofd Educatie bij Natuuracademie en mede-trekker Netwerk Natuur en Gezondheid, je mee in de wetenschap én praktijk rond natuur en gezondheid.

Organisatie in samenwerking met Gezonde Buurt van CM.

19u30 - 21u30, secretariaat Natuurpunt, Coxiestraat 21, Mechelen.

Prijs 5 euro.

Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg.

Zondag 8 oktober KIJK – BEWEEG – BELEEF – VERBIND

Bewegen is goed voor je lichaam én je hoofd. Wandelen, zeker in de natuur, verbetert je humeur en helpt je om beter om te gaan met je uitdagingen. Samen met mensen van CM Gezonde Buurt en Similes vzw bedachten we enkele activiteiten in het Mechels Broek.

10u30 – Babbelwandeling in groep

Heb je zin om samen met andere mensen een uurtje op stap te gaan in het Mechels Broek? Vandaag zonder uitleg van een natuurgids, deze keer ligt de nadruk op een fijne babbel. Het tempo is laag waardoor er veel ruimte is om te praten en met elkaar kennis te maken. De wandellus is 2,2 km lang en passeert tegen het einde een bank waar je iets kan drinken.

Start: 10u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Het bezoekerscentrum is open vanaf 10u.

© Wim Dirckx

10u tot 13u – Welkom aan de ‘goed-gevoel-bank’

Net voorbij de houten poort van het Mechels Broek (ingang Muizenhoekstraat) staat een houten bank. Vrijwilligers van Natuurpunt heten je daar deze voormiddag warm welkom.

Op stap met iemand die je niet kent?

Heb je zin om de AS-wandellus van 5,5 km samen met iemand anders te doen? Kom dan tussen 10u en 11u naar de bank, wacht op een volgende wandelaar en nodig elkaar uit om samen te wandelen.

Weidetoog

Aan de bank kan je tot 13u een biosapje, koffie of thee drinken.

Infostand

Wie wil kan tussen 11u en 13u een kijkje nemen aan de infostand. Een vrijwilliger van Similes vzw geeft graag wat meer uitleg over geestelijke gezondheid, Similes en de open geestdagen. Je kan er ook een gratis wandelgidsje krijgen van Natuurpunt Mechels Rivierengebied.

Te gekke wandeling

Het hele jaar rond is de bank het startpunt voor de Te gekke wandeling. We zetten vandaag deze luisterwandeling graag nog eens in de kijker. Op verschillende plekken langs de AS-wandellus (5,5 km) kan je met je smartphone fragmenten beluisteren van het verhaal van Nikki die op een grappige manier vertelt wat wandelen doet voor je geest. Het verhaal is geschreven door Hugo Matthysen en je hoort de stem van Sien Eggers.

Download vooraf de gratis izi.TRAVEL-app via de Appstore of Playstore en hou er rekening mee dat onderweg je mobiele data en je GPS aan moeten staan op je smartphone. Aan de bank moet je dan alleen nog de QR-code scannen.

30 jaar haag- en boomplantacties

Sint-Katelijne-Waver

Natuurpunt kern Sint-Katelijne-Waver verkoopt ook dit jaar in samenwerking met het gemeentebestuur de gekende haagpakketten. Het is de dertigste haagplantactie op rij in de gemeente.

Vogels profiteren mee van deze aanplantingen – ze krijgen letterlijk ‘een tak om op te zitten’. Maar ook nestplaatsen en extra voedsel. Ze helpen in je tuin met het onder controle houden van processierups, buxusmot of rupsen van de wintervlinder (op fruit). We bieden dit jaar extra voedselsilo’s aan, gevuld met zonnebloempitten om vogels de winter door te helpen.

© Lode Robbrecht

© Ann Pinceel

Bestellen kan via www.skw.be. Afhalen op 18 november tussen 8u30 en 11u30 in de gemeentelijke werkplaats. Meer info: frank.hadermann@skynet.be.

Willebroek: Behaag… natuurlijk 2023

Ook de haagplantactie waar Willebroek aan deelneemt, is ondertussen dertig jaar oud én nog steeds noodzakelijk. Het streefdoel blijft onveranderd nl. het promoten van vogel-, vlinder- en bijenvriendelijke beplantingen in iedere tuin. We brengen graag meer leven in je tuin.

Natuurpunt kern Willebroek biedt in samenwerking met de gemeente niet alleen voordelige pakketten met haagplanten aan, maar tevens klimplanten, opgaande bomen en fruitbomen

Bestellen kan tot 25 oktober via www. willebroek.be

Afhalen op 25 november tussen 9u en 11u in de gemeentelijke werkplaats.

Bonheiden Boomt

In Bonheiden organiseert de gemeente samen met de milieuraad een samenaankoop bomen en hagen.

Bestellen kan tot eind oktober via www. bonheiden.be

Afhalen op 18 november in de voormiddag in de gemeentelijke magazijnen.

Kalender 2024

Blijf goed georganiseerd met deze prachtige natuurkalender, boordevol adembenemende foto's gemaakt door Wim Dirckx, Mechelse Natuurpunter en natuurfotograaf. De Natuurpunt kalender 2024 meet 20 x 30 cm, heeft veel schrijfruimte en is een geweldig cadeau voor natuurliefhebbers. Je kan een kalender bestellen via de webshop van Natuurpunt, maar we verkopen er ook in ons Bezoekerscentrum in Muizen waar de opbrengst rechtstreeks naar de reservatenrekening van het Mechels Rivierengebied gaat voor lokale aankopen van meer natuur.

10

meidoornhaag © Pixabay

Animalinas kledij

In het bezoekerscentrum kan je nu ook Animalinas hoodies en t-shirts passen en aankopen. De tekeningen zijn van de hand van Dzia.

Van elke maat, zowel voor volwassenen als kinderen, hebben we een pasmodel. Een hoodie kost 65 euro, een t-shirt 35 euro.

9 tot 16 oktober Week van het Bos in Sint-Katelijne-Waver

Natuurpunt kern SintKatelijne-Waver nodigt alle klassen van het 4de leerjaar van de gemeente uit om tijdens de Week van het Bos volop te komen genieten van de mooie Hondsbossen. Als ‘rode draad’ kozen we voor ‘de mol’, een intrigerend dier dat we zelden kunnen observeren maar dat toch in onze bossen veel voorkomt.

Het wordt een wandeling van anderhalf tot twee uur, boordevol actie en natuurbeleving met alle zintuigen, zonder het inhoudelijke te vergeten.

Inschrijven kan bij frank.hadermann@skynet.be.

© Yannick Verbesselt

Vanaf 21 oktober Radio2 luisterwandeling voor snuiters in het Mechels Broek

De voorbije jaren werkten Natuurpunt en Radio2 al 20 luisterwandelingen uit in Vlaanderen, o.a. in de Zennebeemden in Mechelen.

In de zomer kwam de vraag om voor vijf bezoekerscentra nieuwe luisterwandelingen te bedenken, deze keer helemaal SNUIT. Daar gingen we graag op in. Tijdens het Radio2 natuurweekend op 21 en 22 oktober worden luisteraars aangemoedigd om met hun (klein)kinderen de wandelingen te gaan ontdekken en de ganse herfst worden ze in de spotlight gezet.

Vanuit ons bezoekerscentrum kan je vanaf zaterdag 21 oktober, met je smartphone bij de hand, op vijf plekken in het Mechels Broek een QR-code scannen. Je hoort dan een grappig weetje, ingesproken door een Radio2 stem.

Met een groepje vrijwilligers zijn we bovendien Snuitbeleeftasjes aan het uitwerken die vanaf zondag 22 oktober kunnen uitgeleend worden tijdens de openingsuren van het bezoekerscentrum. Een leuke aanvulling op de luisterfragmenten. Meer info over de tasjes vind je op blz 27.

Dinsdag 7 november Miniworkshop van KlimaatContact op Natuurpint

Het debat over natuur en klimaat is actueler dan ooit. Beiden zijn onlosmakelijk verbonden met elkaar. Onze prachtige natuur komt steeds meer onder druk te staan door veranderingen in het klimaat en daar wil ook KlimaatContact iets aan doen.

Hoe kan het gesprek rond klimaatthema's constructief en verbindend blijven in plaats van te polariseren? Hoe kan je het best omgaan met weerstand en moeilijke emoties?

Wil je hier een antwoord op én connecteren met inspirerende 'klimaatjes', dan ben je van harte welkom op de gratis miniworkshop tijdens de Natuurpint van 7 november. Vooraf inschrijven is niet nodig. Hou voor het beginuur en het adres de Facebookpagina van Natuurpunt Mechelen in de gaten.

Als 7 november voor jou niet lukt, is er al een gratis inspiratiesessie op 11 oktober (info en inschrijvingen via www.klimaatcontact.be/ inschrijven-inspiratiesessie/)

KlimaatContact organiseert daarnaast een driedaagse training tot klimaatcoach in Mechelen op 10, 17 en 24 november. Inschrijven op www.klimaatcontact.be/klimaatcoach.

Je geniet 60% korting als je in het arrondissement Mechelen woont!

