03. Lopende zaken NIEUWS
04. Overname BeeldAnoniem
05. Update koepelcontract musea
JAARCIJFERS
06. Jaarcijfers
07. Ledenvergadering
AI IN EUROPA
08. Protest tegen formulering AI-regels
09. EVA, CISAC en IFFRO
MAKERS VERSUS META
10. Nieuw tussenvonnis Meta-zaak
PICTORIGHT FONDS
12. Nieuwe Garde Stripmarkt
VERKOCHT!
14. Innerscape II van George Heidweiller
RECHT OP BEELD
15. Online inbreuken in beeld
Redactie & productie
Marcel van de Graaf, Pictoright
Eindredactie
Willemijn de Jonge, Mijnwerk
Vormgeving
De Designpolitie, Amsterdam
Drukwerk en verspreiding
Rob Stolk
Dit is een uitgave van Pictoright, de auteursrechtenorganisatie voor beeldmakers. Pictoright verdeelt collectieve vergoedingen, exploiteert primaire rechten, verleent juridische bijstand en zet zich in voor een betere auteursrechtelijke positie van visuele makers. Dit blad verschijnt twee keer per jaar om aangesloten beeldmakers en relaties op de hoogte te houden van de ont wikkelingen op het gebied van auteursrecht en de werkzaamheden van Pictoright.
Mocht je naar aanleidingen van de inhoud opmerkingen of vragen hebben, stuur dan een mailtje naar redactie@pictoright.nl
Visuele auteursrechten Nederland
Sarphatistraat 606-608
1018 AV Amsterdam
Postbus 15887
1001 NJ Amsterdam
T 020-589 18 40
www.pictoright.nl
→ @pictoright.bsky.social
→ @pictoright → @pictoright
ISSN: 2210-9951
Vincent van den Eijnde
LOPENDE ZAKEN
Op 12 juni zouden we een jaarvergadering hebben in het Centraal Museum Utrecht, maar wegens de stakingen bij de NS hebben we deze moeten uitstellen tot na de zomer. De voorlopige jaarcijfers publiceren we wel al in dit nummer, en het jaarverslag is binnenkort te vinden op onze website. Aangeslotenen zullen een nieuwe uitnodiging ontvangen zodra er een nieuwe datum vaststaat.
Dit magazine geeft een update op een aantal belangrijke dossiers voor het auteursrecht op beeld. In de eerste plaats gaat het dan al snel over AI. Voor een normaal mens zijn de ontwikkelingen amper meer bij te houden, reden temeer waarom we er dit keer weer dieper op ingaan. Daarnaast zijn er dit jaar bovengemiddeld veel ontwikkelingen die makers en gebruikers raken. Daar zitten we met het bureau bovenop. Onze rechtszaak tegen Meta (Facebook en Instagram) loopt nog. We zetten in dit nummer een aantal zaken op een rij met betrekking tot het laatste tussenvonnis van de rechtbank Amsterdam.
Ondertussen heeft ook de wijze waarop de thuiskopieregeling wordt uitgevoerd nog steeds onze volle aandacht. En dan lopen er ook nog een aantal meer interne zaken, onder andere over de verdeling van de auteursrechtgelden. Daar heeft het bureau van Pictoright de handen vol aan, iets waar we binnenkort meer over kunnen vertellen. Houd voor de actuele stand van zaken onze website in de gaten.
Natuurlijk gaan de gewone zaken ook gewoon door. De narepartitie van de collectieve rechten is in mei afgerond en ook de afhandeling en betaling van de individuele rechten en volgrechten gaan onverkort door.
Ik wens iedereen een goede zomer.
Vincent van den Eijnde
Directeur Pictoright vincent@pictoright.nl
Op 1 januari 2025 zijn de activiteiten van BeeldAnoniem overgenomen door Pictoright. Sindsdien hebben wij al een aantal vrijwaringen verstrekt voor gebruik van beeld waarvan de maker niet te vinden valt.
