Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57

Gdański

nr 57 2021

Kwartalnik Adwokacki ISSN 16899555

Spis treści Słowo od Redakcji .................................................................................................................................. 3 Okiem Dziekana ...................................................................................................................................... 4 Konferencja Adwokackie HERstorie na Dniach Wolności i Solidarności w Gdańsku ........................... 6 Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego ............................................................................................. 9 Zasiedzenie przez spadkobiercę udziałów we współwłasności spadkowej nieruchomości, należących do innych spadkobierców. Część 2. .................................................................................... 10 Kryminologiczne i kryminalistyczne aspekty sprawców pedofilii. Zarys problematyki. Część 2. ....... 14 Rewolucja adwokatów .......................................................................................................................... 19 Tour de Konstytucja PL ......................................................................................................................... 21 Agencja Rozwoju Pomorza z ręką na pulsie pomorskiej gospodarki.

Znajomość prawa warunkiem rozwoju w biznesie ............................................................................... 24 Legal Tech- sprzęt w kancelarii 2/2 ....................................................................................................... 28 Prima femina czyli o kobiecej drodze do adwokatury, która nadal trwa .............................................. 31

Słowo od Redakcji Szanowne Koleżanki, Szanowni Koledzy, Oddajemy w Państwa ręce pierwszy redagowany przez aktualne kolegium redakcyjne „Gdański Kwartalnik Adwokacki”.

Wśród wielu tematów, które poruszamy w tym wydaniu, znajduje się w szczególności relacja z pierwszej ogólnopolskiej konferencji pn. „Adwokackie HERstorie. Wolność i Solidarność”, która odbyła się w dniu 28 sierpnia br. w Gdańsku, w gościnnych progach Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego. Konferencję zorganizował Zespół ds. Kobiet przy Naczelnej Radzie Adwokackiej, przy współudziale Pomorskiej Izby Adwokackiej, Samorządu Województwa Pomorskiego oraz Uniwersytetu Gdańskiego. Poświęcona była kobietom w Adwokaturze, zarówno działającym aktualnie, jak i w przeszłości, przy czym na uwagę zasługuje walor edukacyjny, a także integrujący oraz inspirujący środowisko adwokackie i aplikanckie, który się z nią wiązał.

W numerze znajdziecie też Państwo między innymi komentarz do orzecznictwa sądów powszechnych apelacji gdańskiej (kontynuacja tematu dotyczącego zasiedzenia przed spadkobiercę udziałów we współwłasności spadkowej nieruchomości), przegląd bieżącego orzecznictwa Sądu Najwyższego, artykuł dotyczący kryminologicznych i kryminalistycznych aspektów sprawców pedofilii (przy czym artykuł ten, z uwagi na jego objętość, będzie miał swoją dalszą kontynuację jeszcze w dwóch kolejnych numerach), artykuł z obszaru LEGAL TECH, a także sprawozdanie z obywatelskiego projektu pn. Tour de Konstytucja PL.

Adw. Agnieszka Kapała-Sokalska Redaktorka naczelna Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Z radością kontynuujemy współpracę z Sędzią Sądu Rejonowego w Łobzie – panem Arkadiuszem Krupą, którego rysunki, tworzone specjalnie dla naszego czasopisma, wzbogacają poruszaną tematykę szczyptą humoru (niekiedy czarnego), dodając jej nieco dystansu.

W aktualnym numerze, gościnnie, materiał dla adwokatów jako przedsiębiorców, opublikowała Agencja Rozwoju Pomorza S.A. Przed nami w bieżącym roku jeszcze jedno wydanie Kwartalnika. Prosimy o przesyłanie materiałów najpóźniej do dnia 30.11.2021 roku.

W celu uporządkowania prac nad kolejnymi numerami, ustaliliśmy z góry i chcemy Państwu przekazać terminy przesyłania materiałów w 2022 roku: 1) do 28.02., 2) do 31.05., 3) do 31.08., 4) do 30.11.

Artykuły (wraz ze zdjęciem Autorki/Autora), jak również wszelkie sugestie i propozycje odnoszące się do Kwartalnika, prosimy przesyłać na maila: kwartalnik@adwokatura.gdansk.pl.

Bardzo zachęcamy do zaangażowania się we współtworzenie z nami tego ważnego dla naszej społeczności pisma.

Pozdrawiamy serdecznie,

Adw. Albert Kolor Redaktor

Redakcja

Adw. Dominika Merchel-Hinc Redaktorka 3

Okiem Dziekana Szanowni Państwo, Lato już definitywnie za nami, dzieci powróciły do szkoły, a nam przyszło powrócić do pracy na najwyższych obrotach po krótkim, jednak liczę że udanym, wypoczynku wakacyjnym. W ramach zwyczajowego dziekańskiego felietonu pozwolę sobie zrelacjonować Państwu najważniejsze wydarzenia ostatniego kwartału, jak również podzielić się naszymi samorządowymi planami na najbliższe, jesienne miesiące.

Wydarzeniem o największej doniosłości był XIII Krajowy Zjazd Adwokatury, który odbył się w dniu 17 września 2021 r. w formie zdalnej. Delegaci na KZA dyskutowali nad kierunkiem działań Adwokatury na najbliższe cztery lata. Z przedstawionych przez komisję wnioskową uchwał Krajowy Zjazd Adwokatury przez aklamację przyjął uchwały w sprawie ochrony praworządności oraz w sprawie reformy wymiaru sprawiedliwości i ochrony zawodu adwokata.

Ponadto Krajowy Zjazd Adwokatury podjął uchwały w sprawie: – wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań szkolenia aplikantów adwokackich, – ochrony zawodu adwokata, – poszerzenia zakresu spraw objętych przymusem adwokackim, – reformy systemu pomocy prawnej z urzędu, – wymaganych od adwokatów procedur w obszarze przeciwdziałania praniu „brudnych pieniędzy”, – współpracy z funduszami typu litigation funding, – zadań powierzonych Naczelnej Radzie Adwokackiej w kadencji 2021-2025.

Komisja regulaminowa zaproponowała zmiany w regulaminie KZA oraz zgromadzeń izb adwokackich. Zaproponowane zmiany dotyczące zasad głosowania podczas wyborów oraz dostępu do protokołów ORA i NRA dla adwokatów zostały podjęte przez KZA. Ponadto KZA przyjął uchwały w sprawie przyznania Wielkiej Odznaki Adwokatura Zasłużonym prof. dr. hab. Adamowi Strzemboszowi oraz pośmiertnie: Adw. dr. Romanowi Hrabarowi oraz Adw. Zbigniewowi Orłowi. Delegaci KZA nie przyjęli z kolei projektów uchwał: w sprawie zwołana Nadzwyczajnego Krajowego Zjazdu Adwokatury poświęconego zmianom Zbioru Zasad Etyki i Godności Zawodu, w sprawie transmisji obrad Naczelnej Rady Adwokackiej, w sprawie stroju urzędowego aplikantów adwokackich, w sprawie wprowadzenia możliwości wykonywania zawodu adwokata na podstawie umowy o pracę w sposób zabezpieczający niezależność adwokacką, w sprawie zniesienie zakazu reklamy.

Ostatnie miesiące obfitowały również w liczne, 4

organizowane przez naszą Izbę wydarzenia. Miały one charakter naukowy, ale zdarzały się także imprezy sportowe i turystyczno-rekreacyjne.

W dniu 28 sierpnia 2021 na Wydziale Prawa i Admi nistracji Uniwersytetu Gdańskiego odbyła się konferencja „Adwokackie HERstorie. Wolność i solidarność”. Celem wydarzenia było przybliżenie historii Kobiet w Adwokaturze oraz ich wpływu na kształt obecnej Adwokatury. Konferencja była znakomitą okazją do spotkania z członkiniami Palestry, które zjechały do Gdańska z całej Polski. Wydarzenie okazało się sukcesem naukowym i towarzyskim, również dzięki zaangażowaniu koleżanek z naszej Izby, w szczególności Pani Mecenas Dominiki Merchel-Hinc.

W sobotę 11 września 2021 w Europejskim Centrum Solidarności w Gdańsku odbyła się konferencja pt. ,,Edukacja i Prawo” otwierająca VIII sezon Kreatywnej Pedagogiki – projektu doskonalenia zawodowego nauczycieli przy Wydziale Rozwoju Społecznego Urzędu Miasta Gdańska. Współorganizatorem wydarzenia była Pomorska Izba Adwokacka w Gdańsku, którą reprezentowali Adw. Sylwia Grzybowska – Wicedziekan Okręgowej Rady Adwokackiej w Gdańsku, Adw. Jan Suchanek, Adw. dr Dominika Wetoszka, Adw. Dominika Merchel-Hinc, Adw. Agnieszka Kapała-Sokalska, Adw. Aleksandra Bogdańska oraz Adw. Małgorzata Głódkowska.

Przedstawiciele PIA uczestniczyli w panelu eksperckim oraz w dwóch panelach tematycznych, w ramach których wygłosili prelekcje dedykowane dyrektorom i nauczycielom szkół z obszaru województwa pomorskiego. Tematyką wystąpień były różnorodne aspekty prawne działalności placówek oświatowych.

Koordynatorami wydarzenia z ramienia Pomorskiej Izby Adwokackiej, a jednocześnie współprowadzącym spotkanie byli Adw. Dominika Merchel-Hinc z Komisji Edukacji Prawnej i Adw. Jan Suchanek – Przewodniczący Komisji ds. Komunikacji i Relacji Zewnętrznych.

W dniach 27-29 sierpnia 2021 odbyły się XLIII Mistrzostwa Polski Adwokatów w tenisie ziemnym które miały miejsce na kortach Klubu Tenisowego ARKA w Gdyni (ul. Juliana Ejsmonda 3) Klub Tenisowy ARKA. Wydarzenie obfitowało w różnorakie atrakcje, tradycyjnie cieszyło się wielkim zainteresowaniem i okazało się dużym sukcesem, dzięki wysiłkom organizatorów.

W ten sam weekend odbył się Turniej Golfowy o Puchar Dziekana Okręgowej Rady Adwokackiej w Gdańsku i IV Puchar Kancelarii Adwokackiej Borzdyńscy sp. p. w Elblągu, na polu golfowym SAND VALLEY w Pasłęku.

W dniach 1-3 października br. w Łodzi odbyły się I Mistrzostwa Adwokatury w Piłce Nożnej – ADWOKATURA CUP 2021 organizowane przez ORA Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Łódź we współpracy Komisją Integracji Środowiskowej, Kultury, Sportu i Turystyki przy Naczelnej Radzie Adwokackiej. Z dumą informuję o sukcesie Reprezentacji Pomorskiej Izby Adwokackiej w Piłce Nożnej, która ukończyła rozgrywki na III miejscu, zaś nasz kolega Adw. Maciej Syldatk został wybrany najlepszym zawodnikiem turnieju. Spośród 21 drużyn biorących udział w rywalizacji, lepsze okazały się jedynie zespoły z Poznania (I miejsce) i Opola (II miejsce). Pomorską Izbę Adwokacką reprezentowali: Adw. Janusz Masiak, Adw. Andrzej Wesołek, Adw. Maciej Syldatk, Adw. Łukasz Syldatk, Adw. Przemysław Czaicki, Adw. Michał Skuzjus, Adw. Michał Pietkiewicz, Adw. Mateusz Śliwiński, Adw. Sebastian Rudoman i Adw. Ernest Szubert.

Z ogromną radością przyjęliśmy sukcesy naszych kolegów Adw. Marka Karczmarzyka i Adw. Dr Tomasza Snarskiego. Adwokat Marek Karczmarzyk znalazł się wśród finalistów Konkursu Scenariuszowego SCRIPT PRO oraz zajął I miejsce w XV Konkursie Literackim im. Szaloma Asza z opowiadaniem „Skorupy”. Adwokat Tomasz Snarski został natomiast powołany w skład polskiej delegacji w CCBE na okres do dnia 31.12.2022 r.

Wakacyjne rozprężenie nie udzieliło się naszej Okręgowej Radzie Adwokackiej, która obradowała zgodnie z harmonogramem zajmując się wszelkimi aspektami funkcjonowania naszej Izby. W celu zwiększenia transparentności naszych posiedzeń, podjąłem decyzję o sporządzaniu krótkiej notki z każdych obrad, która następnie zamieszczana jest na stronie internetowej Izby, jak również na naszym profilu FB. Wierzę, że jej przystępna forma pozwoli Państwu przybliżyć zakres działań Rady, bez konieczności żmudnej lektury protokołów z posiedzeń, które siłą rzeczy mają charakter nieco bardziej formalny. Wprowadzone zostały nadto regularne dyżury członków Prezydium ORA w siedzibie Izby a godziny obecności poszczególnych osób znajdą się na naszej stronie internetowej.

Na dzień 15 października 2021 zaplanowaliśmy uroczyste ślubowanie dla młodych członków Palestry, którzy w tym roku z sukcesem przystąpili do egzaminu zawodowego. Wydarzenie uświetni Prezes NRA Przemysław Rosati, który zapowiedział swą obecność. Jednocześnie szeregi aplikantów zostały zasilone przez 64 młodych adeptów prawa, którzy zdali egzamin wstępny na naszą zawodową aplikację. Wszystkim raz jeszcze serdecznie gratuluję i życzę powodzenia na dalszej drodze kariery w adwokaturze.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Jako Pomorska Izba Adwokacka chcemy rozwijać współpracę z władzami samorządowymi i sektorem edukacyjnym. Głęboko wierzę, że obecność adwokatów w szkołach i na konferencjach środowisk pedagogicznych przyczyni się do szerzenia świadomości prawnej, ale również będzie punktem wyjścia do budowania pozytywnego wizerunku całej adwokatury.

Na specjalne zaproszenie Pani Prezydent Aleksandry Dulkiewicz, nasze koleżanki i koledzy będą uczestniczyć w Gdańskim Tygodniu Demokracji.

Będziemy prowadzić lekcje w szkołach i przedszkolach, a w dniu 12 października 2021 w Europejskim Centrum Solidarności odbędą się prelekcje i warsztaty prowadzone przez członków Komisji Edukacji i Komisji ds. Komunikacji i Relacji Zewnętrznych.

Już dziś chciałbym również zaprosić Państwa do czynnego udziału w VI Konferencji Naukowej Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku „Prawo rodzinne”, która odbędzie się w dniu 18 listopada 2021 roku w Wyższej Szkole Administracji i Biznesu im. E. Kwiatkowskiego w Gdyni. Tematyka Konferencji obejmuje zagadnienia z zakresu prawa rodzinnego – przemocy w rodzinie, kwestii majątkowych w rodzinie, zagadnień z zakresu międzynarodowego prawa rodzinnego, a także stosunków pomiędzy rodzicami, a dziećmi.

W tym roku po raz kolejny Pomorska Izba Adwokacka w Gdańsku pragnie rozszerzyć konferencję o panel dla aplikantów, studentów i doktorantów, którzy będą mogli wygłosić referat z zakresu prawa rodzinnego.

Tradycyjnie zachęcam Państwa do uczestnictwa w wydarzeniach izbowych – w tym najbliższym Szkoleniu Zawodowym w Jastrzębiej Górze, a także śledzenia informacji, które publikujemy na stronie internetowej i naszym profilu na FB. Nowością jest również profil naszej Izby na portalu Instagram, który został zainicjowany przez Panią Mecenas Małgorzatę Głódkowską. Życzę Państwu, aby pogoda pozwoliła nam nacieszyć się złotą polską jesienią i dotrwać w zdrowiu do zimy i okresu świąteczno-noworocznego, który będzie okazją do kolejnych spotkań i podsumowań.

Adw. Bartosz Golejewski Dziekan ORA

5

Artykuł Konferencja Adwokackie HERstorie na Dniach Wolności i Solidarności w Gdańsku Czas: 28 sierpnia 2021 Miejsce: Wydział Prawa i Administracji

Uniwersytetu Gdańskiego To było wydarzenie bez precedensu, czyli I Konferencja „Adwokackie HERstorie Wolność i Solidarność”, której organizatorem była Naczelna Rada Adwokacka wraz z Zespołem ds. Kobiet przy NRA, przy współpracy z Pomorską Izbą Adwokacką w Gdańsku, Uniwersytetem Gdańskim oraz Samorządem Województwa Pomorskiego. Konferencję objął patronatem Dziekan Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego.

Wybór miejsca nie był przypadkowy, bo jak nadmienił Bartosz Golejewski -dziekan Pomorskiej Izby Adwokackiej w Gdańsku, Gdańsk to stolica wolności i solidarności. Miasto, w którym można przypomnieć sobie o ważnych historycznych wydarzeniach w Europejskim Centrum Solidarności, co dzięki Marszałkowi Województwa Pomorskiego i Dyrektorowi ECS Basilowi Kerskiemu było możliwe dla wszystkich uczestników Konferencji zaraz po jej zakończeniu.

