Terschelling Magazine NR2 2022 by Multiplus media

NR. 02 // ZOMER 2022 // JAARGANG 32 // € 5,95 2In deze uitgave o.a.: De gekste winkel van Terschelling // OEROL 2022 // YouTube-kanaal Gromet // Slapen in het Seinhuisje van Terschelling // Kookstudio Flang in de Pan // Beleef het maritieme leven // Terschelling TV Waddenvereniging Wadgidsen Vuurdoop in een wondere wereld

Hoogtevrees op de Brandaris

TERSCHELLINGVOORWOORDMAGAZINE2//ZOMER2022

Gerard Muiser

TEKST EN FOTO: GERARD MUISER

Het is niet handig om de Brandaris te beklimmen als je hoogtevrees hebt. Dat heb ik diverse malen ondervonden. Maar ook heb ik tijdens de diverse malen dat ik me 50 meter boven Terschelling bevond, ontdekt dat hoogtevrees eigenlijk geen goede vlag is die de lading dekt. Valvrees is het, de angst om in een steile afgrond te vallen. In mijn 27-jarige carrière als journalist van de plaatselijke krant ben ik diverse keren in het kielzog van bobo's, die, nu ze er toch waren, de Brandaris beklommen. Daarvan moest ik dan verslag doen en er was een tijd dat mijn fotograferende collega Gerrit nog niet in beeld was en dat ik ook de foto's voor de krant Ikmaakte.weetniet of u de situatie boven op de Brandaris kent. Voordat je dat 50 meter hoge vierkante platform bereikt, moet je omhoog, via de trap of via de lift. Toen ik nog jong en ﬁt van leden was, ging ik soms de uitdaging van de trap aan, zo'n 300 of meer treden je eigen gewicht omhoog hijsen.... Hijgend en bezweet kwam je dan aan in het bemanningsverblijf, waar de zeeverkeersleiders, zoals de vuurtorenwachters genoemd worden, hun apparatuur bedienen en op hun schermen kijken om de scheepvaart om hen heen te Maar,peilen.zomoet ik toegeven, als ik me in het kielzog van een bobo, meestal een minister of Kamerlid, bevond, nam ik toch maar de lift. Want om hijgend en zwetend vragen te stellen of foto's te maken, is niet zo slim... Maar dan, daar bovenop, daar begon mijn fobie op te spelen. Nog niet in het bemanningsverblijf, waar je achter glas een zeer fraai uitzicht hebt over Terschelling en omgeving. Nee, er is een deur, die toegang geeft tot het platform buiten. Het vierkante platform is weliswaar omheind door een anderhalf meter hoog hek, maar daar durfde ik niet dichtbij te komen zonder dat mijn hartslag tot ongezonde hoogte steeg. En toch moest ik dat af en toe wel doen, dichtbij het hek staan met de onpeilbare diepte vlak voor of achter mij. De meeste bobo's wilden een foto met het bemanningsverblijf met koepel en radar op de achtergrond, of staande tegen het hek met mezelf richting afgrond duwen... Een bepaalde situatie zal ik nooit vergeten. Ja, ik deed het mezelf aan, ik had een foto-opdracht aangenomen voor een tijdschrift voor de rubriek 'toen en nu'. Mij werd gevraagd een foto te maken vanaf de noordkant van de toren richting de omgeving beneden, waar ooit garage Cupido stond. Daarvoor moest ik het smalle paadje tussen hek en bemanningsverblijf betreden om op de juiste plek te komen. Hoewel het al vele jaren geleden is, herinner ik me nog, hoe ik schuifelend, met mijn rug naar de afgrond, zijwaarts de noordkant bereikte, misselijk met het zweet in de nek. Daar aangekomen pakte ik mijn toestel en schoot ik, zonder in de zoeker te durven kijken, lukraak het ﬁlmpje vol, waarna ik terug schuifelde. Een angstige ervaring die me bij blijft tot op de dag van vandaag, ook omdat het tevens een overwinning was op mijn angst en nog een goede foto opleverde ook!

Een prettig gestoord museum is vol spannende verhalen voor groot en klein De gekste winkel van Terschelling 35 jaar een begrip op het eiland OEROL 2022 YouTube-kanaal Gromet Eilander Germen de Groot vertelt over zijn videohobby Slapen in het Seinhuisje van Terschelling

mag worden verveelvuldigd en/of openbaar gemaakt op welke wijze dan ook, zonder en vooraf verkregen, schriftelijke toestemming van de uitgever. De gegevens in deze uitgave zijn met zorg samengesteld. Ten aanzien van de juistheid van de inhoud hiervan kan echter geen aansprakelijkheid worden aanvaard.

12 06

32e jaargang, nummer 2. Zomer Terschelling2022.Magazine Is een uitgave van Multiplus Media BV en verschijnt 4x per jaar Multiplus Media Stationsweg 21 9201 GG Drachten T 0512- 550 T:peter@multiplusmedia.nl80006-52677505 Bladmanagement Gea Uilenberg & Peter Stoppels Vormgeving en opmaak Maurice de Jong Eindredactie Gea Uilenberg Redactie Gerard Muiser, Floor Vuurboom, Jojanneke Drijver Fotografie Gert Kracht, Vincent Zwart, Gerard Muiser, Alex Hamstra en Albert Wester Omslagfoto Alexandra Markl Foto: Annemarie Bergfeld Advertenties Multiplus Media Abonnementen Jaarabonnement betreft vier uitgaven. Een abonnement kost € 25,00. Abonnementen kunnen ieder moment ingaan en gelden tot wederopzegging. Opzegging schriftelijk minimaal 6 weken voor aflopen van abonnement. Betaling na ontvangst van acceptgiro van abonnementenland. Abonnementenadministratie Nietswww.aboland.nl02511910PostbusAbonnementenland20AAUitgeest–257924uitdezeuitgave

Het Wrakkenmuseum in Formerum

30 Kookstudio Flang in de Pan Een culinaire excursie 35 Gelezen De Hollander - Mathijs De Deen 36 Vuurdoop in een wondere wereld Journalist Annemarie Bergfeld ging mee op trai ning van de Waddenvereniging Wadgidsen 42 Beleef het maritieme leven 44 Sage: De prinses van Terschelling 46 Evenementenkalender 48 Terschelling TV Een platform voor Terschelling 54 Uit de oude doos 60 Gejut TERSCHELLINGINHOUDMAGAZINE1//ZOMER2022 48 22 16 30

Eigenaar Hille van Dieren vertelt over zijn duikschatten HET WRAKKENMUSEUM IN FORMERUM 6 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Terschelling is rijk aan musea, die allen een bezoekje waard zijn. Maar in Formerum staat wel een heel bijzonder exemplaar: het Wrakkenmuseum. Op hun eigen website valt te lezen dat dit een prettig gestoord museum is vol spannende verhalen voor groot en klein. En die beschrijving dekt inderdaad de lading. Het café en terras van het Wrakkenmuseum hangt vol met juttersschatten van het strand, overal waar je kijkt is wel wat te zien. Achter het museum ligt de piratentuin met piratenschip, boomhut en kasteel. Het museum zelf ligt bomvol met opgedoken inventarisstukken van de vele scheepswrakken rondom het eiland Terschelling. Elk stuk, van heel groot tot heel klein, heeft een verhaal en al die verhalen kent eigenaar en wrakduiker Hille van Dieren.

TEKST: FLOOR VUURBOOM // FOTO: ALEX HAMSTRA PHOTOGRAPHY TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 7

8 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

SCHEEPSWRAKKEN

DUIKEN IS EEN VERRIJKING

Al zijn duikschatten nam Hille mee naar huis tot het thuis zo’n beetje overal uitpuilde. “Toen zei mijn vrouw Hillie, die later in 2010 overleden is, weet je wat? Neem het maar mee naar het café en begin daar je eigen museum. En zo is het letterlijk begonnen. Als je maar lang genoeg alles wat je vindt op je duiken meeneemt, dan kun je inderdaad wel een museum beginnen. Dat startte ongeveer begin jaren ’90.” Zijn laatste duik heeft Hille nog in 2019 gemaakt, daarna werd het schip Ursus II helaas afgekeurd en gesloopt.

Hille, inmiddels 75 jaar, is altijd een fervent duiker geweest vanaf 1975. Samen met een groep Terschellinger duikers heeft hij sinds die tijd een kleine 160 scheepswrakken opgespoord rondom het eiland Terschelling. Dit waren zowel moderne als historische schepen. Hieruit zijn duizenden uiteenlopende voorwerpen opgedoken die nu staan te pronken in het Wrakkenmuseum. Wat startte als hobby, monde uit in de start van een heus bedrijf.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 9

In al die 44 jaar heeft hij zeker ruim 2000 duiken op zijn naam staan. “Het duiken heeft me vanaf het begin gegrepen, voor mij was dat een grote verrijking van mijn leven. Met een ploeg mooie mensen hebben we prachtige tochten gemaakt. Dan waren we een dag zoet, we namen een barbecue mee, een kratje koud bier en we hadden verschrikkelijk veel plezier. Dat de Ursus II werd gesloopt was voor mij een trieste gebeurtenis, toen ben ik gestopt met duiken. Ik was toen ook al 72 jaar, we hebben in de glorietijd

DE THASOS In 1981 koopt de duikclub een eigen boot: het duikschip 'Ursus II'. “In die tijd was er inmiddels goede plaatsbepalingsapparatuur en we kregen van vissers door waar een wrak lag. Al die wrakken, zo’n 160 stuks, heb ik bekeken. En alles wat los zat of lag heb ik meegenomen. Dat kun je je nu in deze tijd natuurlijk niet meer voorstellen, maar in die tijd kon dat. Maar het was natuurlijk wel altijd een beetje op het randje wat we deden.” De eerste grote vondst deden deze groep Terschellinger duikers op het in 1895 gezonken Duitse vrachtschip de Thasos. “De helft van de spullen op de bovenverdieping van het Wrakkenmuseum komen allemaal uit dat ene wrak. Kun je nagaan. En wij waren de tweede duikgroep toen die op dit wrak dook. We vonden bijvoorbeeld kisten vol kostbaar porselein, speciaal glaswerk, allerlei soorten wijn en champagne, bier, heel veel soorten gereedschap, olielampen en watermeters. Je kon het zo gek niet bedenken of het zat erin en met die grote kreeftennetjes sleepten we alles omhoog.”

‘We vonden bijvoorbeeld kisten vol kostbaar porselein, speciaal glaswerk, allerlei soorten wijn en champagne, bier, heel veel soorten gereedschap, olielampen en watermeters’

“In 1969 zijn we ooit begonnen als een koﬃehuis dat ‘de boerderij’ werd genoemd”, vertelt Hille. “In het zomerseizoen waren we drie maanden open en daar verkochten we koﬃe, thee, broodjes, soep en dat was het. Een paar jaar later, in 1975, ontdekte ik het duiken. Samen met een man of tien hebben we toen de Terschellinger duikclub Ecuador opgericht. Met die groep gingen we regelmatig op pad met Gerrit en Klaas Knop want zij hadden een bootje. En dan was het duimen dat we het wrak zouden vinden waarvan we wisten dat die gezonken was, want in die tijd hadden we nog niet de apparatuur van nu. Later werkten we met een sonar die kon zien dat er iets boven de bodem uitstak.”

‘Zeker die keer dat ik met mijn duikﬂes bleef vastzitten in een onderzeeboot. Toen kneep ik ‘m wel even.’