Stel je vindt een mooi beeld dat je graag wilt gebruiken voor een publicatie, maar je komt er maar niet achter wie het gemaakt heeft of je krijgt op geen enkele manier contact met de maker. Dan kun je de maker dus ook niet om toestemming vragen. BeeldAnoniem maakt het in dat geval mogelijk om het auteursrecht toch goed te regelen. Bij deze door Pictoright beheerde stichting kun je een verzoek om vrijwaring indienen om zo’n ‘anoniem’ beeld veilig te kunnen gebruiken. Daar wordt een reguliere vergoeding voor geïnd die wordt beheerd in een speciaal vrijwaringsfonds. Mocht de rechthebbende zich later alsnog melden, dan kan uit dit fonds de vergoeding voor het gebruik van het werk worden betaald.
Vrijwaringen
Sinds begin van dit jaar zijn er zeven vrijwaringen voor gebruik verstrekt. Daarmee worden de aanvragers zowel binnen als buiten de rechtbank beschermd tegen claims van de auteursrechthebbende(n). Voor nieuwe aanvragers is het goed om te weten dat er wel voorwaarden aan de vrijwaring verbonden zijn. Zo moet je aan de hand van onze checklist aantonen dat je je best hebt gedaan om de fotograaf of illustrator te achterhalen. We bieden bovendien geen vrijwaring aan als we denken dat de vergoeding waarschijnlijk niet genoeg zal zijn om een eventuele claim te dekken. Dit hangt onder andere af van het soort gebruik en de marktwaarde van het beeld. Ook vrijwaart BeeldAnoniem niet voor claims van derden, zoals een geportretteerde, een merk of gebouwen die op de foto’s kunnen staan.
Op pictoright.nl/beeldanoniem/ kun je een verzoek om vrijwaring indienen.
De rechtbank Amsterdam heeft op 16 april een nieuw tussentijds vonnis gewezen in onze zaak tegen Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram. Eerder oordeelde deze rechtbank al dat Meta per juni 2021 een passende vergoeding moet betalen aan de beeldmakers die Pictoright vertegenwoordigt. Maar omdat Pictoright en Meta het onderling niet eens konden worden over de manier waarop deze vergoeding zou moeten worden bepaald, heeft de rechtbank in dit aanvullende vonnis nu een aantal vragen voorgelegd aan drie experts op het gebied van waardebepaling van (auteurs)rechten.
Luna Schumacher licht dit toe op pagina 10 en 11.
De AI Act leek een goede manier om AI in Europa te reguleren, maar de Europese auteursrechtenorganisaties maken zich zorgen. In een joint statement geven zij aan de derde concepttekst voor de ‘AI Code of Practice’ onacceptabel te vinden.
Hanneke Holthuis legt uit wat er speelt op pagina 8 en 9.
Het is natuurlijk heel leuk als je werk wordt aangekocht door een museum of een bedrijfscollectie en daarmee een mooie plek voor een groter publiek krijgt. In de koopovereenkomst wordt vaak benoemd wat het museum voor het werk betaalt en staan ook de afspraken over bijvoorbeeld onderhoud. Over het algemeen zijn dit goede dingen die duidelijkheid bieden.
Maar helaas worden er ook nog steeds bepalingen in een overeenkomst opgenomen die betrekking hebben op ‘intellectuele eigendomsrechten’, waaronder auteursrechten. Soms wordt er in de overeenkomst bepaald dat deze moeten worden overgedragen aan de koper. Dat is natuurlijk helemaal niet nodig: het is beter als de rechten bij jou blijven liggen, zodat je rechtenvergoedingen via Pictoright kunt ontvangen en de controle houdt over je werk.
We raden je dan ook af met een dergelijke overdracht akkoord te gaan. Het auteursrecht ligt en blijft in de basis bij de maker, dit staat los van de verkoop van het fysieke werk. Zie je zo’n bepaling in de overeenkomst staan, of is iets onduidelijk? Neem dan contact op met je beroepsorganisatie, of met ons als je bent aangesloten voor het volledig beheer van je auteursrechten.