Konferencja „Adwokackie HERstorie. Wolność i Solidarność” została umieszczona jako wydarzenie towarzyszące w programie obchodów Dnia Wolności i Solidarności Europejskiego Centrum Solidarności, który co roku obchodzony jest w dniach 28-31 sierpnia w Gdańsku.

Głównym celem tej konferencji było pokazanie, że historia adwokatury zawiera wiele niezwykłych HER-storii, dzięki wyjątkowym sylwetkom kobiet, które z wielu powodów pozostają w cieniu mężczyzn, że nie ma historii adwokatury bez herstorii.

6

Uczestnik konferencji prof. Lech Krzyżanowski – członek Instytutu Historii Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach, badacz historii kobiet w sądownictwie i adwokaturze współautor książki „Temida wyemancypowana” wskazywał, że wielkim problemem herstorycznym jest to, że brakuje źródeł, z których wynikałaby wyjątkowość kobiet, gdyż kobiety pozostawały w przekonaniu, że to co robią, jest czymś zupełnie normalnym, naturalnym i nie muszą dbać o to, by ich herstoria została zapamiętana. Profesor Lech Krzyżanowski podkreślał znaczenie Konferencji, gdyż zwracał uwagę, że jedynym sposobem, aby herstorie zaistniały w większym rozmiarze, by historia nie była tylko historią mężczyzn, to konieczność dbania o źródła, o uwiecznianie wspomnień wyjątkowych kobiet, którymi się otaczamy.

Z kolei Pani Wiceprezes NRA Adw. Agnieszka Zemke – Górecka wspomniała o tym, że adwokatura jest piękna, bo jest bogata zarówno w talenty kobiet, jak i talenty mężczyzn. Z jakiegoś powodu jednak kobiety wciąż nie czują się wystarczająco w tym zawodzie zauważane, a problemy kobiet w większości pozostają dotychczas nierozwiązane systemowo.

Dzieje się tak, mimo iż, jak zapewniał Prezes Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysław Rosati: “Kobiety są istotne. Nadają tor światu, Europie, Polsce, Adwokaturze”.

Sędzia Ruth Bader Ginsburg w książce „Moimi słowami” uzasadniła potrzebę, konieczności udziału kobiet w pełnieniu ważnych ról społecznych, zawodowych i politycznych powołując się na słowa swojej koleżanki Sandry Day O’Connor pierwszej kobiety w Sądzie Najwyższym Stanów Zjednoczonych: „(…)Pierwszym krokiem do zdobycia władzy-

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

zarówno w przypadki mężczyzn, jak i kobiet – jest wyjście z cienia i narobienie szumu... Gdy kobiety zdobędą władzę, upadną bariery. Gdy społeczeństwo zobaczy, do czego jesteśmy zdolne, gdy same zobaczymy, do czego jesteśmy zdolne, pojawi się więcej kobiet podejmujących odważne działania i wszyscy na tym zyskamy. Całym sercem zgadzam się z tą wizją -RBG”.

Te słowa były kanwą fenomenalnej debaty fantastycznych kobiet zaproszonych do panelu pn. “Herstorie: Adwokatura, Temida, Akademia” adwokatek dr Katarzyny Gajowniczek-Pruszyńskiej (ORA Warszawa), Moniki Sokołowskiej (ORA Lublin) i Marii Janik (ORA Łódź), a także sędzi Beaty Morawiec i akademiczek prof. Joanny Kruczalak- Jankowskiej (UG) oraz dr Iwony Dadej (PAN w Berlinie).

Panelistki wskazywały również jak kształtowały się ich drogi w dojściu do tego czym się aktualnie zajmują i jakie miejsce miały w tym inne kobiety.

Wiele z nich sięgało w swojej pracy do ich dorobku, miały swoje prekursorki, patronki bądź inspiracje.

Adwokatka Maria Janik ze wzruszeniem wspominała o wyjątkowej patronce i serdecznej przyjaciółce Joannie Agackiej- Indeckiej, która zginęła przedwcześnie w katastrofie smoleńskiej.

W kolejnym panelu pn. „Obrończynie w procesach politycznych i wojskowych” o filozofii bycia adwokatem w czasach pierwszej Solidarności i w stanie wojennym w oparciu o osobiste doświadczenie i doświadczenia bliskich odpowiadały ikony kobiecej solidarności mec. Anna Bogucka-Skowrońska (Słupsk), mec. Roma Orlikowska-Wrońska (Sopot), a także mec. Magdalena Maciukiewicz (Kraków) z perspektywy córki słynnej Adw. Jolanty Ostrowskiej- Jaźwieckiej obrończyni w wielu procesach politycznych oraz mec. Piotr Kona (Łódź) syn wybitnej adwokatki Krystyny Skoleckiej-Kony, internowanej w stanie wojennym, obrończyni łódzkich włókniarek.

W tym miejscu nie sposób nie przedstawić krótkich informacji o tych wyjątkowych adwokatkach, gdyż napisały one piękną kartę polskiej adwokatury.

Anna Bogucka-Skowrońska – adwokat, senator I, II i IV kadencji, była sędzia Trybunału Stanu (2007-2015 II kadencje), została internowana w stanie wojennym na kilka dni jako jedyna kobieta w tym regionie (Strzebielinko, Fordon w Bydgoszczy) jedna z 10 adwokatów w Polsce.

Po zwolnieniu przewodniczyła Ośrodkowi Słupskiego Biskupiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i Ich Rodzinom, współpracującym z Komitetem Prymasowskim. Brała udział w kilkudziesięciu procesach politycznych, broniąc społecznie takich działaczy opozycji, jak Lech Wałęsa, Zbigniew Romaszewski, Anna Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

7

Walentynowicz, czy Bogdan Lis. W latach 1983– 1989 członkini Komitetu Helsińskiego.

Romana Orlikowska-Wrońska – adwokat, od 1980 do 1981 była prawnikiem w Biurze Interwencji przy Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność”. Po wprowadzeniu stanu wojennego współpracowała z Komitetem Prymasowskim. Do 1989 była obrońcą w około czterdziestu procesach politycznych.

Od 1989 związana z polską strukturą Amnesty International brała udział w organizowaniu i rejestracji krajowego oddziału AI. W późniejszych latach jako adwokat występowała przed Europejskim Trybunałem Praw Człowieka, reprezentując rodziny ofiar katastrofy promu Jan Heweliusz. 17 listopada 2011 Sejm VII kadencji wybrał ją na sędziego Trybunału Stanu.

Krystyna Skolecka-Kona – adwokat z najdłuższą praktyką w Łodzi, wpis na listę adwokatów uzyskała 16 grudnia 1954 roku w Łodzi. Dwukrotny Kierownik Komisji Szkolenia Aplikantów w łódzkiej Izbie Adwokackiej, trzykrotny członek Okręgowej Rady Adwokackiej w Łodzi, egzaminator egzaminów adwokackich, wieloletni wykładowca zasad etyki zawodu dla adeptów sztuki adwokackiej, wieloletni wykładowca procedury karnej, prawa karnego matrerialnego oraz zasad etyki, przewodnicząca jury w konkursach krasomówczych dla aplikantów adwokackich, gorliwa orędowniczka etosu adwokata. W okresie strajków łódzkich pro bono broniła łódzkich robotnic, jako jedyna kobieta adwokat w Polsce została internowana 31 grudnia 1981 roku na mocy Dekretu o stanie wojennym z 13 grudnia 1981 roku (przebywała w warszawskim więzieniu w Olszynce Grochowskiej i obozie Kobiet Polskich w Gołdapii), jej wspomnienia z tego okresu opublikowała w powieści „Dekret na czarownice”.

HERstorie kobiet – adwokatek opowiedziane przez Adw. Annę Bogucką-Skowrońską i Adw. Romanę Orlikowską-Wrońską, a także wspomnienia przytoczone przez Adw. Magdalenę Maciukiewicz i Adw. Piotra Konę, potwierdziły, że kobiety są odważne, waleczne, potrafią stawiać czynny opór w sytuacjach, które budzą ich niezgodę. Emocje związane z tymi HERstoriami wycisnęły łzy wzruszenia u wielu uczestników Konferencji.

Po reakcji uczestników można ocenić, iż cele konferencji „Adwokackie HERstorie” określone przez organizatorów zostały zrealizowane.

Adwokat Kamila Kasprzak z Lęborka, członkini stowarzyszenia adwokackiego Defensor Iuris w pokonferencyjnych refleksjach napisała: „(...)

Myślę, że takie spotkania są niezmiernie istotne, 8

gdyż pozwalają przede wszystkim kobietom inspirować się sobą nawzajem. Tylko my kobiety rozumiemy, jak ciężko jest połączyć pracę zawodową z macierzyństwem i dbaniem o rodzinę. Tylko my kobiety wiemy, jak wielką trudność sprawia nam należyte wycenianie naszej pracy i właściwe stawianie granic klientom czy też współpracownikom. Tylko my kobiety zdajemy sobie sprawę z tego, ile wysiłku nas kosztuje wypracowanie własnej marki i renomy na rynku, tak aby cieszyć się szacunkiem i poważaniem wśród klientów, ale także w gronie osób reprezentujących wymiar sprawiedliwości.”

Dziękuję wszystkim wyjątkowym osobom, które przyjęły moje zaproszenie i tym wszystkim, którzy przyczynili się do zaistnienia tego herstorycznego wydarzenia w szczególności Adw. Monice Sokołowskiej, Adw. Dominice Merchel-Hinc, Pani Marszałkini Agnieszce Kapale-Sokalskiej, dr Adw. Katarzynie Gajowniczek-Pruszyńskiej, r.pr. Jakubowi Puszkarskiemu z UG, Dziekanowi PIA w Gdańsku Bartoszowi Golejewskiemu i Prezesowi Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysławowi Rosatiemu, a także uczestniczkom i uczestnikom z palestry, którzy przyjechali do gościnnego Gdańska, by wysłuchać ale i tworzyć z nami wspólnie nowy rozdział w życiu Adwokatury – HER- storie.

Podsumuję Konferencję słowami Adw. Moniki Sokołowskiej Przewodniczącej Zespołu ds. Kobiet przy Naczelnej Radzie Adwokackiej: „Ta Konferencja jest (była) perspektywą kobiecą. Perspektywą, z której my jako kobiety możemy opowiedzieć o nas, o kobietach, o historii kobiet w Adwokaturze, bo kobiety współtworzyły i współtworzą Adwokaturę. Nadają jej kształt. Nadają jej znaczenie. Tworzą jej etos. Wzbogacają o kobiecą perspektywę. To jest bardzo ważne”.

Oby więcej takich możliwości poznania kobiecej perspektywy. Do zobaczenia za rok – na kolejnej wyjątkowej Konferencji w gronie niezwykłych, inspirujących kobiet, bo nie możemy zapomnieć również o słowach Prezesa Naczelnej Rady Adwokackiej Przemysława Rosatiego, który apelował do zgromadzonych kobiet: “Bądźcie dla nas, tak jak jesteście, wielką inspiracją. Inspirujcie nas i wtedy Adwokatura będzie wolna i solidarna”, bo Adwokatura jest Kobietą.

Adw. Danuta Wawrowska Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Artykuł Przegląd orzecznictwa Sądu Najwyższego I. Początek biegu terminu zażalenia na zarządzenie o zwrocie pozwu.

Sąd Najwyższy, w uchwale z dnia 2 lipca 2021 roku, zapadłej pod sygn. akt: III CZP 38/20, odpowiedział na pytanie prawne o treści: „Czy zwięzłe wskazanie zasadniczych powodów rozstrzygnięcia przy wydaniu zarządzenia o zwrocie pozwu na podstawie art. 357 § 5 k.p.c. w zw. z art. 362 k.p.c. powoduje, że termin do złożenia zażalenia na to zarządzenie biegnie od dnia jego doręczenia?” Sąd ten wskazał, iż powyższy termin biegnie od dnia doręczenia uzasadnienia zgłoszonego na żądanie strony w terminie tygodnia od dnia doręczenia zarządzenia.​ II. Zadośćuczynienie za krzywdę spowodowaną przez produkt niebezpieczny.

W uchwale z dnia 6 lipca 2021 roku, zapadłej pod sygn. akt: III CZP 34/20, Sąd Najwyższy wyjaśnił, że w razie uszkodzenia ciała lub wywołania rozstroju zdrowia sąd może przyznać poszkodowanemu przez produkt niebezpieczny odpowiednią sumę tytułem zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę, a podstawą prawną jest art. 445 § 1 w związku z art. 4491 § 1 kc. Sąd ten wskazał ponadto, że na pokrzywdzonym nie spoczywa ciężar udowodnienia, jaka przyczyna spowodowała niebezpieczny charakter produktu.

III. Powództwo o alimenty a postępowanie uproszczone.

Sąd Najwyższym udzielił odpowiedzi na pytanie prawne dotyczące stanu prawnego ukształtowanego ustawą z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1469 ze zm.) w odniesieniu do spraw o zasądzenie świadczeń alimentacyjnych z powództwa małoletniego dziecka przeciwko rodzicowi, której wartość przedmiotu sporu nie przekracza dwudziestu tysięcy złotych. Pytanie dotyczyło tego, czy takie postępowanie podlega rozpoznaniu w postępowaniu uproszczonym (art. 5051 § 2 pkt 2 k.p.c.). Sąd Najwyższy wskazał, że nie podlega. Uchwała wydana została w dniu 16 lipca 2021 roku, pod sygn. akt: III CZP 44/20.

IV. Właściwość sądu.

W uchwale z dnia 16 lipca 2021 roku, sygn. akt: III CZP 32/20, Sąd Najwyższy odpowiedział na pytanie: „Czy w stanie prawnym ukształtowanym na mocy ustawy z dnia 4 lipca 2019 r. o zmianie ustawy – Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2019 r., poz. 1469) właściwym do rozpoznania zażalenia na postanowienie sądu pierwszej instancji co do nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela jest inny skład tego sądu, czy też sąd drugiej instancji?”, wyjaśniając, że zażalenie na postanowieGdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

nie sądu pierwszej instancji w przedmiocie nadania tytułowi egzekucyjnemu klauzuli wykonalności na rzecz następcy prawnego wierzyciela rozpoznaje inny skład tego sądu (zażalenie poziome).

V. Koszty sądowe.

Sąd Najwyższy, odpowiadając w uchwale z dnia 16 lipca 2021 roku, sygn. akt: III CZP 49/20, na pytanie prawne dotyczące opłaty stałej w kwocie 100 zł od wniosku o doręczenie orzeczenia od odmowie zwolnienia od kosztów sądowych wraz z uzasadnieniem, wskazał, że taki wniosek nie podlega tej opłacie.

Podstawę prawną stanowi art. 25b ust. 1 ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, jedn. tekst: Dz.U. z 2020 r., poz. 755, ze zm.

VI. Dopuszczalność wniesienia zażalenia.

W uchwale Sądu Najwyższego z dnia 20 sierpnia 2021 roku, sygn. akt: III CZP 59/20, Sąd ten odpowiedział na pytanie prawne o treści: „Czy zażalenie wniesione w terminie tygodniowym od dnia doręczenia odpisu postanowienia z uzasadnieniem, mimo niezgłoszenia wniosku o takie doręczenie, jest dopuszczalne?” Sąd Najwyższy skonstatował, że takie zażalenie, wniesione pomimo niezgłoszenia wniosku, o którym mowa w art. 357 § 21 kpc, podlega odrzuceniu jako niedopuszczalne. W tym miejscu przypomnieć warto brzmienie wspomnianego art. 357 § 21 kpc. Stanowi on, że postanowienie wydane na posiedzeniu niejawnym sąd uzasadnia tylko wtedy, gdy podlega ono zaskarżeniu, i tylko na żądanie strony zgłoszone w terminie tygodnia od dnia doręczenia postanowienia. Postanowienie z uzasadnieniem doręcza się tylko tej stronie, która zażądała sporządzenia uzasadnienia i doręczenia postanowienia z uzasadnieniem.

VII. Obalenie domniemania zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym.

Sąd Najwyższy, w uchwale z dnia 8 września 2021 roku, sygn. akt: III CZP 28/21, przesądził, że domniemanie zgodności wpisu z rzeczywistym stanem prawnym, o którym mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (t.j.

Dz. U. z 2019 r., poz. 2204 ze zm.), także w odniesieniu do wpisu hipoteki, może zostać wzruszone – jako przesłanka rozstrzygnięcia – w innej sprawie cywilnej niż sprawa o uzgodnienie treści księgi wieczystej z rzeczywistym stanem prawnym (art. 10 tej ustawy).