10 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 >

SHIT HAPPENS “Zeker die keer dat ik met mijn duikﬂes bleef vastzitten in een onderzeeboot. Toen kneep ik ‘m wel even. Omdat ik niet loskwam heb ik alles uitgetrokken en toen kon ik mijn duikﬂes losmaken en meenemen naar buiten, waar ik het weer aan kon trekken. Op elke duik nam ik een meetlint mee die ik vastknoopte aan het schip voor ik naar binnen zwom. Zo kon ik het meetlint weer volgen om naar buiten te komen. Dat was wel een van de hefstigste gebeurtenissen waar ik achteraf niet zo blij mee was. Maar ja, shit happens en het is goed gegaan. Ik ben er ook nooit voorzichtiger van geworden. Ik zeg altijd: als de hebzucht groter is dan de angst, neem je risico’s.”

gedoken en daarna was het was genoeg. En nu duik ik nog steeds, maar dan onder de grond als vrijwilliger bij het Bunker Museum op West. Ik mag daar tentoonstellingen bedenken dus ik kan mijn ei weer kwijt.”

DUITSE ONDERZEEBOOT Hille nam tijdens zijn duiken alles mee wat hij leuk vond. “En ik vond eigenlijk alles leuk”, vertelt hij lachend. “Van grote stukken zoals ankers, kanonnen en de toren van een Engelse onderzeeboot tot het minuscule spul. Ook zijn er veel juttersvondsten te zien, daar heb ik een groot deel van gekregen, en daarnaast heb ik een grote verzameling oude koperen duikhelmen, die heb ik gekocht.” Een van de mooiste duiken van Hille was toen de eilander duikgroep de Duitse onderzeeboot UB61 vonden, en later ook de E34, die beide sinds 1917 werden vermist. “Als Terschellinger duiker waren we meestal als eersten op een wrak sinds de ondergang, dan is het altijd spannend wat je aantreft. Het mooie van onderzeeërs is dat die dingen behoorlijk intact blijven in zee. Maar het zicht in zo’n boot is erg slecht omdat het zwart zag van de modder. Dat maakte het extra spannend.”

STEEDS VERDER UITGEBREID

Vanaf 1990 ongeveer is het Wrakkenmuseum ontstaan. Eerst heel kleinschalig en toen er in 1992 een nieuw dak op het pand kwam, is de bovenverdieping ingericht. Daarna ontstond de muur aan de zijkant van het museum, gemaakt van verzamelde oude stenen en waarin ook verschillende duikvondsten te vinden zijn. Weer even later werd dit uitgebreid met een heuse piratenspeeltuin met eerst een kasteel, daar kwam er een boomhut bij en tenslotte ook een piratenschip. “Ik heb eigenlijk altijd alles gebouwd en verzamelt wat ik leuk vond. We kregen toen al leuke en enthousiaste reacties en dat krijgen we nu nog steeds. Mijn zoon Guus runt het nu. Ik ben een jaar of drie geleden gestopt, maar ik ben hier nog steeds bijna dagelijks te vinden. Dan poets ik de bronzen vondsten op of ik doe andere klusjes zoals de boodschappen. Dat blijf ik doen, ik vind het te leuk.”

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 11

12 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Winkel en ﬁetsverhuur Jonker aan de Willem Barentszkade 45 te West-Terschelling is 35 jaar geleden gestart. Het staat precies op de hoek, dicht bij de jachthaven en tegenover de Betonning. Hoewel het een klein pand is vind je er werkelijk de wereld aan spullen. Alle ruimte is goed benut. Naast de ﬁetsverhuur verkoopt Wim alles op het gebied van watersport, outdoor kleiding en activiteiten, hengelsport en kamperen. “Dit jaar is ons lustrumjaar, het is alweer 35 jaar geleden dat mijn ouders dit pand kochten en de winkel begonnen”, vertelt eigenaar Wim Jonker.

Al 35 jaar een begrip op het eiland WIM JONKER RUNT “DE GEKSTE WINKEL VAN TERSCHELLING”

TEKST: FLOOR VUURBOOM // FOTO: ALBERT WESTER TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 13

SURF OPA In de zomer ligt de jachthaven van Terschelling altijd vol met (zeil)boten van eilandgasten die de winkel

HERSENSPINSEL “Mijn ouders zijn begonnen met ﬁetsverhuur en de verkoop van een paar watersport- en

hengelsportartikelen en vlaggen in een pand in de Torenstraat. Met het idee ‘we gaan wel zien hoe het loopt’, maar dat liep meteen dus meteen goed. Toen dit huidige pand waar ik nu zit te koop kwam, zaten de plannen voor de jachthaven net in de pen. Daarmee was deze plek voor onze handel natuurlijk een uitkomst.” En dat bleek een gouden greep. Korte tijd runde familie Jonker beide winkels, maar na een paar jaar gingen ze alleen verder op de Willem Barentszkade. Wim, nu 60 jaar, zit al vanaf zijn 25e in de zaak: “Ik scharrel hier al 35 jaar om, waarvan de eerste jaren met mijn vader samen. Eigenlijk is deze winkel mijn hersenspinsel geworden. Vroeger hadden we alleen wat watersportartikelen en inmiddels is het assortiment veel groter en veel breder. Je kunt het zo gek niet bedenken of ik heb het in de winkel liggen. En als het daar niet ligt dan ligt het wel in onze opslagloods waar we het vandaan kunnen halen. Dat vind ik leuk, ik wil graag up to date zijn en de mensen kunnen helpen met de vragen die ze hebben.”

14 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

‘Ik word altijd blij als de slippers weer binnenkomen, dat is mijn seizoen. Dan kan ik weer leuke spullen voor surfen bestellen en kijk ik naar de nieuwste dingen in de hengelsport’

MET DE SEIZOENEN MEE Naast het brede assortiment op het gebied van zeilen, surfen (golf-, wind- en kitesurfen en suppen), vissen, kamperen en outdoor, kun je bij Jonker ook terecht voor een heel scala aan vlaggen en wimpels, leuke, sportieve mode en functionele kleding voor het buitenleven en boot- werk- en wandelschoenen en -laarzen. Daarnaast verandert de winkel mee met de seizoenen, gaat Wim verder. “In de winter gaat de zomerkleding en de zomercollectie surfspullen eruit en komen de winterartikelen erin. Dan kun je denken aan wintersportkleding en -artikelen, maar ook sleeën, schaatsen, Noorse en wollen truien enzovoort. Dat gaat geleidelijk hoor, we doen steeds een stuk en na een tijdje is bijna de hele inhoud van de winkel weer veranderd.” Het leukste seizoen voor Wim is toch wel de zomer. “Ik word altijd blij als de slippers weer binnenkomen, dat is mijn seizoen. Dan kan ik weer leuke spullen voor surfen bestellen en kijk ik naar de nieuwste dingen in de hengelsport.”

van Wim inmiddels wel weten te vinden. “Dat is mijn grootste bestaansrecht”, legt Wim uit. “En de ﬁetsverhuur daarbij natuurlijk. Het is een goede combi. Zelf ben ik een fervent windsurfer. Ik surf nog steeds, hoewel ik nu wel meer de ‘surf opa’ ben in de rest van de groep hoor. Mijn vader vond het toentertijd natuurlijk erg handig dat ik bij de zaak inkwam als surfspecialist. Dan konden we ook surfspullen gaan verkopen. Mijn vader zeilde vroeger altijd al graag en vanaf kinds af aan ging ik mee. Dus ik weet ook veel van zeilen af en ik vind het leuk om mensen op dit gebied te helpen en te adviseren.” In zijn winkel voelt Wim zich dan ook als een klein kind voor een snoepkraam. “Mensen kunnen mij alles vragen, ik weet van elk artikel en van ieder boutje of touwtje wat het is. Daarnaast kan ik mensen die in de haven liggen en problemen hebben met hun boot helpen. Soms heb je een nieuwe accu nodig, een gaskabel, toiletonderdelen, pompen, ik heb zelfs een heel nieuw boottoilet voor je als je die nodig hebt. Waar regelmatig vraag naar is heb ik eigenlijk altijd in huis.”

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 15

HOBBY Aldus Wim is zijn winkel de gekste winkel van Terschelling vanwege de grootte van zijn assortiment. “Eigenlijk hebben we gewoon een belachelijk assortiment. Binnen mijn productlijn wil ik graag zoveel mogelijk in huis hebben. Werkelijk alle ruimte wordt dan ook benut en ik weet waar alles ligt. Mensen zeggen wel eens tegen mij: ‘wat haal je om’. Maar het is mijn hobby en ik doe het graag omdat ik mensen wil helpen. Laatst liep ik rond in een hele grote watersportwinkel in Londen en ik kon echt geen enkel artikel vinden dat ik niet in mijn eigen winkel had liggen. Nou, dat zegt genoeg denk ik. Sterker nog, als mijn winkel groter zou zijn zou ik denk hetzelfde assortiment verkopen.”

16 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 OEROL 2022

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 17

De afgelopen jaren zijn niet gemakkelijk geweest voor Oerol en de aan het festival verbonden artiesten. Letterlijk iedereen werd in begin Maart 2020 overvallen door de Corona crisis in Nederland en alle omringende landen. Deuren en grenzen gingen op slot. Een ramp voor de culturele sector en alle mensen die er dagelijks hun werk in vonden. Op 10 januari 2021 kregen we te horen dat Joop Mulder plotseling was overleden. Joop heeft heel veel betekend voor Oerol en Sense of Place. Iets wat we in een mooi gesprek op dag twee van Oerol 2022 nog eens bevestigd kregen.

TEKST EN FOTO: GERT KRACHT

18 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Zaterdag 11 Juni vertrokken we al vroeg uit de haven naar Terschelling met de Willem Barentsz. Als je naar Terschelling vaart, doe het dan langzaam. Met de zon op onze gezichten, genietend van enkele versnaperingen uit het restaurant dwars door ons Werelderfgoed varen. Voor ons kan daar geen snelboot tegenop. Het is letterlijk onthaasten, tot rust komen en genieten van de prachtige omgeving. We hadden onze fietsen mee en wilden zo maximaal van het eiland gaan genieten. Aangekomen in de haven hebben we onze bandjes opgehaald en daarna gelijk door langs de Waddendijk richting 'De Streken' van Marc van Vliet. Een landschapskunstwerk waarmee Oerol dit jaar het werk eert van hun organisatie oprichter Joop Mulder. Bij Midsland toch even vanaf de Waddendijk linksaf om daar neer te strijken voor een versnapering. Dwars door Midsland heen waren de terrassen goed gevuld, maar helaas: geen straat theater. We genoten wel van een prachtige offline Instagram expositie van Isabelle Renate la Poutré / Vera Bon. En toch, door alle 'stilte' werd het theater op straat overal oprecht gemist, door velen. Of dat terecht of onterecht zo was beslist laat ik maar in Midsland achter. Mijn hoop is dat we, met de toekomst in gedachten, goed voor elkaar zorgen en dat we op die manier onze enorme vrijheden in ons land weer terug mogen krijgen, zonder dat we andere mensen schade toebrengen, in welke vorm dan ook. DE STREKEN Na Midsland weer door, op weg naar het Wad en niet veel later aangekomen bij 'De Streken'. Het kunstwerk maakt een diepe indruk. Het herinnerde ons aan het jaar van Joop zijn afscheid van Oerol in 2016. Het was toen tien dagen feest op het eiland, in de straten en op hele onverwachte eiland locaties waar ineens theater op dook. Niet gepland, spontaan en totaal onverwacht, precies zoals Joop dat graag wilde. Maar ook zo verschrikkelijk leuk om mee te maken en altijd goed bezocht. Als de plek het toeliet werden fietsen geparkeerd en ging men spontaan zitten om te genieten van de voorstelling.

OEROL BLIJFT We missen hem allemaal. Maar Oerol blijft, met nieuwe mensen, met vallen en opstaan, met nieuwe ideeën, die ons bevallen of juist niet. Dat blijft, en is in het rijke Oerol verleden ook heel vaak gebeurd. Mijn wens voor Oerol is dat we de komende jaren weer mogen genieten. Verras ons dan, met heel veel theater in de straten of ergens op een onverwachte plek op het eiland. Met een lach of met een traan, dat maakt niet uit.

