Pictoright magazine 10

03. INLEIDING

De sleutel tot de oplossing...

04.

NIEUWS

Pictoright-nieuws en een update over rechtspraak en wetgeving.

inhoud

06.

INDIVIDUEEL

Prejudiciële vragen over AllPosters

De discussie over de canvas transfers van AllPosters is naar Europees niveau getild.

08.

EVEN TUSSENDOOR

Auteursrecht is voor auteurs

10.

COLLECTIEF

Collectieve rechten in beweging Een update over thuiskopie, reprorecht en leenrecht; en hoe zit het eigenlijk met e-books?

We rekenen voor Wat zou je kunnen krijgen voor de vormgeving van boeken?

12.

VOLGRECHT

Kunsthandel zaait twijfel Onder kunsthandelaren is veel verzet tegen volgrecht. Pictoright legt uit, lobby’t en stapt als het moet naar de rechter.

Verkocht L’amère sans amertume, Asger Jorn

14.

MEDEWERKER IN BEELD

Dries el Hantali

Kantoorinformatie & colofon

15.

RECHT OP BEELD

Niet van echt te onderscheiden

inleiding

DE SLEUTEL TOT DE OPLOSSING

Hoewel Pictoright blijft proberen om in overleg tot regelingen te komen met gebruikers, is een rechtszaak niet altijd te vermijden. De laatste tijd lijken gebruikers van beeld echter steeds vaker de confrontatie te zoeken. Pictoright is als organisatie nog nooit in zoveel procedures betrokken geweest als nu. Er lopen min of meer principiële procedures op het gebied van volgrecht, digitalisering, het uitlenen van e-books en niet te vergeten: de nog steeds voortdurende conflicten met AllPosters.

Allereerst de procedures met betrekking tot het volgrecht. De belangenorganisaties van de kunsthandelaren – de Nederlandse Galerie Associatie en de Vereniging van Handelaren in Oude Kunst – zijn helaas niet bereid om in overleg te gaan over hoe de inning van het volgrecht op de beste manier kan worden georganiseerd. Dat is erg jammer. Pictoright zou graag in gesprek gaan om samen op zoek te gaan naar een oplossing die voor alle betrokkenen goed zou werken.

Daarnaast lopen er twee procedures tegen erfgoedinstellingen over het online tonen van hun digitale archieven, waarin ook werken voorkomen van rechthebbenden die door Pictoright worden vertegenwoordigd. Ondanks vele pogingen tot overleg, heeft dit in beide gevallen niet mogen leiden tot een oplossing, waardoor er tot procedures is overgegaan.

Ook is Pictoright betrokken bij een procedure die de Vereniging Openbare Bibliotheken (VOB) begon tegen Stichting Leenrecht. De wens van de VOB is dat het uitlenen van e-books ook mogelijk wordt via het leenrecht. Dit is nu nog niet het geval, en daarom is de VOB een rechtszaak begonnen. Pictoright is als belanghebbende inmiddels ook partij in de procedure.

En natuurlijk zijn er de nog steeds lopende procedures met AllPosters. Wat begon als een ogenschijnlijk vrij eenvoudig juridisch vraagstuk, is inmiddels uitgemond in een grote juridische slag, waarvan het einde nog wel even op zich zal laten wachten.

Met betrekking tot alle bovenstaande procedures zijn er momenten geweest waarop er een vorm van overleg is geweest om (verder) procederen te voorkomen. Maar die pogingen zijn tevergeefs geweest. Dat is erg jammer. Als beide partijen respect voor elkaars positie kunnen opbrengen, dan moet het mogelijk zijn om samen oplossingen te vinden. Wat Pictoright betreft, blijft onderling overleg de sleutel tot die oplossingen.

Vincent van den Eijnde directeur Pictoright vincent@pictoright.nl

Vincent van den Eijnde foto: Laila Schoots

nieuws

ONLINE PETITIE INTERNATIONAAL VOLGRECHT

Momenteel is een belangrijke campagne over de wereldwijde erkenning van het volgrecht gaande. Om dit te verwezenlijken is uw hulp hard nodig. We vragen onze lezers de online petitie te tekenen.