Adw. Agnieszka Kapała-Sokalska 9

Artykuł Zasiedzenie przez spadkobiercę udziałów we współwłasności spadkowej nieruchomości, należących do innych spadkobierców.

Część 2.

O tym, czy posiadanie udziałów jest samoistne, rozstrzyga stan woli posiadacza i jej uzewnętrznienie, który taką swoją wolę manifestuje jednoznacznymi i czytelnymi zachowaniami1, przez takie czynności faktyczne, które wskazują na samodzielny, rzeczywisty i niezależny od woli innej osoby stan władztwa nad nieruchomością. Świadomość „właścicielska” zasiadującego spadkobiercy lub jej brak, rzutuje zaś tylko na jego dobrą albo złą wiarę i w konsekwencji na długość okresu zasiadywania.2 Sama wiedza decyduje tylko o dobrej lub złej wierze władającego nieruchomością, natomiast wola o charakterze tego władztwa.

Jak już wskazano spadkobierca zasiadujący udziały innych obowiązany jest wykazać, że podejmowane przez niego czynności faktyczne zmierzały bezpośrednio do pozbawienia innych spadkobierców możliwości korzystania z nieruchomości, a w konsekwencji pozbawienia ich własności udziałów, zaś brak elementu wyraźnego kwestionowania uprawnień pozostałych spadkobierców skutkuje niespełnieniem przesłanka zasiedzenia z art. 172 k.c., a to samoistnego posiadania cudzych udziałów.3 Nie należy ograniczać się instytucji zasiedzenia udziałów jedynie na korzyść tylko tych spadkobierców, którzy są znacząco skonfliktowani z innymi spadkobiercami, „bo stanowiłoby to pochwałę pieniactwa. Czym innym jest niekulturalne zachowanie względem innych osób, a czym innym działanie jednoznacznie manifestujące wolę pozbawienie innych osób możliwości władania rzeczą, a w konsekwencji własności nieruchomości. Nie każda taka manifestacja wymaga zachowania niekulturalnego.”4 Nienaruszalność prawa własności stanowi gwarancję konstytucyjną, od której tylko ustawowo wprowadza się odstępstwa, a zasiedzenie jest poważnym wyjątkiem od tej zasady. Dlatego też wszelkie wątpliwości powinny być tłumaczone na korzyść ochrony własności udziałów, a nie na korzyść zasiadującego.5 W przypadku nabycia ułamkowych części nieruchomości przez zasiedzenie, terminy zasiedzenia udziałów poszczególnych spadkobierców mogą być różne. Różnica terminów zasiedzenia może być następstwem takich okoliczności jak: różne terminy 1 Postanowienie SN z dnia 15 września 2011 r., II CSK 25/11 2 Postanowienie SN z dnia 14 lipca 2010 r., V CSK 17/10 3 Por. postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie, sygn. akt: II Ca 2407/17 4 Postanowienie Sądu Okręgowego w Krakowie, z dnia 7 kwietnia 2016 r.,sygn. akt II Ca 706/15 5 Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 28 października 2003 r., P 3/03, OTK-A 2003 r., Nr 8, poz. 82).

10

rozpoczęcia zasiadywania poszczególnych udziałów, różne terminy upływu zasiedzenia przeciwko poszczególnym współwłaścicielom z uwagi na ich małoletniość (art. 173 k.c.), lub zasiadywanie udziałów między małżonkami,6 istnienie złej wiary przy obejmowaniu posiadania jednego udziału, a dobrej drugiego.

Decydujące znaczenie dla oceny dobrej lub złej wiary posiadacza ma jego świadomość przy obejmowaniu w posiadanie udziału innego spadkobiercy we wspólnym prawie. Jeżeli towarzyszy temu błędne lecz usprawiedliwione okolicznościami przekonanie, że przysługuje mu wykonywane przez niego prawo, to jest posiadaczem w dobrej wierze.7 Uważam jednakże, że dobra wiara przy zasiadywaniu przez spadkobiercę udziałów innych współspadkobierców winna być oceniana szczególnie wnikliwie. Zasiadujący spadkobierca z reguły zna pozostałych spadkobierców i wie do kogo należą udziały w nieruchomości, co jest zazwyczaj wynikiem dziedziczenia udziałów w spadkowej nieruchomości na podstawie ustawy.8 Szczególna sytuacja występuje wówczas gdy wszyscy spadkobiercy są już ujawnieniu w dziale II księgi wieczystej prowadzonej dla spadkowej nieruchomości.

Jak trafnie wskazał Sąd Okręgowy w Gdańsku w wyroku z dnia 28 czerwca 2016 r., specyficzna jest sytuacja, w której posiadacz nieruchomości twierdzi, że włada danym gruntem w dobrej wierze. Co prawda sytuacja tak nie jest wykluczona, ale co do zasady należy uznać ją za wyjątek. /.../ nieruchomości stanowią szczególną kategorię rzeczy, dla której to jest prowadzony powszechny rejestr w postaci ksiąg wieczystych, w których to z kolei ujawnia się prawa związane z tą nieruchomością, w tym przede wszystkim własność. Szczególne znaczenie w tym 6 Por. postanowienie Sądu Okręgowego w Sieradzu z dnia 24 sierpnia 2016 roku, sygn. akt I Ca 328/16, „bieg zasiedzenia przeciwko małżonkowi rozpoczyna się dopiero w chwili ustania albo unieważnienia małżeństwa.” Z art. 175 w zw. z art.

121 pkt 3 k.c. wynika, że bieg zasiedzenia nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu między małżonkami – przez czas trwania małżeństwa. Zawieszenie ma charakter wzajemny i dotyczy każdej ze stron. Zasiedzenie przeciwko małżonkowi nie biegnie bez względu na rodzaj ustroju majątkowego, w którym małżonkowie pozostają, a pozostawanie małżonków w faktycznym rozłączeniu nie wyłącza skutków przewidzianych w art. 121 k.c..

7 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 października 2003 r., IV CK 115/02.

8 Por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 19 maja 1998 r., II CKN 770/97, który uznał, że nie można przyjąć, aby w dobrej wierze był spadkobierca obejmujący w posiadanie nieruchomość spadkową, w sytuacji gdy wie, że są inni spadkobiercy powołani do dziedziczenia.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

kontekście należy przypisać zasadzie jawności ksiąg wieczystych sformułowanej w art. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (tekst jedn. Dz.U. z 2013 r., poz. 707 w zm.). Zgodnie z nią księgi wieczyste są jawne i nie można zasłaniać się nieznajomością wpisów w księdze wieczystej ani wniosków, o których uczyniono w niej wzmiankę.

Co prawda zasada ta nie wyłącza expressis verbis zastosowania zasady z art. 7 k.c., jednakże trudno sobie wyobrazić, ażeby prowadziła ona do innego skutku.9 Decydującym momentem dla oceny, czy posiadaczowi należy przypisać dobrą, czy złą wiarę, jest chwila uzyskania przez niego posiadania udziałów innych spadkobierców. Późniejsze zmiany świadomości posiadacza pozostają już bez wpływu na tę ocenę. Obowiązuje tu zasada mala fides superveniens non nocet.10 Dla oceny woli posiadania nieruchomości w określony sposób mogą mieć istotne znaczenie zachowania posiadaczy zarówno w okresie wymaganym do zasiedzenia własności, jak też po jego upływie.11 W przypadku zasiadywania udziału przez współwłaściciela nieruchomości termin, od którego zaczyna biec zasiedzenie liczony jest dopiero od chwili, z którą zasiadający współwłaściciel rozszerzył zakres swojego posiadania ponad realizację uprawnienia do współposiadania i korzystania z całej nieruchomości, jednakże przy zasiedzeniu nieruchomości spadkowej termin ten nie może biec wcześniej niż od dnia otwarcia spadku.

Gdy spadkobierca posiada wyłącznie we własnym imieniu nieruchomość, która była uprzednio w wyłącznym posiadaniu spadkodawcy, bieg zasiedzenia na korzyść tego spadkobiercy rozpoczyna się dopiero z chwilą otwarcia spadku.

Objęcie po otwarciu spadku spadkowej nieruchomości w wyłączne posiadanie samoistne przez kilku spadkobierców, skutkuje tym, że zasiedzenie pozostałych udziałów biegnie samodzielnie na korzyść każdego z nich. W przypadku śmierci jednego ze spadkobierców w okresie zasiadywania, bieg terminów zasiedzenia tak udziału zmarłego spadkobiercy jak i pozostałych udziałów, biegnie na korzyść jego 9 Sygn. akt XV C 1018/14, w składzie: Przewodniczący: SSO Dorota Kołodziej, Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Gdańsku.

10 Tak np.: Kodeks cywilny. Komentarz, red. dr Konrad Osajda, Rok wydania: 2016, Wydawnictwo: C.H.Beck, Wydanie: 13, teza 51 lit. b., Kodeks cywilny. T. I. Komentarz. Art. 1–44910, red. prof. dr hab. Krzysztof Pietrzykowski, Rok wydania: 2015, Wydawnictwo: C.H.Beck, teza 12, Stanisław Rudnicki, Komentarz do Kodeksu cywilnego Księga druga Własność i inne prawa rzeczowe, Wydanie 5, W. PR. LexisNexis, W-wa 2003, s.205-206, teza 21, Zygmunt Konrad Nowakowski w: System prawa cywilnego, Prawo własności i inne prawa rzeczowe, tom II, Ossolineum 1977, s.335, i inni Autorzy.

11 Tak SN w postanowieniu z dnia 7 stycznia 2009 r., II CSK 405/08).

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

spadkobierców, a nie na korzyść dotychczasowych zasiadujących współwłaścicieli. Tylko jego spadkobiercy będą mogli doliczyć okres jego posiadania.12 Spadkobierca osoby, która zasiadywała udziały w nieruchomości, lecz do chwili śmierci nie nabyła ich przez zasiedzenie, może żądać stwierdzenia zasiedzenia na swoją rzecz z zaliczeniem okresu posiadania spadkodawcy w takiej części, w jakiej po nim dziedziczy.13 Wyrażoną w art. 176 k.c. zasadę doliczania czasu posiadania poprzednika w stosunku do nieruchomości, która była w posiadaniu spadkodawcy, stosuje się na korzyść wszystkich spadkobierców, nie można jej więc stosować jej tylko na korzyść tego z nich, który posiada nieruchomość wyłącznie we własnym imieniu. W takim wypadku bieg zasiedzenia rozpoczyna się dopiero z dniem otwarcia spadku.14 Dla pozostałych zasiadujących spadkobierców ewentualny termin zasiedzenia udziałów zmarłego spadkobiercy, będzie zaś biegł od dnia otwarcia spadku po nim.

Gdy żaden ze spadkobierców nie posiada nieruchomości spadkowej wyłącznie we własnym imieniu, każdy spadkobierca może przy obliczaniu terminu zasiedzenia doliczyć czas posiadania spadkodawcy do czasu swego współposiadania.15 Zasiedzenie tak samych udziałów w spadkowej nieruchomości, jak i zasiedzenie określonej części spadkowej nieruchomości, są wyłączone w przypadku zawarcia przez spadkobierców umowy podziału spadkowej nieruchomości quoad usum, nawet w sposób dorozumiany. Skutkiem takiej umowy jest, że każdy ze spadkobierców pozostaje nadal współposiadaczem całości nieruchomości, ale jednocześnie wyłącznie korzystającym z wydzielonej mu do korzystania części nieruchomości, a więc posiadaczem zależnym wydzielonej umownie części nieruchomości. Sytuacja taka nie może prowadzić do zasiedzenia ani wydzielonych części nieruchomości, ani udziałów innych spadkobierców.16 Fakt, iż początkowo spadkobierca nie był posiadaczem samoistnym udziału, także i w przypadku 12 Pr. wyrok SN z 2 lutego 2017 r., I CSK 260/16 – „otwarcie spadku prowadzi do wwiązania spadkobiercy w tę sytuację, co przede wszystkim oznacza, że jeżeli poprzednik był posiadaczem samoistnym rzeczy, spadkobierca staje się takim posiadaczem i następuje to bez potrzeby faktycznego obejmowania tej rzeczy we władanie, nabywa też wszystkie roszczenia jakie w związku z posiadaniem przysługiwały poprzednikowi, korzysta z domniemań wynikających z posiadania, może doliczać czas posiadania poprzednika, jeżeli posiadanie poprzednika zmierzało do nabycia prawa”.

13 Tak orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 13 lipca 1993 r., sygn. akt II CRN 90/93.

14 Tak: G. Bieniek, S. Rudnicki, Nieruchomości Problematyka prawna, LexisNexis, Warszawa 2005, s. 830.

15 Tak: postanowienie SN z dnia 7 maja 1986 r., III CRN 60/86, OSNC 1987/9/138.

16 Postanowienie SN z 11 października 2002 r., I CKN 1009/00.

11

podziału nieruchomości do korzystania, nie eliminuje na przyszłość możliwości zamiany charakteru jego posiadania z zależnego na samoistne. Spadkobierca może przekształcić władanie zależne udziałów innych spadkobierców we władanie całą nieruchomością jak wyłączny jej właściciel. W tym przypadku szczególnie trudnym będzie jednakże wykazanie przez niego samoistnego charakteru posiadania całej nieruchomości, a zwłaszcza wskazanie momentu zamanifestowania na zewnątrz zmiany charakteru posiadania spadkowej nieruchomości, tak osobom trzecim, jak i pozostałym spadkobiercom.

Przy tzw. nieformalnym dziale spadku, który powoduje, że współspadkobiercy stają się posiadaczami samoistnymi wydzielonych im umownie części, zasiedzenie tych wydzielonych umownie części jest możliwe, bo współspadkobiercy dokonując nieformalnego podziału nieruchomości na fizycznie wydzielone części, korzystają z tych części, zgodnie z wolą własną, jak i wolą pozostałych spadkobierców, jak pełnoprawni właściciele. Spadkobiercy osoby, która posiadała samoistnie nieruchomość, lecz do chwili śmierci nie nabyła jej własności mogą w drodze umownego działu spadku (art. 1037 § 1 k.c. w zw. z art. 1038 § 2 k.c.) przenieść nabyte w wyniku dziedziczenia udziały w samoistnym posiadaniu nieruchomości na rzecz jednego ze współspadkobierców, który po otwarciu spadku objął w faktyczne posiadanie całą nieruchomość. Do przeniesienia posiadania nie jest konieczne zachowanie szczególnej formy (art. 1037 § 2 k.c.). Może więc dojść do tego nawet w drodze czynności konkudentnych (art. 60 k.c.). Wówczas, o ile zostały spełnione przesłanki z art. 176 § 1 zd. 2 oraz § 2 k.c. spadkodawca, który nabył udziały w samoistnym posiadaniu nieruchomości od pozostałych spadkobierców, może doliczyć w całości do okresu własnego posiadania, okres posiadania spadkodawcy.17 Przypomnieć się godzi, że w przypadku gdy zasiadujący spadkobierca w dniu w którym następuje zasiedzenie udziałów w spadkowej nieruchomości, pozostaje w związku małżeńskim, zasiedzenie następuje na korzyść obojga małżonków, bowiem w skład majątku wspólnego wchodzą także prawa nabyte w wyniku zasiedzenia. Warunkiem jest zakończenie terminu zasiedzenia w czasie trwania wspólności ustawowej. Bez znaczenia pozostaje zaś początek biegu terminu, a więc czy datuje się on na czas przed zawarciem związku małżeńskiego, czy na okres trwania wspólności. Obojętnym jest i to, że posiadanie samoistne związane było ze spadkową nieruchomością, w której udział przysługiwał tylko jednemu małżonkowi, jako jego majątek osobisty. Jeżeli przesłanki z art. 172 k.c. spełnili oboje małżonkowie, sąd 17 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 16 maja 2019 r., I CSK 104/19 i postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 7 września 2016 r., IV CSK 691/15.

12

stwierdza nabycie prawa na ich rzecz na zasadach wspólności.18 Na skutek zasiedzenia udziały zasiedziane wejdą w skład majątku wspólnego małżonków, a nieruchomość stanowić będzie: własność jednego małżonka co do udziału nabytego przez niego przez dziedziczenie oraz współwłasność łączną małżonków na zasadach małżeńskiej wspólności majątkowej co do udziałów nabytych w drodze zasiedzenia.

Sprawa o stwierdzenie zasiedzenia udziałów rozpoznawana jest w trybie nieprocesowy i jest to postępowanie samodzielnie.19 Inaczej sytuacja przedstawia się wówczas gdy już jest wszczęta lub zostanie następnie wszczęta sprawa o dział spadku.