‘Als je niet bang wordt van je dromen zijn ze niet groot genoeg’

„Als je niet bang wordt van je dromen zijn ze niet groot genoeg” zei Joop Mulder ooit. Als dat geen mooie aanmoediging is.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 19

En laat dat nu precies zijn wat er gebeurde tijdens ons bezoek aan Midsland tijdens de tweede dag. Drie mannen uit Engeland waren ongevraagd, ongepland en spontaan per treinen en boten naar Terschelling gekomen. Middenin Midsland stond die middag de wereld heel even stil. Straattheater, maar dan geheel op eigen initiatief. Spannend, maar zo ontzettend leuk en gewaardeerd. De mensen kwam samen, iedereen genoot en velen participeerden in de voorstelling. Na de voorstelling kwamen we even in gesprek met elkaar. Ze waren net als ons enthousiast over het warme onthaal en applaus van het publiek. 'Hier is 22 jaar geleden alles voor mij begonnen. Hier in Midsland, voor de Stoep, op uitnodiging van Joop en daarom zijn wij hier weer naar toe gekomen.'

VIDEO’S ONLINE “Gromet is eigenlijk mijn videohobby”, vertelt Germen. Het begon met een video die hij met zijn gezin maakte tijdens het strandrijden. Een traditie voor eilanders in de winterperiode. “Ik plaatste dit ﬁlmpje op mijn eigen videokanaal en merkte dat meerdere mensen daarnaar keken. Dat vond ik zo boeiend dat ik meteen dacht: hier moet ik meer mee kunnen. Zeker met alle mogelijkheden tegenwoordig. Vroeger maakte ik ook al video’s, met bijvoorbeeld zo’n video 8 camera, en dan kon je dat weer eens terugkijken en afspelen op je tv. Daar hield het wel mee op. Maar met alle technieken van tegenwoordig kun je zelfs je eigen televisieprogramma in elkaar knutselen die je vervolgens online zet en waar iedereen die dat leuk vindt naar kan kijken.”

STRANDRIJDEN

Germen de Groot (38) is een geboren en getogen Terschellinger en kun je kennen van Fietsverhuur en Souvenirwinkel de Groot in Midsland. Germen runt al jaren de werkplaats en ﬁetsverhuur en zijn moeder Thija de Groot de naastgelegen souvenirwinkel dat al ruim 70 jaar bestaat en een begrip is op het eiland. Maar ook online kun je Germen tegengekomen zijn want hij maakt sinds 2018 video’s van Terschelling op zijn YouTubekanaal Gromet.

YouTube-kanaal Gromet brengt Terschelling in beeld EILANDER GERMEN DE GROOT VERTELT OVER ZIJN

VIDEOHOBBY

Met die wetenschap is Germen vier jaar geleden met een groepje vrienden en verschillende camera’s opnieuw het strand opgegaan waarmee hij een volgende video maakte om het strandrijden op Terschelling te delen met eilanders en eilandliefhebbers. “Daarna ben ik me meer gaan verdiepen in het editen van videobeelden, welke software ik hier het beste voor kan gebruiken en welke onderwerpen leuk zijn voor het maken van

20 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 >

‘Voor iedereen die het leuk vindt om naar te kijken, maar ook voor bijvoorbeeld eilandliefhebbers die niet op het eiland konden zijn’ TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 21 TEKST: FLOOR VUURBOOM // FOTO: ALEX HAMSTRA PHOTOGRAPHY

22 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

De ‘Cast kast’. Een videokast die Germen zelf heeft gebouwd en waar iedereen die dat leuk vindt een videoboodschap kan achterlaten.

Een ander idee dat bij Germen ontstond tijdens de coronacrisis is zijn ‘Cast kast’. Een videokast die Germen zelf heeft gebouwd en waar iedereen die dat leuk vindt een videoboodschap kan achterlaten. Een beetje in de sfeer van het vroegere ‘de kast van Villa achterwerk’ en ‘de Babbelbox van Man bijt hond’ inclusief het gordijntje dat je open- en dichtschuift. Mensen die in de Cast kast kruipen geven antwoord op een vraag die op dat moment centraal staat. “Vorig jaar tijdens Oerol – toen

Toen de coronatijd aanbrak besloot Germen het over een andere boeg te gooien en ﬁlmpjes te gaan maken van Terschelling om te laten zien hoe het hier ging tijdens de coronacrisis en om beelden van het eiland wel te blijven delen. Bijna dagelijks maakte hij toen een video. “Ter promotie van Terschelling eigenlijk”, vult Germen aan. “Voor iedereen die het leuk vindt om naar te kijken, maar ook voor bijvoorbeeld eilandliefhebbers die niet op het eiland konden zijn. Het was toen heel rustig dus ik vond het leuk om mensen datgene van het eiland te laten zien die zij anders zouden missen. Ik koos er voornamelijk voor om mooie beelden van Terschelling te maken, onder andere met mijn drone die ik heb aangeschaft om het eiland vanuit de lucht te kunnen ﬁlmen. In die tijd ging het harder met de abonnees, inmiddels heb ik er ruim 1000.”

video’s. Ik had nog genoeg beelden van mijn ﬁetstocht van Terschelling naar Parijs en besloot die te editen.” Dit was een actie die hij ondernam samen met een vriend in 2015 om geld op te halen voor 3FM Serious Request.

Daarnaast maakt hij bijvoorbeeld aﬂeveringen over Oerol, het meivuur en andere evenementen, video’s van wandelingen door de natuur of door de dorpen, een compilatie van mooie uitzichten over Terschelling, van het jutten op het strand, van oud en nieuw en van het eilandbezoek van de Koning.

Ook koos Germen steeds een onderwerp uit die hij centraal stelde in zijn video’s. “Vooraf deed ik achtergrondonderzoek zodat ik wat te vertellen had aan de mensen. Zo maakte ik bijvoorbeeld een aflevering over de Koreabosjes, de bunker uit de Eerste Wereld Oorlog en over de verbouwing van het Seinhuisje. Ik probeer altijd positieve filmpjes te maken, dat staat voorop. En hoewel ik eerst niet zo’n voorstander van was dat men van het Seinhuisje een accommodatiegelegenheid maakte, heb ik geprobeerd dit niet te laten merken. En ik moet zeggen: mijn mening hierover is positief veranderd na de positieve feedback op deze video. Ik leer zelf dus ook weer meer van de video’s die ik maak. In het begin moest ik wel even oefenen hoor, met mezelf filmen en iets aan de camera vertellen. Inmiddels gaat het me wel gemakkelijk af.”

TERSCHELLING PROMOTIE

POSITIEVE FILMPJES

DE CAST KAST

Het zou leuk zijn om het aantal kijkuren te halen zodat ik dan bijvoorbeeld linkjes in mijn beeld kan plaatsen waar mensen meer informatie kunnen vinden, maar ik zal geen reclame maken of mijn beelden gaan verkopen.”

KIJKUREN Om toegang te krijgen tot de vele mogelijkheden van YouTube heb je 1000 abonnees en 4000 kijkuren nodig, dat is het volgende doel van Germen. “Het aantal abonnees heb ik inmiddels gehaald en dat aantal kijkuren heb ik ook al wel eerder gehad, maar toen liep het aantal abonnees nog achter. Die twee heb je samen nodig.” Geld verdienen met zijn kanaal is echter niet de ambitie van Germen, vertelt hij. “Ik ﬁlm omdat ik het leuk vind en voor de mensen die mijn video’s bekijken.

er geen Oerol mocht worden georganiseerd – was een van de vragen: ‘wat mist u op Oerol?’ en daar gaven de mensen hun eigen antwoord op. Daarnaast heb ik toen samen met Menno Smit, hij is dichter in Rotterdam, een project gedaan met de Cast kast waarbij mensen een gedicht op maat kregen. Ook dit jaar tijdens Oerol kon ik de Cast kast gebruiken en mocht ik op twee festivalterreinen staan. Ik maak van al die antwoorden steeds een leuke compilatievideo en die post ik vervolgens online.”

ANAGRAM De naam Gromet is een soort anagram van Germen de Groot. “Die naam is tijdens mijn schooltijd al ontstaan en ben ik gaan gebruiken voor mijn video’s. Dit logo staat bijvoorbeeld ook op mijn Volkswagen busje en soms word ik hierdoor herkent door mensen die bij mij bij in de fietsverhuur komen. Het leukste aan filmen vind ik om een mooi eindresultaat neer te zetten. En dat de video uitpakt zoals ik dat vooraf bedacht heb. Tijdens Oerol dit jaar heb ik bijvoorbeeld een 24-uurs timelapse gemaakt van het kunstwerk De Streken van Marc van Vliet. Ik heb hiervoor een statief gebouwd van iets hoger dan anderhalve meter, net iets hoger dan de hoogte meterstand daar, en heb die op het wad gezet zodat je het kunstwerk vanaf de zijkant ziet. Aan de camera zat een powerbank zodat ‘ie ook 24 uur stroom had en ikzelf vind het echt een verbazingwekkend mooi filmpje geworden.” Lachend voegt hij eraan toe: “Ik heb die nacht wel heel slecht geslapen hoor, want ik gokte erop dat alles bleef staan, dat het water niet hoger kwam en dat de camera niet gestolen zou worden.”

Meer weten? Zoek Gromet op YouTube en kijk op de website: gromet.nl. Wil je meer weten over of beelden zien van een bepaalde plek op het eiland? Neem dan contact op met Germen.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 23

24 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 Slapen in gebruiktbouwdhier31,4ookhoortWanneerTerschellingSeinhuisjehetvanjehethebtoverdemooisteuitzichtpuntenvanTerschelling,dandaarhetKaapsduinopWest-Terschellingzekerbij.NietvoornietsalsuitzichtpuntaangemerktdoorStaasbosbeheerwantditduinligtmeterbovenNAP.EenanderuniekkenmerkishetoudeSeinhuisjedatstaat.EenvoormaligzendhuisjedatnadeTweedeWereldOorlogisgeopeenvoormaligeDuitsebunkerendatindeKoudeOorlogwerdalspeilhuisjeomdeRussischeonderzeeërsopzeeuittepeilen.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 25 TEKST: FLOOR VUURBOOM // FOTO: BUITENLEVEN VAKANTIES

26 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

VAKANTIE IN DE NATUUR

BRANDARISLICHT Walden Studio uit Rotterdam is de architect die de nieuwe schetsen heeft gemaakt voor het Seinhuisje. De opdracht was alle facetten van de bunker, het huisje en de oude zendmast die er nog staat, terug te laten komen in de ontwerpen. En dat is goed gelukt aldus Michel en Remi. “De bunker onder het huisje konden we niet functioneel gebruiken, maar we brengen deze wel in beeld in het huisje zelf”, legt Michel uit. “Deze sfeer komt onder andere terug in het tegelwerk van de badkamer en in de vloer zitten twee glazen platen zodat je vanuit je kamer zo de bunker in kunt kijken. Dit geeft je de historische beleving die bij het Seinhuisje hoort. Maar ook het duin rondom de bunker is iets afgegraven zodat de bunker meer naar

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 27 >

FENOMENAAL Dit piepkleine en historische huisje is eigendom van Staatsbosbeheer en lag er de laatste jaren vervallen bij. Maar nu is er nieuw leven in geblazen en is het omgebouwd tot luxe slaapgelegenheid. Een ware metamorfose heeft het ondergaan, maar met oog voor de historische waarde en details. Het uitzicht vanuit dit punt is fenomenaal en niet te vergelijken met elke andere locatie op Terschelling. Hier zie je bijna alles van het eiland: aan de ene kant het dorp West en de Brandaris, aan de andere kant het wad en de Noordsvaarder en aan de noordzijde kijk je uit op de stuivende duinen bij paal 3. Dit is dus een nieuwe, en op z’n zachtst gezegd, unieke tweepersoons slaapplek voor eilandgasten die graag op Terschelling komen. Of voor eilanders natuurlijk die even weg willen op eigen eiland.

