05. BeeldAnoniem naar Pictoright MAKERS VERSUS META
06. Positief tussenvonnis in Meta-zaak MUSEUMOVEREENKOMST
08. Afspraken met musea 09. Welke musea doen mee?
PICTORIGHT FONDS
10. WERC Artist Talks
10. Information Design Conference
11. Ballon Rouge
ARTIFICIAL INTELLIGENCE
12. Duitse rechter oordeelt over opt-out FEDERATIE BEELDRECHTEN
13. AI Opt Out Now!
13 #eerlijkdelensocialmedia
14. Onderzoek online inbreuken VERKOCHT!
15. Medusa van Carolein Smit
INHOUD
COLOFON
Redactie & productie
Marcel van de Graaf, Pictoright
Eindredactie
Willemijn de Jonge, Mijnwerk
Vormgeving
De Designpolitie, Amsterdam
Drukwerk en verspreiding
Rob Stolk
Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ont wikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.
Mocht je naar aanleidingen van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl
In deze tijd, waarin beeld op steeds meer verschillende wijzen gebruikt wordt en het tegelijk steeds moeilijker voor makers wordt om een vergoeding voor dit gebruik te claimen, is samenwerking belangrijker dan ooit. Daarom zijn we als Pictoright ook verheugd met de Federatie Beeldrechten, waarin we samen met zeven beroepsorganisaties de gezamenlijke belangen van beeldmakers kunnen behartigen.
Inmiddels wordt het nieuws vanuit de Federatie Beeldrechten steeds belangrijker in dit magazine. Als je de berichten in dit nummer leest, zie je de diversiteit van onderwerpen die binnen de federatie besproken worden. Zo wordt er aandacht besteed aan de grote onderwerpen zoals AI en platformaansprakelijkheid, maar komen ook de meer praktische zaken aan de orde, zoals het onderzoek naar online inbreuken.
Ook elders in dit nummer wordt er natuurlijk ingegaan op de ontwikkelingen rondom AI en platformaansprakelijkheid. Zo tref je een update aan over de rechtszaak tegen Meta, waarin vorige maand een positief tussenvonnis is uitgesproken, en een uitspraak van een Duitse rechter, die positief uit te leggen is voor het format van de opt-out die de Federatie Beeldrechten aanbiedt. Zaken die ook in het komende jaar weer veel aandacht zullen krijgen.
Ondertussen is het aantal toekenningen van het Pictoright Fonds het afgelopen jaar de vierhonderd gepasseerd, zijn er nu 53 musea die met ons een museumovereenkomst hebben afgesloten en zijn ook er ook weer meer zusterorganisaties met AIR gaan werken. De database van de beeldherkenningssoftware is inmiddels gevuld met maar liefst 1,2 miljoen beelden.
Dat zijn getallen waar we blij mee zijn, en waar we onze beeldmakers het komende jaar weer net wat steviger mee kunnen steunen in hun dagelijkse praktijk.
Ik wens iedereen fijne feestdagen en een heel goed nieuwjaar.
Vincent van den Eijnde
directeur Pictoright vincent@pictoright.nl
Vincent van den Eijnde
Goed nieuws Wet auteurscontractenrecht
Eerder liet Pictoright weten teleurgesteld te zijn over het voorstel voor de Wet versterking auteurscontractenrecht. Maar afgelopen week kwam er voor de beeldmakers toch goed nieuws uit Den Haag.
Het eerdere voorstel voor de Wet versterking auteurscontractenrecht zou voor beeldmakers slechts een minimale versterking inhouden van hun juridische positie ten opzichte van gebruikers van beeld en veel van de aanbevelingen van de Federatie Beeldrechten werden door de wetgever niet overgenomen. Maar aan het voorstel is nu een nieuwe toevoeging gedaan, die de positie van nabestaanden van overleden (beeld)makers versterkt.