Het volgrecht is het recht van de kunstenaar een percentage van de verkoopprijs van een kunstwerk te ontvangen bij de doorverkoop. Het volgrecht bestaat inmiddels in tientallen landen, waaronder de landen van de Europese Unie, maar in heel veel landen bestaat of functioneert het echter niet.

Dat betekent onder meer dat kunstenaars uit landen in Zuid-Amerika, Azië, Afrika, maar ook de Verenigde Staten, helemaal geen volgrecht ontvangen.

En Europese kunstenaars hebben nu alleen recht op een vergoeding indien hun werk wordt verkocht in een land dat ook volgrecht kent. Als hun werk wordt verkocht in de Verenigde Staten of China, de twee landen met de grootste kunstmarkt, ontvangen zij niets.

Aan deze ongelijkheid dient wat Pictoright betreft snel een eind te komen. Pictoright participeert daarom ook in een internationale campagne om het volgrecht wereldwijd te laten erkennen en uitvoeren.

Steun onze gezamenlijke campagne en teken de online petitie: www.resale-right.org

DE TUSSENSTAND: UPDATE WETGEVING

Auteurscontractenrecht

Nog steeds is het wetsvoorstel voor het auteursrechtcontractenrecht niet door de Tweede Kamer aangenomen. Met deze wetswijziging zal de positie van freelancers ten opzichte van opdrachtgevers verbeteren. Het lijkt op dit moment vooral te blijven hangen op de juridische positie van de makers die een belangrijke bijdrage leveren aan film- en televisiewerken. Vaak zijn dat natuurlijk de regisseur, scenarioschrijver en de hoofdrolspelers bij drama, maar ook beeldmakers die bij Pictoright zijn aangesloten kunnen een dergelijke bijdrage aan een filmwerk leveren. Te hopen valt dat hier snel een oplossing voor komt, zodat verder gegaan kan worden met de behandeling van het wetsvoorstel.

NIEUWS

Overleg erfgoedinstellingen

De afgelopen jaren is Pictoright samen met Lira actief geweest om oplossingen te zoeken voor de auteursrechtelijke problemen bij grote digitaliseringsprojecten. Op het moment lopen er twee procedures, één tegen het Stadsarchief Rotterdam en één tegen het Regionaal Archief Leiden. Aangezien Pictoright liever in goed overleg tot oplossingen komt, zijn wij verheugd dat het gelukt is om weer met vertegenwoordigers van erfgoedinstellingen in gesprek te komen. Nederland is een van de koplopers op het gebied van digitalisering van erfgoedcollecties, maar als het gaat om de online beschikbaarstelling ervan, ontstaan er regelmatig problemen tussen Pictoright/Lira en erfgoedinstellingen m.b.t. het auteursrecht. Er is daarom een gezamenlijk uitgangspuntendocument opgesteld waar partijen gebruik van kunnen maken tijdens licentie-

onderhandelingen over een regeling. Daarnaast is er gezamenlijk een brief gestuurd aan de Ministeries van OCW en Veiligheid en Justitie waarin aandacht wordt gevraagd voor ‘Extended Collective Licensing’, waarmee bereikt kan worden dat erfgoedinstellingen aan de hand van een wettelijk verankerde bepaling het auteursrecht met Pictoright kunnen regelen. Alhoewel er momenteel ook al digitaliseringsovereenkomsten worden gesloten ten behoeve van het auteursrecht van de rechthebbenden, heeft een wettelijke verankering van de regels de voorkeur. Uiteraard blijft ook bij een Extended Collective Licensing de mogelijkheid voor een ‘opt-out’ bestaan. Met een dergelijke opt out kan een maker aangeven niet onder de regeling te willen vallen.

individueel

PREJUDICIËLE VRAGEN OVER ALLPOSTERS

De procedure tegen AllPosters, die Pictoright al in 2008 is gestart om de zogenaamde canvas transfers aan te vechten, heeft inmiddels het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg bereikt. Hiermee wordt de discussie nieuw leven ingeblazen op Europees niveau.

