Czynniki zewnętrzne
111
politycznych, w tym do zmiany ekipy rządzącej, transformacji systemowych czy znaczących przeorientowań w polityce wewnętrznej i zagranicznej. Kolorowymi rewolucjami oznacza się różne wydarzenia, a listę najczęściej otwiera słynna „rewolucja goździków” w Portugalii w 1974 roku; potem wymienia się „żółtą rewolucję” na Filipinach, która usunęła reżim Ferdinanda Marcosa w 1986 roku, „aksamitną rewolucję” w Czechosłowacji późną jesienią roku 1989, owocującą podziałem kraju i powstaniem dwóch oddzielnych państw środkowoeuropejskich, belgradzką „rewolucję buldożerów” w październiku 2000 roku, która wyniosła do władzy prezydenta Vojislava Koštunicę – dotychczasowego kandydata demokratycznej opozycji, „rewolucję róż” w Gruzji, usuwającą z urzędu prezydenckiego Eduarda Szewardnadzego i przyczyniającą się do wyniesienia Micheila Saakaszwilego, „pomarańczową rewolucję” na Ukrainie (2004–2005), będącą reakcją na fałszerstwa wyborcze po zakończeniu kadencji prezydenta Leonida Kuczmy i oficjalnej wygranej Wiktora Janukowycza, „purpurową rewolucję” w Iraku prowadzącą do względnie demokratycznego systemu w dotychczas autorytarnym państwie (w rzeczywistości odbywała się pod kontrolą natowskich wojsk okupacyjnych), „rewolucję tulipanów” w Kirgistanie (2005), gdzie po fałszerstwach wyborczych doszło ostatecznie do rezygnacji prezydenta Askara Akajewa i wyboru jednego z przedstawicieli opozycji – Kurmanbeka Bakijewa. Rewolucja ta nie rozwiązała wszystkich problemów politycznych kraju, bowiem już w kwietniu 2010 roku rozpoczęły się kolejne wystąpienia, zwane niekiedy „rewolucją dyń”, skierowane tym razem przeciwko prezydentowi Bakijewowi i zakończone powstaniem rządu tymczasowego z Rozą Otunbajewą na czele. W kwietniu 2009 roku w Mołdawii wybuchła „rewolucja bzów”, która odrzuciła wyniki wyborów (ponad 49% głosów miała w nich otrzymać partia komunistyczna) i ostatecznie doprowadziła do utraty przez komunistów dominującej pozycji w państwie. Niekiedy do „kolorowych rewolucji” zalicza się także wydarzenia w Afryce Północnej: „rewolucję jaśminową” w Tunezji zimą 2010/2011 roku i „rewolucję lotosu” w Egipcie zakończoną odsunięciem i uwięzieniem prezydenta Husniego Mubaraka. Szczególnie istotnym wydarzeniem z gatunku pokojowych rewolucji był początkowo ukraiński Euromajdan 2013–2014 (jako pewnego rodzaju odświeżenie ducha „pomarańczowej rewolucji”), jednak z czasem bieg spraw przybrał formę otwartych walk. Niekiedy w szeregu „kolorowych rewolucji” wymienia się nawet tzw. wasilkową rewolucję na Białorusi w marcu 2006 roku, czyli protesty po odmowie uznania przez opozycję wyników wyborów prezydenckich. Wydaje się to jednak nieuzasadnione o tyle, że protesty te nie doprowadziły do żadnego konkretnego rezultatu. Innym nieudanym zespołem wystąpień (głównie mnichów buddyjskich) była „rewolucja szafranowa” w Mjanmie (Birmie) w 2007 roku. Z kolei w Iranie 13 czerwca 2009 roku doszło do „zielonej re-