WELKOME WIJZIGING
De nieuwe aanvulling bepaalt dat bij overlijden van de maker de persoonlijkheidsrechten aan de nabestaanden toekomen, tenzij iets anders is geregeld. Dit betekent dat nabestaanden nu makkelijker kunnen optreden tegen onder andere verminking of aantasting van het werk van een overleden kunstenaar. Denk hierbij aan slecht onderhoud van een werk of aan aanpassingen die schadelijk zijn voor de reputatie van de maker. Eerst was hiervoor nodig dat makers deze rechten expliciet nalieten in een testament of codicil; werd dat niet gedaan, dan vervielen deze rechten. Daar komt nu dus verandering in. Pictoright verwelkomt deze wijziging, zeker in het tijdperk van kunstmatige intelligentie.
Overgang BeeldAnoniem naar Pictoright
Per 1 januari 2025 worden de activiteiten van de Stichting BeeldAnoniem overgenomen door Pictoright. Bij BeeldAnoniem kunnen gebruikers die een foto of illustratie willen gebruiken waarvan de rechthebbende niet bekend of te vinden is een vrijwaring krijgen, zodat de afbeelding alsnog gebruikt kan worden. Als de rechthebbenden zich melden bij de stichting ontvangen zij alsnog de vergoeding voor gebruik van het werk.
Beeldanoniem
De overgang wordt momenteel juridisch en praktisch geregeld, zodat de werkzaamheden vanaf 2025 door Pictoright kunnen worden opgepakt. De naam BeeldAnoniem en de tarievenlijst blijven gewoon bestaan. Vergoedingen die geïnd zijn door stichting BA worden na 1 januari door Pictoright uitbetaald.
Pictoright
TEKST: MARCEL VAN DE GRAAF
MAKERS VS META
Positief tussenvonnis in Meta-zaak
Op 19 september troffen Pictoright en Meta elkaar in de rechtbank. Op 20 november heeft de rechter in een tussentijds vonnis geoordeeld dat Meta een platform is dat beeldmakers vanaf juni 2021 dient te betalen.
Pictoright is deze zaak een jaar geleden begonnen omdat beeldmakers nog altijd geen vergoeding ontvangen voor het gebruik van hun werk op Meta’s platforms Facebook en Instagram. Meta is hier als platform op grond van Europese en nationale wetgeving volgens Pictoright sinds 2021 toe verplicht. Dat het tot een rechtszaak kwam was jammer, want we geven de voorkeur aan een oplossing waar beide partijen in gezamenlijk overleg op uitkomen. Maar het betreft hier wel een geheel nieuwe regeling, waarbij extra duiding van een rechter het proces op bepaalde punten mogelijk vooruit kan helpen. Dat is nu deels gebeurd met deze tussentijdse uitspraak van de rechter.
DRIE VERZOEKEN
Volgens Pictoright verdienen social mediaplatforms enorm veel geld met advertenties dankzij de content die gebruikers uploaden en verspreiden. Een groot deel van die content is gemaakt door professionele makers. Het is niet meer dan fair dat deze makers hiervoor een vergoeding ontvangen, zoals dat ook gebeurt bij andere vormen van grootschalig gebruik. Daarom heeft Pictoright op 19 september drie verzoeken aan de rechtbank voorgelegd. Die komen op het volgende neer. Pictoright heeft de rechtbank gevraagd te verklaren dat Meta met Facebook en Instagram het type platforms aanbiedt waar het nieuwe artikel 29c in de Auteurswet op doelt. Het tweede verzoek gaat om een verklaring dat Meta inbreuk heeft gepleegd op de auteursrechten van de door Pictoright vertegenwoordigde makers. Tot slot heeft Pictoright de rechtbank gevraagd Meta te veroordelen tot het betalen van een voorschot op de schadevergoeding.