Sąd Najwyższy w uchwale Pełnego składu Izby Cywilnej z dnia 15 grudnia 1969 r.,20 wskazał co następuje: Stosownie do dyspozycji art. 685 k.p.c. w toku postępowania działowego sąd rozstrzyga spory o to, czy pewien przedmiot należy do spadku. Spadkobierca, który twierdzi że nabył przez zasiedzenie własność nieruchomości stanowiącej poprzednio własność spadkodawcy, może w postępowaniu działowym wystąpić o stwierdzenie zasiedzenia. Zarzut spadkobiercy, że stał się właścicielem takiej nieruchomości na podstawie przepisów o zasiedzeniu, zmierza w istocie do osiągnięcia takiego samego skutku, wobec czego zarzut ten należy traktować jako wniosek o stwierdzenie zasiedzenia i rozpoznać w postępowaniu działowym, jeżeli w tym przedmiocie nie orzeczono już w odrębnym postępowaniu.

Z chwilą wszczęcia postępowania o dział spadku stwierdzenie zasiedzenia przez spadkobiercę nieruchomości spadkowej może nastąpić tylko w tym postępowaniu (art. 684, 685 i 688 k.p.c. w związku z art. 618 par. 2 k.p.c.). Będącą w toku sprawę o stwierdzenie zasiedzenia przekazuje się do dalszego rozpoznania sądowi prowadzącemu postępowanie o dział spadku. Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia sąd prowadzący sprawę o dział spadku może rozstrzygnąć bądź w postanowieniu wstępnym (art. 685 k.c.), bądź w sentencji postanowienia działowego.

Jeżeli kwestia zasiedzenia jest między uczestnikami sporna, z reguły jest wskazane wydanie postanowienia wstępnego.

18 Por. uchwała Sądu Najwyższego z dnia 28 lutego 1978 r. (III CZP 7/78, OSNC 1978/9/153), własność nieruchomości nabyta przez jednego ze współmałżonków w drodze zasiedzenia wchodzi w skład majątkowej wspólności ustawowej, gdy bieg terminu zasiedzenia zakończył się w czasie trwania wspólności ustawowej.

19 Szerzej Dominika Wetoszka Wniosek o stwierdzenie zasiedzenia w: Prawo cywilne Podręcznik dla aplikantów, Praca zbiorowa, C.H.Beck 2019, s.143-146.

20 III CZP 12/69 – Wytyczne wymiaru sprawiedliwości i praktyki sądowej w sprawach o dział spadku obejmującego gospodarstwa rolne, Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Cywilna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych rok 1970, Nr 3, poz. 39.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Do sporów wymienionych w art. 618 § 1 k.p.c., tj do sporów o własność należy żądanie stwierdzenia, że jeden ze współwłaścicieli nabył rzecz wspólną lub jej fizycznie wydzieloną część na własność przez zasiedzenie. Żądanie takie należy zgłosić w postępowaniu o zniesienie współwłasności i to pod rygorem art. 618 § 3 k.p.c.. Konieczność rozpoznania wniosku w postępowaniu o dział spadku i zniesienie współwłasności powoduje, że traci on swoją odrębność procesową, wtapiając się w to postępowanie.

Za trafnością tego stanowiska przemawia przede wszystkim brzmienie art. 618 k.p.c., którego paragraf pierwszy wyraźnie stanowi, że rozstrzyganie o wymienionych w nich kategoriach sporów odbywa się w postępowaniu o zniesienie współwłasności. /../ następuje więc skomasowanie w jednym postępowaniu i rozstrzygnięcie wzajemnych roszczeń współwłaścicieli w jednej sprawie, pod rygorem utraty możliwości ich późniejszego dochodzenia (art. 618 § 3 k.p.c.). /.../ Niezależnie bowiem od tego, co jest przedmiotem decyzji jurysdyk.c.yjnej, rozstrzygnięcie zapada w sprawie o zniesienie współwłasności.21 Spadkobierca, któremu przysługują udziały w spadkowej nieruchomości, ma prawo podjęcia obrończych działań faktycznych i prawnych dla niedopuszczenia do utraty własność udziałów na skutek ich zasiedzenia przez innego spadkobiercę.

Sam wniosek spadkobiercy o stwierdzenie nabycia spadku nie przerywa biegu zasiedzenia w stosunku do spadkobiercy, który jest posiadaczem nieruchomości należącej do spadku Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 8 lipca 1960 r.22, wyjaśnił, że przerwę przedawnienia może wywołać tylko ak.c.ja zaczepna, nie wystarcza natomiast do osiągnięcia tego celu zgłoszenie zarzutów w postępowaniu wszczętym na wniosek innej osoby.

Przerwę biegu zasiedzenia może wywołać tylko taka

ak.c.ja zaczepna, która zmierza do przerwy (ustania) tego posiadania. Nie przerywa biegu zasiedzenia np. powództwo o ustalenie prawa własności.23 Wniosek spadkobiercy o stwierdzenie praw do spadku nie jest czynnością przedsięwziętą bezpośrednio w celu spowodowania przerwy (utraty) posiadania ze strony spadkobiercy, który jest samoistnym posiadaczem nieruchomości należącej do spadku.

Sąd Najwyższy w orzeczeniu z dnia 29 kwietnia 1966 r.24, wyjaśnił, że w postępowaniu o stwierdzenie nabycia spadku sąd nie może się zajmować w ogóle zagadnieniem zasiedzenia, gdyż w tym postępowaniu chodzi o ustalenie kręgu uprawnionych do spadku spadkobierców, z udziałem których dopiero mogą być rozpoznane wszelkie spory o własność przedmiotu wchodzącego w skład spadku.25 Bieg zasiedzenia przerywa natomiast wniosek o dział spadku, wszczynający postępowanie z udziałem zasiadującego spadkobiercy.

W postanowieniu o dziale spadku sąd może wszak nakazać spadkobiercy, który włada nieruchomością w całości lub części, wydanie jej temu spadkobiercy, któremu przypada ona w wyniku działu (art. 688 w związku z art. 624 k.p.c.). Postępowanie o dział spadku może zatem doprowadzić do utraty posiadania ze strony dotychczasowego posiadacza, tym samym wniosek spadkobiercy, który nie jest posiadaczem lub jest tylko posiadaczem innej części nieruchomości objętej spadkiem, należy uznać za czynność przerywającą zasiedzenie.26 Bieg zasiedzenie przerywają też czynności alternatywne, a to wszczęcie mediacji czy zawezwanie do próby ugodowej.

21 Por. postanowienie Sądu Najwyższego z 26 marca 2002 r., IV CKN 38/01.

22 2 CR 182/60 (OSN 1961, poz. 83).

Adw. Andrzej Koziołkiewicz

23 Postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2017 r., IV CSK 303/16, gdzie SN wskazał, że chodzi o wniesienie powództwa lub wniosku, skierowanego przeciwko posiadaczowi, na rzecz którego biegnie termin zasiedzenia, mający na celu bezpośrednio pozbawienie go posiadania rzeczy i odzyskania posiadania przez właściciela.

24 III CZP 46/68.

25 Szerzej: Andrzej Koziołkiewicz Wniosek o stwierdzenie nabycia spadku w: op. cit. w przypisie 41, s. 192-196.

26 Uchwała Sądu Najwyższego z dnia 18 czerwca 1968 r., III CZP 46/68, OSNCP 1969 nr 4, poz. 62, por. też Andrzej Koziołkiewicz Wniosek o dział spadku w: op. cit s. 204 -205

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

13

Artykuł Kryminologiczne i kryminalistyczne aspekty sprawców pedofilii.

Zarys problematyki.

Część 2 (artykuł będzie opublikowany w 4 częściach)

1.1. Zaburzenia Psychoseksualne Kolejnym ostatnim z filarów, składających się na istotę zjawiska sprawców pedofilii, bez którego nie sposób rozważać tego zagadnienia, jest zaburzenie psychoseksualne. Zaburzenia psychoseksualne jako trzeci czynnik składający się na przestępstwa z lubieżności – a tym samym przestępstwa pedofilii – stanowią istotną przyczynę tego zjawiska a co za tym idzie naruszenia obowiązującego systemu prawa karnego. Cechuje je znaczna stałość z trudem podlegają modyfikacji i najczęściej ograniczają możliwość pokierowania przez sprawcę swoim postępowaniem, co jest istotne z punktu widzenia art.

31 k.k. Ogólnie rzecz ujmując w kontekście badanego zjawiska zaburzenia psychoseksualne to grupa zaburzeń funkcjonowania seksualnego obejmująca różnorodne formy, które zazwyczaj dzieli się na kategorię: Odmienności seksualne (polegających na występowaniu nietypowych nieakceptowanych społecznie form zaspokojenia popędu seksualnego, Zaburzenia tożsamości płciowej (brak akceptacji własnej płci),Wykorzystanie seksualne, Dysfunkcje seksualne (zaburzenia osiągnięcia zaspokojenia seksualnego), Zaburzenia na tle seksualnym (to stany patologiczne związane z seksualnością człowieka)1.

Według Klasyfikacji Amerykańskiego Towarzystwa psychiatrycznego (DSM), tylko w obrębie trzech warstw życia erotycznego można mówić o patologii.

A więc o stanie, w którym istnieje wysokie prawdopodobieństwo naruszenia porządku prawnego.2 Z perspektywy badanego zjawiska przestępstw i sprawców pedofilii należy zaznaczyć, że zarówno dla prawa karnego, jak i psychologii sądowej szczególną rolę odgrywają zaburzenia preferencji seksualnej.

Preferencje seksualne. To trzecia z pięciu warstw życia erotycznego, które są efektem wypracowanym przez specjalistów w zakresie zdrowia psychiatrycznego i uznawane na całym świecie jako klasyfikacja DSM3. Preferencje seksualne dotyczą określenia, jakie obiekty wywołują największą stymulację seksualną lub na jakich czynnościach seksualnych ludzie się skupiają4.

1 J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…., s. 171174.

2 Ibidem, s 173-174. J. Wciórka, Kryteria diagnostyczne według DSM-IV-TR, Warszawa 2008.

3 E. Hbzda – Śiwek, zaburzenia osobowości jako problem psychologicznej diagnozy penitencjarnej, s. 358-360. J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…, s. 173.

4 J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…, s. 173.

14

Tak więc trzecim czynnikiem towarzyszącym nierozerwalnie przestępstwom z lubieżności, a zatem i również przestępstwom pedofilii są zaburzenia seksualne. Zaburzenia seksualne w literaturze przedmiotu były klasyfikowane różnie. Określano je mianem zboczeń5, dewiacji6, parafilii. W obecnym stanie zrezygnowano z określenia „zboczenia seksualne” w kontekście zaburzeń seksualnych. Powoli rezygnuje się też z pojęcia „dewiacji”. Oba te pojęcia obecnie funkcjonują pod jedną nazwą parafilii, która obejmuje swoim zakresem pojęciowym zaburzenia preferencji seksualnych. Jednakże dopuszczalne jest używanie pojęcia dewiacji w sensie zachowania sprawcy rozumiejąc przez to parafilię- zaburzenia preferencji seksualne głównie ze względów estetycznych.

Należałoby w tym miejscu poświęcić odrobinę miejsca pojęciu „parafilia”. Otóż parafilia, to zaburzenia preferencji seksualnych dotyczących nieprawidłowości w wyborze obiektu seksualnego (np. pedofilia) lub nieprawidłowych preferencji w zakresie aktu seksualnego (np. sadyzm)7. Według klasyfikacji ICD, osoba odczuwa powtarzający się, nasilony popęd i ma wyobrażenia seksualne dotyczące niezwykłych przedmiotów lub działań. Realizuje ten popęd, zgodnie z jego odczuciem i z tego powodu wyraźnie cierpi. Preferencja występuje co najmniej od 6 miesięcy8. Wg Kapłan i Sadock, zaburzenia seksualne charakteryzujące się niezwykłymi, dewiacyjnymi lub dziwacznymi impulsami, fantazjami i zachowaniami. Według Bullough, erotoseksualny i psycholo5 Zboczenia – Ogólnie mówiąc zboczenia płciowe polegają na odchyleniach w kierunku popędu seksualnego (in obiecto) lub na nieprawidłowym sposobie jego realizacji. Za zboczenia płciowe uważają tylko takie zaburzenia seksualne, które mają charakter zboczeń, lecz przy tym skłonności zboczone nie są akceptowane przez osobnika lub jego partnera, szkodzą ich zdrowiu lub przyczyniają się do naruszania porządku współżycia w społeczeństwie. K. Imieliński, Zaburzenia psychoseksualne, Warszawa 1973, s. 141-154.

6 Dewiacja – rozumiana była w kontekście odchylenia od norm społecznie obowiązujących. Czyli zachowania będące sprzeczne, naruszające określoną normę prawną/postępowania w obowiązującym porządku prawnym. Z. L. Starowicz, Podstawy seksuologii, s.228-233; A. Siemaszko, Granice Tolerancji. O teoriach zachowń dewiacyjnych Warszawa 1993, s. 27-44, 77-86, 169. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne dewiacje seksualne zdefiniowało jako „istotne cechy zaburzeń, w których do podniecenia seksualnego konieczne są dziwaczne obrazy lub akty – Z.L. Starowicz, seksuologia sądowa, s. 107.

7 J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…, s. 174.

8 Z.L. Starowicz, Podstawy seksuologii…, s. 226-227; Z.L. Starowicz, seksuologia sądowa…, s. 102.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

giczny stan charakteryzujący się powtarzalną reakcją i obsesyjnym uzależnieniem na niezwykły lub społecznie nieakceptowany bodziec. Godlewski używa terminu — dewiacja seksualna i definiuje ją następująco: trudne do precyzyjnego zdefiniowania i różnie opisywane zaburzenia potrzeby seksualnej (popędu płciowego). Cechą charakterystyczną dewiacji jest według niektórych autorów dziwaczność potrzeby seksualnej, stale bądź okresowo i długotrwale występujące uzależnienie od czynników niezwykłych albo nie do przyjęcia. Dewiacja może występować na przemian ze stanem normalnym, zachowanie dewiacyjne może być bardziej pożądane, niż zachowanie normalne, ale może też być jedynym podniecającym i zaspokajającym9.

Zgodnie z powyższym Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (DSM-TR10), wyodrębniło następujące kryteria – charakteryzujące parafilie. Są to: Powtarzające się fantazje seksualne lub występujące stale potrzeby seksualne związane z przedmiotami, dziećmi, dorosłymi bez ich zgody z cierpieniem lub upokarzaniem siebie i/lub innych osób, Wymienione wyżej fantazje występują przez okres dłuższy niż 6 miesięcy, Zachowania te wywołują znacząco klinicznie obniżenie nastroju i niepokój lub niedostosowanie w życiu społecznym, zawodowym lub w innych ważnych dziedzinach społecznych11.

Reasumując zachowanie parafilne można scharakteryzować w następujący sposób jako: Naglący, uporczywy, przymusowy i silny popęd do zachowań dewiacyjnych, o zróżnicowanym natężeniu, który występuje prawie tylko u mężczyzn, w ramach którego występuje odtwarzanie dewiacyjnych obrazów w fantazjach seksualnych, koncentrowanych na wąskiej grupie obiektów nieodgrywających większej roli, objawiających się ich rytualizacją, skutkiem którego jest niemożność tworzenia związku z partnerem – partner wybierany z rozsądku jako nosiciel cech wzbudzających podniecenie seksualne12.

Wspomniana powyżej Klasyfikacja Zaburzeń Psychicznych Amerykańskiego Towarzystwa Psychiatrycznego wyróżnia osiem rodzajów preferencji w zakresie aktu seksualnego. Zwarzywszy na szeroką tematykę owych zagadnień w naukach medycznych, przedmiot pracy wymaga skupienia się tylko na takich, które w szczególności zagrażają systemowi obowiązującego porządku prawnego oraz związane są z analizowanym zagadnieniem.

Sadyzm. To osiąganie satysfakcji seksualnej przez psychiczne i/lub fizyczne znęcanie się nad partnerem. Jedna z częściej spotykanych parafilii.