In het vorige nummer schreven we over de plannen van Pictoright en de Museumvereniging voor een koepelovereenkomst met verruimd effect: het verzoek voor ‘extended collective licensing’ ligt inmiddels bij het ministerie.
Pictoright heeft de afgelopen periode samen met de Museumvereniging gewerkt aan een update van het koepelcontract voor musea. Dit contract sluit Pictoright met Nederlandse musea met een relevante auteursrechtelijk beschermde collectie. Daarmee krijgen de makers van het werk in de collectie een billijke vergoeding voor bijvoorbeeld bepaald educatief en promotioneel gebruik, maar ook voor het plaatsen van het werk op de website van het museum.
Onderdeel van de update van het koepelcontract zijn onder andere een AI opt-out-regeling en een tariefverhoging. Maar het belangrijkste onderdeel is dat Pictoright en de Museumvereniging het ministerie van Justitie en Veiligheid hebben gevraagd om aan de licentie verruimd effect toe te kennen, ook wel extended collective licensing of ECL genoemd. Dit betekent dat de licentie een veel ruimer toepassingsgebied zou krijgen, doordat deze ook voor niet aangesloten beeldmakers van Pictoright zou gaan gelden. Het idee is dat de musea hiermee
geholpen zijn, omdat het voor hen vaak ondoenlijk is om alle rechthebbenden ten aanzien van het werk in hun collecties te achterhalen. Via Pictoright hebben zij dan één loket. Pictoright zal vervolgens haar best doen de rechthebbenden op te sporen en hun een vergoeding uit te keren.
Digital Single Market
Rechthebbenden die niet onder een dergelijke regeling willen vallen kunnen een opt-out-verzoek doen. Deze ECL-regeling is een relatief nieuwe wetsbepaling, die voortkomt uit een Europese richtlijn, de Digital Single Market-richtlijn. Als het ministerie het verzoek van Pictoright en de Museumverenging goedkeurt, zou het de eerste keer zijn dat deze nieuwe wet in Nederland wordt toegepast.
We zaten klaar voor de jaarvergadering waarop we cijfers over 2024 zouden presenteren. Die vergadering hebben we wegens de onzekerheid rond de NSdienstregeling moeten uitstellen tot na de zomer. Hieronder alvast het overzicht van de incasso en verdeling over de laatste vier jaar per rechtensoort.
De incasso van rechtenvergoedingen is in 2024 gestegen naar € 15,7 miljoen. Dat komt met name door een stijging van de inning van het reprorecht, kabelrechten en vergoedingen ontvangen uit het buitenland.
Pictoright heeft in 2024 ten behoeve van 31.246 makers een vergoeding uitgekeerd (30.141 in 2023). In totaal zijn er voor 28.134 (27.304 in 2023) makers collectieve rechtenvergoedingen beschikbaar gekomen.
Aan 6.024 makers zijn individuele rechtenvergoedingen en vergoedingen uit collectieve regelingen uit het buitenland uitgekeerd (5.551 in 2023). Volgrecht is in 2024 aan 349 (390 in 2023) makers uitgekeerd. Veel makers zijn voor verschillende vormen van dienstverlening aangesloten. Al deze makers worden door 9.275 ontvangers vertegenwoordigd. Dit zijn aangeslotenen, zusterorganisaties en fotopersbureaus.
Het door de accountant goedgekeurde transparantieverslag zal op de website verschijnen.
De AI Act leek een goede manier om AI in Europa te reguleren, maar inmiddels maken de Europese auteursrechtenorganisaties zich zorgen. In een joint statement laten zij weten de derde concepttekst voor de ‘AI Code of Practice’ onacceptabel te vinden.
Het belangrijkste thema op de auteursrechttafels in Europa is nog altijd artificiële intelligentie, kortweg AI. Na de onverwacht snelle opkomst van generatieve AI-modellen enige tijd geleden, is er kort daarna vanuit Europa een beweging gekomen om deze ontwikkeling te reguleren met de zogenaamde AI Act. Dit was een ongekend snelle reactie vanuit Europa, en wereldwijd keken beleidsmakers mee naar waar de Europeanen mee zouden komen. Een toonaangevende wet dus zou je kunnen zeggen.