We spreken met Michel van Driel, Rayonmanager bij Staatsbosbeheer Nederland en met Remi Hougee, boswachter bij Staatsbosbeheer Terschelling. “Staatsbosbeheer heeft landelijk een aantal vakantiehuisjes in beheer, waaronder ook op Terschelling. Deze accommodaties vallen onder Buitenleven Vakanties BV”, legt Michel uit. “Dit zijn allemaal woningen, groot en klein, die middenin of aan de rand van een natuurgebied staan. We stellen hierbij de norm: rust, ruimte en vrijheid.” En per mei dit jaar is daar ook het Seinhuisje op Terschelling bijgekomen, dat te boeken is via Buitenleven Vakanties en via de VVV Terschelling. Na al die jaren heeft het Seinhuisje weer een functie en kan iedereen ervan genieten. “Het Seinhuisje begon in verloren staat te raken en daar moest iets mee gebeuren”, vertelt Michel. “Meerdere mensen zijn hierover na gaan denken welke invulling deze locatie kon krijgen.”

DRIE INVALSHOEKEN Reeds in 2010 kwam het idee om het Seinhuisje een recreatieve functie te geven al op, legt Remi uit. “Het werd bijvoorbeeld geopperd door Stichting Sporen in het Zand die zich ook hard maakten voor het eerste invalide pad omhoog naar het Kaapsduin. Zij hebben de eerste tekeningen gemaakt voor exploitatie. Tegelijkertijd had Staatsbosbeheer een participatietraject met direct omwonenden waaruit we ook hoorden dat het zonde zou zijn om niets met het Seinhuisje te doen, omdat het dan zou moeten worden plat geschoven. Daarnaast kwam het plan van het Seinhuisje als slaapgelegenheid en om deze met eilander hotels gezamenlijk te exploiteren ook naar voren tijdens het eilander hoteloverleg, ter promotie van het eiland. Uiteindelijk zijn deze drie plannen bij elkaar gekomen en, mede dankzij de hulp van de VVV Terschelling, hebben we hier draagvlak voor gevonden. Een traject vanuit drie invalshoeken en gezamenlijk hebben we ervoor gezorgd dat het Seinhuisje kan blijven bestaan.”

‘Hier zie je bijna alles van het eiland: aan de ene kant het dorp West en de Brandaris, aan de andere kant het wad en de Noordsvaarder en aan de noordzijde kijk je uit op de stuivende duinen bij paal 3’

Het bouwbedrijf Eilandbouw op Terschelling werkte aan dit bijzondere project vanaf oktober 2021, onder begeleiding van Kijk op Bouwen, vertelt mede-eigenaar Sebastiaan Walsweer. “Begin april 2022 hebben we het opgeleverd. Het was een behoorlijke klus, maar wel een mooie uitdaging. Mede omdat alles zo origineel mogelijk moest blijven. Van binnen is er heel wat werk verricht, maar van buiten blijft het Seinhuisje herkenbaar. En het is natuurlijk een unieke werkplek. Om hier te kunnen werken hebben we zelfs een Unimog, een 4X4 truck, aangeschaft want anders kregen we al het materiaal niet eens boven.”

28 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 >

boven komt.” Om de sfeer goed te proeven heeft het architectenbureau zelfs in het Seinhuisje geslapen voor de verbouwing, zegt Remi. “Zo konden ze het licht van de Brandaris, dat om de zoveel seconden rond ﬂitst, ervaren. Ze hebben zich goed ingeleefd in de locatie.”

OPGELICHT En dat Brandarislicht bleek wel een puntje van aandacht, vertelt Laurens van de Wal van Walden Studio. “We wilden de locatie helemaal meemaken, ook ‘s nachts omdat het huisje op dezelfde hoogte als dat van de Brandaris staat. Zo kwamen we erachter dat het huisje elke keer wordt opgelicht. Als je er wat langer verblijft dan leer je de plek beter kennen om er een ontwerp voor te maken. Er moest heel veel gebeuren in het huisje. Van binnen is alles gestript omdat er eigenlijk helemaal geen ruimtelijkheid in zat. Vanuit daar is alles opnieuw opgebouwd en geïsoleerd. We hebben goed gebruik gemaakt van de aanwezige hoogte om je het gevoel te geven dat het huisje veel groter is dan dat je van de buitenkant zou verwachten.”

SLIMME RUIMTE

Het Seinhuisje is te huur voor een weekend, midweek, gebroken midweek en maximaal voor de lengte van een week. De prijs hangt af van het seizoen en ligt gemiddeld op €340,- per nacht. “Het is toch wel een unieke plek waar we graag zoveel mogelijk mensen van laten genieten”, aldus Michiel. “Het is een volwaardige slaapgelegenheid, maar er zit geen keuken in. Lunchen en dineren kun je natuurlijk heel goed in de horeca, een ontbijtje nuttigen in het huisje is wel mogelijk. Er is een kitchenette met faciliteiten om koﬃe en thee te maken en in een kleine koelkast kunnen drankjes gekoeld worden.” Omdat het Seinhuisje klein is, moest men slim omgaan met de ruimte die er was. Daarom bevindt de slaapgelegenheid zich op de vide en is het bad ingebouwd in de vloer die wordt afgesloten met een luik. Ook zit er een knusse houtkachel in het woonkamertje en heeft het uiteraard een kleine wc en een douche. “Daarnaast geven de ramen natuurlijk een fantastisch uitzicht. Vanuit het bad kijk je zo naar de sterren en vanuit het bed kijk je het eiland over.”

“Om een voorbeeld te noemen, de rolgordijnen in de open trapopgang naar de slaapruimte hebben we vervangen door geblindeerde rolgordijnen. Het bleek namelijk dat het Brandarislicht opﬂitste tegen de vorige gordijnen. Ook hebben we tijdens de open dag op 11 mei feedback gekregen van geïnteresseerden waar we mee aan de slag zijn gegaan. Al deze opmerkingen waren op detailniveau, maar wel erg waardevol. Daar hebben we graag gebruik van gemaakt om het Seinhuisje goed op te kunnen leveren.”

POSITIEVE REVIEWS

Voordat het Seinhuisje de verhuur inging hebben meerdere mensen daar een aantal nachten ‘proef geslapen’ om te kijken of het beviel en of er dingen waren waar men nog tegenaan liep. “Door middel van de reacties die we hierop terugkregen konden we nog een aantal kleine details aanpassen”, vertelt Michel.

DUURZAAM EN TIJDLOOS Maar ook aan een handig buitenzitje is gedacht, gaat Michel verder. “Er is een afsluitbaar en uitklapbaar bankje bevestigd aan de buitenkant van het Seinhuisje zodat men ook even buiten kan zitten.” En de sfeer en uitstraling? Die is duurzaam en tijdloos, vult Remi aan. “Alles is degelijk en robuust gemaakt, met natuurlijke materialen zoals hout en natuurlijke kleuren. Eenvoudig maar luxe en comfortabel.” Omdat het Seinhuisje boven op het Kaapsduin staat is het wel even een ﬂinke klim omhoog, maar het uitzicht is de beloning. Fietsen zijn te huur in het dorp en kunnen gasten onderaan het duin in een bijbehorend schuurtje parkeren.

Het Seinhuisje is nu net een paar maanden op de markt en de boekingen lopen goed, vertelt Mireille Keller van Buitenleven Vakanties. “Zo’n nieuwe accommodatie heeft eventjes tijd nodig om zijn weg te vinden, maar de eerste positieve reviews zijn geschreven en daar zijn we blij om. Mensen waarderen de unieke locatie, de inrichting en natuurlijk het uitzicht. Dat krijgen we vaak terug.”

‘Vanuit het bad kijk je zo naar de sterren en vanuit het bed kijk je het eiland over’

PROEFSLAPEN

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 29

Koken met een wereldkampioen? Dat kan op Terschelling bij Kookstudio Flang in de Pan in Hoorn. Maar liefst drie keer wist Willem Andries Cupido, bijnaam Flang, de wereldtitel snertkoken te veroveren. Nu gaat hij met zijn gasten op pad om op en om Terschelling ingrediënten te verzamelen voor heerlijke maaltijden.

30 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Streekproducten in Kookstudio Flang in de Pan

In de oude pastorie uit 1907 in Hoorn, naast de 13de eeuwse St. Janskerk, runt Flang samen met zijn partner Willemijn Steentjes De Postoari, een sfeervolle bed & breakfast, en de kookstudio Flang in de Pan. Willem Andries Cupido exploiteerde vanaf 1990 het strandpaviljoen bij Oosterend, dat hij omdoopte in Heartbreak Hotel en inrichtte in de stijl van de jaren '50. Hij runde het bedrijf gedurende 18 jaar, toen hij samen met zijn partner Willemijn in 2008 de pastorie kocht en inrichtte als B&B met vier kamers. In 2012 startte hij de Tijdenskookstudio.eenvakantie in Cuba sprak hem de wijze waarop de bed en breakfast-eigenaar de plaatselijke gebruiken deelde met zijn gasten, aan. "Dat miste ik op Terschelling, de mate waarin gasten werden betrokken bij het eiland en zijn natuur en cultuur." Flang haalt de tijden van vroeger aan, toen er maar liefst 250 boeren waren op het eiland,

waarvan een deel 's zomers, terwijl de koeien op het land liepen, hun stal inrichtte voor badgasten en hen betrok bij wat het eiland en omgeving te bieden hadden. "Dan gingen ze samen met hun gasten vis vangen op het wad, een stootsje zetten, en daarna bakken en opeten. Dat samen met de gasten optrekken is door de jaren heen verwaterd."

TEKST: GERARD MUISER // FOTO: FLANG IN DE PAN TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 31

"Een culinaire excursie", aldus Flang en tijdens die excursie gaat hij met zijn gasten op zoek naar de mooiste en verse ingrediënten voor een maaltijd, zoals wilde eetbare planten, zilte groenten, zeewier of kokkels, oesters en mosselen, die geraapt worden op het drooggevallen wad.

‘Locaal verbouwd, steeds meer plantaardig en van het seizoen. Zo maak je de footprint zo klein mogelijk’

'De Zilte Smaak' is in elk geval prima geschikt voor zoutminnende groenten en planten, zoals zeekraal, ijskruid, zeebananen, oesterblad, zeeaster, maar ook venkel, bieten, knolselderij, eetbare bloemen en Vooraardappelen.dezezomer staan weer diverse activiteiten op het programma, zoals op 'e riid uitstapjes met paard en kar en dan vis eten met je handen, en pofkes, diners uit zee, mosselen rapen en bereiden in de pan boven het vuurtje in de tuin, wildplukwandelingen, oesterproeverijen, zilte proeverijen, etc. Flang in de Pan en B&B De Postoari hebben het Waddengoud-keurmerk en het Unesco Werelderfgoedkeurmerk.

SAMEN OP PAD Flang geniet van het samen op pad gaan met zijn gasten, in groepen van 8 tot 16 personen, om dat wat de eilander natuur en het wad te bieden hebben te plukken of te vangen, terwijl hij daarbij verhalen kan vertellen over het eiland en het unieke natuurgebied, dat het wad is, het Unesco Werelderfgoed.

VERZILTING

Terug in de kookstudio, nadat de ingrediënten voor de maaltijd zijn verzameld, gaat men samen heerlijke gerechten ervan bereiden, aangevuld met producten uit eigen moestuin en producten van andere eilander bedrijven, zoals cranberry’s, boerenkazen, lamsvlees, rundvlees, sap, compote, handgemaakte bonbons en ijs.

In 2017 richtte hij samen met anderen de 'Zilte Smaak' op, de eerste proeftuin voor zilte groenten op Terschelling, gelegen "op het allerslechtste stukje land nabij de Waddendijk, waar de verzilting het hevigst is." Flang kaart die verzilting aan: "Wist je dat op een schaal van 1 tot 10 de binnendijkse sloten een 8 scoren? De koeien kunnen niet meer uit die sloten dichtbij het wad in de polder drinken, dat is bijna zeewater." De lange droge zomers zijn mede oorzaak van de verzilting van de Terschellinger polder. Wereldwijd, weet Flang, verdwijnt per dag 2000 hectare bruikbare landbouwgrond door zeespiegelstijging en daardoor verzilting.