Zondag 29 oktober RUN FOR NATURE in Hofstade

Zie blz 40

Natuurpunt

Mechels Rivierengebied laat zijn donateurs nieuwe natuur bewonderen

Om meer natuur in eigen handen te krijgen en in te richten, is geld nodig. Daarom sturen we jullie jaarlijks een giftenbrief en vragen we regelmatig om een bedrag te storten voor onze (nieuwe) gebieden. Heel wat mensen hebben het voorbije jaar onze oproepen beantwoord. Hartelijk dank daarvoor.

Deze donateurs krijgen een persoonlijke uitnodiging voor een wandeling met aansluitend pannenkoeken en drankje in de Gasthuisbossen, deel van het Waverwoud, op zaterdag 14 oktober.

We kijken er erg naar uit om donateurs met hun gezin te ontmoeten.

Dinsdag 14 november

Spelletjesavond in het bezoekerscentrum

Welkom op de herfsteditie van de spelletjesavond!

Wij zorgen weer voor een waaier aan bordspellen voor volwassenen rond de thema’s natuur, ecologie en biodiversiteit.

Koen, een van de initiatiefnemers, kon het niet laten om de voorbije zomer enkele spellen uit te proberen en legt die graag voor jullie klaar. Heb je zelf een leuk spel in het thema, breng dat dan zeker ook mee!

Vanaf 19u ben je welkom in het bezoekerscentrum en kan je doorlopend aanschuiven aan een tafel om mee te doen. De spelregels worden ter plaatse uitgelegd.

Deelnemen is gratis. Wij zorgen voor wat te knabbelen en een lekkere bio-pint of sapje.

Graag vooraf inschrijven via de activiteitenagenda op www. natuurpunt.be/np-mrg.

De paling als nieuw Animalinas-kunstwerk

De voorbije zomer werd aan de sluis van de Barebeek en de Dijle in Muizen de nieuwste Animalinas aangebracht. De muurschildering van enkele palingen op een gebouwtje is van de hand van Dzia en werd gefinancierd door VMM, de Vlaamse Milieu Maatschappij.

De paling is een trekvis in een kwetsbare situatie. Afhankelijk van het stadium in zijn ontwikkeling, zwemt hij in zee of in rivierwater. In onze rivieren en beken (o.a. ook

© Koen van Vooren

de Barebeek) ondervindt hij nog te vaak allerlei hindernissen zoals sluizen die hem beletten hogerop te zwemmen. Ook droge periodes door de klimaatverandering en slechte waterkwaliteit spelen hem parten.

Deze muurschildering is de 23ste in de reeks. Op de vorige muurschilderingen werden de grauwe klauwier en de huiszwaluw afgebeeld in Bonheiden.

Wervingsmailinglist voor herbruikbare bekers KV Mechelen

Dit seizoen gaan Natuurpunt en KV Mechelen samen de strijd aan tegen plastic: tijdens thuismatchen van Malinwa bemannen onze vrijwilligers de inzamelstands voor herbruikbare bekers.

Als Natuurpunt krijgen we hiervoor een vergoeding van 1000 euro per thuismatch. Die gaat integraal naar onze reservatenrekening. Zo kunnen we na tien thuismatchen een voetbalveld extra natuur creëren! Een schot voor open doel voor natuurbehoud en onze ambities rond Natuurpark Rivierenland.

Hierbij kunnen we alle hulp gebruiken en kijken we dus ook naar jou! Heb je interesse om deel te nemen aan deze geweldige activiteit of wil je graag meer informatie? Laat het ons weten via kvm@natuurpunt.be!

WARME WINTERAVONDEN

De gekende Warme Winteravonden worden in een nieuw (winter)jasje gestoken. We gaan voor drie interactieve momenten met doordacht debat, boeiende sprekers en inspirerende initiatieven, telkens met een artistieke touch.

Natuurpunt wil zo samen met de stad en theater arsenaal ontmoetingsruimte creëren voor alle Mechelaars om elkaar te inspireren en tips uit te wisselen rond de rode draad natuur en milieu.

Donderdag 9 november Groene burgerinitiatieven in Mechelen (in samenwerking met Mechelen Klimaatneutraal)

Ontdek aan de hand van handige inspiratietafels hoe je jouw huis, balkon of tuin klimaatrobuust kan maken. Samen met groene experts, burgerinitiatieven en ervaringsdeskundigen bekijken we onze woning en wisselen we tips uit voor een toekomstgerichte tuin, biodivers balkon of klimaatkoer.

19u30 tot 22u, theater arsenaal, ingang via brug aan Dijlepad in Kruidtuin, Mechelen

Deelnemen is gratis.

Vooraf inschrijven via www.natuurpunt.be/np-mrg

© Wim Dirckx

Geen verkaveling aan het Vossenbergbos

KLEMO-Woonpunt Mechelen plant een nieuwe verkaveling met 32 wooneenheden (20 woningen en 12 appartementen) aan de Vossenberglei en Houweikenlei in Onze-Lieve-Vrouw-Waver. Pal tegen het Vossenbergbos, een van de bosgebieden die deel uitmaken van het Waverwoud. Tegen deze ontwikkeling tekende Natuurpunt eind juni bezwaar aan.

Natuurpunt is natuurlijk geen tegenstander van sociale woningen en we erkennen zeker dat er een tekort is. Ook vinden we dat de duurzaamheidsmaatregelen die in het project vervat zitten een speciale vermelding mogen krijgen (warmtenet, zonnepanelen, waterinfiltratie...). Tegelijk moeten we kritisch blijven tegenover de locatie. De nieuwe verkaveling zo dicht bij ons kwetsbaar natuurgebied kan niet anders dan negatieve gevolgen hebben voor de soorten daar. Onze-Lieve-Vrouw-Waver is een eerder geïsoleerde deelgemeente waar de meerderheid van de inwoners zich met de auto verplaatst. Dit project, gelegen aan de rand van het dorp, gaat alleen maar meer autoverkeer en dus meer CO2-uitstoot genereren. Het milieu-effectenrapport (MER) stelt ons niet echt gerust: de impact van de toegenomen mobiliteit en de bijkomende stikstoflast op de biodiversiteit is maar mager uitgewerkt.

Bovendien komt er weer een pak verharding bij in een gemeente die in het verleden dagelijks meer dan dubbel zoveel open ruimte verloren heeft dan het Vlaams gemiddelde (betonrapport 2018). Eerdere onderzoeken, zoals de Bouwmeesterscan van Sint-Katelijne-Waver (2019), gaven al aan dat de betreffende percelen idealiter open gehouden worden. Dit project hoort dus eerder thuis in het centrum van een gemeente waar het oude en/of leegstaande gebouwen vervangt, daardoor geen bijkomende open ruimte aansnijdt en goed bereikbaar is.

Samengevat: méér sociale, duurzame woningen? Zeker! Een andere locatie? Absoluut!

De Beleidswerkgroep

BLACK ANGUS VLEESPAKKETTEN

Samenleven met de mol? Niet vanzelfsprekend, wel mogelijk!

De tuineigenaar of opmerkzame wandelaar kent het fenomeen wel: overal verschijnen molshopen. Vaak tijdens de winterdagen of in juni. Wat is er aan de hand? Is er sprake van een mollenplaag? Of is er een andere reden waarom er net dan molshopen verschijnen? Natuurpunt Mechels Rivierengebied verklaart het fenomeen en geeft meteen ook mee hoe je op een diervriendelijke manier vermijdt dat er kale plekken in je gazon komen.

Molshopen - de nachtmerrie voor de gazonliefhebber

De hoopjes aarde die mollen opwerpen zijn menig gazonliefhebber een doorn in het oog. De bergjes klinken in, verstikken het gras en vormen kale plekken. De (robot)grasmaaier geraakt er niet over en het gras wordt niet meer netjes gemaaid. Anderzijds wordt de natuur uit steeds meer tuinen geweerd. De trends om tuinengoed voor 10% van de Vlaamse oppervlakte - te verharden met kiezels of kunstgazon op stabilisé zijn nefast voor de biodiversiteit. Kunnen we gazonliefhebber en natuur in de tuin toch verzoenen? Met een beetje kennis van de levenswijze van de mol is dat prima mogelijk!

Wanneer en waarom maken mollen hopen?

In de winter is het gras kort en zien we molshopen beter, maar er is een extra reden waarom we in het voorjaar meer molshopen zien verschijnen. Het regent veel, het grondwater komt hoger en een deel van het gangenstelsel van de mol komt onder water te staan. Dan graaft hij gangen bij in drogere stukken, want hij heeft een gangenstelsel van een bepaalde lengte nodig om genoeg eten te vinden. De mol is een insecteneter en in tegenstelling tot de woelrat graaft hij niet naar eten. Hij graaft (na het verlaten van het gangenstelsel van de moeder) één keer zijn eigen gangenstelsel uit en gebruikt dan die gangen als supermarkt. Op de tast jaagt hij aan snelheden tot 7 km/u door de gangen op regenwormen, insectenlarven en ander lekkers dat in zijn gangen valt. De aarde die hij kwijt moet bij het uitbouwen van zijn gangenstelsel brengt hij in zijgangen naar de oppervlakte. Zo ontstaan de bekende molshopen. Als een deel van de gang beschadigd geraakt of onbruikbaar wordt, door bijvoorbeeld stijgend grondwater of een molshoop die ingetrapt wordt, dan graaft hij nieuwe gangen bij.

Wat gebeurt er als je de mol doodt?