Pictoright verzet zich al jaren tegen de canvas transfers van AllPosters, een Amerikaans bedrijf gespecialiseerd in de verkoop van posters en andere kunstdrukken via internet. Het probleem dat sinds 2008 loopt gaat (kort gezegd) over de vraag of AllPosters een afbeelding van een affiche mag losweken en op canvas mag overzetten. Volgens Pictoright ontstaat daarmee een soort replica van een schilderij waardoor op verschillende manieren de rechten van de aangeslotenen van Pictoright worden geschaad. AllPosters verkoopt deze canvas transfers ook als een “betaalbaar alternatief voor een origineel kunstwerk”. Volgens AllPosters zou dit gewoon moeten kunnen.

Nieuwe vorm en prijs

In eerste instantie heeft Pictoright deze zaak bij de rechtbank Roermond verloren. Vervolgens werd de zaak bij het Gerechtshof Den Bosch gewonnen. Mede door de structuur van de canvas ondergrond en het matte aanzien is volgens het Hof een ander uiterlijk ontstaan. Het Hof heeft verder vastgesteld dat het bij een canvas transfer om een nieuw product gaat, dat ook meer kost dan een losse poster. De nieuwe vorm in combinatie met de hogere prijs brengt mee dat AllPosters een andere doelgroep kan bereiken, namelijk consumenten die meer geld willen uitgeven voor iets anders dan een poster aan de muur. Dit geeft AllPosters een nieuwe exploitatiemogelijkheid. De verhandeling van deze canvas transfers is dan ook niet zonder toestemming van de rechthebbenden toegestaan.

Europees oordeel

AllPosters heeft na het arrest van het Gerechtshof Den Bosch cassatie aangetekend bij de Hoge Raad, het hoogste rechtsprekende orgaan in Nederland. Nu heeft de Hoge Raad besloten om prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie EU te stellen. Het komt er bij het stellen van dit soort vragen op neer dat de Hoge Raad aan het Hof van Justitie EU voorlegt of bepaalde juridische vraagstukken in heel Europa op dezelfde manier moeten worden geïnterpreteerd of dat elk land binnen Europa daaraan nog een eigen invulling mag geven. Heel actueel dus en best verrassend dat de vraag in hoeverre Europa bepaalt wat er in Nederland gebeurt, nu ook raakt aan het probleem dat Pictoright nu al enkele jaren heeft met AllPosters.

Juridische fijnslijperij

Pictoright ziet het als een plicht om ook dit soort principiële vragen aan de rechter voor te leggen, ook al bestaat de kans dat er een jarenlange, zeer kostbare rechtsgang zal volgen. Het is niet reëel te veronderstellen dat een individuele kunstenaar zo’n procedure kan bekostigen, of het zal kunnen opbrengen om bijna tien jaar lang verzeild te raken in allerlei juridische fijnslijperij. Daarom heeft Pictoright dit ook op zich genomen, en zullen we in de toekomst soortgelijke procedures niet uit de weg gaan.

Voor beeldend kunstenaars, architecten, kunstfotografen, industrieel ontwerpers en andere beeldmakers die autonoom werken

Rem Koolhaas / OMA AMO “EU Barcode” 2001

mag dat?

KUNST OP DE FOTO

Als op een foto in de krant toevallig op de achtergrond een kunstwerk te zien is, hoeft daar niet per se toestemming voor aan de kunstenaar gevraagd te worden. Als het afgebeelde kunstwerk van ondergeschikte betekenis is, valt dit onder ‘incidentele verwerking’. Vaak wordt echter te gemakkelijk een beroep op gedaan op deze uitzondering op de Auteurswet.

Het blijft altijd belangrijk om kritisch te kijken naar de wijze van gebruik van werken. Zoals de manier waarop publieke figuren worden geportretteerd, bijvoorbeeld bij een interview. Grote kans dat er een kunstwerk in beeld is, waarvoor de rechthebbende toestemming moet geven en een vergoeding mag vragen.

Zo is de volgende casus nog altijd actueel in de dagelijkse praktijk van Pictoright. Bij een artikel in de Volkskrant van 18 mei 1991 over de mogelijke fusie van handelshuis Hagemeyer met Internatio-Müller, werd een foto geplaatst van de heer Land, toenmalig bestuursvoorzitter van het handelshuis. Op de foto, gemaakt door fotograaf Guus Dubbelman, staat de heer Land naast het beeldhouwwerk ‘De Boogschutter’ van Ineke van Dijk.