"Het voedsel van de toekomst" noemt Flang deze gerechten ingrediënten van dichtbij huis. "Locaal verbouwd, steeds meer plantaardig en van het seizoen. Zo maak je de footprint zo klein mogelijk."

RijwielverhuurTomTerpstra Fietsen gratis bezorgd op uw vakantieadres! Dorpsstraat 56 Hoorn Reserveren: 0562- 448608 www.terpstrarijwielverhuur.nl Wij zijn dagelijks geopend. Afhaal ogelijk. Boomstraat 3 • www.brasserie-brandaris.nl

BiologischeschapenboerderijDeZeekraal Oosterend17,8897HWTerschelling,+31(0)562449278 www.dezeekraal.nl 'DeZeekraal'inOosterend,hetlaatstedorpjevan Terschelling,iseenbiologischeschapenboerderij. Demelkvandeschapenwordthierverwerkttot heerlijkekaas,kwarkenijs.Naastdezeproducten vindtuindeWaddengoudwinkelnogmeereerlijkeen heerlijkewaddenproducten!Tevensbezoekboerderij! GoudeerlijkGenieten GoudeerlijkGenieten Leukvoordekinderen! Leukvoordekinderen! Willem Barentszkade 45 | West-Terschelling www.jonkerterschelling.nl | tel 0562 442224 Spullen & Kleding voor: Watersport, Outdoor, Camping, Surf & Hengelsport,Vlaggen en fietsverhuur. Voor al uw echte Terschellinger produkten gaat u natuurlijk naar Echte Bakker Spanjer op West. Of probeer natuurlijk een van onze andere specialiteiten. Bij ons slaagt u altijd! Echte Bakker Spanjer Torenstraat 52 - 8881 BL Terschelling-West Telefoon: 0562-442091 - spanjer@echtebakker.nl spanjer.echtebakker.nl Coop Terschelling-Midsland Oosterburen 2-4 -8891 GC Midsland Telefoon 0562-445025 • www.coop.nl Koffiebrander “De Ouwe Smidte” Oosterburen 37, Midsland | Tel.: www.deouwesmidte.nl0562-448069 In Midsland bevind zich hét adres voor: - vers gebrande koffie - de mooiste thee - de lekkerste chocolade - heerl ke verse noten Breggeweg 4-6 8894 KZ TerschellingFormerum 93 8894 KD Terschelling Tel: 06-34340306 Email: info@bosvakantiehuizen.nl www.bosvakantiehuizen.nl Tel: 0562-448541 Email: info@jaapsbosbeheer.nl www.jaapsbosbeheer.nl Ver- en nieuwbouw Alle werkzaamhedenvoorkomendeoponsmooieeiland. BOUWBEDRIJF TERSCHELLINGBOSB.V. Tevens verhuurin onze prachtig, in stijl woonboerderijen.verbouwde Thuis Terschellingop

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 35

Deze eerste echte Waddenthriller is een feest om te lezen. Het is de eerste thriller van de hand van Mathijs Deen die alom bekend is om zijn boek 'De Wadden, een geschiedenis'.

Dit boek bezorgd je geen slapeloze nachten maar is spannend van begin tot eind met een ingenieus plot!

Nederlands patrouilleschip stuit op een verdronken wadloper, aangespoeld op de drooggevallen zandplaat De Hond. Voordat de vloed het lichaam meesleurt, bergt de bemanning het en neemt het mee naar Delfzijl. Het slachtoffer heeft de Duitse nationaliteit, de zandplaat bevindt zich in betwist grensgebied. De Duitse justitie eist dat het slachtoffer onmiddellijk wordt uitgeleverd, maar de Nederlandse brigadecommandant weigert. Een internationaal conflict is geboren. Terwijl de leidinggevenden ruzie maken, stuurt de tweede man van de Bundespolizei See in Cuxhaven heimelijk een rechercheur naar Delfzijl om op informele wijze een onderzoek te starten. Zijn naam is Liewe Cupido, Duitser van geboorte, opgegroeid op Texel. Zijn Duitse collega’s noemen deze eigenzinnige, zwijgzame collega ‘de Hollander’. Het slachtoffer blijkt een ervaren wadloper en hoe meer Cupido te weten komt, hoe raadselachtiger de omstandigheden omtrent diens dood lijken te worden.

Gelezen DE HOLLANDER Mathijs De Deen Een

‘En het is meteen raak wat ons betreft, het boek is mooi geschreven en zit vol slim verborgen aanwijzingen.’

BOEKHANDEL FUNKE | Boomstraat 27, 8881 BS West-Terschelling +31562442098 | info@boekhandelfunke.nl | www.@boekhandelfunke.nl

En het is meteen raak wat ons betreft, het boek is mooi geschreven en zit vol slim verborgen aanwijzingen. Regelmatig wordt je op het verkeerde been gezet en is dus zeker niet voorspelbaar.

Waddenvereniging Wadgidsen Vuurdoop in een wondere wereld Elk jaar nemen wadgidsen van de Waddenvereniging op Texel en Terschelling duizenden bezoekers mee het wad op. In april werden de nieuwe gidsen opgeleid. Journalist Annemarie Bergfeld ging mee op training. 36 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

TEKST: JOJANNEKE DRIJVER // FOTO’S: ANNEMARIE BERGFELD TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 37

38 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

‘Ik zag mensen de bodem van de zee opgaan en dat maakte me nieuwsgierig. Ik houd van de natuur en ik vind het geweldig dat in Nederland overal water is, zelfs in Amsterdam. Ik wil graag alles over het waddengebied leren.’

Alexandra Markl

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 39

De Oostenrijkse Alexandra Markl woont sinds een halfjaar in Amsterdam en was één keer op de Wadden, op Schiermonnikoog. ‘Ik zag mensen de bodem van de zee opgaan en dat maakte me nieuwsgierig. Ik houd van de natuur en ik vind het geweldig dat in Nederland overal water is, zelfs in Amsterdam. Ik wil graag alles over het waddengebied leren. Door gids te worden, kan ik ook Duitssprekende toeristen kennis over het wad bijbrengen.’

‘Vanmiddag worden jullie op karakter getest’, lacht Bitter. ‘We gaan meteen voor de Bittervuurproef.’gidstal acht jaar voor de Waddenvereniging en is voorzitter van de werkgroep Scholing. Vandaag laat ze de eerstejaars kennismaken met de wondere wereld van de wadbodem. Enkele van de wadgidsen-in-opleiding kennen de Wadden al sinds hun jeugd, voor anderen is het een compleet nieuwe wereld. Jelle Biegel was er vorig jaar voor het eerst toen hij een wadlooptocht zou maken. ‘Het was te slecht weer, dus het werd een kweldertocht, maar ik was meteen verkocht. Toen ik later op Facebook een oproep voor wadgidsen zag staan, wist ik het meteen. Normaal gesproken zit ik in de zomervakantie drie weken voor mijn tentje in Frankrijk, maar ik ga veel liever gidsen in het waddengebied en andere mensen ook bewust maken van de schoonheid en de kwetsbaarheid van dit gebied.’

De donkergrijze lucht die boven de Waddenzee hangt, liet een kwartiertje eerder nog een ﬂinke hagelbui los op de noordpunt van Texel. Het talud is glad als een groep van tientallen mensen de dijk naar het wad afdaalt. ‘Voorzichtig! Zijwaarts lopen!’, roept Lonneke Bitter die vooropgaat. ‘Jaaa, net als krabben’, klinkt het uit de groep. Begin april gingen vijftien nieuwe wadgidsen van de Waddenvereniging voor de eerste keer mee op trainingsweekend. Een aantal van de ouderejaars - sommigen gidsen al tien jaarverzorgt het programma. Op dag één staat een wadexcursie op het programma. Weer of geen weer.

KARAKTERTEST Ieder normaal mens zou zeggen dat het géén weer is. Althans niet voor een excursie op het wad. Wind: NW 5, temperatuur 7˚C, de watertemperatuur zal niet veel hoger zijn. Maar daar maalt een wadgids of wadgids in spe niet om. Vol overgave stort iedereen zich de dijk af om over keien, door slik en velden blaasjeswier en door meer dan kniehoog water naar een zandbank te waden.

ZO OUD ALS DINO'S Wat het opdoen van die kennis betreft, hebben de eerstejaars een goeie aan Bitter. Ze ziet meteen van alles liggen en wat zich onder de bodem verscholen houdt, haalt ze met haar spitvork - en groot enthousiasme - naar boven. Ze laat oorkwallen rond gaan, nonnetjes, alikruiken, blaasjeswier, pieren en oesterschelpen. Overal heeft ze een verhaal bij. Dat een wadpier 25 kilo zand per jaar ﬁltert, dat kwallen - haar favoriete zeedieren - zo oud zijn als dino's en dat hun prikreactie een van de snelste van het hele dierenrijk is, dat eidereenden schelpdieren met schelp en al opeten en dat het niet verstandig is om een mooie met zeepokken begroeide oesterschelp mee naar huis nemen. ‘Prachtig om aan de muur te hangen natuurlijk, maar je moet je realiseren dat zeepokken levende wezens zijn met een functie in het systeem. Op een grote oesterschelp kunnen zomaar zeventig zeepokken zitten. Neem je die mee, dan maak je zeventig beestjes dood.’

GA MEE OP EXCURSIE! Ga in de zomervakantie met de Waddenvereniging mee op wadexcursie en ontdek de vele verrassingen van het planten- en dierenrijk in dit uitgestrekte natuurgebied. We maken een wandeling over het wad en stoppen op verschillende plekken waar de gids uitleg geeft over het wad, het getij en andere bijzonderheden. Regelmatig bieden we ook wadexcursies aan met een extraatje, zoals een dauwexcursies, avondexcursies of een wadproeverij in samenwerking eilandkok Flang in de Pan: een wadlooptocht om van te watertanden met een proeverij op de dijk van een verse, zelf geraapte oester en brood met zeewiertapenade. Liever naar het Noordzeestrand? Doe dan mee met een sleepnetexcursie. Met een speciaal visnet vangen we dieren die in ondiep water leven. Voor kinderen van 6 t/m 10 zijn er de kinderstranddagen vol actie, spelletjes en spannende verhalen. Boeken kan www.waddenvereniging.nl/agenda.via

De eerstejaars verbazen en verwonderen zich over alle feiten en cijfers. ‘Wauw,’ klinkt het als ze horen hoe mosselen door samen te klonteren zelf hun perfecte leefomgeving creëren. En weer een 'wauw' als Bitter zegt dat 10 miljoen vogels elk jaar afhankelijk zijn van de droogvallende wadbodem. ‘Vergeleken met het regenwoud of het Great Barrier Reef, net als de Waddenzee een Unesco Werelderfgoed, kent de Waddenzee niet heel veel soorten. Hier gaat het om de grote aantallen. Algen en kiezelwieren, schelpen weekdieren zijn er in zulke grote hoeveelheden en het ecosysteem is zo perfect in balans dat vogels hier precies vinden wat ze nodig hebben. Ze zijn afhankelijk van het wad. Daar hebben wij een grote verantwoordelijkheid voor.’