In een gemiddelde tuin leeft er maar één mol. Mollen leven solitair en territoriaal: ze verdedigen hun gangenstelsel tegen soortgenoten. Ze hebben een gangenstelsel van een bepaalde lengte nodig om voldoende eten te vinden. In rijke grond zoals weilanden, tuinen en bossen leeft er één mol per 400 vierkante meter, de grootte van een gemiddelde tuin. In grond met minder leven in de bodem zoals duinen gaat dat tot 5000 vierkante meter. Dood je de mol in je tuin, dan wordt het gangenstelsel niet meer verdedigd en gewoonlijk binnen de 24u ingenomen of verdeeld onder de mollen van de

molshoop © Pixabay

aangrenzende territoria. Vang je ook die mollen weg, dan duurt het gewoon wat langer voor het territorium weer ingenomen wordt. De nieuwe mol zal dan vervallen gangen moeten herstellen. Gevolg: je blijft moeite doen om mollen te vangen én er toch blijven geregeld opnieuw molshopen verschijnen.

Wat doe je best niet?

Van de middeltjes uit grootmoeders keuken zijn knoflookteentjes, peper en zout, pindanoten en mensendrollen in een molshoop steken qua originaliteit het vermelden waard. Andere ‘aangeraden’ middelen als strychnine, zwavelrookbommen en calciumcarbid zijn minder onschuldig. Ook winkelrekken liggen vol met apparaten als ‘molblasters’, klemmen en diverse geurstoffen. Je kan het zo gek niet bedenken of het middel werd al tegen de mol ingezet. Buiten alle proporties, duur en weinig efficiënt. De meeste van die middelen werken slechts gedurende een korte periode, sommige zijn gevaarlijk voor mens en milieu, en het is vooral geen duurzame oplossing: elk vrijgekomen territorium wordt doorgaans snel ingenomen door een nieuwe mol.

Hoe kunnen we dan (zonder last) samenleven met de mol?

In de beperkte periode dat de mol zijn gangenstelsel uitbouwt (of dat van een vorige ‘renoveert’), kun je kort na het verschijnen van de molshopen, de aarde verspreiden over het gras.

Zo ontstaan er geen kale plekken in het gras en zie je er na de eerste regenbui niets meer van. De mollengang blijft intact en er verschijnen dus voor lange tijd geen nieuwe molshopen. Mens en mol tevreden.

Robin Verachtert

WIST JE DAT?

- Hopen van woelratten er heel gelijkaardig uitzien? De uitgegraven aarde is bij woelratten fijner van structuur en de opening naar de gang bevindt zich gewoonlijk naast de hoop in plaats van er midden onder.

- Mollen na het graven eerst een koprol doen in hun gang om dan de aarde voor zich uit weg te duwen?

- Mollen ooit bijna uitgeroeid waren in delen van Europa omdat het bont zo geliefd was voor de vilten hoge hoeden? De mol is nog steeds een beschermde diersoort in Duitsland en Oostenrijk, maar ook in het Brussels Gewest.

- Je aan de hand van de afstand tussen de molshopen kunt inschatten hoe diep de gang zit? Hoe langer de tussenafstand, hoe dieper de gang onder de grond zit.

© Rudmer Zwaermer

© Pixabay, Dirk Schumacher

Gesignaleerd

Broedende woudaap in het Mechels Broek

Dit jaar broedde een uitzonderlijke vogel in het Mechels Broek. Een woudaap koos er een rietkraag uit om te nestelen. Als je geluk had, kon je hem vanuit de kijkhut in de verte wel eens langs zien vliegen. De kijkhut was dit jaar dus een drukbezocht plekje. Er werd ook zeker 1 jong opgemerkt.

Woudapen zijn de kleinste reigers die in ons land voorkomen. Ze zijn maar zo groot als een duif. Hun nest zit goed verstopt in dichte riet- en lisdoddekragen en ruigtes met wilgen. De beestjes zelf leiden een zeer verborgen leven. Er eentje ontmoeten, daar moet je geluk voor hebben.

Het mannetje woudaap is onmiskenbaar: een zwarte kruin en rug, vleugels met blonde lichtgele dekveren, in broedkleed ook een felrode snavel. Verwarren met een andere soort is uitgesloten. Het vrouwtje is egaler bruin en heeft zwarte veren met dunne lichte randen.

Woudapen vliegen snel, met rukkende vleugelslagen, laag over het water. Ze slaken vaak een kreetje bij het opvliegen. In de lente kan je ook zijn baltsroep horen, een ver dragend “wroh” dat op het blaffen van een grote hond in de verte lijkt.

De woudaap heeft zijn naam niet gestolen, hij klautert door het riet waarbij hij behendig met zijn poten de rietstengels vastgrijpt om zich te verplaatsen. Bij onraad kruipt hij snel diep terug het riet in.

woudaap, mannetje © Diane Appels

Hij overwintert in de zuidelijke helft van Afrika. Vanaf mei juni keert hij terug, op zoek naar een geschikte broedbiotoop bij ons.

Woudapen zijn zeldzame broedvogels. Lange droogteperiodes in zijn overwinteringsgebied spelen hem parten. Ook een geschikt broedbiotoop vinden, is niet altijd makkelijk. Daar maken we in het Mechels Broek alvast werk van. Er wordt een aantal zones als nat biotoop ingericht met ruimte voor rietkragen. Hopelijk mogen we hem volgend jaar terug verwelkomen.

Slecht vlinderjaar

Het voorjaar van 2023 was erbarmelijk slecht voor dagvlinders. Het was bij de twee slechtste van de afgelopen 15 jaar.

Na het traditionele dipje in juni zag je weer meer vlinders verschijnen eind juni en in juli. De meeste soorten die in juni of juli aan een nieuwe generatie van dit jaar begonnen, leken zich herpakt te hebben: dagpauwoog, gehakkelde aurelia, koolwitjes, blauwtjes, atalanta, citroenvlinder . Door het kwakkelweer deze zomer waren er immers groeiende sappige planten in overvloed voor de rupsen.

De aantallen vlinders waren echter lang niet wat het tot recent geweest is. Ten opzichte van vijf jaar geleden vlogen er van half juni tot eind juli zo’n 60% vlinders minder.

Bruin zandoogje, een graslandsoort, was tot een paar jaar geleden bij ons de meest getelde zomervlinder. Die soort vliegt maar in één generatie per jaar. Wat deze zomer vloog, heeft als ei of rups al de hete en droge zomer van 2022 overleefd. Hij doet het opvallend slecht de laatste jaren, gelukkig is het een goede vlieger die zich prima verspreidt.

Het hooibeestje dat van schrale droge graslanden houdt, lijkt een stille winnaar van al dat klimaatgeweld. De soort wist zich recent sterk uit te breiden en komt nu op veel meer plaatsen voor op dijken en in wegbermen.

Gelukkig waren er toch ook enkele mooie uitschieters zoals kleine parelmoervlinder in Rijmenam en Bonheiden, en iepenpage in het Vrijbroekpark in Mechelen. Iepenpages vertoeven normaal hoog in de boomtoppen waar ze van de honingdauw van bladluizen leven. Je krijgt ze niet vaak te zien. Door het natte weer waren er weinig bladluizen en de honingdauw werd ook overvloedig weggespoeld door de regen. Vandaar dat de beestjes uitzonderlijk ook eens lager op bloemen te zien waren.

Dit artikel werd geschreven eind augustus. Misschien toch meer vlinders in september?

Diane Appels

kleine parelmoervlinder © Diane Appels

Activiteitenkalender . herfst 2023

DI 3 oktober

Lezing Natuur op doktersvoorschrift

19u30 - 21u30, secretariaat Natuurpunt, Coxiestraat 21, Mechelen

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

ZA 7 oktober

Natuurwerkdag Zennebeemden

9u - 13u, info en aanmelden: zennebeemden@gmail.com, 0476 98 90 77

ZO 8 oktober

Herfstvruchten in de Gasthuisbossen

9u30, bunker naast Berlaarbaan 297, SintKatelijne-Waver

ZO 8 oktober

KIJK – BEWEEG – BELEEF – VERBIND

Babbelwandeling in groep

10u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Welkom aan de ‘goed-gevoel-bank’

10u - 13u, bank Mechels Broek, bij ingang Muizenhoekstraat

10u - 11u: Op stap met iemand die je niet kent?