Op verzoek van Ineke van Dijk heeft Beeldrecht (voorganger van Pictoright) juridische bijstand verleend aan Ineke van Dijk omdat de Volkskrant de foto zonder toestemming van de kunstenares had geplaatst. De krant stelde zich op het standpunt dat er überhaupt geen toestemming was vereist van Ineke van Dijk voor het plaatsen van de foto, en beroept zich onder meer op incidentele verwerking. De fotograaf had volgens de Volkskrant de bedoeling om een afbeelding te maken van de heer Land in combinatie met de vele kunstwerken die zich bij Hagemeyer bevonden om zo een goede indruk te geven van de sfeer en inrichting van het kantoor. De fotograaf had dit tot uiting gebracht door de heer Land te fotograferen in een verassende relatie tot ‘De Boogschutter’. Het beeldhouwwerk was volgens de Volkskrant noch hoofdvoorstelling noch blikvanger in de foto.

Op 19 januari 1994 heeft de rechtbank te Amsterdam geoordeeld dat met het plaatsen van de foto wel degelijk inbreuk werd gemaakt op het auteursrecht op het werk van Ineke van Dijk. Volgens de rechter was het beeldhouwwerk, zoals ook bleek uit het verweer van de Volkskrant, niet toevallig, maar met opzet (gedeeltelijk) mee gefotografeerd door de fotograaf. Bovendien was het beeld op zodanige wijze in zodanige proporties afgebeeld dat het de foto en de sfeer ervan in belangrijke mate mede heeft bepaald. De Volkskrant had aanvankelijk tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij het Hof van Amsterdam, maar heeft dit hoger beroep later weer ingetrokken.

AUTEURSRECHT IS VOOR AUTEURS

AUTEURSRECHT AUTEURS

HET WOORD ZEGT HET AL

Decennialang hebben auteurs en exploitanten in relatieve harmonie samengewerkt. De auteur creëerde het werk en gaf op basis van zijn auteursrecht tegen een vergoeding een licentie aan de exploitant. De laatste jaren proberen exploitanten meer en meer het auteursrecht van de auteur over te nemen. Wurgcontracten, waarin makers gedwongen worden hun rechten af te staan, zijn aan de orde van de dag. Uiteindelijk dreigt het auteursrecht in handen te vallen van allerlei partijen, behalve in die van de auteur zelf. Dat kan de bedoeling niet zijn, het woord zegt het al: het auteursrecht is van de auteur.

En dat moet het ook blijven.

Collectief

COLLECTIEVE RECHTEN IN BEWEGING

Het auteursrecht bevindt zich de afgelopen jaren in stormachtig weer. Met name de mogelijkheden die gepaard gaan met digitalisering zorgen voor veel onduidelijkheid en zetten verhoudingen op scherp die decennialang vast leken te liggen. Ook binnen de collectieve rechten is er momenteel van alles aan de hand. Hieronder een update.

Thuiskopie

De discussies over de thuiskopieheffing lopen de afgelopen jaren hoog op. De Tweede Kamer heeft zich er nadrukkelijk mee bemoeid en uiteindelijk is men tot een tijdelijke regeling gekomen, die onlangs weer met twee jaar is verlengd tot 1 januari 2016. In deze regeling zijn beduidend meer dragers met een heffing belast dan voorheen. Er gelden nu de volgende heffingen: maximaal € 5 op smartphones, tablets, hdd-recorders en settopboxen. Voor audio- en videospelers moet een heffing worden betaald van maximaal € 2. Voor pc’s en laptops blijft een vast bedrag van € 5 gelden, voor externe hdd-drives is dat € 1. Bij de aanschaf van een cd-rom of dvd geldt een heffing van € 0,03. Nog niet helemaal duidelijk is hoe in de komende jaren zal worden omgegaan met e-readers. Hier wordt op een later moment over besloten door het kabinet.