META IS EEN PLATFORM
De rechter heeft nu in het tussenvonnis bevestigd dat Meta een platform is dat zich moet inspannen om een licentie te krijgen van Pictoright. Dit betekent volgens de rechtbank ook dat Meta vanaf het begin van invoering van deze wet, juni 2021, een passende vergoeding moet betalen aan de makers die Pictoright vertegenwoordigt. Het is nog de vraag hoe deze vergoeding moet worden vastgesteld. De rechtbank heeft bevestigd dat Pictoright in ieder geval niet zonder meer mee hoeft te gaan in de methode van ‘data discovery’ die Meta hiervoor ontwikkeld heeft. Pictoright heeft in de ogen van de rechters gegronde twijfel gehad over de betrouwbaarheid van deze methode.
TRANSPARANTE METHODE
De rechtbank vindt dat Meta transparant moet zijn en dat de aanpak passend en door Pictoright te controleren moet zijn. Daarom moet Meta nu een aantal aanvullende vragen beantwoorden. Vervolgens gaan een of meer deskundigen zich hierover buigen, met als doel dat partijen weer met elkaar verder kunnen spreken. Zo kan er mogelijk alsnog een eerlijke licentieovereenkomst tot stand komen. Mocht dat toch niet lukken, dan kan de rechtbank aan het eind van dit traject alsnog de knoop doorhakken.
“Wordt 2025 het eerste jaar dat Meta een vergoeding betaalt aan Pictoright?”
EEN GOEDE STAP VOORUIT
Pictoright is positief over het oordeel van de rechtbank. Hoewel de rechtbank niet in alles met Pictoright meegaat, is het een goede ontwikkeling dat de rechters hebben geoordeeld dat Meta aan het wettelijke regime is gebonden, dat Meta met terugwerkende kracht dient te betalen over de gehele periode dat de wet op haar van toepassing was, en dat de rechters erkennen dat Meta hun visie op licentiëren niet zomaar kan opleggen. De door de rechter verlangde transparantie over en controleerbaarheid van de werkwijze van Meta is een belangrijke mijlpaal. Pictoright kijkt er dan ook naar uit om op basis van dit oordeel verder met Meta en de benoemde deskundigen aan een toekomstbestendige oplossing te werken.
MAKERS VS META
Enkele passages uit het vonnis:
"De rechtbank is van oordeel dat zowel Facebook als Instagram kwalificeren als aanbieders van een onlinedienst voor het delen van inhoud in de zin van art. 29 Auteurswet."
"De rechtbank kan instemmen met het uitgangspunt dat Pictoright (impliciet) hanteert, namelijk dat als de licentie wordt gebaseerd op Data Discovery, deze juist moet worden uitgevoerd en dat de resultaten voor Pictoright voldoende controleerbaar moeten zijn."
"Pictoright had geen inzicht in de werking van de Data Discovery en deze was slechts controleerbaar voor haar door zelf handmatig onderzoek te doen. Omdat daaruit zoekresultaten bleken die door (de tool van) Meta niet gevonden werden, is begrijpelijk dat Pictoright heeft geweigerd verder te onderhandelen over een licentie op basis van door Meta verrichte Data Discovery."
"Art. 29c Auteurswet is in werking getreden met ingang van 7 juni 2021. Dat betekent dat vanaf dat moment Meta aansprakelijk was voor inbreuken op het auteursrecht van de makers van het Pictoright-repertoire, behoudens de uitzonderingen van art. 29c lid 2 Auteurswet. Daaruit vloeit voort dat een licentieovereenkomst alleen billijk kan zijn als de makers een passende vergoeding wordt geboden voor het gebruik van hun werken vanaf 7 juni 2021."
"De rechtbank wenst meer duidelijkheid te verkrijgen over de manier waarop Meta de economische waarde zou wil vaststellen aan de hand van de bij haar aanwezige gegevens en de door haar gebruikte software om op haar platforms onderzoek te doen. Daarbij is van belang inzicht te krijgen in de werkwijze die Meta voor ogen staat en is telkens de vraag in hoeverre elk van de daarin te zetten stappen voor Pictoright (dan wel een deskundige) controleerbaar is."