10u - 13u: Weidetoog

11u - 13u: Infostand

DI 10 en ZO 15 oktober

Cursus Spinnen

DI: 19u30, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZO: 10u, excursie Kauwendaal

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

ZA 14 oktober

Natuurwerkdag Stuivenberg

9u - 12u, info en aanmelden: roel_schrauwen@hotmail.com, 0492 61 31 96

ZA 14 oktober

Nacht van de Duisternis in Willebroek

19u - 22u, parking Broekstraat, Blaasveld

Info: www.willebroek.be

ZO 15 oktober

Hoedje af voor de paddenstoel

9u, ingang Biezenweiden, Stuyvenbergbaan thv de verkeersdrempel, Willebroek

Inschrijven: www.provincieantwerpen.be

ZO 15 oktober

Natuurwerkdag Kauwendaal

9u30 - 12u30, info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

ZA 21 oktober

Natuurwerkdag Bonheiden

10u - 16u, info en aanmelden: diane.appels@skynet.be

ZA 21 oktober

Natuurwerkdag Muizen

10u - 15u, info en aanmelden: tonynatuurpunt@gmail.com, 0479 08 35 12

ZA 21 oktober

Natuurwerkdag Waverwoud

vanaf 10u, info en aanmelden: natuurpunt.skw@gmail.com

ZO 22 oktober

Heide- en vennenwandeling in Rijmenam

14u, Brasserie Leysen, Rijmenamseweg 167, Bonheiden

vanaf ZO 22 oktober

Snuit beleeftasjes in het Mechels Broek

Uit te lenen tijdens openingsuren, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

ZA 28 oktober

Natuurwerkdag Biezenweiden

9u - 12u, info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

ZO 29 oktober

Run for Nature

Inschrijven: www.runfornature.be

VR 3 november

Levende cluedo, detectivespel in het Mechels Broek

voor kinderen van 2 tot 5de leerjaar

14u - 16u30, bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

ZA 4 november

Natuurwerkdag Zennebeemden

9u - 13u, info en aanmelden: zennebeemden@gmail.com, 0476 98 90 77

ZO 5 november

Bomen in de stad

10u, ingang Kruidtuin, ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen

DI 7 november

Miniworkshop van KlimaatContact op Natuurpint

Info: facebook Natuurpunt Mechelen

DO 9 november

Lezing Otter en bever

19u30, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

DO 9 november

Warme Winteravond

Groene burgerinitiatieven in Mechelen

19u30 tot 22u, theater arsenaal, via brug

aan Dijlepad in Kruidtuin, Mechelen

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

ZA 11 november

Natuurwerkdag Kauwendaal

9u30 - 12u30, info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

DI 14 november

Spelletjesavond

vanaf 19u, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

ZA 18 november

Natuurwerkdag Heindonk

9u - 16u, info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

ZA 18 november

Natuurwerkdag Muizen

10u - 15u, info en aanmelden: tonynatuurpunt@gmail.com, 0479 08 35 12

ZA 18 november

Natuurwerkdag Stuivenberg

13 - 17u, info en aanmelden: roel_schrauwen@hotmail.com, 0492 61 31 96

ZO 19 november

Bomen in Kauwendaal

10u, bij Duivenstraat 77, Mechelen

ZA 25 november ‘Dag van de Natuur’

Natuurwerkdag Bonheiden

10u - 16u, info en aanmelden: diane.appels@skynet.be

ZA 2 december

Natuurwerkdag Zennebeemden

9u - 13u, info en aanmelden: zennebeemden@gmail.com, 0476 98 90 77

ZA 2 december

Plantdag Eeckelenbos

9u30 - 12u30, einde asfaltbaantje tussen

Clemenceaustraat 56 en 64, Sint-KatelijneWaver

Info: Frank Hadermann 0478 44 17

ZO 3 december

Overwinterende watervogels in het Mechels Broek

13u30, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen

Inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

ZA 9 december

Natuurwerkdag Kauwendaal

9u30 - 12u30, info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

ZO 10 december

Zennegat

9u45, Zennegatsluis, Zennegatvaart, Battel

ZO 10 december

Bijna winter in de Biezenweiden

14u, ingang Biezenweiden, Stuyvenbergbaan thv de verkeersdrempel, Willebroek

ZA 16 december

Natuurwerkdag Muizen

10u - 15u, info en aanmelden: tonynatuurpunt@gmail.com, 0479 08 35 12

ZA 16 december

Natuurwerkdag Waverwoud

vanaf 10u, info en aanmelden: natuurpunt. skw@gmail.com

Adelaarsvaren

Invasief, agressief dominant, tot drie meter hoog en onder de grond tot drie meter diep; onder deze planten ontkiemt niets, groeit niets; de plant werd bestreden met glyfosaat en je moet al wanhopig zijn om zoiets te doen. We zouden het kunnen hebben over de Japanse duizendknoop, maar dit artikel gaat, zoals de titel al zegt over de adelaarsvaren, een inheemse plant. Komt daar bovenop dat de soort profiteert van de vermesting van ons landschap en van het opwarmende klimaat en je weet: dit is een succesverhaal!

Inheems bij ons en tegelijk wereldburger, hoewel de adelaarsvarens op het zuidelijk halfrond tegenwoordig tot aparte soorten gerekend worden.

Over de naam adelaarsvaren bestaan drie verschillende theorieën. Linnaeus zou hem ‘Pteris aquilina’ genoemd hebben omdat je bij het doorsnijden van de (tot 5 cm dikke) wortelstok een figuur van een adelaar ziet. Eerder, in de Middeleeuwen, zag men diezelfde figuur bij het (schuin) doorsnijden van de bladsteel vlak boven de grond. Dat is de versie die je tegenwoordig nog het meest tegenkomt, misschien omdat je voor die wortelstok te diep moet graven? Christelijk geïnspireerde mensen zien in diezelfde doorsnede zelfs de letters GOD, IHS of JC. Daar wou ik het fijne van weten en dus trok ik met een scherp mes de wijde natuur in… om nadien ontgoocheld te moeten vaststellen dat mijn geduld en mijn fantasie schromelijk tekortschieten. Op foto’s op het internet is de enige figuur die ik duidelijk herken die van een ballonnenverkoper.

Mijn voorkeur gaat naar de derde theorie: als de eerste deelbladeren zich ontrollen in de lente, is de groeitop nog opgerold en zie ik een kop en twee arendsvleugels. Die vleugels (‘pteron’ in het Grieks) zitten ook al in de wetenschappelijke naam ‘Pteridium’.

Adelaarsvaren is een giftige plant die zelfs kankerverwekkende stoffen bevat. Vooral jonge scheuten zijn giftig en naarmate de plant ouder wordt, verbreedt het gamma aan verschillende gifstoffen. In het Verre Oosten (voornamelijk in Japan en Korea) wordt de

de balonnenverkoper © Webblog De Veluwenaar, Gerrit de Graaff

Mark Zekhuis

plant nochtans courant gebruikt in de keuken, weliswaar na bewerking waardoor de schadelijke stoffen afgebroken worden. Voor dieren, van grote grazers tot kleine insecten, is de plant ook niet te vreten. Enkele insecten (de larven van een handvol bladwespen en nachtvlinders) zijn er toch in geslaagd om het gif te neutraliseren.

Door de diepe schaduw, de dichte mat van dode varenbladen en door het afscheiden van groeiremmende stoffen, zorgt de adelaarsvaren ervoor dat er maar weinig planten in de nabijheid kunnen gedijen.

Adelaarsvarens hebben extraflorale nectariën (suikerlekken) om mieren te lokken. Waarom ze dat doen? Ook daarover bestaan uiteenlopende theorieën. Moeten die mieren de vraat door grote en/of kleine dieren ontmoedigen? Of verspreiden ze de sporen? Of werken beide?

In de winter sterven de bovengrondse delen volledig af en krijg je een dikke laag traag verterend strooisel. Eikels die daarop vallen, maken geen kans om te ontkiemen: geen licht, geen lucht en ook de stervende bladeren bevatten groeiremmers.

Is die adelaarsvaren dan nergens goed voor? Toch wel. Vroeger werden de droge bladeren als dakisolatie gebruikt, als vloerbedekking in de potstal en als meststof. In het landschap is de dichte, hoge begroeiing een perfecte schuilplaats voor o.a. reeën of vossen die er overdag rustig kunnen schuilen. Enkele insecten zouden slechtgezind zijn als de adelaarsvaren zou verdwijnen. En wie zijn wij als soort om waardeoordelen te vellen over dominante en agressieve organismen?

De Zennebeemden

Natuur en biodiversiteit gedijen op voormalig Technopolis terrein

Een voormalig Technopolis terrein

In 2021 besloot Technopolis een aanzienlijk deel van haar terrein in beheer te geven aan Natuurpunt, met als doel dit gebied te laten erkennen als beschermd natuurgebied. Gelegen tussen de Zemstbaan en de E19, bestaat het 11 hectare grote gebied voornamelijk uit bos en grasland. In het bos zijn de overblijfselen terug te vinden van oude wilgenrijen en houtkanten die teruggaan naar een tijd waarin het terrein zich uitstrekte tot aan de oevers van de destijds kronkelende Zenne. Een deel van dit gebied werd na de aanleg van de E19 aangeplant als productiebos, waarvan de imposante, oude populieren nog steeds stille getuigen zijn.

Natuur en biodiversiteit gedijen

Tijdens de corona-periode werd dit gebied herontdekt door mensen uit de ruime buurt en sinds Natuurpunt het beheer heeft overgenomen, is de bekendheid ervan alleen maar gegroeid. Een leuk neveneffect van deze hernieuwde aandacht is het aantal waarnemingen dat nu gedocumenteerd is op waarnemingen.be (zoekterm “Zennebeemden”). Dankzij inventarisaties van

Natuurstudiegroep Beneden-Dijle en andere enthousiastelingen is een opmerkelijke diversiteit aan insecten, zwammen en korstmossen aan het licht gekomen. Opvallende ontdekkingen zijn onder andere de zeldzame zachte naaldvaren en een hybride exemplaar stijve naaldvaren x zachte naaldvaren.

Beelden van wildcamera’s tonen dat het gebied ook de thuisbasis is van vossen, steenmarters, bunzings, een eenzame haas en zelfs een reebok. Daarnaast zijn er broedgevallen opgemerkt van onder andere sperwer en ransuil.