LIEFDE OVERBRENGEN Het weekend op Texel is vooral een eerste kennismaking met elkaar en met het wad, hoewel er ook veel eerstejaars tussen zitten die het wad al behoorlijk goed kennen. Sara Koek zeilde er veel met haar ouders en is van het gebied gaan Na anderhalf uur kennis opzuigen en schoenen die zich met water hebben volgezogen, is het tijd om naar de dijk terug te waden. ‘Geniet nog even van het uitzicht’

40 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 Sara Koek >

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 41

WELKOM Op Terschelling verblijven de wadgidsen van de Waddenvereniging gedurende de zomervakantie op Camping Nieuw Formerum in Formerum en zijn bereikbaar op telefoonnummer 06 302 284 43 (Terschelling). Je bent altijd welkom om een kijkje te nemen in de grote tent van de gidsen waar je in aquaria diverse waddendieren kunt bewonderen. Lonneke Bitter

houden. ‘Die liefde wil ik graag aan anderen overbrengen.’ Over een paar weken volgt een tweede, lang, trainingsweekend waarin er kennis gestampt wordt en geoefend met het leiden van een excursie. Na anderhalf uur kennis opzuigen en schoenen die zich met water hebben volgezogen, is het tijd om naar de dijk terug te waden. ‘Geniet nog even van het uitzicht’, spoort Bitter haar groep aan. Een jachtje ligt droog, de vuurtoren van De Cocksdorp piekt over de dijk, de donkergrijze wolken die steeds boven de Noordzee hingen, hangen daar gelukkig nog steeds. Even is het heel stil in de groep. Een vlucht eidereenden vliegt over, de zon zakt langzaam achter het eiland. Achter de dijk blijkt Alexandra Markl een klein stukje wad te hebben meegenomen. Boven een grijns van oor tot oor sieren woeste algenstrepen haar wangen. ‘Ik voel mijn tenen niet meer, maar ik ben nu wel een Wadden Warrior. Wauw, dit was mooi.’

42 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Het schip is een fra

De zeeën rond het eiland kunnen hoog oplopen. In de maritieme geschiedenis van het eiland komen dan ook veel spectaculaire reddingen voor. In de haven kun je die zeevaarthistorie terug zien. Bij het dok van de voormalige reddingboten kun je nu aanmonsteren voor excursies, als zeesleepboot Holland aanmeert zijn er rondleidingen of bezoek een van de redding-demonstraties.

Terschelling redt! Beleef levenmaritiemehet

Wanneer een schip strandde en de lading aanspoelde, ontfermden de jutters zich hierover. Maar wat voor de bemanningen van de schepen in nood was er vroeger weinig hulp. Soms brachten zeelieden het er levend van af. Bijvoorbeeld wanneer ze het Drenkelingenhuisje konden bereiken. Er waren verder geen extra middelen om de mensen te redden. Tot in 1824 in Amsterdam reddingmaatschappijeen werd opgericht. Het uiteindelijke doel was overal langs de Nederlandse kust reddingsmiddelen te plaatsen, waarmee vrijwilligers de schipbreukelingen konden redden.

fraai staaltje Hollands Glorie van de scheepvaartgeschiedenis.

BRANDARIS

Het schip is een fraai staaltje Hollands Glorie van de scheepvaartgeschiedenis. Het is in opdracht van Rederij Doeksen gebouwd op snelheid. Als zeesleper moest het snel in actie kunnen komen als er een schip geborgen moest worden. Het bergen leverde opbrengst en concurrenten lagen op de loer. Maar als de gewone veerboot vol zat, zette Doeksen het schip ook in als passagiersschip. Op de rondleidingen zie je dat terug in de fraaie salon. Deze zomer kun je weer mee op zeesleepboot Holland. Meer ontdekken van de maritieme geschiedenis? Haal de Jutters-ﬁetsroute bij de VVV.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 43 TEKST EN FOTO: VVV TERSCHELLING

ZEESLEEPBOOT HOLLAND

ROEIEN

De eerste motorreddingboot op Terschelling was de Brandaris in 1910. Deze verging met man en muis. Met de Brandaris 2 werden tot 1960 550 mensen veilig aan wal gebracht. Deze legendarische boot brengt je nu naar de zeehonden. Naast deze boot vaart ook de Jhr. J.W.H. Rutgers van Rozenburg uit voor excursies. Dit is de oudste nog varende motorreddingboot.

TEKST: ? // FOTO: ?

De eerste reddingen werden gedaan met roeireddingboten. In de haven van West-Terschelling werd de eerste in 1825 gestationeerd. In Oosterend (1836) en Midsland (1875) kwamen ook reddingstations. Terschellinger redders moesten vaak grote afstanden roeien tot ze bij de gronden kwamen. Paarden boden hulp door de roeiboten over het strand naar zee te trekken. In de zomer kun je hiervan nog spectaculaire demonstraties beleven.

De prinses van Terschelling

44 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

“Denk maar eens aan je man,” zei ze dan tegen zo’n vrouw, “wat zou die blij zal zijn, als hij wist, dat zijn vrouw zo ﬂink is, nu ze alleen voor haar kinderen moet zorgen.” En als zeelui hun schip hadden verloren en op het eiland terechtkwamen, dan werden ze niet als een troep bedelaars weggestuurd maar dadelijk in het grote kasteel ondergebracht. Ze kregen te eten en te drinken. En kleren kregen ze en zoveel geld, dat ze weer naar huis konden reizen. “Zo iets komt de zeeman toe,” zei de prinses.

Vroeger heeft er in de duinen van West-Terschelling eens een groot kasteel gestaan, met hoge muren en dikke ronde torens en een diepe gracht rondom. In dat kasteel woonde de Schellinger prinses. Ze was jong en mooi, maar ze had geen prettig leven, want ze stond helemaal alleen op de wereld. Toen ze nog heel klein was, verloor ze haar vader en moeder. Haar ouders waren op zee omgekomen. Zoals ook vele andere familieleden. Of ze hadden op onbekende kusten schipbreuk geleden, of de zee had hen verzwolgen met huis en hof erbij. En wat de zee nog in leven had gelaten, dat was gestorven in een strijd tegen Noormannen, die het eiland en de eilanders uitplunderden. Broers of zusters had ze niet. Vaak genoeg kwam er een prins van de vaste wal naar het eiland. Die had van haar gehoord, en kwam dan om haar te vragen zijn vrouw te willen worden. Maar ze wilde niet trouwen, zei ze. Ze bleef liever op het eiland, maar altijd op zo’n stuk zand midden tussen de golven, dat zinde zo’n prins dan niet. Dus dan gingen ze maar weer, en de prinses bleef alleen. Het was toch zo’n best famke. Daar moet je de Schellingers eens over horen. Er kon geen zieke op het eiland zijn, of de prinses ging erheen. Ze stapte zo maar naar binnen, recht op het bed af waar de zieke in lag. Daar ging ze dan zitten en begon met zachte stem te praten. En ’s avonds, als je geen hand voor ogen kon zien, dan ging de deur onhoorbaar op een kier open, en als je dan ging kijken in de gang, dan stond daar eten. Precies wat de zieke nodig had en soms lagen er ook warme kleren of een lekkere dikke deken.

En als er eens een ongeluk gebeurd was, dan kwam de prinses om de mensen te troosten en te helpen. Dat kon ze goed. Want ze had zelf zoveel verdriet gehad, die prinses op dat eenzame kasteel. Als er weer eens zo’n arme vrouw haar man op zee had verloren, dan zocht de prinses die vrouw op, troostte en sterkte haar. En de angstige en niet geheel begrijpende kinderen nam ze op haar schoot, speelde met hen en ze rustte niet, voor ook die weer wat bedaard waren. Zo hielp ze overal de ongelukkigen om sterk te zijn en om als echte Schellingers hun lot moedig te dragen.

Sage TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 45

“Honderdentwintig, prinses,” antwoordde Kunne. “Is er nog plaats genoeg op het kerkhof?” Kunne dacht na. “Nee, prinses,” zei hij eindelijk, “de prinses weet wel, achter op het kerkhof, dat is voor de drenkelingen uit de zee, maar daar liggen er al zoveel, daar kunnen er geen honderd meer bij.”

“Breng ze dan naar het kasteel,” zei de prinses. En dat gebeurde. Toen liet de prinses diepe geulen graven, waardoor het water uit de gracht rondom het kasteel kon weglopen. Ze liet voor al die zeemannen kisten maken, en toen werden ze allemaal begraven op die drooggekomen plek. Daarna werden de geulen weer gedicht en even later lag het nieuwe kerkhof onder water. Dit water werd voortaan ‘Dodemanskisten’ Zogenoemd.noemtmen het nu nog. Het kasteel is al eeuwen verdwenen. En de prinses? Ze zeggen, dat zij niet kan sterven zolang er Schellingers op het eiland wonen. Ze leeft nog steeds, al ziet niemand haar ooit. Maar als ziekte en dood op Terschelling rondgaan, komt ze ondanks regen en stormwind aangestapt, om het Schellinger volk te helpen en op te beuren. En wie die huizen van nood en rouw binnengaat, die zal haar aanwezigheid op de een of andere manier bemerken.

Nu gebeurde het eens in een stikdonkere nacht, dat door een zware storm een schip op de Schellinger gronden vastliep. Het zat zo vast als een muur en woelde zich steeds dieper in het zand. De zee sloeg er met groot geweld overheen. Toen het begon te dagen, staken alleen nog maar de masten boven het kokende sop uit. Geen mens leefde meer, allen waren verdronken. Op het strand spoelden meer dan honderd lijken aan. De strandjutters sleepten ze wat hoger op, naar de duinrand toe. Spoedig kwam door weer en wind ook de prinses over de duinen aan. Ze was wel tenger maar nooit, als ze dacht dat ze kon helpen, liet ze zich door een storm weerhouden. Maar hier kon geen hulp meer baten. De strandjutters maakten ruimte voor haar en tikten aan hun petten. Een voor een bekeek de prinses de schipbreukelingen, gebukt ging ze de hele lange rij langs. En toen ze de laatste bekeken had en zich weer oprichtte, stonden de tranen in haar ogen. “Weer niet,” zei ze zacht. Ze keek niemand aan, haar blik dwaalde naar de verte. Neen, van haar eigen familie bracht de zee nooit één terug. Lang dacht de prinses niet aan haar eigen leed. “Ik zal ervoor zorgen, dat deze mannen een eerlijke begrafenis krijgen,” zei ze. En zich tot een der mannen wendend, vroeg ze: “Kunne, hoeveel heb je er geteld?”

Evenementenkale

FILMFESTIVALTERSCHELLINGAugustuswww.guusjen.nlOPENLUCHT

PLATENBEURShttps://www.tof.nu

MARKTDRAVERIJSeptember

ETJuliHOSSEFOLK HARDDRAVERIJ 17 juli organiseert et Hossefolk een harddraverij op het strand van Oosterend; ter hoogte van Heartbreak Hotel. Harddraverij voor paarden, zowel onder het zadel als aangespannen. Locatie: Ter hoogte van Heartbreak Hotel Datum: 17 juli 2022

ZEESLEEPBOOT HOLLAND OP

TERSCHELLING (ZOMER) Van 23 juli tot 14 augustus kun je weer genieten van de historische zeesleepboot Holland. Kijk op www.vvvterschelling.nl voor een overzicht van de data en excursies. Locatie: Ter hoogte van Heartbreak Hotel Datum: zaterdag 23 juli t/m zondag 31 juli 2022 Zondag 7 augustus t/m zondag 14 augustus 2022 Meer informatie:

CYPRIAN RACE

46 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Cyprian Race nieuwe stijl. Wedstrijd met paard/ponycombinatie waarbij één van de twee het water in gaat. Op het strand van Midsland aan Zee beleef je de Cyprian race, een race met paarden met een historisch karakter. Als er vroeger bericht kwam dat er een schip in nood was, kwam het juttersbloed bij de eilanders boven en gingen de mannen met paarden zo snel mogelijk naar het strand. Een van die schepen was 'De Cyprian', een schip dat voor de kust van ter hoogte van Midsland is vergaan. Met de Cyprian race wordt deze herinnering aan de race der jutters in ere gehouden. De Cyprian race begint om 14.00 uur op zondag 21 augustus te Midsland aan Zee. Locatie: Strand Midsland aan Zee Datum: zondag 21 aug 2022 | 14:00 - 16:00

TERSCHELLING

Kleine knusse platenbeurs in de schaduw van de Robbie'sBrandaris.Records organiseert platen- en cd-beurzen in het hele land. Zo ook op Terschelling. In augustus struin je onder de Brandaris langs alle kraampjes met lp's, cd's en singles. Aangeboden door deelnemers uit het hele land. Locatie: onder de Brandaris Datum: 16 augustus 2022 (11.00 - 17.00 uur)