MUSEUM
Afspraken met musea
Al meer dan vijftig musea in Nederland hebben een koepelovereenkomst met Pictoright, waarbij een museum niet voor elke gepubliceerde afbeelding afzonderlijk toestemming hoeft te vragen. Samen met de Museumvereniging wordt onderzocht hoe die overeenkomst kan worden verruimd.
Voor meer dan 100.000 binnenlandse en buitenlandse beeldend kunstenaars beheert Pictoright alle auteursrechten. Soms gaat het daarbij om een simpele aanvraag, bijvoorbeeld voor het gebruik van een werk van beeldende kunst op de omslag van een roman. Dit soort aanvragen wordt per geval door het bureau van Pictoright afgehandeld. In andere gevallen probeert Pictoright koepelovereenkomsten te sluiten met brancheorganisaties of verenigingen van gebruikers. Zo zijn er afspraken gemaakt met uitgevers van kranten en tijdschriften, omroepen en bedrijven met kunstcollecties. Ook heeft Pictoright al geruime tijd een koepelovereenkomst met de Museumvereniging.
AUTOMATISCH GEREGELD
In deze overeenkomst zijn allerlei vormen van gebruik geregeld zoals het gebruik van kunst op flyers, toegangskaartjes en promotionele posters. Als een museum gebruikmaakt van de koepelovereenkomst, dan zijn veel deze vormen van gebruik automatisch geregeld. Daar hoeft dan niet meer afzonderlijk toestemming voor te worden gevraagd. De afgelopen jaren is met name het gebruik op websites en in sociale media steeds belangrijker geworden. Voornamelijk de digitalisering van de collectie en de bijbehorende online collectieplatformen zijn nu voor musea heel belangrijk om te regelen. Om de ontvangen vergoedingen efficiënt te verdelen maken we ook gebruik van ons beeldherkenningssysteem AIR. Jaarlijks wordt er zo voor het gebruik van tienduizenden afbeeldingen door musea een vergoeding aan rechthebbenden afgedragen.
OVEREENKOMST
Welke musea doen mee?
Kunstmuseum Den Haag
Stedelijk Museum Amsterdam
Museum Boijmans van Beuningen
Centraal Museum Utrecht
Kröller-Müller Museum
museum vereniging picto right
NAAR EEN NIEUW MODEL?
Inmiddels hebben zo’n vijftig musea de overeenkomst met Pictoright getekend. Het afgelopen jaar heeft Pictoright met vertegenwoordigers van de musea gesproken over de mogelijkheid de overeenkomst te updaten. In 2021 is de Auteurswet ingrijpend gewijzigd en met de nieuwe overeenkomst wordt hieraan tegemoetgekomen. Ook wordt er gedacht om aan de overeenkomst zogenaamde verruimde werking te geven, waarbij de musea in één keer voor alle aanwezige kunst een regeling met Pictoright treffen. Dit zou voor zowel Pictoright als voor de musea een sterk efficiëntievoordeel met zich meebrengen en op een eenvoudige wijze aan de musea de mogelijkheid bieden om tegen een bescheiden vergoeding volledig compliant te worden voor de in het contract geregelde vormen van gebruik. Wij denken hier volgend jaar uitgebreider op in te kunnen gaan.