Pojęcie sadyzmu wprowadził do seksuologii w 1886 roku Krafft-Ebing w monografii „Psychopatia seksualna”13. Termin wywodzi się od nazwiska francuskiego pisarza Donatien Alphonse markiza de Sade’a (1740-1814)14. Według K. Imielińskiego sadyzm to zboczenie polegające na tym, że sprawianie cierpienia drugiemu człowiekowi wywołuje rozkosz seksualną. Sadyzm (algolagnia activa) rzadko występuje w postaci izolowanej. Zazwyczaj występuje razem z masochizmem (algolagnia passiva), przy czym jedna z tych skłonności dominuje. Stąd też nazwa sadomasochizm15. W związku z powyższym sadyzm seksualny polega na tym, że wywołanie pobudzenia seksualnego i takiego spełnienia jest osiągane przez upokorzenie partnera, zadawanie mu psychicznego i fizycznego cierpienia. Znęcanie się nad partnerem seksualnym może przybrać formę gryzienia, bicia, szczypania itp. W skrajnych formach czyli w przypadkach przestępstw związanych z seksualnością, sprawca może dniami torturować uwięzioną ofiarę gdzieś w piwnicach swego domu a nawet pozbawić ją życia. Jak wskazuje Gierowski, Paprzycki wielu seryjnych zabójców jest sadystami16. Sadyzm w związku z przestępstwami związanymi z seksualnością ma istotne znaczenie bowiem w tejże grupie osób mających tego typu zaburzenia preferencji seksualnych znajdują się osoby o takim nasileniu zburzeń preferencji, którzy w skrajnej formie sadyzmu, mogą dokonywać najcięższych czynów zabronionych, których szczytowa forma może przybrać charakter mordu z lubieżności17. Jak zaznaczono powyżej sadyzm może mieć różne formy tj.: 1) sadyzm tzw. lekki, gdzie rozkosz spowodowana jest obezwładnieniem partnera i jego upokorzeniem przez słowa i działania, 2) ciężki, gdzie rozkosz osiągana jest przez bicie, gryzienie, chłostanie i sprawianie silnego bólu; wskutek bicia czasem partner krwawi, co dodatkowo wzmaga rozkosz, 3) najcięższa, to mord z lubieżności. Rozkosz osiągana tu jest przez zabijanie, a następnie rozczłonkowanie ofiary. Sprawia ją wydobywanie wnętrzności, wycinanie narządów płciowych, piersi itp. z ciepłego ciała. Towarzyszy temu silne podniecenie seksualne, erekcja i wytrysk nasienia. Czasem dochodzi do odbycia stosunku z ofiarą tuż po jej zamordowaniu18. E. Fromm z kolei wyodrębnia trzy rodzaje sadyzmu: 1) uzależnienie innych od siebie, dążenie do kontrolowania i wła-

9 Ibidem, s. 102.

10 podręcznik z klasyfikacją zaburzeń psychicznych wydawany przez Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA).

11 Z.L. Starowicz, Podstawy seksuologii…, s. 227.

12 Ibidem, s. 227.

13 Z. L Starowicz, Seksuologia…, s. 110.

14 J. Leszczyński, Zabójstwo na tle seksualnym, Warszawa 1995, s. 8-11.

15 K. Imieliński, Zaburzenia…,, s. 180.

16 J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…., s. 176.

17 J Widacki, Zabójca z motywów…., s. 19.

18 K. Imieliński, Zaburzenia…, s. 181.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

15

dzy, 2) wykorzystywanie, eksploatowanie innych, 3) chęć zadawania innym cierpienia lub oglądania ich cierpienia19. Do najważniejszych form sadyzmu seksualnego prof. Lew Starowicz zalicza 1) sadyzm fantazyjny, 2) sadyzm bierny, 3) wampiryzm seksualny, 4) mord z lubieżności20. Z punktu widzenia badanego zjawiska w kręgu naszych zainteresowań znajdują się w szczególności te dwie ostatnie formy sadyzmu.

Wampiryzm seksualny to bowiem odmiana sadyzmu połączona z fetyszyzmem. Krew pełni rolę fetyszu. Źródłem podniecenia seksualnego jest widok lub smak krwi drugiej osoby a wiąże się to z drapaniem, gryzieniem, piciem krwi, a w skrajnych formach z pożeraniem ciała partnera. Mord z lubieżności Skrajna odmiana sadyzmu, w której źródłem rozkoszy seksualnej jest mordowanie ofiary. Zdaniem L. Wachholza w tym przypadku zabójstwo popełniane jest zamiast odbycia stosunku płciowego. Zabijanie lub zabicie ofiary dostarcza sprawcy satysfakcji analogicznej do tej jaką, każdej osobie mieszczącej się w granicach normy daje zakończenie stosunku21.

Należałoby również uwzględnić pogląd na występowanie tego zjawiska wyrażony w pracy Anny C. Salter, znany psycholog, której teorie na temat sprawców przestępstw buduje na podstawie przeprowadzanych przez siebie badań, dlatego cennych w przedmiotowej pracy jak i występowania tego zjawiska. Jej zdaniem Sadyzm jest pociągiem seksualnym do zadawania bólu, cierpienia, zastraszania lub poniżania, dla doznania rozkoszy seksualnej. Na podstawie przeprowadzonych badań wskazuje, że sadystów może podniecać przemoc seksualna, ale i sama przemoc. Wskazuje ponadto, na odmienności we wskazanej oficjalnej definicji sadyzmu w DSM-IV a rzeczywistością. Bowiem w wyniku badań przeprowadzonych na sadystach, (będących zabójcami z lubieżności, gwałcicielami oraz pedofilami o skłonnościach sadystyczno-kazirodczych, którzy gwałcili małoletnie dzieci), wskazywali oni często o uogólnionej euforii, która zadaniem autorki zdaje się mniej koncentrować na narządach płciowych a bardziej przypomina ten rodzaj upojenia, który wywołują narkotyki22.

Reasumując sadyzm z punktu widzenia obowiązujących norm prawnokarnych staje się wtedy niebezpiecznym gdy dochodzi do takiego nasilenia zaburzeń w sferze seksualnej, iż sprawca w wyniku nasilających się stale fantazji nie jest wstanie zaspokoić swojego popędu w inny sposób, którego skutkiem jest powzięcie w wymiarze procesu motywacyjnego, woli by realizować te fantazje połączone z agresją bez zgody drugiej osoby, którego skutkiem

przed, w trakcie czy też po wypełnieniu znamion zgwałcenia może być śmierć ofiary.

Przechodząc do meritum, tematu naszego artykułu, odpowiedzmy zatem na pytanie czym jest „pedofilia”.

Według K. Imielińskiego pedofilia jest to skłonność do podejmowania kontaktów seksualnych z dziećmi. Może być pierwotna lub rozwijać się wtórnie, obok istniejącego normalnego popędu seksualnego23. Postać pierwotna pedofili przybiera postać zaburzenia preferencji, w którym to stanie atrakcyjnie seksualnie są tylko dzieci. Wtórna z kolei może powstać jednocześnie z normalnym popędem seksualnym24. Według klasyfikacji ICD pedofilia jest to utrwalona lub dominująca skłonność do aktywności seksualnej z dzieckiem lub dziećmi w wieku przed dojrzewaniem. Sprawca ma co najmniej 16 lat i jest co najmniej o 5 lat starszy od swojej ofiary25.

Zgodnie z DSM pedofila charakteryzuje się występowaniem co najmniej przez okres 6 miesięcy fantazji i zachowań seksualnych związanych z aktywnością seksualną z dzieckiem/dziećmi przed okresem dojrzewania płciowego26. K. Imieliński wyróżnia pedofilie prawdziwą, która charakteryzuje się przymusowym, natrętnym pożądaniem kontaktów seksualnych z dziećmi oraz pedofilię zastępcza, która objawia się podejmowaniem kontaktów seksualnych z dziećmi na skutek braku możliwości utrzymywania ich z osobami dorosłymi. W literaturze przedmiotu podkreśla się, że w tego typu parafilii u sprawców przestępstw (pedofilów), spostrzega się cechę fetyszyzmu, gdyż właściwym bodźcem podniecającym jest niedojrzałość ciała dziecięcego. Sprawcy tego typu przestępstw za obiekt pożądania (pedofilii), mają dziecko przed okresem dojrzewania.

Zaznaczyć trzeba, iż cecha „niedojrzałości ciała dziecka” czy też dziecko będące w fazie przedpokwitaniem jest istotna i charakterystyczna dla sprawców pedofili typu pierwotnego. Jak wynika z badań przeprowadzonych przez Annę Salter, fakt występowania u dziecka elementów dojrzewania zniechęca sprawcę do dalszego wykorzystywania. Tak było w przypadku pastora, którego przykład podaje (na którym przeprowadzała badania), który wykorzystywał seksualnie ministrantów. W przykładzie tym sprawca zrezygnował z dalszego wykorzystywania, jak zauważył elementy owłosienia na narządach chłopca27.

Charakterystyczne jest dla tego typu parafilii, iż płeć dziecka dla sprawcy przestępstwa nie ma żadnego znaczenia może być to dziewczynka lub też chłopiec istotne jest by byli przed fazą pokwitania

19 20 21 22

23 24 25 26 27

J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…, s. 176.

Z.L. Starowicz, Seksuologia…, s. 110-112.

J. Widacki, Zabójca z motywów…, s. 20.

A.C. Salter, Drapieżcy. Pedofile, gwałciciele i inni przestępcy seksualni, Poznań 2005, s. 120-124.

16

K. Imieliński, Zaburzenia…, s. 176.

J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…, s. 177.

Z.L. Starowicz, Seksuologia…, s. 127.

Z.L. Starowicz, Podstawy…, s. 235.

A. C. Salter, Drapieżcy…, s. 66-104.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

(niedojrzali płciowo)28. Akt taki może się składać z: a) niedojrzałych pieszczot, b) aktów zboczonych, c) właściwych stosunków29, d) zgwałceń e) zgwałceń, których skutkiem jest śmierć małoletniej ofiary (zabójstwo z lubieżności) Według badań przeprowadzonych na sprawcach pedofilii przez Annę C. Salter wynika, że można ich podzielić na: 1) takich, którzy odczuwają pociąg seksualny tylko do dzieci, 2) osoby, u których pociąg do dzieci współwystępuje z pociągiem również do osób dorosłych, 3) którzy molestują, ponieważ są osobnikami aspołecznymi, psychopatycznymi i uważają, że mają do tego prawo, 4) oraz takich, którzy są zbyt nieśmiali albo zakompleksieni, by nawiązać intymne stosunki z dorosłymi30. Wskazać należy w tym miejscu, że tego typu parafilie u osób, którzy czują pociąg seksualny tylko do dzieci występuje już w okresie wczesnego dojrzewania, który to współwystępuje z fantazjami seksualnymi dotyczących odbywania stosunków z dziećmi. Tak podaje sprawca, z którym autorka przeprowadzała badania: - „Ile miałeś lat, kiedy zacząłeś snuć fantazje seksualne o dzieciach?

- trzynaście albo czternaście - Kiedy w trzech miesiącach poprzedzających popełnienie przestępstwa masturbowałeś się, to jak często podczas masturbacji miałeś fantazje seksualne z udziałem dzieci?

- cały czas31”.

Pedofilia jak wykazuje autorka, w zakresie zarówno podmiotowym, jak i przedmiotowym posiada różne postacie. Na przykładach badanych sprawców przez Annę Salter można wyróżnić pedofilie: 1) w postaci kazirodczej, 2) w postaci sadystycznej, 3) można również wymienić sadystyczno-kazirodczą, 4) psychopatyczną – oszukiwanie dla samego oszukiwania sprawia tego typu sprawcom seksualnym satysfakcje, a gwałty i molestowania seksualne wynika z okoliczności – „bo może”.

Są to drastyczne obrazy, które autorka przytacza słowami badanych skazanych sprawców32.

1.2. Czynniki Warunkujące Jak już była o tym mowa przestępstwa z lubieżności, w których skład wchodzą przestępstwa oraz sprawcy pedofilii, warunkowane są przez trzy czynniki tzw. Filary – można je nazwać stałymi „constans” które występują u każdego typu sprawcy w różnym zakresie, z kolei warunki kształtujące te czynniki to, jak była również o tym mowa tzw. Warunki, beha28 29 30 31 32

K. Imieliński, Zaburzenia…, s. 177.

Ibidem, s. 176-178.

A.C Salter, Drapieżcy, s. 97.

Ibidem, s. 91.

Ibidem, s. 91.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

wioralne, biologiczne, społeczne i psychologiczne33.

Warunki, o których mowa wyżej stanowią również trzeci sposób na wyjaśnienie agresji seksualnej.

Jest to tak zwane ujęcie behawiorystyczne. Istota tego ujęcia polega ogólnie rzecz ujmując na koncentrowaniu się na czynnikach zewnętrznych, jakim otoczenie warunkuje nasze dobre lub złe zachowanie. Ujęcie próbuje wyjaśnić źródło agresji uwzględniając różne warunki w zachowaniu człowieka, które mają wpływ na agresję, zaburzenia psychoseksualne czy tzw. dewiacje. wyróżnia ona: Warunkowanie klasyczne. Próbuje upatrywać agresję seksualną w nieskończonej ilości warunkowych bodźców seksualnych (zależnych od występowania czegoś lub kogoś), niemających pierwotnie takiego charakteru, z których mogą wynikać najbardziej brutalne i wynaturzone formy zaspokojenia seksualnego34.

Warunkowanie instrumentalne. Bada tzw. „spontaniczną aktywność” próbuje wyjaśnić problem powstawania różnych rodzajów przestępstw seksualnych jak np. wpływ fantazji seksualnych na późniejsze realne doświadczenia w tej sferze aktywności, upatrując w nich możliwość powstawania wypaczonych odruchów seksualnych (dewiacyjnych form zaspokojenia seksualnego), które w zderzeniu z realną aktywnością w sferze stosunków seksualnych powoduje agresję. Agresja wywoływana jest z tego powodu, gdyż nie pokrywa się z tą fantazją35.

Np. odbycie stosunku seksualnego z małoletnią osobą, która w fantazji sprawcy wyraża chęć i zadowolenie z takiego aktu36.

Warunkowanie społeczne. Chodzi o identyfikację jednego podmiotu w mniejszym lub większym stopniu z drugim – niekoniecznie będącą osobą realną. Jednym słowem upatruje agresywnych zachowań seksualnych wziętych z wzorców niekoniecznie istniejących w rzeczywistości37. Np. z filmów- charakterystyka „super samca” czy też z filmów erotycznych. Na tej podstawie utrwalenie dewiacyjnego zachowania wynikłego z określonego stereotypu np. że kobiety skrycie pragną zostać zgwałcone, że nie można zgwałcić prostytutki itp.38.

Ponadto w ramach tych warunków wyróżnia się czynniki, w których upatruje się źródło agresji seksualnej.

Podejście ewolucyjne. Proponuje biologiczne wyjaśnienie zjawiska, badając agresję seksualną z perspektywy rozwoju gatunku ludzkiego, Podejście socjobiologiczne. Wychodzi z zało33 M. P. Bogusiewicz, przestępstw z lubieżności…, Szczecin 2016r. s.16-38 34 Ibidem, s. 20-23.

35 Ibidem, s. 20-23.

36 Z.L. Starowicz, Przemoc seksualna s. 56-61.

37 K. Pośpieszył, Przestępstwa…, s. 20 -23.

38 J.K. Gierowski, L.K Paprzycki, Niepoczytalność…., s. 185.

17

żenia, że skłonności mężczyzn do stosowania siły w celu uzyskania kontaktów seksualnych wyewoluowały w toku rozwoju gatunku ludzkiego.

Podejście etiologiczne (biologiczno-socjalizacyjne) – czyli tzw. Zintegrowana teoria wyjaśnienia etiologii przestępczości seksualnej W. Marshalla i H. Barberee. Dopatruje się ona przyczyn przestępczości seksualnej w czynniku biologicznym i socjalizacyjnym, które pozostają we wzajemnych interakcjach. Ogólnie rzecz ujmując chodzi o dwa procesy, które kształtują człowieka. Tzn. biologiczne w zakresie nabywania umiejętności realizacji potrzeby seksualnej (czynnik biologiczny), oraz doświadczenia z dzieciństwa w kontekście kulturowym wyrażające się w postaci zdolności nawiązywania intymnych więzi ukształtowanych na bazie relacji z matką (czynnik socjalizacyjny) – ich brak prowadzi do izolacji skutkujące porażkami w kontaktach

18

społecznych, złość wobec kobiet- skłaniające do poszukiwania lub wykorzystywania sytuacji do szukania obiektów bezpiecznych, mniej wymagających od kobiet (dzieci), albo podejmowania działań odwetowych (zgwałcenia) – z drugiej strony chodzi o nabywanie na podstawie mechanizmów wytworzonych w rodzinie, radzenia sobie z agresją czyli wzorzec nagradzania i karania39.