Het is werkelijk verrassend om te zien hoeveel leven dit ogenschijnlijk beperkte gebied herbergt. Op waarnemingen.be staat de teller momenteel op 995 individuele soorten! Ondanks zijn bescheiden omvang vervult het gebied duidelijk een cruciale rol als stapsteen tussen de grotere natuurclusters in de Barebeek- en Zennevallei.

Accenten in het beheer

Regelmatig organiseren we werkdagen met het beheerteam en andere enthousiaste vrijwilligers, typisch de eerste zaterdagochtend van de maand. Op het grasland zijn de houtkanten teruggebracht

tot de oorspronkelijke bosrand om het maaibeheer te vergemakkelijken. Het jaarlijkse maaien en afvoeren van gras draagt bij aan de verarming van de bodem en hopelijk ook aan een toenemende diversiteit aan kruiden en wilde bloemen. Met zorg wordt getracht om het bos zo min mogelijk te verstoren. Speciale aandacht gaat naar het onderhouden van de paden van de Radio2wandeling: deze worden regelmatig gecontroleerd op omgevallen bomen en waar nodig verbeterd om ze toegankelijker te maken. Toegangspoortjes werden geplaatst om wandelaars voorrang te geven en mountainbiken te ontmoedigen om zo van

het bos een rustige, gastvrije plek te maken voor zijn bewoners en de natuurliefhebbers.

De lente onthult de ware schoonheid van het bosgebied wanneer de eerste zonnestralen een overvloed aan voorjaarsbloeiers begroeten, zoals bosanemoon, maarts viooltje, speenkruid en pinksterbloem. Enkele maanden later transformeert het bos in een explosie van fris blad waarin je gemakkelijk het overzicht verliest en lijkt te verdwalen in een groen labyrint. Maar geen nood, je komt vanzelf weer aan de ingang van het gebied. Zoals de naam al doet vermoeden, zijn de Zennebeemden vochtig van aard. Het is dan ook raadzaam om bij een bezoek passend schoeisel te dragen en, zeker in de zomer, een flesje muggenmelk mee te nemen.

Een minder positieve noot

Eindigen willen we met een minder positieve noot. Een niet-onbelangrijk deel van het gebied wordt bedreigd door de plannen van Plopsaqua, in samenwerking met Stad Mechelen. Zij willen hier een nieuw zwemparadijs neerpoten, met ruimte voor acht zwembaden (zowel binnen als buiten) en een parking voor meer dan 1100 wagens. De impact op de fauna en flora zou wel eens heel groot kunnen zijn, waardoor er potentieel weer een stukje prachtige natuur dreigt te verdwijnen in het voordeel van een commercieel bedrijf. Dit zouden we vanuit het beheerteam alleszins betreuren. Maar uiteraard is het nog niet zo ver en moeten we er alles aan doen om de natuur in al haar pracht en volledigheid te vrijwaren.

Tekst: Pieter Schepers, Tom Boermans

Foto's: Pieter Schepers

Louis Luyckx

Vijfde

editie van Vlindervinders en Mottenzotten verovert jonge harten

Om een jong divers publiek kennis te laten maken met de grote verscheidenheid aan nachtvlinders en hen te verwonderen met de stedelijke natuurpracht die Mechelen rijk is, organiseerden J@M, Natuurpunt en Gumm Cohousing op 26 en 27 augustus voor het vijfde jaar op rij “Vlindervinders en Mottenzotten”.

Er werden twee sessies georganiseerd (vrijdag op zaterdag én zaterdag op zondag). Naast vlinderpasta en pannenkoeken smullen, werden nachtvlinders gezocht met de zaklamp maar ook met nachtvlindervallen. Een kampvuur met marshmallows mocht zeker niet ontbreken. Scouts Sint-Gummarus stelde zijn aangrenzende terreinen ter beschikking en zette twee bivaktenten op voor de kinderen van vzw J@M om in te overnachten.

Josephine de Chaffoy van vzw J@M: “Voor de vlindervinders en mottenzotten van vzw J@M is het telkens een unieke ervaring, iets wat ze anders nooit zouden doen. Elk jaar kijken ze er keihard naar uit. Het kamperen maakt het extra spannend. Ze spreken er al maanden van. Het is echt fantastisch om elk jaar weer die verwonderde gezichtjes te zien bij het openen van de nachtvlindervallen ‘s ochtends.”

Ook dertigste editie natuur.kamp in het Mechels Broek was een succes

Drie dagen in de natuur, twee groepen nieuwsgierige kinderen en een team enthousiaste begeleiders.

Eind juli was het zover. Met het bezoekerscentrum als uitvalsbasis, was het Mechels Broek weer dé plek voor een hele resem natuurbelevingsactiviteiten: waterdiertjes scheppen, braakballen pluizen, kruidenpannenkoeken bakken, op bezoek gaan bij de vogelringers, vlinders en andere insecten zoeken, een kamp bouwen en spelen, spinnensoep koken en een kikkerfeest vieren, even meewerken met het beheerteam en om ter meeste soorten zoeken met Obsidentify …

Het was top. Dankjewel!

“Dit is het beste kamp ever” zei een van de jongens.

“Weer zo’n zalige kinderen dit jaar” vonden de gidsen.

© Tony Van den Broeck

© Lieven Leemans

Vanaf 22 oktober

Leen een SNUITbeleeftasje en ga samen op pad!

Zin om met de (klein)kinderen op ontdekking te gaan in het Mechels Broek?

Kom dan naar het bezoekerscentrum in Muizen en leen er een snuitzakje uit met leuke opdrachten en materiaal om je tocht extra uitdagend te maken. Natuurbeleving ten top. Rode pijltjes wijzen de weg en een tiental genummerde snuitbordjes duiden de plekken aan waar de kinderen een opdracht kunnen uitvoeren. In de tas zit niet alleen een bundel met opdrachten, maar ook materiaal als een verrekijker, een lintmeter, een loeppotje en nog veel meer. Door te zoeken en te puzzelen, te kijken en te luisteren, maken de kinderen kennis

met de wondere wereld van de natuur.

Een snuitzakje lenen kost 5 euro en kan tijdens de openingsuren van het bezoekerscentrum (zie blz 2). De wandeling is 2,2 km lang. De tas wordt dezelfde dag terug ingeleverd, een kwartier voor sluitingstijd. Vooraf reserveren kan, maar moet niet. We hebben tien zakjes beschikbaar.

Meer info en reservaties via Ann Pinceel, bc.mechelsrivierengebied@ natuurpunt.be. Wil je last minute weten of je nog een zakje kan lenen? Bel dan naar het bezoekerscentrum op 015 43 61 09. De onthaalvrijwilliger legt er graag een voor je klaar.

Veel ontdek- en speelplezier!

Vrijdag 3 november Levende cluedo in het Mechels Broek

Kinderen van het 2de tot het 5de leerjaar kunnen deelnemen aan dit spannend detectivespel. Ouders mogen niet mee.

HELP!

De familie egel is vermist in het natuurgebied. Gaan jullie mee op tocht om de verdachte verdwijning uit te rafelen? Om uit te zoeken door wie, waarom, waar, wanneer en hoe de misdaad gepleegd is?

Start: 14u, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde rond 16u30.

Inschrijven: bc.mechelsrivierengebied@natuurpunt.be

Deelnemen kost 5 euro, koek en drankje inbegrepen.

Wandelen in de natuur

Voor de meeste excursies moet je niet vooraf inschrijven. Indien wel vereist, staat dit erbij vermeld.

Met onze activiteitenflits ontvang je de meest recente informatie. Schrijf ervoor in met deze QR-code.

Zondag 24 september

Wordt het nog herfst in het Mechels Broek?

Staat het Mechels Broek al vol paddenstoelen en kraken onze voeten onder de afgevallen eikels of hangen er nog vlinders, libellen en boomvalken in de lucht? Zijn er eigenlijk nog seizoenen en hoe zien die er dan uit?

Geen betere manier om het antwoord op deze en honderd andere vragen te ontdekken dan je wandelschoenen dicht te knopen en het broek in te trekken.

Start: 13u30, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde om 16u. Lengte wandeling: 5,5 km. Honden kunnen niet mee.

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg maar ook late beslissers zijn welkom.

Gids: Koen van Vooren, 0477 86 15 90, k_vanvooren@hotmail.com

Zondag 8 oktober

Herfstvruchten in de Gasthuisbossen

De voorbije zomer begon met felle zon en hoge temperaturen. In juli en augustus kregen we massa's regen. Hoe ging de natuur ermee om? Waarschijnlijk vinden de zwammen het fantastisch! Zijn er ook andere herfstvruchten? Kom je mee zoeken op deze eerste dag van de Week van het Bos?

Start: 9u30, bunker bij ingang naast

Berlaarbaan 297, Sint-Katelijne-Waver. Einde om 12u.

Lengte wandeling: 2 km

Gids: Godelieve Janssens, 0473 44 89 37, godelieve-jans@telenet.be

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg

Zondag 8 oktober Babbelwandelingen in het Mechels Broek

Kijk - beweeg - beleef - verbind. Tijdens deze wandelingen ligt de nadruk op een fijne babbel. In groep of met een andere wandelaar? Dat kies je zelf.

Alle info over de activiteiten ter gelegenheid van de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid vind je op blz 7.

