5 minute read
INDIVIDUEEL
by Pictoright
- - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - Voor beeldend kunstenaars, architecten, kunstfotografen, industrieel ontwerpers en andere beeldmakers die autonoom werken - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - - -
Advertisement
De procedure tegen AllPosters, die Pictoright al in 2008 is gestart om de zogenaamde canvas transfers aan te vechten, heeft inmiddels het Hof van Justitie van de EU in Luxemburg bereikt. Hiermee wordt de discussie nieuw leven ingeblazen op Europees niveau.
Pictoright verzet zich al jaren tegen de canvas transfers van AllPosters, een Amerikaans bedrijf gespecialiseerd in de verkoop van posters en andere kunstdrukken via internet. Het probleem dat sinds 2008 loopt gaat (kort gezegd) over de vraag of AllPosters een afbeelding van een affiche mag losweken en op canvas mag overzetten. Volgens Pictoright ontstaat daarmee een soort replica van een schilderij waardoor op verschillende manieren de rechten van de aangeslotenen van Pictoright worden geschaad. AllPosters verkoopt deze canvas transfers ook als een “betaalbaar alternatief voor een origineel kunstwerk”. Volgens AllPosters zou dit gewoon moeten kunnen.
Nieuwe vorm en prijs
In eerste instantie heeft Pictoright deze zaak bij de rechtbank Roermond verloren. Vervolgens werd de zaak bij het Gerechtshof Den Bosch gewonnen. Mede door de structuur van de canvas ondergrond en het matte aanzien is volgens het Hof een ander uiterlijk ontstaan. Het Hof heeft verder vastgesteld dat het bij een canvas transfer om een nieuw product gaat, dat ook meer kost dan een losse poster. De nieuwe vorm in combinatie met de hogere prijs brengt mee dat AllPosters een andere doelgroep kan bereiken, namelijk consumenten die meer geld willen uitgeven voor iets anders dan een poster aan de muur. Dit geeft AllPosters een nieuwe exploitatiemogelijkheid. De verhandeling van deze canvas transfers is dan ook niet zonder toestemming van de rechthebbenden toegestaan.
Europees oordeel
AllPosters heeft na het arrest van het Gerechtshof Den Bosch cassatie aangetekend bij de Hoge Raad, het hoogste rechtsprekende orgaan in Nederland. Nu heeft de Hoge Raad besloten om prejudiciële vragen aan het Hof van Justitie EU te stellen. Het komt er bij het stellen van dit soort vragen op neer dat de Hoge Raad aan het Hof van Justitie EU voorlegt of bepaalde juridische vraagstukken in heel Europa op dezelfde manier moeten worden geïnterpreteerd of dat elk land binnen Europa daaraan nog een eigen invulling mag geven. Heel actueel dus en best verrassend dat de vraag in hoeverre Europa bepaalt wat er in Nederland gebeurt, nu ook raakt aan het probleem dat Pictoright nu al enkele jaren heeft met AllPosters.
Juridische fijnslijperij
Pictoright ziet het als een plicht om ook dit soort principiële vragen aan de rechter voor te leggen, ook al bestaat de kans dat er een jarenlange, zeer kostbare rechtsgang zal volgen. Het is niet reëel te veronderstellen dat een individuele kunstenaar zo’n procedure kan bekostigen, of het zal kunnen opbrengen om bijna tien jaar lang verzeild te raken in allerlei juridische fijnslijperij. Daarom heeft Pictoright dit ook op zich genomen, en zullen we in de toekomst soortgelijke procedures niet uit de weg gaan.
------------------------------------------------Rem Koolhaas / OMA AMO “EU Barcode” 2001
mag dat?
Als op een foto in de krant toevallig op de achtergrond een kunstwerk te zien is, hoeft daar niet per se toestemming voor aan de kunstenaar gevraagd te worden. Als het afgebeelde kunstwerk van ondergeschikte betekenis is, valt dit onder ‘incidentele verwerking’. Vaak wordt echter te gemakkelijk een beroep op gedaan op deze uitzondering op de Auteurswet.
Het blijft altijd belangrijk om kritisch te kijken naar de wijze van gebruik van werken. Zoals de manier waarop publieke figuren worden geportretteerd, bijvoorbeeld bij een interview. Grote kans dat er een kunstwerk in beeld is, waarvoor de rechthebbende toestemming moet geven en een vergoeding mag vragen.
Zo is de volgende casus nog altijd actueel in de dagelijkse praktijk van Pictoright. Bij een artikel in de Volkskrant van 18 mei 1991 over de mogelijke fusie van handelshuis Hagemeyer met Internatio-Müller, werd een foto geplaatst van de heer Land, toenmalig bestuursvoorzitter van het handelshuis. Op de foto, gemaakt door fotograaf Guus Dubbelman, staat de heer Land naast het beeldhouwwerk ‘De Boogschutter’ van Ineke van Dijk.
Op verzoek van Ineke van Dijk heeft Beeldrecht (voorganger van Pictoright) juridische bijstand verleend aan Ineke van Dijk omdat de Volkskrant de foto zonder toestemming van de kunstenares had geplaatst. De krant stelde zich op het standpunt dat er überhaupt geen toestemming was vereist van Ineke van Dijk voor het plaatsen van de foto, en beroept zich onder meer op incidentele verwerking. De fotograaf had volgens de Volkskrant de bedoeling om een afbeelding te maken van de heer Land in combinatie met de vele kunstwerken die zich bij Hagemeyer bevonden om zo een goede indruk te geven van de sfeer en inrichting van het kantoor. De fotograaf had dit tot uiting gebracht door de heer Land te fotograferen in een verassende relatie tot ‘De Boogschutter’. Het beeldhouwwerk was volgens de Volkskrant noch hoofdvoorstelling noch blikvanger in de foto.
Op 19 januari 1994 heeft de rechtbank te Amsterdam geoordeeld dat met het plaatsen van de foto wel degelijk inbreuk werd gemaakt op het auteursrecht op het werk van Ineke van Dijk. Volgens de rechter was het beeldhouwwerk, zoals ook bleek uit het verweer van de Volkskrant, niet toevallig, maar met opzet (gedeeltelijk) mee gefotografeerd door de fotograaf. Bovendien was het beeld op zodanige wijze in zodanige proporties afgebeeld dat het de foto en de sfeer ervan in belangrijke mate mede heeft bepaald. De Volkskrant had aanvankelijk tegen deze uitspraak hoger beroep ingesteld bij het Hof van Amsterdam, maar heeft dit hoger beroep later weer ingetrokken.