REGELING MET VERRUIMD EFFECT
Het is de wens van Pictoright en de Museumvereniging om aan de regeling die zij samen hebben opgesteld ‘verruimd effect’ te geven. Internationaal wordt dat een extended collective license genoemd, afgekort ECL. Zo’n ECL houdt in dat afspraken die Pictoright met musea maakt niet alleen gelden voor aangesloten makers, maar voor alle makers die in museumcollecties voorkomen. Dat betekent dat musea niet meer telkens hoeven uit te zoeken wie wel en niet bij Pictoright is aangesloten, maar Pictoright in feite een ‘one-stop-shop’ wordt. Hier zijn volgens artikel 45 in de Auteurswet wel enkele eisen aan verbonden. Zo moet Pictoright voldoende representatief zijn voor de specifieke categorie makers, moeten alle makers gelijk worden behandeld en moet er ook goedkeuring komen vanuit het ministerie door een bevestiging bij Algemene Maatregel van Bestuur (AMvB). Voor zover bekend bij Pictoright is dit in Nederland nog niet eerder gebeurd, maar het is een systeem dat in veel Scandinavische landen goed werkt. Pictoright en de Museumvereniging werken op dit moment aan hun verzoek aan het ministerie, en hopelijk kan deze regeling dan snel worden aangegaan.
Bonnefantenmuseum
Groninger Museum
Het Nieuwe Instituut Rotterdam
Stedelijk Museum Schiedam
Joods Museum
Cobra Museum
Museum Arnhem
Design Museum Den Bosch
Singer Laren
Museum de Fundatie Zwolle
Museum het Valkhof
Rijksmuseum Twenthe
Het Noordbrabants museum
Frans Halsmuseum Haarlem
Gorcums Museum
Museum De Lakenhal
Museum Beelden aan Zee
Textielmuseum Tilburg
Literatuurmuseum Den Haag
SCHUNCK Heerlen
Dordrechts Museum
Gemeentemuseum Helmond
Museum het Prinsenhof Delft
Teylers museum
Van Gogh Museum
Kunsthal KAdE
Museum More
Musea Zutphen
Stedelijk Museum Alkmaar
Museum Belvédère
Museum Kranenburgh
Museum DR8888
Museum Voorlinden
Museum No Hero
Museum Van Bommel Van Dam
Museum Gouda
De Kunsthal Rotterdam
Stedelijk Museum Breda
Museum EICAS
De Pont Tilburg
Museum Krona
Drents Museum
Museum de Wieger
Van Abbemuseum
Museum JAN
Museum Paleis Het Loo
PICTORIGHT
Vierhonderd ondersteunde projecten
Het Pictoright Fonds bestaat inmiddels zes jaar. In die tijd zijn er bijna 500 aanvragen gedaan, waarvan er ruim 400 zijn toegekend. Die staan allemaal op fonds.pictoright.nl. We lichten er hier drie uit die het afgelopen jaar een bijdrage ontvingen.
HOE WERKT HET?
Het fonds ondersteunt projecten die gericht zijn op een brede groep professionele beeldmakers in de disciplines beeldende kunst, fotografie, ontwerp/ illustratie, of een combinatie daarvan. Per jaar zijn er zes à zeven rondes waarin organisaties, collectieven én individuen een aanvraag kunnen indienen. Je vindt de voorwaarden en het aanvraagformulier op fonds.pictoright.nl.
WERC ARTIST TALKS
WERC is een kunstenaarscollectief dat uiteenlopend werk maakt op het gebied van digitale kunst. Hun studio is gevestigd in Groningen en fungeert als lab, broedplaats en installatieruimte. Met de Artist Talks zet WERC hun internationale netwerk in ten behoeve van lokale beeldmakers. Drie keer per jaar worden digitale kunstenaars uitgenodigd om over hun praktijk als beeldmaker te vertellen en vragen van de beeldmakers uit het publiek te beantwoorden. We spraken met Joachim Rümke, één van de kunstenaars uit het collectief:
“Ons plan was een event te ontwikkelen voor lokale makers en ervoor zorgen dat grote namen uit de digitale kunst naar het noorden van Nederland toekomen. Wij hebben het afgelopen jaar interessante en inhoudelijk relevante makers uit het vakgebied als spreker kunnen ontvangen, zoals Pablo Valbuena, Nicky Assmann en Kimchi & Chips. Dankzij de bijdrage van het Pictoright Fonds konden we deze kunstenaars een serieuze en professionele vergoeding bieden op basis van fair pay.