39 Ibidem, s. 189.

Apl. adw. Marek Piotr Bogusiewicz

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Artykuł Rewolucja adwokatów Jeden z bohaterów dzieła Szekspira, rzeźnik Dick, towarzysz przywódcy buntu przeciwko królowi Henrykowi VI, sugeruje rozpoczęcie reformy państwa od likwidacji stanu prawniczego: „Na początek zabijmy wszystkich prawników”. Słowa te mogłyby pozornie wskazywać, że prawnicy jako grupa zawodowa służą przede wszystkim ochronie aktualnego porządku społecznego, reprezentują poglądy konserwatywne, dążąc do utrzymania politycznego status quo w państwie (podobnie uważał francuski myśliciel A. de Tocqueville). Taka antyreformistyczna postawa jest częściowo kształtowana w toku studiów wyższych, które charakteryzuje podejście formalno-dogmatyczne, wyznaczając dość ograniczoną perspektywę udziału prawników w kulturze. Z drugiej strony, można pokusić się o postawienie tezy, że to właśnie przedstawiciele środowiska prawniczego mają znaczący wpływ na dynamikę przemian społeczno-politycznych (także rewolucyjnych), zarówno w przeszłości, jak i współcześnie.

Patrząc z perspektywy historycznej, wszystkie nowożytne rewolucje z XVII i XVIII w. miały swój początek w debatach na zgromadzeniach przedstawicielskich, z udziałem prawników. W czasie „chwalebnej rewolucji” z lat 1688-1689, gdy tron angielski powierzono Marii i Wilhelmowi Orańskiemu, zaś uchwalony Bill of Rights gwarantował wyższość parlamentu nad władzą królewską (zgodnie z zasadą „król panuje, ale nie rządzi”), to właśnie prawnicy pełnili kierowniczą rolę tego politycznego zrywu.

Doktryna supremacji brytyjskiego parlamentu zasadniczo różni się od doktryny suwerenności narodu, charakterystycznej dla USA i Francji, która następnie – za ich pośrednictwem – została zaadaptowana w państwach europejskich. Środowisko prawnicze zapewniło polityczne przywództwo w czasie rewolucji amerykańskiej i francuskiej w XVIII w., zaproponowało także nową koncepcję legitymizacji władzy opartej na rządach republikańskich. Warto podkreślić, że 25 z 56 sygnatariuszy Deklaracji Niepodległości USA należało do profesji prawniczych (np. T. Jefferson, J. Adams, A. Hamilton, J. Marshall), zaś pierwsza faza rewolucji we Francji jest określana w literaturze mianem „rewolucji adwokatów”, gdyż prawie połowa posłów stanu trzeciego była prawnikami (np. M. Robespierre, L. de Saint-Just, G. Danton, G. Couthon).

Społeczny aktywizm prawników wiąże się często z kontestacją istniejących warunków społeczno-politycznych, nie tylko w ramach obowiązującego porządku prawnego, ale nawet przy użyciu radykalGdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

nych środków, takich jak obywatelskie nieposłuszeństwo czy zamach stanu (np. W. Lenin, M. Gandhi, F. Castro czy N. Mandela mieli wykształcenie prawnicze…). Przedstawiciele zawodów prawniczych podejmują podobną inicjatywę również w czasach współczesnych. Jak podkreślono w kodeksie etyki europejskich prawników rola prawnika nakłada na niego zobowiązania moralne i prawne m.in. w stosunku do społeczeństwa, dla którego istnienie wolnego i niezależnego zawodu wymagającego poszanowania pewnych fundamentalnych zasad jest podstawowym środkiem ochrony praw człowieka w obliczu władzy państwowej oraz innych interesów społeczeństwa. Z kolei w amerykańskim kodeksie etyki prawniczej wskazano, że prawnik powinien m.in. doskonalić wiedzę prawniczą, wykraczającą poza jej zastosowanie dla klientów, wykorzystywać tę wiedzę w zakresie reformowania prawa i działać na rzecz ulepszenia edukacji prawniczej. Praktyczna realizacja tych postulatów jest widoczna w wielu różnych państwach, np. masowe protesty prawników w Pakistanie przeciwko naruszaniu konstytucji przez prezydenta (2007-2009), marsz milczenia prawników z Hongkongu przeciwko polityce rządu w Pekinie (2019), marsz tysiąca tóg w Polsce przeciwko nowelizacji przepisów o odpowiedzialności dyscyplinarnej sędziów (2020). Wykonywanie zawodu zaufania publicznego jest nie tylko przywilejem, ale również zobowiązaniem do ochrony wolności zarówno w jej sensie pozytywnym („wolność do”), jak i negatywnym („wolność od”).

Przejawem szczególnego, społecznego zaangażowania przedstawicieli zawodów prawniczych jest udzielanie pomocy prawnej w konkretnych sprawach sądowych. Czynny udział adwokatów w głośnych procesach przyciąga nie tylko uwagę mediów, ale ponadto może mieć wpływ na zmianę przepisów prawa lub dotychczasowej linii orzeczniczej. Dzięki sumienności adwokatów Jacka Greenberga i Thurgood Marshalla Sąd Najwyższy USA wydał w sprawie Brown v. Board of Education of Topeka z 1954 r. precedensowy wyrok, co przyczyniło się do zniesienia segregacji rasowej w amerykańskich szkołach.

Profesjonalna pomoc adwokata Johna Paula Franka w sprawie Miranda v. Arizona z 1966 r. umożliwiła wprowadzenie w USA generalnego obowiązku odczytywania osobie aresztowanej jej podstawowych praw (słynna formuła: You have the right to remain silent. Anything you say can and will be used against you in a court of law…). Z kolei działania adwokata Anthony’ego Amsterdama doprowadziły w 1972 19

r. do uznania ówczesnych procedur orzekania kary śmierci za niezgodne z konstytucją USA, co skutkowało tymczasowym wstrzymaniem wykonywania tej kary na szczeblu federalnym.

We współczesnych państwach demokratycznych prawnikom zostaje przypisana szczególna funkcja społeczna, polegająca na podejmowaniu działań zmierzających do podporządkowania dyskursu politycznego regułom prawnym, zabezpieczeniu praw jednostki przed zakusami władzy, jak również wychowawczym oddziaływaniu na społeczeństwo. Środowisko prawnicze w obronie imponderabiliów walczy słowem, piórem i umysłem, przejawiając tym samym społeczny aktywizm i kształtując świadomość społeczną, mimo że bezpośrednie rezultaty

20

często nie są widoczne na pierwszy rzut oka. Wydaje się, że praca adwokatów-cichych buntowników, na pozór zgłębiających jedynie prawnicze meandry w zaciszach kancelarii lub sądów, prowadzi do pozytywnych przeobrażeń nie tylko w życiu jednostek, ale również w szerszych kręgach społecznych.

Adw. Karol Gregorczuk

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Sprawozdanie Tour de Konstytucja PL

8 sierpnia 2021 w centrum Warszawy przy Pałacu Kultury odbył się Wielki Finał bezprecedensowego, obywatelskiego, ogólnopolskiego wydarzenia Tour de Konstytucja PL, z okazji setnej rocznicy uchwalenia pierwszej pełnej Konstytucji po odzyskaniu przez Polskę niepodległości, którego pomysłodawcą i inicjatorem był Robert Hojda Prezes Kongresu Obywatelskich Ruchów Demokratycznych.

Była to – współorganizowana z mieszkańcami wszystkich regionów Polski, dwumiesięczna podróż „kapsuły” ze specjalnym zwojem Konstytucji, który podpisywali uczestnicy wydarzeń regionalnych tworząc historyczny egzemplarz.

Tour de Bus odwiedził 90 miast przejeżdżając 7549,78 km km od Tatr, aż po Bałtyk, a mieszkańcy zabrali do domów ponad 10.000 egzemplarzy Konstytucji RP. Celem tego niezwykłego wydarzenia była popularyzacja zapisów Konstytucji i praktyki ustrojowej wytworzonej przez ponad 20 lat obowiązywania obecnej ustawy zasadniczej. Ale także edukacja i to od najmłodszego pokolenia, bowiem

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

obrona praw obywatelskich w świetle ostatnich wydarzeń nabrały szczególnego znaczenia dla każdego bez względu na wiek.

Patronat honorowy nad wydarzeniem Tour de Konstytucja PL objął prof. Adam Bodnar Rzecznik Praw Obywatelskich VII kadencji, a do współtworzenia zostali zaproszeni aktywiści obywatelscy ze wszystkich regionów Polski, prodemokratyczne organizacje i stowarzyszenia, ludzie kultury i lokalni liderzy m.in. Helsińska Fundacja Praw Człowieka, stowarzyszenie sędziów IUSTITIA i THEMIS, stowarzyszenie prokuratorów LexSuperOmnia, stowarzyszenie adwokackie Defensor Iuris, Komitet Obrony Demokracji, Protest z Wykrzyknikiem, #Wolne Sądy, Ogólnopolski Strajk Kobiet, Radomianie dla Demokracji i Zbigniew Hołdys. To oni zdecydowali o formie edukacji obywatelskiej, którą proponowali mieszkańcom . To również oni zaproponowali, aby połączyć prezentację zapisów konstytucji ze spotkaniem mieszkańców na świeżym powietrzu. To oni, reprezentując różne grupy, uczyli w czasie całego Tour współdziałać dla ogólnego dobra.

Inauguracja wydarzenia miała miejsce 4 czerwca 2021 roku w Radomiu z udziałem honorowego patrona Tour de Konstytucja prof. Adamem Bodnarem, który podkreślał wagę praw obywatelskich i rozmawiał na temat praw obywatelskich zapisanych w Konstytucji RP. Patron Tour de Konstytucja na jednym z przystanków na placu Solidarności w Szczecinie powiedział do zebranych: (..) Konstytucji powinniśmy uczyć się wszyscy. Prawa i wolności mogą być dla nas mieczem i tarczą za pomocą, której bronimy się przed zakusami władzy. Od kilku lat Polska zmaga się z kryzysem konstytucyjnym.

Populistyczne rządy, odradzanie się skrajnych ruchów nacjonalistycznych, brak akceptacji dla osób LGBTQ+ oraz łamanie podstawowych praw obywatelskich i praw człowieka – obserwujemy to na co

21

dzień od 2015 roku, od kiedy wychodzimy na ulice, żeby wyrazić nasz sprzeciw(..) Prof. Adam Bodnar pomimo licznych obowiązków znalazł czas na rozmowy z mieszkańcami, potwierdzając tym samym, że ich sprawy są dla niego ważne.

Tematy spotkań w różnych miastach były różne, ale wszystkie dotyczyły Polek i Polaków bez względu na poglądy polityczne. Podczas wydarzeń lokalnych można było porozmawiać z prawnikami z różnych dziedzin- sędziami, adwokatami i prokuratorami, notariuszami, a na trasie wydarzeniom towarzyszyli ludzie, którzy mają demokrację w sercu. Były debaty o zapisach w ustawie zasadniczej,

22

które dotyczą prawa do zaspokojenia potrzeb mieszkaniowych, do ochrony środowiska w najbliższym otoczeniu, prawie do szybkich i niezawisłych sądów, rozliczenia wyborczych obietnic bez pokrycia, wpływie rodziców na polską szkołę, procesie legislacji szczepionek wprowadzanych do obrotu, o leczeniu dzieci z chorobami rzadkimi, o zamykaniu lokali gastronomicznych w czasie pandemii, o prawie do protestu wobec firmy, która trując powietrze, zagraża życiu okolicznych mieszkańców, o wprowadzeniu obowiązku szczepień, o zasadzie równego wynagrodzenia za tę samą pracę, o zmianach w prawie wprowadzonych podczas pandemii, o ochronie ofiar przemocy domowej, a także o uprawnieniach samorządowych mieszkańców lokalnych społeczności.

W mobilnym punkcie pocztowym „Tour – Poczta” można było napisać i symbolicznie wysłać „List do Polski” i „List do Europy” – dzięki temu organizatorzy zbierali opinie, uwagi czy propozycje na Polskę od obywatelek i obywateli.

Atmosfera tych wydarzeń zawsze była podniosła, albowiem każde spotkanie zaczynało się od wysłuchania preambuły Konstytucji, a na zakończenie

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

uczestnicy mieli możliwość złożyć swój podpis na zwoju Konstytucji.

Jako adwokatka z Defensor Iuris byłam jedną ze współorganizatorek tego wydarzenia przede wszystkim w regionie pomorskim, gdyż zaprosiłam i zorganizowałam wydarzenia Tour de Konstytucja w dniach od 8 do 12 lipca br w kilkunastu miejscowościach m.in. Kępice, Ustka, Lębork, Słupsk, Bytów, Człuchów, Czarne, Chojnice czy Kartuzy oraz zachęciłam lokalnych działaczy do organizacji wydarzeń w Wejherowie i Gdańsku.

Gdy rozpoczynaliśmy naszą przygodę z Tour de Konstytucja w regionie, nie wiedzieliśmy jak przyjmą spotkania z adwokatami czy sędziami Igorem Tuleją, Pawłem Juszczyszynem, Piotrem Gąciarkiem społeczności lokalne . Jaka będzie frekwencja, pogoda, czy będzie refleksyjnie, nieufnie czy serdecznie?

Zastanawialiśmy się co zrobić by skrócić dystans na tyle, aby otworzyła się bezpieczna przestrzeń do partnerskiej rozmowy, w miejsce wygłaszania mądrych formułek z pozycji autorytetu. Zdecydowali-

śmy się na przeprowadzenie symulowanych rozpraw do których sami pisaliśmy scenariusze w oparciu o popularne utwory Aleksandra Fredry. W praktyce okazało się, że był to strzał w dziesiątkę.

Mieliśmy również wątpliwości czy zadziała w praktyce współpraca prawników i działaczy obywatelskich. Obaw było wiele jednak bardzo szybko rozwiali je mieszkańcy z którymi się spotykaliśmy.

W czasie spotkań chętnie rozmawiający nie tylko o Konstytucji i o naszych prawach, ale także o tym co wspólnie możemy zrobić by lepiej je chronić. Zdarzało się czasami, że byli wątpiący lub zrezygnowani w sens wspólnego działania. Jednak te spotkania wokół Konstytucji i o Konstytucji były dla każdego z nich dawką pozytywnej energii i często zmianą optyki widzenia. Ja zaś nie zapomnę oprawy artystycznej wydarzeń zorganizowanych przez mieszkańców, którzy prezentowali muzyczne i wokalne talenty, a także preambuły Konstytucji czytanej po kaszubsku bądź ukraińsku przez mieszkańców Bytowa i Kartuz.

Ten innowacyjny, obywatelski cykl wydarzeń z ideą demokracji i z edukacją obywatelską dotarł do wielu miast, małych miejscowości i wiosek w całej Polsce. Udowodnił, że dialog jest dzisiaj priorytetem dla wszystkich organizacji obywatelskich, ale również wyzwaniem dla prawników, którzy mają narzędzia do edukacji społeczeństwa obywatelskiego.

Zatem zachęcam koleżanki i kolegów adwokatów do zaangażowania się w kolejną edycje „Tour de Konstytucja PL”– projektu dla wszystkich tych, którzy pragną wolnej, otwartej i demokratycznej Polski.

Adw. Danuta Wawrowska Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

23

Artykuł Agencja Rozwoju Pomorza z ręką na pulsie pomorskiej gospodarki. Znajomość prawa warunkiem rozwoju w biznesie Agencja Rozwoju Pomorza S.A. (ARP) jest spółką Samorządu Województwa Pomorskiego powołaną w 1992 r. Naszą misją jest działanie na rzecz rozwoju Pomorza poprzez wspieranie pomorskiej przedsiębiorczości i lokalnych samorządów, a także inicjowanie i wspieranie przedsięwzięć gospodarczych o znaczeniu regionalnym. Zajmujemy się obsługą Funduszy Europejskich dla małych i średnich firm oraz instytucji działających na rzecz rozwoju przedsiębiorczości, promocją gospodarczą regionu, w tym pozyskiwaniem i obsługą inwestorów zagranicznych. Zarządzamy Funduszem Kapitałowym inwestującym w innowacyjne pomysły biznesowe, świadczymy usługi doradcze i szkoleniowe. Pomagamy lokalnym firmom otwierać się na rynki zagraniczne, między innymi poprzez dofinansowanie udziału w targach oraz innych wydarzeniach, organizację stoisk regionalnych, misji gospodarczych czy szkolenia. ARP zajmuje się też popularyzacją nowoczesnej przedsiębiorczości, aktualnych trendów w biznesie oraz postaw proekologicznych.

Konsekwentnie realizuje cele Strategii Rozwoju Pomorza określone długofalowo przez samorząd województwa pomorskiego. Będąc w bliskim kontakcie z przedsiębiorcami potrafimy łączyć potrzeby firm i regionu, aby tworzyć ofertę służącą harmonijnemu rozwojowi lokalnej gospodarki.

ARP jest firmą ekspercką. Zespół zatrudnionych specjalistów pozwala na skuteczne wspieranie nowoczesnego biznesu, prowadzenie doradztwa, konsultingu i szkoleń odpowiadających na potrzeby firm.