Leenrecht

Het leenrecht heeft de afgelopen vijftien jaar een relatief rustig bestaan geleid. Af en toe waren er wel wat problemen, maar in beginsel verliep de incasso en verdeling van de vergoedingen voor uitleningen van boeken, tijdschriften, cd’s en dvd’s vrij soepel. De komst van e-books zorgt nu echter voor onduidelijkheid. De bibliotheken willen dolgraag een belangrijke rol spelen in het uitlenen van e-books, maar het is onduidelijk of een dergelijke activiteit onder het leenrecht kan vallen. De Vereniging Openbare Bibliotheken is nu een rechtszaak gestart tegen Stichting Leenrecht. Het doel van deze rechtszaak is om een principiële uitspraak van de rechter te krijgen waarin wordt bepaald dat het recht om e-books uit te lenen onder het leenrecht valt.

Pictoright, Lira (auteursrechtenorganisatie voor schrijvers) en het Nederlands Uitgeversverbond zijn inmiddels ook partij in deze rechtszaak. Uiteraard is de uitkomst van deze rechtszaak van groot belang voor de toekomst. De uitlening van fysieke exemplaren van boeken neemt de laatste jaren af, waardoor met name illustratoren en fotografen minder vergoedingen ontvangen. Het is van belang dat beeldmakers ook hun deel ontvangen van de vergoedingen die de bibliotheken ongetwijfeld zullen gaan betalen voor het verspreiden van e-books.

E-BOOKS UITLENEN: HOE WERKT DAT?

Het klinkt misschien wat vreemd, het uitlenen van e-books. We zijn gewend om papieren exemplaren van boeken bij de bibliotheek te halen. Maar met de komst van e-books, rijst de vraag of je de digitale boeken die je momenteel zal moeten kopen, ook voor een tijdelijke periode zou kunnen lenen. Het verschil met het uitlenen van een papieren boek zit hem hierin: waar een bibliotheek bij papieren boeken een bepaald exemplaar tot zijn beschikking heeft (en een boek kan zijn uitgeleend), kunnen digitale exemplaren feitelijk oneindig worden uitgeleend.

Er zijn echter wel manieren om het uitlenen van e-books te beperken in tijd en omvang. Het is technisch mogelijk om een e-book tijdelijk beschikbaar te maken voor een gebruiker en het is ook mogelijk dat slechts een beperkt aantal gebruikers tegelijkertijd het e-book kunnen lenen. Zo kan er bijvoorbeeld worden afgesproken dat een bibliotheek een vergoeding betaald per tien uitleningen en dat er maximaal tien uitleningen per e-book tegelijkertijd mogen uitstaan. Op die manier kan een e-book dan toch zijn uitgeleend. Uiteraard zijn er verschillende varianten mogelijk.

Zo’n systeem van uitlenen zorgt ervoor dat bibliotheken een e-book niet oneindig kunnen uitlenen waardoor de beeldmakers, schrijvers en uitgevers vergoedingen kunnen blijven ontvangen voor het digitale uitlenen. Het blijkt echter lastig om te bepalen hoe dit juridisch in elkaar steekt. Daarom wordt er op het moment een procedure gevoerd om hierover duidelijkheid te krijgen.

Reprorecht

Het reprorecht heeft van oudsher betrekking op het maken van kopieën door bedrijfsleven, overheid en onderwijsinstellingen. Maar uiteraard wordt er binnen deze organisaties de laatste tijd steeds meer digitaal gekopieerd. Stichting Reprorecht zal daarom in de nabije toekomst ook een rol gaan spelen in het regelen van deze digitale vermenigvuldigingen. Daarbij gaat het alleen om de interne kopieën binnen bedrijven, kopieën die voor de buitenwereld niet waarneembaar zijn. Het gaat bijvoorbeeld dus niet om het tonen van beelden op websites. Pictoright is bij deze plannen als vertegenwoordiger van beeldmakers betrokken. De verwachting is dat er binnen afzienbare tijd ook vergoedingen voor het digitaal gebruik binnen bedrijven beschikbaar zullen komen.

Voor alle beeldmakers en ontwerpers van wie werk wordt gekopieerd, uitgeleend of vertoond op tv

WE REKENEN VOOR COLLECTIEVE RECHTEN VOOR BOEKONTWERPEN

De grafische vormgeving van boeken kan een aardig jaarlijks bedrag aan auteursrechtvergoedingen van Pictoright opleveren. Het enige wat hiervoor nodig is: opgave doen bij Pictoright!