Minder streng
Hoewel deze wet nog erg ruim en open geformuleerd was, waren rechthebbendenorganisaties in Europa blij met de snelle actie. De hoop bestond dat hiermee een raamwerk voor strengere regulering van AI op het gebied van Auteursrecht gecreëerd was. Inmiddels zijn rechthebbendenorganisaties een stuk minder hoopvol. Het lijkt er sterk op dat de focus op strengere AIwetgeving is weggevallen als gevolg van het veranderde internationale politieke klimaat, en dan met name de ontwikkelingen in de VS, waar de rol van big tech groter is dan ooit. De aandacht lijkt nu verschoven naar het bevorderen van een met de VS en China concurrerende Europese AI-markt.
Vanuit een geopolitieke dimensie valt dit wellicht te begrijpen, maar het is wel schrijnend om te zien dat rechthebbenden hiervan de dupe worden. Zo is er recent een groot protest geweest vanuit de gehele gemeenschap van auteursrechthebbenden, dus van de verschillende makersdisciplines samen met de grote industriespelers, zoals muziek- en filmproducenten en uitgevers. Dit voor Brusselse begrippen felle protest was gericht tegen de zwakke formulering van de zogenaamde ‘AI Code of Practice’, een uitleg van de regels van de AI Act die AIbedrijven zouden moeten respecteren, ter bevordering van onder andere de rechten van auteursrechthebbenden.
Joint statement
Deze Code of Practice, ontwikkeld in samenspraak met verschillende betrokkenen, leek echter zo ongunstig voor auteursrechthebbenden uit te pakken dat men opriep dan maar liever helemaal geen nadere regelgeving te willen. Onder meer op het gebied van de vormgeving van de zogenaamde ‘AI opt-out’, waarmee makers duidelijk kunnen maken dat ze niet willen dat hun werk voor het trainen van AI gebruikt wordt, bleken de belangen van rechthebbenden nauwelijks meer mee te spelen. Er is een ‘joint statement’ opgesteld om duidelijk te maken dat de gehele sector zich niet in de huidige ontwikkelingen op het gebied van AI-regulering kan vinden. Pictoright heeft als lid van de internationale auteursrechtorganisaties European Visual Artists (EVA), CISAC en IFRRO dit statement mede ondertekend. De letterlijke tekst is te vinden op de websites van EVA en CISAC en ook via het gezamenlijke initiatief #StayTrueToTheAct. Meer informatie over de AI opt-out kun je op de site van Pictoright vinden.
“Strengere regulering van AI lijkt uit te blijven”
Brusselse lobby
Het is nu afwachten hoe het verder gaat. Zal de Europese wetgever beter gaan luisteren naar het verhaal van auteursrechthebbenden? Of blijft men doorgaan op de huidige koers? Het spreekt voor zich dat het in het huidige politieke klimaat belangrijker is dan ooit dat auteursrechthebbenden zich verenigen en goed vertegenwoordigd zijn in Brussel. Pictoright heeft gelukkig sinds jaar en dag een sterke aanwezigheid in de Brusselse lobby. Zo zijn we lid van verschillende belangenorganisaties, zoals de hiervoor genoemde ondertekenaars van de joint statement EVA, CISAC en IFRRO. We blijven ons via onder meer deze organisaties hard inzetten voor goede en eerlijke auteursrechtwetgeving.
Lees meer over auteursrechten en AI op onze online themapagina: pictoright.nl/thema/auteursrechtenai
Lees meer over de AI Act op staytruetotheact.eu/
IFRRO
EVA
European Visual Artists
Dit is het Europese samenwerkingsverband waarin Pictoright zich samen met andere beeldmakersorganisaties in Europa, zoals BildKunst in Duitsland en ADAGP in Frankrijk, inzetten voor betere Europese auteursrechtelijke wet- en regelgeving voor beeldmakers. Het werkterrein van EVA is Europa en deze organisatie is alleen gericht op beeld; dit is voor Pictoright het meest relevante orgaan.