Korzystamy z własnych zasobów, ale także zapraszamy do współpracy specjalistów z wielu dziedzin, także prawa. Ponadto duży procent pracowników ma wykształcenie prawnicze i aktywnie wykorzystuje swoją wiedzę w codziennej pracy. Wiemy, że rozwój firmy zależy od wielu czynników, w tym od dobrego zrozumienia aspektów prawnych prowadzenia działalności gospodarczej. Staramy się zwracać przedsiębiorcom na to uwagę tam, gdzie to tylko możliwe.

Wiedza prawna dla rozwoju MŚP Prawie od 20 lat ARP umożliwia pomorskim firmom korzystanie z dotacji unijnych, finansujących realizację innowacyjnych projektów oraz nowych inwestycji. Jako instytucja wdrażająca fundusze europejskie na poziomie regionu, zajmuje się przyjmowaniem, oceną wniosków oraz wypłatą unijnych dotacji dla mikro, małych i średnich firm. Zweryfikowaliśmy około 8,4 tys. aplikacji z czego ponad 3 tys. otrzymało dofinansowanie. ARP nadzoruje też prawidłowość realizacji projektów i wykorzystywania dotacji.

24

Firmy pozyskują fundusze na szereg prorozwojowych działań, wśród nich także na usługi prawne.

ARP realizuje wiele własnych projektów finansowanych z funduszy UE. Jednym z aktualnie wdrażanych jest SPEKTRUM – pomorski system świadczenia specjalistycznych usług doradczych dla sektora MŚP. W ramach tego przedsięwzięcia firmy z województwa pomorskiego mogą skorzystać z nieodpłatnego badania potrzeb rozwojowych oraz otrzymać dofinansowanie w wysokości 50% na zakup specjalistycznych usług doradczych świadczonych przez firmy posiadające akredytacje ARP. Katalog dostępnych usług i świadczących je firm można znaleźć na stronie www.spektrum.arp.gda.pl.

Korzyści z programu czerpią zarówno firmy poszukujące doradztwa, jak i świadczące tego typu usługi. Szeroki wachlarz specjalistycznych usług w tak ważnych obszarach jak prawo i podatki, zarządzanie i organizacja, finanse, eksport, marketing, ICT, techniczno-środowiskowe, sanitarne to wynik wielu analiz aktualnych potrzeb firm. Baza jest cały czas poszerzana, a finansowane w ramach systemu SPEKTRUM usługi nie mogą być związane ze zwyczajnie ponoszonymi kosztami operacyjnymi przedsiębiorstwa. Wśród przykładów specjalistycznych form doradztwa można wymienić: przygotowanie zgłoszenia wynalazku, wzoru użytkowego lub wzoru przemysłowego, doradztwo w zakresie uzyskania specjalistycznych pozwoleń czy certyfikatów, doradztwo w zakresie korzystania z pomocy publicznej dla przedsiębiorców czy formułowanie procedur firmy.

O akredytację może ubiegać się Instytucja Otoczenia Biznesu (IOB) definiowana w regulaminie jako podmiot, bez względu na formę prawną, który prowadzi działalność na rzecz rozwoju przedsiębiorczości i innowacyjności, posiada bazę materialną, techniczną i zasoby ludzkie oraz kompetencyjne niezbędne do świadczenia usług na rzecz sektora MŚP. To podmiot, który oferuje firmom pomoc związaną z tworzeniem, prowadzeniem i rozwojem działalności biznesowej. Aktualnie spośród 250 IOB w obszarze prawno-podatkowym dostępnych jest 66 firm z czego 37 to kancelarie prawne (radcowskie, adwokackie lub rzecznicy prawa własności przemysłowej/ intelektualnej). Akredytowana instytucja świadczy na zlecenie grantobiorcy usługę objętą wsparciem w ramach systemu. Projekt zakłada też możliwość poszukania przez doradcę klientów we własnym zakresie i poinformowanie ich o ścieżce ubiegania się o grant w systemie SPEKTRUM. Po otrzymaniu przez klienta grantu, można taką usługę dla niego Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

wykonać. Grant jest przekazywany na konto klienta po wykonaniu usługi i prawidłowym jej rozliczeniu.

Usługa musi zostać wykonana zgodnie z zapisami w umowie o powierzenie grantu. O akredytację można ubiegać się w każdej chwili niezależnie od terminów konkursów. Harmonogram kolejnego konkursu zostanie ogłoszony we wrześniu.

Od 2013 r. ARP realizuje wraz z partnerami, Regionalną Izbę Gospodarczą Pomorza, Stowarzyszenie Wolna Przedsiębiorczość/O. terenowy Gdańsk, Inkubator STARTER, INVESTGDA i Pomorski Park Naukowo-Technologiczny, projekt, Pomorski Broker Eksportowy mający na celu ułatwienie firmom z sektora MŚP rozwój na rynkach zagranicznych. Pomimo dobrej pozycji eksportowej pomorskiego biznesu, zwróciliśmy uwagę na wciąż nie wykorzystany potencjał lokalnych przedsiębiorstw w tym obszarze. Zaplanowane działania w projekcie umożliwiają firmom pozyskanie grantów na działania eksportowe, dofinansowania udziału w targach i misjach gospodarczych oraz skorzystania z szeregu spotkań informacyjnych. Dotychczas z programu skorzystało prawie 1800 przedsiębiorstw, odbyło się 31 misji gospodarczych i wyjazdów na targi, 21 wydarzeń gospodarczych za granicą. Firmy w ramach projektu mogły uczestniczyć w targach organizowanych nie tylko w Europie, ale m.in. w Japonii, Chinach, Indonezji, Singapurze, Dubaju, Indiach, Kanadzie, Stanach Zjednoczonych, Kazachstanie. Wiele przedsiębiorstw nawiązało kontakty handlowe, a ich produkty zyskały uznanie.

Dużym zainteresowaniem przedsiębiorców cieszą się organizowane w ramach Brokera seminaria. Dzięki nim możliwe jest pozyskiwanie wiedzy na temat eksportu, specyfiki rynków zagranicznych oraz nawiązywanie kontaktów biznesowych. Przy wyborze tematów spotkań brane są pod uwagę oczekiwania i plany uczestników projektu, w tym zagadnienia prawne związane z działalnością eksportową.

W związku z wyjściem Wielkiej Brytanii z Unii Europejskiej jedno z ostatnich spotkań poświęcone było nowym procedurom w obrocie towarowym na rynku angielskim. Jego celem było przygotowanie firm do eksportu w nowej rzeczywistości po Brexicie, w tym do prowadzenia wymiany handlowej w nowych uwarunkowaniach prawnych.

Spotkania tego typu prowadzone są zwykle przez kancelarie butikowe, posiadające doświadczenie we wsparciu prawnym podmiotów funkcjonujących na rynkach międzynarodowych, w szczególności na etapie ekspansji na nowe rynki zagraniczne. Podejmowane przez nie tematy dotyczą m.in. rodzajów i sposobów zawierania umów handlowych, form zabezpieczeń kontraktów, znaki towarowe, praw autorskich, patentów, umów licencyjnych, kwestii prawno-księgowych prowadzenia biznesu w wybranych Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

krajach, nie tylko europejskich, ale np. USA. Wśród pozaprawnych zagadnień seminariów podejmowane są tematy związane z różnicami kulturowymi, zagadnienia marketingowe czy budowanie relacji b2b w kontekście skuteczności działań eksportowych.

Istotne znaczenie w systemie wsparcia pomorskich przedsiębiorców mają prowadzone przez ARP Lokalne Punkty Informacyjne Funduszy Europejskich (LPI FE) w Gdańsku i Słupsku. Zasadą realizacji zadań LPI FE jest rzetelność, dostępność i nieodpłatność. Konsultanci pomagają m.in. znaleźć finansowanie, przekazują informacje o ofercie zarówno europejskich jak i krajowych środków wsparcia. Konsultacje są możliwe na każdym etapie przygotowania i realizacji projektu. Klientami Punktów są przede wszystkim osoby planujące rozpoczęcie działalności gospodarczej, przedsiębiorcy poszukujący możliwości rozwoju a także jednostki administracji publicznej, głównie samorządów oraz organizacji pozarządowych i szkół. Konsultanci poszukując dla klientów odpowiednich form finansowania informują również o dodatkowych wymaganiach formalnych niezbędnych do pozyskania funduszy i realizacji projektów. LPI FE organizuje wiele spotkań, podczas których szczególnie nowym przedsiębiorcom, wskazuje na regulacje prawne związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.

Od innowacji do przedsiębiorczości – Spółki Funduszu Kapitałowego ARP zarządza od 2009 r. Funduszem Kapitałowym. Jest to fundusz typu „seed”, jeden z pierwszych w Polsce inwestujący w innowacyjne pomysły biznesowe. Zajmuje się tworzeniem i rozwojem spółek technologicznych z ponadprzeciętną stopą potencjalnego wzrostu, z wyższym od rynkowego poziomem ryzyka inwestycyjnego. Środki uzyskane z wyjścia z inwestycji przeznaczane są na kolejne innowacyjne przedsięwzięcia. Fundusz utworzył łącznie 38 spółek. Aktualnie w swoim portfelu posiada 25 firm głównie z branży IT, medycznej, biotechnologicznej, ale także filmowej. Na początku współpracy z Funduszem pomysłodawca otrzymuje w ramach tzw. preinkubacji wsparcie polegające m.in. na: doradztwie w zakresie badania zdolności patentowej, praw własności intelektualnej, licencji, analizie rynku, opracowanie biznesplanu i studiów wykonalności, pracach przygotowawczych związanych z rozpoczęciem działalności gospodarczej, doradztwie w zakresie zakładania i zarządzania przedsiębiorstwem.

Szerokie „okienko” dla inwestora ARP jest koordynatorem regionalnej inicjatywy non-profit, która pomaga inwestorom zagranicznym realizować projekty inwestycyjne w województwie pomorskim – Invest in Pomerania (IiP), (www. investinpomerania.pl). Inicjatywa powstała w 2011 25

r. w efekcie „Analizy atrakcyjności inwestycyjnej” przygotowanej przez PwC. Celem inicjatywy jest kompleksowe wspieranie zagranicznych podmiotów w procesie inwestycyjnym. Pełni funkcję „jednego okienka”, udzielając inwestorom wsparcia na każdym etapie procesu inwestycyjnego, a także po przeprowadzeniu inwestycji. Zajmuje się m.in. opracowywaniem raportów dotyczących sytuacji gospodarczej regionu oraz podregionów, informacji na temat norm prawnych prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce i województwie pomorskim oraz dostępnych form wsparcia inwestycji.

W trakcie realizacji projektu działający w ramach IiP Rzecznik Inwestora wspiera firmy w procesie uzyskiwania niezbędnych pozwoleń i innych czynności administracyjnych. Usługi inicjatywy IiP realizowane są bezpłatnie. W ciągu ostatniej dekady Invest in Pomerania z sukcesem zakończyła ponad 130 projektów i przyczyniła się do stworzenia ponad 18 tys. miejsc pracy. Jej ważnym zadaniem jest promocja gospodarcza regionu w kraju oraz podczas międzynarodowych konferencji, targów i misji zagranicznych. IiP prezentuje region jako doskonałe miejsce do życia i pracy m.in. przez swój projekt Live More. Pomerania, (www.livemorepomerania. com). Dla wsparcia rozwoju lokalnego rynku pracy uruchomiona została platforma rekrutacyjna skierowana do wszystkich, którzy chcą rozwijać swoją karierę na Pomorzu (www.jobs.livemorepomerania. com). Strona prezentuje najbardziej pożądane profile zawodowe w regionie. Serwis zawiera już 3 tys. życiorysów i jest dostępny bezpłatnie dla partnerów IiP. Aktualnie korzysta z niego ponad 90 firm.

Od roku IiP realizuje projekt Come2Pomerania (C2P) (www.come2pomerania.com), który jest dopełnieniem ogólnopolskiego programu Poland. Bussines Harbour (PBH). W odpowiedzi na kryzys na Białorusi program krajowy przyciąga białoruskich specjalistów IT do naszego kraju. W ramach PBH od września 2020 udzielane jest wsparcie Białorusinom i ich rodzinom w relokacji do naszego kraju w tym pakiet usług zawierający m.in. pomoc w kontakcie z urzędami, wsparcie wizowe czy skierowaną do firm pomoc prawną, łączenie przedsiębiorców z inwestorami, możliwość uzyskania grantów na działalność B+R. Dzięki swojemu doświadczeniu zespół IiP szybko rozpoznał wartość programu PBH i w ciągu miesiąca zaproponował własne komplementarne do niego działania ujęte w realizowanym projekcie C2P. Aktualnie PBH i C2P objęły wsparciem przedstawicieli branży ICT z kolejnych krajów – Armenii, Gruzji, Mołdawii, Rosji i Ukrainy. C2P jest wyczerpującym źródłem informacji na temat zachęt i wsparcia oferowanego firmom i specjalistom z branży IT, zarówno przez instytucje rządowe jak i władze regionu. Obcokrajowcy mogą uzyskać kon26

kretną wiedzę na temat legalizacji pobytu, prawnych aspektów zakładania i prowadzenia firmy w tym jej rejestracji, wyboru formy prawnej, opodatkowania itp. Projekt połączył w sobie informacje z Live more. Pomerania oraz wsparcie jakie oferuje IiP w tym dostęp do rynku pracy, stając się doskonałym uzupełnieniem programu Poland Business Harbour.

IiP organizuje też wiele spotkań dla biznesu. Są to spotkania służące zarówno wymianie informacji pomiędzy branżami jak i skierowane do konkretnych branż głównie BSS (usług dla biznesu) i IT. Na wielu tego typu spotkaniach często pojawiają się tematy prawne – np. podsumowania głównych zmian w zakresie prawa pracy w ostatnim roku.

Od 4 lat IiP jest również gospodarzem cyklicznych spotkań pn. „o prawie przy kawie”, na które zapraszani są inwestorzy działający na Pomorzu, głównie firmy z sektora BSS. Spotkania są możliwością wymiany informacji pomiędzy firmami a kancelariami prawnymi. Spotkania „o prawie przy kawie” to wykład i dyskusja dotycząca aktualnych problemów prawnych ważnych dla inwestorów.

Od czasu gdy spotkania są organizowane online wzrosła liczba ich uczestników. Na webinariach pojawiają się inwestorzy również spoza regionu, co świadczy o wartości podejmowanych tematów.

Od 1,5 roku IiP organizuje webinaria pn. „New to Tricity”, kierowane do imigrantów, których celem jest przybliżenie bardzo praktycznych informacji związanych z pobytem w Polsce. Podejmowane są takie zagadnienia jak zasady ruchu drogowego, wynajem lokalu, czym jest PESEL i NIP itp. To tematy nie tylko dla osób indywidualnych, ale także dla inwestorów, którzy przenoszą swoją działalność do Polski. Dobre wprowadzenie inwestora w lokalne uwarunkowania bardzo często ma duże znaczenie przy ostatecznym wyborze lokalizacji na prowadzenie działalności gospodarczej.

Inspirujemy do rozwoju Dla firm nastawionych na rozwijanie swojego biznesu, organizujemy już od 21 lat Forum Przedsiębiorstw, jedną z największych lokalnych konferencji kierowanych do sektora MSP. Celem Forum jest przekazywanie przedsiębiorcom aktualnej wiedzy i nowych trendów w biznesie, które mogą wykorzystać do bieżącej działalności oraz do podejmowana nowych wyzwań. Konferencja poza wiedzą oraz możliwością pracy warsztatowej stwarza też przestrzeń do wymiany doświadczeń. Wysoką merytoryczną wartość wydarzenia potwierdza fakt, iż co roku przyciąga ono ponad 300 uczestników. W tym roku, zaplanowane na 15 września Forum Przedsiębiorstw, rozpocznie się od komentarzy na temat sytuacji ekonomicznej oraz najważniejszych wydarzeń politycznych na świecie mających wpływ na aktualną i przyszłą sytuację MŚP. W przygotowanych paGdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

nelach tematycznych poruszone zostaną tak aktualne obecnie tematy jak m.in. praktyczne aspekty bezpieczeństwa internetowego, mediów społecznościowych oraz trendu wellbeing. Przy współpracy z Open Eyes Economy przygotowano panel poświęcony zarządzaniu wielokulturowym i wielopokoleniowym przedsiębiorstwem. Wśród prelegentów znajdą się prof. Krzysztof Obłój (specjalista z zakresu zarządzania strategicznego i międzynarodowego. Jeden z najczęściej cytowanych na świecie polskich specjalistów z ekonomii i zarządzania), Jerzy Housner (ekonomista i polityk), Paweł Olechnowicz (prezes Grupy LOTOS w latach 2002-2016). W wydarzeniu będzie można uczestniczyć bezpośrednio w salach Pomorskiego Parku Naukowo Technologiczego lub online.