Zaterdag 14 oktober

Nacht van de Duisternis in het Broek van Blaasveld

De Nacht van de Duisternis in Willebroek? Dat is samen met een gids op stap door het donkere bos, stilstaan bij de gevolgen van lichtvervuiling, sterren en planeten bewonderen door een echte telescoop, bijleren over het verborgen leven van uilen, napraten bij een tasje soep of een warme chocomelk …

Ook dit jaar ben je weer welkom in het Blaasvelds Broek voor de donkerste en leukste nacht van het jaar.

De organisatie is in samenwerking met gemeente Willebroek, Vereniging voor Sterrenkunde Klein-Brabant, Natuurgidsen Broekgebieden Willebroek en Agentschap voor Natuur en Bos.

Start: tussen 19 en 22u, parking Broekstraat, Blaasveld

Meer info: www.willebroek.be

Zondag 15 oktober

Hoedje af voor de paddenstoel

Tijdens deze wandeling ga je op pad met een domeinwachter en een gids van Natuurpunt. Ze laten je de paddenstoelen in de Biezenweiden en het Broek De Naeyer ontdekken en vertellen je er graag veel meer over.

Start: 9u, ingang Biezenweiden, Stuyvenbergbaan thv de verkeersdrempel, Willebroek

Lengte wandeling: 3 km

Info en inschrijven: www.provincieantwerpen.be

Zondag 22 oktober

Heide- en vennenwandeling in Rijmenam

Natuurpunt kern Bonheiden werkte de laatste jaren veel aan heide- en venherstel in Rijmenam. We maken een wandeling langs die gebieden om te tonen dat al dit werk echt loont.

Laarzen zijn voor de nattere stukken noodzakelijk tenzij we een echt droog najaar krijgen.

Start: 14u, Brasserie Leysen, Rijmenamseweg

167, Bonheiden. Parkeren aan de kant van de containers. Er is weinig parkeergelegenheid. Nog beter, kom met de fiets. Bussen stoppen aan de afspraakplaats (halte Zwart Water).

Honden kunnen niet mee.

Lengte wandeling: 4 km

Gids: Geert Van D’huynslager, 015 51 31 88

Zondag 29 oktober

Run for Nature

Meer info op blz 40 en www.runfornature.be

Zondag 5 november

Bomen in de stad

Twintigste editie, we kunnen dus stilaan spreken van een klassieker.

Wie dit jaar al een ‘natuur in de stad’ wandeling volgde, kijkt wellicht reikhalzend uit naar ‘het vervolg’ over de bomen.

En voor wie nog nooit op safari geweest is in de stad: het wordt nu wel dringend tijd, hé.

Start: 10u, ingangspoort Kruidtuin bij ViaVia, Zandpoortvest 50, Mechelen

Lengte wandeling: 3 km

Gids: Peter De Ridder, 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be

Zondag 19 november

Bomen in Kauwendaal

Eind 2017 werden 5000 boompjes aangeplant in Kauwendaal op het boscompensatieperceel dat wij nu nog ‘de boomplantwei’ noemen. Maar in Kauwendaal stonden natuurlijk al veel bomen, in het gedeelte dat toentertijd ‘het stadsbos’ genoemd werd.

herfst in het Mechels Broeck © Tony Van den Broeck

Dat ‘stadsbos’ is een vreemde mengeling van veel verschillende boomsoorten, elk met hun eigen verhaal. We gaan natuurlijk ook kijken hoe het gesteld is met onze aanplanting.

Start: 10u, bij Duivenstraat 77, Mechelen

Lengte wandeling: 3 km

Gids: Peter De Ridder, 015 20 55 72, peter.petra@telenet.be

Zondag 3 december

Overwinterende watervogels in het Mechels Broek

De winter is de periode bij uitstek om watervogels en ganzen te spotten. Pak je verrekijker en ga mee op stap in het Mechels Broek, een echte internationale luchthaven voor vogels! Tijdens deze wandeling ontdek je op een interactieve manier wie er te gast is en wie er het jaar rond standhoudt.

Wie geen verrekijker heeft, kan er een lenen in het bezoekerscentrum.

TIP: Zorg voor aangepast schoeisel. Bij regen kan het gebied minder makkelijk toegankelijk zijn en kies je voor wandelschoenen of laarzen.

Start: 13u30, Bezoekerscentrum, Muizenhoekstraat 7, Muizen. Einde om 16u.

Lengte wandeling: 5,5 km

Inschrijven: www.natuurpunt.be/np-mrg. Max 20 deelnemers. Honden kunnen niet mee.

Gids: Dorien Evenepoel, dorien_evenepoel@hotmail.com

Voor annuleringen of vragen ivm je inschrijving, mail je naar bc.mechelsrivierengebied@ natuurpunt.be.

Natuurstudiewerkgroep Beneden-Dijle

Elke dinsdagvoormiddag gaat deze groep op stap, meestal in een natuurgebied in de buurt, soms verder weg. In de herfst worden vooral paddenstoelen onder de loep genomen. Iedereen is welkom. Voor het jaarprogramma en meer info kan je terecht bij MarieLouise Selleslach, 015 51 59 02, ml.selleslach@telenet.be.

Zondag 10 december - voormiddag

Zennegat

De wandeling start aan het Zennegat met zijn historische sluis waar Johan vertelt over het erfgoed: de aanleg van de Leuvense Vaart die Leuven met de Schelde verbindt.

Daarna wandel je langs de overstromingsgebieden naast de Dijle en de Nete. Deze gebieden zijn het resultaat van de Sigmawerken en hebben als doel de stad Mechelen te vrijwaren van overstromingen. Door er het getij na te bootsen, ontwikkelden zich stilaan slikken en schorren die waardevol zijn voor de natuur. Johan vertelt over het waarom en hoe van de voorbije werken en over de functionering van zo’n gebieden.

Start: 9u45, Zennegatsluis, Zennegatvaart, Battel. Einde rond 12u. Lengte wandeling: 4 km

Gids: Johan Verheyden, 0476 75 93 33, johan.verheyden7@telenet.be

Zondag 10 december - namiddag

Bijna winter in de Biezenweiden

Als de laatste bladeren van de bomen gevallen zijn en het jaareinde nadert, wordt het stil in het bos. Nu ja, stil… dat lijkt misschien zo. Er zijn immers altijd sporen terug te vinden van leven.

Het zijn twee zaken die we tijdens deze wandeling zeker tegenkomen: rust en dierensporen.

Start: 14u, ingang Biezenweiden, Stuyvenbergbaan thv de verkeersdrempel, Willebroek. Lengte wandeling: 3 km Info: Wim Candries, 0472 29 87 32

© André Ceulemans

Beheer

Een tunnel voor de otter in Willebroek

De Stuyvenbergbaan in Willebroek was een heel brede baan. De gemeente is de straat aan het versmallen en er wordt een gescheiden fietspad aangelegd. Dat zal de verkeersveiligheid zeker ten goede komen. Bovendien wordt een deel van de verharding weggehaald en de berm verbreed. Dat zorgt voor een verhoogde waterinfiltratie en biedt extra leefruimte aan planten en dieren.

Ter hoogte van de ingang van de Biezenweiden, waar de Zwarte Beek onder de Stuyvenbergbaan doorloopt, is er nog een extra constructie geplaatst. Er is een verkeersdrempel aangelegd met daaronder twee tunnels. Deze zijn bedoeld om de otter op een veilige manier de Stuyvenbergbaan te laten kruisen. Hoewel otters echte waterdieren zijn, verplaatsen ze zich niet al zwemmend. Ze lopen liever langs de oever. Waar de waterloop een straat passeert, steken deze dieren de straat over en is er een grote kans op aanrijding.

De otter voelt zich erg thuis in de waterrijke omgeving van de Biezenweiden. Dankzij de tunnel kunnen otters zonder risico van de Biezenweiden of de Bocht naar de Hazewinkel.

Beemdkroon in de knel in Kauwendaal

Begin juni was in Kauwendael bonte wikke beginnen woekeren tussen de beemdkroon. Dit gaf risico op verstikking en dus minder voedsel voor de hiervan afhankelijke knautiabij. De beemdkroon moest dus zo snel mogelijk vrijgesteld worden en dat had best wat voeten in de aarde. Vooral omdat deze zomerbloeier hier enkel op één plaats tussen de treinsporen groeit. Infrabel werd daarom aangesproken, maar kon enkel buiten het weekend een ‘schildwacht’ leveren, wat dan weer moeilijk was voor onze vrijwilligers. Gelukkig kon het beheerteam een beroep doen op deelnemers van RC Pastel (zie blz 32). Onder begeleiding van blij zoemende knautiabijen klaarden ze de klus in enkele uren op een donderdagvoormiddag. De evolutie inzake bonte wikke wordt volgend voorjaar nauwlettend opgevolgd. Daarnaast is beheerteam Kauwendael begonnen met het aanplanten op naburige locaties van uit eigen zaad opgekweekte beemdkroon. Hopelijk vindt de knautiabij hier de weg naartoe en krijgen we zo op termijn verschillende bijenpopulaties en één grote metapopulatie. Dat zou pas een rooskleurige toekomst zijn voor dé symboolbij van Kauwendael.

verkeersdrempel waaronder 2 tunnels liggen © Wim Candries

Zaterdag 2 december Bomen planten in Eeckelenbos in Sint-Katelijne-Waver

In het najaar worden de oude populieren van het Eeckelenbos naast de R6 gerooid. Een aantal bomen is al van ouderdom omgevallen en daarbij kwamen sommigen helaas ook terecht op nieuwe aanplantingen.