Hieronder een fictief voorbeeld van de uitkering uit 2011. Deze vergoedingen komen voort uit leenrechtvergoedingen en kopieervergoedingen. Zolang een boek (vaak genoeg) wordt uitgeleend door openbare bibliotheken ontvang je als ontwerper van de cover en/of het binnenwerk, maar ook als maker van beelden in het boek, jaarlijks leenrecht. Boeken, kranten en tijdschriften die worden gekopieerd door bedrijven, hogescholen, universiteiten, of knipseldiensten komen in aanmerking voor een kopieervergoeding. In dit voorbeeld heeft een grafisch ontwerper van 1 boek alleen het binnenwerk vormgegeven, van 3 boeken zowel het binnenwerk als het omslag en van 22 boeken alleen het omslag.

volgrecht

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Kunsthandel zaait twijfel

Als een ander geld verdient aan jouw werk, is het niet meer dan redelijk dat je daar als maker ook iets voor krijgt. Het volgrecht is gestoeld op dat principe. Toch is er onder kunsthandelaren veel verzet tegen dit recht. Pictoright legt uit, lobby’t en stapt – als het moet – naar de rechter.

Sinds de invoering van het volgrecht in 2006, heeft Pictoright met diverse veilinghuizen en een klein aantal handelaren goede afspraken gemaakt over de afdracht van volgrecht. Met veel kunsthandelaren is dit helaas nog niet gelukt. Hoewel zij wettelijk verplicht zijn informatie te verstrekken over doorverkopen, weigeren sommige handelaren pertinent dat te doen. Zij halen alles uit de kast om onder de afdracht van een volgrechtvergoeding uit te komen en schuwen daarbij de publiciteit niet. Daarbij proberen zij Pictoright met een opeenstapeling van ongegronde bezwaren in een kwaad daglicht te stellen. Pictoright betreurt dit, maar zal zich onverminderd sterk maken om voor aangesloten makers het volgrecht correct af te handelen.

Principekwestie

De handelaren wringen zich in allerlei bochten om maar geen volgrecht te hoeven betalen. Er wordt twijfel gezaaid over de vraag of Pictoright wel bevoegd is om de vergoedingen te innen namens de kunstenaars, men suggereert dat Pictoright geld achterhoudt, men weigert “uit principe” te betalen of men reageert gewoonweg niet op het verzoek informatie te verstrekken. Pictoright maakt vanzelfsprekend liever afspraken dan naar de rechter te stappen, maar als de kunsthandel niets wíl afspreken, zit er weinig anders op. Dit jaar is Pictoright twee procedures begonnen tegen kunsthandelaren en helaas kunnen nieuwe procedures niet worden uitgesloten. Dergelijke rechtszaken, waarin vooral gesteggeld wordt over mandaten en administratieve verplichtingen, kosten zowel de handelaren als Pictoright veel geld, terwijl er toch geen twijfel over kan bestaan dat de kunsthandel uiteindelijk zal moeten voldoen aan de wettelijke verplichting.

Lobby

Om een oplossing te vinden voor de moeizame gang van zaken rond de inning van volgrecht, heeft Pictoright regelmatig overleg op de ministeries van Justitie en OC&W. Gesteund door VOI©E en de Federatie Auteursrechtbelangen pleit Pictoright voor verplicht collectief beheer. Het volgrecht zou dan alleen door een erkende organisatie kunnen worden geïnd, waardoor kunsthandelaren niet voor elke afzonderlijke transactie zich hoeven af te vragen bij wie ze moeten zijn. Dat zou ook de nu opgeworpen formele bezwaren van de kunsthandel wegnemen, en in individuele gevallen hoeft de handelaar de vertegenwoordigingsbevoegdheid van rechthebbenden niet na te gaan. Een deel van de handelaren heeft al openlijk aangegeven dat een dergelijk systeem een veel efficiëntere uitvoering van het volgrecht zal opleveren. Een ander speerpunt van de lobby in Den Haag is de verlaging van het drempelbedrag. Dat is met € 3.000 nu nog behoorlijk

hoog; voor doorverkopen onder dit bedrag hoeft nog niets afgedragen te worden, terwijl kunstenaars die minder verdienen de vergoeding juist heel goed zouden kunnen gebruiken. Ook deze lobby voert Pictoright niet alleen. BBK, FNV KIEM en het Platform Makers participeren actief in het streven de drempel te verlagen, net zo goed als zij ook het streven naar collectief beheer onderschrijven.