Forum Przedsiębiorstw to wydarzenie cykliczne, ale nie jedyne. Prawie każdy z realizowanych przez ARP projektów zakłada organizację konferencji prezentującej podejmowany temat, cele i efekty jego prac. Dzięki takim wydarzeniom przedsiębiorcy mogą zapoznać się z nowymi trendami jak np.: społeczna odpowiedzialność biznesu czy gospodarka obiegu zamkniętego.

Oprócz naszych autorskich projektów jesteśmy zaangażowani w wiele innych wydarzeń gospodarczych. Przykładem może być największa konferencja technologiczna w Europie Środkowo-Wschodniej Info-Share oraz CodeEurope – największa konferencja programistyczna w Polsce. Jako partner wspieramy EFNI – Europejskie Forum Nowych Idei, konferencję poświęconą globalnym trendom, nowym ideom oraz przyszłości Europy. Wspieramy także wydarzenia branżowe m.in. Konferencję ABSL Summit: Beyond tomorrow. Building a sustainable future – organizowaną przez najbardziej innowacyjne firmy na świecie reprezentowane przez Związek Liderów Sektora Usług Biznesowych ABSL; Aviation Hub Conference – dla branży lotniczej, Property Forum – konferencję branży nieruchomości, Forum Gospodarki Morskiej czy #Hack4law ogólnopolskie, bezpłatne wydarzenie łączące wiedzę i technologię, które powstało z myślą o szerzeniu inicjatywy hackathonu dla wymiaru sprawiedliwości. Wszystkie wydarzenia podejmują aktualne tematy gospodarcze, inspirują i wskazują firmom na najwyższe standardy działania w lokalnym i globalnym biznesie.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Wiedza dla biznesu Współpracując blisko z przedsiębiorcami na bieżąco analizujemy w jakich obszarach przydatny byłby im rozwój lub zdobycie nowych kompetencji.

Prowadzenie biura, zarządzanie personelem, wykorzystanie nowych technologii w biurze, coaching, komunikacja, ale i twarde zagadnienia jak RODO. Oferta wciąż jest akutalizowana, a dla indywidualnych firm szyta na miarę.

Dzielimy się doświadczeniem z instytucjami z kraju i z zagranicy Nasze doświadczenie we współpracy z przedsiębiorcami oraz jako instytucji pośredniczącej w redystrybucji funduszy unijnych jest wykorzystywane na poziomie krajowym a także europejskim przy tworzeniu mechanizmów unijnego finansowania określonych przez odpowiednie dokumenty strategiczne i akty prawne UE. Dzielimy się wiedzą i doświadczeniem biorąc udział w międzynarodowych projektach i programach partnerskich. W ostatnim czasie realizowaliśmy wspólne działania z przedstawicielami wielu instytucji i uczelni z Litwy, Danii, Szwecji czy Niemiec. Wśród organizacji międzynarodowych, których byliśmy partnerem znalazła się Agencja Organizacji Narodów Zjednoczonych ds. Turystyki.

Patrząc w przyszłość, planujemy nowe działania, które są skoordynowane ze Strategią Rozwoju Województwa Pomorskiego 2030 szczególnie w zakresie wzrostu konkurencyjności gospodarczej, w tym aktywności eksportowej pomorskich firm. Chcemy nadal być częścią dobrze działającej infrastruktury wsparcia przedsiębiorczości w regionie. Nadal będziemy inspirować przedsiębiorców, dzielić się wiedzą i doświadczeniem zwracając uwagę, że sprawne poruszanie się w przestrzeni prawa to większe bezpieczeństwo firmy na rynku, warunek jej skuteczności i rozwoju.

Łukasz Żelewski Prezes ARP

27

Artykuł Legal Tech- sprzęt w kancelarii 2/2

1. Serwer – chcesz mieć dostęp do plików na których pracujesz w każdym miejscu na świecie, ale boisz się powierzyć je Google albo Microsoft?

Rozwiązaniem tego dylematu jest własny serwer z chmurą. Serwer ma kilka zalet. Jedną z nich, przy założeniu pracy online, jest dostęp do prywatnej chmury, spełniającej wymagania RODO. Z drugiej strony Serwer w Kancelarii może działać wyłącznie po sieci lokalnej, jako miejsce zapisywania efektów pracy wszystkich prawników i pracowników kancelarii, bądź jako magazyn obecnych materiałów lub multimedialne archiwum, lub wszystkie wymienione funkcje na raz. Przy wyborze należy zwrócić uwagę na wielkość pamięci i prędkości Internetu które obsługuje. Należy też pamiętać, że serwer jest rodzajem komputera wyposażonego w dyski pamięci. Dlatego przy wyborze należy zwrócić uwagę na ilość dysków i funkcję podwójnego zapisu. Tzn. przy zapisu na dwóch dyskach jednocześnie tego samego pliku, ma to dużą zaletę w przypadku awarii pamięci. Te nie zdarzają się często ale ważne jest posiadanie kopii zapasowych Prosty Serwer z dostępem do Internetu można znaleźć od kwoty 800 zł, na duże i skomplikowane maszyny należy przeznaczyć ponad 4 000 zł.

2. UPS (zasilacz awaryjny) – jeżeli twoja kancelaria jest wyposażona w własny serwer, bądź chcesz zminimalizować ryzyko utraty danych, warto rozważyć zakup zasilacza awaryjnego. Jest to urządzenie kumulujące energię na zasadzie działania akumulatora, przypadku przerwy lub zakłóceń 28

dostawy energii elektrycznej z sieci energetycznej urządzenie przełącza się na pracę z akumulatora i dostarcza prąd do urządzeń które są do niego podpięte. Czas podtrzymania napięcia wynosi od kilku minut do kilkudziesięciu godzin i zależy m.in. od obciążenia zasilacza oraz pojemności akumulatora.

Przy wyborze tego sprzętu znaczenie mają dwa parametry, moc skuteczna i Moc pozorna. Moc skuteczna określa wartość rzeczywistą mocy zasilacza (RMS).

Moc zasilacza (UPS) jest podawana jako moc pozorna (jednostka VA). Do bezpiecznego działania stacji roboczych wystarczają zasilacze UPS o mocy 300– 500 VA (przy rozbudowanych stacjach roboczych od 1000–1200 VA), natomiast serwery wymagają mocy od 500 VA. Przedział cenowy jest szeroki, podstawowe jednostki można nabyć od 200 zł natomiast bardziej wydajne (z większym zapasem mocy) to koszt ok. 4 000 zł

Pieczątki – co prawda nie ma obowiązku posiadania własnej pieczęci, aczkolwiek przyjęło się, że prawnicy posługują się nimi w pracy. Najczęściej spotykane to: Imienna (imię nazwisko i tytuł Adwokat, czasem rozbudowana o nr wpisu na listę adwokatów) Firmowa (z pełnymi danymi adresowymi firmy – często odciskana na górze pism) „Wpłynęło” / „odebrano”- z datownikiem – bardzo przydatna do oznaczania korespondencji i zachowania terminów.

Potwierdzam za zgodność z oryginałem – z datownikiem, ułatwiającą poświadczenie kopii dokumentu za zgodność z oryginałem.

Niektórzy posiadają także pieczątki: Odpis Egzemplarz dla kancelarii Załącznik nr ……

Automatyczny numerator – to pieczątka która pozwala np. numerować strony, Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

wej sprawie. dzięki temu rozwiązaniu łatwo ustalić umiejscowienie protokołu rozprawy i się z nim zapoznać. Czemu by nie skorzystać z takiego rozwiązania u siebie w firmie i nie oznaczać np. pierwszej strony pozwu i pism procesowych w aktach adwokata innym papierem?

Papier – Czy papier ma znaczenie? Jaki papier wybrać? Czy jest to pole do oszczędzania? Tyle pytań dotyczącej rzeczy która znajduje się w każdej kancelarii bez wyjątku a jego brak w nieodpowiednim momencie może przyprawić każdemu pełnomocnika sporo stresu. Przy wyborze odpowiedniego papieru należy mieć na uwadze takie cechy jak: gramatura, grubość i klasa. Pierwsze z nich mówi o wadze papieru, i wyraża się ją w gramach na metr kwadratowy (g/m2). Im wyższa gramatura, tym cięższa, grubsza i sztywniejsza będzie pojedyncza kartka. Standardowe papiery do drukarek rozpoczynają się od wartości 80 g/m2. Grubość papieru (pojedynczej kartki) jest wyrażana w mikronach a za standard przyjmuje się 110 mikronów. Ważnym elementem przy wyborze papieru jest jego klasa, (A,B,C), choć te normy nie są zunifikowane, przyjmuje się że papier o klasie A jest najbielszy, klasa B to wariant pośredni, natomiast papier klasy C stanowi opcję najbardziej ekonomiczną. Przed podjęciem decyzji o zakupie papieru warto zapoznać się ze specyfikacją producenta sprzętu drukującego który wskazuje optymalne papiery do druku. Warto także dowiedzieć się czy dany papier pyli podczas niszczenia, co ma wpływ na żywotność niszczarki.

Kolorowy Papier – w niektórych sądach podczas przeglądania akt sprawy można zauważyć mały „life trick” sekretarzy sądowych ułatwiający życie sędziom ale i też stronom przeglądającym akta. Są nim protokoły z rozpraw drukowane na kolorowym papierze. Jaki ma to sens? Ogromny! Przy wielotomoGdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Dziurkacz i zszywacz– dobra rada – nie po jednym ale po dwa, a sekretariat będzie szczęśliwy.

W pracy każdego adwokata zdarzają się sprawy i pisma bardziej obszerne. Tu wielkość sprzętu rzeczywiście ma znaczenie, od niej zależy ilość kartek które można zszyć albo przedziurkować jednocześnie.

Praca przy kompletowaniu i archiwizacji obszernego pisma jest przyjemniejsza i wydajniejsza jeśli można czynności wykonać jednym ruchem a nie dzielić je na części. Warto nie oszczędzać na tym sprzęcie bo jest to czasem zakup na lata. Przy wyborze dziurkacza, zwrócić uwagę powinna ilość kartek którą może obsłużyć jednorazowo, odpowiednia prowadnica do ustawienia, a także systemy wspomagające nacisk – redukujące potrzebną siłę. Przy wyborze zszywacza, również ważna jest ilość stron ale także wielkość zszywek. Są zszywacze z funkcją zaginania zszywek na „płasko” by oszczędzić miejsce w aktach. Niektóre sprzęty wychodzą w wspólnych seriach, przez co mogą mieć te same kolory i współgrać wyglądem.

Polecane firmy: Leitz, Tetis, Senso, Eagle. Przedział cenowy jest bardzo szeroki od 20 zł do 2 000 zł przy sprzęcie do profesjonalnego archiwizowania.

Rozszywacz – tak zwane „ząbki”, jest to mała acz praktyczna rzecz. Rzadko jednak ktoś wie, że popularne „ząbki” mają swoich większych braci którzy idealnie nadają się do rozszywania większych zszywek. Przy pracy z dużymi aktami i korzystaniu z większego zszywacza, warto mieć oba rozszywa29

cze na wyposażeniu. Koszt małego rozszywacza to ok. 3 zł, ceny większych zaczynają się od 13 zł. Produkty warty zauważenia to Tetis Senso (ok. 15 zł).

Koszulki/obwoluty na papier- warto pamiętać że jest ich kilka rodzajów, przeważnie są przeźroczyste, do wyboru mamy krystaliczne i groszkowane, o ich jakości stanowi parametr μm wskazujący grubość folii z jakiej są zrobione, im grubsza tym koszulki są bardziej trwałe. Na rynku występują koszulki z kolorowym brzegiem, które mogą być przydatne w pracy lub przy archiwizacji dokumentów. Szukając koszulek, należy ustalić ile docelowo kartek zamierzamy w nich przechowywać, do większej ilości dokumentów nadawać się będą koszulki poszerzane.

Teczki, Segregatory, pojemniki na akta. Można powiedzieć, że co pełnomocnik to inna forma prowadzenia spraw i ich akt. Ten punkt mógłby być osobnym materiałem, przez co ograniczę go tylko do wskazania że zaplanowanie sobie sposobu archiwizacji dokumentów w swoim biurze ma kluczowe znaczenie dla wydajności pracy. Na rynku dostępnych jest wiele rozwiązań, najpopularniejszymi z nich są segregatory (te zaś mogą się od siebie różnić np. szerokością), i teczki. Teczki mogą być wolnostojące lub wpinane do segregatora. Istnieją także system teczek podwieszanych w specjalnych szafkach archiwizacyjnych, oraz pudełka na akta. Decyzja w tym przedmiocie uzależniona jest od wielkości spraw które się prowadzi. Obszerniejsze sprawy wymagają osobnych segregatorów i nie zmieszczą się w teczkach podwieszanych, a contrario, sprawy które nie są rozbudowane a jest ich wiele będą doskonale wyglądać w archiwum podwieszanym.

Drobne rzeczy przydatne w każdej Kancelarii: nożyczki, taśma klejąca, klipsy archiwizacyjne, korektor.

adw. dr Dominika Wetoszka Redaktor Naczelna

30

adw. Agnieszka Kapała­ Sokalska Redaktor

apl. adw. Albert Kolor

Adw. Albert Kolor Redaktor

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

Felieton Prima femina czyli o kobiecej drodze do adwokatury, która nadal trwa Każda zmiana musi mieć swój początek, a punkty zwrotne w historii otwarcia zawodu adwokata dla kobiet wyznaczała zawsze Pierwsza Kobieta. Od niej wszystko się zaczynało. Pierwsza kobieta adwokat w Europie, w Polsce. Pierwsze kobiety we władzach samorządowych – izbowych i krajowych.

Po przedwcześnie zakończonej kadencji Ś.P. Mecenas Agackiej – Indeckiej jako Prezes NRA można by sądzić, iż kobiety osiągnęły już w adwokaturze wszystko i historia rozpoczynająca się od adwokat Heleny Wiewiórskiej znalazła swój szczęśliwy koniec. Nic bardziej mylnego.

Poszukując inspiracji do niniejszego tekstu, który miał nawiązywać do tego wyjątkowego wydania Kwartalnika, pokusiłam się o przejrzenie kilku publikacji, artykułów prasowych oraz materiałów dostępnych na stronach poświęconych adwokaturze. Niczym refren pomiędzy akapitami tekstu pojawiała się zawsze ONA. Pierwsza Kobieta. Pośród innych była bowiem ta, która dokonywała przełomu i zapisywała się w historii. Jest jednak element, który w sposób szczególny zwrócił moja uwagę. Kalendarium nazwisk Pierwszych Kobiet rozpoczyna się najczęściej od roku 1883 i trwa nieprzerwanie po czasy współczesne. Wystarczy przypomnieć, iż nasza Pomorska Izba Adwokacka pierwszą kobietą Wicedziekan może pochwalić się dopiero od ostatnich wyborów. Wcześniej żadna z nas nie miała szansy mierzyć się z dziekaństwem, pomimo iż od roku 1945 i ukonstytuowania się pierwszych organów PIA minęło 76 lat.

Jeszcze więcej, bo prawie 100 lat, minęło od wpisu pierwszej kobiety na listę adwokatów w Polsce.

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021

W naukach społecznych to już 4 pokolenia. Tymczasem współcześnie kobiety specjalizujące się w sprawach karnych czy zajmujące najwyższe stanowiska w samorządzie są traktowane jako pewnego rodzaju fenomen i powód do dyskusji czy pisania artykułów, wywiadów. Nawet jeżeli bardzo pochlebnych i przychylnych, to w moim przekonaniu jest to odzwierciedlenie bardziej pełzających zmian aniżeli osiągniętych kamieni milowych.

Zapytałam moją siostrę, osobę spoza tzw. „branży”, z czym kojarzy się jej kobieta adwokat. Była szczerze zdziwiona, aż w końcu powiedziała spontanicznie, że „z niczym, to po prostu adwokat”. Ta pozornie pusta odpowiedź jest dla mnie wyznacznikiem prawdziwego równouprawnienia w zawodzie. Życzę sobie i całej żeńskiej części Palestry, żebyśmy przestały być zjawiskiem. Żeby nigdy nie pisano o nas i naszych osiągnięciach w kontekście reprezentowanej płci. Żeby wywiady nie rozpoczynały się od „Jak się Pani czuje jako Pierwsza Kobieta na tym stanowisku?” Bądźmy wszędzie, tak, żeby już ostatecznie oswojono się z naszym widokiem.

Adw. Dagna Maciejewska

31

32

Gdański Kwartalnik Adwokacki nr 57/2021