International Federation of Reproduction Rights Organisations
IFRRO is het internationale samenwerkingsverband van organisaties die zich bezighouden met het collectieve beheer van reproductierechten voor tekst en beeld. In Nederland is Stichting Reprorecht de organisatie die de incasso en verdeling regelt van het zogenaamde reprorecht (fotokopiëren en digitale digitale kopieën binnen bedrijven en instellingen). Stichting Reprorecht en haar buitenlandse zusterorganisaties zijn dus aangesloten bij IFRRO, maar ook de organisaties die het reprorecht op hun beurt weer verder ‘doorverdelen’ onder makers en uitgevers.
In Nederland zijn dit Pictoright voor beeldmakers, Lira voor tekstschrijvers en Stichting PRO voor uitgevers. De beeldsector is een steeds belangrijker pijler aan het worden binnen deze gemeenschap.
CISAC
International Confederation of Societies of Authors and Composers
Dit is het wereldwijde netwerk van alle collectieve beheersorganisaties, dus zowel voor beeld als tekst, film en muziek. Dit betekent dat alle EVA-leden ook lid zijn van CISAC; het is zelfs een voorwaarde voor EVA-lidmaatschap. Maar ook (de internationale equivalenten van) de organisaties Buma-Stemra (muziek), Lira (schrijvers) en Vevam (filmregisseurs) zijn aangesloten. CISAC opereert mondiaal en bedient dus alle disciplines, waardoor het voor de beeldsector lastiger is hier grote invloed uit te oefenen.
De rechtbank Amsterdam heeft op 16 april een nieuw tussentijds vonnis gewezen in onze zaak tegen Meta, het moederbedrijf van Facebook en Instagram. Er zijn drie experts ingeschakeld die gaan onderzoeken of de voorgestelde meetmethodes reëel zijn.
Eerder oordeelde deze rechtbank al dat Meta per juni 2021 een passende vergoeding moet betalen aan de beeldmakers die Pictoright vertegenwoordigt. Maar omdat Pictoright en Meta het onderling niet eens konden worden over de manier waarop deze vergoeding zou moeten worden bepaald, heeft de rechtbank in dit aanvullende vonnis nu een aantal vragen voorgelegd aan drie experts op het gebied van waardebepaling van (auteurs)rechten.
Data discovery-methode
In dit nieuwe tussenvonnis bevestigt de rechtbank het belangrijkste uitgangspunt van de uitspraak van november: op Meta rust een voortdurende verplichting om zich in te spannen om een licentie te krijgen van Pictoright. Daar moet ook een vergoeding tegenover staan. Meta heeft de hoogte van deze vergoeding altijd willen bepalen door middel van haar zogenaamde data discovery-methode. Pictoright heeft vraagtekens gezet bij deze methode, en dat was volgens de rechtbank terecht. De manier waarop de omvang van het repertoire van Pictoright en de hoogte van de licentievergoeding worden vastgesteld, moeten volgens de rechtbank namelijk duidelijk, betrouwbaar en voor beide partijen voldoende controleerbaar zijn.
“Meta is verplicht zich in te spannen om een licentie te krijgen van Pictoright”
Referentiebestanden
Meta heeft na vragen van de rechtbank nu extra informatie gegeven over haar data discovery-methode. Deze methode houdt kortgezegd in dat Pictoright een representatieve sample van referentiebestanden dient aan te leveren voor een test op basis waarvan de zogenaamde ‘incrementele waarde’ van het Pictoright-oeuvre zal worden bepaald. Dit zou de waarde zijn die het beeldrepertoire van Pictoright zou toevoegen aan de Meta-platforms. Of deze methode aan de eisen voldoet die de rechters hieraan stellen, zal moeten worden beoordeeld door een team van drie deskundigen op dit gebied, die in het nieuwe vonnis zijn aangewezen.