Terschelling Openlucht Filmfestival, de naam zegt het al: films in de buitenlucht van 5 t/m 14 augustus. 9 Avonden film onder de sterren in de zandafgraving bij Halfweg! Mocht het met bakken uit de hemel komen, dan zoeken we een plekje binnen. Locatie: Zandafgraving Halfweg, West-Terschelling Datum: 5 augustus t/m 14 augustus 2022

BOERENPAARDEN september 2022 | Marktdraverij om de Jaap Borsch trofee BEESTEMERK september 2022 | Veetentoonstelling in Midsland

STERRENTOCHT NATUURLIJK December De traditionele Lichtjestocht Oosterend is in een nieuw (winter)jasje MIDSLAND december De

2022 |

OOSTEREND 27

BERENLOOP 6

een opwarmer voor het echte werk op

2022 |

tijdens de Kerstwandeltocht op Terschelling.

traditionele Midwintermarkt in Midsland.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 47 alender Kijk voor een uitgebreid overzicht van evenmenten op: www.vvvterschelling.nl ROCK AND ROLL STREET 9 t/m 11 september 2022 | live-optredens, dansdemonstraties, hotdogs en feesten in de sfeervolle dansgelegenheden. THE BLUESCRUISE TERSCHELLING 24 september 2022 | De Bluescruise is een jaarlijks muzikaal evenement in het laatste weekend van september. TRAILRUNOktoberTERSCHELLING 2 oktober 2022 | 10, 25 en 50 kilometer trailrun voor zowel de beginnende als de ervaren trailrunner. DE HEKSENMARKT 19 oktober 2022 | Met pompoenen, bezemstelen, lampionnen en vuurkorven wordt de Oosterburen omgetoverd tot een ware heksenmarkt. NACHT VAN DE NACHT 28 & 29 oktober 2022 | Jaarlijkse viering de Nacht van de Nacht in Oosterend

gestoken. MIDWINTERMARKT

KERSTWANDELTOCHTDecember december Jaarlijks wordt op Tweede Kerstdag een mooie gelopen

schitterende en afwisselende natuur van Terschelling

KLEINTJENovemberBERENLOOP Berenloop zondag! november Berenloop een de

2022 |

5 november 2022 | Kleintje

2022 |

route

Terschelling,

loopwedstrijd door

TERSCHELLING TV Een platform voor Terschelling 48 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 49 > TEKST EN FOTO: VVV TERSCHELLING

Al die programma’s worden gemaakt door een enthousiast team van vrijwilligers. Want, benadrukt bedenker en oprichter Hessel van der Kooij, het doel van Terschelling TV is niet om er geld mee te verdienen, maar om Terschelling een platform te geven. “We zijn een stichting zonder winstoogmerk en gaan vooral uit van het maatschappelijk belang. Al vinden we het allemaal ook gewoon ontzettend leuk om te Hetdoen.”idee voor een eigen tv-kanaal stamt al uit 1989, als Hessel met een vooruitziende blik de domeinnaam Terschelling.tv koopt. Het plan ligt vervolgens ruim 25 jaar op de plank. “In 2016 heb ik het weer opgepakt en ben ik in mijn eentje begonnen. Ik heb toen één programma gedraaid bij mij in de tuin, met de camera op een statief. Die uitzending was vooral bedoeld als aankondiging. En die eerste uitzending werd al meteen goed bekeken.”

Jans zoon, Bram, is overigens de aanleiding voor het eerste contact. “Hessel stapte bij ‘t Hunnighouwersgat naar binnen omdat hij een paar kinderen nodig had voor het Sinterklaasjournaal. Daar zat Bram bij. En zo is het gekomen.” Hessel: “Binnen twee weken was Gerrit Jan volop actief. Hij is niet alleen heel technisch, maar hij regelt ook bijzondere projecten, zoals onze inzet bij het Oerol Festival en het Springtij Forum. Van wat dat oplevert kunnen we weer nieuwe apparatuur kopen. En wist je dat Gerrit Jan zijn auto helemaal heeft ingericht als regiewagen? Wat dat betreft zijn wij wel een stelletje mafklappers, haha.”

Al snel doet Arjan Boxelaar –werkzaam bij de NPO – met hem mee. De tuin wordt verruild voor de studio onder de Groene Weide en even later voegt Pieter Bierman zich erbij. “Dat was ﬁjn, want zo hadden we ook een mannetje op West. Daarna kwamen Lennart Geerts en Gerrit Jan Moes bij het team. En Martin Boekeloo natuurlijk, een van de steunpilaren van de stichting.” Gerrit Jan is al snel de man van de techniek. Hessel: “Camera, geluid, licht, dat is jouw passie. Dus dat sloot naadloos aan bij waar wij mee bezig waren.” Gerrit Jan knikt lachend. “Geef mij een lampje en een stekker, dan ben ik Gerritblij.”

Het YouTube-kanaal heeft inmiddels zo’n achtduizend abonnees, al zijn er natuurlijk ook heel wat mensen die ‘gewoon’ kijken. “Wekelijks kijken er zo’n vier- tot zesduizend mensen”, zegt Hessel. “En soms zijn er uitschieters, zoals de uitvaartdienst van Mees Berkhuysen in maart vorig jaar. Dat was by far het heftigste wat we tot nu toe hebben gedaan.”

Gerrit Jan: “Daar zat iedereen van Het is al bijna niet meer weg te denken: het YouTube-kanaal en de website van Terschelling TV. Je vindt er niet alleen wekelijks een uitgebreid Terschelling TV-journaal, maar ook sfeerverslagen van evenementen, diverse ‘specials’, zoals quizzen, kookprogramma’s, gesprekken met politici, wetenschappers en andere deskundigen en natuurlijk het populaire jaarlijkse Sinterklaasjournaal. Bovendien kun je dankzij Terschelling TV live meekijken met de raadsvergaderingen.

50 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 >

‘Wist je dat Gerrit Jan zijn auto helemaal heeft ingericht als regiewagen? Wat dat betreft zijn wij wel een stelletje mafklappers, haha.’

Een vast onderdeel van het wekelijkse journaal is Torenpraat, waarbij Michel Aaldering wandelend van de Brandaris naar de haven een gesprek voert met een interessante eilander of eilandliefhebber. Daarbij wordt –heel professioneel – gebruikgemaakt van een golfkarretje met een camera erop gemonteerd. “Ik had nog zo’n karretje staan dat ik veel te weinig gebruikte”, zegt Gerrit Jan, “en Hessel had een steadycam. Dus kunnen we nu achteruit rijden terwijl je het beeld stabiel houdt. Mooi toch? Gewoon even een middagje klooien en dan is dat ook weer geregeld.” Het team van Terschelling TV is inmiddels uitgebreid tot een man (en vrouw) of tien. Hessel: “Het is ontzettend mooi om mensen te zien groeien. Neem Miranda Boekeloo en Eline Wiegman, die voor de camera staan alsof ze nooit anders hebben gedaan. Geweldig toch? We leren ontzettend veel van elkaar en coachen elkaar, net zoals bij voetballen. Dat is superleuk.” Nieuwe mensen zijn overigens van harte welkom, benadrukt Hessel. “We kunnen best wat uitbreiding gebruiken, en zeker niet alleen voor of achter de camera. Ook bij de redactie en productie kan er wel wat menskracht bij.” Gerrit Jan: “Je krijgt bij ons de kans om van alles te leren met professionele apparatuur. En het geeft ook nog eens veel lol en veel voldoening.”

andere orde is het immens populaire Sinterklaasjournaal. “Dat is ontzettend leuk om te maken”, zegt Gerrit Jan. “Eerst brainstormen, daarna maken we een script en vervolgens zetten we dat om in beeld. Zowel de eerste als de tweede editie zijn absurd goed bekeken, zo rond de 100.000 keer.” Tijdens de lockdown werd het Drenkelingenhuisje op schaal exact nagebouwd in de loods op West. Hessel, lachend: “Sommigen dachten dat we echt op het strand zaten, zo realistisch was het.”

ons rustig mee te janken, of je nu achter de camera stond of niet. Wat ook bijzonder was: we stonden daar als Terschelling TV met het hele team. Iedereen wilde graag een bijdrage Vanleveren.”eenheel

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 51 Zomereiland T T E V S S S T R A N D R B O N A C R Z S E N D N R D O E K H E L E N E E A M U B S A E T A O O R N A C I R D N L T Z L O D R H E N E I T P U V T A I L A M E E G I E J R R T W E T E N V D E N U I I N F E S T I V A L U S E I N H U I S J E W V V M L D U I N H U I S E I N G S C H A T T EN BRANDARIS DUINEN DUINHUIS EILAND ETEN EVENEMENTEN FESTIVAL JUTTERS MARITIEM SCHATTEN SCHELPEN SEINHUISJE STRAND VAKANTIE VEERBOOT VLOED VUURTOREN WADGIDSEN WANDELEN ZEE ZON Oplossing De oplossing van de woordzoeker kunt u mailen naar terschelling@multiplusmedia.nl Uit de juiste inzendingen wordt een winnaar gekozen en deze ontvangt bericht. De prijs (waardebon) wordt aangeboden door Puur Terschelling. Terschelling Magazine Keuze Waardebon voor 4 personen Puur huifkartocht of Puur wadlooptocht of Puur ezelwandeling of Puur paardrijden In overleg kan een afspraak gemaakt worden: Puur Terschelling Oosterend 39, 8897 HX Terschelling 0562-449487 / www.puur-terschelling.nl06-30056023Geengeldigheidsdatum

De Reefhorst Hasker Utgongen 12, 8465 SJ Oudehaske 0513 41 dereefhorst-landrover.nl3020

De Land Rover Defender Plug-in Hybrid. De meest efficiënte Defender ooit. Puur elektrisch heeft hij een actieradius tot 43 km; ideaal voor schoon rijden in de stad of offroad. De 297 kW/404 pk PHEV-aandrijving biedt hetzelfde vermogen als een 3.0 liter benzinemotor, maar bij een lager verbruik en meer koppel voor zware offroadtrajecten. Ook in elektrische modus met hoge en lage gearing, en dus ook zonder uitlaatemissies toonaangevend in het terrein. Land Rover Defender. Capable of great Min./max.things.gecombineerd verbruik: 3,3-3,9 l/100 km, resp. 30,3-25,6 km/l, CO2-uitstoot 74-88 g/km. Consumentenprijs vanaf € 84.324 incl. BTW, BPM, registratiekosten, recyclingbijdrage en kosten rijklaar maken. Wijzigingen voorbehouden.

EEN MAARDEFENDER.DANELEKTRISCH.DEFENDERPLUG-INHYBRID

54 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 Uitdeoudedoos INMEMORIAMJOOPMULDER

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 55 In Memoriam Joop Mulder

56 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022 Uitdeoudedoos

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 57 In Memoriam Joop Mulder

www.heartbreak-hotel.nl Beleef de jaren’50 opnieuw bij Heartbreak Hotel. Geniet van de homemade Burning Love Burgers, de dikste milkshakes en niet te vergeten: ‘De laatste koffie voor Ameland’ It’s down at the end of lonely street’. Het hele jaar door dagelijks geopend! Einde van de Badweg Oosterend Tel: 0562 44 86 34 E-mail: info@heartbreak-hotel.nl Heartbreak Hotel Het Graceland van Oosterend Eet- en terrascafé De Rustende Jager Een gezellig eetcafé met af en toe live 0562Molenwegmuziek.2|Formerum-448589|www.rustendejager.com Openingstijden: Elke dag: 11.00 - 23.00 uur Keuken geopend: 11.00 - 21.30 uur

Willem Barentszkade Torenstraat Een fiets huren op Terschelling doe je bij Tijs Knop • Locatie aan de haven • Fietsen bezorgen op vakantieadres • Gratis bagagevervoer • Ruim assortiment Reserveer online Torenstraat0562-442052(10%-onlinewww.tijsknop.nlkorting)8West Terschelling MUST SEE Bestel je tickets online en ontdek Nederlandse15iconen De Alde Mar 13 9035 VP Dronrijp T. 0517 - 23 97 97 F. 0517 - 23 97 98 www.feenstra-dakbedekking.nl TEVENSTAXI0613709222GROEPSVERVOERPERBUS

heeft geen negatieve gevolgen voor de bewoonde wereld, hier is goed naar gekeken. Ook zijn er al maatregelen genomen om de waterstanden rondom het dorp beter regelbaar te maken.