Per avond ontvangen we ongeveer 100 bezoekers. Dit zijn voornamelijk lokale makers, waaronder veel beginnende kunstenaars. Wij hopen dat de Artist Talks hen inspireren. Via een Q&A krijgen zij de kans hun vragen aan de sprekers te stellen. Dat kan over van alles gaan: van de software die ze gebruiken en de kleuren die ze kiezen tot hoe ze kunnen rondkomen van hun werk. We merken inmiddels dat er ook steeds meer makers van buiten de regio naar de Artist Talks komen, dus we hopen volgend jaar landelijk te kunnen opereren.”
“Dankzij het fonds konden we kunstenaars een serieuze vergoeding bieden”
AI EN AUTEURSRECHT
Artificial Intelligence kan steeds meer en dat biedt allerlei voordelen. Maar zonder de enorme hoeveelheden bestaande teksten en afbeeldingen waarmee AI-modellen getraind worden, zouden ze leeg en onbruikbaar zijn. Toch zien de makers van al dat ‘trainingsmateriaal’ daar niets voor terug. Pictoright vindt dat er een eerlijke vergoeding voor dit gebruik van beeld moet worden betaald en lobbyt daar samen met de rechthebbenden voor. Maar de grote techbedrijven staan niet te springen om alle rechthebbenden te betalen. Dat leidt tot ingewikkelde discussies en rechtszaken. In dit stuk een voorbeeld van zo’n zaak, waarin het draait om de vraag in hoeverre de rechten van de originele makers moeten worden gerespecteerd.
Duitse rechter oordeelt over opt-out
Bijna 4000 beeldmakers hebben al een rechtenvoorbehoud gemaakt via het AI Opt Out Now! platform van de Federatie Beeldrechten om te voorkomen dat hun beeld gebruikt wordt voor het trainen van AI. Een Duitse rechtszaak scherpt de discussie over de vorm van zo’n voorbehoud aan.
Terwijl duizenden beeldmakers met een opt-out hebben aangegeven dat zij niet willen dat hun werk zomaar gebruikt wordt voor de training van AI, laait de discussie over wat nou precies een geldig rechtenvoorbehoud is in heel Europa op. In dit stuk gaan we in op een recente uitspraak van een Duitse rechtbank hierover. Deze uitspraak licht namelijk een aantal interessante punten uit waar het debat zich de komende tijd waarschijnlijk op gaat focussen.
ROBERT KNESCHKE VERSUS LAION
De zaak gaat over de Duitse fotograaf Robert Kneschke. Hij maakte onder andere een foto voor een Duitse stockfotobank, die de foto online aanbood. Daarbij werd op de website in tekst aangegeven dat de beschikbare inhoud niet automatisch met gebruik van bots of anderszins gedownload, geïndexeerd of gescraped mocht worden. Op een bepaald moment is deze foto toch gedownload door LAION, een non-profit ontwikkelaar van databanken voor AI-trainingsmateriaal. We laten alle technische details nu even achterwege, maar het komt erop neer dat meerdere grote AI-bedrijven vervolgens gebruik hebben gemaakt van de informatie en afbeeldingen in die databanken van LAION, waardoor het vrij zeker is dat de foto van Kneschke gebruikt is om een aantal van de meer bekende AI-modellen te trainen. Hij begon een zaak tegen LAION om te voorkomen dat zij nog meer kopieën van zijn werk zouden maken voor het maken van training datasets.