Andere mogelijkheden
Het aangewezen team heeft een concrete set vragen meegekregen, en moet bij de beoordeling van de bruikbaarheid van de methode onder meer rekening houden met zowel de inherente beperkingen van de gebruikte methode als met de vraag in hoeverre van Pictoright verwacht kan worden over (deze hoeveelheid) referentiebestanden te beschikken. Bovendien zullen zij zich moeten uitspreken over of Meta’s data discovery wel de meest geschikte manier is om de economische waarde van het Pictoright-repertoire op Meta’s platforms te bepalen, of dat er ook andere mogelijkheden zijn. Daarbij dienen de experts onder andere rekening te houden met Pictorights alternatieve voorstellen voor het vaststellen van de economische waarde enerzijds en de licentiewaarde anderzijds.
Hoe nu verder?
De deskundigen hebben nu acht maanden de tijd gekregen om een rapport aan te leveren aan de hand waarvan Meta en Pictoright hopelijk weer met elkaar om tafel kunnen. In het vervelende geval dat Meta en Pictoright ook dan niet tot overeenstemming komen, zal de procedure worden voortgezet en zal de rechtbank – na een nadere mondelinge behandeling – een einduitspraak doen. Pictoright is tevreden met dit nieuwe tussenvonnis. De komende maanden zullen we er alles aan doen om de deskundigen te voorzien van voldoende informatie, en we hopen dan ook dat er met hun hulp een volgende stap gezet kan worden in deze zaak. Pictoright kijkt ernaar uit aan de hand van het deskundigenrapport met Meta toe te werken naar een voor beide partijen bevredigende licentieovereenkomst.
3.4
De rechtbank stelt vast dat Meta van Pictoright inderdaad tot op heden geen representatieve hoeveelheid referentiebestanden heeft ontvangen. Dat had echter als achtergrond dat Pictoright de data discovery van Meta niet vertrouwde. In het tussenvonnis onder 7.8 is overwogen dat nog onduidelijk of met de door Meta beoogde data discovery een betrouwbare en ook voor Pictoright controleerbare schatting kan worden gemaakt van de mate waarin het Pictoright-repertoire op de platforms van Meta voorkomt. Anders gezegd: Meta kan vooralsnog aan Pictoright niet verwijten dat zij nog geen bod heeft kunnen doen, omdat vooralsnog niet kan worden aangenomen dat Pictoright aan de door Meta gewenste data discovery behoorde mee te werken op de wijze die Meta wenste.
3.12
(…) De rechtbank heeft in het tussenvonnis onder 7.32 overwogen dat de rechtbank een licentievoorstel van Meta dat zou berusten op haar gegevens, maar waarvan Pictoright de betrouwbaarheid niet kan vaststellen, niet zal beschouwen als een aanbod dat billijk is en een redelijk evenwicht tussen beide partijen bewaart. Zo’n aanbod kan dus niet leiden tot een licentieovereenkomst die een passende vergoeding biedt voor de makers van de werken van het Pictoright-repertoire. De rechtbank blijft daar bij.
3.8
Het oordeel over de vraag of Meta zich naar beste vermogen heeft ingespannen om toestemming te verkrijgen kan bij deze stand van zaken niet worden beperkt tot de periode voorafgaand aan de dagvaarding. Vast staat immers dat Meta tot op heden geen toestemming van de bij Pictoright aangesloten auteursrechthebbenden heeft verkregen voor het gebruik van hun werk op haar platforms. Op Meta rust een voortdurende verplichting om zich in te spannen om die toestemming te verkrijgen. De rechtbank zal (indien partijen na hervatting van de onderhandelingen niet tot overeenstemming komen) daarover pas een oordeel kunnen geven nadat duidelijk is geworden of de door Meta voorgestelde methode (die pas in het kader van deze procedure deugdelijk is toegelicht) bruikbaar is om feitelijke gegevens te verschaffen die basis kunnen zijn voor de onderhandelingen.