We voorzien een onmiddellijke heraanplant met een variatie aan loofbomen en struiken om snel te komen tot een gevarieerd loofbos.

Om al die boompjes in de grond te krijgen hebben we veel handen nodig. De vaste groep vrijwilligers zal er zijn, maar we nodigen ook alle natuurliefhebbers uit om mee een boompje te komen planten. Je bent welkom tussen 9u30 en 12u30.

Kom te voet of met de fiets via het asfaltbaantje tussen Clemenceaustraat 56 en 64 en volg dit tot op het einde. Parkeren kan op de parking op de hoek van de Clemenceaustraat en de Ekelenhoek of langs deze straten. Wij zorgen voor werkmateriaal en plantgoed, maar je eigen spade meebrengen is wel handig. Meer info bij Frank Hadermann 0478 44 17 19 en Luc Fillée 0473 34 22 72.

Warme samenwerking tussen beheerteam Kauwendaal en RC Pastel

Voor heel wat lezers klinkt de naam “RC Pastel” waarschijnlijk niet bekend in de oren. Het is een psychosociaal revalidatiecentrum in Mechelen (van Emmaüs) waar mensen met een psychische kwetsbaarheid een traject kunnen volgen om aan verschillende levensdomeinen te werken.

In de lente van 2023 ontstond het idee om een samenwerking op te starten tussen het beheerteam van Kauwendaal en RC Pastel. Vanaf dan kwam alles in een stroomversnelling. Een kleine maand later maakten we samen een zitcirkel met boomstronken. Daar maken we nu dankbaar gebruik van om boterhammen te eten of even op adem te komen.

Daarnaast haalden we afgelopen maanden onze groenste vingers boven: van het uittrekken van Amerikaanse vogelkers, over het zeisen van wandelpaden tot het verwijderen van een oude afsluiting met treinbilzen. Deelnemers die komen helpen, ervaren deze beheermomenten als zinvol en ontspannend. Het fijne aan de samenwerking is dat mensen op hun eigen tempo een steentje kunnen bijdragen. Daarnaast probeert iemand van het beheerteam steeds aanwezig te zijn om wat info te geven rond de werken die uitgevoerd moeten worden. De warme ontvangst en de enthousiaste houding van het beheerteam werken aanstekelijk!

Wij kijken alvast uit naar komende beheermomenten!

Mathieu (Ergotherapeut RC Pastel)

zitplek bomenweide © Kurt Strevens

© Frank Hadermann

Natuurwerkdagen

Natuurbeheer is een werkwoord. Om onze natuurgebieden in conditie te houden is immers een aangepast beheer nodig. Dat gebeurt deels door een professionele terreinploeg en deels door vrijwilligers. Zin om mee te doen? Meld je dan vooraf aan via de vermelde contactpersoon. Hij/zij laat je weten waar er afgesproken wordt.

kern Bonheiden

ZA 21 oktober en ZA 25 november (Dag van de Natuur), 10u tot 16u

Info en aanmelden: diane.appels@skynet.be

kern Mechelen

Battelaer

Data en info: Patrick Van Herp, 0497 73 55 44

Fort van Walem

Data en info: Filip Van den Wyngaert, 0476 25 37 45

Stuivenberg

ZA 14 oktober, 9u tot 12u, aan het Sylvesterbos

ZA 18 november, 13u tot 17u, aan het Japans bosje

Info en aanmelden: 0492 61 31 96 , roel_schrauwen@hotmail.com

Kauwendaal

ZO 15 oktober, ZA 11 november en ZA 9 december, 9u30 tot 12u30

Infrabel zorgt ervoor dat op 15 oktober een spoor niet bereden wordt. Die dag zoeken we vele zeisers om de beemdkroon te maaien en

mensen die het maaisel willen afvoeren, om zo de knautiabij te helpen.

Afspraak: Animalinasbeeld van de knautiabij, Duivenstraat 77, Mechelen

Op 11 nove-mber en 9 december wordt afgesproken aan het voetbalpleintje.

Info en aanmelden: natuurpunt.kauwendaal@gmail.com

Mechels Broek - Barebeekvallei

ZA 21 oktober, 18 november en 16 december, 10u tot 15u

Info en aanmelden: 0479 08 35 12 tonynatuurpunt@gmail.com

Zennebeemden

ZA 7 oktober, 4 november en 2 december, 9u tot 13u

Info en aanmelden: zennebeemden@gmail.com, 0476 98 90 77 (Pieter)

kern Sint-Katelijne-Waver Waverwoud

ZA 21 oktober en 16 december, vanaf 10u

Info en aanmelden: natuurpunt.skw@gmail.com

Lunch wordt voorzien voor wie vooraf inschrijft.

Mechels Broek © Tony Van den Broeck

Eeckelenbos - plantdag

ZA 2 december, 9u30 tot 12u30

Afspraak: einde asfaltbaantje tussen Clemenceaustraat 56 en 64, Sint-Katelijne-Waver

Info: Frank Hadermann, 0478 44 17 19 en Luc Fillée, 0473 34 22 72

kern Willebroek

Biezenweiden

ZA 28 oktober, 9u tot 12u

Info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

Soms komen kleine groepjes van beheerteams samen om in hun gebied een klus uit te voeren. Wll je graag aansluiten bij een beheerteam, kijk dan even in de lijst op blz 39 en neem contact op met de verantwoordelijke.

Bever bijt hond

Heindonk

ZA 18 november, 9u tot 16u

In Heindonk werd recent een nieuw perceel aangekocht: een mooi grasland langs twee kanten afgeboord met knotwilgen die dringend aan een knotbeurt toe zijn.

Als de bomen niet geknot worden, worden hun takken te zwaar en zullen ze op termijn helemaal openscheuren. Dat laten we liever niet gebeuren. We geven de wilgen hun noodzakelijke onderhoudsbeurt. Kom jij ook mee helpen takken en hout opruimen?

Wij zorgen voor de lunch. Zorg jij voor aangepaste kledij en werkhandschoenen?

Info en aanmelden: ine.colpaert@gmail.com

In de Biezenweiden werd een zwemmende hond gebeten door een bever. De bever die thuis is in de buurt van de Biezenweiden, voelde zich bedreigd door de zwemmende hond en heeft de hond een knauw gegeven in de lies.

De hond was er gelukkig niet te erg aan toe. Maar dit incident toont wel aan hoe belangrijk het is om alle honden aangelijnd te houden in natuurgebieden

Bij dit uitzonderlijk incident was de hond het slachtoffer. Reekalfjes of grondbroedende vogels kunnen niet zo van zich afbijten, zij zijn regelmatig het slachtoffer van loslopende honden. Vaak zelfs zonder dat het baasje er erg in heeft.

Loslopende honden verstoren bovendien andere kleine dieren en jagen ze nodeloos op. De stress en de vlucht die daaruit voortvloeit veroorzaken vaak (indirect) de dood van het opgejaagde dier. In de meeste van onze natuurgebieden is je viervoeter welkom, maar hou hem zeker aan de lijn. Bedankt!

Dankjewel JNM

Tijdens hun jaarlijkse zomerkamp heeft

JNM, de Jeugdbond voor Natuur en Milieu, het trilveen in Cassenbroek (Bonheiden) weer eens goed onder handen genomen. Bergen maaisel werden versleurd. Ook de randen werden opengemaakt zodat het trilveen niet vastgroeit. Het ziet er nu weer helemaal anders uit.

Duizendmaal dank

JNM!

Mooie waarnemingen als beloning voor hard werk

Onze maandelijkse werkdag van augustus was er één met verrassende waarnemingen. Op de planning stond het tussentijds maaien van de weilandjes ter hoogte van de Bovenzanden in Heindonk. De professionele terreinploeg zorgt daar elk najaar voor een machinale maaibeurt, maar sinds conservator Wim Candries in het voorjaar 2022 orchideeën (waarschijnlijk bosorchis) ontdekte, plannen we een beperkte extra maaibeurt aan het einde van de zomer. Terwijl we ons al bosmaaiend een pad baanden naar die plek, vond Staf een wel erg groot insect. Obsidentify bevestigde met zekerheid: windepijlstaart (Agrius convolvuli). Op waarnemingen.be is onze waarneming slechts eentje van vele, maar de site geeft toch aan dat het om een zeldzame soort gaat. Prachtig gekleurd met overdwarse rozerode strepen en donkergrijze vleugels.

Terwijl dit mak exemplaar op zoek ging naar een nieuw beschut plekje, zochten wij meer informatie op over deze nachtvlinder. Kenmerkend voor de windepijlstaart zijn twee rode vlekken op de bovenkant van het lichaam net onder het borststuk met slechts een vleugje blauw. Met een spanwijdte van 9 tot 12 cm is het een grote vlinder. Pijlstaarten kunnen snel vliegen, tot wel 50 km per uur. De windepijlstaart is een trekvlinder. Het is vrijwel zeker dat een exemplaar dat je hier in de zomer aantreft, geboren is in Noord-Afrika of het Middellandse Zeegebied van Europa. En de beheerploeg, ze maaide voort. Tussen de hoog opgeschoten grassen en kruiden vonden we van de orchideeën niet meteen een spoor, dat komt wel goed volgende lente. We stootten wel onverwachts op een tweede boeiende waarneming, twee vuurrode bolletjes tussen het gemaaide gras.

