VOLGRECHT -------------------------------

- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Voor kunstenaars van wie werk wordt verkocht via de kunsthandel - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -

Kunsthandel zaait twijfel

Als een ander geld verdient aan jouw werk, is het niet meer dan redelijk dat je daar als maker ook iets voor krijgt. Het volgrecht is gestoeld op dat principe. Toch is er onder kunsthandelaren veel verzet tegen dit recht. Pictoright legt uit, lobby’t en stapt – als het moet – naar de rechter.

Sinds de invoering van het volgrecht in 2006, heeft Pictoright met diverse veilinghuizen en een klein aantal handelaren goede afspraken gemaakt over de afdracht van volgrecht. Met veel kunsthandelaren is dit helaas nog niet gelukt. Hoewel zij wettelijk verplicht zijn informatie te verstrekken over doorverkopen, weigeren sommige handelaren pertinent dat te doen. Zij halen alles uit de kast om onder de afdracht van een volgrechtvergoeding uit te komen en schuwen daarbij de publiciteit niet. Daarbij proberen zij Pictoright met een opeenstapeling van ongegronde bezwaren in een kwaad daglicht te stellen. Pictoright betreurt dit, maar zal zich onverminderd sterk maken om voor aangesloten makers het volgrecht correct af te handelen.

Principekwestie

De handelaren wringen zich in allerlei bochten om maar geen volgrecht te hoeven betalen. Er wordt twijfel gezaaid over de vraag of Pictoright wel bevoegd is om de vergoedingen te innen namens de kunstenaars, men suggereert dat Pictoright geld achterhoudt, men weigert “uit principe” te betalen of men reageert gewoonweg niet op het verzoek informatie te verstrekken. Pictoright maakt vanzelfsprekend liever afspraken dan naar de rechter te stappen, maar als de kunsthandel niets wíl afspreken, zit er weinig anders op. Dit jaar is Pictoright twee procedures begonnen tegen kunsthandelaren en helaas kunnen nieuwe procedures niet worden uitgesloten. Dergelijke rechtszaken, waarin vooral gesteggeld wordt over mandaten en administratieve verplichtingen, kosten zowel de handelaren als Pictoright veel geld, terwijl er toch geen twijfel over kan bestaan dat de kunsthandel uiteindelijk zal moeten voldoen aan de wettelijke verplichting.

Lobby

Om een oplossing te vinden voor de moeizame gang van zaken rond de inning van volgrecht, heeft Pictoright regelmatig overleg op de ministeries van Justitie en OC&W. Gesteund door VOI©E en de Federatie Auteursrechtbelangen pleit Pictoright voor verplicht collectief beheer. Het volgrecht zou dan alleen door een erkende organisatie kunnen worden geïnd, waardoor kunsthandelaren niet voor elke afzonderlijke transactie zich hoeven af te vragen bij wie ze moeten zijn. Dat zou ook de nu opgeworpen formele bezwaren van de kunsthandel wegnemen, en in individuele gevallen hoeft de handelaar de vertegenwoordigingsbevoegdheid van rechthebbenden niet na te gaan. Een deel van de handelaren heeft al openlijk aangegeven dat een dergelijk systeem een veel efficiëntere uitvoering van het volgrecht zal opleveren. Een ander speerpunt van de lobby in Den Haag is de verlaging van het drempelbedrag. Dat is met € 3.000 nu nog behoorlijk hoog; voor doorverkopen onder dit bedrag hoeft nog niets afgedragen te worden, terwijl kunstenaars die minder verdienen de vergoeding juist heel goed zouden kunnen gebruiken. Ook deze lobby voert Pictoright niet alleen. BBK, FNV KIEM en het Platform Makers participeren actief in het streven de drempel te verlagen, net zo goed als zij ook het streven naar collectief beheer onderschrijven.

VOLGRECHT IN HET KORT -------------------------------------------------

Volgrecht is in Nederland sinds 2006 in de wet vastgelegd. Dit recht gaat over kunstwerken die worden doorverkocht via de kunsthandel. De kunsthandelaar is wettelijk verplicht de maker te laten meedelen in de verkoop met een klein percentage van de verkoopprijs. Schilderijen, tekeningen, grafiek, foto’s, beeldhouwwerken, keramiek en toegepaste kunst in een beperkte oplage komen in aanmerking voor een volgrechtvergoeding als de verkoopprijs minimaal € 3.000 bedraagt. Pictoright int deze vergoedingen namens de kunstenaars bij onder meer veilinghuizen en kunsthandelaren en keert ze uit aan de kunstenaars.

VOLGRECHT OVER DE GRENZEN -------------------------------------------------

Inmiddels geldt in alle EU-landen volgrecht. Ook daarbuiten wordt in een aantal landen volgrecht geïnd, bijvoorbeeld in Australië en Nieuw-Zeeland. In de VS en China zijn initiatieven genomen het ook in de wet op te nemen. Pictoright en haar buitenlandse zusterorganisaties hebben onlangs de campagne Artist Resale Right opgestart om het volgrecht wereldwijd erkend te krijgen. Pictoright roept alle aangesloten op de online petitie hiervoor te tekenen: www.resale-right.org

DE BOCHTEN VAN DE KUNSTHANDEL ------------------------------------------------

Veel kunsthandelaren doen er alles aan om maar geen volgrecht af te hoeven dragen. Om een indruk te geven van hoe de kunsthandel zich opstelt, hieronder een voorbeeld van één van de argumenten. In de wet staat opgenomen dat een kunstenaar van een kunsthandelaar “alle inlichtingen kan verlangen die noodzakelijk zijn om de betalingen van de [volgrecht]vergoeding veilig te stellen”. Pictoright vindt dat een kunstenaar, of Pictoright namens deze kunstenaar, het recht heeft om alle relevante verkoopinformatie te ontvangen van een kunsthandelaar om het volgrecht te kunnen afrekenen. Maar wat stellen de kunsthandelaren? Pictoright dient gespecifieerd aan te geven over welke werken informatie gewenst is, en pas dan wil men aangeven of deze werken eventueel verkocht zijn. Uiteraard is dit de wereld op zijn kop. Hoe kan de kunstenaar (of Pictoright) weten om welke werken het gaat als de verkoop bijvoorbeeld niet eens openbaar is geweest? Helaas lijkt het erop dat dit argument door diverse juridische adviseurs van de kunsthandel is aangedragen. Wat Pictoright betreft, is het spijtig en voor alle partijen zeer schadelijk dat de kunsthandel op deze manier onjuist wordt geïnformeerd.

Verkocht

Asger Jorn (1914-1973) L’amère sans amertume Olie op canvas 130 x 97 cm Geschilderd in 1970

Dit werk is in november 2013 verkocht bij Christie’s in Amsterdam. Over de verkoopprijs van € 217.500 is € 6.675 volgrecht berekend.