5.9
De rechtbank merkt hierbij op dat als de methode die Meta voorstelt een aantal referentiebestanden vereist dat Pictoright redelijkerwijs niet kan aanleveren, dit consequenties kan hebben voor de beoordeling van de bruikbaarheid van de door Meta voorgestelde methode, waarbij mede een rol kan spelen welke alternatieven wel beschikbaar zijn en welke inspanningen deze van partijen vergen.
Op 8 maart 2025 vond de vierde editie van het Nieuwe Garde Stripmarkt plaats in de Grote Kerk in Zwolle. Dit door 9e Kunst georganiseerde event was een van de vijftig projecten die het fonds in 2024 selecteerde voor ondersteuning.
“In je eentje achter je tekentafel; stripmaker is nogal een individualistisch beroep,” zegt Niek van Ooijen. “Dit festival is een goede gelegenheid om elkaar te ontmoeten.” Hij studeerde zes jaar geleden af aan ArtEZ in Zwolle, en werkt vanuit zijn atelier in de stad voor verschillende opdrachtgevers. Daar is hij ook al een aantal jaar organisator en curator van de jaarlijkse stripmarkt in de Grote Kerk, bedoeld om de nieuwe generatie stripmakers een podium te bieden.
Honderdvijftig stripmakers
Voor die nieuwe generatie is het lastig voet aan de grond krijgen in een wereld die nog steeds gewend is aan het klassiekere stripwerk. Het festival helpt daarbij door aanstormend talent samen te brengen met scouts, uitgevers, verkopers, het publiek en elkaar. Dit jaar lieten honderdvijftig deelnemers de magie van het beeldverhaal vanuit verschillende invalshoeken zien. Met workshops, live tekenacts en eindeloos veel strips – in de breedste zin van het woord. “Stripmakers kunnen veel, het houdt niet op bij tekenen,” aldus Van Ooijen. “Ze kunnen ook schilderen, schrijven en vormgeven, en gebruiken verschillende disciplines om een verhaal te vertellen. Het vak is bovendien heel erg in ontwikkeling, het wordt steeds veelzijdiger.”
Meer dan cartoons
Toch worden strips nog steeds in de hoek gedrukt van een medium voor avonturenverhalen voor kinderen en cartoons in de krant. Zonde, want de strip heeft de laatste jaren als kunstvorm zoveel meer te bieden dan dat, benadrukt Van Ooijen. “Er verschijnen steeds meer verhalen voor en door jongeren: onderwerpen als genderidentiteit, seksisme, discriminatie en mentale gezondheid komen veel aan bod bij de makers van de Nieuwe Garde. We willen de diversiteit van het aanbod meer onder de aandacht brengen.”
Fair pay
“Deelname aan de Nieuwe Garde Stripmarkt heeft ervoor gezorgd dat ik veel meer betrokken ben geraakt bij de stripwereld buiten de academie,” aldus Renaat van Vuuren, die aan het afstuderen is aan ArtEZ Comic Design. ‘Kerkrade’ en ‘Hrubá Skála’ zijn gemaakt voor een studieproject en stage.
Met die aandacht gaat het goed: mede door de steun van Pictoright is er veel publiciteit voor het festival en kunnen medewerkers op basis van fair pay betaald worden zonder de drempel voor deelname te verhogen. Voor twintig euro had je dit jaar al een tafel en voor een tientje een halve tafel om je werk in de spotlight te zetten. Wil je erbij zijn volgend jaar in de Grote Kerk? Meld je dan aan voor de selectie van 2026 met een mailtje naar nieuwegardefestival@gmail.com.
“Dit is het festival waar ik jaarlijks het meest naar uitkijk,” zegt Bob op ’t Land. Op de stripmarkt in maart verkocht hij zijn eigen Plumbum-reeks. De strip ‘AI Art’ staat in de volgende Plumbum-editie, ‘UFO’ maakte hij voor filmmagazine Schokkend Nieuws.