Opzoekingswerk bevestigt: scharlaken wasplaat (Hygrocybe coccinea). Deze wasplaat heeft een dieprode kleur, een half bolvormige hoed die glanzend is bij vochtig weer, matter bij droog weer. Zowel de hoed als de steel zijn rood. Bij een ouder wordend exemplaar verkleuren ze naar okergeel. Het paddenstoeltje wordt alleen of verspreid in groep aangetroffen. We zagen inderdaad iets verder nog een koppeltje dicht tegen elkaar geschurkt.

Wasplaten zijn wortelsaprofyten op grassen, ze voeden zich m.a.w. met de afgestorven wortels van grassen. Ze staan bekend als de orchideeën onder de paddenstoelen. Het is meegenomen dat ze zo’n opvallend mooie en kleurrijke verschijning zijn, maar de vergelijking verwijst ook naar hun verbondenheid met oude, onverstoorde schrale graslanden. Het klinkt ons als muziek in de oren. Onze inspanningen van de voorbije twee jaar om de weilandjes intensiever te maaien zodat de bosorchis alle kansen krijgt, lonen ook voor andere kwetsbare soorten. We rollen een scharlaken rode loper voor hen uit!

windepijlstaart © Ine Colpaert

Le z ingen en cursussen

28

september,

5 en 7 oktober

Cursus Weetjes en verhalen over paddenstoelen

In deze instapcursus over paddenstoelen ligt het accent helemaal niet op indeling en determinatie, maar op eetbaarheid en giftigheid, geneeskracht en sporen van paddenstoelen in onze en andere culturen. Deze invalshoek laat ook toe om de belangrijkste groepen paddenstoelen te leren herkennen.

10 en 15 oktober

Cursus Spinnen

Geloof jij nog dat je jaarlijks acht spinnen opeet tijdens je slaap? Of dat die spin in je slaapkamer je de hele tijd zit te beloeren? Ja? Hoog tijd om de lezing 'Kennismaken met spinnen' bij te wonen! Hier doorprikken we niet alleen fabeltjes en ontkrachten we clichés, maar leer je vooral meer over de intrigerende leefwijze van de meer dan 600 spinnensoorten in Vlaanderen. Zo leer je dat het ene web het andere niet is en kom je eindelijk te weten wat die spinnen altijd in de badkuip doen. Ook komt er een aantal veelvoorkomende soorten aan bod.

Tijdens de safari gaan we op zoek naar alle mogelijke achtpoters. We zullen ontdekken dat deze beestjes best mooi en nuttig zijn. Een aanrader dus!

Lesgever: Hans Vermeulen van Natuurpunt Natuuracademie

Lessen op donderdag 28 september en 5 oktober, 19u30, bezoekerscentrum

Excursie op zaterdag 7 oktober, 14u tot 17u

30 euro (24 euro voor leden van Natuurpunt)

Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

Dinsdag 3 oktober

Lezing Natuur op doktersvoorschrift

Tijdens deze boeiende avond in het kader van de 10-daagse van de Geestelijke Gezondheid neemt Benno Geertsma van Natuuracademie je mee in de wetenschap én praktijk rond natuur en gezondheid.

Meer info op blz 7 of op natuurpunt.be/np-mrg

19u30 - 21u30, secretariaat Natuurpunt, Coxiestraat 21, Mechelen

5 euro

Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

Lesgever: Peter De Ridder

Les op dinsdag 10 oktober, 19u30, bezoekerscentrum

Excursieopzondag15oktober,10u,Kauwendaal 20 euro (16 euro voor leden van Natuurpunt)

Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

Donderdag 9 november

Lezing Otter en bever

Otter en bever, ze zijn terug in onze wateren. Je krijgt deze dieren echter niet zo makkelijk te zien. Wat is het verschil tussen de twee diersoorten?

Zijn ze elkaars concurrent in het water of hebben ze ieder een specifieke biotoop nodig? Er zijn nog veel vraagtekens te zetten, maar niet getreurd, een lezing door Joeri maakt alles duidelijk.

© Diane Appels

gekraagde aardster © Min Pauwels

op. Futen, duikers, reigers, aalscholvers, rallen en eenden …, in deze cursus dompelen we je onder in het leven en de herkenning van deze boeiende watervogels. Tijdens de dagexcursie trekken we naar het vogelrijke Zeeland.

Lesgever: Joeri Cortens van Natuurpunt Natuuracademie

19u30, bezoekerscentrum

10 euro (8 euro voor leden van Natuurpunt) Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg

15, 22 en 29 januari, 3 februari

Cursus Watervogels

Afrika staat bekend als het overwinteringsgebied voor tal van Europese vogels. Maar watervogels zoeken in de winter vaak eerder West-Europa

natuur.crypto 11

Lesgever: Bastiaan De Ketelaere van Natuurpunt Natuuracademie

Lessen op maandag 15, 22 en 29 januari, 19u30, bezoekerscentrum

Daguitstap naar Zeeland op zaterdag 3 februari. 60 euro (50 euro voor leden van Natuurpunt) Vooraf inschrijven: natuurpunt.be/np-mrg.

Op www.cryptochris.be vind je tips, meer opgaven en de oplossing.

bever © Wim Dirckx

pijlstaart, mannetje en wijfje © Diane Appels

4,5 ha

2 ha

De Warande blijft groeien

© CadGIS, ingekleurd

Anderhalf jaar geleden was “de Warande” in Leest zelfs voor de meeste natuurminnaars in het Mechels Rivierengebied wellicht nog enkel een plaatsnaam op de kaart. Intussen veroverde het gebied heel terecht een vaste plek op de natuurkaarten.

Sinds Natuurpunt er door haar eerste aankoop startte met de realisatie van een grote reële natuurverbinding tussen Den Battelaer en Robbroek/Stuivenberg, ging het er verbazend goed vooruit. In december vorig jaar nog brachten we de natuur er tot in het hart van het gebied met de aanplant van ruim 2 hectare nieuw bos

Het enthousiasme van het beheerteam om van dit gebied een nieuwe natuur hotspot te maken, werkte aanstekelijk en inspirerend. Natuurpunt kreeg al snel het aanbod om 4,5 hectare bos, aansluitend aan onze percelen, aan te kopen van een Franse familie die onze plannen om een groot natuurpark in het rivierenland uit te bouwen helemaal zag zitten en graag wilde steunen. Zo’n unieke natuurkansen laten we uiteraard niet liggen. Ondertussen tekende Natuurpunt bij een verre notaris de akte voor deze schitterende nieuwe plek natte natuur van meer dan negen voetbalvelden groot. Onze handtekening op de aankoopakte garandeert meteen dat deze percelen voor altijd natuur zullen blijven. De Warande groeide bovendien in één klap aan tot een natuurreservaat van meer dan 12 hectare.

We dromen er nu van om door dit verrassend mooie stukje Leest een wandelpad aan te leggen dat een bezoek aan het Zennegat en Den Battelaer verbindt met het Robbroek… Nog enkele percelen te gaan voor deze droom werkelijkheid wordt. We hebben er vertrouwen in want met de Warande gaat het duidelijk verbazend goed vooruit.

Om hier snel te kunnen blijven schakelen zijn we op zoek naar centen. Storten mag dus, heel graag zelfs!

Op rekeningnummer BE56 2930

2120 7588 van Natuurpunt vzw met vermelding “project 3799 Mechels Rivierengebied”

Voor een gift vanaf 40 euro ontvang je een fiscaal attest, sponsort de staat dus een stukje mee en betaal jij in realiteit heel wat minder.

Erg veel dank in naam van al die natuur in herfstprachtkleed in ons Natuurpark Rivierenland.

Zennegat

BiezenweidenPolder

Bonheiden

Bruinbeekvallei

Glenn Deliège, glenndeliege@hotmail.com, 015 33 63 06

Cassenbroek, Mispeldonk en Pikhakendonk

Geert Van D’huynslager geert.van.dhuyns@scarlet.be, 015 51 31 88

Joost Dewyspelaere joost.dewyspelaere@skynet.be, 015 51 69 97

Wim Candries, 0472 29 87 32

Kauwendaal

Kurt Stevens kurt_stevens@skynet.be, 0496 80 00 60

Karen Vandevyvere karenvandevyvere@hotmail.com

Mechels Broek

Tony Van den Broeck tonynatuurpunt@gmail.com, 0479 08 35 12

Gust De Weerdt august.de.weerdt@telenet.be, 0477 77 10 19

Stuyvenberg

Roel Schrauwen roel_schrauwen@hotmail.com, 0492 61 31 96 Zennebeemden

zennebeemden@gmail.com

Tom Boermans, 0497 51 83 63

Pieter Schepers, 0476 98 90 77

OP DE GRENS

Afgiftekantoor

2800 Mechelen 1

P206001

driemaandelijks tijdschrift van Natuurpunt Mechels Rivierengebied

Afzender en VU: Ann Pinceel - p/a Muizenhoekstraat 7 - 2812 Muizen

oktober - november - december 2023

bpost

PB- PP

BELGIE(N) - BELGIQUE