Waterpracht wordt geﬁnancierd door een Europese POP3-subsidie.

gaanreddingbootpaardenroei-Demonstratiesdoor

De demonstraties met paardenroeireddingbootde 'Secretaris Schumachter' gaan door. Hoewel ze in eerste instantie afgeblazen werden door een gebrek aan geschikte paarden, kon de organisatie dankzij een onverwachte ﬁnanciële bijdrage geschikte paarden inhuren. De demonstraties vinden plaats op de donderdagen 21 juli, 4 en 18 augustus en op zondag 11 september, beurtelings op het strand bij Oosterend en West aan Zee.

GEJUT! Het kortenieuws!terschelling 60 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Bij Oosterend gaat SBB aan de slag bij de Duinsloot. Dit is de sloot die langs het ﬁetspad bij het Jan Thijsseduin loopt. Deze sloot wordt ondieper gemaakt en er worden kleine delen geplagd. Ook in dit gebied wordt de invloed van het grondwater groter, wat gunstig is voor de Hetnatuur.project

Staatsbosbeheer wil grondwaterstand verhogen Het project Waterpracht bij West-Terschelling gaat om het natuurlijker maken van het duinwatersysteem. Dit doet Staatsbosbeheer (SBB) in het gebied vanaf Griltjeplak in het noorden tot aan het Groene strand in het zuiden. Door onder andere het ondieper maken van sloten komt er meer en mineraalrijker grondwater beschikbaar voor de duinnatuur.

TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 61

De Streken staat tot half september op het wad

Zomervorst bedreigt cranberrieoogst

Rectiﬁcatie: In het artikel ‘PvdA verliest op Terschelling’ in de vorige uitgave van dit magazine zijn we vergeten te vermelden dat de partij Samen Terschelling 2 zetels kreeg.

Weer.nl meldde dat het na de start van de astronomische zomer in duinpannen op Terschelling en Vlieland na de zonnewende plaatselijk ﬂink heeft gevroren. Dat melden vrieskoujagers Pieter Bliek en Karel Holvoet, die in 26 verschillende duinpannen in Nederland de temperaturen meten. Cranberriebloesems kunnen niet tegen vorst . Op Terschelling kwam het in de ochtend van 22 juni tot vorst. In het oosten van Terschelling, in een duinpan op de Boschplaat, werd als laagste waarde min 1,6 graden afgelezen, om 00:17 uur op 10 centimeter hoogte. Het begon om 22:57 uur te vriezen en pas om 05:32 kwam de temperatuur weer boven nul uit, wat betekent dat het een periode van 6 uur en 35 minuten achter elkaar gevroren heeft. Op anderhalve meter werd om 00:56 uur op de Boschplaat als laagste waarde min 0,2 graden geregistreerd, dus was er ook vorst op normale Opwaarnemingshoogte.Westwaserwoensdagochtend

22 juni om 00:42 uur een minimumtemperatuur van min 0,6 graden, op een hoogte van 10 centimeter. Het begon hier rond 23:37 uur te vriezen. Om 03:52 uur kwam het kwik weer boven het vriespunt uit. Dit leverde een periode van 4 uur en 15 minuten vorst achter elkaar op. De cranberries staan in juni volop in bloei. Als hier pittige nachtvorst op 10 centimeter hoogte overheen komt, die vele uren achter elkaar aanhoudt, dan bevriest de bloesem met als gevolg dat de oogst heel karig kan zijn.

Kunstwerk De Streken van Marc van Vliet is weer opgebouwd in de Waddenzee vlak voor de Waddendijk onder Oosterend. Vorig jaar werd het zwaar beschadigd door een zomerstorm en moest het worden verwijderd. Nu is de getij deninstallatie in verstevigde vorm terug. De houten installatie mag vijf jaar lang van half juni tot half september worden opgebouwd en is voor iedereen te bereiken via een lange hou ten steiger. Van Vliet ontwikkelde het kunst werk samen met Joop Mulder.

62 //TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022

Voor meer informatie of vragen kunt u contact opnemen met: Multiplus BV: info@multiplusmedia.nl of bel 0512- 550 800 VOORABONNEERJENU!BELEEF4xTERSCHELLINGMAAR€25,00PERJAAR Het abonnement loopt tot wederopzegging, tenzij wij zes weken voor aﬂoop van de abonnementsperiode een schriftelijke opzegging hebben ontvangen. Cadeau-abonnementen stoppen automatisch na 1 jaar. Stuur of email deze bon naar: Multiplus BV t.a.v. Terschelling Magazine, Stationsweg 21 | 9201 GG Drachten | info@multiplusmedia.nl Ik geef het jaarabonnement cadeau en stopt automatisch. Het abonnement is bestemd voor: WoonplaatsPostcodeAdresNaam IK NEEM EEN ABONNEMENT OP TERSCHELLING MAGAZINE! VoorE-mailTelefoonWoonplaatsPostcodeAdresNaameenjaarabonnement van 4 nummers betaal ik € 25,00. Ik machtig Terschelling Magazine het abonnementsgeld automatisch van mijn rekening af te schrijven. HandtekeningBankrekeningnummer:: Ja! Ook leuk om als cadeau te geven! TERSCHELLING MAGAZINE 02//2022// 63

webcams - nieuws informatie en meer WORDENABONNEEVAN TERSCHELLINGMAGAZINE? KIJK DAN SKYLGENET.NLOP DORPSSTRAAT 40 | HOORN TERSCHELLING 0562-448931 | WWW.ZONNEWEELDE TS .NL Ons restaurant is DAGELIJKS geopend voor lunch en diner. ** Kijk op de website voor actuele openingstijden ** harte welkom ons en ruime terras @ZONNEWEELDE @ZONNTSe EWEELDETS RESTAUAS RANT n TERR g r eopendvo DAGELIJ estaurant O or KS s Kijkopdewebsite dine wr enruimete elkomopons bentvanh rras zonnige arte ac tueleopeningstijde n** SPEELLTUIN DORPSSTRLDETSNL AAT40|HOORNTERSC HELLING05624489 31|WWWZONNEWEE PUUR TERSCHELLING EEN ZEE VAN MOGELIJKHEDEN HUIFKARTOCHTEN BOSCHPLAAT STRANDTOCHTEN BUITENRITTEN MET FRIESE PAARDEN EN SHIRES 4x4 VERVOER WADLOPEN EZELWANDELINGEN PUUR LOGEREN KAMPEREN BIJ DE BOER Oosterend 39, Tel: 0562-449487 / 06-30056023, info@puur-terschelling.nl Boeken en beschikbaarheid kijk op www.puur-terschelling.nl

Kom genieten van de spectaculaire demonstraties van de roeireddingboot ‘Secretaris Schumacher’. Beleef hoe vroeger een roeireddingboot met particuliere paarden naar zee werd gereden. Terschelling is de enige plaats ter wereld waar dit oude ambacht wordt gedemonstreerd!

ST. MUSEUMREDDINGBOOT TERSCHELLING RRB. SECRETARIS SCHUMACHER Demonstraties

MUSEUM M TERSCHEL REDDINGB LING BOOT

U bent hierbij van harte uitgenodigd. Op het strand wordt gecollecteerd om het onderhoud van de ‘Schumacher’ te kunnen Lanceringbekostigen.iszeevindt alleen plaats indien dit vanwege de heersende branding verantwoord is. Anders geeft de reddingboot van de KNRM van het station Paal 8 een demonstratie. www.museumreddingboot-terschelling.nl

DATA 2022: (onder voorbehoud van de weersomstandigheden) 21 juli, 19.30 u Oosterend 4 augustus, 19.30 u, Paal 8 18 augustus, 19.30 u Oosterend 11 september, 14.00 u Paal 8

Nadat ook een replica van een lanceerwagen was gebouwd, kon de combinatie - na veel oefeningen - met eilander paarden naar zee worden gereden. De combinatie van roeiers en paarden maakt deze lanceringen uniek.

HISTORIE ‘SECRETARIS SCHUMACHER' Roeireddingboten zijn er nog genoeg in Nederland. Tijdens de jaarlijkse Harlingen-Terschelling roeirace verschijnen er meer dan 130 exemplaren aan de start. Deze sloepen zijn echter afkomstig van passagiers- en koopvaardijschepen of zijn zelfs nieuw gebouwd. Van de echte roeireddingboten van de voormalige reddingorganisaties NZHRM of ZHMRS – die in geval van nood vanuit een haven of vanaf het strand werden gelanceerd –resteren er nog slechts drie. Ze staan nu echter op het droge; in Inmusea.2005 ontdekte onze stichting een zeilsloep, die de voormalige roeireddingboot van Ter Heyde bleek te zijn. Gebouwd in 1900 en tijdens de actieve dienst tot 1943 goed voor 75 geredden. Na de uit diensttreding werd ze verbouwd tot kajuitzeiljacht en voorzien van een motor. Deze sloep is vrijwel identiek aan de boot, die begin 1900 bij de haven van WestTerschelling en bij Oosterend in een boothuis stond opgesteld. Uit historisch oogpunt was het voor Terschelling dus interessant deze boot weer in originele staat te brengen.

Hubo Terschelling Bij ons vind je 1.450 m2 winkelplezier voor doehet-zelver en professional. Meubels, deuren, vloeren, sanitair, #HuboMaakservicemontageservice,sleutelservice,diensten:gebruikDaarnaasthelpen.jeboordMetgerusteenKomtotommogelijkWematerialenelektra,zonwering,tuinartikelenplantendecoratief,keukens,verf,tegels,enstruiken,en-meubels,ijzerwaren,verlichting,bouw-engereedschap.zijndaarinzobreedendoenonsbestiederedoe-het-zelf-kluseensuccestemaken.jeonverhooptnietuitklus?Vraagonsdanomadvies.dekennisdiewijaanhebben,kunnenweongetwijfeldvakkundigkunjeuiteraardmakenvanonzeverfmengen,meet-enzaag-enbezorgdienst.vanjehuiseenthuis! helpt Hubo www.hubo.nlterschelling@hubo.nltel.:8881NieuweTerschellingDijk41HCWest-Terschelling0562-448934

WRAKKEN MUSEUMEen prettig gestoord museum vol spannende verhalen. 7 vakantie appartementen 2-5 personen groepsaccommodatie voor 24 gasten Dorpsstraat 83 8896 JD Hoorn 0562-448055 www.kipofeiland.nl

Gastronomie en gezelligheid gelegen aan de voet van de Brandaris Hotel NAP, gelegen aan de voet van de Brandaris heeft een heerlijk ruim terras voor bijvoorbeeld een lekkere lunch, in het gezellig café serveren wij onder andere mooie cocktails. In de avond kunt u in ons sfeervolle restaurant heerlijk dineren. Hotel NAP Torenstraat 55 West-Terschelling +31(0)562 443210 www.hotelnap.nl “Very Good”

Terschelling Magazine NR2 2022

Articles inside

Terschelling TV

Gejut

Sage: De prinses van Terschelling

Beleef het maritieme leven

Vuurdoop in een wondere wereld

De gekste winkel van Terschelling

Gelezen

Kookstudio Flang in de Pan

Het Wrakkenmuseum in Formerum

OEROL 2022

Slapen in het Seinhuisje van Terschelling

YouTube-kanaal Gromet