George Heidweiller (1963) is al sinds 1995 bij Pictoright aangesloten. Wij beheren zijn volledige auteursrechten en regelen de inning van het volgrecht. Kunstcentrum Haarlem, zowel actief als galerie en kunstuitleen, verkocht vorig jaar het werk Innerscape II voor € 4.200. Dat is € 3.471,07 exclusief btw. Het volgrecht wordt altijd berekend op basis van het verkoopbedrag exclusief btw, maar inclusief alle andere kosten zoals opgeld en de toevoeging van een nieuwe lijst en andere investeringen. In dit geval is er € 138,84 aan volgrecht geïnd.
De Federatie Beeldrechten heeft eind maart het rapport Online inbreuken in beeld gepubliceerd op haar website. Het rapport schetst een duidelijk beeld van de problematiek van niet gelicentieerd online beeldgebruik door ‘kleine gebruikers’: particulieren, zzp’ers en kleine verenigingen en stichtingen.
Aanleiding voor het achterliggende onderzoek is een door de Tweede Kamer aangenomen motie over onopzettelijke inbreuken door (semi)particuliere internetgebruikers. De motie stelt dat fotografen enerzijds recht hebben op een eerlijke vergoeding en dat particuliere internetgebruikers anderzijds regelmatig zonder opzet inbreuk maken op het auteursrecht van die fotografen.
Op verzoek van de minister
De motie verzocht het betrokken ministerie om in gesprek te gaan met beroepsorganisaties over het voorlichten van gebruikers van foto’s en over de tarieven en procedures in geval van onopzettelijke inbreuken. Via deze weg is de vraag uiteindelijk bij de Federatie Beeldrechten terechtgekomen. In overleg met diverse betrokken partijen kwam duidelijk naar voren dat er behoefte was aan het beter in kaart brengen van de genoemde problematiek zodat er een stevige en onderbouwde basis komt voor eventuele concrete oplossingen.
Hoog aantal
Het rapport laat onder andere zien dat het om zeker zo’n 368.000 online inbreuken gaat dat jaarlijks plaatsvindt door de onderzochte categorieën ‘kleine gebruikers’. Als we kijken naar de potentiële licentiewaarde van deze inbreuken komt dat neer op zo’n € 36,4 miljoen, een substantieel bedrag.
Andere belangrijke resultaten zijn dat professionele fotografen een gebrek aan respect voor het vak ervaren in het contact met deze gebruikers en dat de betalingsbereidheid en de kennis van het auteursrecht onder deze ‘kleine gebruikers’ laag is.
Aanbevelingen
De minister van OCW, Eppo Bruins, heeft inmiddels laten weten graag in gesprek te willen blijven met de Federatie Beeldrechten over de problematiek en de mogelijke oplossingen. De federatie geeft hiervoor een eerste aanzet door de volgende aanbevelingen te doen:
✱ Een publiekscampagne om kennis over rechtmatig beeldgebruik te bevorderen en waardering voor het vak te vergroten;
✱ Verdiepend onderzoek in samenwerking met het werkveld naar nut en noodzaak van een online kennisplatform voor beeldgebruik en onderzoek naar nut en noodzaak van een toegankelijk (voor de gebruiker) en eerlijk (voor de beeldmaker) tarief voor specifiek deze categorieën gebruikers.
Donderdag 12 juni 2025 staat het rapport op de agenda voor het commissiedebat cultuur. De federatie hoopt dat er dan een goede basis gelegd wordt voor de benodigde vervolgstappen.
Het rapport en de samenvatting zijn te vinden op de website van de Federatie Beeldrechten. Het onderzoek voor Online inbreuken in beeld is uitgevoerd door Atlas Research en IViR.
www.federatiebeeldrechten.nl/dossiers/ onlineinbreuken
De Federatie Beeldrechten is een samenwerkingsverband tussen Pictoright en de zeven beroepsorganisaties die de belangen van ontwerpers, illustratoren, fotografen, fotojournalisten en beeldend kunstenaars behartigen. Binnen de federatie zetten zij zich samen in voor een betere auteursrechtelijke positie van deze makers.