NON-PROFIT VERSUS PROFIT
“Dit bevestigt de legitimiteit van onze collectieve opt-out”
Kneschke heeft met zijn procedure weliswaar niet de AI-bedrijven zelf aangesproken op het gebruik van zijn beelden, maar probeert daar via deze weg wel tegen op te treden. Belangrijk in deze zaak is een wet die onderscheid maakt tussen non-profit onderzoeksorganisaties en erfgoedinstellingen en overige gebruikers die over het algemeen ‘for profit’ zijn. De niet-commerciële onderzoeksorganisaties mogen meer dan andere gebruikers; zij hoeven een rechtenvoorbehoud of opt-out bijvoorbeeld niet te respecteren. LAION stelt een niet-commerciële onderzoeksorganisatie te zijn, en daarom onder dit lichtere regime te vallen. Kneschke daarentegen vindt dat LAION helemaal niet zo nonprofit is, maar financieel en met kennis wordt gesteund door AI-partijen als Stability AI. Dergelijke commerciële partijen maken bovendien allemaal gebruik van de databank. Daarom moet de rechter LAION zijns inziens aanmerken als een commerciële partij, en dient zijn rechtenvoorbehoud gerespecteerd te worden.
INTELLIGENCE
LOOPHOLE
De rechter gaat hier niet in mee. Kneschke heeft volgens de rechter onvoldoende bewezen dat LAION geen non-profit onderzoeksinstelling is, ondanks de betrokkenheid van enkele grote commerciële AI-aanbieders. Daarom hoeft LAION het rechtenvoorbehoud van Kneschke niet te respecteren, en mag zijn werk in de databank worden opgenomen. Dit toont het probleem aan van dit vage onderscheid tussen niet-commercieel onderzoek en commercieel onderzoek. Je ziet dit ook bij partijen als OpenAI, die in eerste instantie worden opgericht als een nietcommerciële onderzoeksorganisatie en zich later ontwikkelen tot een commercieel bedrijf. Er wordt in feite een soort sympathieke ‘loophole’ gecreëerd. Dit gaat nog een belangrijke kwestie worden in de discussie over AI-trainen.
WAT IS EEN GELDIG VOORBEHOUD?
In de uitspraak wordt iets interessants gezegd over de vorm van het rechtenvoorbehoud. Als LAION wel een commerciële partij zou zijn geweest, dan was het voorbehoud in de vorm van een normale tekst op een website voldoende, aldus de rechter. Dit oordeel van de rechter geeft enige houvast in de uitgebreide discussie hierover. Tot nu toe werden vooral veel omslachtige en ingewikkelde technische opties naar voren geschoven. Daarom is het gunstig dat de rechtbank zich heeft uitgesproken over dat een geschreven tekst op een website voldoende kan zijn voor het maken van een geldig rechtenvoorbehoud. Daarnaast heeft de rechter geoordeeld dat een opt-out ook gedaan kan worden door een ander dan de maker, zoals een licentiepartij. Dit bevestigt de legitimiteit van onze collectieve opt-out, en de afspraken die we sinds kort maken met onze contractpartijen over een voorbehoud namens onze makers. Bovendien is het ook voor makers, hoewel niet zaligmakend, een redelijk toegankelijke maatregel om door te voeren in aanvulling op bijvoorbeeld Opt Out Now! Wij moedigen dan ook alle aangeslotenen aan om ook een tekst op hun (portfolio)website op te nemen waarin expliciet de rechten op het gebied van tekst- en datamining en AI trainen worden voorbehouden, bijvoorbeeld in de Gebruikersvoorwaarden.
BELEID BEÏNVLOEDEN
Hoewel Kneschke de zaak niet heeft gewonnen – hij heeft aangekondigd in hoger beroep te gaan – heeft de zaak wel veel stof doen opwaaien en de focus weten te leggen op een aantal interessante aspecten van de AI-discussie. Ondertussen probeert Pictoright makers zo goed mogelijk te informeren en ons standpunt over AI en auteursrechten met zo veel mogelijk mensen te delen. Door bijvoorbeeld deelname aan gesprekken en enquêtes hopen we het beleid enigszins te kunnen beïnvloeden. Het Europese AI Bureau is bezig met het ontwikkelen van standaarden voor AI-aanbieders op het gebied van transparantie en opt-out. Pictoright probeert hierbij betrokken te worden en blijven, zelf of via de Europese koepelorganisatie EVA.