VOLGRECHT IN HET KORT

Volgrecht is in Nederland sinds 2006 in de wet vastgelegd. Dit recht gaat over kunstwerken die worden doorverkocht via de kunsthandel. De kunsthandelaar is wettelijk verplicht de maker te laten meedelen in de verkoop met een klein percentage van de verkoopprijs. Schilderijen, tekeningen, grafiek, foto’s, beeldhouwwerken, keramiek en toegepaste kunst in een beperkte oplage komen in aanmerking voor een volgrechtvergoeding als de verkoopprijs minimaal € 3.000 bedraagt. Pictoright int deze vergoedingen namens de kunstenaars bij onder meer veilinghuizen en kunsthandelaren en keert ze uit aan de kunstenaars.

VOLGRECHT OVER DE GRENZEN

Inmiddels geldt in alle EU-landen volgrecht. Ook daarbuiten wordt in een aantal landen volgrecht geïnd, bijvoorbeeld in Australië en Nieuw-Zeeland. In de VS en China zijn initiatieven genomen het ook in de wet op te nemen. Pictoright en haar buitenlandse zusterorganisaties hebben onlangs de campagne Artist Resale Right opgestart om het volgrecht wereldwijd erkend te krijgen. Pictoright roept alle aangesloten op de online petitie hiervoor te tekenen: www.resale-right.org

DE BOCHTEN VAN DE KUNSTHANDEL

Veel kunsthandelaren doen er alles aan om maar geen volgrecht af te hoeven dragen. Om een indruk te geven van hoe de kunsthandel zich opstelt, hieronder een voorbeeld van één van de argumenten. In de wet staat opgenomen dat een kunstenaar van een kunsthandelaar “alle inlichtingen kan verlangen die noodzakelijk zijn om de betalingen van de [volgrecht]vergoeding veilig te stellen”.

Pictoright vindt dat een kunstenaar, of Pictoright namens deze kunstenaar, het recht heeft om alle relevante verkoopinformatie te ontvangen van een kunsthandelaar om het volgrecht te kunnen afrekenen. Maar wat stellen de kunsthandelaren?

Pictoright dient gespecifieerd aan te geven over welke werken informatie gewenst is, en pas dan wil men aangeven of deze werken eventueel verkocht zijn. Uiteraard is dit de wereld op zijn kop. Hoe kan de kunstenaar (of Pictoright) weten om welke werken het gaat als de verkoop bijvoorbeeld niet eens openbaar is geweest? Helaas lijkt het erop dat dit argument door diverse juridische adviseurs van de kunsthandel is aangedragen. Wat Pictoright betreft, is het spijtig en voor alle partijen zeer schadelijk dat de kunsthandel op deze manier onjuist wordt geïnformeerd.

Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel

Verkocht

Asger Jorn (1914-1973)

L’amère sans amertume Olie op canvas 130 x 97 cm Geschilderd in 1970

Dit werk is in november 2013 verkocht bij Christie’s in Amsterdam. Over de verkoopprijs van € 217.500 is € 6.675 volgrecht berekend.

Medewerker in beeld

KANTOORINFORMATIE

Vragen? Bel ons.

Pictoright is op werkdagen telefonisch bereikbaar van 9.00 tot 17.30 uur. Tel: 020 589 18 40

COLOFON

redactie & productie

Marcel van de Graaf, Pictoright

eindredactie

Willemijn de Jonge, Mijnwerk vormgeving De Designpolitie, Amsterdam

Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ontwikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.

NAAM: DRIES EL HANTALI FUNCTIE: MEDEWERKER COLLECTIEVE RECHTEN, REPARTITIES EN ICT

Wat voor werk doe jij?