TEKST: LUNA SCHUMACHER
FEDERATIE BEELDRECHTEN
De Federatie Beeldrechten is een samenwerkingsverband tussen Pictoright en de BBK, BNO, BOK, DuPho, Kunstenbond, NVJ/NVF en Platform BK. Binnen de federatie zetten zij zich samen in voor een betere auteursrechtelijke positie van beeldmakers.
AI Opt Out Now!
De federatie heeft in mei van dit jaar AI Opt Out Now! gelanceerd, een manier voor beeldmakers om aan te geven dat je niet wilt dat je werk gebruikt wordt om AI te trainen. Alle betrokken organisaties hebben dit met hun achterban gedeeld en al vrij snel werd duidelijk hoe dit leeft onder beeldmakers. De opt-out werd in vijf maanden tijd ondertekend door zo’n 3800 beeldmakers. En de teller blijft oplopen.
In verschillende overleggen binnen de EU wordt er inmiddels aan dit initiatief gerefereerd en er is interesse vanuit verschillende hoeken om te kijken of het verder wuitgerold kan worden. Hiermee speelt AI Opt Out Now! een rol in de lobby en beleidsbepaling rondom AI. De federatie onderzoekt wat de volgende stappen kunnen zijn om de opt-out verder te ontwikkelen en op welke manier dit het beste bijdraagt aan de lobby voor onze achterban en eventuele afspraken met de techbedrijven achter AI.
#eerlijkdelensocialmedia
In de dagen voorafgaand aan de rechtszaak tussen Pictoright en Meta hebben we beeldmakers, organisaties en publiek gevraagd zich achter de oproep #eerlijkdelensocialmedia te scharen. We willen daarmee de social media platforms laten zien dat niet alleen Pictoright maar een brede groep vindt dat zij een eerlijke vergoeding aan beeldmakers moeten betalen op basis van artikel 29c van de Auteurswet. In de tien dagen voorafgaand aan de rechtszaak is deze oproep ruim 1900 keer ondertekend. Hartelijk dank voor alle steun!
De oproep is overigens niet alleen gericht aan Meta, maar aan alle social media platforms. Sta jij ook achter deze oproep? Alle handtekeningen helpen. Tekenen kan heel eenvoudig op de website van de Federatie Beeldrechten: https://federatiebeeldrechten.nl/eerlijk-delen
Onderzoek online inbreuken
De federatie doet in samenwerking met Atlas Research en IVIR onderzoek naar de aard, omvang en economische waarde van het online gebruik van niet gelicentieerd beeld door particulieren, kleine niet-commerciële initiatieven en kleine zelfstandigen. Het onderzoek wordt mede gefinancierd door het Ministerie van OCW.
Het onderzoek wordt iets later dan verwacht afgerond. De vertraging heeft te maken met een omvangrijke en belangrijke set data die wat later vrij kwam vanuit de raad voor de rechtspraak. Door de waardevolle inzichten die deze data kunnen verschaffen, is de oplevering verschoven. Naar verwachting worden de uitkomsten begin 2025 gepresenteerd.
TEKST: MARIJE KAASHOEK
VERKOCHT!
Medusa
Carolein Smit (1960) is sinds 1988 aangesloten voor het auteursrechtenbeheer door Pictoright, inclusief het volgrecht. Haar sculptuur Medusa uit 2018 werd in 2020 doorverkocht bij veilinghuis Sotheby’s in Parijs in de veiling Addiction | Benjamin Steinitz. Het werk werd verkocht voor €10.000,- en het volgrecht werd geïnd door onze Franse zusterorganisatie ADAGP. Pictoright heeft na inhoudingen €288,- aan volgrecht uitbetaald aan de kunstenaar.