“Ik werk op drie verschillende afdelingen: collectieve rechten, repartities en ICT. Ik houd me bezig met het invoeren en verwerken van gegevens, verzorg rapportages, werk aan het optimaliseren van het systeem waarmee Pictoright werkt en draai de repartities van de verschillende afdelingen.”

Hoe werkt het repartitiesysteem?

“Alle afdelingen – collectief, individueel en volgrecht – voeren de gegevens van aangeslotenen in. Ik zorg ervoor dat het systeem deze gegevens volgens de juiste verdeelsleutel omzet naar vergoedingen en dat daar een correcte nota van gemaakt wordt. Op basis daarvan wordt het geld overgemaakt aan de rechthebbenden. De verdeling van de gelden is

een uitvoerig en ingewikkeld proces. Ik hou samen met Midas Buddemeijer in de gaten of het systeem alles goed verwerkt; ondertussen proberen we het proces waar mogelijk te verbeteren.”

Heb jij vaak aangeslotenen aan de telefoon?

“Ik fungeer vaak als helpdesk voor mensen die problemen hebben met online opgave doen. Maar er zijn allerlei vragen over rechten en vergoedingen die ik beantwoord. Een veel gehoorde vraag is of wij de collectieve rechten bij opdrachtgevers innen – daarin kan ik de bellers geruststellen, want dat is niet zo.”

Hoe lang werk jij al bij Pictoright? “Sinds 2010. Ik ben begonnen als acteur en theatermaker, daarna heb ik een tijd bij een leasemaatschappij gewerkt. Maar ik ben blij dat ik nu bij een stichting zit zonder winstoogmerk. En dat ik weer voor de creatieve sector werk.”

Mocht u naar aanleiding van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl.

RECHT OP BEELD

RELIEVO’S: NIET VAN ECHT TE ONDERSCHEIDEN

Door de voortschrijdende techniek komen er steeds nieuwe manieren van ‘openbaar maken en verveelvoudigen’. Het Van Gogh Museum lanceerde deze zomer een spectaculair nieuwe 3D-kunstreproductie: de Relievo.

Het kostte zeven jaar om het procedé te ontwikkelen. Er eentje maken duurt effectief drie maanden. Maar dan heb je wel de beste reproductie van een meesterwerk tot nu toe, zegt Milou Halbesma, sectormanager Publiekszaken van het Van Gogh Museum. Het museum sloeg de handen ineen met Fujifilm in België voor de ontwikkeling van de zogenaamde Relievo’s. Hoe ze precies gemaakt worden is een zorgvuldig gedeponeerd geheim. Het is een vorm van 3D-printing waarbij een mal van het originele schilderij inclusief de lijst laag voor laag gevuld wordt met de juiste kleuren en structuren. Wat begon als een project voor blinden en slechtzienden – kunst om aan te raken – groeide uit tot veel meer. “We willen met de Relievo’s het werk van Van Gogh wereldwijd toegankelijk maken”, aldus Halbesma. “Het plan is om de reproducties ook in te zetten op scholen en in educatieve programma’s.” Ondertussen zijn ze ook te koop, om het geld voor bijvoorbeeld het nieuwe entreegebouw van het museum bij elkaar te krijgen. Er reizen er momenteel vijf de wereld rond, die te koop zijn voor € 25.000 per stuk. “Een Van Gogh thuis aan de muur was tot nu toe vrij onmogelijk; deze prijs vergroot die kans aanzienlijk.”

HOE ZIT HET MET HET AUTEURSRECHT?

Voor het maken van een reproductie van een werk waar auteursrecht op rust, is toestemming van de rechthebbenden nodig. Het werk van Van Gogh is echter rechtenvrij; het auteursrecht geldt tot 70 jaar na de dood van de maker. Het maken van deze Relievo’s is dus zonder meer toegestaan. Als het om een werk van Dalí of Picasso zou gaan, dan is toestemming van de erven nodig.

Achterkant van Relievo Amandelbloesem, Van Gogh Museum Amsterdam

Detail van Relievo Amandelbloesem, Van Gogh Museum Amsterdam

Relievo Amandelbloesem, Van Gogh Museum Amsterdam